E-learning in de faculteit ETEW ervaringen en toekomstperspectieven D. Vanderbist - Prof. Dr. J. Vanthienen 13/12/2001
http://www.econ.kuleuven.ac.be/tew/academic/infosys/gizeh
Menu • E-learning
E-LEARNING
– Onderwijs en ICT – Distance learning
• Begeleide Zelfstudie – Concept – Organisatie
• Omgeving en infrastructuur – Leeromgeving – ICT
• Situatie in ETEW • Kosten, Baten en Vereisten 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
2
E-LEARNING
Enkele prangende vragen • • • • • • • • • •
Moeten er nog lessen zijn? Wordt de prof vervangen door de computer? Wie gaat dat voor mij oplossen? Waar gaan we die middelen vinden? Kan ik mijn cursus nu gewoon op het Web zetten? Gaan de 600 studenten mij nu allemaal emails beginnen sturen? Moet de student nog een kot hebben? Moet ik naast macro-econoom nu ook computerspecialist zijn? Wat is er mis met gewoon goed lesgeven? …..
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
3
ICT-mogelijkheden •
E-LEARNING
•
• • • •
een website waar een kalender, laatste wijzigingen en berichten m.b.t. tot cursussen bijgehouden worden (electronische valven) al het cursusmateriaal op een website: cursustekst, hand-outs, slides, bijkomende opgaven, bibliografie, cases, referenties, verwijzingen naar interessant materiaal (links naar andere websites) zelfstudiemateriaal: CD-roms, databanken via WWW, interactieve oefeningen communicatie tussen student en prof en studenten onderling: e-mail, discussiegroepen (electronisch monitoraat) electronisch toewijzen en indienen van papers (electronische evaluatie) stage- en thesisbegeleiding op afstand (Erasmus-studenten, buitenlandse begeleiders): vervaging van het concept spreekuren die meestal overbezet zijn naarmate de dead-line nabij komt
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
4
ICT-mogelijkheden (2) •
E-LEARNING
• •
• • •
testen: eigen kennis testen maar ook echte examens afleggen (electronische evaluatie, scoring) rapporten, presentaties, simulaties op PC administratieve informatieverwerking automatiseren via web-pages: inschrijvingen, punten en andere administratieve procedures (bijvoorbeeld inschrijven voor examens, het aanvragen van een IAJ ) virtuele bibliotheek: boeken, naslagwerken in electronische vorm raadpleegbaar het delen van leerstofonderdelen tussen instellingen afstandsonderwijs, virtuele Erasmus-projecten
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
5
E-LEARNING
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
6
Begeleide zelfstudie
E-LEARNING
• Totaalconcept: – nieuwe rol docent -> begeleider – nieuwe rol student -> actief inzicht verwerven <> passieve rol – nieuwe rol onderzoek -> ingebed in het onderwijs : onderwijs is het resultaat van het onderzoek – nieuwe rol universiteit -> ondersteuning levenslang leerproces
• Begeleide zelfstudie vereist toets- en leer-omgeving – ‘omgeving’ wil zeggen dat de student centraal staat
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
7
Begeleide zelfstudie
E-LEARNING
• Verantwoordelijkheid student: – weten wat de doelstellingen zijn – selecteren/uitvoeren leeractiviteiten -> zelfreflectie – moeilijkheden signaleren over eigen tekortkomingen -> ondersteuning biedt de nodige hulp
= metacognitie -> zelfreflectie studenten over eigen kennis • Nieuwe rol docent – – – – 13/12/2001
auteur: ontwerper: docent mentor
oude rol
inhoud packaging vorm beschikbaar materiaal ondersteuning leeromgeving D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
8
E-LEARNING
E-learning: concepten
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
9
E-learning
E-LEARNING
• E-learning is investeren in – ICT-technologie – vernieuwd onderwijs = didactiek – vernieuwd beleid en ondersteuning = integratie in administratie / organisatie
• ICT is niet het doel maar het middel! • Wat in ICT: – – – –
cursusinformatie: examendata, examenvorm, voorkennis valven links naar elektronisch cursusmateriaal opdrachten / taken: overzicht, planning
• Tussentijds evaluatie: slagen in test is vrijgesteld van les(sen) over onderwerp 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
10
E-learning • Kosten E-learning: totale kost
E-LEARNING
€
exploitatiekost
ontwikkelingskost
# studenten
kantelpunt
Traditioneel onderwijs:
E-learning
• lage ontwikkelingkosten
• hoge ontwikkelingskosten
• snel stijgende exploitatiekosten = inschakelen extra docenten 13/12/2001
• traag oplopende kost per eenheid student
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
11
Opmerkingen bij ICT
E-LEARNING
• Evolutie: klassikale -> computerondersteunde opleidingen – – – – –
Benutting bestaande infrastructuur ? Process-reengineering Enorme kost: infrastructuur, personeel Kansspel ? E-mail / newsgroups !
