DE BINNENVEST Jaarbericht 2008
24 UUR
MAATSCHAPPELIJKE OPVANG DE BINNENVEST
JAARBERICHT 2008
7.45–9.15 UUR In Nieuwe Energie komt de ochtend pruttelend op gang. De ontbijtboel is aan kant, en vanaf 9.00 uur melden de eerste dak- en thuislozen zich voor de dagopvang. Joop Segaar, baliemedewerker bij De Binnenvest heeft dienst vandaag. Zijn belangrijkste taken: “Koffie, thee en limonade verstrekken. En een goed gesprek voeren als daar behoefte aan is.” Het is rustig in de centrale opvangruimte. Op de bank ligt een vrouw te slapen, de radio staat zachtjes aan en de vaatwasser doet de ontbijtafwas. Een glazenwasser boent de ruiten schoon. Aan verschillende tafeltjes drinken cliënten van De Binnenvest alleen of in plukjes een kop koffie, lezen een krantje, roken een sigaret of maken de post open. Wilco is één van hen. Hij heeft bij de balie twee brieven opgehaald (Nieuwe Energie fungeert als postadres voor ongeveer 400 dak- en thuislozen), en leest ze nu aandachtig door. Intussen neemt hij een slok koffie. Wat hij gaat doen vandaag? “Dat weet ik nog niet. Gisteren ben ik met de veegploeg mee geweest. Maar dat mag maar vijf dagdelen per week. Dus probeer ik dat nu uit te stellen.” Een tafeltje verderop zit Moustafa. Een beetje kletsen met deze en gene, krantje lezen en koffie drinken; zo ziet zijn dag in Nieuwe Energie er doorgaans uit. “Iedereen doet z’n ding. We leven met de dag.” Door een zijdeur komt Nathalie binnen. Zij loopt stage bij De Binnenvest en assisteert de groepswerkers. “Vandaag is business as usual”, vertelt zij. “Ik heb net wat administratieve dingen gedaan en een paar cliënten de sleutels van hun locker gegeven. Vanmiddag zit ik bij een intake van iemand die hier een postadres wil. En tussendoor help ik mijn collega’s om de meest uiteenlopende vragen van bezoekers te beantwoorden. Soms is het hier echt spitsuur. Dan staat er echt een rij voor de deur. Alsof we gratis geld uitdelen.” Over de stageplek Nieuwe Energie is zij razend enthousiast. “Voor mij is er geen betere plek denkbaar dan deze. Ik maak hier alles mee, en kan al mijn opdrachten uitvoeren.” Medemens Intussen loopt baliemedewerker Segaar door de ruimte, maakt hier en daar een kort praatje en verzamelt de vuile vaat. “Vaak gaat zo’n gesprekje over futiliteiten. Maar ook komt het wel eens voor dat iemand vertelt dat hij gaat afkicken. Als ik zo iemand dan een paar dagen later tegenkom vraag ik altijd hoe het ermee staat.” De kunst van maatschappelijk werk is de cliënt aanvoelen, vindt hij. “Het is een kwestie van de juiste balans vinden. Je moet niet pushen, maar ook niet pamperen. Dat kan pas als je een vertrouwensband met iemand hebt.” Wat helpt is om ‘jezelf te zijn’, stelt hij. “Ik probeer altijd ontspannen te blijven, met een open oor en een open mind. Ik voel me ook geen hulpverlener, maar een medemens. En ik ga respectvol met bezoekers om. Dat zit ‘m in simpele dingen. Als ik iets aan iemand geef, zeg ik bijvoorbeeld altijd ‘alsjeblieft’. Dat respect krijg ik dan vanzelf weer terug. Zo werkt dat.” En met soepele tred maakt hij zich uit de voeten voor een nieuwe rondgang door de opvangruimte.
2|3
Dagopvang Nieuwe Energie Sinds mei 2008 heeft De Binnenvest een nieuwe locatie voor de opvang van dak- en thuislozen: Nieuwe Energie in hartje Leiden. Samen met Brijder Verslavingszorg verzorgt De Binnenvest hier 24-uurs opvang voor de doelgroep. Tussen 9.00 uur en 21.00 uur vinden dak- en thuislozen er een veilige plek om even bij te komen, een praatje te maken of iets te eten. Ook kunnen ze er douchen of een was draaien.
9.15-10.00 UUR Henk veegt met een vaatdoek broodkruimels van de eettafel. Annie en Wim kijken televisie. Zwijgend absorberen ze beelden van een jong katje dat met een zuigfles melk krijgt toegediend. Kopje koffie op tafel, rokende peuk erbij, meer shag binnen handbereik. Zomaar een rustige, gemoedelijke ochtend in het Sociaal Pension aan de Haagweg. Jos, medewerker van De Binnenvest heeft vandaag dagdienst, samen met collega Sharon. Hij heeft net een bewoner tactvol terechtgewezen omdat hij onder zijn corveedienst uit wilde komen. “Hij heeft de vaatwasser ook al door Bram laten uitruimen”, wist Sharon over de ‘dader’ te vertellen. Dit keer had de reclasseringsmedewerker gevraagd of hij ‘toevallig’ wat eerder op gesprek kon komen. “Dus ik moet nu weg. Kan ik mijn taak laten zitten?”, had hij gevraagd. Maar Jos wilde daar niet aan. “We hadden afgesproken dat jij het zou doen.” Langzaam ontwaken de laatste bewoners. De vroege vogels, zo’n acht stuks vandaag, zijn al lang de deur uit: met de klussenbus mee, met de veegploeg op pad, of zomaar de stad in. Nu vullen de ‘langslapers’ de woonkamer. Ontbijten kunnen zij niet meer; het is immers half tien geweest: de eettafel is schoon en de vaatwasser draait al. Maar een bakkie koffie is er altijd wel. Om rustig mee te ontwaken bij de natuurbeelden van Animal Planet. Ook maatschappelijk werker Teun, van Begeleid Wonen Lang, is gearriveerd. Hij heeft twee gesprekken met bewoners van het Sociaal Pension op het programma staan. Met de een gaat hij het hebben over de mogelijkheid voor een andere verblijfplaats (“Hij leeft soms in zijn eigen gedachten, fantaseert van alles en zit hier niet echt op zijn plek”), met de ander over hoe ze samen de toegekende zorgtoeslag gaan verdelen. Jos regelt intussen dat een van de cliënten zijn methadon krijgt. “Bewoners halen hun methadon zelf op bij de methadonpost, en geven het vervolgens bij ons in beheer.” Hij kijkt de kas na (“er zitten een paar bonnetjes in waarvan ik niet snap waar ze vandaan komen”) werpt een korte blik op het monitorenpaneel (in alle gangen van het gebouw is het doodstil) en stopt een stapeltje ziekenhuispapieren van een bewoner in een dossier. Opruimgedoe Er wordt zo op de vroege morgen flink gesopt en gedweild in het 28 kamers tellende pand. Zo geeft bewoner Paul de zes wc’s op de drie verdiepingen met kamers een beurt met dikke Glorix. Als hij klaar is geeft hij de fles met een grijns bij Jos af. “Zo, heb jij je pleziertje weer gehad.” Paul had namelijk strafcorvee omdat hij zijn taak ‘vergeten’ was. Jos haalt even zijn schouders op. “Daar doe je mij geen plezier mee hoor”, roept hij hem nog na. Maar zijn opmerking is tegen dovemansoren gericht. Intussen gaat Sharon met cliënt Annie mee naar haar kamer om daar wat op te ruimen. “Een paar weken terug vond ze dat nog maar niks, dat opruimgedoe. Maar nu ziet ze de voordelen er zelf ook van in, en helpt ze zelf af en toe ook een klein beetje mee.” Jos werpt een blik op de agenda. Straks moet Annie haar antibiotica, en vanmiddag moet een van de bewoners naar de dokter. Daarna gaat hij in gedachten alle bewoners even na. Heb ik iedereen al gezien vandaag? “Veel zaken spelen zich af tussen de cliënt en de maatschappelijk werker. Maar wij maken ze hier de hele dag mee, zien hoe ze zich in de groep gedragen, hoe het met hun dag-nacht ritme is en met hun medicatie. In die zin hebben wij ook een beetje een signaalfunctie.”
