2016 TUIN DER LUSTEN

2016

‘TUIN DER LUSTEN’

1

De Tuinen van Appeltern organiseert in 2016 het zevende Appeltern Tuinenfestival. Wij geven u graag uitleg over de ideeën, de motivatie en de deelnamemogelijkheden. Wij willen het Appeltern Tuinenfestival graag opzetten in samenwerking met iedereen die de ‘tuin’ een warm hart toedraagt. Het thema voor 2016 is: “Tuin der lusten”. Doelstelling De Tuinen van Appeltern (lees: Appeltern) heeft de status van een tuinvoorlichtingspark. Heel veel in Nederland geproduceerde materialen en gekweekte planten zijn hier toegepast te zien in meer dan 200 voorbeeldtuinen. Appeltern is aangelegd ter inspiratie en informatie van bezoekers, de media en het vak. Wij willen met ons park tevens een steentje bijdragen aan de verspreiding en verhoging van de tuincultuur in Nederland. Wij willen de Nederlander inspireren (nog) meer met hun tuin te gaan doen. In de eigen buitenruimte moeten zij de meerwaarde van ‘groen’ en ‘inrichting’ gaan ontdekken, gaan koesteren en gaan uitbouwen. Het park wordt alsmaar completer door de aanleg van steeds meer nieuwe tuinen en thematisch ingerichte terreingedeelten. Voor een structurele doorontwikkeling van de tuincultuur zijn onze inspanningen alleen helaas ontoereikend. Een grotere betrokkenheid van creatieve en innovatieve vakbroeders draagt positief bij aan de tuincultuur. In 2010 zijn we derhalve op zoek gegaan naar een nieuw concept, waarbij wij de inspirerende creativiteit van o.a. tuinarchitecten en -ontwerpers willen laten zien en wellicht zelfs stimuleren. Dit heeft geresulteerd in het Appeltern Tuinenfestival. Met de eerste zes edities hebben we al een groot deel van onze doelstellingen waargemaakt. Vakpers uit binnen- en buitenland besteed veel aandacht aan het project en nieuwe bezoekersdoelgroepen dienen zich aan. Onze inspiratie De inspiratie voor het Tuinenfestival komt van 'The Chelsea Flower show' in Londen en 'Festival des Jardins' in Chaumont-sur-Loire. Het Appeltern Tuinenfestival is echter anders qua opzet. Chelsea is ‘the top of the bill’ qua plant- en tuinpresentaties. Een hoge kwaliteit van aanleg en producten maar tegelijkertijd in vormgeving vooral tuingericht en herkenbaar. De show bestaat uit hele mooie plant- en tuinpresentaties met van tijd tot tijd vernieuwende elementen. Veel van de nu permanent in Appeltern aangelegde tuinen kunnen zich al meten aan het niveau en de uitstraling van die in Chelsea. Een méér dan normale uitbreiding in hetzelfde genre, is dan ook niet logisch.

Re-used (2012) Hoveniersbedrijf Richard van der Meer 2

In Chaumont laat men geen echte tuinen zien maar experimentele presentaties, passend in een bepaald thema, waarbij hooguit gebruik wordt gemaakt van de tuincontouren en tuinelementen. Het zijn kunstzinnige, indrukwekkende, soms ook melodramatisch vormgegeven ideeën, die in het algemeen enige uitleg behoeven. Lang niet al deze tuinen zijn even inspirerend en tuincultuur bevorderend. Voor Appeltern is dit juist wel een belangrijk uitgangspunt bij het organiseren van een dergelijk Tuinenfestival. Een extra aanleiding De tuin is in de loop der jaren minder populair geworden dan wij graag zouden willen geloven. De tuin heeft iets oubolligs, is niet echt sexy en veel jongeren hebben de meerwaarde van een mooie tuin nog niet ervaren. Een belangrijke oorzaak zit hem in het feit dat veel tuinbezitters helaas niet de tuin hebben die bij hen past. Zij ervaren het dan ook meer als een last dan als een bron van geluk en plezier. Wij willen dit negatieve imago van de tuin graag veranderen door te laten zien dat een tuin heus een meerwaarde heeft, mits uitgegaan wordt van de juiste verhoudingen en inrichtingsvoorwaarden. Alles begint al met het opwekken van de interesse en dus proberen wij daarbij andere boodschappen uit te dragen dan louter ‘Kom en beleef onze tuinen’. Het Tuinenfestival is een instrument, waarmee wij zowel nieuwe bezoekersgroepen als nieuwe media willen bereiken. Door te komen met vernieuwende elementen die weliswaar tuingerelateerd zijn, maar toch vooral opvallen door hun design en kunstzinnige vormgeving, denken wij de tuin een eigen culturele waarde mee te geven. Een tuin is dan niet alleen een buitenplek, maar wordt een kunstuiting op zich. Wij willen binnen Appeltern permanent ± 20 festivaltuinen presenteren door er jaarlijks een paar te laten liggen. Het is wel de bedoeling dat jaarlijks tien nieuwe ideeën worden vormgegeven.