• Pilootproject als basis: – Kleinschalig dus weinig risico – Kleinschalig dus vertekend beeld: • geen schaalvoordelen • verborgen kosten
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
12
Argumenten pro ICT • ICT: – toenadering afstands- en computeronderwijs – rijker studiemateriaal, extra motivatie
E-LEARNING
• E-learning= ‘just in time, just enough, just for me’ – profileren t.o.v Open University – extra afzetmarkt /recuperatie kosten – competitief / complementair
• Knowledge sharing: open source concept • Mindervaliden
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
13
Kostenaspecten van ICT • Collis:
(Collis, B (1999). The use of Information and Communication Technology in higher education. Universiteit Twente, CHEPS Twente)
E-LEARNING
– Kost ICT = kosten traditionele opleiding x 2 – kost computer-based training = kosten traditionele opleiding x 50 – kost video-conferencing opleiding= kosten traditionele opleiding x 100
• • • • • • •
Implementatiekost Exploitatiekost Onderhoud !! Kost van hergebruik Technologiebijdrage Durf uitbesteden! Pas op met uitbesteden!
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
14
Efficiëntie & effectiviteit van ICT
E-LEARNING
• Anti-climax / anti-hype: – – – –
geen significant verschil: snelheid, kwaliteit medium niet belangrijk wel structuur nieuwheidseffect extra structuur
• Papier blijft noodzakelijk
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
15
E-learning • Samenwerken op afstand: Wanderstudent-idee
E-LEARNING
– studenten zelfde instelling – studenten verschillende instellingen – studenten eigen instelling tijdelijk in andere instelling
• Samenwerken? – Communicatie: • videoconferencing, chat • insturen resultaten, vragen stellen docent, feedback terugkrijgen
– Raadplegen: virtuele bibiliotheek • boeken • papers
• Studeren op andere instellingen: curricula standaarden – overdracht examenresultaten / credits
• Afstand- en deeltijds onderwijs 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
16
E-learning traditioneel onderwijs
dood spoor
E-LEARNING
technologie
vernieuwd onderwijs
hefboom
omzetting is niet evident = weinig draaiboeken beschikbaar
• ICT: spontane associatie met open en distance learning = In het licht van vernieuwd onderwijs & levenslang leren niet zo gek! • Doorbreken klassieke didactisch driehoek: docent
Docent: overbodig? vervangen door computer? student 13/12/2001
leerstof D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
17
E-learning
E-LEARNING
• Problemen: – technologie kan falen -> bord en krijt niet – kostprijs: betaalbaar? – docent: naast inhoudelijke kennis ook technologische kennis!? – groepsgebeuren: technologie = (dikwijls) individueel werken
• Buiten universiteit werkt het wel: – computerhoek in lagere scholen naast leeshoek, … -> leerlingen gebruiken één toestel in kleine groepjes – afstandonderwijs: mediamix = audio/video, CD-ROM, CD-I – permanente vorming
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
18
E-learning internetbruikbaarheid
asynchroon 2. Open leercentrum
4. Afstandonderwijs
E-LEARNING
1 locatie
# verschillende taken
n locaties 1. Traditioneel klassikaal onderwijs
3. Conferentieonderwijs
synchroon 1. bijdrage = ‘0’ # computers 2. open centrum waar bronnen geraadpleegd kunnen worden: bijdrage = ‘++’ bibliotheek, PC-klas, CD-ROM, CD-I 3. videoconferentie / computerconferentie: bijdrage = ‘+’ en elektronisch groepswerk = delen tekst, beeld, grafieken 4. bijdrage = ‘+++’ 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
19
E-learning
E-LEARNING
• E-learning niet zinvol indien: – vastgelegd doceertempo <> aangepast aan de student -> modulair onderwijs !?! – vaste set boeken, artikels = ICT bevat enkel extra materiaal voor geïnteresseerden -> materiaal in ICT is onderdeel van de cursus !?! – vaste examenvorm = extra materiaal buiten vaste set wordt niet geëxamineerd -> tussentijdse evaluaties !?!
