2014. Delta Bati - Montenaken. Montenaken 3200 Aarschot. GHW bvba Energie Veiligheid Milieu

E P B V O O R S T U D I E

Datum 30/01/2014

Delta Bati - Montenaken

Montenaken 3200 Aarschot

GHW bvba

Energie – Veiligheid – Milieu Opitterpoort 10 ▪ 3960 Bree T 089 481 381 ▪ F 089 844 679 www.ghw.be ▪ [email protected] BTW BE 0890.702.203

2


INHOUDSTABEL 1.

PROJECTGEGEVENS .................................................................................................................................. 4

2.

RESULTATEN EN SIMULATIES ................................................................................................................... 5

3.

BELANGRIJKSTE OPMERKINGEN .............................................................................................................. 6

4.

SUBSIDIES ................................................................................................................................................ 7 4.1

PREMIE NETBEHEERDER ......................................................................................................................... 7

4.2

KORTING ONROERENDE VOORHEFFING ................................................................................................ 7

5.

OVERVERHITTING .................................................................................................................................... 7

6.

BOUWKNOPEN ........................................................................................................................................ 8 6.1

METHODIEK ............................................................................................................................................ 8

6.2

BOUWKNOPEN IN DIT PROJECT ............................................................................................................. 8

7.

LUCHTDICHTHEID ..................................................................................................................................... 9

8.

VERLIESOPPERVLAKTES ......................................................................................................................... 10

9.

DETAIL TABEL MATERIALEN ................................................................................................................... 11

10. VENTILATIE ............................................................................................................................................ 12 10.1

ALGEMEEN ....................................................................................................................................... 12

10.2

TOEVOER VAN LUCHT ...................................................................................................................... 13

10.3

DOORSTROMEN VAN LUCHT ........................................................................................................... 13

10.4

AFVOER VAN LUCHT......................................................................................................................... 14

10.5

VEREISTE DEBIETEN: ........................................................................................................................ 15

10.6

SCHEMATISCHE VOORSTELLING VAN DE VENTILATIE ...................................................................... 16

11. GEGEVENS VERZAMELEN ....................................................................................................................... 17

3


1. PROJECTGEGEVENS Normen voor dit project:

Datum vergunningsaanvraag: K-peil: E-peil: Netto energiebehoefte verwarming per m² Bouwknopen: Umax- en Rmin-waarden:

Beknopte omschrijving van de gebouwschil en isolatiematerialen:

Buitenmuren pleister:

Buitenmuren bekleding :

Plat dak

Vloer op volle grond: Vloer boven buiten: Buitenschrijnwerk:

Garagepoort: Luchtdichtheid:

30/10/2013 Kmax = 40 Emax = 70 max = 70 kWh/m² verplicht in te rekenen zie detail tabel materialen (hfdstk. 9)

Gevelafwerking bepleistering Dragende muren in snelbouw 14 cm Isolatie 18 cm XPS (λ = 0,035 W/mK) ; mech. bevestigd Gevelbekleding langs poort Dragende muren in snelbouw 14 cm Doorlopende isolatie PUR (λ = 0,023 W/mK) – Powerwall Dakafdichting Holle welfsels Dakisolatie 2x8 cm PUR (λ = 0,027 W/mK) 10 cm gecertificeerde gespoten PUR (λ = 0,029 W/mK) Vloerafwerking met chape en keramische tegels Isolatie 16 cm XPS (λ = 0,035 W/mK) Afwerking in pleister Alu ramen: Uf = 2,60 W/m²K Alu schuiframen: Uf = 4,19 W/m²K Superisolerend glas: Ug = 1,10 W/m²K ZTA = 0,44 (zonwerend) Alu afstandhouders Forfaitaire verhouding 30% profiel – 70% glas Geïsoleerde sectionaalpoort U = 1,4 W/mK forfaitaire waarde: q50 = 12

Een gedetailleerde tabel met volledige U-waarde berekeningen is terug te vinden in de detail tabel materialen (hoofdstuk 9). Beknopte omschrijving van de technieken:

Verwarming:

Sanitair warm water:

Ventilatie:

4

Condenserende gasketel 108% ; locatie berging Geen of gedeeltelijk vloerverwarming Regeling via kamerthermostaat en thermost. kranen Ketel en alle leidingen binnen de isolatieschil Via CV, geen aparte boiler Leidinglengtes gerekend vanaf de berging:  Keuken: 4 m  Bad: 7 m  Douche: 7 m Systeem D:  Mech. toevoer en afvoer via centrale unit  Warmterecuperatie 80 % ; onvolledige bypass  Toevoer/afvoer in balans  Inregelrapport aanwezig  Doorstroomopeningen onder de binnendeuren


2. RESULTATEN EN SIMULATIES Oriëntatie voorgevel:

NW

Beschermde volume:

630 m³

Verliesoppervlak:

460 m²

Compactheid:

1,37 m

Glas:

7,3 %

Gemiddelde U-waarde:

0,41 W/m²K

Bruto vloeroppervlakte:

