2005

04

Gemeentemusea Arnhem

Jaarverslag 2004/2005

Inleiding

04

Overzicht tentoonstellingen en activiteiten 09 Aanwinsten

63

Bezoekcijfers Kerncijfers

67

68

Tentoonstellingsgegevens Nevenactiviteiten stafleden Sponsors en subsidiegevers Colofon

69 70 71

72

3

Inleiding Na de vele positieve reacties op het jaarverslag 2003-2004 besloten wij de succesformule te handhaven. Voor u ligt dan ook een jaarverslag dat evenals in de voorgaande versie in tekst, maar vooral in beeld een overzicht geeft van activiteiten, ontwikkelingen en tentoonstellingen in het Museum voor Moderne Kunst Arnhem (MMKA) en het Historisch Museum Arnhem (HMA). Om recht te doen aan al die activiteiten die in 2005 georganiseerd werden in het kader van het festival Made in Arnhem is besloten het verslag uit te geven in twee delen: een algemeen jaarverslag 20042005 en een specifiek jaarverslag Made in Arnhem 2005.

De organisatie In 2004 en 2005 namen we afscheid van drie collega’s die lange tijd bij onze musea werkten: Ans Stevens, Joop Arentsen en Frans Derksen maakten gebruik van de FPU-regeling.

4

In april 2005 overleed volkomen onverwacht Henk van den Driesschen. Henk was een geliefde collega en een voor velen vertrouwd gezicht van onze musea. De afgelopen twee jaar werd verder gewerkt binnen de organisatiestructuur zoals deze gestart is in 2002. Aanvankelijk had de directeur bij zijn functie ook de taken van hoofd Museale Zaken. In december 2005 kon voor beide musea de vacante functie van hoofd Museale Zaken ingevuld worden. De gemeente benoemde hiervoor Piet de Jonge. De Jonge werkte hiervoor als hoofd collectie en presentatie bij het Kröller Müller Museum en was daarvoor als hoofdconservator moderne kunst verbonden aan Museum Boijmans Van Beuningen in Rotterdam. Als hoofd Museale Zaken geeft de Jonge binnen de Arnhemse musea leiding aan de Wetenschappelijke Staf, Collectiebeheer, Educatie en Publiekszaken. Met deze benoeming

is het project Organisatie Ontwikkeling Gemeentemusea volledig formatief afgerond. Een van de speerpunten van het beleid deze jaren is de verbetering van veiligheidszorg geweest. Dankzij een extra budget van € 445.000, beschikbaar gesteld door de gemeenteraad, kon de elektrische installatie vervangen worden. Daarmee is het risico op brand aanzienlijk teruggelopen. Om de benodigde gebruiks­vergunning te verkrijgen zijn daarnaast veel preventieve maatregelen getroffen zoals het aanbrengen van rookcomparti­men­tering, vervangen van brandblussers en de verbetering van noodverlichting. Als gevolg van deze werkzaamheden was het Museum voor Moderne Kunst in februari 2005 gedurende een maand gesloten. Naast investeringen in materiële zaken werd ook hard gewerkt aan actuali­ satie van het calamiteitenplan en training van de medewerkers. Om eind 2007 op­nieuw een gebruiksvergunning te verkrijgen zullen aanvullende investeringen op het gebied van veiligheidszorg nodig zijn.

het ook gaan om ‘Arnhemse productie’. Het Historisch Museum Arnhem wordt omgevormd tot een informatief stadshistorisch museum. Dit nieuwe profiel zal vanaf 2007 opera­tioneel zijn en toegelicht worden in het binnenkort te verschijnen meerjaren­beleidsplan 2007-2010.

Relaties met de stad en regio Binnen de stad worden verschillende belangrijke relatiegroepen onderscheiden: financiers (gemeente, provincie en sponsors), het publiek (bezoekers, potentiële bezoekers, evenals vrienden van de musea) en stakeholders (kunst­ instellingen, bedrijfsleven, maatschappe­lijke organisaties). Op tal van manieren zijn de banden met deze relatiegroepen gehandhaafd en uitgebreid. De musea organiseerden ontvangsten voor deze relatiegroepen en verschillende vertegen­woordigers van overheid en bedrijfsleven vergaderden in 2004 en 2005 op locatie. In 2004 werd de Arnhem Arts Ambassadors opgericht, als opvolger van de Stichting BevorderingBelangenGemeentemuseaArnhem. Dit eigen bedrijvenplatform wist in korte tijd 15 bedrijven aan zich te binden die ieder voor minimaal 3 jaar het museum financieel steunen. De ambassadors organiseerden verschillende ontvangsten voor vertegenwoordigers van het Arnhemse bedrijfsleven en gingen twee maal op excursie, naar Eindhoven en Bonn.

5

In de loop van 2004 werd het Historisch Museum Arnhem wederom inzet van bezuinigingen. De in het voorgaande jaarverslag aangekondigde herpositionering van beide musea moest op grond van deze ontwikkeling bijgesteld worden. Het Historisch Museum kon dankzij ondersteuning van vele support uit de samenleving en een motie van Leefbaar Arnhem behouden blijven. Hierbij werd echter wel als voorwaarde gesteld dat het museum meer dan voorheen een museum, toegespitst op de Arnhemse geschiedenis diende te worden. Dit betekent dat het oorspronkelijke voorstel om dit museum te ontwikkelen tot een museum met semi-permanente presentaties van toegepaste kunst, met daarin verweven de Arnhemse verhalen, verviel. In 2005 is voor beide musea een nieuw profiel geformuleerd: Het Museum voor Moderne Kunst zal zich primair richten op beeldende ‘vormen van realisme’, vooral in aankoop- en presentatiebeleid. Bij het presentatiebeleid zal

Het festival Made in Arnhem, dat in 2005 voor de tweede maal georganiseerd werd, verstevigde de binding tussen MMKA en stad. Met een groeiend aantal deelnemende instellingen trok het festival zo’n 40.000 bezoekers. Het festival werd afgesloten met de uitreiking van de OKA-cultuurprijs door het Ondernemers Kontakt Arnhem (OKA). De samenwerking met onze partner Essent N.V. verliep ook de afgelopen jaren bijzonder plezierig en in 2005 werd besloten het partnership met twee jaar te verlengen. Daarnaast besloot Essent om ook

gedurende drie jaar een samen­werkingsverband tussen de energie­maatschappij en het Museum voor Moderne Kunst Arnhem; het Drents Museum in Assen en het Bonnefanten­museum te Maastricht aan te gaan en bijzondere presentaties van eigen collecties mogelijk te maken. Dit initiatief werd in 2005 genomineerd voor de Sponsor Ring, de belangrijkste Nederlandse prijs voor sponsoring. Ook de Stichting Oude en Nieuwe Burgerweeshuis bleef ons steunen, waardoor intensivering van het educatieve beleid mogelijk bleef, met als een van de vele resultaten het opzetten van het debating-project Artwijs, waarvoor in 2005 voorbereidingen werden getroffen tot uitbouw van het project naar vier andere musea voor moderne kunst.

Tentoonstellingsprogramma In het Historisch Museum was er aandacht voor Arnhems heden en verleden in de vorm van de tentoonstelling Schuytgraaf, die met ondersteuning van projectontwikkelaars van de hedendaagse woonwijk Schuytgraaf, werd georganiseerd. Bij een tentoonstelling over koffie stond de geschiedenis van de Peeze-fabriek centraal en onder de titel Kind van de Bevrijding werden foto’s van de Arnhemse fotograaf de Booys getoond. In de zomer van 2005 bood het Historisch Museum ruimte aan Barbie, die in aansluiting op de modebiennale geheel in ‘fashion fever’ verkeerde. Tenslotte waren er de poppen­schilderijen van Lizzy Ansingh te zien. In het Museum voor Moderne Kunst werd in het najaar van 2004 de zeventigste verjaardag van Klaas Gubbels gevierd door een groot overzicht van hem te tonen. In het voorjaar van 2004 was een selectie uit de collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam, dat wegens verbouwing geruime tijd gesloten was, te zien. Onder de titel Secrets of the Nineties was werk gegroepeerd rond twee centrale thema’s: het lichamelijke en het politieke. Daarnaast werd de geest van het kunstenaarsinitiatief Architectuur, Schilderkunst, Beeldhouwkunst (ASB)

6

tot leven gewekt met een bijzondere presentatie. In de zomer van 2004 liep het MMKA vast vooruit op de mode­biennale die een jaar later in Arnhem georganiseerd zou worden. In samen­werking met ArtEZ, Hogeschool voor de Kunsten, en onder leiding van modeillustrator Piet Paris, organiseerde het museum een breed overzicht van 50 jaar mode-onderwijs in Arnhem. De traditie die Arnhem kent op het gebied van museumeducatie (het Arnhems model) werd in 2004 vervolgd door de tentoon­ stelling Fam. Deze tentoonstelling liet werk van twaalf hedendaagse kunstenaars zien en kwam tot stand in een samenspraak met kunstenaars, museum en publiek. In januari 2005 besteedde de AVRO een televisie-uitzending aan dit onderwerp in haar kunstprogramma ‘Weeldekwartier’. Internationale kunstenaars waren te zien op de tentoonstelling Surfaces Paradise en het Duits/Nederlandse samenwerkings­project Transistor. Internationale aandacht kreeg de tentoonstelling van Vanessa Jane Phaff die in het najaar van 2005 te zien was in Arnhem en vervolgens overgenomen werd door een museum in Oostenrijk. Het MMKA hield zijn naam hoog als maker van spraakmakende tentoonstellingen op het gebied van magisch realisten en tijdgenoten door monografische presentaties van het werk van Jan van Herwijnen, Hendrik Valk en Johan van Hell. Aandacht was er ook voor de specifieke kwaliteiten van in Arnhem en omgeving wonende of afkomstige kunstenaars door het eerder genoemde festival Made in Arnhem en een grote solotentoon­stelling van Rinke Nijburg. Ook werden frequent delen uit de collectie getoond in tentoon­stellingen als Licht op Realisme (2004/05), Black and White (2005), Traces (2005) en de Top 100-collectie (2004).

