2009. Nieuws Tonya geboren 7. Vlinders in je buik 14 Kwallen 10

Vrienden nieuws 1/2009

Vlinders in je buik

14

Kwallen

10

Nieuws Tonya geboren

7

e

v

e

n

b

i

j

p

r

a

t

e

n

Beste Vriendinnen en Vrienden, Er zijn meer mensen die onze Diergaarde weten te waarderen! In 2008, terwijl het weekendweer niet altijd even geweldig was, draaide Blijdorp een topjaar. Liefst 1.6 miljoen mensen passeerden de poorten. Meer nog dan in het jubileumjaar 2007. Wij weten natuurlijk hoe dat komt…. Dankzij het ijsberenverblijf dat u heeft geschonken! Iedereen wilde meegenieten. Arctica is natuurlijk nog lang niet af. De komende maanden gaat er nog van alles gebeuren. Als alle filters zijn geïnstalleerd kunnen we Eric en Tania ook goed onder water bewonderen. Meer info over Arctica en haar (toekomstige) bewoners treft u in deze editie van uw ‘lijfblad’. Graag nodig ik u ook in dit kader uit voor de Algemene Ledenvergadering 2009. Natuurlijk bent u nieuwsgierig naar de ontwikkelingen binnen onze Vereniging, de nieuwe bestuursleden, etc. maar we gaan aansluitend ook de nieuwe volière voor Steller-zeearenden openen. Dankzij u wordt Arctica daarmee weer een stukje mooier.

Vosmangoest - foto: Ton van Buuren

i

n

h

o

Vrienden nieuws

u

d Verder treft u in dit nummer weer volop wetenswaardigheden over uw favoriete dierentuin. Graag wil ik er nog twee punten uitlichten. We sparen alweer een paar maanden voor een nieuwe volière voor gieren en maraboes. Zoals u wellicht heeft gelezen gaat het vooral met de Aziatische gieren bijzonder slecht. Het bestuur is daarom met graagte ingegaan op het verzoek van Blijdorp om in het verlengde van de nieuwe volière een bedrag beschikbaar te stellen voor de bescherming van de gieren in het wild in Azië. Ik ga er van uit dat u daarmee instemt. Het is enorm belangrijk dat we ons ook in de toekomst kunnen verwonderen over de pracht en praal van de levende natuur.

1/2009

Even bijpraten

2

Bij het afscheid van Ton Dorresteijn

3

ALV 2009

4

Nieuws uit Blijdorp

6

Arctica, de ‘coolste’ afdeling

8

Koud Bloed: Kwallen

10

Voorjaarsexcursie Krefeld

12

Lijn 13: Ongelikt

13

Botanisch Blijdorp: Vlinders in je buik

14

“Deel van de Blijdorpfamilie”

16

Blijdorps Twelve

18

Zesdaagse Vriendenreis naar Zwitserland

20

Ondersteuning van Aziatische gieren

22

Mutaties in de Diergaarde

23

Achterpagina:

Agenda Colofon Heeft u nog guldens

2 | Vriendennieuws 1 | 2009

Over Vrienden-activiteiten gesproken. Neemt u vooral ook kennis van de reizen die Peter Biesta weer heeft voorbereid. Ik verheug me persoonlijk op de reis naar Zwitserland. Maar let op: Er kan maar een beperkt aantal leden mee. Meldt u op tijd aan!

Natuurlijk blikken we in dit nummer nog even terug op het afscheid van Ton Dorresteijn en de komst van Marc Damen. Na afloop van de nieuwjaarslezing heb ik, namens u, Ton mogen bedanken voor alle mooie jaren en Marc mogen verwelkomen. Mede dankzij de horeca van Blijdorp, de verkoopstand van Koos en natuurlijk de warme woorden van de aanwezigen werd dit een hele bijzondere dag in de geschiedenis van de Vrienden. Tenslotte is Vriendennieuws met ingang van dit nummer een beetje ‘opgefrist’. Ik hoop dat het u bevalt. Marcel Kreuger, Voorzitter.

Wie? komt ons

promotieteam versterken?

Heeft u een dagje over, kunt u 1 + 1 bij elkaar tellen en leuk met klanten omgaan? Kom dan ons promotieteam versterken.

Voor inlichtingen kunt u bellen naar: 010-4663682. Een briefje is ook welkom: H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam.

Tekst: Marcel Kreuger Foto’s: Koos van Leeuwen

BIJ HET AFSCHEID VAN TON DORRESTEIJN EN DE KOMST VAN MARC DAMEN Op 11 januari hield Ton Dorresteijn zijn laatste Nieuwjaarslezing voor de Vrienden. Dat was het moment om formeel afscheid te nemen van Ton als directeur en Marc Damen te verwelkomen als zijn opvolger. Tijdens een gezellige receptie na de lezing werden de afzonderlijke Vrienden in de gelegenheid gesteld om persoonlijk van gedachten te wisselen met beide heren. Het afscheid van Ton is een goed moment om even stil te staan bij de ontwikkelingen van de afgelopen 20 jaar. Tijdens de periode Dorresteijn werden in Blijdorp spectaculaire nieuwe gebouwen neergezet zoals Taman Indah en het Oceanium. Ook kwamen er prachtige nieuwe verblijven, zoals voor de gorilla’s, Amoerpanters, tijgers, wolven, de trekvogelvolière, de Maleise bosrand, etc. De Vrienden hebben daar gelukkig vaak een handje bij kunnen helpen. Ton en zijn geweldige medewerkers hebben het voor ons als Vrienden erg makkelijk gemaakt om nieuwe leden te werven. Mooie verblijven met respect voor de daarin verblijvende dieren zijn immers de beste reclame. Maar ook veel ruimte voor onderzoek: Welke andere dierentuin heeft een Marien Laboratorium zoals wij? En niet te vergeten de energie die wordt gestoken in het beschermen van bedreigde dieren in hun land van herkomst. Wie wil nou geen Vriend zijn van zo’n dierentuin! Natuurlijk deden de medewerkers van de Diergaarde het met elkaar. Alle Blijdorpers hebben regelmatig een tandje bijgezet. Maar het is geen geheim dat Ton vaak de drijvende kracht was. Zonder hem had er waarschijnlijk geen

Oceanium gestaan, want eigenlijk was het gekkenwerk… Zijn drive, zijn visie, zijn overtuigingskracht en charme openden deuren die normaal gesproken gesloten blijven. Onder zijn ‘bewind’ is Blijdorp uitgegroeid tot dé dierentuin van Nederland. Namens alle bijna 6000 Vrienden wil ik Ton Dorresteijn daar hartelijk voor danken! Tegen Marc Damen zou ik willen zeggen: Welkom thuis! De ouderen onder ons kennen Marc nog als één van de jongste leden van de Vrienden aller tijden en in ieder geval als het jongste bestuurslid van de Vrienden aller tijden. Zijn functie als directeur van Blijdorp is zo’n beetje voorbestemd. Als jonge jongen liep hij hier al stage en werd gelijk lid van de Vrienden. Zijn hele verdere leven stond in het teken van dierentuinen. Na zijn studie, scriptie over dierentuinen en werk bij Monde Sauvage, Burgers en Zodiac is hij nu op de plaats van bestemming aangekomen. Marc zal net als Ton met passie, visie en overtuigingskracht de komende jaren in Blijdorp leiding geven. Blijdorp en ook wij mogen gelukkig zijn met zo’n directeur. Zijn komst maakt onze vereniging overigens

nog specialer dan hij al is. Er zijn meer Vriendenverenigingen in de wereld die dierentuinen ondersteunen met geld en goede wil, maar geen van onze collegaorganisaties leverde volgens mij ooit de directeur! Het bestuur heeft lang na moeten denken over een afscheidsgeschenk voor Ton Dorresteijn. Dat was nog niet makkelijk. Ton is niet zo van de onderscheidingen. Het liefst gaf hij alle beeldjes, penningen, etc. weg aan de Vrienden om ze te veilen tijdens een Algemene Ledenvergadering. Geen beeldje dus. Het hart van Ton ligt bij het beschermen van de ‘echte natuur’. Daarom heeft het bestuur besloten om Ton te bedanken voor al die leuke jaren, door een bedrag beschikbaar te stellen voor de ondersteuning van een natuurbeschermingsproject van zijn keuze. Na afloop van de speech kreeg Ton een wat groot uitgevallen cadeaubon goed voor € 1000,-. Het bestuur is er van overtuigd dat hij er een goede bestemming voor weet! Verder hebben we besloten om Ton een lidmaatschap van de Vrienden cadeau te doen. We hopen hem nog vaak te mogen zien bij Vriendenactiviteiten in de toekomst. Ton, we gaan je missen. Hartelijk dank voor de afgelopen jaren! Namens ons allemaal hoop ik dat het jou en iedereen die je lief hebt enorm goed blijft gaan. Namens het bestuur van de Vrienden, Marcel Kreuger, voorzitter.

Vriendennieuws 1 | 2009 |

3

ALGEMENE LEDENVERGADERING VERENIGING VRIENDEN Zaterdag 18 april 2009 De vergadering wordt van 11.00 uur tot 12.00 uur gehouden in het Oceanium van Diergaarde Blijdorp (zaal open om 09.30 uur). Vrienden hebben op de aangegeven datum tot aanvang van de bijeenkomst én op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar, gratis toegang tot de Diergaarde. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan.

AGENDA 1. Opening 2. Notulen Algemene Ledenvergadering d.d. 26 april 2008 De notulen zijn opvraagbaar bij het secretariaat (010-4676637) of via onze website www.vriendenvanblijdorp.nl ). De notulen zijn ook ter vergadering aanwezig. 3. Jaarverslag van de secretaris Zie elders in dit Vriendennieuws 4. Jaarverslag van de penningmeester Zie elders in dit Vriendennieuws 5. Verslag en benoeming van de kascontrolecommissie 6. Verslag promotiewerkzaamheden. 7. Verslag reizen 8. Bestuursverkiezing Aftredend volgens rooster is de heer M. Kreuger. Hij heeft zich herkiesbaar gesteld. Verder stelt het bestuur de volgende benoemingen voor: - de heer Timo Kanniainen tot bestuurslid, met als aandachtsgebied ‘externe communicatie en PR’; - de heer Cees van Vessem tot kandidaatbestuurslid. Het is de intentie dat de heer Van Vessem de heer Gerritse in 2010 opvolgt als ‘coördinator Vriendenwinkel’. 9. Vaststellen contributie 2010 10. Rondvraag 11. Sluiting


Jaarverslag secretaris

HET WAS ME HET JAARTJE WEL, 2008 IJsberen Het belangrijkste feit was natuurlijk de opening van ‘ons’ ijsberenverblijf op 2 juli. We hebben daar als vereniging lang naar toegeleefd. Het was voor veel leden dan ook een kleine teleurstelling dat de geplande opening op 26 april tijdens de ledenvergadering niet door kon gaan. U kreeg daarover zelfs een persoonlijke brief van Blijdorp-directeur Dorresteijn. Hij kondigde aan dat er die dag een preview zou zijn en een feestelijke opening op 2 juli. En feestelijk was het! Blijdorp had groots uitgepakt en ontving ons met alle égards! Een woord van dank aan de medewerkers van Blijdorp Horeca is hier zeker op z’n plaats. Het was een waardige afsluiting van onze ijsberenactie. Als herinnering aan die dag staat in het verblijf het beeldje van Ineke Roelfzema. En misschien bij u thuis ook wel? De 50 replica’s waren snel uitverkocht! Projecten Voor het eerst in de geschiedenis van de Vrienden had u de keuze uit twee nieuwe projecten. U koos massaal voor de gieren, die hiermee hebben gewonnen van de stokstaartjes. In 2009 gaan we dan ook twee verblijven openen: Gieren en zeearenden. En hopelijk ook een voor de Servals? Trouwens: heeft u de nieuwe borden gezien in ‘ons’ Afrika hutje? Bestuur Dit jaar was ook een belangrijk jaar voor de bestuurssamenstelling. Tineke Groenhorst nam afscheid als bestuurslid en gaf de voorzittershamer aan Marcel Kreuger. Bovendien gaf Henk Gerritse aan in 2010 te gaan stoppen als bestuurslid. Henk en zijn vrouw Greet runnen al jaren de Vriendenwinkels. Uw bestuur is hard bezig geweest om de twee vacatures in te vullen. Hiervoor is heel veel werk gedaan door onze tweede secretaris Syl-

via Noordijk, waar ik zelf erg blij om was, omdat de dagelijkse werkzaamheden al veel tijd kosten. Dank je wel, Sylvia! Winkels In het afgelopen jaar is ook een beslissing genomen over de Vriendenwinkels: besloten is om de winkel bij de oude ingang te stoppen. We gaan ons geheel richten op de winkel bij de spoorlijn. En dan nog… In 2008 is door ons meegedacht over de dierentuinsite www.mijnzoo.nl, een initiatief van Het Algemeen Dagblad in de persoon van journalist Marcel Potters. Er was de actie om ‘nieuwe Rotterdammers’ rond te leiden door Blijdorp, en er was aandacht voor het AVRO-programma ‘de Restauratie’. Helaas hebben we dat miljoen niet kunnen binnenhalen…. Natuurlijk waren er ook weer de vaste activiteiten. De reizen naar Duisburg, Noord Duitsland, Keulen en Apenheul waren weer prima geregeld door Peter Biesta. De lezingen werden eind van het jaar in een nieuw jasje gestoken: De vervroegde zaalopenstelling werd enthousiast gebruikt. Erg leuk om eens even als Vrienden onder elkaar bij te kletsen. Ook de verkoop van curiosa verliep boven verwachting! En bijna vanzelfsprekend ontving u weer vier keer ons prachtige ‘Vriendennieuws’ elke keer weer enthousiast gemaakt door ons redactieteam. Leden Al met al was het weer leuk om erbij te horen: we zijn een bijzondere club! Graag verwelkom ik nogmaals die 306 nieuwe leden die we in 2008 konden bijschrijven. Helaas zegden 349 leden hun lidmaatschap op. We zijn aan het eind van 2008 met maar liefst 5.694 Vrienden. Vriendelijk groeten, Koos van Leeuwen, secretaris

v

r

i

e

n

d

VAN BLIJDORP

e

n

Opening VOLIÈRE VOOR STELLER-ZEEARENDEN

VERENIGING VRIENDEN VAN BLIJDORP

ZATERDAG 18 APRIL 2009

STAAT VAN BATEN EN LASTEN 2008 BATEN LASTEN Contributie Giften en legaten Rente Reizen

238.765 123.229 35.684 25.040

Vriendennieuws Administratiekosten Diversen Reizen

52.843 7.021 360 22.173

Verkopen ex BTW

134.185

Ex Voorzieningen

200.000

Inkopen In- en Verkoopkosten Geschenk Arctica Voorzieningen

66.211 8.881 200.000 400.000

TOTAAL

757.489

Nadelig saldo TOTAAL

586 757.489

BALANS PER 31 DECEMBER 2008 ACTIVA PASSIVA Liquide middelen Kas Giro 114.486 Bank 746.387 TOTAAL 860.873 Waarde goederen 45.154

TOTAAL

906.027

BEGROTING 2009 ONTVANGSTEN

Na afloop van de Algemene Ledenvergadering openen we het nieuwste geschenk van de Vrienden aan Diergaarde Blijdorp, de volière voor Stellerzeearenden in het Arctica gebied. Let op: De openingstijd is afhankelijk van de duur van de Algemene Ledenvergadering. Een precieze tijd is daarom niet te geven. Het is waarschijnlijk rond 12.00 uur. Na afloop van de openingshandeling is er een kleine ontvangst in de Haaienzaal.

