3. I MPACT VAN LAWAAI OP OVERLAST, LEEFKWALITEIT EN

De BIM gegevens : "Lawaai in Brussel"

Maart 2005

3. I MPACT VAN LAWAAI OP OVERLAST, LEEFKWALITEIT EN GEZONDHEID

1. Wat is lawaai? Lawaai is onlosmakelij k met het leven ver bonden. Lawaai best aat uit een geheel van geluiden. Het kan worden gemeten (objectieve bestanddelen), maar wordt ook gehoord en ervaren (subjectieve bestanddelen).

2. Geluid, gezondheid en levenskwaliteit Voor aanvullende inf or mat ie ver wij zen we de geïnt er esseer de lezer naar het “Vademecum van het wegver keer slawaai”, waar van een deel gewij d is aan de ver houding t ussen lawaai en gezondheid. Een elekt r onische ver sie van dit document kan wor den gedownload op de websit e van het BI M (http://www.ibgebim.be/nederlands/contenu/content.asp?ref=1339).

2.1. Auditieve effecten van het lawaai 2.1.1. Inleiding Er wer d r eeds aanget oond dat het gehoor in de geïndust r ialiseer de wer eld ver slecht er t met het ouder wor den. De af t akeling van onze audit ieve ver mogens heef t zowel t e maken met de onont koombar e ver ouder ing van ons gehoor syst eem als met de t alloze vor men van geluidsagr essie waar aan ons gehoor door onze levenswij ze bloot gest eld wor dt . Nu kan een ver slecht er ing van het gehoor bij 70-j ar igen inder daad een ver velende zaak zij n, maar wat gezegd van bepaalde adolescent en en j onge volwassenen bij wie een verontrustende daling van de auditieve vermogens vastgesteld wordt? In verschillende Europese landen werd bij 16- tot 18-jarigen een vermindering van het gehoorvermogen met ongeveer 20 dB vast gest eld. Dit lij kt t e maken t e hebben met het beluist er en van muziek met geluidsversterking, vooral wanneer dit gedurende lange tijd en op een te hoog geluidsniveau gebeurt. Een syst emat isch onder zoek van het gehoor ver mogen van de Noor se leger r ekr ut en wij st op een vermindering van het gehoorvermogen met meer dan 20 dB(A) bij 30 % van de mannen jonger dan 18 jaar. Een epidemiologisch onder zoek bij 400 laat st ej aar s van lycea en voor ber eidende cur sussen voor de Fr anse hogescholen br acht aan het licht dat 20 % van hen r eeds voor ver schillende geluidsf r equent ies een verslechtering van het gehoorvermogen van 20 dB of meer vertoont. Hoewel het menselij k oor in st aat lij kt om de geluidshinder van een pr imair e omgeving aan t e kunnen, is het veel slechter opgewassen tegen de geluidsoverlast die onze industriële samenleving produceert. Een ver gelij kende st udie over de evolut ie van het gehoor bij het ouder wor den, wees uit dat er in Noor dAmer ika een st er k ver schil mer kbaar is t ussen de audit ieve ver mogens van een der t iger en een zevent iger , t er wij l er geen enkel ver schil is bij bevolkingsgr oepen die in een nat uur lij ke omgeving leven (nomadenherders in de Afrikaanse vlakten en bewoners van het tropisch regenwoud in het Verre Oosten).

2.1.2. Werking van het gehoor Het oor bestaat uit drie verschillende delen: het buitenoor (oorschelp) dat de geluidsgolven opvangt, concentreert en versterkt, de gehoorgang en het trommelvlies dat de resonantie van bepaalde frequenties versterkt; het middenoor , een met lucht gevulde beenholt e, bevat een ket t ing van dr ie beent j es (hamer , aambeeld en st ij gbeugel). Het middenoor zor gt voor de over br enging en de ver st er king van de geluidst r illingen van het t r ommelvlies naar het ovale venst er . Het middenoor wor dt ver lucht via de buis van Eustachius en de neus; het binnenoor best aat uit het slakkenhuis en het voor hof die voor de eigenlij ke gehoor f unct ies zorgen en het centrale evenwichtsorgaan van het lichaam vormen. 3. Impact van lawaai op overlast, leefkwaliteit en gezondheid Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium

