05Bou006z0
13-06-2005
18:15
Documentatie Utiliteitsbouw
Pagina 22
22
Kantoor en bezoekerscentrum De Slufter Rotterdam Arcadis Stedelijke Ontwikkeling, Arnhem
1
2
BOUW #06 / 2005
05Bou006z0
13-06-2005
18:18
Pagina 23
23
BOUW #06 / 2005
Op een bijzondere plek, pal aan zee op de Maasvlakte staat het nieuwe directieverblijf voor de Slufter. Het is gesitueerd in het golvende duinzand aan het eind van de strandboulevard, aan een bestaande oprit naar de Slufterdijk. Het gebouw voegt zich naar de morfologie van het duinlandschap als een bunker maar kent niet die grimmige frons, het is licht, dynamisch en mooi. Buiten oogt het gebouw gesloten, van binnen is het verrassend licht en speels. Hans Mulder De eerste indruk is overrompelend: je verwacht aan het eind van de A15 een stereotiep gebouwtje met een nevenschikking van de twee programma’s: kantoor naast bezoekersruimte, in trendy donkere baksteen en misschien opgetut door een lokale kunstenaar met een object dat water of zoiets symboliseert, maar dit is anders! Het kantoorgebouw annex bezoekerscentrum, een ontwerp van Pros ten Hove, is als een vrij object in het duin geplaatst, waarbij een nadrukkelijke terreininrichting zoveel mogelijk vermeden is. Door de hoofdfuncties, bezoekerscentrum voor het Slufterbassin, een depot voor verontreinigde baggerspecie, en kantoor, niet naast elkaar te plaatsen maar te stapelen is hoogte verkregen en een compact volume ontstaan dat als landmark fungeert in deze weidse omgeving en dat een royaal uitzicht biedt op het Slufterbassin. Onder het gebouw is de parkeerruimte, het terreinhek valt samen met de gevel. Dit kon doordat Ten Hove de bestaande dijkoprit gebruikte als een soort hellingbaan voor de ontsluiting van de verschillende niveaus. De dijkoprit is daarmee tot drager gemaakt van het gebouw. Intern wordt dit principe doorgezet door middel van een stelsel van hellingbanen, bordessen en trappen. Zo ontstaat een route waarbij de verschillende onderdelen zowel binnendoor als buitenom bereikbaar zijn. Het golvende balkon, het publieksterras, fungeert tevens als vluchtroute. Ten Hove heeft zich van een geheel eigentijds idioom bediend, dat af en toe allusies oproept met projecten van Koolhaas c.s. Evenwel zonder dat daarbij de gebruiker van het gebouw bij voortduring onnodig in verwarring wordt gebracht. Zo kan het dus ook.
3
De publieksruimten zijn niet op de zee gericht maar juist op het Slufterbassin. Via een trage route krijgt het publiek eerst een ingekaderd zeepanorama voorgeschoteld alvorens naar het bouwdeel geleid te worden wat zich afkeert van de zee. Overigens blijft ook in de presentatieruimte de zee voelbaar aanwezig, onder andere door zicht op een reep strand via een voetlicht. Monoliet beton Vorm en materiaalgebruik van het gebouw zijn in belangrijke mate door de rauwe omstandigheden van deze locatie ingegeven. Niet alleen als landmark, maar ook als ‘duineigen gebouwtype’ is dit ontwerp daarom sterk contextueel. De betonnen plooien en golven zijn een directe verwijzing naar de zee. Bijzonder is dat het exterieur geheel is uitgevoerd in monoliet beton. Dit geldt niet alleen voor de gevels, maar ook voor het hellende dak en voor het balkon. Al in een vroeg ontwerpstadium is er voor gekozen om het constructieprincipe om te draaien: geen betonnen kern met daaromheen een huid, maar een constructieve buitenschil met daarbinnen in een bouwfysische doos. Het beton maakt het gebouw beter bestand tegen het zoute zeeklimaat, de frequente (zand)stormen en de chemische verontreiniging van de nabij gelegen industrie op de Maasvlakte. Het omkeerprincipe is tot in zijn uiterste consequentie doorgezet. Ook het grote uitkragende publieksbalkon is uitgevoerd in schoon beton. Als een zich naar de randen toe verjongende constructie van in totaal 80 centimeter dik, is het balkon met grote precisie uitgevoerd in een golfvorm waarbij de balkonrand ook nog eens verloopt van rechtstandig naar achteroverhellend. Het is opgebouwd met een betonnen onder- en bovenschaal op
Vervlechting en scheiding van functies De kantoren en het publieksdeel zijn functioneel strikt gescheiden, maar ruimtelijk vervlochten als in een driedimensionale puzzel. Dit levert onverwachte visuele relaties op en bovendien de mogelijkheid om diep in het gebouw daglicht in te brengen. Zo fungeert de bovenste ruimte in het kantoor – de vergaderzaal met de grote hoekpui die al snel de bijnaam ‘aquarium’ kreeg – als lichthof voor de tentoonstellingsruimte in het publieksdeel. Het kantoordeel bevindt zich hoofdzakelijk op de entreelaag en is georiënteerd op de zee. Door een insnijding in het volume is aan deze zijde zonwering gecreëerd, een loggia aan zee.