Reeds ontvangen contributie 117.494 Te betalen reken. 4.120 Te betalen BTW 4.407 Voorzieningen: div.projecten 265.000 Jubileumproject 502.000 Vermogen 13.006 TOTAAL

906.027

UITGAVEN

Contributie Giften Rente

240.000 40.000 22.000

Vriendennieuws Administratiekosten Diversen

55.000 10.000 6.000

Verkopen

130.000

50.000 6.000 105.000 50.000 110.000 305.000 697.000

Ex voorzieningen

265.000

Inkopen In-en verkoopkosten Geschenken: Serval Stellers zeearend Gieren in-ex situ Voorz. Jubileum

TOTAAL

697.000

TOTAAL

S LU IT E N D L E T O P: A A N ET P E N E N W IJ H O P D E A LV O E D B L IJ F V O O R N IE U W E V E R REN DEN! ST E L L E R Z E E A Vriendennieuws 1 | 2009 |

5

Blijdorp

n

i

e

u

w

s

Manenwolven - foto: Peter van Norde

Tekst: Gerda Nijssen

I dez In eze ru rubr brr ie i k ga g att wee eerr ve v el nie ieuw uwtj uw tjjess ove v r on onze e die i rgaard rde. Heef He eftt u ee ef een en vr v aa aag, g, wij g gaa aa an ze zeke kerr op zzoe ke oe oek ek na naar ar een e a anttwo woor orrd d.. D s ve Du verr rrras a ons m met ett ee en n e-m mai ailb lb berr ic ich htje ht je..

Half Ha l nov lf ovem embe em berr ar be arri rive ri veer ve ertt Er er E icc u uit it Wen enen. De D e rei eiss is p pri rima ri ma verrlo ma lope p n en pe e h hij i voe ij elt l zic ich h a sne al nell ‘t ‘thu hu huis uis is’’ in n zij ijn n ve verb r li rb l jf j . Hi H j du d ikkt zi zijn jn zwem zw em mba bad in in en iss d dol ol op de e lek lek ekke k re r hap apje jess je d e de ver di erzo zorg zo rger rg e s he er em to toew ewer erpe en. H Hij ij llaa a t aa zich zi ch reg egel e ma el mati tig g va v n di d ch chtb tbij ijj ach hte terr he hett vens ve nste te er be bewo wond nder nd eren er en.. IJ en IJsb sber sb errin e rin Tan a ia kkij ijkt ij k kt vana va naff ve veilig ige e af a sttan a d to toe. e.. V e Voo oorl oo rlop opig ig bliij-ven ve n ze z van an elk lkaa a r ge aa gessche heid iden id den e . De D win win nte terr is de d e rrusstp t er erio iode de vvoo de oorr ijjsb oo sber e en e er en n ho hoew ew wel ze niet ni e e et ech cht in n wi winte inte terrsla rs aap pg gaa aa an,, zzij ijn n ze wel ve eel min inde er ac a tief tiief en iss str tresss niiet et aan te beve be ve ele en n.. Een n wee eek la ater ter sn sneeuw uw wt h he et en n zie zi e ikk Eri ric in nd de e sn nee eeuw uw.. Me uw M t ve v le a and nd der ere e be bezo ezo oek eker e s ge geni niiet et ik ik van n he et mo mooi oie e b sn be sneeuw uwde de e toendra t rage ebi b ed ed.. Wa Wand ndel elen e en door do o een e b en be esneeuwd wde e dier e en er entu tuin in n iss ee een n fee esst! t! De ba b m mb boe est s en eng gelss b bui uige g n di ge diep ep p door o ond nder nd err de de la ast van a de sn snee eeuw uw w en en m ke ma en err een n gehei eim mziinni nig g sp spro ro ook okjje jesb jesb boss vva an. n Rumah Asia Ook in Oo nd de e wi wint nterperi riod ode e ga gaat at de vo voor orrtplan antting ng g, we w liisw swaa a r op een n lag ager er pit i je e, gewo ge woo on n doo oor. r.. Zo b brracht htten n de Prin ns Alfr lf ed-he h ertten en,, di d e vvo oor or he ett pub bliekk te zi zien ie zijn, een ee ee e rsste e jon ong g te terr werelld. ld. De verzorgerrs do d oop o ten ha h arr Sand dra. Hel ellaas aas leefde le e San nd d-ra a maa a r tw wee e dag agen en.. Anouscch hkka is met ett e ha aa arr tw twe weeë eëne ne n eenha halff ja aar no og een zeer er jjo ong ge m mo oe ed der er.. Du Dus err zijn ijjn vo volo l p kanse en op


na n age gesl slaccht ht. Va V de er Ca Cair iro ir o ne neem neem mt he h t ha aarr niet kwa ni w liijk. jk Di jk Ditt le l id iikk aff uitt de en nor orme m lief li efde ef d waarm de mee hij zijjn vvrrou uwt wtje j omrrin je i gt g. U vi v nd ndtt ze ger e eg egel eld el d sa ame m n in de binn nnen enstal st a : hi al hij vo ol liief efde de sa ab b bbele lend le nd aan haa ar oren or en.. Ac en Acht hter ht er de sscche ermen,, in i de su urp plu usstal st al,, zi al zitt no og ee een n pa paar artj ar t e. tj e Helaas iss het v ou vr uwt w je daa aarv rvan an, Al an A tth hea a, ei e nd d deccem embe b r ovver erle lede le de en n.. N as Na astt de her e te t n flor o er e en de tw wee ee ba ab by wa and nder eroe er oes. M oes. Moe o de oe der Ha all llyy brrac acht ht een n jjon on-on getj ge tje e, E e, Edd ddy, dd y, te err w wer e eld er ld en nE Ell llly, zij met e maar ma arr één n arm arm rm,, een ee en me eis isje: He Hed dra. Het dra. e gaat ga at uit i sttek eken en e nd. d De tw wee e durve en st stee eeds ee ds verd der e vvan a hun an u mo oe eders ders te sp de spel ee el en ne en n et ee en n al met de po ot me ee. e V Vad ader der Vin nge ert rtje je (g ge en noemd md m dn naa aa ar ee een n vi v ng ger er d die ie h hij ij n nie iett ka ie kan n buig bu iig gen)) ki k jk jkt go g ed edmo m edig dig toe oe.. Te Tege g no nove verr de wan de nde d ro oes wonen d de e ro roes estk es t attte tk ten n. Mo oederr rro oesttka oest oe ka beviiel kat el iin n sept se epttem mbe berr vva an d ie dr e jon ngen. n. Wek We ekken nla lang sto lang tond nd ik ik zo oek eken e d en n ar na ar jo ong le eve ven n vo oor hun n raam; waar aa ar zo ouu d n ze zich de icch ve ers rstto topp pen e ? To T t ik ein i de deliijk jk hett dr he drie ie eta t l ge g ze ell ll in llig n el elka k ar gero old in ol n hun n mandje vond. ond. Ze Ze ro rolle ebol eb o len onde ertus ussse sen sen eind eind del eloo oos do oo oos d orr hun bin nne nenver erbl bliij ijf. De ee errste st te stap stap a pe en bu buiten itten n laten n nog og evvve e op en op bete bet be ter weer er wac a htten. Een stu Ee ukjje uk ukj e verrde der ku kunt u hett gesna es ate terr e en n geru geru ge uziie volg vollg gen op de sch sch her erme en w wa aa arrop p

de d e kkroessko k pp ppelikan nen te zien en n zijjn.. ’s Winters ver erblijven ze eo ond nder er in he hett Lo onghouse e, onzich htb t a aa ar vo voor orr ons onss bez ezoeke k rs ke r . Daar bo ouw uwen en ze gr grote nest s en. In jan anua uari r war aren e er al mi m ni nima maal vie ierr eier ier e en gel eleg egd eg d. Jarren enlang g iiss he h t fo fokk kken kk n zon o derr tasstbaa on ba aar res resul sul ultaat ta a verlope pen n. Dit jjaar stton n. o d he hett grote e n euws ni eu uws in alle allle kra ant nten en:: pe en pelikaan na 11 10 ja aar ar in Blijd dorp uitt hett ei gekr krop op pen e . Op 20 j nu ja uar ari breekt k hett e kt eer ersste ei ope er pen n en een we eek la ate wordt ater dt de moeite nogmaa alss b lo be oon ond d met een kuiken. Het is 110 jaar gelede den n dat da er een pelikaan geboren is onze diergaarde. We zijn er dus met z’n allen erg trots op en vo vooral blij mee dat het idee om ze ’s winters binnen e te hou uden zo goed uitgepakt is. De D kuikens groeien op in de d opfokkru uiim m mte in de Rivviè èrahal. Na drie maand den n gaan n ze met et de volwassenen naar bu uite ten. en

Apenperikelen Half Ha lff dec e em embe b r st ston on nd het he h et ve v rb rbli lijf jff n naa aa astt de gori go rill ril lla’ lla’ a s le leeg eg e g. O je ee e,, waar aar iss Fra aa rank nkyy ge nk gebl bllee v n? ve n FFra rank ra nkky is d de e witk wittkkruin wi ru uin inma mang ma n ab ng a ey d die i ie alle al le leen een n ach hte terr bl b ee e f na nada datt zi da zijn j vrouw jn rouwtj tjje in het vo oor orja jaar ja arr overl ve erl rlee e d. Naa ee arsti t g ging ging men gi e op zoe ek na naar g gez e el ez elsc scha h p vvo oor o hem em.. Da Datt lukt ktte. e Bin nne nenk nkkort ort ko or k me m n er twee vr vrou ou uw w-t es tj e na aa ar Ro Rott tttter e da dam. m Hal a f de ece c mb mberr von ond d de e ver erzo zorg zo rgin rg ing in g he h m ec e ht h err zie ek in n zijn ijjn ve verr rb ij bl i f. Op 15 1 d dec e em ec embe berr is onz nze Fran a kyy op an zeve ze venj njar arig ar ige ig e le leef effti tijd jd ove verl rled eden en.. Vo V or de t ee tw e dam mes die e we ui u t Ie Ierl rlan and d ve verw rwac rw a hac h ten, te n, g gaa a n we wee aa eerr op zoe oekk na naar ar een n ma an nnetj ne tjje. De gor oril illa il la fam amil ilie ie ed doe oett he oe hett ui uits tsste tste t ke kend d. In d win de inte t r zitt te tten en zze e me m t z’ z n al alle l n vo v or oral all biinn nen e . Va V n ko kou u ziijn ze ni n ett zzo o ge gedi d en e d. Th T hom omas a spe as peel eltt me el mett z’ z’n n tw twee e kkle ee lein ine in e ha h lf lf-z sjjes zu es en oo o k me mett gr g otte pa pa. Hiij du durf rftt he rf hem m in nd de eb biill llen en tte e kkn nij ijpe p n. pe n. Da an n re en nt hi hijj ssn nel el weg we g om m het eff ffec fec e t va van n ee e n affst stan andj an djje te te beki be kijk jkken en. n. Hi H j ko komt mtt wat at mee mee eerr lo os va v n zi zijn j m eder mo ed der. er. Da er D t is maa aar go goed ed ook ok,, wa want ntt een ns z l hi za h j de grro oep e moe oete te ten en ve verl rlat rl aten at en en ee en een e ge ei gen n fa fami m lie mi e le eiid den n. Ho ope eli lijk jk d duu uurt uu rtt dat att a n g he no heel el llan ang. g. Pa Pa B Bo okkiito zie i t da dat pl dat p aagg ggegg e d ag goe dr o dm d oe oedi diig e en n onv n er erst sttoo o rb rbaa aarr aa aa a n. Hij b Hi Hij be esc sche herm he rmtt zi rm zijn jn n fam amillie zzoa o ls h oa hett een go g oed ede e ziilv lver e ru ug be beta ta aam mt. Ann Anne et w et wor ordt dtt watt ex wa extr trra le ekkke erre ha hapj p ess ttoe pj oegedi oe dien e d, omda om datt zze da e doo oor de and nde eren er n als lag ger ere e in ra ang g nie iet ve v el lekkke erss geg gu un nd wo word dt. E Eind jja anu nuari arri iss h het et schrikkken e . Th hiirrza a, de d 2 jaa aar oude ou de peu eute er va v n Ta T ma an nii en Bo Boki kito t hee eft een ee n snee snee e iin n ha haar arr hoo a ofd fdje e. He Hechte ten te n li lijkt vo oorrlo lopi lopi p g no og ni niet raa aa adz d aa aam. m. Er iss gro r te k nss da ka att ze de e draadje er we weer e uit er it zzie ie et te peu eren. Hop peut pe pelijk gaat de w pel won o d va on anz nzel nze elf w err d we dic icht h zon nd de er al te veel e pro rob blem blem bl men en.

Roodpoot patrijs - foto: Gerda Nijssen

Weidevogels In het wei e devoge ellg geb ebie ied, d u weet we well da daar bij de lep pel e aa ars r , lo oop opt een n pa parm rman anti tig g groepje ro roodpo oott pat a rijzen n (allec ecto t ris ruta). ).. Het Hett groep epje gro roeit ge est staa aag g. Ze scharr rrel e en mee est stal a a al aan a d de e sp poorb rbaank b nk nkan ka t tuss tu ssen ss e de struikkje jes. Van me en nsen hebben en n ze wei eini n g lastt, ze tri ni ripp ppellen er rustig tuspp sendoor. r. Deze z pat atri r jzen nso soor o t ko omt rel elat elat atief in grote en geta t le voo or in Fra rankrijk jkk en he h t Iberisc ri sch sc hS Scchie erei erei eila la and n . Ze Ze bou ouwe w n hu h n nesten o de gr op gron on ond. nd.. Het iiss niet et mee e r dan een kuil kuil ku iltj ltj tje e me mett wa watt n ne estmate teri te r aal. Een jaa ri ar off v err gel vi e ed eden n hee eftt me m n ge eprobee erd d om z in Ne ze Nede d rlan de a d te an t (he her) r))in intr trod o uceren. Datt is ttot is ot n nog og g toe oe nie oe niett su ucc cces esvo vo vol ol ge gebl blek bl eken. Bij ek de vog ogel elte tell llin ll li g va van n 20 2004 04 4 zzij ijn n ze nie iet et me m er waar wa a ge ar geno ome m n (v (vol o ge gens ns de SO S VO VON N Vo Voge ge elo de on derz rzzoe o k Ne ede derl rlan rl an nd) d).. Mi Miss sssch hie ien ee een n id idee e ee v or Bli vo lijd jd jdor dor orp p en Vog ge ellbe lbe besc sche h rm he min ing g sa same men men me om m te pr prob prob ober eren er en e n dez dez e e we weerr o op p ee e n gesc ge schi h kt hi kte ep pllek ek in Ne Nede de d erl rlan an a nd ui uitt te zet e te ten?? Zo zou o Bli lijd jd do orrp weer we eer e e ee en g en goe oede d bijjdrrag de age e kunn ku nnen nn en lev ever eren en e n aan an de na natu tu tuur uurontw wikkke eling g vvan an ons llan an nd. Na de de koren enw en wolven, de roo ro odpo oot pat pat atri rijz ri j en jz n?

want ntt jjaarllij n ijks ks verrdwijnt nt cciir irca irca a 8% 8% va an al a le e mangro ma ove v bos. Een groot deel van h he et eila and Bonaire, 60%, is uitgeroepe en to ot natuurpark, de Lac Bay. Voor toerristten na en ee en prachtige pl pr p ek e om m te t bezoeken. Er kome komen ko n bijzondere kor oral a en n voo oor en het mangrov ovee-gebied is een id deale paaip plaats voor ve eell vissen. Het water is er lekker warm, m, rus rusti tig g en n er zijn veel gaatjes en hoe o kjjes waar de klei kl eine vissen door hun n oud u errs besche herm rmd d kunnen worden. Bij het Caribisch terrras heb ebbe en de kuiforopendola’s plaats ge ema aakt akt vo voor or ttwe wee reu-

LAATSTE NIEUWS In de nacht van 10 februari om 1.15 uur is olifant Douanita in de olifantengroep van Blijdorp bevallen van een gezond jong. Het is een meisje, Tonya genaamd. Ze is vernoemd naar Ton Dorresteijn, de vertrekkend directeur van Blijdorp. De bevalling verliep uiterst snel en zonder menselijke hulp. Om 12.55 uur begon de eerste wee en twintig minuten later lag het jong al op de grond. De eerste stapjes volgden snel, geholpen door moeder Douanita en tante Irma. Binnen drie uur had zij gedronken. De vader van het jong is Alexander die momenteel in Amersfoort verblijft. Irma, de oudste olifant in de groep, gedraagt zich van het begin af aan als een zorgzame tante en ook haar dochter Bangka ontfermt zich met alle liefde over de boreling. Throng Nhi, de dochter van Douanita moet er nog even aan wennen. Zij zal de komende tijd wat minder aandacht krijgen van haar moeder. In Blijdorp zijn in totaal 12 olifanten geboren.