Fiche 3 1/ 8


Maart 2005

Het buit enoor en het middenoor spelen een r ol bij de over br enging en de ver st er king van geluidssignalen. Deze worden in het binnenoor opgevangen door de (30.000 tot 40.000) haarcellen die zich in het orgaan van Corti bevinden en in het doolhofvocht van het slakkenhuis baden. Door de wijze waarop deze cellen verdeeld zij n, wer kt het slakkenhuis als een r eeks naast elkaar geplaat st e f ilt er s die op opeenvolgende f r equent ies af gest eld zij n. De haar cellen zet t en de t r illing van het vocht waar in de t r ilhar en baden om in een elektrische trilling die aan de hersenen wordt doorgegeven via de gehoorzenuw (gevormd door de verlenging van de cellen). De gecodeer de inf or mat ies wor den in het gedeelt e van de her senen dat we de cor t ex noemen ver t aald in een zenuwgewaar wor ding. Dankzij al deze mechanismen ident if iceer t en analyseer t het oor op pr ecieze en nauwkeur ige wij ze de ver schillende geluiden. Het oor is niet voor elke geluidsint ensit eit even gevoelig. De gevoeligst e zone is degene die over eenkomt met de f r equent ie van de st em (t ussen 800 en 4000 her t z). Het oor is steeds alert, ook 's nachts.

2.1.3. Type van auditieve effecten 2.1.3.1.

Amplitude van de blootstelling aan lawaai

Bij buitensporig lawaai kan het gehoor twee reacties vertonen. Het vermindert het vermogen om het signaal t e hor en (ener get ische r eact ie) of st oor t het begr ij pen er van (inf or mat ier eact ie) door masker ing of parasitering. De ener get ische r eact ies zij n het gevolg van de aanwezigheid van een over dr even hoeveelheid geluidsener gie t er hoogt e van het slakkenhuis. Dit leidt t ot een t ij delij ke ver minder ing van het gehoor ver mogen (audit ieve aanpassing of audit ieve ver moeidheid) of t ot een per manent e ver minder ing van het gehoor ver mogen (gehoor beschadiging). Audit ieve aanpassing houdt in dat de gevoeligheid van het oor tijdelijk verminderd wordt zolang een bepaald lawaai aanhoudt. Wanneer deze verminderde gevoeligheid van het oor langer aanhoudt dan het lawaai, spr eken we van audit ieve ver moeidheid. Dit f enomeen kan verscheidene dagen blijven duren en kan bij buitensporig lawaai tot blijvend gehoorverlies leiden. Onder gehoor beschadiging ver st aan we een def init ieve ver minder ing van de gehoor gevoeligheid als gevolg van buit enspor ig lawaai. Bij een zeer kor t st ondige bloot st elling aan een int ens lawaai spr eken we van acut e gehoor schade. Na een langdur ige bloot st elling aan st er k en aanhoudend lawaai kan daar ent egen een geleidelij ke ver slecht er ing van het gehoor ont st aan (ver niet iging van de haar cellen van het or gaan van Cor t i). De af t akeling van het gehoor wor dt niet gest opt wanneer de br on van het lawaai uit geschakeld wordt. We onderscheiden 4 fasen in de evolutie: aanpassingsper iode (acut e gehoor r uis of oor suizingen en het gevoel oor dopj es in t e hebben; de toestand is nog omkeerbaar in deze fase); latentieperiode (gehoorverlies is onomkeerbaar rond de frequentie van 4000 Hz); f eit elij ke per iode (hinder om st emmen t e hor en, het gehoor ver lies br eidt zich uit t ot de f r equent ies van 2000 tot 8000 hertz); ver slecht er ingsper iode (aanzienlij ke doof heid met gevolgen voor het gezins- en ber oepsleven en de sociale contacten). Bij een bloot st ellingsniveau van minder dan 80 dB(A) blij kt geen enkele audit ieve dr empel gedur ende de eer st e minut en van de bloot st elling t e var iër en, t er wij l niveaus die iet s hoger zij n dan of gelij k aan 80 dB(A) op kor t e t er mij n audit ieve ver moeidheid ver oor zaken. Deze ver moeidheid ver dwij nt snel. Nog hoger e niveaus, een langdurige blootstelling, regelmatige blootstelling of blootstelling aan zeer hoge niveaus kunnen daarentegen schade aan het binnenoor en definitieve doofheid veroorzaken. Hoe vernietigt lawaai de haarcellen? Buit enspor ig lawaai ver oor zaakt een abnor male t r illing van de vloeist of f en in het binnenoor en r aakt de minuscule haartjes van de neurosensoriële cellen, de zogenaamde cellen van Corti. Wanneer de myof ilament en van de t r ilhaar t j es als gevolg van een t e hoog geluidsniveau kr acht ig sament r ekken, kunnen de haar t j es gekneusd wor den zonder echt er t e scheur en of ander e onomkeer bar e schade op te lopen. Dit uit zich in oorsuizingen, het gevoel oordopjes in te hebben en echo’s te horen. Het

