21 wettelijke technieken om minder successierechten te betalen

21 wettelijke technieken om minder successierechten te betalen

Dossier in samenwerking met:

A Passion to Perform.

Als het vermogen van een persoon bij zijn overlijden overgaat naar zijn erfgenamen, staat de fiscus daar om een deel van de koek op te eisen. Soms zelfs een flink deel van de koek. Het tarief van de erfenisrechten, zelfs tussen familieleden, loopt in Vlaanderen op tot 65 procent. Een deel van het vermogen wegschenken tijdens het leven is niet altijd een oplossing. Want ook in dat geval eist de fiscus zijn deel. En de gehanteerde tarieven verschillen niet zoveel van de erfenistarieven als het over onroerende goederen gaat. Erfenisrechten zijn een ingewikkelde materie, zeker in het geval van complexe familiebanden (tweede huwelijk, nieuw samengeEen van de stelde gezinnen en zo meer). Wij gaan er hier niet dieper nadelen van op in. Wat u wel moet weten schenkingen is is dat de tarieven van de dat ze in principe erfenisrechten in principe onherroepelijk zijn progressief zijn: hoe groter de waarde van het vermogen, hoe hoger de tarieven. De tarieven stijgen ook naarmate de verwantschap tussen erflater en erfgenaam (of schenker en begiftigde) minder groot is. Het zware beslag dat de overheid legt op het vermogen bij overdracht naar een volgende generatie, roept weerstand op. Het wekt dan ook geen verbazing dat heel wat mensen aan die successierechten trachten te ontsnappen, bijvoorbeeld door het vermogen of de erfenis (of een deel ervan) verborgen te houden voor de fiscus. Maar dat is belastingontduiking. Wie zich daaraan schuldig maakt, overtreedt de wet. En als de fiscus de ontduiking op het spoor komt, riskeert u zware financiële en strafrechtelijke sancties. Er bestaan echter ook heel wat perfect wettelijke manieren om de last van de erfenis-en schenkingsrechten te milderen. Dat vergt wel dat de vermogensoverdracht naar aanleiding van het overlijden vooraf wordt gepland. Maar op die manier vermijdt u dat de fiscus met een te groot deel van de erfenis aan de haal gaat. Sommige van die manieren zijn vrij eenvoudig, andere zijn een stuk ingewikkelder. Uw Vermogen ging te rade bij specialisten: Eric Spruyt , notaris bij het kantoor Berquin Notarissen en professor aan de Fiscale Hogeschool in Brussel, Marc Quaghebeur , fiscaal advocaat bij het kantoor Vandendijk &Partners, en Philippe Baervoets , direc-

2

© Uw Vermogen (N°19 - November 2005) © Deutsche Bank 2005

teur van het Tax en Consulting Departement van Deutsche Bank België en zijn collega Claudia Schallenbergh van het Investment en Research Center van de bank. Dat leverde een uitgebreid overzicht op van technieken die gebruikt kunnen worden om minder erfenisrechten te betalen.

1. Schenk voor een Belgische notaris Sinds 2004 gelden in Vlaanderen verlaagde schenkingsrechten voor roerende goederen (geld, effecten, kunst, juwelen, andere voorwerpen). Het tarief bedraagt 3 procent voor schenkingen tussen ouders en kinderen (of grootouders en kleinkinderen) en tussen echtgenoten of samenwonenden, en 7 procent voor schenkingen tussen alle andere personen (ook broers en zussen). Dat is een pak minder dan de erfenisrechten die bij overlijden verschuldigd zouden zijn. Het wegschenken van een deel van de bezittingen tijdens het leven is een methode om het vermogen te ‘ontvetten’, waardoor vermeden wordt dat de latere erfenis in de hoogste tariefschijven van de successierechten (27 procent vanaf 250.000 euro) valt. Door een deel van de bezittingen nog tijdens het leven weg te schenken daalt de waarde van het resterende vermogen dat bij overlijden in de erfenis valt en kunnen de hoogste tarieven worden vermeden. Een van de nadelen van schenkingen is dat ze in principe onherroepelijk zijn. U zou kunnen aarzelen om tijdens uw leven een te groot deel van uw vermogen weg te schenken, uit vrees dat u in financiële problemen zou komen als u toch onverwacht lang zou leven. Maar in een notariële akte kunnen perfect bepaalde voorwaarden aan de schenking worden gekoppeld. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat alleen de naakte eigendom wordt geschonken en de schenker het vruchtgebruik behoudt, zodat hij voort kan blijven genieten van de inkomsten van de goederen, bijvoorbeeld de renteinkomsten van obligaties of de dividenden van een aandelenpakket. Een ander voordeel van een schenking voor een notaris is dat de notariële akte een grote bewijskracht heeft, wat de kans op betwistingen achteraf vermindert. Ook Brussel heeft onlangs, naar het voorbeeld van Vlaanderen, verlaagde schenkingsrechten ingevoerd voor roerende goederen, ook met