206 m²

Ondergrond:

volle grond

Jaarlijks energieverbruik in MJ

Netto energiebehoefte verw. per m² (kWh/m²) Max. 70

K (Kmax= 40)

E (Emax= 70)

verwarming

koeling (fictief)

Hulpenergie

tapwater

Bouwknopen inrekenen op forfaitaire wijze (methode C)

39

74

66005

0

12277

18386

71,05

Bouwknopen inrekenen met aandacht voor vermijden koudebruggen (methode B)

37

72

62816

0

12277

18386

67,61

Simulaties: de invloed ervan op het resultaat moet telkens opgeteld worden Luchtdichtheidstest uitvoeren met resultaat q50 = 4,50

37

62

49355

0

12277

18386

53,13

Opbouw buitenmuren verder wijzigen in 18 cm XPS (0,032) met 14 cm snelbouw (enkel gelijmd)

36

60

47830

0

12277

18386

51,48

Bijkomend vloerisolatie vermeerderen naar 12 cm PUR

35

60

47055

0

12277

18386

50,65

Bijkomend buitenschr. verbeteren met kunststof afstandhouders

34

59

46205

0

12277

18386

49,74

Buitenschrijnwerk in detail berekenen. Voorlopig inschatting: -Gewone ramen Uw = 1,6 -Schuiframen Uw= 2,0 transmissieberekening fabrikant noodzakelijk bij aangifte

33

57

43448

0

12277

18386

46,77

Bijkomend kwaliteit ventilatiesysteem D verhogen -vraagsturing; f = 0,54 -uitvoeringskwaliteit; m = 1,24 -energiezuinige motoren 2x120W

33

54

38025

0

14283

18386

40,93

Bijkomend zonneboiler aanbrengen voor ondersteuning warm tapwater (apertuuropp. = 3,5 m²)

33

49

38025

0

14283

11821

40,93

Zonneboiler uitbreiden, ook voor ondersteuning vloerverwarming (apertuuropp. = 8 m²)

33

47

36204

0

14283

10650

40,93

Bijkomend resultaat luchtdichtheidstest verbeteren tot q50 = 2

33

44

32020

0

14283

10544

36,29

Bijkomend PV-panelen voorzien: 20 x 250 Wpiek

33

25

32020

0

14283

10544

36,29

Nog even duidelijk stellen dat het hier gaat om een weergave van het karakteristieke jaarlijkse energieverbruik. De term karakteristiek betekent dat er wordt uitgegaan van een aantal standaardaannames, zoals een bepaald klimaat en een gemiddeld gebruikersgedrag (een vaste binnentemperatuur in alle ruimtes, 24 uur op 24 uur, een gemiddeld ventilatiegedrag, een gemiddeld warmwaterverbruik, forfaitaire interne warmtewinsten …). 5


3. BELANGRIJKSTE OPMERKINGEN Mogelijke boetes: Bij het niet voldoen aan de EPB-eisen, worden er (zware) boetes opgelegd. 

Om dit te vermijden heeft u er alle belang bij om wijzigingen in materialen en installaties terug te koppelen zodat geverifieerd kan worden of de aanpassingen geen negatieve invloed hebben op het resultaat.



De ervaring leert ons dat er op vlak van ventilatie regelmatig tekorten vast gesteld worden. Aarzel daarom niet om ons te contacteren indien er onduidelijkheden zijn. Wij zijn ook steeds bereid om offertes van ventilatiesystemen of buitenschrijnwerk met roosters na te kijken om te zien of aan alle eisen voldaan is.

Isolatie / K-peil: 

Er is voldaan aan het K-peil met de vooropgestelde materialen



De kwaliteit van het buitenschrijnwerk heeft veel invloed in het resultaat. In de basisberekening werd aan de veilige kant gerekend met de forfaitaire verhouding 30% profiel – 70% glas. Bij de eindaangifte kan het resultaat geoptimaliseerd worden door een exacte berekening van de U-waarde per raam. Deze berekening moet door de fabrikant van het buitenschrijnwerk aangeleverd worden. Het loont zeker de moeite hier naar te vragen.



Als vloerisolatie werd er gerekend met gecertificeerde gespoten PUR (λ=0,029 W/mK). Indien door de uitvoerder van de gespoten PUR vloerisolatie geen geattesteerde lambda-waarde kan voorgelegd worden, moet er gerekend worden met de waarde bij ontstentenis die momenteel 0,059 W/mK bedraagt. Dit heeft een nadelige invloed op het resultaat. Op de website www.epbd.be kan u de meest recente lijst terugvinden met alle types gespoten PUR die op dit moment gecertificeerd zijn.



Verdiepingsvloeren boven buitenomgeving (plafond boven insprong voorzijde) moeten een U-waarde hebben kleiner dan 0,35 W/m²K. Dit kan op 2 manieren: plaatselijke vloerisolatie op het verdiep ofwel isolatie in een vals plafond aan de onderzijde van de welfsels. Deze laatste optie is in de meeste gevallen de beste zodat koudebruggen vermeden kunnen worden. Minimale isolatiediktes:



Minerale wol tussen kepers aan onderzijde: 12 cm XPS aan onderzijde welfsels: 10 cm

2 % van het totale verliesoppervlak mag afwijken van de normen voor Umax en Rmin-waarden.