3. Impact van lawaai op overlast, leefkwaliteit en gezondheid Brussels Instituut voor Milieubeheer / Observatorium

Fiche 3 2 /8


Maart 2005

oor her st elt zich vanzelf na enkele ogenblikken r ust . I et s der gelij ks kan gebeur en na een avondj e in de discotheek. Een langdur iger e of her haalde bloot st elling kan leiden t ot het scheur en van de myof ilament en. Het r esult aat zij n langdur ige oor suizingen of gehoor r uis, 24 uur per dag. Deze onver dr aaglij ke oor suizingen zij n voor al mer kbaar en hinder lij k ' s nacht s wanneer ze niet meer door het omgevingsgeluid gecamouf leer d wor den. Een ur gent iebehandeling met behulp van vaat ver wij der s, miner alen (zink, magnesium), vit amine D en ont st ekingsr emmer s kan in ext r emis bij dr agen t ot het her st el van de trilhaartjes. Met wat geluk kunnen de oorsuizingen op die manier nog verdwijnen. De myofilamenten kunnen niet alleen gekneusd of gescheurd, maar ook losgerukt worden. Dit leidt tot een def init ief ver lies van het gehoor ver mogen waar door de communicat ie en de int er act ie met ander en moeilij k of zelf s onmogelij k wor dt . Eens de haar t j es losger ukt zij n, is de t oest and onomkeer baar . Dit komt bij 10 à 15 % van de mensen voor na een eenmalige bloot st elling gedur ende één minuut aan een geluidsniveau van 110 dB(A). Het beluist er en van loeihar de muziek is gevaar lij k voor het oor omdat de haar cellen hier door ver nield worden. Een seconde volstaat soms om doofheid te veroorzaken.

2.1.3.2. Duur van de blootstelling aan lawaai De bloot st ellingsduur die dagelij ks wor dt get oler eer d door het oor voor dat onomkeer bar e let sels opt r eden is afhankelijk van het geluidsniveau. Tabel 3.1: Dagelijkse blootstellingsduur zonder pijnlijke gevolgen afhankelijk van het geluidsniveau

Op dit moment st eunt de wet geving bet r ef f ende de pr event ie van lawaai in de wer komgeving op de Eur opese r icht lij n 86/ 188/ EG die, onder ander e, aanbeveelt dat het equivalent e geluidsniveau, vast gelegd voor een bloot st ellingsduur van 8 uur , wor dt ver minder d t ot minder dan 90 dB(A). Deze zal wor den ver vangen door r icht lij n 2003/ 10/ EG van 6 f ebr uar i 2003 bet r ef f ende de minimumvoor schr if t en inzake gezondheid en veiligheid met bet r ekking t ot de bloot st elling van wer knemer s aan de r isico’s van f ysische agent ia (lawaai). Deze moet wor den over genomen door de lidst at en vóór 15 f ebr uar i 2006. Ze zal met name strengere grenswaarden voor de blootstelling aan lawaai invoeren.

