Sturende elementen in de strategie (missie, visie, waarden) Brussel, 29/10/2015 Isabelle De Voldere en Bart Van Herck IDEA Consult
Opgericht in 1998 door een aantal geëngageerde professionals Gevestigd in Brussel, maar actief in gans Vlaanderen en daarbuiten Onderzoek en begeleiding rond actuele maatschappelijke en bestuurlijke uitdagingen
Partner van publieke en semi-publieke organisaties
Multidisciplinair team van 30 professionele medewerkers
Open netwerkorganisatie, verbonden met een ruime kennispool van externe experten
www.ideaconsult.be
Verloop 9u45
12u30 13u30 16u
• Plaats van missie en visie binnen strategie • Mandaat • Missie • Lunch • Visie • Waarden en cultuur • Einde
STRATEGISCHE PLANNING
Onze klanten: Binnen- en buitenlandse overheden (Semi)publieke en non-profit organisaties Private organisaties
De samenstellende delen van de organisatiestrategie Mandaat Missie Visie Strategieën Doelen Objectieven Acties
Waarden/ cultuur
Sturende elementen in de strategie (missie, visie, waarden)
Mandaat Mandaat • Wat verwacht de (regelgevende) omgeving van de organisatie? • De omvang en de reikwijdte van de opdracht • Formeel (wetgeving, regelementen) • Informeel: verwachtingen van stakeholders Mandatenanalyse • Wat wordt door jouw mandaat geregeld? • Wat wordt niet geregeld: welke actieruimte? Welke opportuniteiten voor innovatie?
De basisopdracht van OCMW's is opgenomen in artikel 1 van de organieke wet: "Het Openbaar Centrum voor Maatschappelijk Welzijn (OCMW) garandeert aan elke persoon het recht op maatschappelijke dienstverlening die hem/haar in staat stelt een leven te leiden dat beantwoordt aan de menselijke waardigheid."
Gemeentedecreet Art. 2 De gemeenten beogen om op het lokale niveau bij te dragen tot het welzijn van de burgers en tot de duurzame ontwikkeling van het gemeentelijk gebied. Overeenkomstig artikel 41 van de Grondwet zijn ze bevoegd voor de aangelegenheden van gemeentelijk belang voor de verwezenlijking waarvan ze alle initiatieven kunnen nemen. Overeenkomstig artikel 6, §1, VIII, tweede lid, van de bijzondere wet van 8 augustus 1980 tot hervorming der instellingen en artikel 46 van de gewone wet van 9 augustus 1980 tot hervorming der instellingen en met toepassing van het subsidiariteitsbeginsel, oefenen de gemeenten ook de bevoegdheden uit die hen door of krachtens de wet of het decreet zijn toevertrouwd. Enkel als dat bij decreet uitdrukkelijk is bepaald, kunnen de provincies de medewerking van de gemeenten regelen.
Mandaat milieu- en natuurverenigingen? Formeel (zie subsidiebesluit) • Wat is geregeld? • Wat is niet geregeld? Informeel
Missie
Our Credo is more than just a moral compass. We believe it’s a recipe for business success
Waarom een missie? Een missie zorgt ervoor dat de organisatie niet met alles moet bezig zijn. • Het mission statement is een management instrument. Startpunt van de bedoelde organisatiestrategie. Bouwsteen van diverse managementmodellen en -instrumenten (bv. Strategisch management, strategische planning, Balanced Score Card en EFQM). Strategische school
• Het mission statement is een communicatie instrument. Geprojecteerd beeld van de essentie van de organisatie. Helpt stakeholders om de organisatie beter te begrijpen. Creatie van een “sense of mission” (Campbell, 1991).
Culturele school
Ashridge-model
(Campbell & Yeung)
“Waarom de organisatie bestaat” DOEL “Onderscheidende
competentie en STRATEGIE positie”
“Waar de WAARDEN organisatie in gelooft”
GEDRAGSSTANDAARDEN “Het beleid en de gedragspatronen waarop de onderscheidende competentie en het waardensysteem steunen”
16
Heene & Desmidt 17
De missie van een organisatie legt uit wat de bestaansreden is van de organisatie, welke positie ze inneemt in haar omgeving en welke basiswaarden ze centraal stelt.
Missie = wat je doet, waarvoor je staat Belangrijke elementen in de missie • Wie zijn onze stakeholders en wat willen we voor hen betekenen?
• Welke doelstellingen streven we na en hoe willen we die bereiken? • Wat zijn onze activiteitsdomeinen?