4|5
Sociaal Pension Het Sociaal Pension is een plek waar cliënten van De Binnenvest beschermd kunnen wonen: ze hebben er een eigen kamer en delen een huiskamer en keuken. Medewerkers bieden begeleiding en zijn verantwoordelijk voor de veiligheid. Iedere cliënt heeft bovendien een Woonmaatschappelijk werker en een Persoonlijk Begeleider. Samen met de cliënt stellen zij een begeleidingsplan op. Indien mogelijk wordt de stap gezet naar het Begeleid Wonen.
jaaroverzicht 2008 21 Incidenten De Binnenvest heeft een registratiesysteem voor het melden van incidenten met cliënten (MIC) in gebruik genomen. In totaal zijn er in 2008 21 zogenaamde MIC-formulieren ingevuld. Een commissie heeft inmiddels rapport uitgebracht over deze incidenten aan het Managementteam van De Binnenvest. Actief verzuimbeleid De Binnenvest gaat inzetten op een actief verzuimbeleid. Doel is het ziekteverzuim omlaag te krijgen. In 2008 bedroeg het ziekteverzuim 10% en in 2009 moet dat percentage dalen naar 7%. In de branche is een verzuim van 4% gebruikelijk. Er is een werkgroep ingesteld om het verzuimbeleid verder vorm te geven. Er is een nieuw verzuimbeleid in de maak wat in 2009 wordt ingevoerd. Actielijst klanttevredenheid Een actielijst met verbeterpunten moet ertoe leiden dat de klanttevredenheid van cliënten van De Binnenvest nog verder toeneemt. De aanbevelingen in deze lijst zijn gedestilleerd uit het klanttevredenheidsonderzoek van 2007 dat is uitgevoerd door de Stichting Kwadraad in samenwerking met de Cliëntenraad van De Binnenvest. Daarin wordt veel nadruk gelegd op verbetering van de informatie aan de cliënten, al bij de start van de zorg. Ook kunnen cliënten desgewenst inzage krijgen in hun zorgdossier en is het privacybeleid verwerkt in een ‘welkomfolder’. In deze folder staat ook het klachtrecht omschreven. De actie- en verbeterpunten zullen in 2009 worden geëvalueerd. Afscheid van Oude Rijn In februari 2008 heeft De Binnenvest na veertien jaar afscheid genomen van het Dienstencentrum aan de Oude Rijn 44. In zijn afscheidswoord bedankte directeur Wim van ’t Veer medewerkers van De Bakkerij voor de fijne samenwerking. “Het is jammer dat we deze mooie plek moeten verlaten. Deze plek en de filosofie van diaconaal centrum passen namelijk bij ons werk: de opvang van kwetsbare mensen.” Sinds half maart 2008 heeft De Binnenvest een dag- en nachtopvang in Nieuwe Energie aan het Papegaaisbolwerk in Leiden.
Alcohol-gebruikersruimte In Nieuwe Energie heeft De Binnenvest een alcohol-gebruikersruimte in gebruik genomen. In overleg met Brijder Verslavingszorg is afgesproken wie er gebruik mogen maken van deze gedoogruimte. Geen nachtopvang in Alphen Het inloopcentrum in Alphen aan den Rijn heeft het druk. De teller wijst uit dat Het Open Venster vorig jaar 4892 keer bezocht is. Toch komt er in deze stad geen nachtopvang. Alphen aan den Rijn telt volgens onderzoek ongeveer 15 daklozen. Lieke Odijk van De Binnenvest: “We draaien veel op enthousiaste vrijwilligers. Momenteel ongeveer 35. We zijn zes dagen per week open. We serveren drie keer per week een maaltijd. Verder kunnen mensen hier douchen en hun kleren laten wassen. We hebben een korte lijn met het Centraal Bureau, zij doen de intakes. In 2008 zijn we wel een strikter beleid gaan voeren ten aanzien van de postadressen.” In 2007 diende D66 een motie in over het realiseren van nachtopvang in Alphen aan den Rijn. De gemeente besloot vorig jaar hier niet toe over te gaan en om prioriteit te geven aan het voorkomen van dakloosheid en het ondersteunen bij maatschappelijk herstel. De Binnenvest benadrukte dat nachtopvang meer is dan het bieden van een dak en een bed, en dat er behoefte is aan mogelijkheden tot begeleid wonen. Daklozen krijgen de mogelijkheid, als ze daar aan toe zijn, zich te hervestigen in Alphen aan den Rijn. Voor nachtopvang blijft Alphen gebruik maken van de voorzieningen in Leiden. De Binnenvest in Leiden heeft meerdere disciplines in huis, waardoor aan de hulpvrager steeds zo snel mogelijk de juiste hulp kan worden geboden. Bovendien zijn er in Leiden al veel voorzieningen en is er een infrastructuur voor medische zorg aanwezig. CR wil harddrugs-gebruikersruimte De Cliëntenraad (CR) heeft zich in 2008 hard gemaakt voor een harddrugs-gebruikersruimte. “Het hangen en gebruiken voor de ingang van Nieuwe Energie is mensonwaardig”, vindt voorzitter Hans de Kinderen. “Verslaafden zijn nog steeds mensen. Bovendien geeft het personeel en cliënten een onveilig gevoel. Dit punt blijft voor ons hoog op de agenda staan.”
Klachten HKZ proof De externe klachtencommissie van De Binnenvest heeft in 2008 drie klachten besproken. In twee gevallen betrof het klachten rond bejegening van een medewerker naar een klant. Een van deze klachten werd voor een deel gegrond verklaard. De andere werd opgeschort vanwege de gesteldheid van de cliënt. De derde klacht betrof een voorgenomen huisuitzetting uit een RIBW woning. Deze zaak is voor de kantonrechter gebracht, waarna De Binnenvest in het gelijk werd gesteld. Hoe de klachtencommissie precies werkt, is vastgelegd in een nieuwe klantenfolder. Het reglement voor klachten is inmiddels ‘HKZ-proof’ gemaakt. Feestelijke opening NE Op vrijdag 23 mei 2008 is Nieuwe Energie officieel geopend. Dat gebeurde met een open huis, met onder andere optredens van het Amsterdamse Daklozenkoor de ‘Straatklinkers’. Ook was er een cartoonist aanwezig in het pand, en lieten cliënten van De Binnenvest een stukje ‘straattheater’ zien. Folder ongewenst gedrag Nieuwe medewerkers van De Binnenvest krijgen bij hun indiensttreding een folder waarin precies staat wat te doen bij ongewenst gedrag van een collega. De procedure ‘Ongewenst gedrag medewerkers’ is al langere tijd in het handboek van De Binnenvest op Intranet te vinden. Maar er is nu ook een folder die de precieze werkwijze bij een dergelijke signalering uiteenzet. BWK ook in Alphen In Alphen heeft De Binnenvest sinds 2008 ook een team voor Begeleid Wonen Kort (BWK). Het team heeft als uitvalsbasis een plekje gevonden bij Kwadraad Algemeen Maatschappelijk Werk in Alphen. De werkzaamheden van BWK in Alphen zijn wat breder dan in Leiden. Zo doen BWK-medewerkers Ida en Joost ook outreachend werk. Het team heeft inmiddels zo’n twintig cliënten in begeleiding.
10.00–10.30 UUR Maatschappelijk werker Sanne komt net terug van een dubbel cliëntenbezoek in het Sociaal Pension, collega Mariëlle krijgt bezoek van een zenuwachtige cliënt die vandaag een corporatiewoning krijgt toegewezen en Nathalie buigt zich over een belastingaangifte. Kortom: een dag als alle anderen bij Begeleid Wonen Lang. Mariëlle wordt naar beneden geroepen. Daar wacht een gespannen cliënt op haar. De man krijgt vandaag de sleutels van zijn corporatiewoning, maar het tijdstip van de overdracht wil maar niet bekend worden. Ze heeft net weer een mailtje gestuurd naar de corporatie die de woning verstrekt, maar het verlossende antwoord laat op zich wachten. “Nu ga ik mijn cliënt ervan proberen te overtuigen dat hij nog een WA- en Inboedelverzekering moet afsluiten. Dure verzekeringen, dat wel, want hij staat op de zwarte lijst. Dus wil hij niet, want dat vind hij zonde van zijn spaargeld.” Een kamer verderop zit collega Döndu aan de telefoon. “He Leila, we moeten wat afspraken maken. Ik vermoed dat er dubbele betalingen van je vaste lasten de deur uit zijn gegaan. Kan je vandaag nog langskomen?” Haar cliënte is net verhuisd, legt ze uit, en al twee keer is haar uitkering naar de verkeerde bankrekening gegaan. “Er gaat dus van alles niet goed. De hoogste tijd om alles even goed op een rijtje zetten.” Doelengesprekken met cliënten, verslagen maken, begeleidingsplannen schrijven, bellen met instanties als de Stadsbank en de Sociale Dienst, onderhandelen met schuldeisers, belastingaangiftes verzorgen: de tien maatschappelijk werkers van Begeleid Wonen Lang hebben hun handen vol aan de begeleiding van hun cliënten. Wat het moeilijkste van dit werk is? “De bureaucratie”, stelt Mariëlle. “Vaak komt er enorm veel administratief werk en regelwerk bij kijken. Alle instanties hebben hun eigen methodes, protocollen en procedures en er verandert voortdurend wel iets.” “Ik vind het moeilijk als mensen zelf niet willen, het zelf opgeven”, vindt collega Maaike. “Gelukkig kom ik dat niet heel veel tegen. Maar als dat wel gebeurt dan heb ik daar moeite mee. Zoals laatst toen een van mijn cliënten toch weer ging drinken.” Daar staat tegenover dat begeleiding van de doelgroep ook net zo goed heel leuk kan zijn. “Zo ga ik bij een van mijn cliënten elke vrijdagochtend een kopje koffie drinken. Lekker tutten. Dan praten we over een film die we allebei gezien hebben. En laatst liet ze mij foto’s van haar kleinkinderen zien. Ik vind het belangrijk om ook positieve dingen te delen.” Ingang Intussen komt Mariëlle terug van beneden. “Missie geslaagd.” Haar cliënt is na een kort gesprek alsnog bereid om een WA- en een Inboedelverzekering af te sluiten. “De sleutel van zijn woning heeft hij nog steeds niet. Maar hij is niet meer zo nerveus en kan ook wel tot morgen wachten. Hij heeft een mobiele telefoon, dus ik kan hem elk moment bereiken als het zover is.” Als Mariëlle naar haar kamer loopt stuit ze op Sanne. Zij is net terug van een bezoekje aan het Sociaal Pension, om twee van haar cliënten te bezoeken. Eentje daarvan begeleidt ze samen met Mariëlle, omdat deze vrouw nogal ‘bewerkelijk’ is. “En, hoe was het met haar koppie”, wil Mariëlle meteen van Sanne weten. “Ze had last van hoofdpijn”, antwoordt Sanne. “We gaan donderdagochtend samen naar een nieuwe huisarts.” Het bezoek was goed verlopen. “Bij sommige cliënten gaat het er puur om dat we af en toe ons gezicht laten zien. En op onverwachte momenten is er dan ineens een ingang om iemand een stapje verder te helpen. Zoals laatst, toen een van mijn cliënten klaagde over dat hij zoveel spuugde. Komt door de alcohol, zei hij. Hij had zijn eerste biertje al weer op. Dus je zou minder last hebben als je dat eerste biertje wat later zou nemen, opperde ik toen. Dat kwam aan. Niet te veel verwachten, en niet te hoog inzetten; dat is hoe het werkt.”