Oceanium Hett mang He mang gro rove ve ege geb bied d heeft een gro rond ond ndig ge rein re inig in ig gin ng ondergaan. on De vissen hadde en la last s van parasieten. Het hele st basssin n is vernieuwd. Al met al heeft he het et flinkk wat tijd in beslag genom om men en voor vo or het het et g geheel weer geschikt wa was om m de bew woners terug te ze ett tten. tte en V oral Vo all de de koeneu usr srog ogg gen, n, bij kkin inde de-ren zeer geliefd d, we werden nod ode gemist. Begin n febr febru uari is het leve en t ruggekee te erd d en zw z emmen n de roggen same m n met de e dik ikke ke e ron nde per emits weer in hun moo ooii op opge gekn ge knap apte te verblijff. Nieuw iss de valse ka are rett schildpad die err zwe w mt m . He et dier is g wond ge n gevonde den aa aan n de kkust van n Zeeland. Hij ijj m ma ag in hett ma m ng gro rove vege geebied bijkomen n en na aan anst s erke ken.. De De bedo be d elin ng is datt hij hij later weer losgelate ten wordtt in i d de ze ee. e Tonya - foto: Rob Doolaard Bl jdorp Blij do o werrkt k samen met de An nti tillle en aa aan n een natuurbeschermingspl plan an voor de ma ang n roven. Dat is hard no odiig, ig,

ze ent ntoe oeka kans n . Het ve verb rbli rb lijf li ijf jf iiss a aa angep past aa an h n wen hu wensen. Zo o is is er een n beto eton et onnen n vlo loer ge elle e egd gd.. De gd D ze ttoekanss zzij ijn nam ijn namelijkk erg na g ge gevo evo oelig elig g voo or ziekktes. Zek e er het man nn ne etjje vind vi vin ndt zi zijn j nie i uw uwe e wo w on nplek e een hele voor vo orui uitg ui tga tg ang H ang. Hij ij zit i vaak dich c tbij het glas na aar a de me mens nsen ns en te te kijken en schijnt dat reu re uze in uze uz inte ere r ssant te vinden n. De kuiforn. ope op end endo do ola l ’s zijn verhuisd naa aa ar de Victoria serr se rre. e. E Ee en van en an d de blauwe hyacintara’s is hella he laas laa as ove verled den en. Da Daardoor kwam er m er ruimtte voor andere bewo me w ne erss. De leuke zwart met gele vogels hebb ben n hier meer ruimtte en gaan hopelijkk o op de dezze plek over tot het bouwen van hun langwerpige nesten die ze aan een bo boom vlechten.

Nog meer geboortes Halff dec ecem embe berr bl b ijke ijjke k n de manenwo olven maar a lie li fsst dr drie ie jong ge en te heb ebben. In n tege te gens ge n tellin ng to t t wat normaal bij de e manenwolve ma ven en is, zien we ze nu regelm mattiiger door or hun h verblijf lopen. Moede er slee sllee eept pt nogal ve no veel el mett haa a r jongen n. Da an w we eer word rde en ze dichtb tb bij het gaass ge g legd gd,, dan weer een we n sttukj kjje vve e erderop achter de str t uiken. Laten L we hopen dat dit, naar mijn gevo ge voel, zenuwa vo w chtige moedergedrag w e we err o ove v r gaat en dat de jonge g n vo v or ospoedig opgroeien. n Tege eno nove verr de d penseelzwijn nen wo nen wone en de e Kirk dikk-diks. Moeder Hannyy be bevi viel el hal alff december van een gezonde doc ocht hte er. De er. verzorgers noemen haar Unuguru. Hela laas komen de dik-diks ’s winters nauwelijks buiten. We zullen dus tot de lente moeten wachten om de jonge antilope te mogen bewonderen n. Op nieuwja aarsdag g wor ordt dt Z Zib i a geboren. Zij is de d doch d hterr vvan moe eder Anne en vader Fa Faha ari. ’s Och Oc te tend vinden de e ve v rz rzorrge gers haar in de groep. Wat je noemt een rustige geboorte e. Zo Zoa als bij giraffen gebruials kelijk loo opt p ze e gelijk na de geboorte met de gro oep mee buiten op het et perk. Ze krijgt wel extra veel bez ezoekk. Ondertussen wo O w rd rdtt err in de Rivviè ièraha al druk gewerkt k aan an d de opbouw uw van va n de d tentoon nst stellli lin ng ‘Vlinders in je e buik bu ik’’. Er kome men ac acti t viteiten voo oor kin oor ndere de ren waa ar spe pele enderwijs veel ove er er vlinders r te lere le ere ren n valt. Kortom m een le euk uke e at attr t actie voor de voorrja jaarrsvvakantie.

Met dank aan: dee nie nieuw uwsbrief van de vrijw jwilligers en Lex No oord dermeer (Blijdorp).


7

Door: Angeline Peters en Alex Schouten

ARCTICA, DE ‘COOLSTE’ AFDELING! Sinds de zomer kunnen n de Vrienden genieten van de terugkeer van n ijsberen in Dierg gaarde Blijdorp. He et nieuwe ijsberenverblijff is prachtig om te zien. Oplette ende bezoekerrs zullen zich hebb ben afgevraagd ho oe die twee kleinere ijsberren veranderd kunnen zijn in één grotere, waarom er de ene keer geen water in n de bassins zit en de andere e keer wel én waarom de ene ijjsbeer veel acctiever is dan de an ndere? Hoog tijd dus om eens te informeren hoe die eerste maanden bevalllen zijn en ho oe het verzorgen va an ijsberen te com mbineren valt met al die an ndere dieren die in de afdeling g Arctica wonen.

IJsberenwisseltruc Vorig jaar leek het nog niet zo makkelijk om aan geschikte bewoners voor het ijsberenverblijf te komen. In de e loop van de maanden veranderde de plan nnen regelmatig. Als vrouwtje had men n de 18-jarige Tania op het oog. Deze dame e was in Blijdorp geboren en na wat verh huizingen in Artis beland. Zij had al eerde er kennis gemaakt met mannetjes, ma aar dat had nog geen nageslacht opgelevverd. Het andere verblijf was bedoeld voor Jelle en Ewa. Deze nog jonge broer en zus zijn geboren in Ouwehands Diere enpark en verbleven tijdelijk in Dierenrijk Europa in afwachting van hun verhuiziing naar Blijdorp. Gezien de leeftijd van die twee zouden ze een tijdje samen met Tania bij elkaar blijven, maar zus Ewa zou vervolgens naar een andere tuin ve erhuizen zodat broer Jelle zich helema aal op zijn taken als fokman kon gaan richten. Tania gooide echter roet in het ete en, Ze moest niets van Ewa hebben en hee eft haar dus flink gebeten. Tania werd dus vervolgens weer gescheiden van broer en zus. Het toeval wilde dat de 15-jarige e Eric beschikbaar kwam. Deze Oosstenrijkse vent was al zes keer vader ge eworden en leek dus een geschikte fokma an voor Blijdorp. Ewa en Jelle zijn dus weer terug naar Dierenrijk Europa verhu uisd en sinds 18 november bewoont Eric het verblijf naast Tania.


Uniek verblijf Dierenverblijven in dierentuinen zijn veelal enig in hun soort. Er bestaat imme ers niet een standaard olifanten- of girafffenverblijf. En dat geldt al helemaal voorr een ijsberenverblijf. Het ijjsberenverblijf in n Arctica moest anderss dan andere verb blijven worden, met mee er aandacht en mogelijkheden voor de dieren en natu uurlijk met voldoende ve eiligheid voor de verzorgers en de bezoekkers. Bijna alles vo oor het nieuwe verblijf moest opnieuw bedacht of uitgevond den worden. Dit resulteerde in een on ntwerp met allerllei technische hoogstandjes, die natuurliijk wel in het budget mo oesten passen en n vervolgens ook nog eens in de praktijk uitvoerbaar moesten zijn. Een hele op pgave dus en daarom oo ok (bijna) logisch dat bij de ingebruikname e van het verblijff door de ijsberen op 6 juli 2008 het ve erblijf nog niet af was.

Helder water? Tijdens de opening was het bassin ge evuld met water, maar al sn nel daarna was het bassin weer leeg. Wa at bleek: zoals eig genlijk wel te verwachten was, waren er wat kinderziektes. Het ba assin was overstroomd, waardoor de dienstgang vol met water was gelop pen. Er is nu een overflow-alarm geplaatstt, waardoor dit niiet meer kan gebeuren. Daarnaast bleken n

een paar kranen toch niet op zo’n ha andige plaats te ziitten en die zijn inmidd dels verplaatst. Maar nu er we eer water in de bassinss zit, zal één ding de bezoeker meteen op pvallen: het waterr is zo troebel dat er be ehalve een mooie gro oene kleur niets te zien n is. In één van de vo orige nummers van Vrie endennieuws vie el te lezen dat er een geavanceerd filtersysteem zou kome en dat het water kraa akhelder moet houden n ondanks dat ijjsberen van die smeerp poetsen zijn. Hoe zit dat nu met dat filte ersysteem, werkt dat dan niet zoals verw wacht? Het antwoord d is simpel: door ruimte egebrek en vertra aging in de oplevering is nog niet het totale e filtersysteem geïnsta alleerd. Op het moment van schrijven wordt alleen het zwevend organisch h materiaal uit het water gefilterd en wordt het watter behandeld met ozo on. Het voorlopige resultaat is voor de bezoeker misschien wat teleurstellend, de e ijsberen vinden het echter geen enkel probleem: Eric ne eemt met veel genoege en een duik. Maar er is goed nieuws: nog vó óór de zomer is het totale filtersysteem geïïnstalleerd en kunnen we Eric en Tania ook onder water goed zien!

Liefde op het eerste gezicht? Helaas doen ijjsberen niet zo aan lieffde op het eerste gezzicht. In de natuur leve en een

tijd samen. De rest van het jaar trekkken de dieren niet met elkaar op p. Het is dus niett zo vreemd dat Eric en Ta ania nog geen nad der kenniis met ellkaar heb bben gem maakt. Ze kunnen elkaar wel van affstand van nuit de buitenverblijven zien, ma aar de tralies tusssen de tw wee verb blijven zijjn geblind deerd mett schotte en. In hett voorjaa ar zullen de twe ee voorzicchtig kennis mett elkaar gaan maken doorrdat die schotten n weggehaald worrden. Verrvolgens zal de ve erbinding g tussen de twee e buitenvverblijven n worden n ope engezet. Gaat ditt goed, da an mogen n de dierren bij elkaar, tottdat één van beide en aan ngeeft da at het we el weer genoeg is..

Seizoensgebonden dieet Hett is u missschien opgevalle en dat er een duid delijk verrschil is in activitteit tussen Ericc en Tania a. In de natuur za al een vro ouwtje in de win nter zwa anger zijn n, en zich daa arom ingrraven in een sneeuwhol en tot maa anden na a de bevvalling in een soort win nterslaap doorbre engen. Nu is Tania a niet zwa anger, du us die winterslaap in een kraa amhol is niet ech ht nodig,, Maar Tan nia is dezze wintermaande en duidellijk veel minder actief da an Eric: ze slaaptt veel, kom mt al hele emaal niet in hett water en hoeft ook niett zo veel te eten. Gelukkig g maar, want

Tania is toch well een bee etje aan de dikke e kant. Du us krijgt ze op de meeste dagen niet mee er dan drrie harinkkjes te etten. Eric krijgt ecchter mee erdere ke eren per dag watt te eten. Dit varie eert van vislollies (vis in brokken n ijs), vlee es en hon ndenbrokkken tot andijvie, appel en brood. Om de dieren bezig te houden,, krijgen ze boven ndien honing of pindakkaas, die lekker wordt uittgesmeerd op de rotsen in n het verrblijf. Visolie, roo osvicee off bloed worden hier ook wel voor gebruikkt. Ook vo oor de ho ondenbrokken n moet Erric moeite e doen, deze worden doo or de verzzorgers uitgestroo oid en verstoptt tussen de rotsen n in het buitenverblijf. Het is de e bedoeliing eens goed naar het dieet van de ijsberen te kijken. Pla an is om m meer te gaan we erken me et een seizoensgebonde en dieet, waarbij in de win nter de nadruk ligt op ve etrijk voe edsel en in de zomer meer fruitt wordt gegeven.. Kortom m, een voed dingspattroon datt lijkt op dat van ijsberen in de vriije natuu ur en dus rekening hou udt met de activiteit van de dieren. Hett lastige is dat de dieren niet makkelijk ku unnen wo orden gew wogen. Het is dus een kwestie van gevo oel en go oed kijken voor de verzorgers om m te bep palen wa at de diere en nodig hebben.

