Verkort Jaarverslag
2012
Voorwoord
Hierbij bieden we u een verkort jaarverslag aan. U vindt hierin een beknopt overzicht van het reilen en zeilen van ons pensioenfonds in het jaar 2012. Het jaar 2012 was zowel in financieel als in operationeel opzicht een goed jaar voor ons fonds. We kwamen (gelukkig zonder aanvullende maatregelen) uit de situatie van dekkingstekort. Op de lopende dossiers, mede door aanpassingen in wet- en regelgeving, is vooruitgang geboekt. De naam van het fonds (en daarmee ook briefpapier, website en dergelijke), maar ook de BPR- regeling zijn in het verslagjaar aangepast. Verder voerden we een zelfevaluatie uit en werd door een externe visitatiecommissie een onderzoek uitgevoerd en zijn er aanbevelingen gedaan. Het Verantwoordingsorgaan heeft haar rol actief vervuld en het bestuur heeft gesprekken met alle betrokken partijen rond het pensioenfonds gevoerd. De omgeving rond het pensioenfonds is en blijft voorlopig wel erg turbulent. Bij de onderneming en in de pensioenregelgeving zijn behoorlijke bewegingen gaande. De bestuurssamenstelling wijzigde om diverse redenen veel meer dan in het verleden: in 2012 wisselde de helft van het bestuur. De opvolgingsprocedures zijn in alle gevallen goed verlopen. Er was stabiliteit in de diverse partijen betrokken bij de uitvoering, de adviseurs en het bestuursbureau, zodat alle reguliere werkzaamheden goede doorgang konden vinden. We konden zo al onze verplichtingen nakomen. Wij vertrouwen erop dat dit verkort jaarverslag u wat meer inzicht geeft in de werking van het Douwe Egberts Pensioenfonds. Namens het bestuur van DEPF Quirijn Ligtenstein, voorzitter Roel Burema, secretaris
Quirijn Ligtenstein
Roel Burema
Als de informatie in dit verkorte jaarverslag u triggert om u verder te verdiepen in financiële details of het beleid van het bestuur, dan kunt u bij die onderwerpen doorlinken naar het volledige jaarverslag. Dat vindt u ook als pdf elders op onze website. Alle bedragen in dit verkorte jaarverslag zijn vermeld in miljoenen euro’s, tenzij anders vermeld.
Verkort Jaarverslag
2012
In dit verkort jaarverslag 2012 2
Voorwoord
5
Bestuur en verantwoordingsorgaan
6
Kerncijfers 2012: Pensioenfonds in vogelvlucht
8
De beleggingen en uitvoeringskosten
9
Toeslagen
Beleggingen en toeslagen voor actieven en inactieven
10
Goed pensioenfonds bestuur, verantwoording en toezicht
Annemarie Kuks: voorzitter van het Verantwoordingsorgaan
12 Accountant en externe actuaris positief over DE pensioenfonds ‘Open dialoog, in een prettige sfeer’
14
Hoe houden we het allemaal begrijpelijk?
15
Ontwikkelingen in 2013
Verkort Jaarverslag
2012
3
4
Verkort Jaarverslag
2012
Bestuur en verantwoordingsorgaan In het bestuur wisselden 4 van de 8 leden:
wil ik mijn kennis en ervaring graag inzetten voor
• Albert Six (eind 2011 vertrokken) werd in 2012
het bestuur van het fonds. In deze tijd is het niet
opgevolgd door Quirijn Ligtenstein
gemakkelijk om bestuurders met ervaring op dit
• Chiel Hildebrand werd opgevolgd door Sytze Meerema
gebied te vinden. Ik verwacht als vertegenwoordiger van de gepensioneerden mijn steentje te kunnen
• Gerben Veltman werd opgevolgd door Hennie van Wageningen
bijdragen aan de bestuurlijke activiteiten van het fonds.”
• Hennie Monsou werd opgevolgd door Caroline Carrière.
Inmiddels heeft Quirijn de voorzittershamer van Catharien van Mierlo overgenomen.
