23/04/2013 Beveren
Betekent gedwongen opname ook gedwongen behandeling?
Dr. Van Daele Kim
A.P.Z. Sint-Lucia
Inhoud
Spanningsveld tussen 2 invalshoeken: medisch en juridisch
Cijfers
Dwang
Outcome
Vergelijking met het buitenland
Conclusie A.P.Z. Sint-Lucia
A.P.Z. Sint-Lucia
Medisch model (1)
Asklèpios (Gr)
Samenwerkingsmodel
Doel:
A.P.Z. Sint-Lucia
Gezondheid, welzijn van individuen Genezing of stabilisatie Herstel van wilsbekwaamheid Contact met lange termijn zorg Contact met vrijwillige zorgsystemen
Medisch model (2)
Doel bereikt d.m.v.:
kwaliteit van de arts-patiëntrelatie
working partnership / therapeutische alliantie
subjectieve belevingswereld van de patiënt centraal
empathie als fenomenologische methode
zo egalitair mogelijke werkrelatie
A.P.Z. Sint-Lucia
Juridisch model (1)
Themis (Gr)
Conflictmodel
Partij A tegen partij B Tegensprekelijk debat Arts als deskundige of “aanklager” (asymmetrie) Wat na de beperkte duurtijd van de GO?
A.P.Z. Sint-Lucia
Juridisch model (2)
Doel:
Individuele vrijheid
Zelfbeschikkingsrecht
Orde en veiligheid van de maatschappij
Sociale controle
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen behandeling: basisconflict qua visie tussen
De nood aan een passende behandeling rechtvaardigt een gedwongen behandeling
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen behandeling enkel wanneer de persoon een gevaar vormt voor zichzelf en/of de omgeving
Gedwongen behandeling: een prioriteit?
11 februari 1999: vraag tot advies van Dr. H. Bryon:
Kan aan een G.0. patiënte de prikpil onder dwang worden toegediend? A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen behandeling: een prioriteit? Advies nr. 21 van verstrekt door het Raadgevend Comité voor Bio-ethiek Bio-ethica Belgica
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen behandeling: de wet Art 11: … Gedurende deze periode wordt de zieke bewaakt, grondig onderzocht en behandeld met inachtneming van de beperkte duur van de maatregel…
Belgisch Staatsblad d.d. 27/07/1990 p. 14811 A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen behandeling
Een behandeling waartoe de wilsbekwame patiënt geen toestemming geeft
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen behandeling
Geboden informatie begrijpen en op basis daarvan een gegrond besluit kunnen nemen A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen behandeling
Geestesziekte staat niet gelijk aan wilsonbekwaamheid
Dient te beantwoorden aan criteria “Good Medical Practice”
Geeft de arts niet meer vrijheid doch meer verantwoordelijkheid
A.P.Z. Sint-Lucia
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen opname: Cijfers (1)
3043 GO per jaar in Vlaanderen
80% spoed >< 20% gewone procedure
Arr. Dendermonde 60% spoed >< 40% reguliere procedure
37% GO geassocieerd met middelenmisbruik
21% middelenabusus aanleiding tot de GO Cijfers Jaarverslag GO 2012 Zorginspectie Vlaanderen
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen opname: Cijfers (2) Meest frequente diagnosen in Vlaanderen: 1.
schizofrenie en diverse psychotische stoornissen:
2.
middelen gebonden stoornissen:
3.
stemmingsstoornissen:
Cijfers POPOV 2006
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen opname:
Cijfers (3)
Binnen 1 jaar na afloop der gedwongen Opname wordt 1/3 van deze patiënten heropgenomen
2/3 gedwongen opnames hebben een psychiatrische voorgeschiedenis
Wierdsma ea. Tijdschrift voor psychiatrie 2006 A.P.Z. Sint-Lucia
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen opname: Geschiedenis
Moral treatment (G-Br)
Traitement morale et philosophique (Fr)
Nog steeds
Cura morale (It)
Psychische Kurmethode (Dui) A.P.Z. Sint-Lucia
Dwang Fixatie Separatie
Rechtvaardiging van dwang (1) Te
verwachten gevolgen (utilisme):
Schadebeginsel (naar anderen)
Paternalistisch argument (nadeel voor patiënt)
Moralistisch argument
Perfectionistisch argument
A.P.Z. Sint-Lucia
Rechtvaardiging van dwang (2)
Morele rechten van de anderen
Morele claimrechten van de medepatiënten Morele rechten v/d zorgverleners
Rechtvaardiging owv professionele waarden
Schade voorkomen, welzijn bevorderen Efficiënte verdeling van tijd/aandacht/middelen
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen opname: een evenwichtsoefening Conflict of interests:
Respect voor het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt
Gedwongen opname: een evenwichtsoefening Conflict of interests:
Respect voor het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt
Behandelverantwoordelijkheid tegenover de patiënt
Gedwongen opname: een evenwichtsoefening Conflict of interests:
Respect voor het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt
Behandelverplichting tegenover medepatiënten
Behandelverantwoordelijkheid tegenover de patiënt
Gedwongen opname: een evenwichtsoefening Conflict of interests:
Respect voor het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt
Behandelverantwoordelijkheid tegenover de patiënt
Behandelverplichting tegenover medepatiënten
Veiligheidsaspect van medepatiënten en personeel
Gedwongen opname: een evenwichtsoefening Conflict of interests:
Respect voor het zelfbeschikkingsrecht van de patiënt
Behandelverantwoordelijkheid tegenover de patiënt
Behandelverplichting tegenover medepatiënten
Veiligheidsaspect van medepatiënten en personeel
Bescherming van de maatschappij tegen de patiënt
Mental health law :10 principles
WHO 1996
4de principe: steeds keuze voor de minst restrictieve optie
Repetitief alternatieven bespreken met de patiënt
Onderzoek en voorschrift van erkend gezondheidswerker
Vermijding van dreigend gevaar voor zelf en/of derde
Regelmatige observatie
A.P.Z. Sint-Lucia
WHO
De minst restrictieve optie (vervolg)
Regelmatige her-evaluatie van noodzaak van de maatregel (bvb 1/2h bij mechanische beveiliging)
Eindige periode der maatregel (bvb : 4h bij fixatie)
Schriftelijke neerslag in het medisch dossier
A.P.Z. Sint-Lucia
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen opname: een doekje voor het bloeden?