Arctica in opbouw De ijjsberen lijken het goed naar hun zin te hebb ben. Vooral Eric is vaak acttief en struint zijn hele verbliijf door. Van stere eotype gedrag, he et ‘ijsbere en’, is gelukkig no og geen n sprake. De verzo orgers wiillen daarrom ook veel tijd besteden n aan de manier van voerren of het geven van speellgoed om m de diere en bezig te houde en. Maar het is niet altijd d even makkelijk om hier voldoend de tijd voor vrij te maken n. De ijsb beren zijn n niet de enige e kostgang gers van n de afdeling Arcttica. Met zijn drieë ën (af en toe aang gevuld d met exttra menskkracht) ziijn de verrzorgerss ook vera antwoord delijk voo or alle an ndere zoog gdieren aan de Oceaniumkkant. Duss niet alleen de zeeleeuwen en otters, maar ook de bizon ns, manenw wolven, prairieho ondjes, poedoes,, cavia’s en n vicuna a’s! Ook voor deze e dieren geldt dat de verzo orging uitt mee er bestaatt dan alle een maarr wat ete en geve en en me est opruim men. Met het ontw wikkelen van een zeeleeuw wenpressentatie om het pu ubliek meer van hun gedrrag te latten zien en natuurlijk de kom mst van de e poolvossen, sne eeuwhaze en, Stelller zeeare enden en lemmin ngen hebben de verzorgers hun han nden me eer dan vol. Maa ar dat doe en ze mett veel en nthousiassme, ze werken im mmers op de ‘coolsste’ afdelling van de Dierg gaarde!

Met dank aan / foto’s: Steefan Timm mermans (dierenveerzorger Arctica, Dieergaarde Blijdorp)

K

O

U

D

B

L

O

E

< Oorkwal > Phyllorhiza punctata foto’s : Ton van Buuren

D

Tekst: Jan Breedijk

KWALLEN Op de koudbloedigenavond van 24 september ontmoette ik Charrel van der Stappen voor het eerst. Hij vertelde bevlogen over zijn werk dat bestaat uit het kweken en verzorgen van kwallen en zeepaardjes. Ook liet hij merken dat hij wel eens met jaloerse blikken keek naar de koraalafdeling, waar veel meer aandacht naartoe gaat dan naar ‘zijn’ kwallen. Ik beloofde Charrel die avond dat in het volgende Vriendennieuws de kwallen aan de beurt zouden komen. Dit is het volgende Vriendennieuws, dus hier zijn de kwallen.

kwam de kwal, als hij überhaupt nog leefde, nooit door de branding heen, maar als kind had ik het gevoel er alles aan te hebben gedaan.

Kwallenkweek in de klimaatkamer foto Lisette de Roo

Mijn ouders hadden geen auto. Een tripje naar zee was dus al een hele belevenis. Zo herinner ik me nog dat we met de verjaardag van een vriendje naar het strand gingen. Ik vond op het strand een kwal, was danig onder de indruk en riep de rest erbij. Eén jongen begon het dier te schoppen. Ik vroeg waarom hij dit deed. Hij zei dat het dier terug moest naar zee. Toen ik een spoor van kwaldelen op het strand achter hem zag had ik er flink spijt van dat ik de anderen erbij had geroepen. De volgende kwal die ik tegen kwam legde ik voorzichtig op de punt van mijn laars en ik hinkelde ermee naar de zee. Natuurlijk


Wat is nou een kwal Veel mensen denken dat kwallen weekdieren zijn, maar dit is niet zo. Kwallen zijn holtedieren. Ze zijn familie van zeeanemonen en koralen, maar zitten niet vast aan de zeebodem en kunnen door het water zweven. Het lichaam bestaat uit een soort gelei, is slap en parapluvormig. Voortbewegen doen ze door het ritmisch samentrekken van het scherm. De omtrek van de paraplu is afgezet met lange draden, de vangarmen, die vol zitten met netelige cellen. Zij zorgen voor een brandende pijn bij aanraking, vergelijkbaar met de brandnetel. De mond van de kwal bevindt zich aan de onderkant en wordt omgeven door vier mondtentakels bestaande uit hangende, rafelige flappen. Veel kwallensoorten zijn doorzichtig. Zo is de maag bij de oorkwal bijvoorbeeld, duidelijk zichtbaar, vooral als de kwal net de roodachtige kreeftjes (Artemia salina) heeft gegeten. Kwallen zijn vleeseters. Ze vangen met hun tentakels visjes en garna-

len. Jonge vis schuilt vaak onder de paraplu. De kwallen verdoven hun prooi met de netelcellen op hun vangarmen. Bij aanraking barsten die open en komt er een scherpe, met gif gevulde draad naar buiten. Als je een levende kwal aanraakt, lijkt het of je gestoken wordt door een insect. Het kan behoorlijk pijn doen en flink jeuken. De gevaarlijkste kwal is de kleine zeewesp uit Australië. Een slachtoffer van deze kwal kan alleen geholpen worden door middel van pijnbestrijding. Verder is het een kwestie van ‘je redt het net wel of niet’. Overigens leven niet alle kwallen in zout water. In Limburg komen bijvoorbeeld ook zoetwaterkwalletjes voor.

Voortplanting Sommige kwallen zijn hermafrodiet, maar veel kwallensoorten, zoals de oorkwal, kennen wel degelijk mannelijke en vrouwelijke exemplaren. De volwassen mannelijke dieren bevruchten de vrouwtjes in de herfst, waarna de eitjes zich ontwikkelen op de tentakels van de vrouwtjes. De larven zwemmen weg en zoeken een plekje om zich te settelen. De ouders sterven in de herfst. Uit de poliep groeien diverse tentakels en er vormen zich meer-

dere op elkaar gestapelde ephyra’s. Op een gegeven moment, onbekend is waardoor het wordt beïnvloed, begint de strobulatie. Strobuleren is het één voor één loskomen van de ephyra’s. Deze minikwalletjes ontwikkelen zich dan verder tot de volwassen exemplaren. In Blijdorp gebeurt het opkweken in het laboratorium, in twee verschillende klimaatkamers. De poliepen van de punctata’s en de magrovekwallen groeien in de 26°-kamer, die van de oorkwallen in de kamer van 16°. Er wordt hard naar gezocht wat het strobuleren laat starten. Er wordt onder andere getest met het veranderen van de temperatuur en het zoutgehalte. Telkens als het strobuleren dan begint wordt gedacht dat hèt gevonden is, maar dezelfde verandering blijkt de volgende keer de strobulatie dan niet te willen starten. De nieuwste test lijkt echter uitermate succesvol. De poliepen hebben hierbij een dag op een schudmachine gestaan. De strobulatie ging hierna erg voortvarend van start. Als dit gedeelte van het kweken onder de knie is, kan ervoor gezorgd worden dat de bakken altijd op tijd worden gevuld met nieuwe kwallen.

Kwallen in Blijdorp Blijdorp had het afgelopen jaar vier soorten kwallen in de collectie. Het betreft de Mangrovekwallen, Amerikaanse ribkwallen, oorkwallen, en de Phyllorhiza punctata ‘s. De eerste twee soorten zijn van ouderdom inmiddels overleden, waarbij de ribkwallen zich om onduidelijke redenen niet hebben voortgeplant. De andere twee soorten zijn nog steeds in Blijdorp te bewonderen. In 2009 zullen deze soorten weer te bewonderen zijn en wordt het assortiment zelfs uitgebreid met een vijfde soort. Welke is nog niet helemaal duidelijk, maar de voorkeur gaat uit naar de kompaskwal (Chrysaora hysoscella). Wat betreft het werken met kwallen is Blijdorp in Nederland de meest vooraanstaande dierentuin. Het kwallenbestand in de Diergaarde wordt in stand gehouden door eigen kweek. Er vinden ook uitwisselingen plaats met andere dierentuinen. In ons land heeft verder Artis nog Mangrovekwallen en is Burgers Dierenpark in het bezit van een collectie oorkwallen. Het Mekka voor kwallen bevindt zich echter in Duitsland, in Zoo Berlin. Hier zou Charrel graag eens in de keuken kijken. Overigens zijn de punctata’s op

Jonge oorkwallen - foto: Lisette de Roo

een bijzondere manier in onze dierentuin gekomen. Larven van deze kwallensoort dreven een paar jaar geleden rond in ballastwater. Charrel zag dit, haalde enkele exemplaren eruit en kweekte ze op.

De soorten nader bekeken - De oorkwal (Aurelia aurita) kan 10 tot 40 cm groot worden. In Blijdorp zijn er al exemplaren tot 25 cm groot gekweekt. Deze kwal is een kosmopoliet en komt voor in de Atlantische Oceaan, de Stille Oceaan en de Noordelijke IJszee. Ze worden vaak gezien in de kustwateren en zeearmen van de oostkust van Noord-Amerika, Californië, Japan en Europa. Hij dankt zijn naam aan de vier halfronde vormen (oren) die het geslachtsorgaan vormen. Oorkwallen worden in de natuur maar één jaar oud, in gevangenschap is dit te rekken tot anderhalf jaar. Op de hyves-pagina van Vrienden van Blijdorp staat een mooi filmpje van het Oceanium, waarop deze kwallen zijn te zien, met dank aan René Kuysten. - De mangrovekwal (Cassiopea xamachana) komt voor in het Caribische gebied en de Golf van Mexico. De kwal leeft in het ondiepe water van mangroven. Hij zet zich hier vast aan de bodem of tegen een boomstronk. Op de buik van de kwal leven eencellige algen in symbiose met hun gastheer of -vrouw. De algen geven de kwal zuurstof en voedingsstoffen en de kwal levert hen een beveiligde plek om te leven, door de netelcellen. Omdat deze wieren veel zonlicht nodig hebben leeft de kwal ondersteboven in helder en ondiep water. - Phyllorhiza punctata is een Australische kwal die oorspronkelijk uit het zuidwesten van de Stille Oceaan afkomstig is. Ze voeden zich daar voor-

namelijk met verschillende soorten slakken. Punctata’s hebben witte stippen op de paraplu en de tentakels eindigen in een soort bloemkoolvorm. In de Caribische Zee en de Golf van Mexico zijn deze kwallen ook aangekomen en vormen er een redelijke plaag. Ze eten veel plankton en eieren van vissen. Sinds 1945 zwemmen deze dieren ook rond Hawaï, maar hier zijn ze beduidend minder storend voor hun omgeving. Normaliter bereikt deze kwal een doorsnee van 45 tot 50 cm, maar in 2007 is er zelfs één met een diameter van 72 cm gevonden. In Blijdorp zijn ze tot nu toe tot maximaal 10 cm doorsnee gegroeid. - Amerikaanse ribkwallen (Mnemiopsis leidyi) werden voor het eerst in onze omgeving waargenomen in 2006 in de Waddenzee. Het kwalletje wordt slechts 10 cm groot en heeft mooi, in verschillende kleuren oplichtende lijnen (ribben) lopen door het lichaam. De ribkwal is hermafrodiet. Uit één enkel kwalletje kunnen binnen een maand circa 30.000 nakomelingen voortkomen. Dit geeft ook direct het gevaar aan van deze kwallensoort. Al die kwallen moeten eten en het voedsel bestaat uit de larven van o.a. de haring, makreel en kabeljauw. Daarnaast stellen ze ook weinig eisen. De temperatuur maakt voor hen al weinig verschil. De ribkwallen kunnen dus een ernstige bedreiging gaan vormen voor de visstand. Deze Amerikaanse ribkwallen zijn afkomstig van de oostkust van Amerika. Via de ballasttanks van schepen zijn ze terechtgekomen in de Zwarte zee en de Oostzee, waar al grote problemen zijn ontstaan. Nu zijn ze dus ook waargenomen in de Noordzee. In het kustwater van Amerika levert de ribkwal geen moeilijkheden op. Hun natuurlijke vijand, de ovale meloenkwal houdt het bestand van de ribkwallen daar onder controle.

Tot slot De kwallen op het strand hebben veel van hun schoonheid verloren, maar de dieren die hun rondjes draaien in het Oceanium, telkens prachtig veranderend van kleur in het licht, zijn kunstwerkjes om te zien. Geen enge, gevaarlijke of vieze beesten, maar dieren van een kwetsbare schoonheid, die te bewonderen zijn in ons Oceanium.

Met dank aan Charrel van der Stappen (Kwallenpost, Oceanium)


11

V

R

I

E

N

D

E

N

VOORJAARSEXCURSIE Klein, maar o zo fijn: Zoo Krefeld op zaterdag 25 april 2009

Op zaterdag 25 april 2009 organiseert de Vereniging Vrienden van Blijdorp de voorjaarsexcursie naar de dierentuin van Krefeld in Duitsland. Bij velen (nog) onbekend. De Krefelder Zoo heeft altijd een beetje in de schaduw gestaan van de grote buur Zoo Duisburg. Toch is dat niet helemaal terecht. Zoo Krefeld is wel tamelijk eenvoudig maar oh zo mooi en lief aangelegd…

Zoo Krefeld Met 13,5 ha is het niet eens zo’n hele kleine tuin. Krefeld heeft ook een behoorlijk complete collectie. Olifanten, neushoorns, jaguars en alle grote mensapen zijn aanwezig. Om maar even een paar favorieten te noemen. Wereldberoemd is Krefeld geworden met de fok van sneeuwluipaarden. Hun verblijf is helaas minder. Daar tegenover zitten de jaguars en tijgers heel wat beter in hun mooie nieuwe verblijven. Krefeld bezit drie tropenhuizen. Het vogelhuis en mensapenhuis zijn met Duitse degelijkheid voor de eeuwigheid gebouwd. Het betonnen apenhuis is overigens een trendsetter geweest. Vorig jaar hebben de Vrienden in Keulen een verbeterde kopie van het Krefelder origineel gezien. De derde en nieuwste hal is het ‘Südamerika Regenwaldhaus’, een juweel van een ontwerp met bijna allemaal vrij levende Amazonedieren. Helemaal top. Minder top is de bouwkundige staat. Duidelijk niet voor de eeuwigheid. Dat de


Krefelder Zoo ook een charmant wandelpark is, zult u zelf ontdekken en dan met name rond het olifantenperk en de Afrikaweide. Tot besluit is het goed toeven op het terras van het ‘Slot’ bij de flamingo’s. Natuurlijk met een echte ‘Torte’ of een Duitse pul bier.

om niet te lang met opgeven, want vol is vol. Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod. Op de heenreis zal een koffiestop gehouden worden (inclusief). Op de terugweg is er een gezamenlijk diner (inclusief). Vergeet niet uw paspoort of ID-kaart mee te nemen.

Voor de Vrienden en Vriendinnen die iets minder goed uit de voeten komen. Geen probleem! Zoo Krefeld is een stadsdierentuin en zo vlak als een pannenkoek.

Vertrek: 8.00 uur vanaf het Willemsplein te Rotterdam (bij de Spido). Het Willemsplein is makkelijk te bereiken met de metro (halte Leuvehaven) en met de tram.

Niet te missen in Zoo Krefeld: - ‘Südamerika Regenwaldhaus’ met o.a. vrij levende luiaards, witgezichtsaki’s en tamandua’s; - Het vogelhuis met vijf themavolières met harpdraadafscheiding; - Het mensapenhuis met gorilla’s, chimpansees en orang oetans; - De nieuwe grote kattenverblijven voor jaguars en tijgers.

Aankomsttijd in Krefeld ca. 11.45 uur. Geplande aankomsttijd in Rotterdam ca. 21.30 uur.