In het Verantwoordingsorgaan werden 3 van de
Sytze Meerema
6 leden gewisseld; hiervan zijn 2 leden naar het
Sytze Meerema is ook in 1948
bestuur doorgestroomd:
geboren en heeft zich ontwikkeld
• Hennie van Wageningen werd opgevolgd door
als economisch specialist. Binnen Koninklijke Douwe Egberts
mevrouw Jacqueline Duurland
heeft hij veel administratieve
• Paul Huiskens werd opgevolgd door mevrouw
en boekhoudkundige functies
Annemarie Kuks
vervuld. In 2006 sloot hij zijn
• Sytze Meerema werd opgevolgd door Hans van
loopbaan af als controller van Detrex. Hij zette
der Waard
zich privé daarnaast in voor vele maatschappelijke Meer informatie is te vinden in het volledige
organisaties, waaronder ook de VGDE.
jaarverslag:
“Het bestuur van de VGDE heeft mij gepolst of ik
• Bestuur en Verantwoordingsorgaan;
p9
bereid ben in het bestuur van het Pensioenfonds zitting te nemen. De pensioenproblematiek is niet
• Voor een volledig overzicht van betrokken personen (inclusief de
eenvoudig. Er zijn veel actuele ontwikkelingen en
commissies, bestuursbureau en
voor heel veel mensen is het complexe materie.
adviseurs) en partijen: zie Personalia
p 4-6
Voor gepensioneerden is het deelnemen in het bestuur van DEPF de manier om invloed te kunnen
Quirijn Ligtenstein
uitoefenen op wat er met hun rechten gebeurt. Het
Quirijn Ligtenstein is geboren in 1948
goed besturen van het Pensioenfonds is van belang
en heeft zich in zijn werkzame leven
en daar wil ik als medebestuurder een bijdrage
ontwikkeld als pensioendeskundige.
aan leveren. Ik ben bereid hierin te investeren.
Bij vele van onze deelnemers is hij
Deelname in het bestuur van DEPF ligt in het
bekend als voormalig directeur van
verlengde van door mij ontplooide maatschappelijke
Pensioenfonds Douwe Egberts (tot
betrokkenheid”.
medio 2006). “Ik heb meer dan 15 jaar met veel plezier gewerkt voor het pensioenfonds. Nu ik gepensioneerd ben,
Verkort Jaarverslag
2012
5
Kerncijfers 2012: Pensioenfonds in vogelvlucht Voor wie Deelnemers die pensioen opbouwen:
1.761
Deelnemers die premievrije rechten hebben (slapers):
3.557
Pensioengerechtigden:
4.201
Totaal zijn er dus ruim 9.500 belanghebbenden
Vermogen in de diverse regelingen 1.384
Middelloonregeling (inclusief verleden): Beschikbare premieregeling (BPR):
18
Toeslagreserve actieven (TRA):
54
Totaal is er dus bijna € 1,5 miljard belegd vermogen in het pensioenfonds.
Verplichtingen
De Toeslagreserve actieven (TRA) is een bestemde
De verplichtingen in de BPR zijn (per definitie)
reserve die onder voorwaarden door het Bestuur kan
gelijk aan het totaal van de beleggingssaldi in deze
worden ingezet voor de toeslag aan actieve deelnemers.
regeling.
De verplichtingen in de middelloonregeling worden bepaald op basis van de opgebouwde pensioenrechten en de grondslagen van het pensioenfonds. De grondslagen zijn in 2012 op 2 punten aangepast: • Rente: vanaf 30 september 2012 hanteert De Nederlandsche Bank een andere methodiek voor de rentevaststelling. Per eind 2012 betekende dit ongeveer € 26,5 miljoen minder verplichtingen. • Levensverwachting: door nieuwe prognosetafels die in de loop van 2012 beschikbaar kwamen was er eind 2012 bijna € 5,4 miljoen extra voorziening nodig. Per saldo werden de verplichtingen door wijzigingen in de berekeningsmethodiek dus ruim € 21 miljoen lager. Daarnaast waren uiteraard de diverse normale effecten op de verplichtingen: renteontwikkeling, pensioenuitkeringen, pensioenopbouw en ingaande/uitgaande waardeoverdrachten. Totaal kwamen de verplichtingen per eind 2012 in de middelloonregeling uit op € 1.303 miljoen.