Begeleid Wonen Lang Naarmate cliënten hun problemen beter onder controle krijgen, hebben ze minder ondersteuning nodig. Ze worden zelfstandiger. Daarbij horen andere woonvormen. Cliënten stromen bijvoorbeeld door van Slaaphuis via Sociaal Pension naar een vorm van Begeleid Wonen. Om deze overgangen soepel te laten verlopen, streeft De Binnenvest ernaar een cliënt een vaste begeleider toe te wijzen. Heeft een cliënt langdurig of structureel hulp nodig, dan krijgt hij deze via Begeleid Wonen Lang.
8|9
10.30-11.15 UUR Thijs (van het Outreachend Team van De Binnenvest) trekt zijn jas aan. Tijd om de straat op te gaan, op zoek naar onbekende daklozen en ‘zorgmijders’. Eerst naar de Roodenburgerstraat, dan naar het Van der Werfpark en misschien nog even naar het station. “Een praatje met deze, een babbeltje met gene: laagdrempelig contact maken, daar begint het allemaal mee.” Op het bankje bij het Roodenburgerveldje, vlakbij de methadonpost, zit vandaag helemaal niemand. Niet verwonderlijk, want het miezert. “Bij mooi weer zitten hier soms wel zes, zeven mensen”, weet Thijs. “Krantje lezen, biertje drinken. Meestal maak ik dan een praatje met ze. Over voetbal. Of ze stellen mij een vraag, meestal over uitkeringen of geld. Soms gaat het helemaal nergens over, maar dan hebben we wel weer even contact.” Op nu naar het Van der Werfpark. Meteen bij de ingang rechts stuitte Thijs een aantal jaren terug op iemand die daar regelmatig in de bosjes op wat kranten lag te slapen. “’s Middags zat hij dan meestal op een bankje in het zonnetje de Metro te lezen. Op een dag ben ik naast hem gaan zitten en vroeg hem of ik een stukje van zijn krant mocht inzien. Daarna raakten we aan de praat over de inhoud van de krant.” Thijs zit vol met dit soort verhalen. Over die keer dat hij op een man stuitte die door anderen werd omschreven als psychotisch en ‘behoorlijk in de war’. “Toen ik hem de eerste keer aansprak keek hij mij alleen maar heel lang aan en zei geen woord. Een paar weken later zag ik hem weer, en gaf ik hem een eetbon voor de MacDonalds. Die mochten wij rond kerst weggeven. Zegt hij: ‘Weet je wel wat je de dieren daarmee aandoet?’ Een prachtig aanknopingspunt.” Een ding heeft Thijs in de loop der jaren wel geleerd: het eerste contact met ‘zijn doelgroep’ is niet in vaste methodieken of protocollen te vangen. “Dat is elke keer weer anders. En je weet nooit of iemand psychotisch is, of agressief is door pillengebruik of alcohol. Dat is een kwestie van kijken, aanvoelen en ervaring. Eigenlijk is elke dakloze een methode op zichzelf.” Spacebox Ook in het Van der Werfpark is het stil. Dus rijdt Thijs op zijn fiets naar Perron 1, de voormalige gedoogzone bij Leiden CS waar zich tot een aantal jaren terug regelmatig dak- en thuislozen ophielden. Achter een van de pilaren vindt hij een paar oude kranten en wat plastic zakken met etensresten en twee pakken melk erin. “Beschimmeld. Al weken oud”, zegt hij na een vluchtige inspectie. “Soms kijk ik wel eens in zo’n tas om te zien of er iets is waarmee ik de naam van een persoon kan achterhalen. En soms verplaats ik wel eens expres wat. Als ik de volgende keer dan terugkom en zie dat alles anders gegroepeerd is, dan weet ik dat hier iemand verblijft.” Dan rijdt Thijs richting de Merenwijk. Achter de Groenoordhallen, op het parkeerterrein ter hoogte van een voormalige legerdump staat een spacebox, een stapelbare portocabin met slechts één raam en één deur. In deze box woont een voormalige cliënt van hem. “Een ideale woonvorm”, vindt Thijs. “Deze man is namelijk nogal uitbundig, en past niet in zoiets als het Sociaal Pension. Hier heeft hij alles bij de hand. Wat mij betreft komen er meer van dit soort voorzieningen in de stad. Als het dan een beetje goed gaat met zo iemand, laat hem dan met rust, zou ik zeggen. Soms betekent iemand helpen ook helemaal niets doen.” Dan gaat zijn mobieltje af. Een van zijn cliënten zit in Nieuwe Energie en heeft om hem gevraagd. Of hij daar even langs kan gaan. “Morgen nieuwe kansen”, zegt hij als hij zijn fiets keert. En weg is hij.
10|11
Outreachend Team Het Outreachend Team van De Binnenvest gaat de straat op om contact te leggen met daklozen. Het team probeert met hen in gesprek te komen en hen uit te leggen waar ze hulp kunnen vinden. Soms stuit het team op knelpunten in de hulpverlening of op nieuwe ontwikkelingen. Die bespreken de medewerkers van het team met de gemeente en met andere hulpverleners.
11.15–12.00 UUR Tijdens het tweewekelijkse cliëntenoverleg van Begeleid Wonen Kort kunnen medewerkers advies vragen aan hun collega’s. Vandaag brengt Yolande twee van haar klanten in. De eerste cliënte woont in een corporatiewoning van De Binnenvest. “Zij is al bijna twee jaar bij ons in begeleiding”, legt Yolande uit. “Ik verwacht dat we ergens in oktober de afrondingsevaluatie gaan doen. Maar zij heeft nu al aangegeven tegen die tijd naar Amsterdam te willen verhuizen. Haar hele sociale netwerk zit daar. En ze heeft al een jongen gevonden die zijn appartement met haar wil ruilen. Maar kan dat zomaar?” Afdelingsmanager Dirk-Jan ziet geen probleem. “Volgens mij moet ze dat met de corporatie regelen. Daar gaan wij niet over.” Maar Yolande is nog niet overtuigd: “Dit is toch een woning die speciaal aan onze doelgroep is toegewezen? Kan het dan zomaar dat daar iemand instroomt van buiten die daar niet toe behoort?” Collega Gaby ziet het probleem niet. “Volgens mij kan dat gewoon.” Ook Dirk-Jan ziet geen obstakels: “En als jij verder geen risico’s ziet…” Die ziet Yolande niet. “Mercedes heeft aangegeven haar begeleiding af te willen ronden, en ik voorzie verder geen grote problemen. Het gaat heel goed met haar. Dus wat is nu mijn volgende actie?” Dirk-Jan: “Ik zou dit even melden bij de corporatie. Zeg erbij dat ze haar begeleidingstraject binnenkort gaat afronden. Dat moet omdat ze het contract met ons niet zomaar kan verbreken. Steek het maar positief in. Hier moeten we gewoon pragmatisch mee omgaan.” Groenhoven De tweede casus waar Yolande advies over wil, betreft een mannelijke cliënt van 53 jaar. “Hij zat een tijdje in Nieuwe Energie, moest vervolgens naar het ziekenhuis voor een darmoperatie en kwam op de intensive care terecht omdat er iets niet goed was gegaan. Daarna is hij weer opgeknapt en even uit mijn gezichtveld verdwenen. Maar ik heb hem weer teruggevonden. Hij zit sinds een paar weken in Groenhoven, een verzorgingstehuis met aanleunwoningen, omdat hij een stoma heeft. Zolang dat zo is mag hij niet terug naar Nieuwe Energie. Hoe gaan we zijn begeleiding verder regelen?” Gaby adviseert Yolande haar cliënt over te dragen: “Bij Groenhoven hebben ze vast ook een maatschappelijk werker. Vermoedelijk zijn ze daar al lang met hem bezig.” Ook Dirk-Jan vindt dat een goed idee: “Dan zou het best zo kunnen zijn dat ze jou alsnog om hulp vragen. Op dat moment moeten jullie samen een contract afspreken en kan Groenhoven ons inhuren.” “Dus mijn begeleiding houdt nu op?” wil Yolande weten. “Ik wil eigenlijk nog wel een paar keer bij hem langs om zeker te weten dat hij daar goed zit.” “Doe dat gerust. We ronden het netjes af”, adviseert Dirk-Jan. “Ik heb liever dat je er nog wat tijd aan besteedt en dat dan in goed overleg doet, dan dat we nu zomaar stoppen. Die ruimte hebben we namelijk wel.”