2.2. Niet-auditieve effecten van het geluid Te hoge geluidsniveaus veroorzaken niet alleen schade aan het gehoor. Naast gehoorstoornissen zijn de belangrijkste aan lawaai toe te schrijven gevolgen voor individuen : - slaapstoornissen (minder diepe slaap, moeilijk inslapen, meer bewegingen …); - algemene vermindering van het welzijn; - moeilijkheden met concentratie en mondelinge communicatie; - cardiovasculaire aandoeningen / verhoogde bloeddruk ; - zintuiglijke gevolgen / fysieke oorpijn Er kon, in sommige omst andigheden, ook een ver band wor den aanget oond t ussen de bloot st elling aan lawaai ‘s nacht s en hor monale st or ingen. I n dat geval kan het echt er zij n dat er nog ander e onbekende f act or en meespelen. De gevolgen van een chr onisch slaapgebr ek zij n t alr ij k. Volgens de WGO (2000) zij n die slaapst oor nissen schadelij k voor de doelt r ef f endheid op het wer k, het geest elij k welzij n, het aanler en van dingen, voor het immuunsyst eem, de sociale communicat ie en het r ij gedr ag. Ze zor gen ook voor meer psychosomat ische aandoeningen, angst en agr essie. Slaapst oor nissen kunnen er ook t oe leiden dat mensen slaapmiddelen gaan


Fiche 3 3 /8


Maart 2005

nemen. De effecten van het geluid op de slaapkwaliteit worden meer in detail beschreven in fiche 44 “Geluid en slaapkwaliteit” (in voorbereiding). Lawaai, als alleenst aande f act or of in combinat ie met slaapst oor nissen, kan de oor zaak van st r ess zij n. Communicat iepr oblemen (conver sat ie, school, st udie, enz.) en wij zigingen van het sociaal gedr ag (agr essivit eit , gebr ek aan solidar it eit , isolement , enz.) houden ook r echt st r eeks ver band met geluidsover last . Een lawaaier ige omgeving leidt bovendien t ot een af name van de int ellect uele pr est at ies en het individuele concentratieniveau. Een ver gelij kende st udie van het schoolgedr ag van kinder en die r ond de lucht haven in München woonden en de door hen onder vonden hinder , vóór en na de uit br eiding van de lucht haven (1993), br acht de volgende elementen aan het licht: - een aanpassing aan de toename van het lawaai; - tragere verwerving van leesvaardigheden; - geheugenproblemen die toenemen naarmate de uit te voeren taken complexer zijn… Deze st udie onder st r eept over igens dat de bloot st elling aan het lawaai geleid heef t t ot meer st r ess bij de kinder en (hoger e adr enalineniveaus). Het sociale klimaat was agr essiever en ner veuzer gewor den en door de pr oblemen met de ver bale communicat ie die de geluidsover last ver oor zaakt , wer d meer afzonderingsgedrag opgemerkt. De gr enswaar den die door de aut eur s aanger aden wor den, ver schillen van de ene st udie t egen de ander e. Het is inder daad niet eenvoudig om een duidelij k ver band t e leggen t ussen een geluidsniveau en psychische of f ysische gezondheidspr oblemen, aangezien deze pr oblemen vaak niet uit sluit end aan het lawaai t oegeschr even kunnen wor den. Ander e f act or en, zoals de sociaal-economische acht er gr ond, spelen ook een rol en kunnen de rechtstreekse verbanden die er tussen mentale gezondheid en lawaai bestaan, verbergen.