Heeft u vragen ? Vraag een persoonlijk onderhoud bij één van onze agentschappen, of vul het contactformulier in, http://www.deutschebank.be

tarieven van 3 en 7 procent. Wallonië heeft een ontwerpdecreet klaar dat dezelfde weg opgaat, al voorziet de Waalse tekst in een tussentarief van 5 procent. Het is de bedoeling dat het Waalse decreet over de verlaagde schenkingsrechten dit jaar nog wordt goedgekeurd.

2. Doe een handgift Hoewel de (verlaagde) schenkingsrechten voor roerende goederen redelijk zijn, is het mogelijk om toch nog goedkoper te schenken. Door een handgift te doen. De handgift is niet wettelijk geregeld. Het is een schenking zonder wettelijke formaliteiten, gegroeid uit de praktijk. De fiscus aanvaardt dat daarop geen schenkingsrechten moeten worden betaald, op voorwaarde dat de schenker nog tenminste drie jaar blijft leven. Overlijdt hij voor die tijd, dan worden de geschonken goederen opnieuw bij de erfenis gevoegd en is daarop het normale successietarief van toepassing. De handgift kan enkel voor lichamelijke roerende goederen, goederen die van de ene hand naar de andere hand kunnen overgaan. Een handgift lijkt eenvoudig, maar is het niet helemaal. Ze geeft vaak aanleiding tot betwistingen, omdat de handgift zo moeilijk te bewijzen is. Het opmaken van een schenkingsdocument is gevaarlijk, want dat zou de schenking nietig kunnen maken (want dan is het geen handgift meer). Toch is het raadzaam te zorgen voor bepaalde bewijsstukken, zowel in het belang van de schenker als van de begiftigde. Zo is het bijvoorbeeld mogelijk dat de schenker met een aangetekende brief zijn intentie om te schenken vooraf kenbaar maakt en dat de begiftigde achteraf, eveneens in een brief, bevestigt dat hij de schenking ontvangen heeft en tegelijk de schenker bedankt. Ook al is een handgift schijnbaar eenvoudig, het is in uw belang u daarbij door deskundigen te laten begeleiden. Het grote nadeel van de handgift is, zoals al aangestipt, de vereiste dat de schenker nog minstens drie jaar moet blijven leven. Zo niet moeten er toch successierechten worden betaald. Tegen dat risico kunt u zich echter verzekeren. Sommige financiële instellingen bieden polissen aan waarbij de verzekeraar het op zich neemt de successierechten te betalen als de schenker van een handgift binnen de drie jaar zou overlijden.

3


De hoogte van de premie is uiteraard afhankelijk van de leeftijd en de gezondheidstoestand van de schenker. Of zo ’n verzekering voordeliger is dan een notariële schenking mét schenkingsrechten, hangt af van geval tot geval. Het is overigens het best dat de erfgenamen (of de begiftigden) de verzekering onderschrijven en de premies betalen en niet de schenker. Want anders moeten op het uitgekeerde kapitaal toch successierechten worden betaald (zie verder punt 15). Het is ook mogelijk om, als de gezondheidstoestand van de schenker plots zou verslechteren binnen de drie jaar na de handgift, de handgift nog te laten registreren op het registratiekantoor. U hebt daarvoor de tussenkomst van een notaris niet nodig. Er moeten dan wel schenkingsrechten worden betaald (3 of 7 procent), maar u vermijdt zo wel de (hogere) successierechten.

3. Doe een bankgift De bankgift is een variant op de handgift. In dit geval overhandigt de schenker de geschonken goederen niet persoonlijk aan de begiftigde, maar gebruikt hij een bankoverschrijving. De gift kan dan betrekking hebben op een som geld of op effecten die op een rekening staan. Net als de handgift is de bankgift eveneens formaliteitenloos en zijn daarop geen schenkingsrechten verschuldigd op voorwaarde dat de schenker nog minstens drie jaar leeft. Maar ook bij de bankgift is er het probleem van de bewijskracht. Op de overschrijving ‘schenking ’ vermelden als mededeling is gevaarlijk, want dat kan de bankgift ongeldig maken. Het is aan te raden te voorzien in bewijsstukken door wederzijds aangetekende brieven te sturen (de schenker vooraf, de begiftigde achteraf), net zoals bij de handgift.