6
Verkort Jaarverslag
2012
Algemene reserve, bestemde reserve en het vereist vermogen
van € 9 miljoen; de onttrekking wegens toeslagver-
Door een behaalde jaarwinst van € 105 miljoen
en geldt als verlies. De TRA telt niet mee bij de
steeg de algemene reserve van € 24 miljoen ne-
dekkingsgraad, maar wel bij de Leidraad Actieven
gatief naar € 81 miljoen positief. Dit leverde een
Toeslag (LAT).
lening actieven van 3% bedroeg ruim € 13 miljoen
dekkingsgraad op van 106,2%, welke hoger ligt dan het minimaal vereiste niveau van 104,2%. Het
Uitkeringen en premies 2012
wettelijk vereist solvabiliteitsniveau (waarvoor een
Pensioenuitkeringen:
€ 59 miljoen
hersteltermijn van 15 jaar = 2023 geldt) is 113,6%.
Premie middelloonregeling:
€ 25 miljoen
De algemene reserve die hierbij hoort is
Herstelpremie:
€ 25 miljoen
€ 178 miljoen. We komen dus nog € 97 miljoen (178
Premie BPR:
€ 4 miljoen
minus 81) tekort ten opzichte van de wettelijke eis voor de lange termijn. Het herstelplan blijft punt van
Meer informatie?
aandacht, maar op dit moment zijn de zorgen een
Meer informatie vindt u in het volledige jaarverslag:
stuk minder dan beschreven in het verkort jaarver-
• Kerncijfers periode 2008-2012
p7
slag 2011.
• Premiebeleid
p 20
• Toeslagbeleid
p 21
Daarnaast is op de bestemde reserve TRA per saldo
• Resultaten, financiële positie en herstelplan
een negatief resultaat van € 4 miljoen behaald. De TRA haalde een mooi positief beleggingsresultaat
• Jaarrekening
p 30 - 32 p 47 - 105
Dekkingsgraad 2012
Verkort Jaarverslag
2012
7
De beleggingen en uitvoeringskosten Overzicht van de categorieën waarin DEPF de middelen voor risico pensioenfonds belegt:
Beleggingen voor risico pensioenfonds
Rendement In 2012
Waarde Per 31-12-2012
Matching portefeuille
14,2%
861
Return portefeuille
17,0%
487
Divers
0,2%
36
Totaal
15,4%
1.384
Op de Toeslagreserve actieven haalden we zelfs een
Meer weten over de beleggingen?
rendement van 16,2%. De TRA had eind 2012 (na
Zie het volledige jaarverslag:
onttrekking van ruim € 13 miljoen) een waarde van
• Vermogensbeheer en performance
p 23 - 29
ruim € 54 miljoen.
• Toelichting beleggingen
p 63 - 68
We hebben in 2012 twee beleidswijzigingen in de
Beheerste uitvoeringskosten
portefeuille doorgevoerd:
Voor het vermogensbeheer zijn de volgende kosten
• Toevoeging nieuwe beleggingscategorie Emerging
in het jaarverslag vermeld:
Markets Debt (schuldpapier in opkomende
• 2,3 miljoen/0,18% van het belegd vermogen voor het beheer van de beleggingen;
markten) • Omzetting van het mandaat in beursgenoteerd
• 2,4 miljoen/0,18% van het belegd vermogen voor overige kosten, waaronder transactiekosten.
Europees vastgoed naar een beleggingsfonds dat belegt in wereldwijd vastgoed.
Voor de pensioenuitvoering (inclusief advies, audit, toezicht, bestuur, opleidingen etcetera) zijn kosten ad € 1,4 miljoen in het jaarverslag vermeld. Deze kosten kunnen worden gerelateerd aan het aantal deelnemers (9.519) en zijn dan € 151 per deelnemer. Omdat voor de slapers niet veel werkzaamheden uitgevoerd hoeven te worden, is het ook gebruikelijk de kosten te relateren aan het aantal actieven en pensioengerechtigden (5.962). Die zijn dan € 261 per deelnemer.