Confrontatie (2012) Machteld Touburg - HOFPLAN Tuinontwerpen Monique Wilmink-Groeneveld - JARDIN DE FLEURS tuinontwerp en beplantingsadvies

3

Een uitdaging Met het Tuinenfestival willen wij tuinarchitecten en -ontwerpers uitdagen om ideeën voor én over hun directe leefomgeving aan ons voor te leggen en eventueel te presenteren aan het grote publiek, de bezoekers van Appeltern en de media. Tot op heden is Appeltern grotendeels bedacht en vormgegeven door Appeltern zelf. Graag willen wij jaarlijks andermans creativiteit een plaats geven in ons park (elk idee is een verrijking voor ons gezichtsveld). Voor de inzenders is de deelname op zich al een uitdaging, omdat de eventuele realisatie op voorhand niet vaststaat. De inzending moet vernieuwend en spraakmakend zijn. Uiteraard moet deze ook technisch uitvoerbaar zijn. De toegevoegde waarde moet/kan zitten in het idee, de vormgeving, het materiaal- en plantengebruik en de prikkeling van geest en zinnen. De creatie Een tuin heeft vele gezichten. Iedereen noemt de ruimte rondom het huis een tuin. En hoewel de term in beginsel juist is, vinden wij in Appeltern dat een ruimte pas een tuin genoemd mag worden indien er sprake is van een evenwichtige verhouding tussen beplanting en alle andere elementen. De inzendingen moeten per definitie een positieve tuinimpuls bewerkstelligen en tenminste de meerwaarde van plantgebruik, in welke vorm dan ook, stimuleren. Wij denken dat de inzendingen juist daardoor ook een bijdrage zouden kunnen leveren aan de ontwikkeling van de tuincultuur. Voorts kan de inzending experimenteel, conceptueel, kunstzinnig en tegendraads zijn vormgegeven. De inzending kan de verbeelding zijn van een gedachte, een proces, een uitvinding, een veronderstelling, een droom, een ontdekking of een nieuw product. Op basis van het groene aandeel en de groene omranding zal de creatie al snel als tuin worden betiteld. Echter, omdat inzenders per definitie beter niet zouden moeten denken in termen van terras, vijver, huis en gazon, past de omschrijving ‘tuin’ slechts ten dele.