4. Schenk voor een buitenlandse notaris Een techniek om de voordelen van de handgift -geen schenkingsrechten - te combineren met de voordelen van de schenking voor een Belgische notaris -een grote bewijskracht - is de schenking voor een buiten-


landse notaris. Dat moet dan wel gebeuren in een land waar er geen schenkingsrechten verschuldigd zijn. Dat is bijvoorbeeld het geval in Nederland en in sommige kantons in Zwitserland. In de buitenlandse notariële akte kunnen ook bepaalde voorwaarden (bijvoorbeeld voorbehoud van vruchtgebruik) aan de schenking worden gekoppeld. Maar een nadeel is ook hier weer dat op de schenking successierechten moeten worden betaald als de schenker binnen de drie jaar overlijdt. De buitenlandse schenkingsakte kan ook, net als de handgift, in België ter registratie worden aangeboden als de gezondheidstoestand van de schenker plots zou verslechteren. Hou er wel rekening mee dat er volgens een oud belastingverdrag een informatieuitwisseling bestaat tussen de Nederlandse en de Belgische fiscus. De Belgische belastingadministratie zal dus weet krijgen van uw Nederlandse schenking.

5. Schenk een bouwgrond Op de schenking van onroerend goed zijn in principe de gewone progressieve schenkingsrechten van toepassing. In Vlaanderen is er echter een uitzondering voor de schenking van bouwgronden. Daarvoor is tijdelijk een gunstregime van toepassing. Dat gunstregime loopt wel eind dit jaar af, al bestaat de mogelijkheid dat de regeling wordt verlengd. Het moet gaan om een bouwgrond die gelegen is in België (het moet niet in Vlaanderen zijn) en de begunstigde moet een natuurlijke persoon zijn, geen vennootschap. Het voordeel bestaat erin dat de schenkingsrechten tot de schijf van 150.000 euro telkens met 2 procent worden verlaagd (voor schenkingen in rechte lijn). Daarboven blijven de tarieven ongewijzigd. Het maximale voordeel bedraagt dus 3.000 euro. Voor de schenkingen tussen anderen (broers en zussen, ooms en neven, derden) geldt een eenvormig tarief van 10 procent (tot 150.000 euro) en kan het maximale voordeel oplopen tot 66.875 euro (zie ook Uw Vermogen nr.17 van september 2005).

4


6. Schenk ander vastgoed Vastgoed komt niet in aanmerking voor een handgift of de verlaagde schenkingsrechten van roerende goederen. En op de schenking van vastgoed zijn de gewone progressieve tarieven van toepassing. Hoge tarieven, want in het geval van vastgoed gaat het gewoonlijk al vlug om hoge bedragen. Wie een vastgoedpatrimonium wil 6 overlaten via erfenis of schenking ziet zich dan ook geconfronteerd met een zware fiscale last. Nochtans kan ook daar iets aan worden gedaan, op voorwaarde dat men lang genoeg op voorhand plant. Vastgoed dat is weggeschonken, verdwijnt uit het patrimonium van de erflater. De overblijvende belastbare basis wordt daardoor minder groot, waardoor de erfenis in lagere belastingschijven valt. Opgelet: er moet wel minstens drie jaar zijn tussen de schenking en het openvallen van de erfenis, zo niet wordt het geschonken vastgoed opnieuw bij de erfenis gevoegd om het toepasbare successietarief te bepalen.

7. Schenk vastgoed in schijven Ook het opsplitsen van vastgoed in verschillende delen en het vervolgens in schijven wegschenken is een middel om de hoge tarieven te vermijden. Stel dat u eigenaar bent van een gebouw met vier appartementen dat 600.000 euro waard is. In Vlaanderen bedragen de successierechten in rechte lijn 27 procent op de schijf vanaf 250.000 euro en de schenkingsrechten 24 procent op de schijf vanaf 250.000 euro en 30 procent op de schijf vanaf 500.000 euro. U kunt het gebouw opdelen in vier appartementen - u moet dan wel via de notaris een basisakte laten opmaken en elk van de appartementen (met een waarde van 150.000 euro) apart wegschenken. Dan is een lager tarief van toepassing (10 procent op de schijf van 100.000 tot 150.000 euro). Dat levert u een forse belastingbesparing op. Er is wel een voorwaarde: tussen elke schenking moet minstens drie jaar liggen.