E-peil: 

Met de materialen en technieken uit de basisberekening is niet voldaan aan de normen voor het E-peil.



Eenvoudigste manier om nog veel E-punten te winnen, is het uitvoeren van een luchtdichtheidstest. Aandacht voor een luchtdichte afwerking is dus vereist.



De uiteindelijke E-waarde zal nog afwijken van de waarde die hier berekend werd omdat deze afhankelijk is van een aantal factoren die op dit moment moeilijk in te schatten zijn (vb. parameters verwarming, koeling, ventilatie, luchtdichtheid, …).



In deze voorstudie werd verondersteld dat het ventilatiesysteem in balans is. Bij een onbalans zal het E-peil met een paar punten toenemen. Om te staven dat er een balans is, moet er een inregelrapport ter beschikking zijn.

Afbakenen beschermde volume: Het beschermde volume is het deel van het gebouw dat men wenst te verwarmen en waarrond men isolatie aanbrengt. Deze isolatieschil mag nergens onderbroken worden. Elke ruimte die verwarmd wordt, moet ook verplicht geïsoleerd zijn. Zo is de nodige aandacht vereist voor kelderruimtes die verwarmd worden, bijvoorbeeld indien er een speelkamer, bureel, sauna, ... ingericht wordt. In dat geval is men ook verplicht om de kelder volledig mee te isoleren. Dit wordt soms over het hoofd gezien met grote boetes als gevolg. In dit project: 

Geen bijzonderheden, het volledige gebouwde volume behoort tot het beschermde volume. 6


4. SUBSIDIES 4.1 Premie netbeheerder Voor nieuwbouwprojecten zijn er geen afzonderlijke premies meer voor isolatie of energiezuinige installaties. Alles wordt gecombineerd in één premie voor het E-peil, zeer eenvoudig aan te vragen bij uw netbeheerder. BA van 01/01/2012 tot en met 31/12/2013

BA van 01/01/2014 tot en met 31/12/2014

woning

Premie vanaf E50 €1400 + €40 / E-punt < 50 (€50 / E-punt < 40)

Premie vanaf E40 €1800 + €50 / E-punt < 40

appartement

Premie vanaf E50 €600 + €20 / E-punt < 50 (€30 / E-punt < 40)

Premie vanaf E40 €800 + €30 / E-punt < 40

Indien er een zonneboiler geplaatst wordt (via aannemer) met een bouwaanvraag tot 31/12/2013, wordt er een bijkomende premie van 550 € per m² gegeven (max. 2750 € en max. 50% factuur). Indien er een warmtepomp geplaatst wordt (via aannemer) met een bouwaanvraag tot 31/12/2013, wordt er een bijkomende premie van max. 1700 € gegeven (afhankelijk van het type). Voor meer informatie verwijzen we u graag door naar http://www.energiesparen.be/subsidies/subsidiemodule 4.2 Korting onroerende voorheffing Voor bouwaanvragen tot en met 31/12/2012:  E ≤ 60: 20% korting op de jaarlijkse onroerende voorheffing gedurende 10 jaar.  E ≤ 40: 40% korting op de jaarlijkse onroerende voorheffing gedurende 10 jaar. Voor bouwaanvragen van 01/01/2013 tot en met 31/12/2013:  E ≤ 50: 50% korting op de jaarlijkse onroerende voorheffing gedurende 5 jaar.  E ≤ 30: 100% korting op de jaarlijkse onroerende voorheffing gedurende 5 jaar. Voor bouwaanvragen vanaf 01/01/2014:  E ≤ 40: 50% korting op de jaarlijkse onroerende voorheffing gedurende 5 jaar.  E ≤ 30: 100% korting op de jaarlijkse onroerende voorheffing gedurende 5 jaar. Geen speciale aanvraag nodig, wordt automatisch toegekend.

5. OVERVERHITTING Basisberekening

Oververhittingsindicator

Drempelwaarde

Max. toegelaten waarde

Jaarlijks fictief koelverbruik

Strafpunten E-peil

6125 Kh

8000 Kh

17500 Kh

0 MJ

0 E-punten

Als de oververhittingsindicator groter is dan de drempelwaarde, maar kleiner dan de maximaal toegelaten waarde, dan zal een fictief koelgebruik ingerekend worden omdat er een zekere kans bestaat dat men later toch actieve koeling zal plaatsen. De maximaal toegelaten waarde mag niet overschreden worden. In dit project: 

Er werd geen fictief koelverbruik in rekening gebracht.



Er werd overal zonwerende beglazing beschouwd met zonnetoetredingsfactor 0,44.



Beschaduwing op de ramen werd forfaitair verrekend.