Meer informatie: Zie het volledige jaarverslag:
8
Verkort Jaarverslag
2012
p 12, p 100 - 101
Toeslagen Voor het verlenen van toeslagen wordt onderscheid gemaakt tussen actieve deelnemers enerzijds en gewezen deelnemers en pensioengerechtigden (inactieven) anderzijds. Zie voor meer informatie het volledige jaarverslag
h 1.9, p 21 - 22
De uitkomst in 2012 was als volgt:
Voor inactieven: Maatstaf CPI afgeleid per oktober 2012:
1,98%
Toepassing interne richtlijn o.b.v. dekkingsgraad:
< 110%, besluit: geen toeslag
Voor actieven: Maatstaf loonindex 2012:
3,00%
Toepassing interne richtlijn basis o.b.v. dekkingsgraad:
< 110%, besluit: geen basistoeslag
Toepassing interne richtlijn aanvullend o.b.v LAT:
> 120%, besluit: volledige aanvullende toeslag van 3%
Bij het besluit om de aanvullende toeslag volledig toe te kennen is getoetst dat het herstel niet wordt vertraagd en bovendien hoeven we geen aanvullende maatregelen te treffen.
Verkort Jaarverslag
2012
9
Goed pensioenfonds bestuur, verantwoording en toezicht Over de wijze waarop zorgvuldig bestuur en even-
Wat anderen vinden van de wijze waarop het be-
wichtige belangenafweging zijn geregeld is een
stuur opereert en hoe de financiele positie van het
apart hoofdstuk in het volledige jaarverslag
fonds beoordeeld dient te worden is terug te lezen
opgenomen.
in diverse verslagen en verklaringen in het volledige
h 1.5, p 15 - 17
jaarverslag: • Visitatiecommissie
p 37 - 39
• Compliance officer
p 40
• Verantwoordingsorgaan
p 41 - 42
• Certificerend actuaris
p 108 - 109
• Accountant
p 110 - 111
Annemarie Kuks Annemarie Kuks (48) trad in 2012 toe tot het Verantwoordingsorgaan (VO) van het Douwe Egberts Pensioenfonds. In het dagelijks leven is zij bij de onderneming verantwoordelijk voor alles op het gebied van HR en Facility management in Nederland. Haar toetreding tot het VO van het pensioenfonds was voor haar een logische stap. “Vanuit mijn HR-rol voer ik ook cao-onderhandelingen met de vakbonden en pensioenen vormen daar een belangrijk onderdeel van. Daarmee voel ik me gedeeltelijk verantwoordelijk voor wat er met en bij DEPF gebeurt. Aan de ene kant ben ik erbij als de spelregels worden vastgesteld en aan de andere kant kan ik vanuit het VO van dichtbij meekijken en toezien op de uitvoering van het ‘spel’. Het zijn hectische tijden in de pensioenwereld en het is niet gemakkelijk om op dit moment verantwoordelijk te zijn voor het reilen en zeilen van een pensioenfonds. Toch is het van belang om juist nu te zorgen dat je er als fonds het beste uithaalt voor je deelnemers en gepensioneerden. Daar wil ik me heel graag voor inzetten. Ik heb pensioenkennis. Door nu in het VO van DEPF te gaan zitten, hoop ik ook weer een bijdrage te leveren.”
Annemarie Kuks
10
Verkort Jaarverslag
2012
Door Annemarie Kuks (voorzitter van het Verantwoordingsorgaan) Het Verantwoordingsorgaan bestaat uit vertegenwoordigers van de werkgever, werknemers en pensioengerechtigden. Het Verantwoordingsorgaan geeft jaarlijks een algemeen oordeel over het handelen van het bestuur van DEPF, het door het bestuur uitgevoerde beleid in het afgelopen kalenderjaar en de beleidskeuzes die op de toekomst betrekking hebben. Voor de uitvoering van haar taak krijgt het Verantwoordingsorgaan inzage in - en toelichting bij belangrijke documenten en de notulen van bestuursvergaderingen. Op basis van de beschikbaar gestelde informatie concludeert het Verantwoordingsorgaan dat het bestuur in het verslagjaar 2012 haar taken en bevoegdheden op correcte wijze heeft uitgevoerd. Voor meer informatie: zie de Verklaring van het Verantwoordingsorgaan in hoofdstuk 1.15 van het volledige jaarverslag.