omhoog is gegaan ten opzichte van 2004. Het museum heeft een schare trouwe fans. Het aantal bezoekers dat het museum al eerder bezocht is ten opzichte van de overige musea in het onderzoek groot: 78 % (MMKA) tegenover 53 %. Opmerkelijk hoog scoort de horeca­ faciliteit van het museum. Bezoekers gaven ambiance, aanbod en service van museumcafé Bovenover in 2005 als rapportcijfer een 7,9 en dat is, ook afgezet tegenover het landelijk gemiddelde van 7,5, een uitstekende score. Ook in de komende jaren willen de musea een stimulerende en initiërende functie blijven vervullen door het organiseren van hoogwaardige aansprekende presentaties. Wij streven ernaar te groeien in publieks­bereik en verder bij te dragen aan de maatschappelijke en culturele ontwikke­ling van de stad Arnhem! Dankzij het enthousiasme van velen zijn wij de afgelopen twee jaar een stap verder gekomen in het bereiken van deze doel­stellingen. Allereerst danken wij daarvoor de medewerkers van beide musea, die met blijvend enthousiasme aan boven­genoemde projecten werkten. Ten tweede bedanken we onze vrienden en vrij­willigers die op vele wijzen ons werk ook de afgelopen twee jaar onder­steunden door support bij openingen, concerten en vele andere activiteiten. Daarnaast dank aan de vele personen, groeperingen en instellingen die ons steunden: partners, sponsors,bestuurders, beleidsmakers, financiers en collega’s. En last but not least de bezoekers!

7

Uit structureel onderzoek dat wij voor het Museum voor Moderne Kunst doen in samenhang met vijftien andere musea voor beeldende kunst in Nederland (de MuseumMonitor®) blijkt dat de waar­dering voor het museum in het algemeen, de klantvriendelijkheid van de mede­werkers en de informatie over het tentoongestelde in 2005

Max Meijer, directeur, Marco Grob, zakelijk leider.

8

Museum voor Moderne Kunst 2004

‘Harde spiegel voor de jaren ‘90’, kopte de NRC in een recensie van de hand van Hans den Hartog Jager over de tentoonstelling Secrets of the Nineties. Voor deze tentoonstelling maakte conservator Mirjam Westen een keuze uit de collectie van het Stedelijk Museum Amsterdam van werk dat verworven werd tussen 1990 en 2002. Zij groepeerde het werk rond twee centrale thema’s: het lichamelijke en het politieke en koos voor werk van o.a.Tracey Emin, Elisabeth Baerveldt, Rob Birza, Marlene Dumas, Nan Goldin, Damien Hirst, Gilbert & George, Bjarne Melgaard, Boris Michailov, Sam TaylorWood, Marc Quinn, Cindy Sherman en Lara Schnittger. ‘ Veel van deze kunstenaars zie je worstelen met hun rol van buitenstaander ten opzichte van de harde werkelijkheid’, schreef Den Hartog Jager. ‘Dat aspect heeft MMKAconservator Mirjam Westen duidelijk uit de jaren negentig willen lichten en daarin is ze goed geslaagd.’

10

Weinig zin leken de dames van het Doorenweerd College in Doorwerth te hebben in een middagje debatteren over kunst. Anders waren ze al uit geweest en nu zaten ze verplicht in het museum voor een debat met het Candea College in Duiven. Maar dan stormt debatingleider Willem Alkema binnen in trainingsbroek en bloemetjesbloes. Met zijn stellingen – ‘Eminem is beter dan Tracey Emin’- krijgt hij de tent in beweging. Al snel wordt er heftig gediscussieerd en zijn ook de dames van het Doorenweerd College vergeten dat ze anders nu al lekker thuis of elders hadden gezeten. Er wordt gediscussieerd en fel ook. Het gaat om winnen en de tegenstander te slim af zijn met argumenten. De artwise-debatten, waarbij leerlingen uit bovenbouw havo en vwo met elkaar in het museum over moderne kunst in debat gaan, weten ook in 2004 de gemoederen te verhitten. Na verschillende rondes komt als uiteindelijke winnaar Mirjam van den Broek van het Dorenweerd College uit de bus.

11

Op initiatief van kaAp, nu dAcapo-Artez studium generale, en in samenwerking met de Werkplaats Typografie en Jaap van Triest stelden studenten van de Werkplaats Typografie, de 2e faseopleiding grafisch ontwerpen van ArtEZ Arnhem een over­zicht samen van meer dan 40 jaar grafische ontwerpen uit de periode 1960-2004. Hierbij ging het om ontwerpen van mensen die aan de academie in Arnhem waren opgeleid of hadden lesgegeven. Sommige van die ‘Arnhemse’ ontwerpen zijn door­ gedrongen tot onze dagelijkse omgeving en tot ieders geheugen, zoals het spraakmakende tijdschrift Re: van Jop van Bennekom; de telefoonboeken van KPN door Martin Majoor/Jan Kees Schelvis; de cijfer-telefoonkaarten en de boekontwerpen van Karel Martens of de omslagen van de Jan Wolkers-boeken door Jan Vermeulen/ Marlous Bervoets. Ook de opmaak van een van onze landelijk dagbladen, van tijd­ schriften als Oase en Metropolis M en de alom bekende affiches van Loesje hebben hun roots in Arnhem. Twaalf interviews, opgenomen in een publicatie belichtten de geschiedenis, praktijk en opvattingen van de geïnterviewde ontwerpers.

12

‘Een lijdensgeschiedenis’, noemde Charley Toorop het tot stand komen van de eerste tentoonstelling van de ASB (Architectuur Schilderkunst Beeldhouwkunst) in 1928. Niettemin werd de tentoonstelling die liet zien wat er binnen de diverse beeldende disciplines op dat moment gebeurde, goed bezocht. Helaas gold dat niet voor de tweede tentoonstelling een jaar later. De initiatiefnemers hielden het daarop voor gezien. De reconstructie van de twee ASB-tentoonstellingen die conservator Ype Koopmans voor het museum maakte onder de noemer Van Mondriaan tot Willink. Het collectief ASB 1926-1930 liet zien hoe ongelooflijk interessant juist deze periode is geweest. Een kruispunt, waarbij op internationaal niveau abstracte en realistische kunst gemaakt werd door aanhangers van verschillende richtingen met respect voor elkaars werk. Tijdens een zeer druk bezochte opening betoogde cultuurhistoricus Léon Hanssen hoe het mogelijk was dat binnen een tijdsbestek van een jaar de wind keerde en de tweede ASB-tentoonstelling in 1929 door zowel het publiek als de critici genegeerd werd. ‘De abstracten en de realisten hebben elkaar destijds gevonden in een levenshouding die de bedoeling had de moderne kunst langs de meest gevoelige zenuwbanen van de tijd voorwaarts te drijven. Dit kunstzinnige optimisme wordt echter resoluut de kop ingedrukt door de beruchte beurskrach van New York in de ‘zwarte oktober’ van 1929. De tweede en meteen laatste expositie van het collectief A.S.B. opent nauwelijks een week later. Het publiek blijft weg en de critici reageren onthutst: ‘Chaos zonder eenheid’! Het feest is voorbij, de kunst moet ver terug in de verdediging.’ Bij de tentoon­ stelling verscheen in de serie Arnhemse Cahiers een publicatie met teksten van Ype Koopmans en Max Meijer.

13

Over een jongen die moet leren griezelen. Over een jongen die moet leren verleiden. Over een jongen die moet leren toeslaan. Over een jongen die moet leren vieren. Over heldendaad, heldendicht, heldendom en heldendood. Onder de titel Jet, Job en Jürgen, met een tekst van Tjitske Jansen, verzorgde theateratelier Het Wilde Oog (Hans Lemmerman en Inge van Run), in mei en juni tien performances in het museum. De spelers anticipeerden daarbij op de kunstwerken die op dat moment te zien waren. Daarnaast nodigde het theaterduo vijftig Arnhemse senioren uit om voor het project Gedolven Helden verslag te doen van hun eigen persoonlijke held. Op grote vellen werden de afbeeldingen van de ouderen en hun helden weergegeven om in het museum een dialoog aan te gaan met de kunstwerken en in het museum tentoongesteld. Speciaal vervaardigde zeefdrukken van Ad Gerritsen werden de Gelderse samenleving ingestuurd en door velen rijk bewerkt weer teruggegeven aan de theatermakers.

14

In juni, de periode waarin de grote overzichtstentoonstelling met het werk van Klaas Gubbels werd voorbereid, kon het museum de collectie eigen werk van Gubbels aanvullen met twee vroege schilderijen die via de veiling was Christie’s verworven werden. De twee schilderijen, waren ingebracht door een oude academievriend van Gubbels de theateren tv-producent John van de Rest. De aangekochte werken zijn een symbolisch portret van schaker Jan Hein Donner uit 1966 en een Cobra-achtig dubbelportret uit 1958 van een mannelijk en vrouwelijk naakt. Het museum vulde hiermee de collectie schilderijen van Gubbels aan tot 11 werken.