7


6. BOUWKNOPEN 6.1 METHODIEK De term ‘koudebrug’ wordt bewust niet meer gebruikt, de term ‘bouwknoop’ wordt geïntroduceerd. Deze term dekt de verzameling van plaatsen in de gebouwschil waar er mogelijk extra warmteverlies kan optreden, zonder dat men daarom te maken heeft met ongeoorloofd warmteverlies en/of condensatie- en schimmelproblemen. De vergunningsaanvraag van dit dossier dateert van na 01/01/2011. Dit betekent dat de bouwknopen verplicht in rekening gebracht moeten worden. Dit kan op 3 manieren: ▫

Gedetailleerde methode met gevalideerde software: Dit omvat een 3-D berekening van elke bouwknoop: erg veel werk, niet realistisch voor de meeste projecten.

▫

Forfaitaire toeslag: + 10 K-punten Zeer negatieve invloed op het K-peil en E-peil, in de meeste gevallen niet wenselijk omwille van de impact op het resultaat. Enkel toe te passen bij industriële projecten zonder E-peil waar het K-peil ruim binnen de norm valt.

▫

Methode van de EPB-aanvaarde knopen: variabele toeslag op het K-peil van 4 tot 10 K-punten.

▫



De EPB-verslaggever heeft enkel een verslaggevende functie, de architect heeft als taak om aan de EPBverslaggever een lijst te bezorgen met de bouwknopen die voor dit project niet EPB-aanvaard zijn.



EPB-aanvaard betekent dat de isolatieschil voldoende gesloten is waardoor geen extra strafpunten in rekening gebracht worden.



Indien alle bouwknopen EPB-aanvaard zijn, wordt er toch een forfaitaire toeslag van 3 K-punten ingerekend.



Bovendien wordt er nog een extra verhoging van het K-peil verrekend voor elke bouwknoop die niet EPBaanvaard is.

Daarnaast kan men beter presterende bouwknopen ook in de andere richting in rekening kan brengen. Daardoor kan men de K-peil toeslag terug omlaag brengen, ze kan echter nooit negatief worden. Dit vraagt echter een heleboel extra rekenwerk van de EPB-verslaggever en een goede detaillering vanwege de architect. Deze optimalisatie is niet inbegrepen in de opdracht EPB-verslaggeving voor dit project. 6.2 BOUWKNOPEN IN DIT PROJECT

Volgende bouwknopen werden als niet-EPB-aanvaard verondersteld: 

Funderingsaanzet buitenmuren met buitenpleister



Dorpels van deuren en poorten



Aansluiting onderzijde van ramen tot op vloerniveau



Aansluiting onderzijde van ramen, niet tot op vloerniveau



Aansluiting ramen (zijkanten en bovenkanten) ter plaatse van buitenpleister



Aansluiting garagepoort



Kolom hoekraam

8


7. LUCHTDICHTHEID Algemeen Wind, verwarming en mechanische ventilatie veroorzaken verschillen in luchtdruk tussen binnen- en buitenomgeving. Daardoor ontsnapt heel veel warmte via kieren en spleten naar buiten. Het is daarom van belang om zoveel mogelijk kieren en spleten af te dichten. Zo vermijdt men tocht en warmteverlies, wat het comfort verhoogt. Door luchtdicht te bouwen, gaat men ook de hoeveelheid vocht in de constructie beperken. Vochtig isolatiemateriaal isoleert minder goed, maar kan ook condensatieproblemen, schimmelvorming of bouwschade tot gevolg hebben. De luchtdichtheid van een gebouw kan gemeten worden met een zgn. “Blower door test”. Tijdens een Blowerdoor luchtdichtheidsmeting wordt het gebouw in lichte onderdruk en overdruk gezet. Hiervoor zet men een aangepaste ventilator (de Blowerdoor; zie foto) in een deur of andere opening. Het is vanzelfsprekend dat de meting enkel kan plaatsvinden indien het gebouw volledig dicht en zo veel mogelijk afgewerkt is. Invloed op het e-peil Zelfs als er bij de bouw van de woning geen speciale aandacht voor luchtdichtheid is, zal bij een meting normaal een vrij gunstige waarde geregistreerd worden waardoor het E-peil nog verschillende punten kan dalen (5 à 15 E-punten, afhankelijk van het resultaat). Deze luchtdichtheidsmeting is een vrij goedkope methode om het uiteindelijke E-peil nog te doen dalen. Aandachtspunten Een goed luchtdicht resultaat bereikt men door o.a. aandacht te besteden aan volgende punten:  De buitenmuren die deel uitmaken van het beschermde volume moeten aan de binnenzijde gepleisterd worden. Indien aanwezig worden ook de garagemuren en zoldermuren best gepleisterd.  Een goede luchtdichting van een plat dak is meestal eenvoudiger dan voor een hellend dak: ▫ Indien gepleisterd vormt de pleisterlaag een luchtdichte laag ▫ Bij valse plafonds is er wel aandacht nodig voor luchtdichte afwerking (aansluitingen, spotjes, …)  Aansluiting garagepoorten veroorzaakt grote luchtlekken. Inbouw zo luchtdicht mogelijk afwerken.  Degelijke kwaliteit van ramen en deuren met een goede afstelling van opendraaiende raamdelen.  Geen rolluiken voorzien, dit is steeds een grote bron van luchtlekken: de afwerking van de rolluikkast aan de binnenzijde (aansluiting met muren), de bediening van de rolluiken (zeker indien lint).  Luchtdichte kelderdeur plaatsen: deur met rubbers ofwel volwaardige buitendeur.  Aansluitingen van ramen en deuren met de muren verzorgen: ▫ Ofwel overschilderbare siliconenvoeg tussen raamkader en pleisterwerk ▫ Ofwel luchtdichtingsfolie aanbrengen tussen raamkader en muur vooraleer te pleisteren  Aandacht voor luchtdichte afwerking bij doorvoeren van kanalen en leidingen door de gebouwschil.  De aansluiting van de dampkap naar buiten zorgt voor een permanent luchtlek. ▫ Een kleproostertje op de buitengevel is namelijk helemaal niet luchtdicht. Er bestaan tegenwoordig muurroosters voor aansluiting van dampkap die wel luchtdicht zijn in gesloten positie. ▫ Een recirculatiedampkap veroorzaakt uiteraard ook geen luchtlekken.  Aandacht voor luchtdichte afwerking bij leidingschachten naar kelders.  Onderzijde vensterbanken (aansluiting aan muur) verzorgen.  Hangtoilet tegen een buitenmuur? Vergeet niet te pleisteren of cementeren achter de afkasting.  Aansluiting plinten gelijkvloers: afkitten of cementeren

