1/03/2016
MERET OPPENHEIM Theekop gevoerd met bont, 1936, MOMA
1916 - 1924
SURREALISME Jaren ’20 -‘30
NEO-DADA HAPPENING PERFORMANCE POP ART Jaren ‘60-’70
ABSTRACT EXPRESSIONISME Jaren ’50
CONCEPTUELE KUNST Jaren ‘60 … POSTMODERNISME Jaren ‘80 …
SURREALISME
Luis Buñuel
André Breton
Yves Tanguy Alberto Giacometti
Paul Delvaux Hans Bellmer André Breton
Max Ernst
Man Ray
Salvador Dalí
Joan Miró André Masson
René Magritte Jopie Moesman
1
1/03/2016
GOYA, El Sueño de la razón produce monstruos, ets 1797
DE ‘NACHTZIJDE’ VAN HET BESTAAN “Het onderbewuste bevat een rijke, ontzagwekkend geschakeerde inhoud die bestaat uit beelden die men al van in zijn prilste bestaan door een automatisch censuurmechanisme verdringt. Alleen in dromen of bv. onder hypnose komen dergelijke verzonken gegevens tot uiting.”
“LE MERVEILLEUX” of “HET WONDERBAARLIJKE” •
“Het wonderbaarlijke is altijd mooi, alles wat wonderbaarlijk is is mooi, in wezen is alleen het wonderbaarlijke mooi” (André Breton)
•
Schoonheidservaring, angst en seksuele begeerte behoren tot dezelfde ervaringscategorie.
•
Appreciatie van wat niemand ooit serieus nam: de kindertekening, de kunst van krankzinnigen, de ‘primitieve’ kunst (autodidacten, zondagsschilders, naïeven)
SIGMUND FREUD (1856 – 1939)
MAX ERNST
Le Facteur Cheval Le Palais Idéal, Hauterives, 1879-1912
Door de Surrealisten fel bewonderd: Le facteur Cheval en Henri Rousseau
“Het surrealisme is de eredienst van de zuivere inspiratie. Maar omdat we nu eenmaal niet elk uur Henri (Le Douanier) Rousseau (1844 – 1910) De Droom, 1910, MOMA, 204,5 x 207 cm
geïnspireerd kunnen zijn, geeft het surrealisme bepaalde methodes aan die het ons mogelijk maken ons voor de bron van die inspiratie open te stellen.” A. Breton
2
1/03/2016
SURREALISME : DE BEVRIJDING VAN DE GEEST “Zuiver psychisch automatisme dat ten doel heeft, zowel in woord als geschrift, het werkelijke gedachtenproces uit te drukken. Gedachten onttrokken aan elke controle van het verstand en onafhankelijk van elk esthetisch of moreel vooroordeel.”
Frottage. Max Ernst Cadavre exquis. Man Ray, Miró, Max Morise en Tanguy
Collage / fotomontage. Hannah Hoch.
Poème-Collage. Breton
Decalcomanie. Max Ernst
Fumage. Wolfgang Paalen
Grattage. Esteban Frances
Automatische tekening. Masson
Cubomanie. Daniel C. Boyer
Coulage, grattage and frottage. Max Ernst
MAX ERNST (1891 – 1976)
MAX ERNST
FROTTAGE – GRATTAGE
MAX ERNST – Visioen afgeleid van het nachtelijk aspect van de Porte Saint-Denis 1927 frottage– olie op doek – 66 x 82 cm
Woud, 1927
Het Versteende Woud, 1925
Mineral Trees - Conjugal Trees (1940) 46x55
3
1/03/2016
MAX ERNST
MAX ERNST Ernst maakte voor zijn COLLAGEROMANS gebruik van staalgravures, tekeningen voor advertenties, woordenboek-illustraties, populaire prenten en foto’s uit kranten
http://www.youtube.com/watch?v=CHdU4JfY-bU Uit « Une semaine de bonté », Paris 1934
Uit “La femme 100 Têtes”, 1929
MAX ERNST FREDERICK SOMMER, Max Ernst, 1946 Collageroman “La femme 100 Têtes” - 1929
4
1/03/2016
ANDRÉ MASSON Meditatie op een eikenblad 1942 – MOMA – 101,5 x 84 cm tempera, pastel en zand op doek
ANDRÉ MASSON (1896 – 1987) DE AUTOMATISCHE TEKENING
De Gevecht tussen de vissen – 1926 – MOMA – 36 x 73 cm zand, gesso, olieverf, potlood en houtskool op doek
VAN SURREALISME 1916 - 1924
TOT ABSTRACT EXPRESIONISME SURREALISME Jaren ’20 -‘30
The New York school of Painting.