15

Met een enorme happening werd in de zomer van 2004 het vijftigjarig bestaan van de Arnhemse mode-opleiding gevierd. Oud-student Pieter ’t Hoen tekende voor het concept en uitvoering van de tentoon­ stelling die op 10 juni door Medy van der Laan werd geopend. Pieter ’t Hoen bedacht een concept waarbij de bedrijvigheid en processen van mode ook in de tentoon­ stelling zichtbaar zouden zijn. Bezoekers arriveerden daarom niet in een zaal met poppen en kleding maar in een atelier waar drie maanden lang studenten en oudstudenten aan het werk waren, workshops werden gegeven, waar tafels stonden met naaimachines, tekentafels, een ruimte was met inspiratiemateriaal en een catwalk. In de vervolgruimte was een geïllustreerde tijdbalk die in vogelvlucht overzicht bood op het onderwijs van de afgelopen vijftig jaar, de docenten en ontwerpers. De kleding zelf was vooral te zien in het hart van het museum, de koepelzaal en ruimtes daaromheen. Onder de titel De Boetiek werden in een ‘winkel’ vol rekken de kleding, schoenen en accessoires van talloze Arnhemse talenten getoond. Een grote manifestatie met een modeshow van Ferdinand Schmeits en performances van Desirée Hammen sloot de tentoonstelling af. Vele bezoekers van de tentoonstelling kwamen dit weekend nog een keer terug om een keuze te maken uit De Boetiek. Bijna alle kleding die geëxposeerd was tijdens de tentoonstelling werd het laatste weekend verkocht. Sommigen namen geen enkel risico en hadden zich de eerste dag van de verkoop ‘s ochtends vroeg al geposteerd bij het hek om als eerste het museum in te kunnen. Een speciaal verkoopteam samengesteld uit vrijwilligers van de vereniging vrienden en gekleed in door Desirée Hammen voor de gelegenheid ontworpen schorten, hielp bij het passen en verkopen van de kleding.

16

In juni werd in het atelier dat onderdeel was van de tentoonstelling MODE 5ODE, onder leiding van de freelance modeontwerpers Susanne Deeken en Michiel Keuper een workshop gegeven voor Generatie 6, de zesde lichting postgraduates van het Fashion Institute Arnhem. Deze resultaten werden in juli geëxposeerd. Het thema van de workshop was ‘local-global’. Tijdens de workshop stonden ‘roots’ en locale tradities in kledingontwerpen centraal. De work­­shop en de tentoonstelling in Arnhem maakten deel uit van het Duits-Nederlandse Euregioprojekt Transistor.

17

Het gebeurt vaker, musea die in de zomerperiode het depot induiken en een selectie presenteren uit eigen collectie. Het MMKA pakte dit concept net even iets anders aan door niet de conservator, maar de directeur de selectie te laten maken. Het werd een persoonlijke top100 van directeur Max Meijer. Hij koos voor bekende werken die de laatste jaren regelmatig getoond werden uit de beroemde collectie Magisch Realisten en tijdgenoten, maar ook minder bekende en zelden getoonde meesterwerken. Intieme landschappen uit de Oosterbeekse School (Bilders, De Bock en Mauve) en Breitners magistrale ‘Gele Rijders op de heide’ die tot de vroegste werken uit de collectie behoren. Maar ook werken die tot de nieuwe figuratie gerekend worden zoals de enorme schilderijen van Roger Raveel (De schilderijenoptocht van 1978 in Mechelen aan de Leie) en Pat Andrea (Poging tot ontvoering door een Tupamaro). Van de nieuwste aanwinsten waren onder andere ‘You are so far away’ van Vanessa Jane Phaff en Wouter van Riessen’s ‘Zelfportret met twee poppen’ te zien. Met schilderijen, foto’s, videowerken en beelden uit de collectie moderne en hedendaagse kunst gaf de tentoonstelling samen met het compacte boek 100 x, werken van het MMKA’ een beeld van de collectie en de Arnhemse verzameltraditie waarbij het collectiebeleid van directeuren als Bram de Lorm, Johan Mekkink, Pierre Janssen en Liesbeth Brandt Corstius nader werd belicht. Dagblad de Limburger recenseerde de tentoonstelling op 29 juli: “de collectie van het MMKA is de erfenis van gezaghebbende directeuren uit het verleden. De kwaliteit van het gebodene in 100x staat buiten kijf.”

18

19

Mode en poëzie, wat hebben deze met elkaar te maken? Het project STOF onderzoekt de spanning tussen beide. Want alhoewel het hier lijkt te gaan om twee zeer verschillende grootheden zijn er wel degelijk verbanden. Mode heeft een sterke band met taal. Taal dient als middel om een modecollectie te omschrijven. Maar wat gebeurt er als taal je collectie is? De Nijmeegse literatuurorganisatie De Wintertuin nodigde in het kader van STOF drie dichters uit een werk te kiezen uit de tentoonstelling MODE 50DE. Bij deze kledingstukken werden gedichten gemaakt die vervolgens weer bewerkt werden tot een soundscape. Astrid Lampe schreef een gedicht bij een broek van Niels Klavers; Tjitske Mussche bij een jurk van JOFF en Sieger Geertsema bij een jurk van Viktor en Rolf. Producer Jeroen van de Putte bewerkte de gedichten tot installaties bij de tentoongestelde kledingstukken.

De afdeling educatie verzorgde de afgelopen twee jaar verschillende activiteiten. Zo werd op vrijdag 1 oktober 2004 het museum overspoeld door leerlingen uit bovenbouw havo/vwo tijdens de Kunstdag. Museumdocenten verzorgden de hele dag workshops. Tal van culturele instellingen waaronder de Bibliotheek Arnhem, Centrum Beeldende Kunst Gelderland, Introdans, het Domein, en Oostpool presenteerden zich deze dag ook in het museum. Op deze manier konden de leerlingen geconcentreerd op een plek kennismaken met diverse culturele disciplines. Eveneens in samenwerking met andere Arnhemse culturele organisaties nam het museum deel aan de jaarlijkse cultuureducatie­ markt. Hiervoor ontwikkelde het museum een folder met een aanbod van activiteiten voor het onderwijs. Speciaal voor de bovenbouw van havo en vwo werd een museumgame bedacht. Op initiatief van Stichting Interart nam het museum in 2005 deel aan een nachtelijk cultureel avontuur voor kinderen en ouders in park Sonsbeek.

20

9 oktober wordt de opening van de grote overzichtstentoonstelling van de zeventigjarige kunstenaar Klaas Gubbels gevierd: Gubbels Totaal. Gubbels, nu voortaan Officier in de Orde van Oranje Nassau, poseert glunderend voor de pers. Met de onderscheiding op de denimrevers gespeld, geniet hij samen met vrouw Heleen en de kinderen van alle feestelijk­ heden: De toespraken van vrienden Stefan Verwey en Jan Houwert, de jazzmuziek en gedichten van Jules Deelder, de Gubbelsmuseumkrantspecial met een artikel van Jan Siebelink en natuurlijk het boek met retrospectief en de tentoonstelling zelf, waarvoor de hele benedenverdieping van het museum is vrijgemaakt en ter gelegenheid waarvoor Gubbels een enorme koffiekan gebouwd heeft in de koffiekamer. De tentoonstelling is geheel in Gubbels­sfeer. Alle stoelen zijn door hem zelf ontworpen en bij inschrijving voor bezoekers te koop. De belangstelling is overweldigend. Tijdens het laatste weekend kunnen met behulp van een vrijwilligersteam van de vrienden alle stoelen aan de kopers worden meegegeven. Alle stoelen zijn verkocht en tot lang na de tentoonstelling bellen mensen nog of er toch niet een stoel te koop is. Ook de overige activiteiten die de tentoonstelling omlijsten zijn een succes: Het openbaar interview door Rudi Fuchs, de lezing door Liesbeth van Abbe-Keijzer, de arrange­ menten met atelierbezoek, het signeren door Klaas van zijn boek, de kunst van Klaas Gubbels te koop in de winkel, de voorstellingen van de film van Jan Louter en de gallerytalks. Het is een beetje zoals de Gelderlander al samenvatte in een artikel: ‘Gubbels-mania in Arnhems museum’.

21

Speciaal voor partner Essent organiseert het museum voorafgaand aan de opening van de tentoonstelling Gubbels Totaal een bijzondere relatieavond. Klaas Gubbels leidt de bezoekers deze avond persoonlijk rond en geeft antwoord op vele vragen. Essent trakteert bewoners van Arnhem via een advertentie-campagne in Arnhemse Koerier en Gelderlander op een gratis bezoek aan de tentoonstelling en kopje koffie in het weekend van 13 en 14 november. Een gelegenheid die velen aangrijpen. Honderden bezoekers melden zich aan de kassa met bon. De tentoonstelling wordt dat weekend massaal bezocht.

22

Op 14 september werd officieel de geboorte van een nieuwe ‘businessclub’ van het museum gevierd: De Arnhem Arts Ambassadors (afgekort AAA, met een knipoog naar het ultieme keurmerk in de bankwereld: the triple-A). Bedrijven kunnen op uitnodiging toetreden en gaan in principe voor drie jaar een relatie aan met het museum. Met de financiële bijdragen van de Arnhem Arts Ambassadors kan het museum bijzondere aankopen of projecten financieren. Als tegenprestatie krijgen deelnemers een uitgebreid pakket aan communicatie en relatiemarketingopportunities. Daarnaast is het de bedoeling om voor AAA-bedrijven speciale en exclusieve bezoeken aan musea in binnen- en buitenland te organiseren. Het bestuur bestaat uit de heren E. Alberda van Ekenstein (Teijin Twaron); H. Jaling (Akzo-Nobel); R. de Jong (Essent); B. Bloemendal (ex-BASF); P. Dessens (oud directeur bedrijvenpark Kleefse Waard) en B. Steenaert (voorzitter bestuur Vereniging Vrienden). Met de oprichting van de AAA is er een nieuwe mogelijkheid geschapen om de relatie tussen museum en bedrijfsleven te versterken, naast de reeds bestaande mogelijkheden om als tentoonstellings­sponsor of meerjarige ‘partner’ op te treden. De AAA-club heeft op 1 oktober 2004 de volgende leden: Akzo Nobel; AM-wonen; Amicon zorgverzekeraars; Arcadis; CCV-Holland; DHL; Dirkzwager Advocaten en Notarissen; Essent; De Gelderlander; ING-Bank; KEMA; Kuiper Bouwgroep; Teijin Twaron en Veenman Drukkers.