• Waarin onderscheiden we ons van anderen? • Welke waarden en normen staan voor ons centraal?
Doelstelling, activiteitsdomeinen
Het gemeentebestuur heeft als hoofdopdracht groot-Zedelgem verder uit te bouwen als een economisch, sociaal en cultureel bloeiende gemeente, boeiend voor wie er woont of werkt en het ontdekken waard voor wie het niet van dichtbij kent. Doelgroepen, stakeholders Wij doen dit door ruimte te geven aan creativiteit, initiatief en ondernemingszin en door - complementair aan wat spontaan groeit vanuit de basis - zelf vernieuwende projecten uit de grond te stampen. Wij geven verantwoordelijkheid aan onze partners en werken samen op basis van wederzijds respect. Hoe willen we onze doelstelling bereiken? Wij staan voor kwaliteit, objectiviteit en dialoog. In onze dienstverlening zijn wij vooruitstrevend, onze klanten kunnen rekenen op een vlotte en correcte bediening. Waarin onderscheiden we ons?
Bron : www.zedelgem.be
Wat zijn onze normen en waarden?
“Een missie is:
Beknopt Ambitieus (streefbeeld) Concreet Spannend (zijn er keuzes gemaakt?)”
Uit: A. Heene en S. Desmidt (2005) Strategie en organisatie van publieke organisaties
Checklist
“Affordable solutions for better living”
“to apply and connect knowledge to drive sustainable societal progress”
“To make people happy”
"The mission of The Walt Disney Company is to be one of the world's leading producers and providers of entertainment and information. Using our portfolio of brands to differentiate our content, services and consumer products, we seek to develop the most creative, innovative and profitable entertainment experiences and related products in the world."
“Het belang van een missie
en visie is niet wat op papier staat, maar het proces dat er toe heeft geleid”
Inspireren vanuit bestuur en management
Stel werkgroep samen
Ontwerp in sterke interactie
Communicatie en sensibilisering
Inbedding Verankering
Missie Visie
Our Credo is more than just a moral compass. We believe it’s a recipe for business success
De visie van een organisatie geeft aan waar ze naar toe wil. Ze legt uit hoe de organisatie zichzelf ziet in de wereld van morgen.
Visie = wat je wil doen, waarvoor je gaat Belangrijke elementen in de visie
• Welke ontwikkelingen in de omgeving zullen ons actieterrein wijzigen? • Welke ambities stellen we ons op langere termijn (tussen nu en vijf jaar) in deze veranderende context? • Welke impact willen we hebben?
Een visie verschaft de organisatie een mentaal beeld van een mogelijke en gewenste toekomst voor de organisatie (binnen de krijtlijnen die het mission statement uitzet).
Missie versus visie Missie
Waarvoor we staan
Visie
Waarvoor we gaan
Gericht op de organisatie
Gericht op de omgeving
Wie zijn we?
Hoe gaan we met de wereld om?
Identiteit, waarden
Toekomst, droom
Vanuit een (lang) verleden
Vanuit de (verre) toekomst
In principe tijdloos
Kan worden bijgesteld
Een visie voor de NASA “I believe that this nation should commit itself to achieve the goal before this decade is out, of landing a man on the moon and returning him safely to earth” JFK, 25 mei 1961
Een visie voor Microsoft “We want a personal computer on every desk with Microsoft-software”
Waarom is het belangrijk om een visie te formuleren? Maakt aan mensen duidelijk wat van hen wordt verwacht en geeft richting (alle neuzen in dezelfde richting). Het laat je toe om je te onderscheiden van anderen Is een van de sleutels om zelf de toekomst van de organisatie te creëren Brengt ambitie, maar vooral ook inspiratie en “roeping” (calling) binnen de organisatie Bevordert flexibiliteit, ondernemerschap in de organisatie
Bryson, J. M. (1995). Strategic Planning for Public and Nonprofit Organizations. A Guide to Strengthening and Sustaining Organizational Achievement. San Francisco, Jossey-Bass, 34 Hoofdstuk 8
Bouwstenen voor een visie
Basisvragen om te komen tot een goede visie Welke ontwikkelingen gaan ons actieterrein wijzigen en hebben dus mogelijk een belangrijke invloed op onze organisatie? Hoe ziet onze toekomst eruit en die van collega-organisaties? Welke ambities stellen we ons op langere termijn (tussen nu en vijf jaar) in deze veranderende context? Welke impact willen we hebben? Welke kerncompetenties moeten we voor de toekomst gaan ontwikkelen?