12|13
Begeleid Wonen kort Naarmate cliënten hun problemen beter onder controle krijgen, hebben ze minder ondersteuning nodig. Ze worden zelfstandiger. Daarbij horen andere woonvormen. Cliënten stromen bijvoorbeeld door van Slaaphuis via Sociaal Pension naar een vorm van Begeleid Wonen. Om deze overgangen soepel te laten verlopen, streeft De Binnenvest ernaar een cliënt een vaste begeleider toe te wijzen. Heeft een cliënt tot maximaal een à twee jaar structureel hulp nodig, dan krijgt hij deze via Begeleid Wonen Kort.
12.00–13.30 UUR Marieke van het Outreachend Team houdt gemiddeld zo’n 30 tot 40 jongeren zonder dak of thuis in de gaten. Doel is hen waar mogelijk een beslissend zetje richting zorg te geven. “Daarna maak ik me snel weer uit de voeten.” Vanmiddag praat ze bij met één van haar protegees. Laetitia (23) woont tijdelijk bij een kennis van haar vader. Nog hooguit een paar dagen kan ze daar blijven. Daarna staat ze weer op straat. En dat is jammer, want Marieke was net bezig een intake voor haar te regelen bij de Crisisopvang. Maar Laetitia kwam door een onbezonnen actie in de cel terecht: “Ik had wat gedronken en geblowd en gooide samen met mijn vriendje de ruiten van mijn tante’s huis in. Toen we wilden vluchten knalde hij met zijn auto bovenop een politiewagen. Niet erg handig natuurlijk.” De twee kennen elkaar al langer. Want Laetitia holt van incident naar incident. En regelmatig kruist ze daarbij Marieke’s pad. Marieke: “Jij hebt echt twee gezichten. Blijvend is de lach die er om jou heen hangt: je bent een gezellig mensenmens. En iedereen denkt altijd dat het goed met jou gaat. Maar dan komt er altijd een moment dat jij je gaat vervelen, en dan zoek je een lawine op.” Laetitia grinnikt: “Ze noemen me niet voor niets een adrenaline-junkie.” Neem die keer dat ze naar Groningen ging, om ‘nog even’ een gouden kettinkje bij haar verslaafde ex op te halen. “Toen waarschuwde ik je al dat hij je aan de gouden ketting zou leggen”, grinnikt Marieke. En dat gebeurde. Lang leek het erop alsof ze niet meer terug kwam. Maar hij kon zijn handen niet thuis houden. “En toen hij op een avond ging trainen bij de sportschool, heb ik mijn spullen gepakt en ben bij hem weg gegaan.” En dus kwam ze weer bij Marieke terecht. Marieke: “Jij hebt echt een heel bijzonder talent om in bijzondere situaties terecht te komen.” Grapjes Daarna bespreken ze samen kort de situatie van dit moment. Die ziet er niet bepaald rooskleurig uit. Marieke: “Hoe lang kan jij nog bij die kennis van je vader blijven? “ Laetitia: “Een week, hooguit. Hij vindt dat ik een redelijke plek moet hebben. Niet dat ik tussen de junkies hoef te liggen.” Marieke: “En daarna?” Laetitia: “Daarna zijn mijn mogelijkheden zo’n beetje uitgeput.” Marieke: “Dan ga ik onmiddellijk de intake bij de Crisisopvang regelen. Wat overigens niet wil zeggen dat er plek voor je is.” Tussendoor worden er ondanks de ernst van de situatie regelmatig grapjes gemaakt. Bijvoorbeeld over dat Laetitia nu al bijna tien jaar de ziekte van Crohn heeft. Marieke: “Misschien is dat iets om te vieren. Zo van: hoera, ik heb al tien jaar de ziekte van Crohn.” Volgens haar kunnen dat soort grappen als de basis van de verstandhouding goed is: “Wat het beste werkt is als je echt een situatie creëert waarin je alles tegen elkaar kunt zeggen.” Even afwachten Stel dat Laetitia een plekje weet te bemachtigen bij de Crisisopvang, dan is dat is ook maar voor tijdelijk. Doel is haar namelijk te plaatsen in het Leids Werkhotel van Cardea Jeugdzorg, waar cliënten integrale hulp op maat kunnen krijgen, tot woonruimte aan toe. Ook daarvoor is de aanvraag inmiddels in behandeling. Maar ook dat kan nog wel even duren: er is een behoorlijke wachtlijst. Daarom start ze ook alvast met het ‘Project Nu’, van datzelfde Cardea. Dat is erop gericht cliënten werkervaring te geven, gekoppeld aan een korte begeleidingsperiode van maximaal drie maanden. “Er loopt dus veel, meid, maar het is nu even afwachten”, besluit Marieke. En ze steekt haar pupil nog een hart onder de riem: “Ik vind dat je het erg goed doet. Dat is nou precies het mooie aan jou: jij ziet overal altijd een uitdaging in. En daar kan je die adrenaline van jou nog heel goed voor gebruiken.” 14|15
Outreachend team jongeren Een onderdeel van het Outreachend Team van De Binnenvest richt zich speciaal op de categorie jongeren tot 27 jaar. Opdracht is contacten te leggen met deze jonge dak- en thuislozen. Het team probeert met hen in gesprek te komen en hen uit te leggen waar ze hulp kunnen vinden.
13.30-14.45 UUR Boommarkt, even na half twee. Zeven cliënten van De Binnenvest trekken in oranje hesjes met papierprikkers, vuilniszakken, bezems, een schop en een rolcontainer de stad in. Dennis, vaste begeleider van De Veegploeg, heeft er zin in. “We hebben weinig gezeik in de groep en het is aardig weer. Wat wil je nog meer?” Jeroen is iemand die geen blad voor de mond neemt. Het groepje vegers is nog maar net de Koninginnegracht opgedraaid of hij barst al los in een stortvloed van woorden. Over de onverschilligheid van de Leidse politiek ‘die net doet alsof er geen daklozenprobleem is’. Nee, zelf komt hij er wel, bezweert hij terwijl hij met zijn prikker een leeg colablikje van de straat grist. Na een paar moeilijke jaren in Eindhoven, waar hij in foute kringen verkeerde, en na viereneenhalf jaar detentie (“Dat was de derde keer al dat ik vastzat”), is hij in Leiden een nieuw leven begonnen. “Dat was de enige manier.” Met een baan voor drie dagen, voorzichtig weer wat sociale contacten. Alleen een woning ontbreekt nog. Maar veel mensen die hij tegenkomt bij de nachtopvang zijn lang niet zo goed af als hij. “Dat krijg je in een stad die toerisme belangrijker vindt dan de zorg voor zijn eigen inwoners. Ik vind dat schandalig.” Begeleider Dennis roept hem lachend tot de orde. “Hee Jeroen, werken moet je. Niet lullen maar vullen!” Daarna raken ze met elkaar in gesprek. Over dat het best goed gaat met Jeroen: dat hij zo langzaamaan mensen in de stad leert kennen, dat hij regelmatig goede maaltijden binnen krijgt. “Bal gehakt, groente erbij, alles! Dat krijg je met al die contacten. Ik kom overal. Ja man, ik ben er best goed uitgekomen.” “Dat zijn jouw woorden”, grapt Dennis onmiddellijk gevat. En dan: “Goed dat het een beetje begint te lopen. Jij zat in een verdomd lastig hoekje.” Met zijn losse optreden weet Dennis de sfeer in het groepje ontspannen te houden. Bijvoorbeeld als Jeroen hem tijdens een rookpauze op de Schelpenkade gekscherend beetpakt: “Als ik geen shaggie van je mag dan flikker ik je zo de gracht in.” Dennis reageert gemaakt onderkoeld: “Probeer maar.” Dan wordt het gesprek ernstiger. Over dat Jeroen het beu is om ’s nachts in Nieuwe Energie te moeten slapen. “Soms mis ik net dat duwtje om in beweging te komen.” Dennis snapt dat wel: “Jongen, ik moet er ook niet aan denken dat ik elke dag in Nieuwe Energie zou zitten en mezelf dáár op zou moeten laden.” Relaxed Na een klein uur prikken last Dennis een kleine pauze in op een paar bankjes tegenover de Spar in de Herenstraat. Iedereen mag wat te drinken bestellen. Het friszure zuiveldrankje GoedeMorgen is erg populair. Dennis zit tevreden op zijn bankje. “Doordat we uren met elkaar optrekken, hebben we veel tijd om te praten. Het begint vaak met koetjes en kalfjes, over voetbal of een film op tv. En dan komen soms de problemen. Juist omdat de sfeer zo relaxed is.” Na een minuut of tien adempauze, zet de karavaan zich langzaam weer in beweging. En meteen pakt Jeroen de draad van zijn betoog weer op, alsof er in de tussentijd niets gebeurd is. Dennis hoort hem geduldig aan. Over dat er een gebruikersruimte voor heroïneverslaafden moet komen, over dat De Binnenvest goed werk doet, maar dat ‘partijen waarmee zij samenwerken vaak zo bureaucratisch zijn’. “Kijk, persoonlijk kom ik er wel. Maar al die anderen…”
16|17
Veegploeg Teams van daklozen dragen sinds enkele jaren bij aan het schoonhouden van de Leidse binnenstad. Daarvoor heeft De Binnenvest De Veegploeg in het leven geroepen. In ruil voor een dagdeel werk ontvangen deelnemers een vergoeding. Dat levert bovendien een schonere stad en veel waardering van het publiek en de middenstand op. Gezien de grote belangstelling kunnen daklozen maximaal vijf dagdelen per week deelnemen aan De Veegploeg.