Goudduivel (2013) Jacqueline Volker - – Ontwerper voor tuinen en interieurs

4

De verschillen met Chelsea en Chaumont Bij het Tuinenfestival in Appeltern wordt dus uitgegaan van een positieve beïnvloeding van de tuinbeleving. Het hoeven geen showtuinen te worden, zoals in Chelsea, die door bezoekers kunnen worden geprojecteerd naar een eigen voor- en achtertuin. Bij de presentaties binnen het Appeltern Tuinenfestival mogen de vaste tuinelementen als terras, paden, zonneborder, etc. achterwege blijven. De presentatie kan worden beschouwd als een creatie in de openlucht, een kunstwerk, een afspiegeling of een vertaling van een gedachte. Mogelijkerwijs herinnert slechts het beplantingselement aan de traditionele tuin. Tijdelijk karakter Het Tuinenfestival is gelegen op een parkdeel waar ook de Nationale Vaste plantentuin, de Loungetuinen en sfeertuinen zijn aangelegd. De ruimtes waarin de presentaties worden geplaatst zijn 10 x 10 m, omsloten door een hoge haagbeuk. Deze haagbeukhagen zijn 2 meter hoog en vormen drie gesloten wanden (achter en twee zijkanten). De voorkant van de tuinen is in principe open, maar kan door de ontwerpers zelf een half- of geslotener aanzien krijgen door dezelfde of andere haagvormen, schutting, panelen, beplanting, etc, naar gelang het ontwerp dit vraagt. Deze vierde wand is dus onderdeel van het ontwerp. De festivaltuinen zijn te zien vanaf begin mei tot eind oktober. Tijdens het winterseizoen worden enkele presentaties afgebroken om plaats te maken voor nieuwe inzendingen. In principe probeert Appeltern de tuinen twee jaar te laten bestaan, maar oordeelt (via de jury en de tuindienst) of dit kwalitatief haalbaar is en de tuin technisch en artistiek overeind kan blijven in uitstraling, materialen en beplanting. Jaarthema 2016: Tuin der Lusten Elk jaar kunnen ontwerpers in de Tuinen van Appeltern mee dingen voor een plek in het Tuinenfestival. Er worden uiteindelijk 10 ontwerpen geselecteerd die in het park worden aangelegd. Appeltern kiest dit jaar voor het aansprekende thema “Tuin der Lusten”. Er wordt veel gediscussieerd en nagedacht over de toekomst van de tuin, hoe die er uit zal zien en waar die dan voor staat? Niemand zal het echt weten. Het is daarom misschien goed terug te gaan naar de oorsprong van de betekenis van de tuin: een beschermde plek die los stond van de wereld en waar men eigen zaken kon doen, privé, met familie en onder elkaar. Of die nou verheven of zondig waren, praktisch of nuttig, voor het plezier of de lust, ze gebeurden altijd in de afzondering van een omheind stukje grond. Volgens het woordenboek is een lusthof ‘een voor genoegen aangelegde en onderhouden tuin’, of een ‘mooi, bekoorlijk oord’. Maar de Tuin der Lusten die de schilder Jeronimus Bosch 500 jaar geleden schilderde, die ziet er dan weer heel anders uit. Hoe de ontwikkeling ook zal zijn, de tuin is per definitie een plek die geluk en gelukzaligheid brengt. De beleving en de daaraan gekoppelde lusten vormen een steeds groter onderdeel van het hedendaagse leven. Daar zal voorlopig niets aan veranderen. De selectie Deelname staat open voor tuinarchitecten en –ontwerpers, maar ook studenten kunnen deelnemen. Op basis van een eerste, duidelijke impressie, met onderbouwing qua constructie, materiaal keuze en financiën wordt een eerste selectie gemaakt. In de tweede ronde worden deelnemers uitgenodigd hun ontwerp verder te verduidelijken en mogelijke vragen te beantwoorden. De ontwerpen moeten worden aangeleverd op foamplaat, tenminste A2 formaat. De onderbouwing dient separaat van het ontwerp op papier te worden toegevoegd. 5

Ideeën waarvan de financiering of technische constructie daarbij (nog) ontoereikend zijn komen niet voor selectie in aanmerking. Het ruwe (lees: machinale) grondwerk wordt uitgevoerd door Appeltern en kan derhalve buiten de begroting gelaten worden. De inzendingen voor het Tuinenfestival worden beoordeeld door Appeltern in samenwerking met één of meerdere creatieve adviseurs. Deelnemers worden op de hoogte gehouden over de status van hun inzending. De beoordeling wordt niet gepubliceerd en over de selectie is geen correspondentie mogelijk. Het betreft duidelijk geen wedstrijd maar een keuze op basis van respectievelijk het idee, de toegevoegde waarde, de vormgeving en de uitvoerbaarheid. Veerkracht (2013) Marion Vermeulen – de Buitenkamer Marianne Tuyn – Tuyn Design