23

Er is bij het maken van een tentoonstelling nogal eens sprake van eenrichtingverkeer van het museum naar het publiek. Hoe dat publiek is samengesteld, hoe de informatie bij ‘het publiek’ ontvangen wordt, hoe de verwerking plaats vindt en wat de waardering is, blijft vaak onduidelijk en gebaseerd op aannames. Het Museum voor Moderne Kunst probeert het anders te doen door in de praktijk via tentoonstellingen als Neverland (2003) en ‘Fam.’ te onderzoeken hoe er gewerkt kan worden met een meervoudige communicatie binnen de communicatie­ driehoek die aan tentoonstellingen ten grondslag ligt: die tussen kunstenaar, museum en publiek. De uitdaging daarbij is om steeds een balans te vinden tussen dat wat er getoond wordt en de manier waarop dat gebeurt. Voorafgaand aan de tentoonstelling Fam. onderzocht curator Joke Alkema samen met studenten van ArtEZ, Hogeschool voor de kunsten - zij vertegenwoordigden de publieksgroep thema, invalshoeken, mogelijkheden voor inrichting en een goede mediamix. Gekozen werd voor het thema familie. Alle studenten interviewden de kunste­naars die waren uitgekozen door de curator. Op basis van hun informatie werd een vouwblad en audiotour, in de vorm van telefoons bij de kunstwerken, gemaakt. Bij de tentoonstelling werden ook Arnhemse culturele organisaties betrokken die bij het thema aansloten met een programma-aanbod van films (Filmhuis Arnhem); een lezingencyclus (Volksuniversiteit); een tentoonstelling van studenten van de kunstacademie (Galerie De Buytensael) en workshops voor kinderen (Xie Xie Kinderatelier). Familie blijkt een thema dat velen aan­ spreekt. Met besprekingen in zowel psychologietijdschriften, als dagbladen, kunstbladen, museumvakbladen en een AVRO-uitzending over het thema, waarbij zowel kunstenaars als medewerkers van het museum geïnterviewd werden, bereikte de tentoonstelling een breed publiek.

24

Historisch Museum 2004

25

Dagelijks drinken we met zijn allen ontelbare kopjes, bekers en mokken koffie. Maar waar komt de koffie nu eigenlijk vandaan? Wat komt er allemaal aan te pas voordat we ons kopje koffie daadwerkelijk kunnen drinken? Deze en andere vragen werden beantwoord op de tentoonstelling ‘Over koffie, een korte cultuurgeschiedenis’. In de tentoonstelling was de oorsprong van koffie en de introductie van het koffiedrinken in Nederland te zien. Het chronologisch overzicht van het koffiekopje, samen met de koffieserviezen en een aantal gedekte tafels, weerspiegelde de veranderingen in drie eeuwen koffie­ gebruik. Een flyer met een wandelroute door de Arnhemse binnenstad voerde de bezoeker na het museumbezoek langs bijzondere koffieverkooppunten.

26

27

In 2004 was het zestig jaar geleden dat de Slag om Arnhem plaatsvond. Reden voor het museum om een overzicht te geven van de kinderportretten die de Arnhemse fotograaf Pieter Johannes de Booys maakte in de eerste drie jaar na de bevrijding. Wat opvalt aan zijn foto’s is dat er weinig meer te zien is van de oorlogsellende. Kinderen op fietsjes of in auto’s, spelend met een pakhuis of poserend in de tuin, blozend van welvaren in een omgeving waar tot voor kort hevig gevochten werd en de wederopbouw in volle gang was. De tentoonstelling bood niet alleen zicht op de kinderen die de Booys fotografeerde, maar liet ook een aantal opnames van de fotograaf zien van de verwoeste stad, de plunderingen en de wederopbouw daarna. Door middels van een paginagrote voorpublicatie met foto’s trachtte dagblad De Gelderlander de identiteit en verhalen van kinderen op de foto’s te achterhalen. Deze en vele andere reacties werden getoond bij de tentoonstelling.

Een presentatie die erg veel respons van bezoekers opleverde was de bescheiden tentoonstelling Stille Getuigen. Het ging om recent opgegraven oorlogsvondsten, die het aangrijpende verhaal vertellen van de Slag om Arnhem. De objecten werden aangetroffen tijdens het bouwrijp maken van de nieuwe Arnhemse wijk Schuytgraaf. De Britse, mogelijk Poolse en Duitse resten van bewapening, persoonlijke uitrusting en gebruiksvoorwerpen bleven na gevechts­ handelingen of het passeren van het terrein na de Slag om Arnhem achter. In vervolg op deze presentatie organiseerde het museum een tentoon­stelling die ook samenhing met de bouw­activiteiten van de wijk Schuytgraaf: Schatten van Schuyt­graaf. Op het moment van de tentoonstelling hadden bewoners hun intrek in de nieuwbouw al genomen. Dit waren echter niet de eerste mensen die in Schuytgraaf woonden. Voordat de nieuwbouw van start ging ontdekten archeologen met hun onderzoek verschillende nederzettingen en graven waarvan sommige ouder dan 2500 jaar. De tentoonstelling toonde hoe er in die tijd geleefd werd. Potten om eten in te koken, kruiken om olijfolie in te bewaren. Sieraden, parfumflesjes. Bezoekers ontdekten dat het leven toen niet eens zo heel erg verschilde van het leven nu. Op de tentoonstelling lagen ook slinger­ kogels – waarvan nog even gedacht werd dat ze afkomstig waren van een groot krijger of held – die gebruikt werden om kattenkwaad uit te halen en er was ook een aangrijpend potje, waarin tranen van nabestaanden van een overledene werden opgevangen. Een selectie foto’s van de opgravingen en een diapresentatie gaven een indruk van de opgravingen en de opgravingsplaats. De allereerste bezoekers aan de tentoonstelling werden tijdens de opening ontvangen door gastvrouwen en -heren in historisch kostuum, die iedere bezoeker een fluwelen zakje overhandigden met daarin een aardewerken scherf, gevonden in Schuytgraaf.

28

Museum voor Moderne Kunst 2005

Met een druk op de knop van een laptop ontstak wethouder Rob Gast na een maand van sluiting op 1 maart 2005 de lichten van het Museum voor Moderne Kunst. Hiermee werd een periode van intensieve werkzaamheden afgesloten. De firma Romijnders Arnhem BV bracht een nieuwe E-installatie aan. De firma Erco tekende voor de nieuwe museum­ verlichting op de zalen. Ook werd de brandcompartimentering in orde gemaakt. Voor de urgente operatie maakte de gemeente Arnhem enkele tonnen vrij. Directeur Max Meijer memoreerde tijdens de heropening dat het voor het eerst sinds de oorlog was, dat het museum een maand dicht is geweest. Eén van de eerste tentoonstellingen die na de sluiting van start ging was een overzicht van hedendaags werk op papier uit de eigen collectie. Ondanks de grote diversiteit die de tentoonstelling Black & White (and a little bit of colour) liet zien verschillen in materiaalgebruik, techniek en onderwerp- was er toch een constante in al die werken te ontdekken: namelijk die van de menselijke figuur. Bij de tentoonstelling verscheen in de serie Arnhemse Cahiers de publicatie Black & White (and a little bit of colour), met afbeeldingen van het werk en korte teksten van kunstenaars over hun motieven en inspiratiebronnen. Conservator Mirjam Westen blikte in haar inleiding terug op de motieven van het verzamelbeleid. Marieke Kraan, papierrestaurator, gaf aansluitend bij de tentoonstelling de lezing: Wassen, knippen, watergolven en schoon is uw kunstwerk!

30

Leerlingen van Basisschool ’t Holthuus uit Huissen werden tijdens hun bezoek aan het museum geconfronteerd met de gevolgen van een brutale ’kunstroof’. Een lege sokkel in de museumtuin, afgezet met lint; een politieagent die sporenonderzoek doet en een journaliste, waren de in scène gezette getuigen van deze fictieve kunstroof. De ’kunstroofscène’ in de tuin was onderdeel van een bezoek van de kinderen aan de tentoonstelling Black & White. Tijdens het bezoek maakten zij een aantal opdrachten bij de werken.

31

Antoine Bodart opende op 5 maart de tentoonstelling Piercing the Spirits, een overzicht van het werk van de Arnhemse kunstenaar Rinke Nijburg. Nijburg heeft zich sinds 1990 ontwikkeld als een virtuoos schilder, een gevoelig tekenaar, en ook als een inventieve graficus en bevlogen schrijver. Aan de basis van al zijn werk ligt zijn verlangen om werelden bij elkaar te brengen, met elkaar te verbinden én betekenisvol te laten zijn. Als een ‘pictor doctus’ put hij zijn onderwerpen uit klassieke en bijbelse verhalen, legenden, sprookjes, literatuur, filosofie en alledaagse ervaringen. Met de vermenging van al deze motieven en stijlen heeft Nijburg in de afgelopen vijftien jaar een veel­ omvattend en intrigerend oeuvre gecreëerd. De tentoonstelling werd zeer uitgebreid gerecenseerd in onder andere Telegraaf, Gelderlander en Kunstbeeld.

32

33

De programmering van het museum laat naast tentoonstellingen voor een groot publiek ook ruimte voor tentoonstellingen die zich richten op experiment en nieuwe ontwikkelingen binnen de kunst. Een dergelijke tentoonstelling startte in maart. Met als titel Surfaces Paradise werd werk getoond van internationale kunstenaars als Thomas Ruff, Vik Muniz, Gary Carsley en Carrie Yamaoka. Zij maken in hun werk gebruik van beeldmiddelen uit verschillende media en experimenteren daarmee op het platte vlak. Met de computer maken Ruff en Carsley nieuwe beelden die op papier worden gedrukt zonder tussenkomst van de camera. Zij worden gerekend tot een stroming die post camera fotografie wordt genoemd. Wie experimenteert en zijn kop uitsteekt, neemt risico. Dat gebeurde bij deze tentoonstelling die wel kon rekenen op interesse vanuit de kunstkritiek, maar helaas niet op instemming. “Het resultaat is visueel aantrekkelijk, maar blijft steken in oppervlakkigheid”, vond Peter Kattenberg van het Financieel Dagblad. En Merel Bem (Volkskrant) vroeg zich af: “Kan de toekomst nog van koers worden veranderd?”