<> tijd/geld enkel voor extra’s -> kan niet de bedoeling zijn! = niet elk ‘lesuur’ is er een bijeenkomst -> docent recupereert tijd = flexibele inhoud / flexibele contacturen 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
20
E-learning • E-learning <> on-line lezen: – scherm ongeschikt om van te studeren – eindigt toch in het uitprinten: duur, milieuonvriendelijk
E-LEARNING
• E-learning == on-line leren: – – – – –
discussieren oefenen testen afleggen simulaties volgen aanvullingen op studiemateriaal raadplegen
• Vast studiemateriaal niet enkel in leeromgeving • Materiaal op voorhand beschikbaar <> studenten pennen slides over == studenten nemen aantekeningen -> efficiënte lesuren 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
21
E-learning value chain • Foutief concept value chain
E-LEARNING
content design
package & edit
bedrijven
course course distribute assembly delivery
overheid
universiteit
learner
assess & acredit
student
overheid core market kapitaal universiteit
leerplannen subsidies
uitbestedingen soms taksen interne type student ontwikkeling
universiteit CONTENT EXPERTS 13/12/2001
bedrijven
uitbesteden ontwikkeling CONTENT ondersteuning ontwikkeling DEVELOPERS D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
22
E-LEARNING
Begeleide zelfstudie
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
23
Begeleide zelfstudie
E-LEARNING
• Begeleide zelfstudie = leren door te doen • Hoe? Begeleide activiteiten met vaste doelstelling • Waarom? – Diploma niet voor encyclopedische kennis wel indien afgestudeerde • nieuw materiaal in eigen domein kan verwerken • zich kan inwerken in nieuwe domeinen
– Diploma is geen einddoel -> levenslang leren: antwoord op kennisexplosie en toenemende specialisatie – Diploma in overeenstemming met Europese normen -> Kwaliteitsnormen zoals in industrie: onderwijs moet nuttig en efficiënt zijn
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
24
Begeleide zelfstudie • Wat? – Objectief leren analyseren – Hanteren van wetenschappelijke methode
E-LEARNING
• Gevolgen? – Gedeeltelijke verschuiving verantwoordelijkheid -> student staat in voor deelname aan activiteiten: • werkhouding: begeleiding om juiste werkhouding te vinden = monitoraten + studieadvies • ondersteuning: wegwerken verschillen in voorkennis
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
25
Begeleide zelfstudie
E-LEARNING
student
Leeromgeving & Leeractiviteiten
doelstellingen
Omgeving leerinhoud
ondersteuning
WAT inhoud/leerstof van het vak
13/12/2001
evaluatie
HOE WAAROM opdrachten/ feedback voor activiteiten/ studenten testen werden doelen bereikt? D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
26
Begeleide zelfstudie • Context:
E-LEARNING
– kenmerken van studenten • • • •
voorkennis motivatie leerstijl werkhouding
– kenmerken van de organisatie (K.U.Leuven, E.T.E.W.) • • • •
medewerkers lokalen hulpmiddelen regelmatig
• Evaluatie: – studenten stemmen studiegedrag/studiemethode op evaluatie of -> tussentijdse evaluatie = tussentijdse testen: geven leidraad 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
27
Begeleide zelfstudie 1.bepaalt
E-LEARNING
doelstelling 2.afgestemd 5. bepaalt
leeractiviteiten 2.ondersteunt
leeromgeving 4. evalueert
3. evalueert 6.Omgeving
evaluatie •
Voorbeeld: – 1. kritisch artikels vakgebied beoordelen = leren analyseren, zwakke punten detecteren, leren argumenteren – 2. Leeromgeving biedt artikels aan = student motiveren actie te ondernemen: analyse en discussie artikels – 3. Nieuwe artikels voorleggen en zien of analyse correct verloopt