Geen significant verschil in outcome tussen GO en controles
qua aantal opnames en totale hospitalisatieduur
Preston ea. British Medical Journal, juni 2002
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen opname: een doekje voor het bloeden?
Gedwongen lijkt niet te resulteren in een verbetering qua
Social functioning
mental status
quality of life
Number needed to treat:
85 outpt om 1 heropname te voorkomen
27 outpt om 1 episode van dakloosheid te voorkomen
238 outpt om 1 arrestatie te voorkomen Bron: Kisely ea, Cochrane Review, 2005
A.P.Z. Sint-Lucia
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen opname: rol van de (huis)arts? België:
HA wordt niet aangemoedigd
Elke arts kan een attest afleveren
Geen specifieke bijscholing vereist
Groot-Brittanië:
New Mental Health Act, 2007
HA is vaak betrokken in een GO via „second recommendation‟
Nood aan specifieke training
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen opname: rol van de huisarts? New
Mental Health Act, Section 58:
4 (vage) subtypes geestesziekte
Exclusie van aberrant sexueel gedrag
Exclusie van afhankelijkheid drugs/alcohol
Urgentie (max 72h): 1 medisch attest volstaat (HA of PSY)
Niet urgent: nood aan 2 medische attesten
Psychiater
Doctor with previous acquintance (GP?)
A.P.Z. Sint-Lucia
Gedwongen opname: rol van de HA?
Positieve aspecten van dit „dubbelwandige‟ beveiligingssysteem:
verhogen der objectiviteit
meer kennis v/d voorgeschiedenis van patiënt
meer zicht op de hulpbronnen van patiënt
hogere inschattingskwaliteit (section 12app)
Negatieve aspecten :
toegenomen administratieve belasting
A.P.Z. Sint-Lucia
Rol van de arts in GO
Salize ea ; Central Intstitute of Mental Health, 2002 A.P.Z. Sint-Lucia
Buitenlandse suggesties in gedwongen behandeling
Preventie= het beste geneesmiddel!
Doel: patiënt vooraf buiten het ZH gedwongen behandelen om zo een gedwongen opname te voorkomen
In België bestaat hier rond geen enkel wettelijk kader
Nederland : Wet bijzondere opnemingen in psychiatrische ziekenhuizen 1994 (BOPZ) A Voorwaardelijke machtiging B Zelfbindingsregeling
A.P.Z. Sint-Lucia
A
Voorwaardelijke machtiging
Patiënt kan een gedwongen opname voorkomen door zich aan een aantal voorwaarden te houden
Behandeling staat centraal en NIET de gedwongen opname
Behandeling in de maatschappij zonder GO
Behandelplan
Wilsbekwaamheid van de patiënt is vereist!
A.P.Z. Sint-Lucia
B
Zelfbindingsregeling ≈ advance statement - Schotland
Bij chronische patiënten waar patiënten afwisselend symptoomvrij en ziek zijn (bvb. bipolaire stoornis)
Voorkomen dat gepaste hulp achterwege blijft wanneer patiënt deze tijdens een nieuwe crisis afwijst
Patiënt kan vooraf mee sturen hoe hij in een crisis wordt behandeld
A.P.Z. Sint-Lucia
Schotland: Mental Health Act 2003
Minder nadruk op het gevaarscriterium
Verschillende types dwangopname
Emergency detention, shortterm detention, compulsatory treatment order
Verschillende types dwangbehandeling
O.a. psychofarmaca, ECT, hormoonimplantatie, hersenchirurgie
A.P.Z. Sint-Lucia
Mental Health Act 2003
Multidisciplinaire beslissing (Mental Health Tribunal)
Advance statement van de patiënt
Voorkeur voor ambulante behandeling
Vroegere en meer diverse behandeling
Ultimumremediumbeginsel
A.P.Z. Sint-Lucia
A.P.Z. Sint-Lucia
Wéldoen of niet doen? (1)
Beperkte houvast in wet op gedwongen opname (bvb. labo, …)
Uitgangspunt in het gezondheidsrecht:
recht op zelfbeschikking
recht op goede zorg
A.P.Z. Sint-Lucia
Wéldoen of niet doen? (2)
Bestwilbeginsel
Dwang lijkt meer gerechtvaardigd vanuit de beroepsethiek naarmate :
de ziekte het vermogen tot autonoom functioneren van de patiënt ernstiger heeft aangetast de behandeling de patiënt instaat stelt meer gebruik te maken van zijn zelfbeschikkingsrecht
A.P.Z. Sint-Lucia
Wéldoen of niet doen? (3)
Medische ethiek: keuze uit 2 kwaden : niet doen omdat het niet mag (legale verwaarlozing) : wel-doen in het belang van de patiënt (illegale behandeling)
Dwang >< mislopen van een passende behandeling A.P.Z. Sint-Lucia
A.P.Z. Sint-Lucia