9


8. VERLIESOPPERVLAKTES Schildeel

Voorgevel

U-waarde (W/m²K)

Oppervlakte (m²)

Gevelpleister

0,19

52,52

Gevelbekleding

0,27

1,98

Bekleding hoekraam

0,34

0,44

Garagepoort

1,40

5,50

Ramen

Achtergevel

Linkergevel

Gevelpleister

9,94

0,19

Ramen

16,25

Gevelpleister

0,19

50,20

Bekleding hoekraam

0,34

0,44

Ramen

Rechtergevel

54,13

5,72

Gevelpleister

0,19

52,88

Gevelbekleding

0,27

1,98

Ramen

1,50

Plat dak

Plat dak

0,16

103,50

Vloer op volle grond


0,20

102,30

Vloer boven buitenomgeving


0,20

1,20

10


9. DETAIL TABEL MATERIALEN -waarde (W/mK) Gevelbepleistering

R-waarde (m²K/W)

U-waarde (W/m²K)

0,010

Buitenmuren gevelpleister

XPS 8 cm

Umax = 0,32 W/m²K

Snelbouw 14 cm

0,334

Bepleistering

0,019

Gevelbekleding

0,001

0,035

5,143

Buitenmuren gevelbekleding

Recticel Powerwall 8,2 cm

Umax = 0,32 W/m²K

Snelbouw 14 cm

0,334

Bepleistering

0,019

Dakafdichting

0,022

Recticel Eurothane Bi-3 (PUR) 2x8 cm

0,024

0,027

3,417

0,28

5,926

Plat dak

Chape

0,046

Umax = 0,27 W/m²K

Druklaag

0,018

Holle welfsels

0,130

Bepleistering

0,019

Beton

0,068 0,039

0,19


Gecertificeerde gespoten PUR 10 cm

Umax = 0,35 W/m²K of Rmin = 1,3 m²K/W

Chape

0,046

Vloerafwerking

0,012

0,16

3,426 0,20

3,552 Bepleistering

0,010

XPS 16 cm

0,035

4,571


Holle welfsels

0,110

Umax = 0,35 W/m²K

Druklaag

0,018

Chape

0,046

Vloerafwerking

0,012

Buitenschrijnwerk

Ramen

Alu ramen

Uf = 2,60

Schuiframen

Alu waarde bij ontstentenis

Uf = 4,19

Beglazing

Helder; g = 0,44

Ug = 1,10

Afstandhouders

Aluminium of staal

Ug, max = 1,30 W/m²K Uw, max = 2,20 W/m²K

Garagepoort Umax = 2,20 W/m²K

11

0,20

Variabel

Geïsoleerde sectionaalpoort

1,40


10.

VENTILATIE

10.1 ALGEMEEN Waarom ventileren? Een gezond binnenklimaat is zeer belangrijk voor elke bewoner of gebruiker van gebouwen. Er zijn verschillende redenen om op een goede manier te ventileren: ▫

Mensen gebruiken zuurstof en ademen koolstofdioxide en waterdamp uit. Onvoldoende zuurstoftoevoer maakt lucht muf. Voldoende aanvoer van zuurstof door te ventileren is belangrijk voor de gezondheid van mens en huisdier.

▫

Elk gezin produceert per dag 10 à 20 liter woonvocht door te koken, te wassen, te douchen ... Door te ventileren en de vervuilde lucht af te voeren vermindert de kans op geuren en vochtige lucht.

▫

Hinderlijke of schadelijke stoffen die in de woning vrijkomen, krijgen door ventilatie geen kans om daar te blijven en zich op te stapelen.

▫

Samen met een koudebrugarme isolatie zorgt aangepaste ventilatie voor het vermijden van condensatieproblemen (en schimmelvorming) op de wanddelen.

