Het Avontuur, Berchem
Speelnatuur op school 27 mei 2015
VISIE natuurrijke schoolspeelplaats Wat is speelnatuur op school?
WAAROM? • Welbevinden, diverse speelkansen, pret! • Gezondheid, beweging • Educatie, leeromgeving • Sociale vaardigheden • Engagement en burgerschap • Biodiversiteit en leefmilieu • Positieve effecten voor de buurt
SPEELNATUUR = niet spelen in (decor), maar spelen mét natuur natuurrijk terrein met diversiteit aan speelkansen:
beweging, fysieke uitdaging, klimmen en klauteren constructiespel, bouwen en knutselen, spelen met zand fantasiespel, verstoppen ontdekken, natuurbeleving rustig zitten kunst, vormen geluiden, geuren, smaken …
BASISELEMENTEN • Variatie aan planten • Variatie in ondergrond • Reliëf
INRICHTINGSELEMENTEN • Boomstammen, takken, stamschijven… • Wilgenbouwsels • Moestuin, groentenbak, kruidenspiraal… • Speeltoestellen in en met de omgeving • Hoekjes, zones, open en gesloten ruimte • Muurtjes, paden, stapstenen… • Podium, arena, zitplekken • Water kan, zelfs vuur is mogelijk
Visie op speelnatuur in school Hoe kijkt de school naar invulling van pauzes betekenis van vrij spel, vrijheid en afspraken gebruik van de buitenruimte op school toezicht-bewaking-speelplaatsbegeleiding observatie tijdens de pauzes inspraak en participatie (lln, leerkr., ouders, verenigingen…)
Visie op speelnatuur in school En hoe staat de school tegenover risico’s en veiligheid, netheid en rommel multifunctioneel gebruik van de buitenruimte gebruik van de buitenruimte door derden gebruik van ruimten buiten de school openstelling van de buitenruimte inclusieve inrichting en integrale toegankelijkheid
Visie op speelnatuur in school Vanuit deze gedragen visie: wat is belangrijk voor onze toekomstige speelplaats? wat willen we in onze buitenruimte doen, beleven?
www.pimpjespeelplaats.be toekomstvisie schoolspeelplaatsen Katrijn Gijsel
[email protected] Fris in het Landschap (Gent) www.frisinhetlandschap.be Aanbod voor scholen: advies, ontwerp en trajectbegeleiding op maat en volgens budget
Hoe start je ermee?
Beleid Visie Doelstellingen
Beleid – Visie en doelstellingen Annuntia, Wijnegem: ‘Wij geloven dat we door samen met de hele school te werken aan een groene school ook werken aan een duurzame planeet.’ Door: Het goede voorbeeld geven verantwoordelijkheid opnemen (verspilling, afval) kijken door een ruimere bril alle beetjes helpen bewust maken geloof in het kunnen bijbrengen - leren groen plezier milieubewust maken van leerlingen – de aarde is kwetsbaar
Beleid – Visie en doelstellingen VBS De Ceder, Kessel DNA kaart :MOS TEAM
MISSIE -VISIE
teamverantwoordelijke verslaggever procesbegeleider andere team leden
wat - afbakening
INHOUD
Lisbeth Lisbeth Lisbeth Lut, Veerle, Alexa, Elly Milieubewuste houding aanleren door het voorleven en aanbieden van natuurbehoudende waarden en activiteiten/lessen. -Onderhoud moestuin en kruidentuin. - Ophalen van inktpatronen en batterijen. - Werken niet met pesticiden. - Leerlingen zoveel mogelijk actief betrekken. - Opruimen van tuinhuis. - Verzorgen van de kippen. - Lesmateriaal zoeken en aanbieden over MOS-punten. - Informatie doorgeven over uitstappen. - Realiseren van vergroening in onze school. - Samenwerken met compostmeester, Velt, MOS-verantwoordelijke en milieudienst van Nijlen. - Activiteiten organiseren rond de 5 punten van MOS.
agendapunten - vast Terugblik op vorige acties, overlopen voorstellen MOS-leerlingenraad, uitwerken van activeiten, plannen volgende vergadering agendapunten - variabel Aangebracht door collega's, leerlingen, ouders, derden. MANDAAT beslissingsrecht In de vergadering stemmen we democratisch, deelname aan acties wordt nagevraagd bij alle collega's. FREQUENTIE om de twee maand duur per sessie 1 uur JAARLIJKSE DOELSTELLING Zie MOS- actieplannen EVALUATIE Zie MOS- actieplannen en verslagen vergaderingen
Beleid – Communicatie
Samen werken aan een duurzame toekomst www.mosvlaanderen.be
Beleid – Communicatie
Beleid – Communicatie Schrijf je in als EcoSchool
http://ecohuis.antwerpen.be
Beleid – Communicatie Maak je visie zichtbaar!