En tot slot natuurlijk nog de olifanten met één of twee keer per dag een ‘ouderwetsche’ circusachtige voorstelling. Je moet er van houden, maar het bestaat nog steeds. Bij aankomst in de tuin worden we ontvangen met een woord van welkom. Aansluitend voor de liefhebbers een korte rondleiding door de tuin. Daarna vrij… Dit is een verre dagtocht die wordt uitgevoerd met één 80-persoons dubbeldekkerbus. Met 80 Vrienden aansluiten bij één wegrestaurant is niet te doen. Zoals bij alle verre dagtochten is ook deze reis bijna geheel inclusief. Wij maken op de heenweg een stop bij het restaurant ‘de Betuwe’ in Tiel voor koffie met gebak! Op de terugweg staat in hetzelfde restaurant een 3-gangen diner met één consumptie naar wens voor u klaar. Vegetarisch is ook mogelijk. Wel graag van tevoren opgeven.

De volgende punten zijn voor u van belang Maximaal aantal deelnemers: 80 (één 83persoonsdubbeldekkerbus). Wacht daar-

Kosten voor leden bedragen: € 47,50. Niet leden betalen € 50,-. NB. Gaat u ook mee met de meerdaagsereis naar Zwitserland? Graag een aparte overschrijving om verwarring te voorkomen. Een eventuele reisverzekering / annuleringsverzekering dient u zelf af te sluiten. In de reissom zijn inbegrepen: - De busreis Rotterdam – Zoo Krefeld v.v; - Toegang tot de dierentuin; - Een (korte) rondleiding; - Koffie/thee met gebak op de heenweg; - Een 3-gangen diner op de terugweg inclusief één drankje; - Fooi voor de chauffeur.

Lijn 13 Ongelikt Aanmelden voor deze reis Het verschuldigde bedrag dient u over te maken naar girorekening 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp, Vroesenlaan 28-A, 3039 DV Rotterdam onder vermelding van ‘Krefeld’ + uw telefoonnummer. De overschrijvingen dienen uiterlijk 1 april 2009 te zijn ontvangen. Uw overschrijving is uw bewijs van deelname. U ontvangt geen verdere bescheiden of mededelingen, tenzij de bus vol is. Hiervan krijgt u dan zo snel mogelijk bericht en het volledige bedrag wordt teruggestort. Het is niet mogelijk het betaalde bedrag te restitueren voor afmeldingen die na 1 april worden ontvangen. Eventuele restituties vinden plaats onder inhouding van € 2,50 administratiekosten.

WIE WIL… ……de reiscoördinator assisteren met het plannen en begeleiden van (meer) dierentuindagtochten. Lijkt het je leuk en kun je wat tijd vrij maken? Kijk dan op onze website voor meer informatie: www.vriendenvanblijdorp.nl Natuurlijk kan je ook direct contact opnemen met de reiscoördinator: Peter Biesta Tel. 010-4664998 (op werkdagen na 18.00 uur) e-mail [email protected] V

R

I

E

N

D

E

“H Hé T Ta ania… nia… ni a…. Le Lekk ker er die die ier! r! Icch bin bin hi bi hier er!” Er k er!” kw wam m een n die iepe pe gro om ui uit de d kee eell v va an Eric Er ic! Ta ic! Tania nia n ni ne ege geer erde er de e he em m al d da age gen. n Ze vo n. v nd nd hem m een n pla att tte Du Duit uits ittsse e err me m t een een d diikke kke bu b buik uik k. “Hé Ta “H Tania, nia, ni a, wan nd dur urf ur rf ik ik nu en endl dliicch e ee ens ns naa aar je aar eu ub bers be rste eck cken n?” ?” Eri Eri ricc li liet et zicch ni niett zo ga g auw w afsch fsch fs chep hep epen en. n. “W Wa arrum ru um mg ga a je nu h hiint nten n das as rot ots tsb sblok sblo lok st lo ste ehe eh en n? n? Al Als ls iik k je ni nich ht se ehe hen n ka kan an da dan k ka an ik je to t ch h ga an ns ru ruik uik iken en n, ho hoor orr!” o ! “Hé Ta “H T n niia… a….. Ho Hoe eh he eb jje e die ea and nd n derre tw we ee e nou ou eig gen enliijk jk weg eg gek krre eg ge en? n? Zul ulke e kwa aai aie be be ere rre en w wa are ren he ren het to toch ch h nie nie iet??” Er Eric icc riccht htte te zic te ich h op en krrab a de d mett zij ijn jn liinker nk ker erpo po p oott ove er z jn bu zi uiik ik. k. D De e po p ot ot lie iett e ee en br bre ee ed mo modd dd d derrsp poo oorr op o zijjn to och h al n niiet iet zo w wiitt t e va v ch ht acht ac hter ht e. er “Tan “T nia ia, ma m g ik k jijj teg egen e je ze zegg gg gen n, da d rf ich c je je du d tssen e ?”” “H Hou u die ie v vie ieze iez ie ze sme merriige ge taa taa aall vo voor or je,, v or viie ieze e jod ode ellbe b er er…. … ,” ssna n uw na uwde wde d Ta an nia i . Ze e ve errga rga at da d at ze e nie iett te ege gen h he em wi willd de p prra atten en, he hett ij i s was was eiind wa ndel elij el ijjk gebr ijk ge ebr b ok ken n. ““D Die Die ie twe ee w wa are are en ve ve ee els el ls tte e kle lein lein n voo or mi mijj.. Ewa Ew wa a zzat att voo oort r du rt dure urre en nd dh haa aa a ar nage nage gels lss te do doen en n. Het He et le leek e wel zo’ ek on cca attw wa allklk k--an nor orex exia ex xia iabe iabe berriinn nnet ettje je. e So Sorr rry y ho hoor orr maa aarr da aar ar zitt ik ni n et et op tte e wac acht hten ht n. En n Jel elle lle l wa w as ee een en p pu ube bert rtje je.” .”” Tan ania ia lie iep p we w g en kee e k na aar zic ichz h el hz e f in n hett gro gro roen ene en ne wa w te t r. r De r mp ri mpe mpel ellttjjes es van n de wa ate t rval rv val al maakt k en datt haa ar ko k p er e oud uder e uiittza er ag da d n ha haar we errke k lijk li ijjk ke lle eef eeffttiijd ijjd d. Ze was a de la laat attstte ti atst tijd j eig jd igen enlijk jjk k besst we w le ee en vr vrol olliijjke jke ke bee e r. r En met me m et rede re ede den wa ant nt sste te el je m maa aarr vo aa voor orr, jje e woo oont nt in Ar Arti tis is me men nv vrraa aagt gt of je je eve ven in ven in een kis istt wil ssttap wi tap appe pp pe en en en en na ee een n ko orrtte reis re eis is ssta tap ta p je e uitt iin n Di Die ergaar erga er gaar arde de Bli de Bli l jd jdor dor orp p!! Dat at is ei e ge genl nlij nl nlij ik zo sle zo ech ht no nog n nog niiet et… … Te Teru rug ru gn na aarr jje eg ge ebo boor orte egr gron ond, on d m d, maa aarr da aa dan n in e een en e n mod der erne ern ner ve verrblijjff.. blij bl “E En je jetz tztt iiss het e tij ijd d vo voor o een or een ric i ht htiig ge be beer er!” !””, br b ulde ullde e Eri ricc st stoe toer. oe er. “IIn je dro rom me en, n, Strra au ussss. Je wa allst ove ver mi mij ni niet e heen… et een…” ee n… …” Alls A ls Erric ic boo bo oo os w wo ord dt ge gebr brui br uiktt hijj stte ui eed edss me m e err Dui u ttsse wo w orrd de en. “Nu “Nu Nun, n, v voo oo or de den le lettsten st n maa aalll,, jah. ja ah h.... Ich Ich hb bin iin n ein n Ber erli lin li ne er, r, jjah a ! En ich ah ich war tij i de eliijk g geh ehui eh uiisv u sve est in est es n Wen Wenen en n, Schö Sc chö hönb n rru un nn n..”” Tan ania ia doo ook in n het et gro r en ene e wa wate tte er en n kwa wam m als als ee al en di diva va uit i het et zzwe w mwe m ba b ad de ad de kan nt o op p. Hi H j ke keek eek k ha aa ar a ar aa an en e moe o stt bek eken en e nne nen n da d t hij hij haar hi haar ha a zzo o me mett ha haar natt na atttte va v cch ht to och h wel leu uk vo von nd d. T Ta ani nia a was wa w as in n de war. war. wa r A All llee ll ee en iss maa maa aarr al alle leen le en n, da dach ch ht zze e, en e Erik riik zza ag e ag err n nie ie et ee eens ns slle ech ht ui uitt on o da ank nkss zziijn nv vui uiile u le pel e s. s Hij iiss mi miss ssch ss chiien ch ien ni ie n ett de e bee beer eer va ee an ha aar ar dro om me en, en n,, was ast ziich ssle lech le ch ht, iiss gr grof of,, ma of m ar ja… a . ma m ar toc och. h. D De e bi b ol o og gii sscche he klo lok ti tk ktt doo oorr.. Ze ha hadden dde dd en n haa a r vo voor o Eri or r c ge gewa waar wa arsc ar schu uwd wd. Hi H j zo zou u op pdr drin iin ng ge eri rg ziijn zijn jn, zi zijn jn eig ge en n kui u le len en gr grav aven en… … mi m ss ssch chie ch ien ie n mo moes e t ze es z hem toc och h ee een n ee eerl r ij rl ijke ke kan ke ns geve ge ven ven, n,, pe eiins nsde d Tan de a ia a. Ma Maar ar laa at hi hijj zi zich ch eerrsstt een e s wa watt be bete tte er ga gaan an n ged dra rage gen!! Van ge an-da d aag g willde de ze er er nie et me meer er a aan an n den e ke k n,, missc issscchi hien en n na de de win inte ters te ers rsla l ap la ap. p. Het wa He Het was ha haa arr verrwe wete ette en da dat ze dat en nie ie et be ete terr me mett Je Jell llle ha lle h d ku k nn n en n ops psch ch hie ette en n,, dat at zat a haar ha ar dwa w rs rs. Ze Ze kee kee ek no nog ee e n nm maa a l in n hett watter er en ze zeii za z ch chtj tjjes tjes e tteg egen eg en zzic ichz ic hzzel elff:: “He “H ett is to toch och h eiig genl enlliijjk en k erg ook ook ok:: de vro rouw uw wk kri riijg jgtt allti tijd jd d ove era al de e sch hul uld d va an! n!””

The The h o

N Vriendennieuws 1 | 2009 |

13 13

B

O

T

A

N

I

S

C

H

B

L

I

J

D

O

R

P

Tekst: Monique van Leeuwen-Maat

VLINDERS IN JE BUIK In het afgelopen jaar is er in de Diergaarde hard gewerkt aan het Afrikacontinent. De krokodillenrivier is gereed en het Savannehuis en de bijbehorende savanne vorderen gestaag. Zelfs met de kunst baobab, waar we straks als bezoeker doorheen kunnen wandelen, is al een begin gemaakt. In dit stukje Afrika zit echter nog een vreemde eend in de bijt: de vlinderkas. Want op het moment dat da u de vlinderkas binnengaat, stapt u ineens Zuid-Ame me erika binnen. Daar komen namelijk de meeste planten n en vlinders vandaan die de kas bewonen. Eigenlijk moet de vlinderkas verhuizen naar het Amerikacontinent, aan de andere kant van het spoor. Dat is dan ook een vurige wens van de medewerkers van de botanische afdeling in de Dierga aarde. In de vlinderkas is een deel van de bromeliacollectie i te zien. De bromeliacollectie ie valt onder de Stichting Nationale Plantencollectie. Elke botanische tuin in Nederland heeft zo zijn eigen specialiteit. Ook wereldwijd zijn afspra ake ken n gemaaktt om m zoveel mogelijk plantensoorten in n ttu uinen in nen n en zaadbanken te conserveren n. Di D t om om te voorkomen dat soorrte ten n vo voor orgo g ed go e zo ou uden de en uitste te erv rven e doo en or miili lieu eu uve vervuili liing of door orr het ve verd rd dwi wijn ijn jne nen en van natuurgebieden. n.. Kew n w Gard den e s in Londen heeft de gro root oot o st ste e genenbank voorr wat bet etre reft ref re ft d de pl plan a te an t n. Ma aarr oo okk ons eigen en Blijd en dor o p dr d aa agt dus us een stteentje e bij in het b be ehoud den e van soorte en.

Dromen In n Bli lijd jd do orrp w wo ord den en ssin iin ndss de iin nvvo o oerin ing g va v n he et M Ma ast st rpl ster plan la an nd doo oorl oo orlop lop pe en nd p pllan anne en ge ema maak akkt vo v or nieuw we ve verb rbli rb l jjvven. en. O en Oo ok ovver de nie de ieuw uwe e vl v in nde derk rkas worrdt al ee en tijdje e na age geda dachtt en e de eers rste te ttek eken enin inge gen n en wens we nsen e liijs jstj tjes es sta aan o op p pa papi p er. Al Alss lo loca c tie denk de nktt me men aa a n he h t ge gebi bied e a ach chtterr de bizo bi zons ns, in nd de eb bu uurrt vva a he an et sp poor. oor. oo r. De sfee sf eert rtek e en nin ing door Robert va van n He erk laa at een ee n kas ka as zi zien e die als en alss een rups door or het or he l nd la n scha h p kkrron onke kelt lt. He H t id i ee e is om om bovven n in d in de e ka kas, op e ee en hoogte e van n ong ngev e eer 10 ev 0 m te me ter, r, binne ne en te kom o en. De bezoe ezzoe e eke kerr maak ma a t ee en wa w nd del eling ing tu usssen en de de bo boom oom mtopp to p en e en wa w nd de ellt lang lla ang ngza zaam za am naa am ar be ene ne-den de n. De sfee er mo oet e wor o den zoalss in een en trrop o isch ch h reg e en enwo woud d. Tu T ssen nd de e we w el elderige e bep planting, t met ett blo loem lo em me en n in fraa aaie aa aie e kleure kle kl ren en vorme me en, n, fla adderen erren kleurige vlin vl i de ders ders rs. Op de ezze wi wijz ijz jze ze ku kun je e als bezoeker er e va varen ho oe br bromelia a’s w wer erke keli lijk jkk lev even in hun natuu u rlijke omg mgev evin ing: g hoo g: hoo oog in de bomen.


Deze planten hebben namelijkk nauwelijks wortels. Het zijn epifyten, dat wil zeggen dat zij op een tak of stam van een boom leven zonder voedsel uit hun g gastheer te halen. Via de koker van bladere en krijgen zij water en voedsel. Het regen nwater blijft in de koker staan. Daarin vallen insecten en plantenmateriaal die langza aam oplossen en zo een soorrt so s ep vorm men. Via be epa paa allde d celle en ka kan d de e plant het h voedsel op pneme neme men. Oo okk ve ee el or orchideeën ch nsoorten leve vve en ep pif ifyt y is iscch h. Hu Hun bladeren vormen

Bromelia en vlinder - foto: Rob Doolaard

weliswaar geen koker, maar orchideeën maken vlezige wortels waarlangs het regenwater stroomt. Op deze wijze komen zij aan hun voedsel. Het is heel mooi om te laten zien hoe bepaalde planten-en diersoorten samenleven. De vlinders zijn voor hun nectar afhankelijk van de bloemen. Maar er zijn ook kleine kikkertjes die leven in het poeltje in de koker van grote bromeliasoorten. Het zou fantastisch zijn om dat aan de bezoekers te kunnen tonen.