8. Sla in uw testament een generatie over Als u uw erfenis regelt via een testament, heeft dat in principe geen effect op de successierechten die moeten worden betaald. Toch bestaan er een aantal testamentaire technieken om de druk van die successierechten te verminderen. Zo kunt u in uw testament uw vermogen (of een deel ervan) rechtstreeks toewijzen aan uw kleinkinderen. Dan wordt de erfenis, als ze bij de kleinkinderen toekomt, maar één keer belast. In het normale geval betalen eerst uw kinderen erfenisrechten, en bij hun overlijden de kleinkinderen een tweede keer. U moet er wel rekening mee houden dat krachtens het Belgische erfrecht bepaalde erfgenamen (kinderen, echtgenote) een voorbehouden erfdeel hebben. Daar mag u in principe niet aan raken. Er is maar een beperkt deel waarover u vrij kunt beschikken. Maar als de verstandhouding goed is, zullen uw kinderen waarschijnlijk bereid zijn het wettelijke erfrecht naast zich neer te leggen ten voordele van hun eigen kinderen, en dan is er geen probleem.

9. Verdeel uw vastgoed bij testament Neem het geval van een gezin met twee kinderen. De vader bezit, naast de gezinswoning, twee appartementen. Als hij overlijdt, vallen die twee appartementen in onverdeeldheid toe aan de twee kinderen. Ze worden dus allebei eigenaar van de twee appartementen. Als de kinderen achteraf uit die onverdeeldheid willen treden, zullen ze een registratierecht van één procent moeten betalen. U kunt dat vermijden door in een testament elk appartement aan één van de twee kinderen toe te wijzen. Dan moeten ze later niet uit onverdeeldheid treden.

10. Maak gebruik van het duolegaat Neem het geval van iemand die geen directe erfgenamen heeft en zijn vermogen (of een deel ervan) bij testament wil nalaten aan een niet-familielid. Gezien de hoge successierechten - het tarief kan in Vlaanderen oplopen tot 65 procent! - kan dat een vergif-

5


tigd geschenk zijn. De techniek van het duolegaat biedt hier een oplossing. U laat dan in uw testament een deel van uw vermogen na aan een liefdadigheidsinstelling die via een vzw opereert, en een ander deel aan de persoon die u wilt begunstigen. Vzw ’s betalen in Vlaanderen immers een sterk verlaagd successierecht van maar 8,8 procent. U kunt aan het legaat aan de vzw de last verbinden dat die de successierechten van de andere erfgenaam moet betalen. Zo slaat u drie vliegen in één klap: er moeten in totaal minder successierechten worden betaald, uw erfgenaam ontvangt netto Krachtens de een heel stuk meer, en ook de liefdadigheidsinstelling Belgische wet hebben bepaalde vaart er wel bij. Geen wonder dat sommige caritatieve erfgenamen organisaties promotie voeeen voorbehouden ren voor deze techniek. Een voorbeeld: u wilt een geldbeerfdeel drag van 25.000 euro nalaten aan een vriend. Die zal daarop 45 procent successierechten betalen (11.250 euro) en dus netto maar 13.750 euro overhouden. Maakt u gebruik van het duolegaat en laat u 15.000 euro na aan uw vriend en 10.000 euro aan een vzw als Artsen zonder Grenzen, dan betaalt de vzw 880 euro successierechten plus 6.680 euro successierechten op het deel van uw vriend, dus samen 7.630 euro. Uw vriend krijgt netto 15.000 euro, en de vzw ontvangt netto 2.370 euro. Iedereen wint, behalve de fiscus.

11. Benut de mogelijkheden van uw huwelijkscontract Mensen vergeten weleens dat ook het huwelijkscontract gebruikt kan worden om aan successieplanning te doen en de last van de successierechten te verminderen. Neem het geval van een echtpaar dat gehuwd is met gemeenschap van goederen. De man bezat al een onroerend goed voor het huwelijk. Als hij eerst overlijdt, valt dat onroerend goed helemaal in zijn nalatenschap, en moeten zijn erfgenamen daarop successierechten betalen. Een betere oplossing kan zijn dat de man vooraf zijn eigen onroerend goed inbrengt in de huwelijksgemeenschap. Dat is zeker te overwegen op latere leeftijd, als het huwelijk bewezen Heeft u vragen ? Vraag een persoonlijk onderhoud bij één van onze agentschappen, of vul het contactformulier in, http://www.deutschebank.be

heeft stabiel te zijn en de kans op scheiding klein. Op de inbreng van het vastgoed in de huwelijksgemeenschap moet een vast registratierecht worden betaald van 25 euro. Maar als de man dan overlijdt, valt slechts de helft van het goed in de nalatenschap - de andere helft komt automatisch toe aan de langstlevende echtgenote - en moeten er ook minder successierechten worden betaald (op de helft van de waarde, waardoor men ook in een lagere tariefschijf kan vallen).