De Vlinderboom, Borgerhout
Beleid – Communicatie Interne visualisatie
Draagvlak Ouders
Leerkrachten Directie Personeel
Leerlingen
Externen
Buurt Werkgroep
Natuurhelpers
Draagvlak - leerlingen Actieve Rol o Voorbereiding (brainstorm, grondplan) o Tussenstappen (tussentijdse vergadering) o Realisaties (aanleg) Nieuwe kennis
GLS De Sleutel Broechem
Planning
Wie? (ouders, leerlingen, leerkrachten,…) Wat? (brainstormen, aanleg, infoavond,…) Wanneer? ( tijdens de lessen, middag, na schooltijd,…) Tussentijds bijsturen (evaluatie)
Planning - Voorbeelden
Planning – Voorbeelden De Vlinderboom, Borgerhout
Info verzamelen - Internet
…
Info verzamelen – Boeken en
publicaties
Info verzamelen – Op bezoek
Park van Eeden Wilrijk
Info verzamelen – Educatief
materiaal
Inspiratiekit
Starterskit voor vergroeners www.provincieantwerpen.be > MOS > ontleenbare materialen
Info verzamelen –
• • • • • • • •
bestaande situatie
Huidige speelzones en speelgedrag Looplijnen Opmeten terrein – bestaand plan op schaal Leidingen onder speelplaats Brandweer Zon – schaduw Bodem Welke planten en dieren nu al?
Brainstorm
Leerlingen: filmpje Kameleon
Schoolteam Mater Christi Lint
Ouders Het Hinkelpad Bornem
Brainstorm – ideeën bundelen
Pius X, Berchem
Grondplan Beginsituatie en ideeën in kaart brengen
Grondplan - Zones afbakenen Rustige zones Voetbalzone Dieren Natuur ontdekplekje Moestuin …
GLS De Sleutel, Broechem
Te behouden looplijnen Rijstroken brandweer …
Grondplan - Voorontwerp
GLS De Sleutel, Broechem
Grondplan – Definitief ontwerp
GLS De Sleutel Broechem
Grondplan – Beplantingsplan Het Hinkelpad Bornem
Grondplan – Denk ook nog aan… Vergunningen (ophogingen, afgravingen, verwijderen vegetatie, constructies, …)
Risicoanalyse (Katrijn) Afspraken rond onderhoud Educatieve inbedding
Grondplan – Educatieve inbedding
Grondplan – Educatieve inbedding Vak- en leergebied overschrijdend
Realisatie Werkplanning Materialen Financiën
Realisatie – Tijd om te vieren
Evaluatie De Horizon, Borgerhout
De Sleutel, Broechem
Stap voor stap….
VEILIGHEID & RISICO’S op natuurrijke schoolspeelplaatsen
Het ideale speelterrein
Playground in England (David J. Ball)
Jawel, dit is een schoolspeelplaats (Berlijn)
Wat zegt de wet? • KB van 28 maart 2001 betreffende de uitbating X van speelterreinen • KB van 28 maart 2001 betreffende de veiligheid van speeltoestellen binnen de algemene wetgeving veiligheid van producten en diensten (FOD Economie)
Wat zegt de wet? • speelterrein = terrein met min. 1 speeltoestel • speeltoestel = gemaakt of kennelijk geplaatst om door kinderen (collectief) te worden gebruikt in spel
Wat moet de uitbater doen? … onaanvaardbare risico’s zien te voorkomen NO RISK, NO PLAY
Wat moet de uitbater doen? 1. VOOR de ingebruikname Wie is de uitbater? Onderhoud? Veiligheid? Risicoanalyse van het terrein uitvoeren Indien positieve analyse, mag het opengesteld (na evt. organisat. / techn. preventiemaatregelen) Administratie bijhouden: bewijs dat risicoanalyse en evt. preventiemaatregelen werden uitgevoerd, en uiteindelijk positieve uitspraak
Wat moet de uitbater doen? Risicoanalyse? Identificeren van gevaren Vaststellen en nader bepalen van risico’s Evalueren van de risico’s en evt. voorstellen preventiemaatregelen (organisatorisch, technisch, toezicht, informatieverstrekking) Administratie bijhouden: bewijs dat risicoanalyse en evt. preventiemaatregelen werden uitgevoerd, en uiteindelijk positieve uitspraak
Risicoanalyse speelnatuur • Geen standaard sjabloon of formulier • Voorbeelden ter inspiratie: stad Antwerpen (link via EcoScholen) en Averegten Heist-op-den-Berg – analyse van de omgeving – analyse per toestel checklist (beplanting, opsplitsing leeftijden, onderhoud..) met indien niet OK: probleem? preventiemaatregelen? aandacht voor zowel kansen/speelwaarden als risico’s, afweging naargelang ernst, herkenbaarheid van risico...