1
Loggia aan het kantoordeel
2
Opbouw De Slufter
3
Het balkon is met grote precisie uitgevoerd
4
Detail gevel
5
4
Landzijde met entree, publieksbalkon en ‘aquarium’
5
05Bou006z0
13-06-2005
18:20
Pagina 24
Documentatie
6
24
BOUW #06 / 2005
7 6
Entreebalie
7
Trap
8
Venster onder publieksbalkon
9
Doorsnede 1:500
een raster van betonnen ribben. Gewerkt is met zelfverdichtend beton, in combinatie met glasvezel versterkte beton ter plaatse van de hellende of golvende vlakken. Een andere bijzonderheid is dat het hele gebouw dilatatieloos is ontworpen. De wapening is speciaal berekend op het volledig kunnen opnemen van de (temperatuur)spanningen. Bovendien is 5 centimeter betondekking aangehouden voor alle betonvlakken met buitenconditie. Gekozen is voor een betontextuur met een zo vlak mogelijk uiterlijk en een grijswaarde zo dicht mogelijk bij naturel beton. De bekistingplaten zijn zodanig gekozen dat de verdeling naadloos past binnen het stortnadenpatroon, en de stortnaden zich nauwelijks onderscheiden van de plaatnaden. Aldus kon een uiterlijk worden verkregen met een geringe kans op vervuiling, en het karakter worden benaderd van een monoliet. De sculpturale plasticiteit van het gebouw vormt een mooie tegenhanger van het harde materiaal beton. Ronchamps in de duinen Arcadis is niet direct een bureau dat in publicaties als Superdutch de toon aangeeft of in de basisopstelling van de Jaarboekclub staat. Goede, gedegen architectuur meestal, soms beetje saai misschien? Maar dan dit: een gebouw waarin nagenoeg alles klopt: de uitwerking van de genius loci, de materialisering, de eigenzinnige plastiek, volstrekt eigentijds en toch uiterst dienstbaar. Wat mij betreft Ronchamps in de duinen. Een ontwerp met sterke, intrinsieke kwaliteiten in beeld en functie. Grote bureaus blijken eens te meer platform voor groot talent. Grote bureaus hebben ook grote opdrachtgevers, soms zelfs grootse. Het Rotterdamse Havenbedrijf is met dit project uit zijn eigen schaduw getreden en dat mag ook wel eens geschreven worden.
6
05Bou006z0
13-06-2005
18:43
Pagina 25
25
7
Ontwerp Pros ten Hove Projectteam Andre SennvanBasel, Ronald Mooiweer, Wolfgang Spier, Hans Luytjens Opdrachtgever Havenbedrijf Rotterdam Hoofdaannemer GMB-LBS, Ridderkerk Inrichting en ontwerp tentoonstellingsruimte Ontwerpfabriek Con’fetti, Rotterdam Adviseur constructie Ingenieursburo Bartels, Lochem Adviseur installaties Raadgevend Technisch buro Van Heugten, Nijmegen Adviseur bouwfysica Peutz, Nijmegen Adviseur bouwmanagement Royal Haskoning, Rotterdam Adviseur bouwkosten Van Uunen, Arnhem Start bouw Augustus 2003 Oplevering Januari 2005 Bruto vloeroppervlak 1750 m2 excl. parkeerkelder en publieksbalkon Bruto inhoud 6700 m3 Differentiatie 50% kantoorfunctie en 50% publieksfunctie Bouwsom € 2.000.000, excl. installaties € 470.000, inrichting en BTW Foto’s Pros ten Hove
8
9
BOUW #06 / 2005
06Bou005z00
13-06-2005
17:29
Pagina 1
BO UW
Architectuur in Nederland #06 / 2005 60e jaargang
Interview Bekkering Adams Betsky Kruisplein Rotterdam Platform Casanova Hernandez Essay Betere bedrijventerreinen Architectuurdocumentatie Rietveldlyceum Doetinchem De Slufter Rotterdam Europoort Woonzorgcentrum Waterhof Den Haag Interieur kantoor Heijmans Rosmalen