12. Schrijf een keuzebeding in uw huwelijkscontract Een huwelijkscontract dat u jaren geleden sloot, is misschien niet meer aangepast aan de huidige omstandigheden. En bovendien kunnen er ondertussen nieuwe technieken zijn ontstaan die beter aan uw behoeftes beantwoorden. Heel wat oudere huwelijkscontracten bevatten de clausule ‘langst leeft al heeft’, waarbij de gemeenschap van goederen bij overlijden toevalt aan de langstlevende partner. Maar sinds de bescherming van de langstlevende echtgenoot in 1981 fors werd uitgebreid -die krijgt automatisch het vruchtgebruik -, is zo ’n clausule minder noodzakelijk. Want zo moeten er twee keer successierechten worden betaald: eerst door de langstlevende, en als die overlijdt door de kinderen. Een keuzebeding in het huwelijkscontract is daarom Een keuzebeding een betere oplossing. Dat in het huwelijks- geeft de langstlevende verschillende opties: de hele gecontract geeft meenschap opeisen in volle de langstlevende eigendom, alleen bepaalde onroerende goederen, sompartner veel mige delen in volle eigenvrijheid dom en andere in vruchtgebruik en zo meer. Er zijn tal van combinaties mogelijk. De langstlevende moet pas beslissen welke van de opties hij kiest bij het overlijden van de partner. Er kan dan worden gekozen voor een oplossing die de betaling van een dubbele successiebelasting bespaart. Maar het is wel de langstlevende partner die daarover beslist. Zo ’n keuzebeding moet wel uit- drukkelijk in het huwelijkscontract zijn opgenomen. Dat betekent dat oudere huwelijkscontracten lichtjes moeten wor-

6


den aangepast, en daarvoor moet u naar de notaris (zie ook Uw Vermogen nr.2 van mei 2004). En de technieken worden ook steeds verfijnder. Een nieuwigheid is bijvoorbeeld het verblijfsbeding onder last, dat in het keuzebeding kan worden opgenomen. In het huwelijkscontract wordt dan de mogelijkheid opgenomen dat meer dan de helft van de huwelijksgemeenschap naar de langstlevende partner gaat, maar dat daar een schuldvordering van de kinderen (op de langstlevende) tegenover staat. Zolang de overblijvende partner leeft, is die schuld echter niet opeisbaar. Maar bij het overlijden van de langstlevende komt die schuld wel in mindering van de nalatenschap, met als gevolg dat de belastbare basis kleiner wordt en misschien lagere tarieven van toepassing zijn.

13. Samenwonend? Gebruik de tontine Ongehuwd samenwonende partners erven niet automatisch van elkaar. Om de overlevende partner toch rechten te geven op bijvoorbeeld de gezinswoning, kunnen ze een beroep doen op het mechanisme van de tontine. In dat geval gaat het aandeel van de overleden partner in de gezinswoning automatisch naar de langstlevende en moeten er geen successierechten worden betaald. Maar er zijn wel registratierechten verschuldigd op dat deel (10% in Vlaanderen, 12,5 procent in Wallonië en Brussel). De tontine is een clausule die de notaris moet inschrijven in de koopakte als het ongehuwde paar samen een onroerend goed koopt. Doordat samenwonenden op het vlak van successietarieven sinds enige tijd op dezelfde manier worden behandeld als gehuwden, is de tontine vanuit fiscaal oogpunt een stuk minder interessant geworden. De te betalen registratierechten bij tontine moeten worden vergeleken met de successierechten die van toepassing zijn tussen samenwonenden. Ruwweg kan worden gesteld dat de tontine fiscaal nog altijd voordelig is voor duurdere onroerende goederen, in Vlaanderen vanaf 565.000 euro. Want dan zijn de successierechten (op de helft daarvan) hoger dan de registratierechten (zie ook Uw Vermogen nr.16 van juli 2005).


14. Met tontine kunt u nog meer doen Met de tontine is overigens nog meer te doen. Want deze rechtsfiguur kan ook worden toegepast op roerende goederen. Neem het voorbeeld van een bedrijfsleider die twee oudere, ongehuwde kinderen heeft. Hij zou graag hebben dat die kinderen het bedrijf voortzetten en dat ze in het geval van een erfenis zo weinig mogelijk successierechten moeten betalen. Hij schenkt dan bijvoorbeeld de aandelen van het familiebedrijf in onverdeeldheid aan zijn twee kinderen samen. Hij laat de schenking registreren voor een Belgische notaris (en betaalt 3 procent schenkingsrechten). Aan de schenkingsakte wordt bovendien een tontinebeding gekoppeld dat inhoudt dat, als één van de twee kinderen overlijdt, het hele bedrijf toekomt aan het overblijvende kind zonder dat er successierechten moeten worden betaald.