Waarom niet gewoon ramen en deuren open zetten? Minimaal en gecontroleerd ventileren is meer dan vensters en deuren openzetten. Het openen van ramen zorgt voor een sterke luchtverversing in de woning, maar door de gelijktijdige sterke afkoeling worden de ramen in de winter al snel terug gesloten. Het effect van deze verluchting met opengaande ramen is daardoor kortstondig en gaat gepaard met extra energieverlies, met tochtverschijnselen, het binnendringen van lawaai, insecten, regen en soms zelfs inbrekers. Het is een goede methode om de woning eens goed door te luchten, na een feestje of schilderwerken, maar ze is ongeschikt voor dagelijkse hygiënische ventilatie. Een gecontroleerde ventilatie zorgt voor een evenwicht tussen voldoende en niet overmatig ventileren. Dat is belangrijk om het energieverlies te beperken. Het principe van een goede basisventilatie is gebaseerd op:  de toevoer van verse lucht  de doorstroming van lucht in de woning  de afvoer van vervuilde lucht Verse lucht wordt toegevoerd via droge ruimtes: woonkamer, slaapkamers, bureau ... Deze verse lucht moet via de tussenruimtes (gang, trappenhal ...) kunnen doorstromen naar de natte ruimtes: keuken, badkamer, toilet, wasruimte, doucheruimte ... Vanuit de natte ruimtes wordt de vochtige, vervuilde lucht afgevoerd. Ventilatiesystemen Er worden 4 verschillende ventilatiesystemen gedefinieerd: ▫

Systeem A: natuurlijke toevoer, natuurlijke afvoer

→

eventueel gecombineerd met aparte ventilatoren

▫

Systeem B: mechanische toevoer, natuurlijke afvoer

→

komt zelden voor

▫

Systeem C: natuurlijke toevoer, mechanische afvoer

→

ventilator(en) moet(en) permanent draaien

▫

Systeem D: mechanische toevoer, mechanische afvoer →

bij voorkeur met warmterecuperatie

Eisen en aanbevelingen De ventilatie binnen de EPB-regelgeving is opgebouwd rond eisen en aanbevelingen. Eisen zijn strikte voorwaarden waaraan een ventilatiesysteem moet voldoen, zoniet worden er boetes opgelegd. Aanbevelingen moeten gezien worden als een code van goede praktijk, zonder dat er boetes volgen als er niet aan voldaan is. 12


10.2 TOEVOER VAN LUCHT Natuurlijke toevoer

1.

Toevoer van verse lucht op natuurlijke wijze kan op volgende manieren gebeuren: roosters in de ramen, boven op de raamkaders, in rolluikkasten, in de zonnewering, in de muren of door het dak. Een zelfregelende RTO regelt het debiet in functie van het beschikbare drukverschil. Loopt het drukverschil tengevolge van wind of temperatuurverschil op, dan wordt de opening geleidelijk afgesloten waardoor een overmaat aan debiet uitgesloten wordt. Kies voor RTO’s met een zelfregelendheidsklasse P3 of P4. Keuze voor goede zelfregelende RTO’s kan leiden tot een lager E-peil. Mechanische toevoer

2.

Mechanische toevoer wordt meestal gecombineerd met mechanische afvoer zodat men een balansventilatie verkrijgt (bij voorkeur met warmterecuperatie). Om de balans in evenwicht te brengen (meestal is het geëiste toevoerdebiet groter dan het geëiste afvoerdebiet), mag een gedeelte van de toegevoerde lucht in de leefruimte gerecycleerde lucht uit slaapkamers zijn. Het debiet buitenlucht dat in de woning moet worden gestuurd, moet tenminste gelijk zijn aan de som der nominale debieten van alle slaapkamers, studeer- en speelkamers. Regelbare toevoeropeningen: RTO Als men verse lucht wenst toe te voeren via roosters in de ramen (1), op de raamkaders (2), in de muren (3), in de rolluikkasten (4), in de zonnewering (5) of door het dak (6), dan moeten deze roosters voldoen aan volgende eisen: ▫ ▫ ▫ ▫ ▫

Inbraakveilig, insectenwerend, regendicht Regelbaar: continu of minimaal 5 standen Nominaal debiet bij 2 Pa 1 Lekdebiet bij 50 Pa: < 15% van het debiet van de ruimte Ze moeten hoger dan 1,8 m geplaatst zijn, zoniet moet een test over luchtverspreiding gebeuren

2

3

4

5

6

10.3 DOORSTROMEN VAN LUCHT Vervuilde lucht wordt afgevoerd in de natte ruimtes, verse lucht wordt toegevoerd in de droge ruimtes. Lucht moet circuleren via doorstroomopeningen (DO). Let op: DO zijn een strikte EPB-EIS: VERPLICHT OM UIT TE VOEREN. ▫ ▫ ▫ ▫ ▫

DO mogen niet afsluitbaar of regelbaar zijn. DO kunnen gerealiseerd worden met roosters in binnendeuren / binnenmuren of met spleten onder de binnendeuren Spleten onder de binnendeuren moeten een minimale oppervlakte hebben van 70 cm². Dit betekent een netto hoogte van de spleet van ongeveer 9 mm. Nieuw is een vrijwel onzichtbare opening die gecreëerd wordt boven aan de deuren (Renson Invisido, onderste figuur). Inkomdeuren appartementen, garagedeuren of kelderdeuren moeten niet voorzien worden van een DO. Deze deuren worden zelfs best zo luchtdicht mogelijk uitgevoerd. 13


10.4 AFVOER VAN LUCHT Natuurlijke afvoer

1.