Verkort Jaarverslag
2012
11
Accountant en externe actuaris positief over DE Pensioenfonds
‘Open dialoog, in een prettige sfeer’ Een pensioenfonds is verplicht om jaarlijks vóór 1 juli zowel de jaarrekening als de verslagstaten voor toezichthouder De Nederlandsche Bank vast te stellen. Deze vormen van verantwoording moeten zij voorzien van een accountantsverklaring en een actuariële verklaring. Kortgezegd geeft de accountant een zogeheten getrouwheidsverklaring, en velt de certificerend actuaris een onafhankelijk deskundig oordeel over de financiële situatie van het fonds en over de wijze waarop het financiële beleid is vormgegeven.
Gerhard Veluwenkamp
Henk van der Rijst
Voor de externe beoordeling van het gevoerde
fonds,’ zo gaat Gerhard verder. ‘Tóch moet ik een
beleid, maakt Douwe Egberts Pensioenfonds gebruik
deskundig oordeel vellen over de financiële situatie
van de diensten van PricewaterhouseCoopers (PwC)
van het fonds. Juist die op het oog tegenstrijdige
en Towers Watson. Aan accountant Henk van der
aspecten maken deze functie zo interessant en
Rijst (PwC) en certificerend actuaris Gerhard Velu-
uitdagend.’
wenkamp (Towers Watson) de vraag welke werk-
Gevraagd naar zijn bevindingen bij Douwe Egberts
zaamheden zij voor het fonds uitvoeren - en wat
Pensioenfonds, constateert Gerhard dat het fonds
hun bevindingen zijn.
de zaken goed voor elkaar heeft: ‘Het financiële beleid komt op een zorgvuldige wijze tot stand.
Prudent beleid
Dat heeft er zeker toe bijgedragen dat het fonds nu
In de Pensioenwet staat concreet omschreven waar
uit dekkingstekort is, waardoor de pensioenen niet
de certificerend actuaris op moet letten, vertelt
verlaagd hoeven te worden. Overigens heeft ook de
Gerhard Veluwenkamp: ‘Kortgezegd is het vooral
overheid daar deels bij geholpen, door toestemming
mijn taak om vast te stellen of de voorzieningen van
te geven om de rente waarmee de dekkingsgraad
het pensioenfonds voldoende zijn, of er voldoende
wordt berekend anders vast te stellen. Dat heeft
premie is betaald, of het beleggingsbeleid prudent
gunstig uitgepakt.’
(zorgvuldig) is vormgegeven en of de financiële positie van het fonds uitbetaling van pensioenen
Betrouwbare weergave
en indexatie mogelijk maakt. Bij de beoordeling
Wat zijn de voornaamste werkzaamheden van de ac-
van deze punten baseer ik me met name op alle
countant? Henk van der Rijst: ‘Als accountant toets
fondsdocumenten, notulen van vergaderingen, rap-
ik of de jaarrekening van een pensioenfonds voldoet
portages van de uitvoeringsorganisatie (TKP, red.)
aan de wet- en regelgeving, en of de gepresen-
en op gesprekken met het Bestuursbureau en de
teerde cijfers een betrouwbare weergave zijn van
accountant van het pensioenfonds.’
de werkelijkheid. Daarnaast vervult een accountant voor het pensioenfondsbestuur vaak een klankbord-
12
Zaken goed voor elkaar
functie, vooral als het gaat om risico’s die de jaar-
‘In feite kijk ik van een afstandje naar het pensioen-
rekening en de interne beheersing raken.’
Verkort Jaarverslag
2012
Uitdagende tijden Het zijn uitdagende tijden voor pensioenfondsen – en daarmee ook voor accountants, stelt Henk. ‘Er gebeurt heel veel, waardoor de maatschappelijke belangstelling voor pensioenfondsen toeneemt. Risicobeheersing, sterftecijfers, rentestanden, dekkingsgraden, het zijn allemaal onderwerpen die de fondsen behoorlijk bezig
Maximaal zeven jaar
houden. Douwe Egberts Pensioenfonds weet zich daarin
Zowel Henk als Gerhard komen al
positief te onderscheiden, met name dankzij de profes-
heel wat jaren bij Douwe Egberts
sionaliteit en de voortvarendheid waarmee het bestuur
Pensioenfonds “over de vloer”. Voor
en het Bestuursbureau op nieuwe ontwikkelingen
Henk was het dit jaar de zevende
inspringen.’