Kunstenaar Diederik Kraaijpoel gaf tijdens de druk bezochte opening van zijn koepeltentoonstelling Boven de wolken. Romantische landschappen van Diederik Kraaijpoel, in het museum een inleiding op zijn werk. In veel van Kraaijpoels werken ziet de aarde er uit alsof zij nooit bewoond is geweest. Zijn werken werden, zei hij in zijn inleiding, vaak als deprimerend en desolaat ervaren. “Daar willen we niet heen met vakantie, heb ik gehoord.” Inmiddels zijn mensen aan zijn realisme gewend en wordt zijn werk gewaardeerd. Dat geldt in ieder geval voor gelegenheids­ conservator en scheidend Arnhems notaris David Willemsen: “Hij is de beste schilder die ik ken.”

34

Op 17 maart ondertekenden Rinse de Jong, lid Raad van Bestuur Essent N.V. en de directeuren van drie Nederlandse musea, waaronder het MMKA, een samenwerkingsovereenkomst. Voor de komende drie jaar, 2005 t/m 2007, gaat Essent N.V. een samenwerking aan met het Museum voor Moderne Kunst Arnhem, het Drents Museum in Assen en het Bonnefantenmuseum in Maastricht. Essent ondersteunt deze musea bij het maken van bijzondere presentaties uit de eigen collecties, al dan niet aangevuld met hoogwaardige stukken uit bruikleen. Essent is geïnteresseerd in meerjarige ondersteuning van deze drie musea, om zo aan een breed publiek haar maatschappelijke betrokkenheid in deze regio’s te communiceren. Een dergelijke samenwerking kent in Nederland geen precedent.

35

De eerste bijzondere collectiepresentatie, samengesteld door Caroline Roodenburg, een jaar lang vervangster van conservator Ype Koopmans, was Licht op realisme met werk van magisch realisten en tijdgenoten. De tentoonstelling liet zien hoe wisselend de verschillende kunstenaars licht in hun schilderijen gebruiken. Er is de dramatische, soms onnatuurlijk aandoende belichting en ‘magische’ sfeer, zoals in Het gele huis van Carel Willink. Of het zilvergrijs en mysterieus licht in de schilderijen van Wim Schuhmacher. Heel anders is het licht van nieuw zakelijken die hun voorwerpen vaak belichten met een zo helder mogelijk objectief licht om ze in al hun details te tonen. Charley Toorop en Chris Lebeau stellen hun zelfportretten zelfs bloot aan een scherp, niets ontziend licht, waardoor hun aanblik direct en confronterend is. Daarentegen gaat achter de helder gepresenteerde werkelijkheid van de surrealisten vaak veel onvermoede symboliek schuil.

36

37

Dankzij financiële steun van de Arnhem Arts Ambassadors - een groep van vijftien bedrijven die het museum ondersteunenheeft het museum een belangrijk kunst­ werk aan de collectie kunnen toevoegen. Het gaat om het werk Stilleven met vissen en citroenen, geschilderd door Wim Schuhmacher in 1931. De grote vis in de schaal, gedrapeerd op een wit doek, refereert aan het dode lichaam van Christus aan het kruis (zoals ook weergegeven op schilderijen van Vlaamse laat-middeleeuwse kunstenaars, met wie Schuhmacher zich verbonden voelde). Deze uitleg wordt versterkt door de schuin geplaatste ladder achter de tafel, die verwijst naar de kruisafname van Christus op Golgotha. De overdaad aan dode vissen op de tafel onderschrijft de stelling dat het in dit schilderij gaat over leven en dood. De aanwinst van dit schilderij is een verrijking van het veertiental schilderijen van Wim Schuhmacher die het museum al in bezit had.

In april waren de voorbereidingen voor het grote zomerfestival Made in Arnhem in volle gang. In het museum kwamen, in aanwezigheid van de pers, de kunstenaars bijeen die onder de titel MiA-muzen het programma zouden gaan verzorgen in de eerste zalen van het museum. Zij maakten daarbij kennis met elkaar en de museum­ medewerkers en konden elkaar informeren over de opzet van hun project. MiA-muzen resulteerde in een presentatie met werk van MAMAbart, Barbara Polderman en Rob Voerman (beeldende kunst), SODA en Marloes ten Bhömer (3d vormgeving), Hoogte Twee Architecten (architectuur), Lotte Noordermeer en Edwin Oudshoorn (mode), MINT en Het Lab (grafisch). Naast het programma MiA-muzen programmeerde het museum tijdens Made in Arnhem wekelijks wisselende tentoonstellingen in de projectruimte.

38

Op 3 juni barstte met een spetterende opening in de tuin van het museum en een culinair vervolg bij G.A.N.G., het kunstfestival Made in Arnhem los. Dit festival vond plaats op een groot aantal locaties in Arnhem. Het ging om kunst in de meest brede zin van het woord: vormgeving, mode, architectuur, koken, beeldende kunst etc. Als thema was gekozen voor inspiratie. Bij het evenement verschenen twee publicaties: een insteekmap (MiAP) met informatie en programma-boekje, en een catalogus in de vorm van een scheurkalender, waarin ruime aandacht voor het thema inspiratie en onderwerpen als kunst, mode, design, architectuur, politiek, bedrijfsleven, wetenschap etc. Op bijna dertig locaties was gedurende de hele periode dagelijks van alles te beleven. Zie voor een uitgebreid verslag van het festival de aparte MIA-bijlage.

39

Arco meubelfabriek in Winterswijk bestond in 2005 honderd jaar en het museum bood gelegenheid dit te vieren met een tentoonstelling. Voor de tentoonstelling Arco 12, met begeleidende publicatie, vroeg Arco twaalf vooraanstaande Nederlandse designers iets te ontwerpen. In hun ontwerp konden ze hun persoonlijke visie op het bedrijf en de collectie de vrije loop laten. Twaalf zeer verschillende meubelobjecten waren het resultaat. Uiteenlopend van een kostbaar miniatuur­ stoeltje uit brons van Studio Job tot en met een huwelijk tussen een ranke Arcostoel en een weelderig rond ’lichaam’, gevuld met 100 kilo rijst, van Tjepkema Studio. Miriam van der Lubbe decoreerde houtnoesten en Ineke Hans freesde dessins in hout. Deelnemende ontwerpers waren Ineke Hans; Ruud-Jan Kokke; Dick van Hoff; Floris Schoonderbeek; Laurens van Wieringen; Jurgen Bey; Bertjan Pot; Studio Job; Michiel van der Kley; Frank Tjepkema; Miriam van der Lubbe en Joris Laarman. Marianne van Dodewaard organiseerde voor de pers een groeps­ gesprek tussen ontwerpers en Arcodirectie, geleid door publicist Gert Staal.

40

41

In 2004 kreeg het museum dankzij een langdurig bruikleen beschikking over een bijzondere serie tekeningen van de kunstenaar Jan van Herwijnen (1889-1965). Tekeningen van meer dan levensgrote figuren, door van Herwijnen in 1919 in zwart krijt op papier gezet. Het zijn portretten van psychiatrische patiënten die de kunstenaar in de Willem Arntzstichting in Utrecht ontmoette. Indrukwekkend, niet alleen door de zware contouren, monumentale vormen en sterke gelaatsexpressie, maar ook omdat de kunstenaar – die zelf enige keren een ernstige geestescrisis doormaakte - getuigt van diep inzicht in wat er in psychotische mensen omgaat. Het museum stelde alle portretten onder de oorspronkelijke titel De krankzinnigen, in de koepelzaal ten toon. Zeven portretten werden 6 oktober door dagblad Trouw op een pagina afgedrukt, samen met een uitgebreid achtergrondartikel en een interview met een van de kinderen van de kunstenaar, Paul van Herwijnen.

Onder de titel Traces / Sporen toonde het museum in de zomerperiode een selectie uit de collectie fotografische werken. In de tentoonstelling bevond zich een groot aantal nieuwe aanwinsten, van onder anderen Karin Arink, Wijnanda Deroo, Laura Samsom Rous, Jaap Kroneman en Viviane Sassen. Daarnaast was er werk te zien van Özlem Altin, Ania Bien, Angèle Essamba Etoundi, Andrea Fisher, Claudia Kölgen, Lidwien van de Ven en Barbara Visser.

42

In augustus reisden twaalf werken uit de collectie van het museum, waaronder werk van Willink, Ket en Koch af naar Bonn, waar het onderdeel was van de tentoonstelling Van Gogh bis Beuys. Deze tentoonstelling toonde werk van zes Duitse en vier Nederlandse musea, verenigd in het samenwerkingsverband Cross Art. Dit project wordt financieel ondersteund door de EU-regio, de provincies Limburg, Gelderland en de deelstaat Nordrhein-Westfalen. Onder de titel Route Moderne Kunst is voor ieder museum een folder uitgebracht waarin niet alleen promotie wordt gemaakt voor de eigen collectie, maar ook en vooral de mogelijkheden tot sightseeing in de omgeving, overnachtingen en culinaire tips. De tentoonstelling in Bonn was één van de vele activiteiten waarmee bekendheid aan dit project in zowel Duitsland als Nederland werd gegeven.