Als men kiest voor natuurlijke afvoer, moet er onderscheid gemaakt worden tussen eisen, die beboet worden, en aanbevelingen, die niet beboet worden maar wel zorgen voor een goede praktijk: EISEN: ▫ Sectie 1 m² per 1 m³/s (2,78 cm² per m³/h) ▫ Hoofdzakelijk verticaal tracé. ▫ RAO verplicht (regelbare afvoeropening)

▫ ▫ ▫ ▫

WC: Badkamer/wasplaats: Gesloten keuken: Open keuken:

Opp. (cm²)

Diam. (mm)

70 139 139 209

95 133 133 163

AANBEVELINGEN: ▫ Uitmonding boven het dak moet zo dicht mogelijk bij de nok gebeuren. ▫ Uitmonding boven het dak: de hoogte moet minstens een halve meter bedragen. ▫ Keukens moeten aangesloten worden op een apart afvoerkanaal. ▫ Maximum één ruimte per secundair kanaal. Het is niet toegelaten om mechanische en natuurlijke afvoer van lucht te combineren in residentiële gebouwen. Daardoor is het niet EPB-conform om in één en dezelfde wooneenheid zowel natuurlijke afvoerkanalen te installeren als een aparte ventilator (vb. in afgelegen toilet). Aparte ventilatoren die voldoen aan de voorwaarden van een systeem A zijn niet op de markt verkrijgbaar (combinatie met RAO is noodzakelijk). Mechanische afvoer

2.

Permanent Heel belangrijk is dat de ventilator permanent in gebruik is. Er mag wel een vraagsturing geïnstalleerd worden om meer of minder debiet af te zuigen in functie van vocht, CO 2-detectie, aanwezigheid, … maar een minimaal debiet moet op elk moment gegarandeerd zijn. Centrale extractie In combinatie met mechanische toevoer spreekt men van een systeem D. Meestal wordt dan ook warmterecuperatie toegepast. In combinatie met natuurlijke toevoer spreekt men van een systeem C. Indien de extractie vraaggestuurd is, spreekt men van een systeem C+ , C+ EVO, … In dat geval wordt er minder geventileerd op het moment dat er geen bezetting is, als er geen vocht gemeten wordt, … Op die manier wordt er een energiebesparing gerealiseerd, dit levert ook winstpunten op met betrekking tot het E-peil. Kanaaldiameter is dan niet van belang en er moeten geen regelbare afvoeropeningen geplaatst worden. Aparte ventilatoren Enkel toegelaten indien ze permanent in werking zijn. Deze toestellen zijn op de markt verkrijgbaar (vb. S&P Ecowatt, Codumé SCVU100, …), maar denk eraan dat de meeste aparte ventilatortjes niet EPB-conform zijn. Opletten bij bestelling dus ! Een standaard dampkap in de keuken telt niet mee als permanente verluchting, er zijn wel speciale dampkappen verkrijgbaar met een permanente minimale extractie. Meestal moet in de keuken bijkomende verluchting voorzien worden, apart van de dampkap. Regelbare afvoeropeningen: RAO Regelbare afvoerroosters moeten geplaatst worden op alle afvoeropeningen in een systeem A, dit wil zeggen op alle statische afvoerkanalen. Deze roosters moeten voldoen aan volgende eisen: ▫ Inbraakveilig ▫ Verbonden met hoofdzakelijk verticaal kanaal ▫ Regelbaar: continu of minimaal 5 standen ▫ Nominaal debiet bij 2 Pa ▫ Minimum lekdebiet bij 50 Pa: tussen 15% en 25% van het debiet van de ruimte

14


10.5 VEREISTE DEBIETEN: Mechanische toevoer in de droge ruimtes Mechanische extractie in de natte ruimtes

D:

Toevoer van lucht (pulsie):

Opp. Min. debiet (m²) (m³/h)

Droge ruimtes

Systeem:

(m³/h)

Doorstroom

Boete (€)

Zithoek / Eethoek

32,8

118,1

Systeem D

119

Open naar keuken

0

Slpk. linksvoor

16,4

59,0

Systeem D

59,0

Spleet onder deur 70 cm²

0

Slpk. rechtsvoor

16,2

58,4

Systeem D

58,4


0

Slpk. linksachter

16,0

57,6

Systeem D

57,6


0

Slpk. rechtsachter

15,8

57,0

Systeem D

57,0


0

TOTAAL TOEVOER:

350,1

(m³/h)

Doorstroom

Boete (€)

Afvoer van lucht (extractie):

Natte ruimtes

Voorstel roosters

Opp. Min. debiet (m²) (m³/h)

Voorstel extractie

Open keuken

12,2

75,0

Systeem D

75,0

Open naar eethoek

0

Berging (indien nat)

9,0

50,0

Systeem D

50,0


0

WC gelijkvloers

/

25,0

Systeem D

25,0


0

WC verdiep

/

25,0

Systeem D

25,0


0

Badkamer

7,2

50,0

Systeem D

50,0


0

TOTAAL AFVOER:

225,0

Opmerkingen: ▫

Hier wordt voor een systeem D gekozen.