NEO-DADA HAPPENING PERFORMANCE POP ART Jaren ‘60-’70
ABSTRACT EXPRESSIONISME Jaren ’50
CONCEPTUELE KUNST Jaren ‘60 … POSTMODERNISME Jaren ‘80 …
5
1/03/2016
MERET OPPENHEIM Theekop gevoerd met bont, 1936, MOMA
SURREALISME
André Breton
Luis Buñuel
André Breton
Yves Tanguy Alberto Giacometti
Paul Delvaux Hans Bellmer Max Ernst
GOYA, El Sueño de la razón produce monstruos, ets 1797
DE ‘NACHTZIJDE’ VAN HET BESTAAN “Het onderbewuste bevat een rijke, ontzagwekkend geschakeerde inhoud die bestaat uit beelden die men al van in zijn prilste bestaan door een automatisch censuurmechanisme verdringt. Alleen in dromen of bv. onder hypnose komen dergelijke verzonken gegevens tot uiting.”
SIGMUND FREUD (1856 – 1939)
Man Ray
Salvador Dalí
Joan Miró André Masson
René Magritte Jopie Moesman
6
1/03/2016
Le Facteur Cheval Le Palais Idéal, Hauterives, 1879-1912
“LE MERVEILLEUX” of “HET WONDERBAARLIJKE” •
“Het wonderbaarlijke is altijd mooi, alles wat wonderbaarlijk is is mooi, in wezen is alleen het wonderbaarlijke mooi” (André Breton)
•
Schoonheidservaring, angst en seksuele begeerte behoren tot dezelfde ervaringscategorie.
•
Appreciatie van wat niemand ooit serieus nam: de kindertekening, de kunst van krankzinnigen, de ‘primitieve’ kunst (autodidacten, zondagsschilders, naïeven)
Door de Surrealisten fel bewonderd: Le facteur Cheval en Henri Rousseau
Henri (Le Douanier) Rousseau (1844 – 1910) De Droom, 1910, MOMA, 204,5 x 207 cm
MAX ERNST
DE “METAFYSISCHE SCHILDERKUNST” van GIORGIO DE CHIRICO (1888 – 1978)
“Hoogtepunt van verontrustende poëzie” (André Breton)
‘Op een heldere herfstmiddag zat ik op een bankje van het Piazza Santa Croce in Florence. Het was natuurlijk niet de eerste keer dat ik dit plein had gezien. Ik had juist een lange, pijnlijke darmziekte achter de rug en ik bevond mij in een staat van bijna ziekelijke overgevoeligheid. Ik had de indruk dat de hele wereld, tot in de marmeren gebouwen en fonteinen toe, herstellende was van een ziekte. In het midden van het plein stond een standbeeld van Dante gehuld in een lange mantel. Hij klemde zijn boek tegen zijn lichaam en richtte zijn peinzende, met laurier gekroonde hoofd naar de grond. De herfstzon verlichtte het standbeeld en de gevel van de kerk lauw en liefdeloos. Toen had ik de vreemde indruk dat ik dit alles voor de eerste keer zag, en in mijn geest vormde zich de compositie van mijn schilderij. Elke keer als ik nu naar dat schilderij kijk, zie ik dat moment. Toch blijft dat moment voor mij een raadsel, want het is onverklaarbaar. ‘ Giorgio de Chirico, Meditaties van een schilder, 1912
Le Cerveau de l'Enfant, 1914, Moderna Museet, Stockholm, 80 x 63 cm
L'Enigme d'un après-midi d'automne, 1909, Privé Coll.,45 x 60 cm
7
1/03/2016
Een voorloper uit de 19e eeuwse Romantiek
L'Enigme de l'Oracle, 1909
VGL.