Blijdorp zou u Bli Blijd lijd jdor dor orp p ni niet et zij et ijn n alls er nie nie iet et ook werd nagedacht overr educatie. educatie In de kas kun je het verhaal verrtellen over de Azteken en Maya’s die on nder andere vanille en cacao hebben o ontdekt. En daar natuurlijk de originele pla anten bij tonen. Ook nu is de vanilleorchid dee aanwezig in de Diergaarde. Deze staatt echter in een kas achter de schermen, n net als de meeste andere orchideeën en b bromelia’s. Als bezoeker kun je deze plan nten alleen bewonderen als je deelne eemt aan een groene rondleiding. Maarr veel meer bezoekers zouden deze planten en hun bijbehorende verhaal moeten kunnen zien.

Realiteit De reden dat de meeste b bromelia’s en orchideeën achter de schermen staan, is dat het bijzondere soorte en zijn. Blijdorp doet, in haar hoedanigheid van botanische tuin, moeite om die soorten te bewaren en waar mogelijjk te vermenigvuldigen. Zeldzame soorten kun je niet op de eerste de beste plek ne eerzetten. Het klimaat moet goed zijn vo oor de planten en zij moeten op een veilige plek staan. Op plaatsen waar heel ve eel bezoekers komen, wordt niet altijd e even zorgvuldig met de planten omgespro ongen en gaat er wel eens wat verloren. Oo ok het samenvoegen van planten en diieren is niet altijd succesvol. Door vraat en o overbemesting delven veel planten het o onderspit. In een kas is de ruimte beperkt. Vogels kunnen in zo’n ruimte al snel voor een heleboel ontlasting zorgen, dat kunt u bij voorbeeld zien in de Victoriase erre. Je plaatst geen giftige planten bij dieren; zo kun je

Kleurige vlinders Ten slotte is er nog de wens voor een stukje grond rond de kas om wisselende tentoonstellingen te kunnen houden. Elk jaar zijn er tentoonstellingen over planten op diverse plekken in de Diergaarde. Het perk bij de Terraszaal is een vaste plek maar daarnaast zijn er op wisselende plaatsen tentoonstellingen te vinden. Denkt u bij voorbeeld aan de Bloemenklok in 2007, het jaar van Linnaeus.

Poeltje in bromelia - foto: Juul van Dam

ook niet allerlei dieren in een kas loslaten waarin bijzondere planten staan. Het is steeds weer zoeken naar een balans. Er zijn nog meer wensen voor de nieuwe vlinderkas. Het liefst willen de botanici hun planten in de volle grond zetten. In veel dierverblijven, zoals in Taman Indah en de krokodillenrivier, staan de planten in plantenbakken. Die zijn steevast te klein om de planten goed te kunnen laten groeien. In een kas met volle grond kunnen de wortels veel dieper de bodem in. Bovendien zal de grond minder snel verzuren of uitgeput raken. Daarnaast moet er flink wat techniek in de kas komen. Als je een stukje tropisch regenwoud wilt realiseren, zal er een uitgekiend watergeefsysteem en klimaatsysteem moeten komen. De botanische afdeling verzorgt nu met 12 medewerkers een tuin van 32 hectare. Het moet wel beheersbaar blijven.

In de voorjaarsvakantie, van half februari tot eind maart, konden kinderen deelnemen aan het project ‘Vlinders in je buik’. In de Rivièrahal waren grote, kleurrijke schilderijen van vlinders te zien. Elke dag gaf meneer Palet les in het schilderen van vlinders. Er was zelfs een heus vlindermodel aanwezig om de kinderen extra te inspireren. Natuurlijk was het geheel aangekleed met fraaie bloemen en planten. Om wat kleur in de stille, grijze februarimaand te brengen heeft de botanische afdeling dit project gerealiseerd. In andere jaren was er dan bij voorbeeld een orchideeëntentoonstelling. Omdat we het geluk hebben heel dicht bij de Diergaarde te wonen komen we er vaak. In de afgelopen 20 jaar hebben we al heel wat mooie plannen werkelijkheid zien worden. Gekscherend spreken we wel eens over ‘onze achtertuin’ als we even een uurtje naar Blijdorp gaan. Hopelijk gaat deze nieuwe kas voor bromelia’s en vlinders er ook komen. Want wie wil er nu niet een stukje tropisch regenwoud in zijn achtertuin?

Met dank aan: Melitta van Bracht (Diergaarde Blijdorp)


15

Tekst en foto’s: Marcel Kreuger

‘DEEL VAN DE BLIJDORPFAMILIE’ Na ruim 20 jaar komt op 1 maart 2009 een einde aan het directeurschap van Ton Dorresteijn. Op 11 januari jongstleden hebben de leden persoonlijk afscheid kunnen nemen. Op diezelfde bijeenkomst is zijn opvolger voorgesteld. Marc Damen is een oude bekende van Blijdorp en de Vrienden. In de periode 1994-1998 was hij lid van het bestuur en hoofdredacteur van Vriendennieuws. Redenen genoeg om met beide heren af te spreken.

Zoals gebruikelijk bij een afscheid vraag ik Ton Dorresteijn naar de hoogtepunten uit de afgelopen jaren. Het antwoord is verrassend: “De momenten die me zijn bijgebleven zijn natuurlijk de grote openingen, maar vooral toch de minder opvallende zaken, zoals de geboortes die ik bij mocht wonen. Maar ook de bijeenkomst op het stadhuis waar binnen 10 minuten werd geregeld dat we konden uitbreiden. Ik zie nog de verbijstering op het gezicht van de toenmalige bestuursvoorzitter Jacques Schoufour. Wat ik me ook zal blijven herinneren is het gevoel dat we met elkaar in staat zijn gebleken om de uitzichtloze situatie waarin Blijdorp verkeerde aan het eind van de jaren ’80 om te buigen. Dankzij de enorme inzet, deskundigheid en creativiteit van de Blijdorp-staf zijn we nu één van de toptuinen van de wereld. Het was heel leuk om daar leiding aan te mogen geven. Ik kijk met een heel tevreden gevoel terug. Dat maakt het afscheid ook makkelijker.” Dorresteijn kijkt ook met plezier terug op de samenwerking met de Vrienden. Een gevoel dat overigens wederzijds is. “De Vrienden waren er altijd. Zij gaven vaak het laatste financiële zetje dat nodig was om een project mogelijk te maken. Ze liepen voorop toen de gemeente de subsidie dreigde te korten. Veel van de mooiste verblijven zijn tot stand gekomen dankzij de steun van de Vrienden. Het is gênant dat we er nooit in zijn geslaagd een Vrien-


denproject te openen zoals het hoort. Of we waren te laat, of we openden maar een half verblijf, zoals bij de ijsberen. Ik heb zo’n beetje alle excuses gebruikt die er zijn te bedenken. Een diepte- maar ook een hoogtepunt was de ‘opening’ van het Manoelverblijf. Ik zie Ben Bothof nog staan met z’n voerbakje bij een verblijf dat pas half af was… En toch was dat een hele leuke dag. Dat kenschetst misschien ook wel hoe uitstekend de relatie is met de Vrienden.” Blijdorp trekt jaarlijks zo’n 1,5 miljoen bezoekers. Er zijn 120.000 abonnementhouders. Blijdorp is bij mijn weten de enige tuin met een onafhankelijke ‘fanclub’ met 6000 leden die jaarlijks garant staat voor een stevige financiële injectie. Wat maakt Blijdorp zo’n succes? Dorresteijn: “Je moet een verhaal hebben, een visie. Het moet meer zijn dan ‘we laten je iets moois zien’. Belangrijk is ook dat we goede mensen hebben om het verhaal te vertellen. We geloven in onze aanpak. En je moet eerlijk zijn naar het publiek. Blijdorp-mensen spelen geen toneel. Blijdorp is een mensentuin. Laten we elkaar niet voor de gek houden, zonder bezoekers is er geen dierentuin. Zonder bezoekers kunnen we niets van onze mooie plannen uitvoeren. Het publiek is koning, maar wij zijn keizer. We verloochenen niet onze visie. We gaan niet met dieren leuren om het publiek te vermaken.”

Marc Damen sluit zich hier van harte bij aan: “In vergelijking met andere stadstuinen is Blijdorp ook enorm actief. Er gebeurt hier gewoon heel veel: nieuwe verblijven, educatieve programma’s, natuurbeschermingsactiviteiten, etc. Belangrijk is verder de manier waarop Blijdorp haar boodschap over brengt. Wij zijn niet van het vingertje. Natuurbeschermingsverhalen kunnen soms zo fatalistisch zijn. De mensen moeten in de eerste plaats een leuke dag hebben. Veel bezoekers hebben een goede band met dieren en verzorgers. Veel andere tuinen willen zo’n emotionele band niet. In Blijdorp wordt daar juist veel aandacht aan besteed. We hebben geen geheimen voor onze bezoekers. Die openheid wordt ook gewaardeerd door de Vrienden. Je bent partner in voor- en tegenspoed, deel van de Blijdorpfamilie.” Dorresteijn: “Het succes van Blijdorp is een combinatie van de kracht van de mensen die er werken, de gezamenlijk gedragen visie en de ruimte die de gemeente Rotterdam biedt. En natuurlijk de Rotterdamse mentaliteit van ‘niet lullen, maar poetsen’. Je kunt wel allemaal mooie plannen hebben, maar je moet het ook gewoon doen! Zonder die mentaliteit was het Oceanium er nooit gekomen. Ook met de Vriendengeschenken ging het zo. Je kan wel eeuwig blijven schaven en vijlen. Op een gegeven moment moet het ook een keer open, dan maar in een min-

der volmaakte staat. We maken het dan later wel af.” Hoe is het voor Marc Damen om zo’n succesvolle directeur op te volgen? Damen: “De trein rolt. Alleen de machinist wijzigt. Vergeet niet dat Blijdorp werkt vanuit masterplannen die door het gehele personeel zijn omarmd. De mensen weten wat er van hen wordt verwacht. Er werkt hier een hele grote groep internationale experts. Al die mensen vertellen hetzelfde verhaal. Dat maakt Blijdorp zo geloofwaardig. De visie is leidend, niet de voorkeur van de directeur.” Dorresteijn vult aan: “Precies. Persoonlijk heb ik niets met vissen, maar we hebben wel een van de mooiste aquaria in Europa. De koers maken we met z’n allen. Het masterplan is de basis. Vaak ziet het uiteindelijke resultaat er heel anders uit. Maar dat hebben we dan met elkaar

Primeur

bedacht. Natuurlijk hebben we intern flinke discussies. Maar als de keus is gemaakt dan gaan we er met z’n allen voor. Marc past helemaal in dat verhaal. De visie, deskundigheid en de passie van Marc maken dat ik met een gerust gevoel afscheid neem.” Wat is de uitdaging voor de komende periode? Dorresteijn: “We blijven vanzelfsprekend doorbouwen aan een mooier Blijdorp. De restauratie van de Rivièrahal is een enorme klus. Belangrijk is verder dat we onze bedrijfsvoering milieuvriendelijker maken. We moeten laten zien dat wij zelf ook proberen de boodschap waar te maken. Laten zien dat het mogelijk is om verschil te maken.”

Het zal u niet verbazen dat Marc Damen zich hierbij aansluit. “De mensen moeten hier de tuin verlaten met het gevoel dat we zelf iets kunnen doen. Geen depriverhaal.” “Ik zie het helemaal zitten om hier te werken. Ik loop hier nu zo’n 20 jaar rond. Ik ben waanzinnig trots dat ik hier directeur mag worden en samen met de fantastische staf mag werken aan een nog mooier en beter Blijdorp. Het voelt ook heel goed om weer terug te zijn bij de Vrienden. We weten wat we aan elkaar hebben. Ik heb alle vertrouwen in de toekomst.” Ton, bedankt voor de fijne samenwerking en de mooie jaren in Blijdorp. We hopen je nog vaak te mogen zien! Marc, welkom thuis!

In Diergaarde Blijdorp is onlangs een kroeskoppelikaantje uit het ei gekomen, een Nederlandse primeur voor de Rotterdamse Diergaarde. Blijdorp heeft sowieso iets speciaals met pelikanen. De allereerste pelikaan (roze pelikaan) die ooit in een dierentuin uit het ei kwam, zag het levenslicht in 1872 in de oude Rotterdamsche Diergaarde! Ook in 1878 en 1899 werden daar (roze) pelikanen geboren. Daarna duurde het maar liefst 110 jaar voordat er (nu dus, anno 2009) weer een pelikaantje uit het ei kroop. Op 28/01/2009 kroop er een tweede kuiken uit het ei!

Jonge kroeskoppelikaan - foto: Rob Doolaard

Ingezonden

Wasberen - foto: Peter van Norde

Tekst: Trix Vermeulen

BLIJDORPS TWELVE Afgelopen zomer ben ik naar Dublin geweest voor onze olifanten. In februari 2008 is Yasmin bevallen van een zoon Budi. In het voorjaar van 2007 schonk Bernardine het leven aan dochter Asha. Het is een hechte familiegroep. Het verblijf ‘’The Kaziranga Forest Trail” is in één woord prachtig. Twee ruime perken van samen 8.000 m2 met twee zwembaden. Langs het bezoekerspad groeit veel bamboe en er loopt een beekje. Mooie olifanten in een mooi verblijf, wat wil je nog meer! Groetjes, Hidde Jongsma


Sinds september woont er in Blijdorp een groep van twaalf wasberen. De beren zijn overgenomen van Stichting AAP. Het gaat voor een deel om afgedankte huisdieren. De groep bestaat uit zeven mannetjes en vijf vrouwtjes. De mannetjes zijn gesteriliseerd; het is niet de bedoeling dat de dieren zich gaan voortplanten. Wel kunnen ze in Blijdorp een plezierig leven hebben. De wasberen krijgen een nieuw verblijf aan de rand van Arctica. Dit verblijf is nog niet af en daarom zijn de dieren nu nog te zien in de oude kattenrotonde. Bij Stichting AAP werd het twaalftal AAP’s twelve genoemd, maar nu is Blijdorps Twelve natuurlijk een betere naam!

Wassende beer? In het Engels heet de wasbeer ‘raccoon‘. Dit woord komt van ‘ahrah-koon-em‘, de naam die het Indianenhoofd Powhatan en zijn dochter Pocahontas aan de wasbeer gaven. Het betekent ‘hij, die wrijft, boent en krabt met zijn handen‘. Spaanse kolonisten namen de benaming ‘mapachitli‘ over van de Azteken. Dit betekent zoveel als ‘hij, die alles met zijn handen pakt‘. De Nederlandse naam ‘wasbeer‘ heeft betrekking op het onderdompelen, het ‘wassen’ van zijn eten, wat de wasbeer doet.

water de eeltige laag op de poten verzacht. Zo lijkt het alsof het voedsel gewassen wordt. Het gedrag dat de wasbeer in gevangenschap laat zien, het werkelijk meenemen van voedsel naar water en het afspoelen, is in het wild nooit gezien.