15. Benut de voordelen van een levensverzekering Ook een levensverzekering is een middel om de betaling van successierechten te vermijden. Maar daar moet u bijzonder goed mee opletten. Want de fiscus kijkt er streng op toe dat daarvan geen misbruik wordt gemaakt. Hij aanvaardt bijvoorbeeld niet dat u een levensverzekering neemt op uw eigen hoofd met uw kinderen als begunstigde. In dat geval zullen uw kinderen, als u overlijdt, wel degelijk successierechten moeten betalen op het uitgekeerde bedrag. Dat is echter niet het geval als uw kinderen (of kleinkinderen) een levensverzekering op uw hoofd nemen en zij zelf de premies betalen. Het geld om die premies te betalen, kunnen ze van u krijgen, via een handgift of notariële schenking. Op die manier kunt u een som geld aan uw kinderen (of kleinkinderen) doorgeven zonder successierechten te betalen. Maar waarom de techniek van de levensverzekering gebruiken in plaats van simpelweg te schenken? Bijvoorbeeld om te vermijden dat uw kinderen uw erfenis verbrassen voor u overleden bent. Het kan ook een instrument zijn om reeds een deel van uw vermogen door te geven tegen

7


lage tarieven en toch de controle te behouden. U kunt bijvoorbeeld medebegunstigde zijn van de levensverzekering die uw kinderen op uw hoofd nemen. In dat geval geniet u nog van de eventuele beleggingsopbrengsten van de verzekering en kunnen uw kinderen de verzekering niet afkopen of er een voorschot op nemen zonder uw toestemming.

16. Ga een lening aan De successierechten worden berekend op de nettowaarde van de nalatenschap, dat is de som van alle roerende en onroerende bezittingen min de schulden. U kunt dus de waarde van uw nalatenschap (en het bedrag van te betalen successierechten) omlaag brengen door schulden aan te gaan. Het is bijvoorbeeld een middel om de successierechten te verminderen op vastgoed -dat niet bij handgift of tegen verlaagde schenkingsrechten kan worden geschonken. Stel dat u een pand bezit dat 300.000 euro waard is. U hebt geen kinderen. Uw neef is uw erfgenaam. Als u zou overlijden, moet die daarop heel wat successierechten betalen. Om dat te vermijden kunt u bij de bank een lening aangaan -een vermogenskrediet -van bijvoorbeeld eveneens 300.000 euro. Daarmee koopt u een effectenportefeuille (ter waarde van 300.000 euro) die u door de bank laat beheren. U schenkt vervolgens die effectenportefeuille aan uw neef (via een handgift of via notariële schenking met 7 procent schenkingsrechten). Als u overlijdt, bestaat uw nalatenschap uit een pand ter waarde van 300.000 euro en een schuld van 300.000 euro. Netto blijft er dus niets over, en bijgevolg moeten er ook geen successierechten worden betaald. Uw neef kan dan de effectenportefeuille verkopen om de schuld af te lossen en het pand houden. Deze techniek heeft echter ook een aantal nadelen: op de lening moet rente worden betaald, de waarde van de effectenportefeuille kan fors dalen (de beurs is immers onvoorspelbaar), het vastgoed kan nog sterk in waarde zijn gestegen op het ogenblik dat u overlijdt (en dan moeten er op die meerwaarde toch successierechten worden betaald). (Voor een omstandigere uitleg over deze techniek, zie ‘Begrijpen fiscaliteit ’ op blz.96).


17. Erken schuld U wilt uw vermogen of een deel ervan nalaten aan iemand die geen directe erfgenaam is, maar pas na uw dood. Dan kunt u geen beroep doen op de techniek van de schenking. En in dat geval dreigt de begunstigde zware succesDe fiscus sierechten te moeten betalen. De techniek van de aanvaardt de biedt hier gesplitste aankoop schulderkenning een oplossing. U kunt voor van vastgoed de notaris een schulderkenning ondertekenen tegenniet zomaar over die begunstigde en die schulderkenning laten registeren. U betaalt dan 7 procent registratierechten, evenveel als de schenkingsrechten. Na uw overlijden kan de begunstigde de schuld komen opeisen: hij krijgt een deel van de nalatenschap, zonder successierechten te moeten betalen (zie ook Uw Vermogen nr. 3 van juni 2004).