36
Een visie is AMORE Ambitieus: Een hogere doelstelling (bijvoorbeeld een visie) moet ambitieus zijn en de kern van de dromen van een onderneming bloot leggen. Motiverend – Inspirerend: Een doel (visie) moet medewerkers aanspreken, zij moet motiveren en energie geven. Een doel is inspirerend of motiverend als medewerkers het zinvol vinden en ze een duidelijk verband zien tussen hun eigen inspanningen en het doel. Onderscheidend: Doelen in een effectieve visie zijn de vertolking van de eigenheid in een organisatie en dragen daarmee bij aan het onderscheidende vermogen. Relevant: Hogere doelen moeten voor alle belanghebbenden relevant zijn. Een goede visie richt zich op gemotiveerde medewerkers, en daarnaast ook op klanten en aandeelhouders. Echt: Een visie moet authentiek en geloofwaardig zijn.
Visievorming en stakeholderbetrokkenheid Waarom betrekken van belanghebbenden (wat zijn de gewenste resultaten)? Wie betrekken we? Wanneer betrekken we hen? Welke mate van inspraak streven we na?
Visievorming en stakeholderbetrokkenheid: wie maakt de visie? De visie kan komen van de leidinggevende De visie wordt tijdens een strategische sessie (al dan niet onder begeleiding) door een MT bepaald De visie wordt ontwikkeld met betrokkenheid van de hele organisatie Welk proces ook gekozen wordt, het is belangrijk dat ze door alle stakeholders herkend en opgepikt wordt.
Welke randverhalen komen In een themanummer over onze organisatie? (een drietal)
Coverstory methode
Ga er vanuit dat het tijdschrift verschijnt in oktober 2020
Vb. Impact van project X op Y is een voorbeeld voor
Maak een krachtige titel: Vb. Project X enorm succes Vb. Y onder de indruk van project X
Waarden en organisatiecultuur
Wat zijn waarden? Standaard sociologische definitie van waarden: ‘..centrale maatstaven met behulp waarvan men het eigen gedrag en dat van anderen beoordeelt’. (Van Doorn en Lammers, 1976: 119). Het gaat om zaken die men collectief goed en juist vindt, die men graag wil, en waarnaar men streeft. Waarden zijn dus morele doelen of idealen die mensen nastreven, waarderen en motiveren. Waarden hebben emotionele lading: ‘daar gaan mensen voor’. Enkele voorbeelden: eerlijkheid, respect, trouw, betrouwbaarheid, betrokkenheid, liefde, moed en rechtvaardigheid.
ETHISCH KOMPAS •Aan welke waarden toetst u uw beslissingen op het werk af? •Welke waarden ziet u uw collega’s gebruiken? •Welke waarden worden nog te weinig gebruikt?
Waarden mbt onze eigen handelswijze en waarden mbt verantwoordelijkheden ten opzichte van stakeholders
Nieuwenhuis, M.A., The Art of Management, 2003-2010
Waarden en organisatiecultuur Waarden vormen de bouwstenen van de organisatiecultuur. Organisatiecultuur = de gemeenschappelijke waarden en normen van een organisatie en het daaruit voortvloeiende gedrag. Het zorgt voor de ‘sociale lijm’
Cameron en Quinn: het model van de concurrerende waarden
Wat vind je als organisatie elementair en belangrijk? Dit uit zich in het gedrag van collega’s onderling, naar stakeholders toe, je kantoor/moet zichtbaar zijn in je kantoor, werving en selectie, communicatie, interactie met de buitenwereld
Cultuur is aanwezig in alle aspecten van de organisatie
Organisatiecultuur in beelden
Missie Visie Welke merken zijn een bron van inspiratie? Waarom? Beschrijf de organisatie met al uw zintuigen; het ziet eruit als…, het voelt als…, het ruikt als…, het smaakt als… en het klinkt als… Wat “verkoopt” uw organisatie? Bijvoorbeeld: Douw Egberts brandt koffie, maar Our Credo is more than just verkoopt gezelligheid. a moral compass. We believe it’s a recipe for business success
Walk the talk? Wat u met de waarden belooft moet u ook kunnen waarmaken. Hoe worden de waarden waargemaakt? Worden ze herkend door stakeholders? Wat zijn bewijzen? Hoe uit zich dat in woord, beeld en toonzetting? Zitten ze vervat in evaluatie van medewerkers?
CONTACT Isabelle De Voldere
[email protected]
Bart Van Herck
[email protected] IDEA Consult Kunstlaan 1-2, bus 16 1210 Brussel 02 282 17 10 www.ideaconsult.be