Maar, de wasbeer wast zijn eten helemaal niet! Wat hij wel doet, is het voedsel ontdoen van oneetbare delen. Hij doet dit met de uiterst gevoelige kussens van zijn voorpoten. Het gevoel in de voorpoten wordt nog sterker onder water, omdat het

Familie Christopher Columbus was de eerste die schriftelijk verslag deed van de wasbeer. De wasbeer zou verwant zijn aan allerlei soorten dieren, zoals de hond, de kat en de beer. Linnaeus plaatste de wasbeer in

De wasbeer is een echte omnivoor, hij eet van alles: fruit, noten, schaaldieren, insecten, eieren en nog veel meer. Als er veel voedsel is om uit te kiezen, heeft elke beer zo zijn eigen lievelingskostje.

de familie van de beren, eerst als de Ursus cauda elongata (beer met lange staart), later als de Ursus Lotor (wasbeer). Er bestaan verschillende soorten wasberen. De kleinste soort vindt men in ZuidFlorida. De gewone wasbeer (Procyon lotor) is de meest algemene wasbeersoort en komt wijdverbreid en in groten getale in Noord-Amerika voor. De soort komt ook als exoot in Europa voor.

Boevenkop De wasbeer valt op door de zwarte vacht rond de ogen, wat hem een heus bandietenmasker geeft. Hij heeft een dikke staart met afwisselend lichte en donkere strepen. Men denkt dat wasberen elkaar makkelijk herkennen aan de tekening op de kop en de ringen op de staart. De rest van de vacht is grijs of bruin. Hij heeft een dikke ondervacht, die hem beschermt tegen de kou. Door zijn compacte lijf en korte poten rent een wasbeer niet snel en hij kan niet goed springen. Zwemmen kan hij wel goed. Hij brengt met gemak veel tijd in

Voortplanting Als de dagen lengen en het langer licht is, gaan man en vrouw wasbeer op zoek naar elkaar om te paren. Na een zwangerschap van zo’n vijf maanden, werpt het wijfje twee tot vijf jongen. De grootte van de worp varieert sterk. In gebieden met een hoog sterftecijfer is het aantal jongen per worp vaak groter. De jongen worden alleen door de moeder grootgebracht. De jongen zijn nog blind en doof als ze geboren worden. De tekening van het masker is al vaag zichtbaar. Moeder wasbeer leert de jongen voedsel te zoeken, te jagen en een geschikt hol te vinden. Als de jongen dit onder de knie hebben, gaan ze hun eigen weg. Dit is vaak al binnen het eerste levensjaar.

Jacht De vacht van de wasbeer wordt al eeuwen gebruikt als kleding, de staart vaak als accessoire, bijvoorbeeld aan een pet. Sinds de achttiende eeuw zijn er honden gefokt speciaal voor de jacht op wasberen. In de negentiende eeuw werden wasbeerhuiden gebruikt als betaalmiddel. Hierdoor nam de jacht op de dieren

geroemd om zijn jaagtechnieken. In fabels speelt hij een soortgelijke rol als onze vos Reinaert, het dier dat de andere dieren te slim af is. De Azteken geloofden in de bovennatuurlijke krachten van de wasbeer. De toewijding van de moederbeer voor haar jongen werd vergeleken met die van de oude, wijze vrouwen in de stam. In de westerse cultuur zijn er verschillende kinderboeken geschreven over het leven met een wasbeer. Een voorbeeld is het boek van Sterling North, waarin hij vertelt hoe hij een wasbeerjong opvoedde tijdens de Eerste Wereldoorlog. Ook zijn er allerlei tekenfilms waarin de wasbeer een grote rol speelt, zoals Over the Hedge en Pocahontas.

Stadse beer Wasberen leven het liefst in bosrijke gebieden. In deze gebieden vinden ze voldoende ontsnappingsmogelijkheden bij dreigend gevaar, de boom in! Vooral in Amerika en Canada leven veel wasberen. In 1934 werden twee paren beren uitgezet in Duitsland. In 1970 was het aantal vermeerderd tot 20.000 en nu wonen er tussen de 200.000 en 400.000 wasberen in Duitsland. Ook in Nederland worden ze soms gesignaleerd. Het grote aanpassingsvermogen van de wasbeer heeft ervoor gezorgd dat hij goed kan leven in stedelijk gebied. Hij vindt fruit en insecten in de tuinen en haalt etensresten uit afval van de mensen. Ze slapen vaak in nabijgelegen bossen, maar een garage of zolder als slaapplaats vinden ze ook prima.

Wasbeer - foto: Peter van Norde

het water door. Door op zijn achterpoten te staan, kan de wasbeer dingen onderzoeken met zijn voorpoten. Hij is een goede klimmer. Uit een boom klimmen doet hij met de kop eerst, wat opmerkelijk is voor een dier van zijn formaat. Dit lukt hem doordat hij zijn achterpoten kan draaien. Wasberen doen veel op de tast. Hun voorpoten zijn ontzettend gevoelig, met name de kussentjes onder de poten. Ze kunnen zelfs dingen herkennen met hun poten zonder deze echt aan te raken, de trilling is voldoende.

enorm toe. Toen jassen van wasbeerbont de trend werd bij Amerikaanse studenten, was geen wasbeer meer veilig. Er zijn heel veel dieren gedood. De televisie-uitzendingen over Davy Crockett in de jaren vijftig zorgden dat de pet met de wasbeerstaart erg populair werd. Ironisch genoeg was de pet uit de serie geeneens gemaakt van wasbeerbont!

Mythologie en cultuur In de mythologie van de oorspronkelijke bewoners van Amerika spelen wasberen vaak een rol in verhalen. Hij wordt

De sterk ontwikkelde tast van de wasbeer maakt ze tot goede inbrekers. Ze hebben geen probleem om verschillende soorten sloten te openen met hun klauwen. Tijdens een onderzoek kregen ze ook andersom geplaatste sloten snel en gemakkelijk open. Bovendien kunnen ze tot een periode van wel drie jaar bepaalde oplossingen onthouden. Zo is een kippenhok voor een wasbeer letterlijk een eitje! De wasberen zullen zeker weten veel bekijks krijgen in de Rotterdamse diergaarde. Ze zijn speels, nieuwsgierig en gewoon heel leuk om naar te kijken. Toen de wasberen nog maar net in Blijdorp waren gearriveerd, wisten er twee meteen te ontsnappen. Dus wie weet wat we nog te stellen krijgen met Blijdorps Twelve!


19

V

R

I

E

N

D

E

N

LAND VON BERG UND TAL, HEIDI UND PETER, ZOO UND TIERGARTEN… Bern

Zesdaagse reis naar het beste van Zwitserland van 18 t/m 23 mei 2009 (de eerder aangekondigde Duitsland/Polenreis gaat niet door)

De Vereniging Vrienden van Blijdorp organiseert in de Hemelvaartsweek van maandag 18 mei t/m zaterdag 23 mei 2009 een meerdaagse reis naar Zwitserland.

Luzern

Zwitserland herbergt niet het grootste aantal dierentuinen, wel zijn het kwaliteitstuinen. We bezoeken de vier beste tuinen. Buiten de eerste en de laatste dag zijn de reistijden beperkt. De wegen in Zwitserland zijn uitstekend en bovendien rijden we door een aangenaam landschap. Zwitserland is populair! Niet voor niets is dit al weer de derde reis die de Vrienden naar Zwitserland maken. Nieuw in deze reis is het lieflijke bergdierenpark Goldau. Onlangs is Zürich uitgeroepen tot de best leefbare stad! Een stad goed voor de Zwitsers is ook goed voor de Vrienden. Wij verblijven drie nachten in hartje centrum in het 3-sterren Best Western hotel Montana. Uitgaansgelegenheden, openbaar vervoer en onze eigen bus, alles onder handbereik. Wat willen we nog meer! De eerste en de laatste nacht brengen wij door in het 4-sterren Atlas (zaken-)hotel in Weil am Rhein. Gelegen tegenover Basel, maar nog net in Duitsland. We kunnen de ‘Zolli’ al zien liggen! De volgende 4 tuinen worden bezocht: Zoo Basel (Zolli); Tierpark Goldau; Zoo Zürich; Tierpark Dählhölzli te Bern. Zwitserland is een Alpenland. Alle te bezoeken tuinen hebben in meer of mindere mate hoogteverschil. De ‘Zolli’ in


Basel is een compacte stadsdierentuin en heeft daardoor een redelijk beperkt hoogteverschil. Zoo Zürich ligt op een helling boven de stad, is groter en heeft daardoor ook meer hoogteverschil. De Dählhölzli is voor het grootste gedeelte vlak, maar heeft een klein lager gedeelte aan de rivier. Tierpark Goldau is een echte bergdierentuin. Wandelschoenen aan en klimmen! Omdat niet iedereen met hoeven geboren is en bovendien de collectie beperkt is, wordt als alternatief een stadsbezoek aan Luzern aangeboden. De reis bestaat uit twee reisdagen en vier dierentuindagen. De twee ‘Tierparken’ zijn niet voor iedereen dagvullend. Als er voldoende liefhebbers zijn kan vanuit de ‘Dählhölzli’ de oude, op een klif gebouwde stad Bern bezocht worden. In dat geval is een dierentuin/stedenreis mogelijk met een bezoek aan drie dierentuinen en de drie steden. ‘Zolli’ Midden in het centrum van Basel gelegen en immens populair bij de lokale bevolking. Zoo Basel, liefkozend ‘Zolli’ genoemd, werd in de 70-er jaren van de vorige eeuw onder leiding van de bezielende directeur Ernst Lang wereldberoemd met de gorillafok. In dezelfde periode verrees het enorme apenhuis en het ‘Vivarium’. Het formaat van dat apenhuis, hoewel gedateerd, is nog steeds indrukwekkend. Het ’Vivarium’ is een tijdloos juweel. De laatste jaren zijn mooie

Afrikaanse projecten gerealiseerd. In het oog springen de Afrikaanse Savanne, het ‘Etosha Haus’ en een spectaculaire ‘krokodillenrivier’. Echte dierentuinhistorie vinden we terug in het vogelhuis en het antilopenhuis. Kortom, een mooie en zeer complete tuin om mee te beginnen.

Tierpark Goldau Een echte bergdierentuin. De collectie bestaat (bijna) alleen uit dieren uit de Alpenlanden. De verblijven zijn daardoor heel natuurlijk. Top zijn de mooie ‘tent’volières voor de gieren, uilen en raven. Het originele van deze tuin is dat door de hele tuin en dus ook tussen de bezoekers de damherten en moeflons vrij rondlopen. Momenteel bestaat de tuin uit 15 ha berggebied. De komende jaren wordt dit met 15 ha uitgebreid naar de andere kant van het dal. Een landschapsviaduct verbindt de twee tuinen. Tijdens ons bezoek is het eerste verblijf aan de andere kant van het viaduct zo goed als af, maar nog niet open. Dit gigaverblijf (2 ha.) voor bruine beren en wolven is met een beetje geluk voor de Vrienden toch met een rondleiding te bezichtigen. Kortom, eenvoudig maar de moeite waard!

Zoo Zürich De topper van de reis. Zoo Zürich is met een joekel van een masterplan bezig. In 25 jaar tijd wordt de hele tuin op de schop genomen en danig vergroot. De

brilberen, (Aziatische) leeuwen, sneeuwluipaarden en Siberische tijgers, om een paar zoofavorieten te noemen, zitten er al warmpjes bij in nieuwe biotoopverblijven. In een net geopend juweel springen Dsjelada’s en steenbokken. Net als Basel bezit Zürich een groot apenhuis en het ‘Vivarium’ heet in Zürich ‘Exotarium’. En dan… Alles valt in het niet bij de mega grote tropenhal ‘Masoala’. Als het meezit krijgen we een speciale rondleiding door dit Madagascar-regenwoud! Alleen ‘Masoala’ is de reis naar Zwitserland al waard!

tweede overnachting in Atlas Hotel. Gezamenlijk diner in ons hotel. - Zaterdag 23 mei: Terugreis naar Rotterdam. Diner onderweg in een wegrestaurant (niet inclusief) Aankomst Rotterdam +/- 21.00 uur.

Tierpark ‘Dählhölzli’ te Bern Het toetje van de reis! Aan de rand van Bern ligt deze middelgrote dierentuin. Net als Zoo Zürich is ook dit Tierpark met een masterplan bezig. Natuurlijk een tikje kleiner en ietsje eenvoudiger. Maar wat is klein? Het nieuwe combiverblijf, ‘WisentWald’ voor Wisenten en edelherten meet 5 ha! Het nieuwe zeehondenverblijf is zelfs één van de grootste van Europa. Ook Bern is de trotse bezitter van een ‘Vivarium’, een middelgroot tropenhuis. Als Vrienden zullen wij het meest onder de indruk zijn van een heuse ‘Bassrock’. Deze compleet overdekte vogelrots, nu nog in aanbouw, behoort tijdens ons bezoek af te zijn. Dählhölzli/Bern een mooie afsluiting van onze Zwitserland-reis.

In de reissom zijn begrepen: - Vervoer van Rotterdam-Zwitserland v.v. en alle excursies in Zwitserland conform het programma. - Lokale belastingen, tol- en parkeergelden. - Twee nachten in Atlas hotel in Weil am Rhein op basis van LO. - Drie nachten in Best Western Hotel Montana te Zürich op basis van LO. - Drie keer een gezamenlijk diner op 18 mei, 19 mei en 22 mei. - Toegang tot de vier dierentuinen conform het programma. - Een busboekje of folder met het programma.

Het reisprogramma ziet er als volgt uit: - Maandag 18 mei: Vertrek om 9.00 uur vanaf het Willemsplein (bij de Spido) te Rotterdam. Het Willemsplein is bereikbaar met de tram of per metro (uitstappen bij Leuvehaven). We hebben een lange reisdag voor de boeg en rijden van Rotterdam naar Weil am Rhein vlakbij Basel. Aankomst begin van de avond. Na de incheck in Atlas Hotel dineren wij gezamenlijk in ons hotel. - Dinsdag 19 mei: Bezoek aan ‘Zolli’ te Basel en aansluitend door naar Zürich Na de incheck in Best Western Hotel Montana een gezamenlijk diner in ons hotel. - Woensdag 20 mei: Dagtocht naar Tierpark Goldau of een bezoek aan de stad Luzern (Vierwoudstedenmeer). - Donderdag 21 mei: Een volle dag voor een bezoek aan Zoo Zürich. Een combinatie van stad en zoo is mogelijk. Een rechtstreekse tramlijn verbindt zoo en centrum. - Vrijdag 22 mei: Vertrek naar Tierpark Dählhölzli te Bern. Aansluitend weer terug naar Weil am Rhein voor een

Kosten € 550,-, gebaseerd op een arrangement in een 2-persoonskamer. Nietleden betalen € 35 extra en zijn daarmee automatisch lid voor het jaar 2009. Voor een 1-persoonskamer geldt een toeslag van € 150,-.

Niet inbegrepen zijn: - Overige maaltijden. - Persoonlijke uitgaven. - Fooi voor de chauffeur. - Persoonlijke verzekeringen zoals annuleringsverzekering, reis- en/of ongevallenverzekering.

een geldige Europese ID-kaart (blauw/wit creditcardformaat). Het minimum aantal deelnemers is 28. Er is een maximum aantal van 40 deelnemers. Het bestuur van de Vereniging Vrienden van Blijdorp behoudt zich het recht voor de reis eenzijdig te annuleren als er gewichtige redenen zijn. Het door u betaalde voorschotbedrag zal in dat geval aan u worden teruggestort onder inhouding van € 15 reserveringskosten. Als de reis volgeboekt is wordt wel het gehele bedrag teruggestort.