18. Richt een maatschap op U wilt graag een deel van uw vermogen aan uw kinderen schenken om successierechten uit te sparen. Maar langs de andere kant wilt u graag nog de inkomsten hebben van dat vermogen en zoveel mogelijk de controle behouden. Dat kan door de oprichting van een maatschap. Stel dat u een aanzienlijke effectenportefeuille hebt opgebouwd tijdens uw leven. U wilt vermijden dat uw kinderen daar later zware successierechten op moeten betalen. Maar tegelijk wilt u wel blijven genieten van de rente- en dividendinkomsten van die portefeuille en wilt u de controle erover behouden. U zou die portefeuille kunnen onderbrengen in een vennootschap. Maar dat is nogal complex en duur. Een alternatief is de oprichting van een maatschappij, eventueel via een notaris. Dat is een contractueel georganiseerde onverdeeldheid die fiscaal volledig transparant is. Hoe werkt het in de praktijk? U schenkt uw effectenportefeuille aan uw kinderen, met voorbehoud van het vruchtgebruik, via een notariële schenking aan het tarief van 3 procent (of via een Nederlandse notaris aan 0 procent). Dan richt

8


u samen met uw kinderen een maatschap op. Daarbij wordt overeengekomen dat de inkomsten van de portefeuille aan u toekomen en dat u de portefeuille blijft beheren. Als u overlijdt, wordt de maatschap automatisch ontbonden en gaat de effectenportefeuille zonder successierechten naar uw kinderen (zie ook Uw Vermogen nr.4 van juli 2004).

19. Koop vastgoed op een gesplitste manier Na een lange beroepscarrière kunt u eindelijk met pensioen. U wilt een appartementje kopen met zicht op de zee in Knokke, als tweede verblijf, en u wilt uw spaarpotje daarvoor aanwenden. Maar besef dat uw kinderen daardoor hoge successierechten moeten betalen, want vastgoed kunt u niet wegschenken tegen verlaagde tarieven. Een oplossing bestaat erin het appartement aan te kopen op een gesplitste manier: u koopt het vruchtgebruik en uw kinderen de naakte eigendom. U kunt het appartement gebruiken, en als u overlijdt, worden uw kinderen volle eigenaar, zonder nog successierechten te moeten betalen. De fiscus aanvaardt zo ’n constructie niet zomaar. Hij gaat uit van het vermoeden dat het systeem is opgezet op successierechten te ontduiken. U kunt dat weerleggen door te bewijzen dat uw kinderen zelf voldoende financiële middelen hadden om hun deel in de aankoop te betalen (met geld dat u hen had geschonken of met een lening die ze hebben aangegaan), dat de kinderen ook effectief hun deel betaald hebben, en dat de opsplitsing van de aankoopprijs tussen vruchtgebruiker en naakte eigenaars correct is gebeurd (zie ook Uw Vermogen nr.6 van september 2004).

20. Maak uw onroerend goed roerend Een middel om aan de hoge schenkings- en successierechten op vastgoed te ontsnappen is het onroerend goed roerend maken. U kunt het vastgoed bijvoorbeeld in een vennootschap onderbrengen en vervolgens de aandelen wegschenken. Maar vastgoed dat in een vennootschap werd ondergebracht, is er ver-


volgens moeilijk uit te halen. Dat kan een vergiftigd geschenk zijn. In sommige gevallen is er echter wel een oplossing. U hebt vastgoed in een bvba waarvan u 99 procent van de aandelen bezit. Uw kind heeft de overige 1 procent. U kunt vervolgens uw aandelen in de bvba aan uw kind schenken (via een notariële akte waarbij 3 procent schenkingsrecht wordt betaald), waardoor hij volledig eigenaar wordt van de bvba. Uw kind kan vervolgens het onroerend goed uit de vennootschap halen door de bvba te ontbinden en daarop maar één procent registratierechten te betalen. Dat tarief is immers van toepassing als het vastgoed uit de vennootschap naar een persoon gaat die al vennoot was bij de aankoop van het vastgoed. Bij uw kind was dat het geval. Als u deze techniek wilt toepassen, laat u dan echter bijstaan door specialisten. Want het is een complexe aangelegenheid met heel wat mogelijke valkuilen.

21. Verhuis naar Italië

2001 de successierechten afgeschaft. Als u met heel uw hebben en houden naar daar verhuist, betalen uw erfgenamen geen successierechten. U mag dan wel geen vastgoed in België meer bezitten, want daarop is wel een recht van overgang verschuldigd, ook al woont u in Italië. Spanje is een andere mogelijkheid. Spanje eist geen successierechten van erfgenamen die niet in Spanje wonen (behalve voor vastgoed gelegen in Spanje). Huurt u een appartementje aan een Spaanse costa en verhuist u naar daar, dan betalen uw erfgenamen die in België wonen geen successierechten als u overlijdt. Voor wie er meer over wil lezen: • Eric Spruyt, ‘Successieplanning, de onmisbare gids voor elke vooruitziende burger’, Uitgeversbedrijf Tijd, 390 blz. • Jos Ruysseveldt, ‘Sterven en erven’, Uitgeverij Biblo, 301 blz. • Staf Bellens & Colette Demil, ‘De erfenisgids’, Uitgeverij Globe, 184 blz.

