18/09/2013
TALENSENSIBILISERING ZEGT EEN POOLSE KOE OOK BOE?
Iris Philips Europese dag van de talen 27 september 2013
Een half uurtje Coach van een implementatietraject door Centrum voor Taal en Onderwijs (KU Leuven) en Steunpunt voor Diversiteit en Leren (UGent) Wat is talensensibilisering? Integratie van talensensibilisering in bestaande activiteiten Effecten van talensensibilisering Talensensibilisering in een taalheterogene versus taalhomogene klas
Wat is talensensibilisering? Conceptueel kader van TS in de Vlaamse klaspraktijk Definitie “Talensensibilisering staat voor het gevoelig maken voor en bewust maken van het bestaan van een veelheid aan talen, en daaraan onderliggend culturen en referentiekaders, in onze wereld en dichterbij, in de eigen schoolomgeving…” (rapport, p. 101)
1
18/09/2013
Wat is talensensibilisering? Talensensibilisering werkt aan - kennis - vaardigheden - attitudes
TS en de eindtermen Nederlands LLn zijn bereid om op hun niveau bewust te reflecteren op taalgebruik en taalsysteem Bij het reflecteren op taalgebruik en taalsysteem tonen de lln interesse en respect voor de persoon van de ander Met het oog op doeltreffende communicatie kunnen lln reflecteren over • Het gebruik van standaardtaal, regionale en sociale taalvariëteiten • Het gebruik van in hun omgeving voorkomende talen
2
18/09/2013
• Normen, houdingen, vooroordelen en rolgedrag via taal • Taalgedragsconventies • De gevolgen van hun taalgedrag voor anderen en henzelf
Lln kunnen reflecteren over een aantal aspecten van het taalsysteem vb. klanken Lln exploreren verschillende cultuuruitingen met een talige component in hun omgeving en geven er betekenis aan
Eindtermen Nederlands worden telkens gecombineerd met Wero vb. tijd en ruimte Frans vb. vertalen en vergelijken Muzische vorming vb. meertalige liedjes en aftelrijmpjes, meertalige filmpjes, toneeltjes in bepaalde context, babytaal LO vb. tikspelletjes Wiskunde vb. taaldiversiteit in grafiek gieten
TS en ontwikkelingsdoelen
Nederlands De kleuters beseffen dat bepaalde symbolen (pictogrammen, lettertekens ...) dienen om boodschappen over te dragen. De kleuters stellen zich vragen bij en reflecteren over taal en taalgebruik in concrete situaties (discrimineren van klanken, woorden, rijm, intonatie en mimiek)
3
18/09/2013
Wero De kleuters tonen in concrete situaties voldoende zelfvertrouwen in eigen mogelijkheden.
Muzo De kleuters tonen respect voor uitingen van leeftijdgenoten, behorend tot de eigen of andere culturen
Wanneer doe je aan TS? Integreren in bestaande activiteiten, thema’s, hoeken… Aparte activiteit Reageren op spontane momenten Filmpje
Effecten op leerlingniveau Effecten TS
Leerlingen
Kennis over taal, talen en taalvariëteiten
Positief effect
Metalinguïstisch bewustzijn Taalvaardigheid Nederlands Taalvaardigheid thuistaal Taalvaardigheid vreemde taal Attitude t.o.v. taaldiversiteit Motivatie om vreemde talen te leren Actief burgerschap Welbevinden
Tijd/intensiteit: minimaal 35 à 40 lesuren volgens het Europese Evlang-onderzoek
4
18/09/2013
Effecten op leerlingniveau Effecten TS
Leerlingen
Kennis over taal, talen en taalvariëteiten
Positief effect
Metalinguïstisch bewustzijn
Gemengd effect
Taalvaardigheid Nederlands Taalvaardigheid thuistaal Taalvaardigheid vreemde taal Attitude t.o.v. taaldiversiteit Motivatie om vreemde talen te leren Actief burgerschap Welbevinden
Tijd/intensiteit: minimaal 35 à 40 lesuren volgens het Europese Evlang-onderzoek
Effecten op leerlingniveau Effecten TS
Leerlingen
Kennis over taal, talen en taalvariëteiten
Positief effect
Metalinguïstisch bewustzijn
Gemengd effect
Taalvaardigheid Nederlands
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid thuistaal Taalvaardigheid vreemde taal Attitude t.o.v. taaldiversiteit Motivatie om vreemde talen te leren Actief burgerschap Welbevinden
Tijd/intensiteit: minimaal 35 à 40 lesuren volgens het Europese Evlang-onderzoek
Effecten op leerlingniveau Effecten TS
Leerlingen
Kennis over taal, talen en taalvariëteiten
Positief effect
Metalinguïstisch bewustzijn
Gemengd effect
Taalvaardigheid Nederlands
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid thuistaal
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid vreemde taal Attitude t.o.v. taaldiversiteit Motivatie om vreemde talen te leren Actief burgerschap Welbevinden
Tijd/intensiteit: minimaal 35 à 40 lesuren volgens het Europese Evlang-onderzoek
5
18/09/2013
Effecten op leerlingniveau Effecten TS
Leerlingen
Kennis over taal, talen en taalvariëteiten
Positief effect
Metalinguïstisch bewustzijn
Gemengd effect
Taalvaardigheid Nederlands
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid thuistaal
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid vreemde taal
Geen aantoonbaar effect