3. Kenmerking van de hinder 3.1. Hinder? I n ver band met geluidswaar neming best aan er dr ie dr empels: de waar nemingsdr empel, de pij ndr empel en ergens tussen deze twee in - de hinderdrempel. Het is moeilij k om een def init ie van hinder t e geven. Woor denboeken omschr ij ven hinder als "belemmer ing, over last , onaangenaam gevoel, ... De WGO def inieer t hinder als een “gevoel van onbehagen, ongenoegen ver oor zaakt door een omgevingsf act or waar van het individu of de gr oep weet of meent dat hij zij n gezondheid kan schaden”. Hoewel hinder zeer vaak als een volledig subj ect ief gegeven beschouwd wor dt , heef t het f enomeen t och een aant al obj ect ieve en univer sele dimensies: lawaai waar door een gespr ek niet meer voor t gezet kan wor den, dat de slaap of de r ust ver st oor t , waar door st uder en moeilij ker wor dt , enz. wordt erkend als hinderlijk.

3.2.

Objectieve basiskenmerken van hinder

Het geluidsniveau (1) is een eer st e par amet er om hinder t e omschr ij ven. Bij ident ieke geluidsniveaus kan de hinder die er var en wor dt echt er ver schillend zij n naar gelang van de br on van het geluid (2). Voor beeld: bij gelij ke geluidsniveaus wor dt het lawaai van een t r ein over het algemeen bet er aanvaar d dan dat van wegver keer , vliegt uigen of bur en. Niet alleen de br on van het geluid is belangr ij k, er zij n nog ander e f act or en die meespelen: de f r equent iesamenst elling van het geluid (3) en de manier waar op het evolueer t (4) (impulsief , aanhoudend, enz.). Al deze par amet er s bepalen de "akoest ische ident it eit " van een geluidsbron.

3.3.

Subjectieve en individuele componenten van hinder

Er dient opgemer kt t e wor den dat de hinder die door een ident iek geluid ver oor zaakt wor dt , ver schillend er var en kan wor den naar gelang van de per soonlij ke gevoeligheid, de gezondheidst oest and, de af f ect ieve en emot ionele t oest and t en over st aan van het geluid en zij n oor zaak, of het sociaal-economisch en cult ur eel profiel van de persoon in kwestie.


Fiche 3 4 /8


Maart 2005

3.4. Kwantificatie van de hinder Momenteel bestaat er geen referentiedocument dat de relaties tussen de geluidsniveaus en het aandeel van de bloot gest elde bevolking kwant if iceer t (r elat ie « dosissen-reacties »). De Eur opese Commissie r icht t e evenwel een wer kgr oep op om de Commissie onder st euning t e bieden bij de uit wer king van der gelij ke r elat ies. De wer kzaamheden van deze gr oep mondden uit in een « paperstandpunt », met onder meer de relaties tussen de indicator Lden,, de jaarlijkse indicator van hinder die wordt berekend voor dagen die drie per iodes omvat t en (dag-avond-nacht ) (zie f iche 2. Akoest ische begr ippen in ver band met geluid en hinderindexen) – en het aandeel van per sonen die hinder onder vinden. Die r elat ies wer den gelegd op basis van wet enschappelij ke st udies, uit gevoer d in Eur opa, Noor d-Amer ika en Aust r alië. Het document vor mt echter geen officieel standpunt en is niet het voorwerp van een algemene consensus binnen de Commissie. Bij de WGO werd er tot nu toe nog geen enkel referentiedocument uitgewerkt. Tabel 3.2: % van de bevolking die (st er k) wor dt gehinder d af hankelij k geluidsblootstellingsniveaus(Lden) veroorzaakt door het lucht-, weg- en spoorverkeer

van

de

Gr af iek 3.3: % van de bevolking die st er k wor dt gehinder d af hankelij k geluidsblootstellingsniveaus(Lden) veroorzaakt door het lucht-, weg- en spoorverkeer

van

de

Als we de hinder die ver band houdt met het lucht ver keer ver gelij ken met de hinder ver oor zaakt door het weg- en het spoor ver keer , blij kt dat voor eenzelf de geluidsniveau, de er var en hinder gr ot er is voor het vliegtuiglawaai. Het ver band t ussen de indicat or Lnight (gemiddeld j aar lij ks geluidsniveau dat r epr esent at ief is voor een nacht) en de slaapverstoring wordt beschreven in fiche 44 “Geluid en slaapkwaliteit” (in voorbereiding).