De publiciteit De gerealiseerde inzendingen krijgen allen aandacht in Appeltern, Appeltern uitgaven en de website www.appeltern.nl. Bij de inzending wordt een tableau (A3) geplaatst met tekst, uitleg en adresgegevens. Bezoekers kunnen ter plekke de motivatie van de ontwerper beluisteren via de Fluistertoer. Op de website www.appeltern.nl met inmiddels meer dan 2 miljoen bezoekers krijgen de Festivaltuinen gezamenlijk en individueel alle aandacht. De media zal nauw betrokken worden bij het Tuinenfestival. Het begint uiteraard al bij de werving en het uitdragen van de doelstellingen rondom het Tuinenfestival. Zodra een definitieve keuze is gemaakt, met betrekking tot de ontwerpen die worden gerealiseerd, zal de media geïnformeerd worden. Ook bij de opening van het Tuinenfestival zal de media worden uitgenodigd. Bij de opening zijn natuurlijk ook alle inzenders aanwezig om tekst en uitleg te geven. Inzenders krijgen daarnaast diverse privileges met betrekking tot toegangskaarten, ontvangsten en activiteiten. Inzenders collectief Naast de realisatie van de Festivaltuin ontstaan er binnen de groep ook eigen initiatieven. De verkiezing van ‘Het Gouden Potlood’ in september is daarbij reeds uitgelopen op een volledig door de groep zelf georganiseerd event. Elk jaar worden binnen het collectief besproken wie de aanzet gaat geven tot dergelijke activiteiten. Andere activiteiten zijn o.a.: - Gezamenlijke presentaties van het ontwerp bij het Ontwerpinstituut; - Het bijhouden van de Facebookpagina; - Uitnodigen van persrelaties. 6

De voorwaarden van inschrijving 2016 Algemeen Het Tuinenfestival is geen wedstrijd, maar een presentatie van ideeën die zijn geselecteerd op basis van creativiteit, innovatie, vertaling van het thema, de toegevoegde waarde voor de ‘tuin’ in zijn algemeenheid en de praktische uitvoerbaarheid. Het aantal ideeën dat voor realisatie in aanmerking komt is beperkt tot maximaal tien per jaar. Slechts een aantal festivaltuinen blijft langer dan één seizoen liggen. De deelname aan het Tuinenfestival staat open voor kunstenaars, tuinarchitecten, tuinontwerpers, studenten en ook particuliere creatievelingen. Ook buitenlandse inzenders kunnen natuurlijk deelnemen. Het Tuinenfestival is toegankelijk voor het publiek van begin mei tot november. De exacte data verschillen per jaar. Het Tuinenfestival is een onderdeel van het totaalaanbod binnen Appeltern. Het Tuinenfestival is niet separaat te bezoeken. De entree voor het park is inclusief een bezoek aan het Tuinenfestival. De cyclus (2011) Babako Tuinrealisatie

7

Planning 

Vóór 23 november 2015

: Aanlevering van de ontwerpen



30 november 2015

: Eerste jurering en selectie van de ontvangen ontwerpen



15, 16 december 2015

: 1e ronde gesprekken met geselecteerden



11, 12 januari 2016

: 2e jurering geselecteerden



Vanaf half februari 2016



Zaterdag 30 april 2016

: In overleg met Appeltern start de aanleg (afhankelijk van weersomstandigheden) : alle tuinen zijn klaar en niet meer toegankelijk voor werk