en daarmee laatste keer dat hij als accountant bij Douwe Egberts
Met elkaar meedenken
Pensioenfonds optrad, van Gerhard
Zowel Gerhard als Henk zijn bijzonder goed te spreken
wordt om dezelfde reden volgend jaar
over de samenwerking met Douwe Egberts Pensioen-
afscheid genomen. De regelgeving
fonds. Henk verwoordt het als volgt: ‘Er is sprake van
schrijft namelijk voor dat accountants
een open dialoog, in een goede sfeer. Iedereen is bereid
en certificerend actuarissen maximaal
om naar elkaar te luisteren en mee te denken, terwijl er
zeven jaar voor een pensioenfonds
tegelijkertijd voldoende ruimte wordt geboden om elkaar
mogen werken. ‘Die richtlijn is
op bepaalde verantwoordelijkheden aan te spreken.’
opgesteld om te voorkomen dat er
Een dergelijk klimaat leidt tot de beste resultaten,
te nauwe banden tussen een fonds
aldus Henk: ’Als accountant hebben we kwaliteit hoog
en de betreffende personen ontstaan,
in het vaandel staan. Maar om tot een hoge kwaliteit
en om een eventuele tunnelvisie te
te komen, heb je wél een klant nodig die hetzelfde
voorkomen,’ lichten Gerhard en Henk
nastreeft. En dat is bij Douwe Egberts Pensioenfonds
toe.
absoluut aan de orde.’
Verkort Jaarverslag
2012
13
Hoe houden we het allemaal begrijpelijk? Onze communicatiedoelen en de middelen die we
Door bestaande complexiteiten in de regelingen zoveel
daarbij inzetten leggen we vast in een commu-
mogelijk op te heffen en bij regelingsaanpassingen
nicatieplan. Daarbij worden steeds meer digitale
voor zo simpel mogelijke oplossingen te kiezen is nog
middelen ingezet. We monitoren of de boodschap-
winst te behalen.
pen overkomen en verbeteren waar dat nodig is. De
14
afgelopen jaren zijn flinke stappen gezet, maar er
Meer informatie over de communicatie van het fonds is
kan nog verder verbeterd worden. Ondanks al deze
te vinden in het volledige jaarverslag:
inspanningen zal pensioenmaterie lastig blijven en
• communicatie van het fonds
h 1.12, p 33 - 36
zal individuele begeleiding noodzakelijk blijven.
• voor afkortingen en begrippen
p 112 - 116
Verkort Jaarverslag
2012
Ontwikkelingen in 2013 Een greep uit de issues die in 2013 aandacht zullen
Volg onze (digitale) nieuwsbrieven als u wilt weten
vragen:
hoe deze aandachtspunten zich verder zullen
• Laatste jaar van het kortetermijn herstelplan.
ontwikkelen: op de digitale-nieuwsbrieven kunt
• Voorbereidingen aanpassingen 2014:
u zich abonneren via aanmeldformulier-digitale-
pensioenrichtleeftijd naar 67 jaar en aanpassing
nieuwsbrief. De reguliere nieuwsbrieven vindt u
opbouwpercentage
op de website www.depensioenfonds.nl onder
• Uitvoering BPR: onderzoek overdracht naar premiepensioeninstelling • Bestuursmodel: gevolgen wetsvoorstel versterking bestuur pensioenfondsen • Ontwikkelingen bij de onderneming • Voorbereiding op de aanpassingen van het toetsingskader (vermoedelijk per 2015)
‘publicaties’.
colofon Stichting Douwe Egberts Pensioenfonds Postbus 2 3500 CA UTRECHT www.depensioenfonds.nl Het verkort jaarverslag is een uitgave van Stichting Douwe Egberts Pensioenfonds. Auteurs: Elvin van den Hoek, Michiel Kok Redactie: Commissie communicatie Reageren? Graag per e-mail naar
[email protected] of 030 – 297 2270. Vragen van administratieve aard? Graag per e-mail naar
[email protected] of 050 - 582 7950.