14.45-16.00 UUR Het Centraal Bureau is het kloppende, logistieke hart van de organisatie. Hier wordt de smeerolie aangemaakt die de raderen van De Binnenvest soepel houdt. Als altijd gonst het er van de activiteit. Vooral aan de balie is het spitsuur. “Saai is het hier nooit. Ons werk heeft een hoog onvoorspelbaarheidsgehalte.” Receptioniste Petra spreekt van ‘een hectische middag’. “We hebben weer veel mensen over de vloer. Net is er een vergadering van teamleiders geweest, en straks is er weer een bijeenkomst van de nachtportiers.” Intervisiecursussen, OR-vergaderingen, managementoverleg: altijd gebeurt er wel wat in de verschillende vergaderruimtes van het Centraal Bureau. Petra zucht ervan. Zij heeft vanmiddag al weer een paar organisatorische brandjes moeten blussen. Zo moest zij twee keer ‘uitzendbureautje spelen’ omdat iemand zich ziek had gemeld. “In zo’n geval moet ik al mijn andere activiteiten stilleggen en meteen op zoek gaan naar een vervanger.” De ene keer lukt dat snel, de andere keer is dat minder eenvoudig. “Laatst bijvoorbeeld kreeg een nachtportier na zes diensten hartklachten. Toen moest ik ineens een gat van zes nachten zien te vullen.” Maar ook dat is uiteindelijk gelukt. “Behalve onze eigen portiers hebben we namelijk ook twee oproepkrachten en contacten met een beveiligingsbedrijf. Soms is het flink puzzelen onder hoge tijdsdruk, maar we komen er altijd weer uit.” Verbeterpunten Aan verschillende bureaus wordt de onvermijdelijke papieren rompslomp van de organisatie digitaal ‘weggewerkt’. Nora is bijvoorbeeld bezig met de salarisadministratie. “Deze persoon had een 0-urencontract en gaat nu naar een vast contract. Dat moet ik verwerken in het systeem; anders komt het met zijn salariëring niet in orde.” Een bureau verderop voert Denise de aanwezigheidslijsten in. “Op basis van gedraaide diensten kunnen we daarna de salarissen in orde maken.” In een van de andere kamers zitten Petra en Ben. Petra houdt de kwaliteit van de dienstverlening bij De Binnenvest in de gaten, en werkt het zogenaamde ‘verbeterregister’ bij. “Daarin staan verbeterpunten die uit audits met medewerkers boven tafel zijn gekomen.” Ben is applicatiebeheerder en netwerkbeheerder. Hij zorgt ervoor dat iedereen ‘van alles’ kan registreren, en haalt daar dan weer de ‘fouten en slordigheden’ uit. “Zo probeer ik nu in kaart te brengen wat het ons gekost heeft dat we een AWBZ-indicatie niet op tijd hebben aangevraagd.” Organisatorisch brandje Op het Centraal Bureau is ook de werkplek van Binnenvest-directeur Wim van ’t Veer. Hij is net terug van een ketenpartneroverleg met de GGZ Leiden, Rivierduinen, Brijder Verslavingszorg, Parnassia, De Zijl Bedrijven en de gemeente Leiden. Daar was hij samen met Ellen, manager beleid en innovatie. Zij gaf daar namens De Binnenvest een toelichting op het project ‘Activering’. Nu mailt hij aan ambtenaren en collega’s de resultaten daarvan door. “Als dat klaar is ga ik met de directeur van Reclassering Nederland op werkbezoek naar Nieuwe Energie. Ik ga hem daar rondleiden en laat hem kennismaken met wat medewerkers.” Als bijna altijd staat zijn deur open. “Ik vind het belangrijk dat mensen hier binnen kunnen lopen als er iets aan de hand is.” Omgekeerd betekent dat ook dat hij veel meekrijgt van wat zich in het pand afspeelt. Zo is luid en duidelijk te horen dat bij de balie de telefoon weer eens rinkelt. En dat Petra lachend opneemt: “Saai? Nee, dat zal het hier echt niet snel worden.” 18|19
Centraal Bureau Op het Centraal Bureau van De Binnenvest is het secretariaat gehuisvest. Tevens zetelt op deze locatie het management van de organisatie. In die zin is het Centraal Bureau het logistieke, beleidsmatige en organisatorische hart van De Binnenvest.
jaaroverzicht 2008 HKZ-certificaat De Binnenvest heeft na hard werken het felbegeerde HKZcertificaat behaald. HKZ is het kwaliteitsmodel voor de zorg. Het HKZ kwaliteitssysteem en bijbehorende HKZ certificering is te vergelijken met ISO 9001. De laatste hindernis bleek aanvankelijk dat er nog geen plan van aanpak was voor personeelsbeleid en beheer. Maar in februari ging KiWa Nederland akkoord met een plan van aanpak daarvoor. Daarna stond niets certificering nog in de weg. Het motto van de kwaliteitszorg van De Binnenvest: Heldere afspraken maken, zorgen dat daarvoor draagvlak ontstaat en de afspraken met bezieling uitvoeren. Trudy Mantel is op 4 februari in dienst getreden als kwaliteitscoördinator bij De Binnenvest. Haar taak is de kwaliteit van de zorg te bewaken en waar nodig te verbeteren. Zij zal daarvoor onder andere putten uit de adviezen en aanbevelingen van de zogenaamde Kwaliteitscirkel. Deze is samengesteld uit medewerkers van De Binnenvest. In 2008 (nog) geen opvang in Katwijk In Katwijk is het nog niet gelukt om een maatschappelijke opvang te realiseren. “Er is veel gepraat, maar we zijn weinig opgeschoten”, aldus Binnenvest-directeur Wim van ’t Veer. Op initiatief van platform Kocon is het idee ontstaan om maatschappelijke opvang in Katwijk te realiseren. In april 2008 ging de gemeenteraad akkoord met het realiseren van twee opvangvoorzieningen in Katwijk voor dak- en thuislozen en verslaafden. Door samen te werken met De Brug in Katwijk, een organisatie voor verslavingszorg, dacht De Binnenvest meer draagvlak te creëren waardoor het sneller zou kunnen gaan. De Brug zocht een locatie voor twintig cliënten, de Binnenvest acht plekken voor begeleid wonen. “We hadden de rekensom gemaakt, het zat er in. En er lag een activeringsproject voor de bewoners, met de bedoeling dat ze zich snel opgenomen zouden voelen”, aldus Van ’t Veer. De gemeente ging vervolgens op zoek naar een geschikte locatie, en riep ook haar inwoners op locaties aan te dragen. Er kwamen veel suggesties, maar dat leidde uiteindelijk niet tot een plek voor de opvang. Vervolgens ontstond er veel onrust en werd het een politieke kwestie. Van ‘t Veer: “We hebben daarom voorgesteld om weer te splitsen met De Brug en zelf een locatie te zoeken. Dat is jammer want een locatie samen met De Brug zou een aantal voordelen opleveren, voor de zorg en de kosten.”
Nieuw Sociaal Pension De gemeente, Portaal en De Binnenvest zijn met elkaar in gesprek over herontwikkeling van het Sociaal Pension. Dat is nodig omdat de huidige locatie aan de Haagweg in de toekomst gesloopt wordt vanwege een breder wijkontwikkelingsproject. Inzet is veertig plekken terug te bouwen op de huidige locatie. BWK ook in Alphen In Alphen heeft De Binnenvest sinds 2008 ook een team voor Begeleid Wonen Kort (BWK). Het team heeft als uitvalsbasis een plekje gevonden bij Kwadraad Algemeen Maatschappelijk Werk in Alphen. De werkzaamheden van BWK in Alphen zijn wat breder dan in Leiden. Zo doen BWK-medewerkers Ida en Joost ook outreachend werk. Het team heeft inmiddels zo’n twintig cliënten in begeleiding. Mooie start van Maatjesproject In 2008 is het Maatjesproject van start gegaan. Maatjes zijn vrijwilligers die het leuk vinden om regelmatig met een cliënt op stap te gaan. Een maatje trekt voor minstens een jaar op met een (voormalig) dak- of thuisloze die bij hem of haar past. Het maatje is geen hulpverlener. Doel van het Maatjesproject is vooral dat de cliënten weer sociale contacten krijgen. Inmiddels zijn er met succes een aantal koppels gestart. Ingrid van Loo: “Er hebben zich vijf mensen gemeld die mee willen doen. Met vier van hen zijn we verder gegaan. We hebben ze een training gegeven. Ze zijn, om verschillende redenen, erg enthousiast. De een wordt gedreven door nieuwsgierigheid, een ander komt omdat hij kennis wil maken met een andere belevingswereld. We hebben onlangs de eerste stellen aan elkaar gekoppeld.” Medewerkers meer tevreden Medewerkers van De Binnenvest zijn meer tevreden over hun werk dan drie jaar geleden. Dat blijkt uit de uitkomsten van een zogenaamd medewerkerstevredenheidsonderzoek. Toch valt er ook nog genoeg te verbeteren. Met name de communicatie tussen het Managementteam (MT) en de werkvloer is nog voor verbetering vatbaar, blijkt uit het onderzoek. Zo missen medewerkers soms aandacht en waardering van het MT. Er is een actieplan ontwikkeld om deze communicatie te verbeteren.