43

Tijdens < GAP > 1. Export exposeerden vijf kunstenaars installaties, schilde­rijen, tekeningen en videowerken. De kunste­naars woonden en werkten in de gastateliers van Schloss Ringenberg in Hamminkeln. Hun tentoonstelling maakte deel uit van het Duits-Nederlandse Euregioproject , een veelomvattend, discipline- én grensoverschrijdend programma. Op de tentoonstelling was werk te zien van Boris Irmscher (schilderijen), Eva-Maria Kollischan (ruimtelijke installatie), Kalin Lindena (wandinstallatie), Aurelia Mihai (video) en Sjoerd Westbroek (tekeningen).

44

Idealist, realist, stilist. Onder deze titel werd, met hulp van Else Valk, dochter van de kunstenaar, een grote overzichts­ tentoonstelling georganiseerd over de Arnhemmer Hendrik Valk (1897-1986). Zijn werk is wel eens vergeleken met Stijl-kunstenaars als Bart van der Leck en Theo van Doesburg. Hun invloed kwam aanvankelijk tot uitdrukking in een stilerende manier van werken van Valk, waarbij een naturalistische voorstelling werd gereduceerd tot een kern van kleuren, vlakken en lijnen tegen een overwegend wit fond. In de jaren dertig en veertig ontstond onder invloed van surrealisten als René Magritte een serie surrealistische werken. Het zelfportret van de kunstenaar komt hierin op zeer onverwachte wijze vaak letterlijk om de hoek kijken. Ter gelegenheid van de tentoonstelling verscheen bij uitgeverij Terra een mono­ grafie over Hendrik Valk, geschreven door Alex de Vries.

45

Sinds 1995 werkt Vanessa Jane Phaff (1965) aan een oeuvre waarin onschuld en macht, goed en kwaad, kwetsbaarheid en vitaliteit, realiteit en fictie centraal staan. Hoofdpersonages zijn adolescenten, meisjes of jongens die zich bevinden in gecalculeerde, al dan niet dramatische situaties. In de uit lijntekening opgebouwde, doorwerkte composities versmelten figuur en achtergrond tot een bijna platte vorm (sjabloon). Door de elementaire wijze van uitbeelden is de spanning van de scène bevroren en lijkt de tijd stil te staan. De tentoonstelling Vanessa Jane Phaff. Double Cube gaf een overzicht van schilderijen en werken op papier uit de periode 1995-2005. Bij de tentoonstelling verscheen bij uitgeverij Artimo een publicatie over het werk van de kunstenares, met een tweegesprek tussen de kunstenaar en Léon Hanssen, en een inleiding van Mirjam Westen.

46

Iedereen kent ze. Het echtpaar, man en vrouw, die samen met hun hondje het logo van RVS vormen. In 2005 werden ze honderd jaar. Ter gelegenheid daarvan organiseerde het museum in samen­werking met de RVS een tentoonstelling rondom het logo, dat ooit ontworpen werd door Tjeerd Bottema. De expositie heette, als verwijzing naar logo en jubileum: Een eeuw onder de paraplu.

47

Een belangrijk topwerk, Liggend Naakt van kunstenaar Edgar Fernhout (1912-1974) werd door het museum via schenking verworven. Het werk kwam van een particulier uit Den Haag en werd aan het museum geschonken ter aanvulling op de collectie van Fernhout die het museum reeds bezit. In totaal heeft het museum met deze schenking nu dertien werken van de kunstenaar in de collectie. Schilderij en schenking waren onderwerp in het nieuwsbulletin van Omroep Gelderland.

48

Als grote publiekstrekker organiseerde het museum aan het eind van het jaar de tentoonstelling Van de straat - het sociaal engagement van Johan van Hell (1889-1952) De titel van de tentoonstelling zegt het al: de kunstenaar Johan van Hell had een voorliefde voor het leven van de straat. Zijn doeken worden bevolkt door straatmuzikanten, mattenkloppende vrouwen, visboeren. Het zijn schilderijen die een uitspraak doen over de maatschappij, waarin met name in de crisisjaren gewone mensen het niet makkelijk hadden. Bij de tentoonstelling verscheen bij Terra Lannoo een publicatie van Tineke Reijnders, Koosje Hofman en Bart de Cort.

49

Om te kijken hoe we Van Hell als niet zo heel bekende kunstenaar konden neerzetten voor een groot publiek, werd versterking gezocht bij reclamebureau Skipintro uit Amsterdam. Op de site johanvanhell. nl konden bezoekers filmpjes aanklikken waarin Wouter Bos, Sylvia Willink, directeur Max Meijer, conservator Caroline Roodenbrug en een visverkoper van de Albert Cuyp verhaalden over een schilderij van Van Hell. Ook konden mensen interactief discussiëren over de betekenis van engagement nu. Een geëngageerd woordenboekje verklaarde begrippen uit de tijd van Van Hell. Verschillende promotionele acties zoals op de site van de NS en in de NCRV-gids ondersteunden de tentoonstelling. Een campagne, georganiseerd door partner Essent, bracht in een weekend ruim vijfhonderd mensen naar het museum. De tentoonstelling werd ook ondersteund door de straatkrant­ verkopers in Arnhem en Nijmegen die in speciale Van-de-straat sweathirts hun blad verkochten met daarin een artikel over de tentoonstelling. Bij de tentoonstelling werden door Communicatiebureau Begeer en Blaak uit Amsterdam in samenwerking met het museum activiteiten georganiseerd, zoals een Sinterklaasmiddag, een therapie­ middag (met therapeuterettes van Oscar Prinsen), de discussiemiddag en verkoop­ markt Mooi voor weinig, met medewerking van Jaap Klein Sprokkelhorst, stylist van Ikea, en vormgeefster Ineke Hans, en een glazenwassersfestival waarbij onder toeziend oog van een notaris door medewerkers van de firma Hectas uit Duiven een record glazenwassen werd neergezet dat werd opgenomen in het Guiness book of records. Uitgebreid verslag van deze poging werd ’s avonds gedaan op t.v. (Hart van Nederland) en de volgende dag in vrijwel alle landelijke en regionale dagbladen.

50

Historisch Museum 2005

51

Maart 2005 kan ongetwijfeld geboekstaafd worden als een van de meest turbulente maanden in de geschiedenis van het museum. Opnieuw stond de toekomst van het museum op het spel toen het college als onderdeel van een groot pakket aan bezuinigingsmaatregelen sluiting van het museum voorstelde. Al snel buitelden voor- en tegenstanders van dit plan – een streep door de rekening van de directie die vergevorderd was met plannen voor een nieuwe profilering van het museum als museum voor toegepaste kunst – over elkaar heen. De Vereniging van Vrienden met bijna achthonderd leden en de Arnhem Arts Ambassadors (de business­club van het museum) betoogden via de media dat sluiting schade toebrengt aan het imago van de stad, verlies geeft van sponsors en stagnatie op het terrein van verdere ontwikkeling van de musea. Titus Eliëns, hoogleraar industriële vormgeving aan de Universiteit van Leiden, stuurde een brandbrief aan het gemeentebestuur en sprak zijn zorg uit: “Door eurotekens geleid, wordt nu ineens de historische waarde van de museale collecties ter discussie gesteld, evenals hun belang voor de stad.” Op 15 maart sprak de raad het verlossende woord. Het museum kon de komende jaren open blijven, mits het profiel verder werd aangescherpt tot een museum, gericht op de Arnhemse geschiedenis.

52

Aan de website van Gelders Musea (www.igem.nl) werd een nieuwe pagina toegevoegd met als thema depots. Speciaal voor deze pagina werd een film gemaakt waarin conservator Kristin Duysters uitlegt waarom musea zoveel voorwerpen in depot hebben en bewaren. Zij legt hierin uit dat objecten vanwege hun kwetsbaarheid, gebrek aan ruimte op zaal en onderwerp van studie niet altijd te zien kunnen zijn voor bezoekers en dus onderkomen vinden in het depot. Voor bezoekers van de site een mooie gelegenheid om zich niet alleen te laten informeren over het doel van een depot, maar ook om een blikje achter de schermen van het museum te nemen.

53

Met spraakmakende handelingen, ‘s avonds nog smeuïg nieuwsitem in RTLBoulevard, opende ambassadrice van de plastische chirurgie – lipjes getuit - Marijke Helwegen, de tentoonstelling Fashion Fever, Barbie@Arnhem. De tentoonstelling werd vormgegeven door Joyce en Marcia Waterreus. Zij toonden hun unieke collectie Barbies, aanverwante poppen en kledingsetjes door de decennia heen. Daar zaten kostbare creaties tussen van onder andere Christian Dior, Oscar de la Rentes, Armani, Versace en Givenchy. De tentoonstelling, een samenwerkings­ verband tussen museum, gemeente en RBT KAN, werd uitgebreid in de pers besproken en zorgde, mede dankzij de uittip van NS, voor een topjaar qua bezoekers. Vele volwassenen en kinderen schreven zich in op het uitgebreid scala aan workshops, georganiseerd door moeder en dochter Waterreus.

54

Tijdens het kunstfestival Made in Arnhem was in het Historisch Museum werk te zien van twee Arnhemse hedendaagse kunstenaars. Lee Eun Young liet zich inspireren door de stijlkamers van het museum - vormgeefster Janske Hombergen door het poppenhuis van Lizzy Ansing. Elementen uit het poppenhuis werden door haar geïsoleerd, vergroot en bewerkt tot levensgrote fantasievolle meubels, decoraties, kledingstukken en gebruiksvoorwerpen. Ze werden samengebracht in een van de kamers van het museum. Het werk van Janske Hombergen is het resultaat van een intensief en onderzoekend ontwerpproces. “Ontwerpen betekent voor mij trapsgewijs relativeren en analyseren, zoeken naar verbanden en overkoepeling. Hierbinnen kies ik een onderdeel dat mij opvalt en interesseert. Ik isoleer een gegeven en kader het uit. Het wordt dan mijn wereld….”