Maandag 2 mei 2016

: oplevering alle tuinen aan tuindienst Appeltern



Zaterdag 4 juni 2016

: Officiële opening Tuinenfestival 2016

Rechten De deelnemers aan het Tuinenfestival stellen alle rechten met betrekking tot ontwerp, foto en film ter beschikking aan de marketing- en communicatieafdeling van Appeltern. De deelnemers aan het Tuinenfestival behouden zeker ook bepaalde rechten voor intern (bedrijfsmatig) gebruik. Appeltern zorgt daarbij voor ondersteunend materiaal (beeld en tekst). De inzenders van ideeën die niet worden geselecteerd, ontvangen hun inzending retour. Appeltern maakt geen gebruik van die inzendingen, maar kan de geheimhouding van de inhoud en motivatie van het idee niet garanderen. Appeltern is daarbij niet ontvankelijk voor eventuele claims met betrekking tot welke rechten dan ook. Uitvoering De deelnemers aan het Tuinenfestival leveren niet alleen het idee en het definitieve ontwerp, zij zijn ook verantwoordelijk voor de aanleg, ook financieel. Zij kunnen de aanleg zelf ter hand nemen, maar mogen dat ook uitbesteden aan derden. De aanleg- en constructievoorstellen worden besproken in de tweede ronde. In principe wordt de gerealiseerde presentatie ter beschikking gesteld aan Appeltern. Voor de realisatie wordt vastgelegd welke producten of planten mogelijkerwijs eigendom blijven van de inzender. De afbraak van de presentatie wordt in principe uitgevoerd door de tuindienst van Appeltern.

8

In de praktijk De uitvoering wordt vooraf met de Tuindienst van Appeltern besproken en ingepland. Dit gebeurt tijdens de eerste bijeenkomst met alle ontwerpers, waarin iedereen zichzelf en zijn ontwerp voorstelt. Dan worden ook alle technische aspecten doorgenomen en afspraken met de Tuindienst gemaakt. Deze bijeenkomst wordt eind januari 2016 georganiseerd en alle geselecteerden worden daarvoor uitgenodigd door het secretariaat van Appeltern. - Het ruwe (machinale) grondwerk wordt voor alle tuinen tegelijkertijd door de Tuindienst van Appeltern uitgevoerd, uiteraard onder toezicht en verantwoordelijkheid van de inzender; - Tijdens de aanleg is de Tuindienst steeds aanspreekbaar voor nader overleg en ook in omgekeerde zin zal de Tuindienst ingrijpen indien werkwijze cq. constructie of inplantwerk niet naar verwachting worden ingevuld; - De aanleg dient zoveel mogelijk in een aaneengesloten periode plaats te vinden. In overleg zouden inplantwerkzaamheden in eerder of juist later tijdstip kunnen plaatsvinden (weersafhankelijk); - De inzenders zijn en blijven verantwoordelijk voor de materialen, planten en staat van onderhoud tot na de oplevering en ‘overname’ van de tuindienst; - Bij oplevering op 2 mei 2016 dient de tuin direct visueel aantrekkelijk te zijn met voldoende uitstraling. De beplanting dient daarop te worden afgestemd. We gaan uit van een ‘gesloten’ beplanting; - Bij de oplevering wordt van elke tuin een technische fiche gemaakt waarin de bijzondere eisen voor het onderhoud en beheer worden opgenomen (bijzondere eisen besproeiing, snoei, etc). Mocht er tijdens de aanleg (onoverbrugbare) discussie ontstaan met betrekking tot uitvoeringstermijn, wijze van uitvoering en/of de staat van oplevering dan behoudt Appeltern zich het recht voor om de aanleg stop te zetten. In het uiterste geval kan de samenwerking worden beëindigd waarbij de inzenders geen recht hebben op gemaakte kosten in welke vorm dan ook. Werk in uitvoering Tuindienst Appeltern

Financieel Voor de realisatie/aanleg van een geselecteerd ontwerp worden geen financiële middelen beschikbaar gesteld. De Tuinen van Appeltern zullen er wel alles aan doen om, waar mogelijk ‘mee te denken’, te adviseren en oplossingen te bedenken om de realisatie zo goed mogelijk te laten verlopen. Inzenders zijn en blijven verantwoordelijk en moeten rekening houden met een grote dosis van zelfwerkzaamheid cq. eigen energie voor ontwerpbegeleiding, aanleg, etc. De aanleg van het ontwerp mag ondersteund worden door externe sponsoren en leveranciers. De sponsoren en leveranciers worden vermeld op het tableau met uitleg bij de presentatie gedurende het Tuinenfestival. De sponsoren en leveranciers kunnen met hun ondersteuning geen rechten ontlenen met betrekking tot het tuinvoorlichtingsconcept van Appeltern. 9