Attitude t.o.v. taaldiversiteit Motivatie om vreemde talen te leren Actief burgerschap Welbevinden
Tijd/intensiteit: minimaal 35 à 40 lesuren volgens het Europese Evlang-onderzoek
Effecten op leerlingniveau Effecten TS
Leerlingen
Kennis over taal, talen en taalvariëteiten
Positief effect
Metalinguïstisch bewustzijn
Gemengd effect
Taalvaardigheid Nederlands
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid thuistaal
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid vreemde taal
Geen aantoonbaar effect
Attitude t.o.v. taaldiversiteit
Positief effect (met name voor zwakke leerlingen)
Motivatie om vreemde talen te leren Actief burgerschap Welbevinden
Tijd/intensiteit: minimaal 35 à 40 lesuren volgens het Europese Evlang-onderzoek
Effecten op leerlingniveau Effecten TS
Leerlingen
Kennis over taal, talen en taalvariëteiten
Positief effect
Metalinguïstisch bewustzijn
Gemengd effect
Taalvaardigheid Nederlands
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid thuistaal
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid vreemde taal
Geen aantoonbaar effect
Attitude t.o.v. taaldiversiteit
Positief effect (met name voor zwakke leerlingen)
Motivatie om vreemde talen te leren
Gemengd effect (niet voor alle leerlingen)
Actief burgerschap Welbevinden
Tijd/intensiteit: minimaal 35 à 40 lesuren volgens het Europese Evlang-onderzoek
6
18/09/2013
Effecten op leerlingniveau Effecten TS
Leerlingen
Kennis over taal, talen en taalvariëteiten
Positief effect
Metalinguïstisch bewustzijn
Gemengd effect
Taalvaardigheid Nederlands
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid thuistaal
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid vreemde taal
Geen aantoonbaar effect
Attitude t.o.v. taaldiversiteit
Positief effect (met name voor zwakke leerlingen)
Motivatie om vreemde talen te leren
Gemengd effect (niet voor alle leerlingen)
Actief burgerschap
Geen aantoonbaar effect
Welbevinden
Tijd/intensiteit: minimaal 35 à 40 lesuren volgens het Europese Evlang-onderzoek
Effecten op leerlingniveau Effecten TS
Leerlingen
Kennis over taal, talen en taalvariëteiten
Positief effect
Metalinguïstisch bewustzijn
Gemengd effect
Taalvaardigheid Nederlands
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid thuistaal
Geen aantoonbaar effect
Taalvaardigheid vreemde taal
Geen aantoonbaar effect
Attitude t.o.v. taaldiversiteit
Positief effect (met name voor zwakke leerlingen)
Motivatie om vreemde talen te leren
Gemengd effect (niet voor alle leerlingen)
Actief burgerschap
Geen aantoonbaar effect
Welbevinden
Grootste positief effect voor meertalige leerlingen, als talige identiteit in de klas (h)erkend wordt
Tijd/intensiteit: minimaal 35 à 40 lesuren volgens het Europese Evlang-onderzoek
‘Effecten’ op leerkrachtniveau Effecten TS
Leerkrachten
Attitude t.o.v. taaldiversiteit op school en in de samenleving Attitude t.o.v. taalgemengde klassen Vaardigheden op de klasvloer …
7
18/09/2013
‘Effecten’ op leerkrachtniveau Effecten TS
Leerkrachten
Attitude t.o.v. taaldiversiteit op school en in de samenleving
Positief effect Verbreding van visie, horizon, openheid, …
Attitude t.o.v. taalgemengde klassen Vaardigheden op de klasvloer …
‘Effecten’ op leerkrachtniveau Effecten TS
Leerkrachten
Attitude t.o.v. taaldiversiteit op school en in de samenleving
Positief effect Verbreding van visie, horizon, openheid, …
Attitude t.o.v. taalgemengde klassen
Minder ‘verkrampt’
Vaardigheden op de klasvloer …
‘Effecten’ op leerkrachtniveau Effecten TS
Leerkrachten
Attitude t.o.v. taaldiversiteit op school en in de samenleving
Positief effect Verbreding van visie, horizon, openheid, …
Attitude t.o.v. taalgemengde klassen
Minder ‘verkrampt’
Vaardigheden op de klasvloer
Gemengd beeld: moeite met spontaan inspelen op de aanwezige rijkdom in de klas bv. goalanekdote
…
8
18/09/2013
Effecten op ouderniveau • Didenheim-project (Frankrijk): verbeterde relatie tussen allochtone ouders en school
• Attitude t.o.v. taaldiversiteit: ? Vraagt meer onderzoek
TS in een taalhomogene klas? Kansen om in te spelen op de diversiteit in de klas zijn kleiner MAAR Diversiteit in de school, omgeving, stad,… Diversiteit binnenhalen (liedjes, kranten, verpakkingen, …) Ogen en oren openen
Filmpje klaspop
Wegwijzer Een boekje voor de onderwijspraktijk Inspirerende praktijkvoorbeelden en handzame tips Voor leerkrachten, coördinatoren en directies die met TS aan de slag willen
9
18/09/2013
Definitie, afzetten tegen andere termen zoals taalinitiatie, CLIL, …
Doelen, effecten
De professionele leerkracht
Handvatten voor de leerkracht
Handvatten voor de school
Activiteiten, tips, kijkwijzer,… www.delathoogvoortalen.be >talensensibilisering
10
18/09/2013
Iris Philips Centrum voor Taal en Onderwijs Blijde Inkomststraat 7 3000 Leuven 016/325579
[email protected]
11