Meer activering Felice Veenman is in 2008 aangenomen om cliënten van De Binnenvest te activeren. “Projecten kunnen een opstap zijn naar werken via De Zijl Bedrijven (DZB), naar tóch leren of naar gestructureerder werk.” In 2008 heeft een werkgroep onderzoek gedaan naar het verleden van de cliënten. Zelf deed Felice intussen onderzoek op Nieuwe Energie, en inventariseerde wensen van cliënten daar. Daarna is zij onder andere op zoek gegaan naar extra activeringsprojecten voor De Veegploeg. Dit heeft geleid tot het kerstbomenproject: Bloemenshop Hogenboom op het Bevrijdingsplein liet haar kerstbomen bezorgen door cliënten van De Binnenvest. Dit was een groot succes, stelt de winkelier: “Het was super. De klanten reageerden allemaal heel positief en de daklozen zelf ook. Dit is wat ons betreft zeker voor herhaling vatbaar.” Een ander mooi voorbeeld van activering is het Speeltuinenproject. Vier jongens van De Veegploeg zijn zelfstandig begonnen met het onderhouden van speeltuinen. Het biedt ze gevarieerder werk dan alleen papiertjes prikken. Felice: “Ze drinken een kop koffie met de speeltuinbeheerder en maken contact met andere mensen daar. Ze horen er dan echt bij. En ze vinden het leuk.” In 2009 verwacht Felice veel meer op dit gebied te kunnen doen. “Er is meer geld en er kan dus meer. Ik denk dan aan grotere projecten waar we ook DZB bij inschakelen. Net als het Speeltuinproject, maar dan in het groot. We kijken vooruit. We activeren namelijk niet om mensen bezig te houden, maar om een stapje verder te komen.” Kwart eeuw Crisisopvang De Crisisopvang van De Binnenvest aan de Rembrandtstraat bestaat 25 jaar. Dat is op 26 september gevierd met een geslaagd jubileumfeest. Tijdens de festiviteiten werd er teruggeblikt, maar ook al vooruitgeblikt op plannen voor een nieuwe vorm van crisisopvang in samenwerking met de Stichting Leidse Studentenhuisvesting (SLS) en woningcorporatie Ons Doel. Wethouder Gerda van den Berg heeft een ‘tegen zinloos geweld-tegel’ geplaatst voor de deur van de jarige Crisisopvang.
jaaroverzicht 2008 Nieuwe methodiek Crisisopvang De Crisisopvang is in 2008 gaan werken volgens het ‘methodiekproject’. Teamleider Jannet van Hulsen: “We willen op deze manier tot verdere professionalisering en kwaliteitsverbetering komen.” Tot nu toe werkt het goed. Van Hulsen: “Het mooie van dit project is dat het vanuit de verschillende disciplines en werkers zelf is gekomen, en daardoor veel draagvlak heeft. Drie verschillende werkgroepen gaven input, en dat is door een stuurgroep tot een document verworden. Daarin staat duidelijk omschreven wie wat doet; wat doen maatschappelijk werkers, wat doen persoonlijk begeleiders, en is er een checklist samengesteld en een doel omschreven. Dat doel, ons eerste doel, is dat we op zoek gaan naar een woning en naar een inkomen. Het oplossen van de dakloosheid is voor ons het allerbelangrijkste. Al het andere kan wachten. De cliënt houdt zijn begeleider. Op deze manier is de continuïteit gewaarborgd.” Opvang x Oggz Acht organisaties voor maatschappelijke opvang, waaronder De Binnenvest, en 12 organisaties voor vrouwenopvang hebben zich georganiseerd in de academische werkplaats Opvang x Oggz, ondergebracht bij het UMC St. Radboud Nijmegen. In oktober 2008 presenteerde de werkplaats zich met een kennissite www.werkplaatsOxO.nl en met het OxO-bulletin. Werkplaats Oxo heeft twee speerpunten; het speerpunt sociale uitsluiting & dakloosheid en het speerpunt huiselijk geweld. Inzet is het ontwikkelen van communities of practice. De leden van deze communities hebben een gezamenlijk belang en zij delen hun kennis en ervaring. De deelnemende opvanginstellingen trekken in totaal vijf jaar gezamenlijk op waar het gaat om onderzoek en evaluatie. Prof. dr. Judith Wolf is directeur van Oxo en tevens van het Onderzoekscentrum maatschappelijke zorg. Trofee voor Cliëntenraad Cliëntenraad De Binnenvest heeft de wisseltrofee 2008 van de Landelijke Vereniging van Thuislozen (LVT) ontvangen. De Cliëntenraad heeft de prijs gekregen voor haar inzet rondom de ingebruikname en ontwikkeling van Nieuwe Energie, haar werkwijze in de organisatie en de stad Leiden, en de positieve (landelijke) uitstraling die daarvan is uitgegaan.
Spacebox Op het parkeerterrein van de Groenoordhallen heeft Portaal een zogenaamde spacebox geplaatst voor een cliënt van De Binnenvest. Deze bestaat uit een portocabin, met slechts een toegangsdeur en een raam, met kook- en douchefaciliteiten. De Binnenvest en de gebruiker hebben met elkaar strenge begeleidings- en beheerafspraken gemaakt. De proef lijkt vooralsnog een succes te zijn. Problematiek in kaart In het najaar van 2007 hebben De Binnenvest en Activite aan het UMC St Radboud in Nijmegen de opdracht verstrekt om een onderzoek te doen naar de somatische problematiek onder sociaal kwetsbare mensen in Leiden. De gemeente Leiden heeft bijgedragen aan de financiering. Het onderzoek laat zien hoe kwetsbaar de mensen zijn op verschillende leefgebieden. Er zijn forse schulden, de dagbesteding laat te wensen over en de mensen kampen met somatische problemen, psychiatrische problemen en zijn eenzaam. De resultaten van het onderzoek zijn op een expertmeeting in maart 2008 gepresenteerd. Tijdens deze meeting waren vertegenwoordigers van verschillende organisaties aanwezig en is gebrainstormd over concrete acties om het welzijn en de gezondheidstoestand van sociaal kwetsbare mensen te verbeteren. De uitkomsten van deze meeting zijn in actiepunten verwoord en geven richting aan het beleid voor de komende jaren. Het onderzoek is ook verbreed met Alphen en Katwijk.
Speelkelder opgeknapt De speelkelder onder de Crisopvang heeft een metamorfose ondergaan. Er is een luchtverversingssysteem geïnstalleerd, een scheidingswand geplaatst, de muren zijn wit gespoten en er is nieuw zeil op de vloer gelegd. De grootste helft van de kelder is veranderd in een kindvriendelijke, rookvrije huiskamer, met zithoek, speelgoed en knutselmogelijkheden. Het andere gedeelte is voor sportief gebruik. Zo staat er nu een tafeltennistafel, waarvan al druk gebruik wordt gemaakt.
Evaluatie van intakes en plaatsingen In 2007 gaf Anne Sanderink van het Zorgregiebureau (ZRB) al aan dat er minder intakes werden gedaan dan waar behoefte aan is. Volgens collega Lia Vermeulen was dat ook in 2008 het geval. “De vraag is alleen maar groter geworden en we hebben te weinig intakecapaciteit. We doen eigenlijk alleen het hoognodige.” Een van de speerpunten om de kwaliteit van de dienstverlening van De Binnenvest te verbeteren, is het evalueren van de intakes. Volgens Lia staat dat hoog op het prioriteitenlijstje. “Maar sinds de start van het ZRB is er ook sprake van een wachtlijst, en zal er dus nagedacht moeten worden over overbruggingszorg. De opdracht deze zorg verder te ontwikkelen ligt in eerste instantie bij het ZRB. Maar ook dat is een van de belangrijke activiteiten waar nog geen tijd voor is.” Rondom reeds uitgezette trajecten wil het ZRB daarnaast een evaluatie organiseren met medewerkers, teamleiders, maatschappelijk werkers en groepsleiders om de kwaliteit van de dienstverlening te verbeteren. De bedoeling is om inhoudelijke kennis met elkaar te delen en zo te vergroten, en de samenwerking en de werkwijze te verbeteren. Concreet wil het ZRB eens in de twee maanden samen intakes en plaatsingen bespreken, en evalueren hoe het proces is verlopen en wat er goed ging en wat er beter kan. Na meerdere bijeenkomsten zouden eventuele knelpunten gesignaleerd en aangepakt kunnen worden. Steun voor Vrienden Stichting Vrienden heeft bijna 2000 euro ontvangen van Lex de Boer, oud-directeur van Portaal. Bij zijn afscheid van de woningcorporatie, op 31 maart 2008, had hij de Vrienden bedacht als goede doel voor zijn afscheidscadeau. ZRB verhuisd Per 23 juni 2008 is het Zorg Regie Bureau (ZRB) verhuisd naar de Stationsstraat 2b. Reden voor de verhuizing was het gebrek aan werkruimte voor medewerkers van het Centraal Bureau. De ruimte ligt pal onder de hoofdzetel van De Binnenvest.