55

Vlak na de bevrijding maakte de kunstenaar Hendrik Valk (1897-1986) twee series litho’s. Ze tonen de desolate staat van de verwoeste stad Arnhem. De litho’s werden destijds in een oplage van 200 verkocht in speciale mappen. Valk gaf ze de titels ‘Humor in een kapotte stad’ en ‘Het skelet van Arnhem’ mee. In 2005, 60 jaar na de bevrijding, toonde het Historisch Museum Arnhem een selectie uit beide series. Ze waren te zien tot en met 18 september, ook als opmaat naar de grote overzichts­ tentoonstelling Hendrik Valk (18971986). Idealist, realist, stilist die vanaf 25 september 2005 in het Museum voor Moderne Kunst te zien zou zijn.

56

Onder de titel Juweeltjes van een joffer presenteerde het museum de eerste grote overzichtstentoonstelling van de als poppenschilderes bekend staande kunstenares Lizzy Ansingh. Het beeld van Lizzy Ansingh als poppenschilderes bestond al in haar eigen tijd. De tentoonstelling verdiepte en verbreedde die visie. Uiteraard waren op de tentoonstelling vele poppen­schilderijen te zien. Voor het eerst werd uitgebreid aandacht besteed aan de betekenis en de wereld achter de poppenvoorstellingen. Dit gebeurde ook in de bijbehorende publicatie Lizzy Ansingh (1875-1959), De poppenschilderijen van een Amsterdamse Joffer van de hand van Esther Dieltjes, Kristin Duysters en Saskia de Bodt. Esther Dieltjes verzorgde bij de tentoonstelling twee goed bezochte lezingen en rondleidingen, waarvan één exclusief voor de vrienden van het museum. De tentoonstelling kreeg veel aandacht in de pers, waaronder een zeven pagina groot artikel in Tableau en een recensie in de NRC waarin Ileen Montijn schreef: “De tentoonstelling is een openbaring, de herontdekking van een echte kunstenares.”

57

Tijdens de tentoonstelling Juweeltjes van een Joffer kreeg het museum zes werken geschonken. Ansingh was sociaal zeer actief en had vele vriendschappen. Eén daarvan was met de familie Backhuys Toorenburg die begin van de twintigste eeuw een bloemenwinkel had op de hoek van de Herengracht en de Reguliersgracht in Amsterdam. Dát was de winkel waar de joffers hun bloemen kochten voor hun bloemstillevens. In ruil voor kleine attenties van de grootvader en vader van de schenker - eitjes van de eigen kippen, een mand met fruit - gaf Lizzy op haar beurt af en toe wat werk. Dit werk werd door John Backhuys Toorenburg geschonken aan het Historisch Museum Arnhem.

58

Aanwinsten, bezoekcijfers, kerncijfers, tentoonstellingsgegevens, sponsors en subsidiegevers

61

62

Aanwinsten Aanwinsten 2004 Toegepaste kunst

Simone van Bakel Dish-eyeServies (vierdelig), 2003 Claidie Berbée en Joke Brakman Collier, 1984 Anneke van Bergen Twee broches, 1976 Dinie Besems en Jan Matthesius Boom Collier, 2003

Willem Honing Z.t. Drie broches, 1982

Martin Pittig Gras Ring, ca. 2000

Johan de Haas Spoor-weg Schilderij, 1993

De Hoop Vaas, ca. 1932 De Hoop Vaas, ca. 1937

Anneke Schat Z.t. Broche, 1964

Johan de Haas Zeefdruk, z.j.

Beppe Kessler Elastiekarmband Armband, 1981 Beppe Kessler Potloodarmband Armband, 1986 Marly Kruytzer Delft Collier, 2003

Johanna Dahm Collier, z. j.

Otto Künzli Hanger met hartje Hanger, ca. 1995

Paul Derrez C’mon babies grease your lips Ring, z. j.

Henri van Lerven Vier gebakschotels van RAM Schotels, ca. 1925

Archibald Dumbar Z.t. Armband, 1949

Julia Mannheim Collier, ca. 1980

Petra Hartman Waardeloos sieraad Collier, 2004 Peter Hasenpflug Knikkerbroche Broche, 1980 Maria Hees Tuinslang-armband Armband, 1978 Herman Hermsen Neusklem, 1976

Lous Martin Z.t. Armband, 1969 Floris Meydam Glasfabriek Royal Leerdam Karaf van servies Anjou Karaf, 1968

Els Staal Z.t. Armband, 1982 Thea Tolsma Gauzy 2 Collier, 2002 Thea Tolsma Transparant Collier, 2004 Klaas Vet en Philip van Praag Arnhemsche Fayencefabriek Drie vazen, ca. 1915

63

Klaas Vet en Wilhelmus Petrus Hartgring Arnhemsche Fayencefabriek Vaas, ca. 1922

Johan de Haas Zeefdruk, z.j. Jan van Herwijnen Zelfportret Schilderij, ca. 1925 Gerard Hordijk Zittend meisje Schilderij, 1931 Klaas Gubbels Het paar Schilderij, 1958-1960 Klaas Gubbels Jan Hein Schilderij, 1966 Klaas Gubbels Z.t. Schilderij, 1964 Klaas Gubbels Eenzaam avontuur Schilderij, 1976

Truike Verdegaal en Eddo Hartmann Z.t. Broche, 2003

Ad Gerritsen Z.t. Schilderij, voor 2004

Lam de Wolf Boog Schoudersieraad, ca.1980

Wim Schuhmacher Stilleven met vissen en citroenen Schilderij, 1931

Moderne Kunst

Henri van de Velde Portret van S.B. Slijper Schilderij, 1930

Johan de Haas Aardokerspigmenten Schilderij, 2000

Hedendaagse kunst Carlos Amorales Uit de serie: The Bad Sleep Well 003 Schilderij, 2004 Carlos Amorales Uit de serie: The Bad Sleep Well 004 Schilderij, 2004 Annelise Coste Explainterrorism Tekening, 2004 Rosemin Hendriks Z.t. Tekening, 2003 Jaap Kroneman Jojo Zeefdruk/t.l. multimedia, 2004

Michael Tedja Call for help but you will be disfigured Tekening, 2002

Viviane Sassen Z.t. Foto, 2004

Michael Tedja Ik ben niet op zoek naar het ideale beeld Tekening, 1998

Serge Onnen New Self Video, 2002

Michael Tedja Afrikaans masker met rood Tekening, 2000

Toegepaste kunst Simone van Bakel Floral sculpture (c) Clinic Sieraad, 2003 Arianne van der Gaag Snoepketting Sieraad, 2005

64

Michael Tedja Z.t. Tekening, 1999

Michael Tedja Masker Tekening, 2000 Michael Tedja Liberal art is a joke Tekening, 2000 Michael Tedja House nigger Tekening, 2000

Moderne Kunst Lizzy Ansingh Bloem Aquarel, 1947 Lizzy Ansingh Bloemenvaas Schilderij, tussen 1895-1959 Lizzy Ansingh Ei Aquarel, 1947

Aanwinsten 2005

Corinna Schnitt Living a Beautiful Life Video, 2003

Michael Tedja Z.t. Tekening, 1998

Vanessa Jane Phaff Z.t. Linosnede, 1995

Michael Tedja Correct artist Tekening, 2003

Viviane Sassen Z.t. (contrast van licht en donker) Foto, 2004

Mirjam Kuitenbrouwer Kamer voor kwellingen (Meervoudige annunciatie) Wandobject, 1999

Serge Onnen Zes werktekeningen voor de dvd ‘New Self’ Tekening, 2002

Michael Tedja Aap Tekening, 2002

Viviane Sassen Z.t. (woud van grassprieten) Foto, 2004

Nel Linssen Halssieraad, 2002 Philip van Praag Arnhemsche Fayencefabriek Vaas, ca. 1915 Beeldende kunst (tot 1900) Rienk Jelgerhuis Portret van vader en moeder Knoops met hun jongste kind Pastel, 1798 Rienk Jelgerhuis Portret van vier kinderen van de familie Knoops Pastel, 1798

Lizzy Ansingh Geschenk Aquarel, ca. 1925/voor 1938 Lizzy Ansingh Hemelbed Schilderij,1956 Lizzy Ansingh Stilleven Schilderij, tussen 1895-1959 Edgar Fernhout Liggend naakt Schilderij, 1936 Klaas Gubbels De zwanenhals Sculptuur, 2000 Hendrik Valk De paukenist Schilderij, ca. 1920 Hendrik Valk De violist Lajos Veres Schilderij, 1938 Hendrik Valk Zelfportret met wajangpop Schilderij, 1937

Wouter van Riessen Trekpop 2002, nr. 2 editie 7 Wandobject, 2002

Hendrik Valk Appels Schilderij,1942

Merijn Bolink Z.t. (caketafel) Installatie, 1997

Hendrik Valk God in ons Folder, 1945

Gary Carsley New Holland Landscape II b (21b) Foto, 2004

Hendrik Valk Onze religiositeit Drukwerk, ca. 19451947 Hendrik Valk Oorlog en vrede Prenten en map, ca. 1945-1947 Hedendaagse kunst Philip Akkerman Z.t. (zelfportret), nr. 69 Schilderij, 1998 Akkerman, Philip Z.t. (zelfportret), nr. 128 Schilderij, 2005 Akkerman, Philip Z.t. (zelfportret), nr. 135 Schilderij, 2005 Akkerman, Philip Z.t. (zelfportret), nr. 33 Schilderij, 2005 Akkerman, Philip Z.t. (zelfportret), nr. 100 Schilderij, 2005 Akkerman, Philip Z.t. (zelfportret), nr. 152 Schilderij, 2005

Gary Carsley Centennial Park Sydney (D 19 c) Foto, 2004

Laura Samsom-Rous Meisje met R op geel hemdje Foto, 2002-2003

Michael Kirkham Television # 4 Schilderij, 2005

Laura Samsom-Rous Meisje met roze hesje, gestrikt met veter Foto, 2002-2003

Mirjam Kuitenbrouwer Twee bunkers (Gaf & Goko) Wandobject, 2004 Mirjam Kuitenbrouwer Z.t. (Tunnel) Foto, 2005