De sponsoren en de materiaalleveranciers krijgen mogelijkheden met betrekking tot het fotoen ontwerpgebruik. Appeltern is graag bereid om haar netwerk/contacten in te zetten om bepaalde bijdragen te leveren. De inzenders voeren daarbij zelf het nodige overleg. Constructies en onderhoud De tuinen mogen geen elementen bezitten die risico’s met zich meebrengen voor bezoekers. Ten aanzien van gekozen materialen en constructies wordt vooraf bij de ontwerpbespreking uitvoerig ingegaan op haalbaarheid, kosten en mogelijke alternatieven. Het onderhoud vanuit Appeltern beperkt zich tot het onkruidvrij houden, knippen van de hagen, schoonmaken van paden en de besproeiing. Appeltern ziet toe op de houdbaarheid en toonbaarheid van beplanting en (technische) constructies. Dit volgens eerder genoemde technische fiche. Eventuele geconstateerde mankementen en tekortkomingen tijdens het Tuinenfestival moeten per direct worden hersteld door de inzenders. Als de inzending overdreven aandacht behoeft qua beplanting (vernieuwing, aanvulling) of constructies (schilderen, beplakken enz.) gedurende het seizoen dan kan dat dermate een reden zijn om de inzending niet te selecteren of de inzender te laten draaien voor die extra kosten.

Passe Partout (2014) Marie-Claire Buhler – Chiardino Tuindesign

10

Materiaalgebruik De keuze van materialen is in principe vrij. Qua constructie en materiaalgebruik gaat het om vernieuwing en innovatie. Nog niet in Appeltern toegepaste producten of constructies genieten de voorkeur. De beplanting moet niet alleen qua sfeer en compositie passen in het idee van de tuin, maar dient tevens gedurende het gehele traject van de tentoonstelling ‘volwassen’ en visueel aantrekkelijk te zijn. Bereikbaarheid tijdens de aanlegperiode Tijdens de aanleg van de tuin kunnen materialen slechts beperkt met zwaar transport aangeleverd worden. De inzenders kunnen alleen met lichte voertuigen en machines tot maximaal 3,5 ton gebruik maken van de vier meter brede aanvoerpaden. De Tuindienst van Appeltern zal assisteren bij de aan- en afvoer van benodigde materialen. Faciliteiten en toegang tot het park De bezoekregeling: - Inzenders ontvangen een toegangspas voor 2 personen. Voor permanente toegang tot het park. Het gaat dan wel om twee personen met het zelfde adres. Als de Festivaltuin 2 jaar blijft liggen ontvangt de inzender ook voor het 2 e jaar een toegangspas; - Voor sponsors, vrienden en relaties ontvangt de inzender 30 éénpersoonsvrijkaarten voor de Tuinen van Appeltern; - Extra relatiekaarten kunnen met een minimale afname van 10 stuks worden ingekocht met 50% reductie op de reguliere prijs van €12,50; - Indien de inzender een eigen ontvangst of relatiedag organiseert voor meer dan 15 personen zal Appeltern een passende offerte maken voor toegang en catering; - Voor groepsactiviteiten, zoals de opening en ‘Het Gouden Potlood’, worden in principe 25 gratis kaarten voor 2 personen ter beschikking gesteld. Voorafgaand wordt hierbij steeds een exacte regeling vastgesteld ook t.a.v. catering. Versturen van de ontwerpen Indien u geïnteresseerd bent in deelname aan het Appeltern Tuinenfestival 2016 kunt u uw ontwerp (voor 23 november 2015) zenden aan: De Tuinen van Appeltern O.v.v.: Appeltern Tuinenfestival 2016 Walstraat 2a 6629 AD APPELTERN Voor overige vragen kunt u contact opnemen met Marian Drost. Telefoon E-mail

: :

0487-579202 [email protected]

11