16.00-17.00 UUR Het is spitsuur bij het Service Punt Informatie en Leren (SPIL) van De Binnenvest. De telefoon gaat onafgebroken, regelmatig staat er iemand voor de deur die naar binnen wil, en alle computers waarop cliënten hun administratie kunnen doen zijn bezet. En dus laat SPIL-medewerker Anneke haar koffie noodgedwongen weer koud worden. Er staat een man voor de balie. “Hoe kom ik in aanmerking voor begeleid wonen”, wil hij weten. “Ik ben bezig met een uitkering. Ze hebben mij gezegd dat ik iets aan mijn dakloosheid moet doen. Dus dacht ik: SPIL, daar moet ik wezen. Nou, hier ben ik.” Anneke moet hem teleurstellen: “Bij ons begin je altijd met een uitgebreide intake, en daar moet ik nu eenmaal een afspraak voor maken. Dat kan alleen niet op hele korte termijn, want het is erg druk momenteel.” Ze besluit zijn gegevens in te boeken, en adviseert hem om vrijdag om 9.00 uur nog eens langs te komen. “Ik mag namelijk maar een week vooruit intakes boeken. Maar zorg wel dat je op tijd bent, want anders is een ander je al weer voor.” Tijdens het korte gesprekje wordt Anneke maar liefst zeven keer gestoord. Drie keer door de telefoon (een collega die iets wil checken, een cliënt die een afspraak afzegt en iemand die wil worden doorverbonden met een maatschappelijk werker), vier keer staat er iemand aan de deur die moet worden binnengelaten. “Het is weer spitsuur”, grapt ze. “Laatst kwamen er ineens twaalf mensen tegelijk binnen. Dat hebben jullie zeker met elkaar afgesproken, zei ik toen.” Gevarieerd Als er even niemand bij de balie staat, grijpt Anneke haar kans om de drukte van zo-even administratief af te handelen. Bezoekers van SPIL die gebruik maken van de internetvoorzieningen moeten bijvoorbeeld geregistreerd worden, de ingekomen post moet op datum worden gestempeld (“Jongeren kunnen hier namelijk hun post komen ophalen omdat we hen liever niet in Nieuwe Energie hebben”) en sommige telefoontjes vragen om een vervolgactie. “Zo kreeg ik net een belletje van een cliënt dat hij vandaag niet op intake verschijnt, vanwege allerlei ontwikkelingen in zijn gezin. Dat moet ik kort samenvatten in een mailtje en meteen aan het Zorg Regie Bureau melden.” Ook dat is opschieten geblazen, want elk moment kan haar hulp gevraagd worden door bezoekers die achter de computers voor cliënten zijn gekropen. “Dan vragen ze mij bijvoorbeeld om een hotmailaccount aan te maken of schrijf ik voor iemand een brief voor een incassobureau. Heel gevarieerd en verschrikkelijk leuk. Laatst zat hier iemand die acuut uit zijn huis zou worden gezet. Ik ben toen voor hem aan het bellen gegaan en heb voor elkaar gekregen dat hij tien dagen uitstel kreeg om nog wat dingen te regelen. Kijk, daar doe ik het voor: het is heerlijk om te zien dat je voor iemand echt het verschil kunt maken.” Koud Dat lukt natuurlijk niet altijd, en soms is dat frustrerend. Zoals laatst toen ze een man voor haar balie kreeg die drie kwartier te laat was voor zijn intake. “O, ik dacht al: wat een ruime afspraak, tussen tien en half twaalf. Ze roepen vast een heleboel mensen tegelijk op of zo”, luidde zijn verweer. In zo’n geval kan Anneke niets doen: “Ik geloof dat hij het nog echt meende ook. Maar ik kan dan echt niets anders doen dan een nieuwe afspraak maken. Hoe vervelend dat ook is.” Als er even niemand voor de balie staat, de telefoon niet rinkelt en bezoekers van SPIL even geen beroep op haar doen, grijpt ze naar haar kop koffie. “Koud”, grijnst ze. En ze loopt naar de keuken om een nieuwe te halen. Maar ze is nog maar amper halverwege of de telefoon gaat weer. En er staat ook alweer iemand voor de deur die naar binnen wil. Anneke kan er wel om lachen: “Zoals ik al zei: het is spitsuur.”
SPIL Bij het ServicePunt Informatie en Leren (SPIL) van De Binnenvest kunnen cliënten en hun familieleden informatie halen over De Binnenvest en over andere hulpverleningsinstanties. De SPIL-medewerker ontvangt hen en helpt hen bij het zoeken naar die informatie. Ook helpt deze medewerker bij het aanmelden op woning- of jobsites, bij het invullen van formulieren of het schrijven van brieven. Bij SPIL vinden bovendien cursussen plaats. Ook houden andere hulpverleningsorganisaties er regelmatig spreekuur.
24|25
17.00-19.45 UUR In de Crisisopvang aan de Rembrandtstraat hangt volgens groepswerker Marja momenteel ‘een clubhuissfeer’. “Er wordt veel op de bank gehangen; het is redelijk passief allemaal.” Zij probeert wat meer in de groep aanwezig te zijn dan anders. “Ik heb toch een beetje een voorbeeldfunctie.” Het loopt tegen etenstijd. In de keuken leggen Ruben en Miranda de laatste hand aan de warme maaltijd van vandaag. Zij hebben de kookbeurt, en dat is flink aanpoten. Immers: alle kamers zijn bezet, dus moeten er straks 25 hongerige magen worden gevuld. Miranda pelt eieren, Ruben zet een braadslee met kipfilet in de oven. Colorado, hun kleine zoontje, houdt hen vanuit de box in de woonkamer kraaiend in de gaten. Dan komt groepswerker Marja poolshoogte nemen. “Gaat het goed hier?” Dat doet ze elke namiddag zo rond half zes, even kijken of de kookploeg op schema ligt. “Bewoners van de Crisisopvang zijn doorgaans behoorlijk zelfredzaam. Maar koken voor zo’n grote groep is best een fikse klus.” Dus springt ze even bij, roert in een pannetje met pruttelde ragout en zet de frituurpan aan. Om tien voor half zeven is het eten klaar. Marja en groepswerker Ria scheppen de maaltijd uit vanuit de keuken. Daarna gaat iedereen zitten, en verdelen de bewoners zich over de tafels. Er vormen zich twee groepen. Ria schuift aan bij de ene groep, Marja nestelt zich aan de andere tafel. “Want vooral op dit soort momenten is het goed om in de groep te zijn.” Voordat Marja gaat eten geeft ze het kookduo een compliment: “Ik vind dat jullie heel erg je best hebben gedaan.” Dat vinden sommige cliënten ook. Dejan bijvoorbeeld. “Je vergeet bijna waar je woont”, grapt hij, en gretig valt hij aan. Kok Ruben geniet van alle lof en steekt vanaf de andere kant van de ruimte zijn duim grijnzend omhoog. De sfeer is ontspannen. Aan de ene tafel is Cees, een al wat oudere man, mikpunt van een groepsdolletje. “Netjes eten Cees”, zegt zijn buurvrouw. “En niet knoeien, anders moet je weer een slabbetje om.” Marja, die net naar de keuken is gelopen, hoort dat en scheurt een stuk keukenpapier af. Dat drapeert ze stoïcijns om de nek van de verbouwereerde Cees. Iedereen lacht. Aan de andere tafel maakt Colorado er een gezellige boel van. Het kereltje kiept baldadig zijn bordje ondersteboven, en pikt gulzig een paar maïskorrels van het tafelblad. De blaadjes sla laat hij liggen. De anderen kijken geamuseerd toe. Goede bekomst “Een prettige sfeer is ontzettend belangrijk hier”, vindt Marja. “Mensen die hier komen, moeten echt even op adem kunnen komen. Dat kan alleen als zij zich veilig voelen.” De sfeer is niet altijd zo goed als vanavond. “We zitten ook wel eens bij elkaar aan tafel en dan wordt er niets gezegd. Of dan verdwijnt de helft naar boven om op de kamer te eten.” Sinds kort hebben de bewoners met elkaar ingevoerd dat iedereen op elkaar wacht na het eten. Marja: “Pas als we elkaar een goede bekomst hebben gewenst, gaan we van tafel. Het leuke is dat er nu allerlei gesprekken ontstaan omdat iedereen toch moet wachten. Dat is goed voor de sfeer.” Om tien over half zeven wordt het sein gegeven dat de maaltijd ten einde is. In de spoelkeuken vormt zich een lange rij wachtenden voor de wasbak, want iedereen moet zelf zijn bord en bestek afspoelen. Volgens groepswerker Ria was dit een maaltijd ‘als zoveel anderen’. “De sfeer was gemiddeld: het kan beter en het kan slechter. Het was wel erg grappig om te zien hoe Colorado er een potje van maakte en dat vader en moeder daar niet boos om werden. Dat is wel eens anders. Het gezinnetje maakte gelukkig vanavond weer eens een relaxte indruk.”
Crisisopvang Bij de Crisisopvang aan de Rembrandtstraat in Leiden vinden dakloos geraakte cliënten allereerst rust. Ze hebben er een eigen kamer en zorgen samen met de andere cliënten voor het huishouden. Daarnaast werkt de cliënt, samen met een woonmaatschappelijk werker van De Binnenvest, aan het oplossen van de problemen. In principe is de opvang bedoeld voor een periode van maximaal acht weken. Voor cliënten die langer dan acht weken hulp nodig hebben, is vervolgopvang mogelijk.