Een drastische manier om successierechten te vermijden is te verhuizen naar een land dat geen successierechten kent. Italië bijvoorbeeld. Dat land heeft in

9



Tips voor uw successieplanning 1. Laat u niet alleen door fiscale motieven leiden. Hou bij successieplanning ook rekening met burgerrechtelijke aspecten. Uw doel mag niet alleen zijn zo weinig mogelijk successie -of schenkingsrechten te betalen. Verlies de burgerrechtelijke aspecten niet uit het oog: de bescherming van de langstlevende partner, de rechten van uw kinderen, het behoud van genoeg geld om nog comfortabel te leven (een schenking is in principe onherroepelijk) en zo meer.

2. Win deskundig advies in. Successieplanning is geen eenvoudige materie. Bepaalde beslissingen kunnen verreikende gevolgen hebben. Improviseer niet. Het is geen klus voor doehet-zelvers. Zelfs aan schijnbaar eenvoudige dingen als de handgift zitten heel wat verraderlijke angels. Laat u op een deskundige manier begeleiden. Vraag advies aan uw notaris, uw bankier, uw fiscale raadgever of uw advocaat.

3. Begin er tijdig mee. Als u uw vermogen wilt doorgeven aan de volgende generatie zonder te veel belastingen te betalen, begin er dan tijdig mee. Bepaalde technieken, onder meer in verband met vastgoed, moeten immers over verschillende jaren worden gespreid. En vergeet niet dat een overlijden ook altijd onverwacht kan komen.

4. Behandel al uw kinderen gelijk. U schenkt beter niet naar behoefte van een kind (tenzij daar een goede reden voor is). Geef niet aan een kind een som geld van 50.000 euro, aan een ander een effectenportefeuille of vastgoed van

10


dezelfde waarde. Want als u tien jaar later overlijdt, kan de waarde van de effectenportefeuille of van het vastgoed heel anders geëvolueerd zijn. Geef al uw kinderen evenveel, op hetzelfde moment, en hetzelfde object. Dat vermijdt dat het tot problemen komt bij de eindafrekening.

5. Samenwonenden erven niet automatisch van elkaar. Opgelet, samenwonenden vallen wel onder dezelfde successietarieven als gehuwden. Maar in tegenstelling tot gehuwden erven ze (nog) niet automatisch van elkaar. Wilt u als samenwonende de langstlevende partner beschermen, dan moet u daartoe specifieke maatregelen treffen (bijvoorbeeld bij testament).

6. Herevalueer uw planning. Het is niet onverstandig om uw successieplanning op regelmatige tijdstippen te herevalueren. De omstandigheden kunnen zijn veranderd, de wetgeving kan gewijzigd zijn, er kunnen nieuwe planningstechnieken beschikbaar zijn.

7. Dek u in tegen de antimisbruikbepaling. De fiscus kan, krachtens de antimisbruikbepaling in de fiscale wetgeving, bepaalde constructies verwerpen of herkwalificeren als ze kan aantonen dat die alleen zijn opgezet om minder belastingen te betalen. Zorg ervoor dat u, als u een bepaalde constructie gebruikt, daar ook alle juridische gevolgen van aanvaardt. Waak erover dat alle formaliteiten correct worden nageleefd en maak dat alles netjes oogt. Het is bijvoorbeeld raadzaam om in bepaalde gevallen de notariële schenking te verkiezen boven de handgift. Want dan hebt u toch een deel belastingen (de schenkingsrechten) betaald en dan heeft de fiscus de schenkingsakte aanvaard. Dan wordt het voor hem moeilijker om achteraf de constructie te betwisten.


Waarom Deutsche Bank België u meer biedt Deutsche Bank België biedt meer door zich te beperken tot minder. Met een marktaandeel van slechts 0,3% van alle agentschappen in België bedienen wij 3% van alle particuliere cliënten. Dit vertaalt zich in een hoger rendement en meer expertise. Door een geijkt programma van profielanalyse en portefeuillebeheer maken onze cliënten de juiste keuze. Zeker als die keuze groter is. Want Deutsche Bank verdeelt ook de beste producten van de concurrentie. Geen wonder dat Deutsche Bank op 13 jaar tijd 7,5 miljard euro heeft aangetrokken. Wij proberen ons zo te organiseren dat het belang van onze cliënt ons belang wordt. Dat geldt zeker ook voor onze Corporate & Investment Banking activiteiten. En toch hebben we in 2005 nog aan 30.000 cliënten gevraagd wat ze verbeterd willen zien. Zo blijven we een tegengewicht in de Belgische bankwereld.

11



21 wettelijke technieken om minder successierechten te betalen

Recommend Documents