4. Richtwaarden van de Wereldgezondheidsorganisatie De volgende t abel t oont de r icht waar den van de Wer eldgezondheidsor ganisat ie (WGO) inzake geluid. Deze r icht waar den wor den opgest eld r ekening houdend met alle geïdent if iceer de negat ieve gevolgen van het geluid op de gezondheid van de mens in een specif ieke omgeving. De WGO def inieer t de negat ieve impact van het lawaai als schade, t ij delij k of op lange t er mij n, van f ysieke of psychologische aar d of die ver band houdt met het sociale functioneren, en die optreedt bij een blootstelling aan lawaai.


Fiche 3 5 /8


Maart 2005

Tabel 3.4: Richt waar den van de WGO met bet r ekking t ot het geluid in gemeenschappen in een specif iek milieu (1999)

Voor de residentiële buitengebieden beveelt de WGO een niveau van 50 dB(A) LAeq(t=16h) als drempel voor mat ige hinder en 55 dB(A) LAeq(t =16h) als dr empel voor er nst ige hinder over dag en ‘s avonds. Een niveau van 45 dB(A) LAeq(t =8h) is het maximum aanbevolen niveau voor lawaai buit en slaapkamer s gedur ende de nacht (open venster). Een niveau van 35 dB(A) LAeq(t=16h) is aanbevolen voor het interieur van de woningen over dag en ‘s avonds, en een niveau van 30 dB(A) LAeq(t =8h) voor binnen in de slaapkamer s gedur ende de nacht. Richtwaarden werden eveneens geleverd voor de piekniveaus ‘s nachts. Ook specif ieke maximale geluidsniveaus wer den opgest eld voor scholen, ziekenhuizen, indust r ie- en handelsgebieden, ontspanning en evenementen, evenals voor natuurparken en beschermde gebieden.

Bronnen 1.

ADEM-FLORI DA 1997. "Polit iques publiques et musiques amplif iées", r encont r es nat ionales d' Agen organisées par l'Adem-Florida et le groupe d'étude sur les musiques amplifiées, GEMA (ed), 193 pp.

2.

BERGLUND B. & LI NDVALL T. 1995. “Communit y Noise”, document opgest eld voor de WGO, Ar chives of the Center for Sensory Research, vol 2(1), 195pp.


Fiche 3 6 /8


Maart 2005

3.

BI M/ ARI ES 2002-2004. « Vademecum voor wegver keer slawaai in de st ad », vol. I et I I , uit gevoer d in ver band met een Lif e-project-Lawaai (EC) met de medewer king van BUV, BROH, BI V en VSGB (http://www.ibgebim.be/francais/contenu/content.asp?ref=1098)

4.

BOULAND C. 1997. “Van geluid ...t ot geluidshinder ”, mondelinge voor st elling, st udiedag "Wegaanleg en geluidshinder" op 12 juni 1997, BIM & BUV.

5.

BUFFE P.1993. "Pollution par le bruit", Echo Bruit, 59:19-22, 1993.

6.

CIATTONI J-P. 1997. ”Le bruit”, éditions Privat, 158 pp.

7.

CONSEI L ECONOMI QUE ET SOCI AL 1998. “Le br uit dans la ville”, Avis et Rappor t du Conseil Economique et Social, Journal officiel de la République française, 6, 46 pp + 287 pp.

8.

COUNCIL OF THE NETHERLANDS 1994. “Noise and Health”.

9.