26|27
19.45-23.05 UUR Het is rustig in Nieuwe Energie. Buiten hangen een stuk of vijftien cliënten van De Binnenvest rond bij de ingang van het pand. Praten, drinken, roken, gebruiken. Binnen kijken pakweg twintig dak- en thuislozen naar een vechtfilm op Veronica. Baliemedewerker Astrid ruimt de vuile koffiekopjes in de vaatwasser. De meeste van de aanwezigen kent ze. “Bijna allemaal zitten ze hier 24 uur per dag in Nieuwe Energie, op een tweetal na”, monstert ze. “Sinds de dag- en nachtopvang in elkaar zijn geschoven, hoeven cliënten in principe de deur niet meer uit. Er zijn er bij die hier al maanden of zelfs nog langer zitten.” In een hoekje zit iemand zijn brood te smeren. “Morgenochtend moet ik er vroeg uit om te werken”, verklaart hij. Een ander loopt naar de balie met een pizza in zijn hand. Of Astrid ‘m even in de magnetron wil opwarmen. Dat wil ze, uiteraard. Voor groepswerkers Coen en Mario is het vanavond business as usual: de roosters maken, de slaaplijst uitdraaien (“Er is plek voor maximaal veertig mensen; hebben we er meer dan wordt het loten geblazen”), mutaties in de kas verwerken, de was doen, voorraden brood en beleg beheren, de meest uiteenlopende vragen beantwoorden (“Heb je nou al naar mijn sokken gezocht?”) en af en toe een praatje maken met wie daar open voor staat. Immers: alle groepswerkers vervullen ook een functie als persoonlijk begeleider. Coen houdt ontspannen een oogje in het zeil. Waar hij op let? “Of iedereen zich aan de huisregels houdt. Er mag bijvoorbeeld binnen in het pand niet gebruikt worden: geen alcohol en geen drugs. En ik hou in de gaten of de sfeer goed blijft; of er niet plotseling agressie of irritatie ontstaat. Want dat kan ook gebeuren. Het komt wel eens voor dat de stoelen hier door de lucht vliegen.” Vanavond lijkt een makkie. Een lange dag loopt ten einde: de eerste cliënten die een bed voor de nacht hebben weten te bemachtigen vertrekken al naar boven. De rest zit rond de televisie gegroepeerd. Het is erg rokerig: er hangt een blauwe mist in de ruimte. Diep gat Onderuitgezakt nipt Coen van zijn hete koffie. Wanneer hij een geslaagde dienst heeft gedraaid? “Als ik cliënten het gevoel heb kunnen geven dat ze erbij horen. Soms kan dat door samen een potje te klaverjassen of door naar voetbal te kijken, soms via een praatje en soms is een groet al genoeg. Het zijn mensen die net als ieder ander behoefte hebben aan sociaal contact. Het enige verschil is dat zij in een diep gat zijn gevallen.” Dan is het half elf. “Iedereen die een slaapplaats heeft moet nu naar binnen komen”, roept Coen terwijl hij zijn hoofd even buiten de deur steekt, de donkere avond in. Een stuk of tien mensen maken zich los uit het duister en komen binnen. Daarna gaan de deuren van de nachtopvang op slot. Terwijl Mario vast wat ontbijtspullen gaat klaarzetten, en de baliemedewerkers de keuken aan kant maken, sluit Coen de kas af, en gaat aan de slag met de slaaplijst, zorgvuldig checken of iedereen er is. “Want wie er niet is maar zich wel heeft opgegeven, krijgt een time-out en mag hier morgen niet slapen. We moeten namelijk mensen wegsturen omdat we bedden tekort hebben.” Vanavond is iedereen er. Om vijf voor elf gaat de televisie uit. De laatste cliënten van De Binnenvest schuifelen naar boven en maken zich op voor de nacht. Alleen in de hoek bij de slaapvertrekken, naast het kantoortje van de nachtportier, roken vijf mensen voor het slapen gaan nog een laatste sigaret. Gedempte stemmen, een rood oplichtend puntje in het donker: dan wordt het echt stil. Nieuwe Energie is volledig in rust.
Nachtopvang Nieuwe Energie Sinds mei 2008 beschikt De Binnenvest over een nieuwe locatie voor de opvang van dak- en thuislozen: Nieuwe Energie, in het centrum van Leiden. Van 21.00 tot 9.00 uur vindt daar de nachtopvang plaats: maximaal veertig cliënten kunnen er terecht voor een bed, een douche en een ontbijt. Ze betalen een eigen bijdrage voor een overnachting.
28|29
2008 CIJFERS Formatie per 31 december 2008 in fte FTE’s per 31-12
2007
2006
Directie en ondersteunend personeel Directie Management Administratief personeel Secretariaat en receptie Onderzoeker Technische dienst OR activiteiten Ondersteuning cliëntenraad
1,0 2,8 1,7 3,0 0,2 1,2 0,3 0,2
3,8 2,1 2,8 1,2 0,3 0,1
10,4
10,3
4,2 0,7 20,1 26,8 1,9 6,8 6,4 0,9 2,2
3,2 0,9 13,0 25,6 1,5 2,1 4,9 0,9 2,2
Centrale intake Administratieve ondersteuning
2,2 1,6
0,9
73,8
55,1
Totaal FTE’s
84,2
65,4
Primair proces Teamleiders Coördinatoren Woonmaatschappelijk werkers Sociaal Pedagogisch werkers Activiteitenbegeleider Assistent Welzijn Nachtportiers Huishoudelijk personeel Stagiaires
Kerngegevens AWBZ / GGZ productie Productie, Personeel en Opbrengsten Cliënten Aantal cliënten in zorg op 31 december 2008
: 700
Capaciteit Aantal bedden op 31 december waarvan beschermd wonen (ribw)
: 75 : 50
Productie AWBZ Aantal verzorgingsdagen beschermd wonen Aantal uren ambulante ondersteuning in verslagjaar
: 15.450 : 10.075
Personeel Aantal personeelsleden in loondienst op 31 dec. Aantal FTE in loondienst op 31 dec.
: 114 : 84
Bedrijfsopbrengsten Totaal Waarvan wettelijk budget aanvaardbare kosten Waarvan subsidie gemeente Leiden (UVOK) Waarvan overige bedrijfsopbrengsten
: : : :
€ 5.301.741 € 2.731.120 € 2.393.079 € 177.542
Meer weten? kijk op www.debinnenvest.nl | jaardocument zorg
30|31
Colofon
Adressen
redactie PICO communicatie Leiden | Caroline Velema
Centraal Bureau
tekst Went Werkt Leiden | Eric Went
Morssingel 11
fotografie Ronald Han, Jan Scheerder 10, 12, 16, 28
2312 AZ Leiden
grafisch ontwerp hakijk | Jan Kleingeld
071 514 70 40 / 516 61 00
drukwerk drukkerij Groen © juni 2009
Begeleid Wonen Lang Pelikaanstraat 5 2312 DW Leiden 071 514 58 61 Begeleid Wonen Kort Morssingel 7 2312 AZ Leiden 071 516 30 70 Crisisopvang Rembrandtstraat 12 2311 VW Leiden 071 513 35 49 Nieuwe Energie Papegaaisbolwerk 25 2312 LX Leiden 071 512 86 51 SPIL Pelikaanstraat 5 2312 DW Leiden 071 512 80 08 Sociaal Pension Haagweg 156 2321 AH Leiden 071 531 06 14
Stichting De Binnenvest Postbus 11085 | 2301 EB Leiden www.debinnenvest.nl
niemand hoeft aan de kant te staan
>VAN 2008 NAAR 2009
2008 is amper een half jaar verleden tijd, of De Binnenvest is al weer hard bezig met een nieuw plan om activering in samenhang met wonen en zorg aan te pakken. Actief onder dak noemen we dat. Wij hebben namelijk de overtuiging dat het hebben van onderdak en het deelnemen aan de maatschappij in elkaars verlengde liggen. Bij de ene cliënt is het van belang eerst woonruimte te realiseren en van daaruit samen te werken aan een plek in de maatschappij. Bij de ander is juist actief worden de basis voor verdere stappen. Met Actief onder dak kiezen we voor een persoonsgerichte aanpak, voor maatwerk dus, en gaan we producten ontwikkelen die dat kunnen ondersteunen. Verder gaan we in 2009 voort met het uitwerken van plannen voor een persoonsgerichte aanpak in de regio Zuid-Holland Noord. Doel daarvan is de samenwerking tussen alle partijen en daarmee de zorg voor onze cliënten te verbeteren. Ook willen we de nieuwe werkmethodiek die in 2008 ontwikkeld is voor de Crisisopvang gaan ‘uitrollen’ naar onze andere voorzieningen. En alsof dat nog niet genoeg is gaan we aan de slag met de uitvoering van het Maatjesproject en proberen we de ambitieuze doelen van het Regionaal Kompas voor 2013 dichterbij te brengen: een integraal trajectplan voor alle daklozen, 75 procent minder huisuitzettingen, 75 procent minder daklozen en een kwart minder overlast als gevolg van dakloosheid en verslavingsproblematiek. Maar meer daarover in het jaarbericht van 2009. Wim van ’t Veer, directeur De Binnenvest