Laura Samsom-Rous Meisje met rood hemdje Foto, 2002-2003

Laura Samsom-Rous Meisje met geel hemdje met afbeelding van blonde vrouw Foto, 2002-2003

65

Rinke Nijburg Enigma van de dubbele kleine zeemeermin Tekening, 2002-2004 Vanessa Jane Phaff Z.t. (Swiss flag) Schilderij,1999 Vanessa Jane Phaff Z.t. Schilderij, 2005 Barbara Polderman Liggend Paar Object, 2002 Barbara Polderman Z.t. (zelfportret) Affiche, 2005

Laura Samsom-Rous Jongen met rood T-shirt (Vodafone) Foto, 2002-2003 Laura Samsom-Rous Jongen met blauwe spijkerbroek voor schuur Foto, 2002-2003 Laura Samsom-Rous Meisje met schooltas voor schuur Foto, 2002-2003 Charlotte Schleiffert Bearded women make great leaders Tekening, 2004

66

Bezoekcijfers Gemeentemusea Arnhem 2003 2004 2005 % % % volledig tarief

6.778

13,8

7.013

12,8

7.933

16,9

mk volwassenen

5.928

12,1

7.795

14,2

10.960

23,3

rabo/mk

5.451

11,1

6.555

11,9

-

-

ns/mk

10.035

20,5

10.913

19,8

8.333

17,7

jongeren < 18 jaar

5.391

11,0

6.373

11,6

5.816

12,4

hka studenten

564

1,2

918

1,7

458

1,0

mk junior

382

0,8

551

1,0

983

2,1

cjp

632

1,3

1.045

1,9

716

1,5

65+

986

2,0

1.129

2,1

1.112

2,4

vrienden

1.150

2,3

1.249

2,3

869

1,8

mk vrienden

819

1,7

67

0,1

0

0,0

combinatie

7

0,0

2

0,0

6

0,0

groepen

-

0,0

321

0,6

202

0,4

pers

113

0,2

123

0,2

113

0,2

icom/aica

196

0,4

234

0,4

145

0,3

overige gratis 10.568 21,6 10.188 18,5

8.958

19,1

47.000

100

20.276

43,1

11.943

25,4

totaal

49.000

67

100

55.000

100

waarvan mk bezoek 22.615 46,2 25.881 47,1 (incl ns en rabo) waarvan mk bezoek 7.129 14,5 8.413 15,3 (excl ns en rabo)

Kerncijfers Gemeentemusea Arnhem

bedragen in 1.000 euro

2003

2004

2005

inkomsten Eigen inkomsten uit tentoonstellingen MMKA

103

126

97

Externe financiering tentoonstellingen MMKA

47

100

144

Eigen inkomsten uit tentoonstellingen HMA

13

15

18

Externe financiering tentoonstellingen HMA

25

1

19

Eigen inkomsten uit winkel

89

83

134

Externe financiering t.b.v. collectie

41

44

43

Overige inkomsten

61

21

22

Gemeentelijke bijdrage

1.761

1.764

1.781

Tentoonstellingen MMKA

153

162

191

Tentoonstellingen HMA

25

14

19

Collectie

150

163

149

PR en Educatie

84

96

98

Winkel

96

100

145

Personeel

1.187

1.251

1.289

Kapitaallasten

163

162

151

Overige

286

315

356

68

uitgaven

Tentoonstellingsprogramma HMA

MMKA

2004

2004

Over koffie. Een korte cultuur­geschiedenis 24.01 t/m 09.05.2004

Secrets of the nineties 13.03 t/m 30.05.2004

Black & White (and a little bit of colour) 01.03 t/m 16.05.2005

Kind van de bevrijding Kinderportretten van de Arnhemse fotograaf De Booys 21.05 t/m 09.11.2004

Van Mondriaan tot Willink. Het collectief ASB 1926–1930 03.04 t/m 20.06.2004

Surfaces Paradise 01.03 t/m 12.06.2005

Stille getuigen 15.09 t/m 09.11.2004 Schatten van Schuytgraaf 19.11 t/m 13.03.2005 HMA

2005

MODE 5ODE Vijftig jaar mode-onderwijs in Arnhem 10.06 t/m19.09.2004 Traces 21.06 t/m 23.10.2005

Made in Arnhem Lee Eun Young en Janske Hombergen 03.06 t/m 18.09.2005 Verwoest Arnhem Litho’s van Hendrik Valk 09.07 t/m 19.09.2005 Juweeltjes van een Joffer. De poppenschilderijen van Lizzy Ansingh 02.09.2005 t/m 15.01.2006

Licht op realisme 18.03.2005 t/m 01.03.2006 Made in Arnhem MIA-Muzen 03.06 t/m 18.09.2005

69

Top 100. Het mooiste uit de collectie 09.07 t/m 26.09.2004

2005 Fashion fever Barbie@Arnhem 15.05 t/m 14.08.2005

Piercing the Spirits Rinke Nijburg 05.03 t/m 12.06.2005

Transistor 3 09.07 t/m 12.09.2004 Gubbels totaal 10.10.2004 t/m 30.01.2005 FAM. 12.11.2004 t/m 07.03.2005

Arco 12 25.06 t/m 11.09.2005 De krankzinnigen Tekeningen van Jan van Herwijnen 19.08 t/m 30.10.2005 < GAP > 1. Export 27.08 t/m 30.10.2005 Hendrik Valk Idealist, realist, stilist 25.09.2005 t/m 08.01.2006 Vanessa Jane Phaff. Double Cube Schilderijen en werken op papier 1995–2005 16.10.2005 t/m 05 02.2006

Van de straat. Het sociaal engagement van Johan van Hell 12.11.2005 t/m 12.02.2006 Een eeuw onder de paraplu. Verjaardag van een logo 17.11.2005 t/m 08.01.2006

Nevenfuncties stafleden 2004/2005 Max Meijer Lid Raad van Toezicht Montevideo/TBA Instituut voor Mediakunst, Amsterdam Lid Commissie Museale Zichtbaarheid Mondriaanstichting, Amsterdam Lid stedelijk Netwerk, Arnhem Lid Commissie van Advies Faculteit Museologie Amsterdamse Hogeschool van de Kunsten, Amsterdam Lid Kunstcommissie Arcadis Lid Comité van Aanbeveling Kunstbeurs Realisme (Amsterdam) Lid Comité van Aanbeveling Stadsmuseum Zoetermeer Lid Commissie van Advies festival State of the Image, Arnhem Lid Comité van Aanbeveling Nederlandse Biënnale voor Figuratieve Kunst (Arnhem) Lid Commissie van Advies Centrum voor Architectuur en Stedenbouw Arnhem (CASA) Lid Commissie van Advies Ontwerp Platform Arnhem (OPA) Lid Raad van Toezicht van de Stichting Rijksmuseum voor Volkenkunde, Leiden Lid Adviesraad ACMC Associatie voor Culturele Marketing en Communicatie Lid Comité van Aanbeveling Stichting De Buytensael

Joke Alkema Bestuurslid Gemeentemuseum Elburg (2001-2004) Lid programmaraad van CASA, Centrum voor (landschaps)architectuur en Stedenbouw, Arnhem Lid Commissie van advies Ontwerp Platform Arnhem (OPA) Kristin Duysters Redacteur Vormen uit Vuur, mededelingen- blad van de Nederlandse Vrienden van Keramiek en Glas Mirjam Westen Lid bestuur IKT (Internationale Kuratoren Tagung) Lid Commissie Beeldende Kunst (in de openbare ruimte), Arnhem Voorzitter sectieraad Kunstmusea van de NMV Lid Commissie International Studio Program, Fonds voor Beeldende Kunst en Vormgeving Jury- en bestuurslid Tijl Fonds (2002-2004) Redactielid Kunst en Cultuurdebat Provincie Gelderland (2001-2004) Lid Commissie beeldende kunst Stichting Prins Bernhard Cultuur Fonds Redactieraad tijdschrift Lover

70

Marco Grob Voorzitter sectie Veiligheidszorg & Facility Management NMV Penningmeester SBMK Penningmeester Stichting Plaatsmaken Lid convent zakelijk directeuren/ leiders musea

Tentoonstellingen, publicaties, aankopen en activiteiten in 2004/2005 konden worden gerealiseerd dankzij financiële ondersteuning van Prins Bernard Cultuurfonds Arnhem Arts Ambassadors Provincie Gelderland Dieben & Meyer Rabobank Vastgoed Essent N.V. RO Groep Dr. Hendrik Muller’s vaderlandsch fonds BKV gelden Gemeente Arnhem – Fonds Cultuur – Actieplan cultuurbereik – Afdeling EZ

Schloss Ringenberg SNS Reaalfonds

GEM Schuygraaf

Stichting Het Burger en Nieuwe Burgerweeshuis

Heijmans IBC Vastgoedontwikkeling

Stichting Victor Heiloo

Kondor Wessels Projecten B.V.

71

Stichting Sanssouci

Krijco

Vereniging van Vrienden

Mondriaan Stichting

VSB fonds

De Nederlandse Vereniging voor Wetenschappelijk Onderzoek

De Wilde Projectmanagement B.V.

Colofon Uitgave Museum voor Moderne Kunst en Historisch Museum Arnhem Eindredactie Petra Versluis Vormgeving Erlend Schenk Druk Veenman drukkers Copyright april 2006 Gemeentemusea Arnhem

Museum voor Moderne Kunst Arnhem Utrechtseweg 87 6812 AA Arnhem (026) 351 24 31 www.mmkarnhem.nl

72

Historisch Museum Arnhem Bovenbeekstraat 21 6811 CV Arnhem (026) 442 69 00 www.hmarnhem.nl

05