DUCLOS J -C., NORMAND J -C., BERGERET A., DEBONNET A. & PROST G.1996. "Audit ion des j eunes et loisirs bruyants", Le concours médical, 18-32: 2184-2187.

10. EUROPESE COMMISSIE 2002. “Position paper on dose response relationships between transportation noise and annoyance”, februari 2002. 11. EUROPESE COMMISSIE 2001. “The EU Noise Policy-progress report ogf WG2: Dose&Effects” 12. EUROPESE COMMI SSI E 1996. “Toekomst ig beleid inzake lawaaibest r ij ding”, Gr oenboek van de Europese Commissie. COM(96) 540, 41p. 13. GOTTLOB D. 1997. “Ef f ect s of r oad t r af ic noise on EU cit izens“, in “Road Tr af f ic Noise”, EU Workshop 15-16 juillet 1997, European Patent Office Munich. 14. GREEN A.M. 1986. "Les adolescent s et la musique", EAP Collect ion Psychologie et Pédagogie de la Musique, 175 pp. 15. HEALTH COUNCI L OF THE NETHERLANDS 2004. « Over de invloed van geluid op de slaap en de gezondheid”, Gezondheidsraad, juillet 2004, 204 pp. 16. JORGE J-P . "Méfaits de la musique amplifiée", Echo Bruit, 58: 12-16. 17. KRÊMES P.1998. "Une nouvelle r églement at ion pour évit er une génér at ion de j eunes sour ds", Le Monde, 28 april 1998. 18. MI NI STERE DES AFFAI RES SOCI ALES, DE LA SANTE ET DE LA VI LLE 1993. “Le br uit et ses effets sur la santé”, France, 19pp. 19. MI NI STÈRE DES AFFAI RES SOCI ALES, DE LA SANTÉ ET DE LA VI LLE 1995. “Les ef f et s du br uit sur la Santé”, France, 131pp. 20. MI NI STRY OF ENVI RONMENT NL 1997. “Conclusions of t he Conf er ence on t he f ut ur e EU Noise Policy”, 21-22 mai 1997, Den Haag, internet, home page. 21. MOCH A. 1985. "La sourde oreille: grandir dans le bruit”, éditions Privat, 203 pp. 22. MOURET J . & VALLET M. 1995. "Les ef f et s du br uit sur la sant é", Minist èr e des Af f air es sociales, de la santé et de la ville, France, 131 pp.. 23. OESO 1991. “Lutter contre le bruit dans les années 90”, Parijs, 137 p. 24. WGO 1999. “Guidelines for community noise”. 25. WGO 2000, “Bruit et Santé”, 28pp 26. WORKI NG GROUP ON HEALTH AND SOCI O-ECONOMI C ASPECTS 2003. “Posit ion paper on doseeffect relationships for night time noise - draft", december 2003.


Fiche 3 7 /8


Maart 2005

Andere fiches in verband hiermee Schriftje “De geluidshinder in Brussel” 1. Perceptie van de geluidsoverlast in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 2. Akoestische begrippen in verband met geluid en hinderindexen 7. Blootstelling van de Brusselse bevolking aan geluidsoverlast door de spoorwegen overdag 9. Blootstelling van de Brusselse bevolking aan wegverkeersgeluid 19. Versterkte muziek 32. Nachtelijke hinder en geluid van de vliegtuigen 36. Behandeling en analyse van de klachten betreffende geluidshinder 37. Geluidsnormen en richtwaarden gebruikt in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest 44. Geluid en slaapkwaliteit (in voorbereiding) 46. Blootstelling van de Brusselse bevolking aan het vliegtuiglawaai - jaar 2004

Auteur(s) van de fiche BOULAND Catherine, BOURBON Christine, DE VILLERS Juliette Update en herlezing DELLISSE Georges, LECOINTRE Catherine, LOGGHE Pieter, ONCLINCX Françoise Datum van update: maart 2005.


Fiche 3 8 /8

3. I MPACT VAN LAWAAI OP OVERLAST, LEEFKWALITEIT EN

Recommend Documents