Wat moet de uitbater doen? 2. TIJDENS de uitbating Regelmatig nazicht Onderhoud Jaarlijkse inspectie
Administratie bijhouden: inspectie- en onderhoudsschema (plan: wie voert wanneer regelmatig nazicht, onderhoud en inspectie uit) + bewijzen bijhouden dat dit ook gebeurt
Inspectie en onderhoudsschema
Regelmatig nazicht
onderhoud
periodieke controle 57
Administratie bijhouden Regelmatig nazicht
Risico analyse
RISICO ANALY SE
Onderhoud
Controleer, noteer ….. En steek het in een map !
Periodieke controle
Wat moet de uitbater doen? ernstige ongevallen en incidenten melden meldpunt FOD Economie speeltoestellen uniek genummerd naam van de uitbater duidelijk zichtbaar bordjes “Betreden op eigen risico, uitbater niet verantwoordelijk voor gebeurlijke ongevallen” zijn niet toegelaten Informeer je goed m.b.t. aansprakelijkheid? http://riscki.khleuven.be/
Hoe zit dat met die normen? Speeltoestellen met een attest EN1176 worden voldoende veilig geacht Speeltoestellen die niet aan de normen voldoen, worden voldoende veilig geacht mits positieve risicoanalyse Terreinen en natuurlijke speelaanleidingen kunnen met deze normen nauwelijks worden geïnspecteerd, hiervoor is risicoanalyse nodig en gezond verstand
(externe) preventieadviseur? Stel de juiste vraag aan de preventieadviseur
X
– Controleer of onze speeltoestellen voldoen aan de normen – Voer een risicoanalyse uit van onze buitenspeelruimte, en stel preventiemaatregelen voor bij evt. onaanvaardbare risico’s
Werk van bij de eerste ideeën samen met de preventieadviseur, ga in overleg, opdat de preventieadviseur met de school meedenkt, en een goed evenwicht zoekt tussen speelwaarde en uitdaging t.o.v. veiligheid
Kunnen we het zelf? • Wettelijk mag dat. Directie mag zelf instaan voor risicoanalyse, nazicht, controle • Deskundigheid verhogen – Handleiding Veiligheid van speelterreinen – Vorming en basiscursus: www.speelom.be – Vragen en kijken: hoe doen anderen dit?
www.pimpjespeelplaats.be/denk-aan-veiligheid Katrijn Gijsel
[email protected] Kind & Samenleving Nijverheidsstraat 10, Brussel +32 (0) 02 894 74 66 www.k-s.be Peter Dekeyser
[email protected]
Opbouw van speelplaats De Evenaar, winnaar wedstrijd EcoScholen 2014
Wie kan helpen? 27 mei 2015
MOS • • • • • • • • •
Wat?
Trajectbegeleiding op maat van de school Scholen samen brengen – bvb. in lerende netwerken Themagerichte en procesgerichte studiedagen Eco-schools (groene vlag) www.mosvlaanderen.be MOS-schakels MOS-pas Uitleenbare materialen MOS-Antwerpen: 015 30 61 25
[email protected]
EcoScholen Antwerpen (EcoHuis) • •
• • • • • •
Voor scholen uit de stad Antwerpen Begeleiding bij aanloop: ideeën verzamelen, inspraakmethodes, beelden en voorbeelden, do’s en don’ts, partners zoeken … Feedback op ontwerp en planning Hulp bij plantenkeuze Gratis materiaal: boomstammen en recuperatieglijbanen Subsidies: tot 1200 euro regulier en 7500 euro projectsubsidie Nascholingen en praktische workshops, educatieve workshops voor leerlingen www.antwerpen.be/ecoscholen, 03 217 08 11 of
[email protected], www.pinterest.com/ecohuis
Wie kan helpen?
EcoHuis Antwerpen, infodag speelnatuur op school
MOS + EcoScholen = 1 verhaal MOS • Visie • Vergroten draagvlak • Educatieve inbedding • …
EcoScholen Antwerpen • Praktische begeleiding • Feedback ontwerp • Plantadvies • Materialen • Subsidies • …
Voor scholen buiten de stad Antwerpen: MOS + Regionale Landschappen
Wie kan helpen?
EcoHuis Antwerpen, infodag speelnatuur op school
Springzaad Vlaanderen Ideeën en beelden Speelnatuurkaart Overzicht van ontwerpers, aannemers, adviseurs… Stappenplan en hoofdstukken rond uitdaging en veiligheid, participatie, financiën … • www.springzaad.be,
[email protected] • • • •
Wie kan helpen?
EcoHuis Antwerpen, infodag speelnatuur op school
• Pimp je speelplaats: visie, voorbeelden … www.pimpjespeelplaats.be • kind & samenleving: inspraak met leerlingen www.k-s.be • Vragen en hulp bij veiligheid en risico’s: preventiedienst Stedelijk onderwijs: Annelies De Ruijter (
[email protected]), Ben Walschaerts (
[email protected])
Wie kan helpen?
EcoHuis Antwerpen, infodag speelnatuur op school