Boeken van deze reis Indien u belangstelling heeft voor deze reis, verzoeken wij u voor 1 april aanstaande € 150,- p.p. als eerste aanbetaling (tevens bewijs van boeking) over te maken naar postbankrekening 20.71.059 t.n.v. Vereniging Vrienden van Blijdorp afd. excursies, Vroesenlaan 28-A 3039 DV Rotterdam onder vermelding van ‘Zwitserland’ en uw telefoonnummer. Als u een 1-persoonskamer wenst dient u dit aan te geven met de code 1-P. Boekt u gescheiden maar reist u samen vermeldt dan de naam van de kamergeno(o)t(e). Bent u alleenreizend en wilt u de 1-persoonskamertoeslag vermijden, dan kunt u dat met de code ‘Ind’ kenbaar maken. De reiscoördinator zal dan kijken of een kamerdeling met iemand van het gelijke geslacht mogelijk is. Lukt dit niet dan wordt alsnog een 1-persoonskamer geboekt en in rekening gebracht. Indeling gebeurt op eigen risico.

Wat is verder van belang Zoals altijd geldt in de bus een rookverbod. Er wordt onderweg regelmatig gestopt voor rook/rustpauzes. Niemand kan aanspraak maken op een vaste plaats in de bus. Voor deze reis dient u te beschikken over een geldig paspoort of

Op 1 april besluit het bestuur of de reis doorgaat. U wordt daarvan zo spoedig mogelijk op de hoogte gebracht. Ook ontvangt u dan nadere informatie over de reis. Het is niet mogelijk de eerste aanbetaling terug te storten voor afmeldingen die na 1 april zijn ontvangen. Voor meer informatie over deze reis kunt u zich wenden tot Peter Biesta (zie colofon).

Basel

Zurich


21

Tekst: Alex Schouten

ONDERSTEUNING VAN AZIATISCHE GIEREN In het vorige Vriendennieuws heeft u kunnen lezen dat niet alleen de ijsberen, maar ook de gieren terug zijn in Blijdorp. Zoals u weet komt er dankzij uw giften in 2009 naast het savannehuis een nieuwe volière voor maraboes en gieren.

Blijdorp grijpt de komst van de gieren aan om aandacht te vragen voor de desastreuze ontwikkelingen voor gieren in Azië. De Diergaarde heeft de Vrienden gevraagd om in het verlengde van het nieuwe verblijf ook een bijdrage te leveren aan het behoud van gieren in Azië. Het bestuur vond dit een goed idee en heeft een bedrag van € 10.000,- ter beschikking gesteld.


Probleem De gier is in de afgelopen decennia wereldwijd sterk in aantal teruggelopen. Zo zijn de populaties van de Indische gier, de (oostelijke) witruggier en de dunsnavelgier in landen als India, Nepal en Pakistan met miljoenen afgenomen. Uit onderzoek is gebleken dat sinds 10 jaar meer dan 97 procent van de gieren in India is verdwenen! Dit betekent dat ze op het randje van uitsterven staan! Wat is de reden voor deze dramatische achteruitgang? Circa 4 jaar geleden werd de mysterieuze gieren-doder gevonden: Diclofenac. Dit geneesmiddel wordt ondermeer in India, Nepal en Pakistan in de veeteelt gebruikt als pijnstiller en ontstekingsremmer. Steeds meer boeren behandelen hun koeien met dit voor gieren giftige medicijn Diclofenac. Als gieren een dode koe eten die was behandeld met het medicijn, zijn zij binnen een paar dagen zelf ook dood! De gieren vervullen echter een belangrijk rol in het opruimen van de duizenden kadavers van met name koeien die in India op straat liggen en krijgen dus op die manier voortdurend resten van het geneesmiddel binnen. Overigens heeft het verdwijnen van de gieren ook

voor de mensen een negatief effect: de veekadavers worden niet meer opgeruimd door de gieren, waardoor er een grotere kans is op het ontstaan van voor mensen gevaarlijke ziektes.

Oplossing Hoewel de productie en het gebruik van het bewuste geneesmiddel door de Indiase overheid inmiddels is verboden, wordt het helaas nog op grote schaal toegepast. Wat moet er gebeuren om de gieren te redden: Het opzetten van fokprogramma’s in opvangcentra. Inmiddels zijn er 5 opvang/fokcentra en is het gelukt om van alle genoemde soorten gieren jongen groot te krijgen. Voor de witruggier is dit mogelijk de eerste keer ooit in gevangenschap. Hiervoor moeten wel gieren uit het wild worden gehaald om als fokouders te fungeren. Dit is overigens niet gemakkelijk. Meestal wordt een jonge ‘wilde’ gier, vlak vóór het verlaten van het nest, eruit gehaald. Maar hieraan zijn twee nadelen verbonden: Ten eerste zal de inprinting van de gier bij zijn verdere opvoeding las-

10 OKTOBER 2008 - 13 JANUARI 2009

m

u

t

a

t

In deze rubriek vindt u delen van de mutatielijst van de Diergaarde. Voor deze lijst is gebruik gemaakt van diverse (interne) Blijdorp-uitgaven. Er kan dus tussentijds het een en ander zijn veranderd. Ook kunnen dieren zich (niet zichtbaar voor publiek) achter de schermen bevinden. De meest actuele lijst vindt u op het mededelingenbord op het voorplein tegenover de flamingo’s. Op verzoek geven we aan of het een mannetje (het eerste cijfer) of een vrouwtje (het tweede cijfer) betreft, of dat het geslacht nog niet bekend is (het derde cijfer). Voorbeeld: 1.1.0 Leeuw = Twee leeuwen, één mannetje en één vrouwtje.

Geboren Geboren tig zijn. Hij zal een mens als ouder gaan zien en geen gier. Bovendien duurt het na vangst nog circa vier jaar voordat de gier volwassen is en deel kan gaan nemen aan het fokprogramma. Lobbywerk en bewustwording richting boeren en lokale bevolking van het probleem. Zo is er een Save Cow programma opgezet, waarbij het middel Diclofenac niet meer wordt toegepast. Ondersteunen van wilde populaties. Gierenpopulaties in grote natuurgebieden zijn relatief veilig. Maar omdat er een risico bestaat dat deze dieren uit gaan zwerven en alsnog met het geneesmiddel in contact te komen, zijn er ideeën om ‘gierenrestaurants’ te maken. Voor de gieren worden dan (schone) kadavers neergelegd, zodat de kans klein is dat ze buiten het park vliegen en alsnog besmette kadavers gaan eten. Dat de situatie kritiek is en dat er dus snel iets moet gebeuren is duidelijk. Diverse Indiase overheden, Indiase en Europese dierentuinen en internationale organisaties ter bescherming van roofvogels werken nu samen om de redding van de gieren mogelijk te maken. De bijdrage van de Vrienden zal hier dankbaar bij worden gebruikt.

Meer info op internet: www.vulturerescue.org Met dank aan: Harald Schmidt, curator vogels Diergaarde Blijdorp Fotografie: Nick Lindsay

31-12/0.1.0 netgiraffe (Ziba, moeder Anne, vader Fehari), 22-12/0.0.1 PrinsAlfredhert (vader Cairo, moeder Anouska), 17-12/0.1.0 zandwallaby, 1312/0.1.0 Kirks dik-dik (Ahura, vader Kirk, moeder Hanny), 12-12/ 0.0.3 manenwolf, 02-12/0.0.1 Molukken-kaketoe, 26-11/0.0.1 Amerikaanse pijlstaartrog (Dasyatis americana), 02-11/0.0.2 Gilamonster, 20-10/1.0.0 grote koedoe (Massimo, vader Max, moeder Masindi), 16-10/0.0.4 Visaya-wrattenzwijn, 1510/0.1.0 bizon (vader Clint, moeder Demi),

Gestorven Gestorven 13-01/0.1.0 banteng (Margreet),2412/0.1.0 Prins-Alfredhert (Althea), 2212/0.1.0 franjeaap (Karusha), 1111/0.1.0 stokstaartje, 09-11/0.1.0 manoel, 31-10/1.0.0 bizon, 23-10/1.0.0 hyacintara,

Sperweruil - foto: Peter van Norde

i

e

s

Gearriveerd Gearriveerd 09-01/0.1.0 sperweruil (uit Zürich, Zwitserland), 17-12/0.0.5 groene klimslang (uit Zürich, Zwitserland), 10-12/0.1.0 Darwin-nandoe (uit Praag, Tsjechië), 1012/1.0.0 toco toekan (uit Warschau, Polen), 28-11/1.1.0 zwarte leguaan, 2111/0.0.1 onechte karetschildpad (Caretta caretta),20-11/1.4.0 kemphaan (uit Rheine, Duitsland), 17-11/1.0.0 ijsbeer (Eric, uit Wenen), 14-11/1.0.0 Europese ooievaar, 14-11/0.0.4 bruine landschildpad (uit Barcelona),13-11/1.0.0 Mhorrgazelle (uit Almeria, Spanje), 1311/1.1.0 hoenderkoet (uit Barcelona), 25-10/0.0.1 bergcaracara, 16-10/1.1.0 Pacifische reuzenoctopus, 13-10/0.0.9 pannenkoekschildpad (uit Antwerpen), 10-10/0.0.2 hoornraaf, Verzonden Verzonden 07-01/0.1.0 koningspinguïn (naar Bazel, Zwitserland), 07-01/1.0.0 violette schildtoerako (naar Zürich, Zwitserland)02-01/0.0.35 oorkwal (naar Düsseldorf), 29-12/1.4.0 prairiehondje, 2912/0.1.0 vosmangoest, 20-12/1.1.0 groene klimslang, 11-12/1.0.0 Darwinnandoe (naar Lesna,Tsjechië), 1012/0.3.0 rode reuzenkangoeroe (naar België), 01-12/0.1.1 sneeuwkaproodborsttapuit (naar Avifauna), 01-12/0.2.0 VonDerDeckentok (naar Avifauna), 0112/1.0.0 Australische griel (naar Avifauna), 20-11/1.0.0 poolvos (naar Dierenrijk, Mierlo), 17-11/1.0.0 klipdas (naar Amersfoort), 14-11/1.0.0 netgiraf (Marco, naar Amersfoort), 29-10/0.0.1 Australische griel (naar Burgers,Arnhem), 27-10/1.1.0 ijsbeer Jelle en Ewa, naar Dierenrijk, Mierlo), 2310/0.1.0 Californische zeeleeuw Michelle, naar Tunesië),

Mhorrgazelle - foto: Joost Hubeek

c

o

l

o

f

o

n

31e jaargang, nummer 1, oplage: 6750

Heeft u nog oude briefjes van vijf, tien, vijfentwintig of meer gulden? U kunt al uw oude geld inleveren bij de Vriendenwinkels. Zij zullen het omwisselen in euro's voor een nieuw verblijf voor de Steller-zeearenden.

a

g

e

n

d

a

Zondag 8 maart 2009, 11.00-12.30 uur:

Zaterdag 18 april 2009, 11.00-12.00 uur: Algemene ledenvergadering 2009 met aansluitend opening volière voor Steller-zeearenden (en korte ontvangst in de Haaienzaal) -> Zie ook blz. 5 Zaterdag 25 april 2009: Voorjaarsexcursie naar Zoo Krefeld (Duitsland) ->Zie ook blz. 12 Maandag 18 tot en met zaterdag 23 mei 2009: Meerdaagse reis naar Zwitserland ->Zie ook blz. 20

Vereniging Vrienden van Blijdorp Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendennieuws is een uitgave van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en verschijnt vier maal per jaar. De Vereniging Vrienden van Blijdorp stelt zich ten doel: “Het in zo breed mogelijke zin ondersteunen van Diergaarde Blijdorp”. De jaarlijkse minimale contributie bedraagt € 35,-, waarvoor de leden 4 keer per jaar het verenigingsorgaan Vriendennieuws ontvangen, alsmede 2 gratis toegangsbewijzen voor Diergaarde Blijdorp in Rotterdam. Bovendien worden de leden in staat gesteld deel te nemen aan diverse activiteiten, die speciaal voor hen georganiseerd worden, zoals excursies en lezingen. Secretariaat: K. van Leeuwen, Sonoystraat 6a, 3039 ZT Rotterdam Vriendenfoon: 010 - 467 66 37 Email: [email protected] Postbank: 13 57 803 IBAN: NL88 PSTB 0001 3578 03 BIC: PSTBNL21 Bank: Fortis bank nr: 98.55.33.099 Reizen: P. Biesta, Vroesenlaan 28A, 3039 DV Rotterdam Telefoon: 010-4664998 (vanaf 18.00 uur) Email: [email protected] Promotieteam: Fam. H. Gerritse, Sourystraat 1d, 3039 SR Rotterdam

De lezing en de algemene ledenvergadering worden gehouden in het Eauditorium in het Oceanium. Vrienden hebben op de genoemde data tot aanvang van de bijeenkomst, en op vertoon van hun lidmaatschapskaart voor het betreffende jaar, gratis toegang tot de Diergaarde. Er is niet meer dan één introducé per lid toegestaan. U kunt in het Eauditorium uitrijkaarten kopen.

Redactie-adres Vriendennieuws: M. Kreuger, hoofdredacteur Goudsesingel 235d, 3031 EL Rotterdam Email: [email protected]

NB. De zaal gaat al om 9.30 uur open. U heeft alle tijd om onder het genot van een kopje koffie of een andere versnapering bij te praten met collega-leden.

Redactie-medewerkers: J. Breedijk, M. van Leeuwen-Maat, A. Peters, A. Schouten, G. Nijssen T. van de Velde, T. Vermeulen Vormgeving en druk: Argus, Rotterdam Vrienden van Blijdorp op Internet: Website: http://www.vriendenvanblijdorp.nl Redactie Website: A. Gelderblom Samenstelling Verenigingsbestuur: Voorzitter M. Kreuger Secretaris K. van Leeuwen Tweede secretaris S. Noordijk Penningmeester / Vice-voorzitter A.M. Bos Leden H. Gerritse - Promotie P. Biesta - Reizen ISSN: 1568-3400

Steller zeearend - foto: Peter van Norde

a

d

r

e

s

B

l

i

j

d

o

r

p

Diergaarde Blijdorp, Abraham van Stolkweg, Rotterdam Bezoekersinformatie: 010 - 443 14 95 Postadres: Postbus 532, 3000 AM Rotterdam Openingstijden: Het gehele jaar, iedere dag geopend! Wintertijd: 09.00 tot 17.00 uur. Zomertijd: 09.00 tot 18.00 uur

Artikelen geschreven door derden vertegenwoordigen de mening van de auteur en niet noodzakelijkerwijs die van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor artikelen in te korten of te weigeren. Toegezonden foto’s kunnen met vermelding van de naam van de fotograaf rechtenvrij gebruikt worden ten behoeve van activiteiten zonder winstoogmerk van de Vereniging Vrienden van Blijdorp. Tenzij schriftelijk anders wordt aangegeven worden toegezonden foto’s opgenomen in het fotoarchief van de Vereniging Vrienden van Blijdorp en aldus niet geretourneerd.

2009. Nieuws Tonya geboren 7. Vlinders in je buik 14 Kwallen 10

Recommend Documents