▫

Indien de berging op het gelijkvloers een natte ruimte is (vb. wasplaats), moeten bovenstaande debieten gerespecteerd worden. Indien dit een droge bergruimte is, gelden er geen ventilatie-eisen voor deze ruimte.

▫

Een gedeelte van de toegevoerde lucht in de zithoek / eethoek mag gerecycleerde lucht zijn uit de slaapkamers. De toegevoerde lucht in de slaapkamers mag enkel buitenlucht zijn.

▫

De traphal moet niet bijkomend geventileerd worden, deze dient voor de doorstroming van lucht van droge naar natte ruimtes.

15


10.6 SCHEMATISCHE VOORSTELLING VAN DE VENTILATIE

DO 25 m³/h

MA 50 m³/h

MA 75 m³/h

DO 25 m³/h MA 25 m³/h DO 25 m³/h

MT 118,1 m³/h

MT 57,6 m³/h

MT 57,0 m³/h

MA 50 m³/h

MA 25 m³/h

DO 25 m³/h

DO 25 m³/h

DO 25 m³/h

DO 25 m³/h

DO 25 m³/h

MT 59,0 m³/h

MT 58,4 m³/h DO 25 m³/h

16


11.

GEGEVENS VERZAMELEN

Om bij einde werken een correcte EPB-aangifte te doen, wordt er een plaatsbezoek ingepland om de nodige gegevens te noteren. Om problemen te vermijden en om het resultaat te optimaliseren is het echter cruciaal dat de bouwheer volgende informatie bij elkaar houdt: 

Map met facturen ter inzage voorleggen. Het is wel belangrijk dat op alle facturen het werfadres vermeld wordt !!



Bij gespoten PUR als vloerisolatie moet de aannemer een attest van zijn PUR kunnen voorleggen, zoniet moet er met een zeer negatieve waarde gerekend worden. Het is aan te raden om voor de bestelling te verifiëren of de aannemer een attest kan voorleggen.



Buitenschrijnwerk: ▫

Kopie van de gedetailleerde offerte na opmeting (met alle specificaties, afmetingen, draairichtingen, ...) ter beschikking houden.

▫

Transmissieberekening per raam (gedetailleerde U-waarde berekening van elk raam afzonderlijk) Dit is geen verplichting maar het is wel sterk aan te raden om dit op te vragen bij de fabrikant. Dit heeft een positieve invloed op het resultaat omdat er anders met een forfaitaire verhouding 30% profiel – 70% glas gerekend moet worden, hetgeen meestal zeer ongunstig is. Deze berekening moet ten minste volgende gegevens bevatten: 

Uw-waarde per raam



Netto glasoppervlakte per raam



Ug-waarde van de beglazing



Zontoetredingsfactor van de beglazing (g-waarde of ZTA)

Het is aan te raden om bij bestelling van de ramen af te dwingen dat deze berekening meegeleverd moet worden. 

Ventilatie: ▫

Offerte van het geplaatste systeem met beschrijving van alle componenten.

▫

Inregelrapport conform de opgelegde specificaties: debieten per ventiel, info meetapparaat, gehandtekend door de verantwoordelijke. Het is aan te raden om bij bestelling van het ventilatiesysteem af te dwingen dat een inregelrapport afgeleverd moet worden.



Verwarming: ▫

Offerte van de geplaatste installatie met beschrijving van alle componenten.

▫

Indien het een complexe installatie betreft (warmtepompen, zonnesystemen, ...) is het noodzakelijk om het elektrisch en hydraulisch schema voor te kunnen leggen.

▫

Optioneel: rekennota van de ontwerpretourtemperatuur (geen verplichting, maar kan het resultaat optimaliseren. Ook hier is het aan te raden om bij bestelling af te dwingen dat de nodige documenten meegeleverd moeten worden.



Verslag van de blowerdoortest



Bouwknopen:

17

▫

Detailtekeningen van de bouwknopen indien beschikbaar

▫

Foto’s van elke bouwknoop uit de ‘bundel bouwknopen’ waarop duidelijk zichtbaar is op welke manier ze uitgevoerd zijn.


18


19


GHW bvba

Energie – Veiligheid – Milieu Opitterpoort 10 ▪ 3960 Bree T 089 481 381 ▪ F 089 844 679 www.ghw.be ▪ [email protected] BTW BE 0890.702.203

20


2014. Delta Bati - Montenaken. Montenaken 3200 Aarschot. GHW bvba Energie Veiligheid Milieu

Recommend Documents