ARNOLD BÖCKLIN, Odysseus en Calypso, 1883, Kunstmuseum Bazel, 104x150
L'Enigme de l'heure, 1911
DE CHIRICO - Piazza d’Italia 1913 – Toronto, Canada ARNOLD BÖCKLIN, Het Dodeneiland, 1880 Kunstmuseum Bazel, 111 x 155 cm
Mysterie en melancholie van een straat – 1914 – 88 x 72 cm
8
1/03/2016
DE CHIRICO De Angst van het Vertrek, 1914
La récompense du devin – 1913 - The Philadelphia Museum of Art
“Het surrealisme is de eredienst van de zuivere inspiratie. Maar omdat we nu eenmaal niet elk uur geïnspireerd kunnen zijn, geeft het surrealisme bepaalde methodes aan die het ons mogelijk maken ons voor de bron van die inspiratie open te stellen.” A. Breton
De Rode Toren, 1913. Guggenheim Museum
9
1/03/2016
SURREALISME : DE BEVRIJDING VAN DE GEEST “Zuiver psychisch automatisme dat ten doel heeft, zowel in woord als geschrift, het werkelijke gedachtenproces uit te drukken. Gedachten onttrokken aan elke controle van het verstand en onafhankelijk van elk esthetisch of moreel vooroordeel.”
Frottage. Max Ernst Cadavre exquis. Man Ray, Miró, Max Morise en Tanguy
Collage / fotomontage. Hannah Hoch.
Poème-Collage. Breton
Decalcomanie. Max Ernst
Fumage. Wolfgang Paalen
Grattage. Esteban Frances
Automatische tekening. Masson
Cubomanie. Daniel C. Boyer
Coulage, grattage and frottage. Max Ernst
MAX ERNST (1891 – 1976)
MAX ERNST
FROTTAGE – GRATTAGE
MAX ERNST – Visioen afgeleid van het nachtelijk aspect van de Porte Saint-Denis 1927 frottage– olie op doek – 66 x 82 cm
Woud, 1927
Het Versteende Woud, 1925
Mineral Trees - Conjugal Trees (1940) 46x55
10
1/03/2016
MAX ERNST
MAX ERNST Ernst maakte voor zijn COLLAGEROMANS gebruik van staalgravures, tekeningen voor advertenties, woordenboek-illustraties, populaire prenten en foto’s uit kranten
http://www.youtube.com/watch?v=CHdU4JfY-bU Uit « Une semaine de bonté », Paris 1934
Uit “La femme 100 Têtes”, 1929
MAX ERNST FREDERICK SOMMER, Max Ernst, 1946 Collageroman “La femme 100 Têtes” - 1929
11
1/03/2016
ANDRÉ MASSON (1896 – 1987)
ANDRÉ MASSON Meditatie op een eikenblad 1942 – MOMA – 101,5 x 84 cm tempera, pastel en zand op doek
DE AUTOMATISCHE TEKENING
De Gevecht tussen de vissen – 1926 – MOMA – 36 x 73 cm zand, gesso, olieverf, potlood en houtskool op doek
VAN SURREALISME
Let’s leave for America
TOT ABSTRACT EXPRESIONISME The New York school of Painting.
12
1/03/2016
ERFENIS VAN DE EUROPESE AVANT-GARDE Surrealisme: het ongeleide schildersgebaar
Surrealisten in Amerika: - André Breton
MASSON, Werewolf, 1944, pastel en inkt op papier, 45,5 x 61 cm, MOMA
Het expressionisme van Van Gogh
- Salvador Dalí - Max Ernst
De abstractie van Kandinsky
- André Masson - Juan Miró - Hans Hofmann
De kleurvlakken van Matisse
Het onbewuste van het Surrealisme. Miró.
The founding father : ARSHILE GORKY (1904 – 1948)
THE NEW YORK SCHOOL OF PAINTING • • •
“Abstract Expressionisme” (term Kandinsky) Enorme formaten Action Painting: ontstuimig; Colorfield Painting: contemplatief
• • •
Het proces van het schilderen zelf en metafysiek Erfenis van het Surrealisme: geestelijke improvisatie Jaren ’50 in Amerika, wat later ook in Europa (Lyrische abstractie) Water of the Flowery Mill, 1944, The Metropolitan Museum of Art, NY, 107 x 124 cm
13
1/03/2016
“The Irascibles” - 1950 De synthese tussen surrealisme, abstractie en expressionisme :
“Beide scholen (abstractie en surrealisme) hebben een belangrijke bijdrage geleverd tot de plastische kunst. De ene door zijn zuiver functionalisme, de ander door zijn fantasierijke gewaagdheid. Er mag worden beweerd dat de kunst van de toekomst een combinatie of een compromis tussen deze twee scholen zal zijn. De kunst van de toekomst zal, zo lijkt het, een abstracte kunst zijn maar vol gevoelens, in staat tot het uitdrukken van het meest diepzinnige filosofisch denken.”
Barnett Newman
ACTION PAINTERS
The Moon Woman Cuts the Circle - 1942 110 x 104 cm, Pompidou Paris
JACKSON POLLOCK (1912 – 1956)
14
1/03/2016
Over-all composities
The Key – 1946 – 150 x 213 cm – Art Institute of Chicago
“Jack The Dripper”
“Als ik in het schilderij ben, ben ik mij er niet van bewust wat ik aan het doen ben. Alleen als ik het contact met het schilderij verlies, is het resultaat een troep. Anders is er zuivere harmonie, een rustig geven en nemen en komt het schilderij er goed uit.”
Nr. 8 (detail) – 1949 – olieverf, lak- en aluminiumverf op doek
Life Magazine - 1949
15
1/03/2016
Nr.1 (Lavender Mist) – 1950 – olie-, lak-, en aluminiumverf, 221 x 300 cm, National Gallery of Art - Washington
Nr.20 (Autumn Rythm) – 1950 – 266,7 x 525,8 cm, Metropolitan NY
Nr 5 (1948) - 244 x 128 cm op 2 november 2006 voor 140 miljoen dollar geveild bij Sotheby’s
WILLEM DE KOONING (1904 – 1997)
16
1/03/2016
Untitled – 1948 – 76 x 102 cm Ashville – 1947 – 14 x 81 cm
WOMEN ARSHILE GORKY, Landscape-Table 1945, Pompidou Paris, 92 x 121 cm
Woman, 1944, 117 – 81,5 cm, Metropolitan NY
VGL.
WILLEM DE KOONING Abstraction – 1949-1950 – 37 x 46,5 cm – Thyssen-Bornemisza - Madrid
17
1/03/2016
Woman – 1950 92 x 61,5 cm San Fransisco Museum of Modern Art
“Ik zie de penseelstreek niet als een abstracte aanwezigheid, maar als een wezen van vlees en bloed dat mij in staat stelt het spul waar mensen van gemaakt zijn weer te geven: het vulgaire en vleselijke deel van de Europese traditie – de reden waarom het schilderen in olieverf is uitgevonden.” Woman I 1950 – 1952 192,7 x 147,5 cm MOMA
Woman – 1952 potlood en houtskool op papier 51,5 x 49 cm Centre Pompidou Paris
Two Women IV – 1952 – houtskool en pastel
18
1/03/2016
Woman and Bicycle 1952 – 1953 194,5 x 124,5 cm Whitney Museum of Art NY
LANDSCAPES
Parc Rosenberg – 1950 olie en lakverf op karton
Door to the River – 1960 203 x 178 cm Whitney Museum NY
A Tree in Naples – 1960 203,5 x 178 cm MOMA
19
1/03/2016
KLEISCULPTUREN VANAF 1969
Two Figures in a Landscape – 1967 – 178 x 203 cm – Stedelijk Museum Amsterdam
Standing Figure en Seated Woman (brons, 1969 – 1980) in Rotterdam
Het Noordatlantisch Licht Clamdigger, 1972 Hirschhorn Coll. NY h. 151 cm
Untitled IX - 1983 - 195,6 x 223,5 cm
Untitled XXIV – 1983 – 70 x 80 cm
20
1/03/2016
Tot 21 februari 2016 in Museum Ludwig Keulen: Joan Mitchell, Retrospective. JOAN MITCHELL (Chicago 1926 – Parijs 1992)
Girolata Triptych, 1964. Oil on canvas, 194.9 x 301.6 cm). Private collection
Hemlock, 1956, olieverf op doek, 231 x 203 cm, Whitney Museum of American Art, New York
Edrita Fried, 1981. Oil on canvas (four panels). (297.2 x 762 cm)
21
1/03/2016
Ladybug, 1957, oil on canvas, 197,9 x 274 cm
22