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
28
Begeleide zelfstudie 1.bepaalt
E-LEARNING
doelstelling 2.afgestemd 5. bepaalt
leeractiviteiten 2.ondersteunt
leeromgeving 4. evalueert
3. evalueert 6.Omgeving
evaluatie •
Voorbeeld: – 4. Feed-back van de evaluatie verzamelen, organiseren en weergegeven – 5. Doelen bepalen: wat, hoe geëvalueerd zal worden – 6. Voorkennis van de student: specifieke begeleiding om tekorten weg te werken -> monitoraat op maat
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
29
E-learning
E-LEARNING
• Ondersteuning van leren op basis van ICT technologie • ICT ondersteuning van metacognitieve strategiën – voorkennis: wat kan ik al? – lacunes kennis: wat weet ik nog niet? – Nieuwe kennis: wat kan ik nog meer leren/beter begrijpen?
• novice students -> competent students
reflectie = diagnose
bepaalde voorkennis juiste / benodigde voorkennis => studenten zijn heterogeen 13/12/2001
sturen = leeractiviteiten evaluatie = bijstellen/motiveren
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
30
E-LEARNING
Een leeromgeving
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
31
Leeromgeving
E-LEARNING
• Leeromgeving organiseert/ondersteunt: – wat een student moet doen: verdelen taken/opdrachten – hoe ze het moeten doen: richtlijnen over de verwachte resultaten – met wie ze moeten samenwerken: samenstellen werkgroepjes – bij wie en wanneer ze hulp kunnen bekomen: ondersteuning voor communicatie met docent/begeleider – in hoeveel tijd ze de opdrachten moeten uitvoeren: planning /deadlines
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
32
Leeromgeving
E-LEARNING
• Leeromgeving bundelt vroegere technieken: – Web (HTTP): websites achtergrondmateriaal, on-line libraries – Files (FTP): bestanden, werkjes, slides – Mail (SMTP): communicatie met de docent/begeleider – Chat (IRC): communicatie onderling voor groepsoverleg – Newsgroups (NetNews): discussiegroepen – Evaluatie (EDP): electronisch verwerken van testresultaten en andere evaluaties – Remote control (TELNET): connectie met andere computer maken
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
33
Hergebruik • Soorten hergebruik: – in andere context: • andere cursus
E-LEARNING
– in ander didactisch model: • project based model • problem based model
– in andere omgeving: • klassikaal onderwijs • afstandonderwijs
• Tijdsintensief -> technologie schiet ter hulp: – educatieve standaarden
• Toekomstbeeld: concurrentieslag universiteiten vs. edudot.com 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
34
Hergebruik • Types hergebruik: – eenvoudig
E-LEARNING
• upload: bestanden + metadata -> server = repository • download: bestanden + metadata <- server = repository
– probleem: bestanden + metadata <> kennis = didactiek • kennis is het gebruik van het materiaal door de docent: – activiteiten met materiaal – opdrachten met materiaal
=>
13/12/2001
de didactische scenario’s hergebruiken
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
35
Tussentijds toetsen
E-LEARNING
• Docent verplichte organisatie • Student vrijblijvende deelname • Werkvorm toetsen: – – – –
13/12/2001
per voorkeur via het web -> papier kan ook representatief voor cursus en examen feedback voor studenten anoniem
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
36
E-LEARNING
Toledo
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
37
Toledo / BB • BB biedt:
E-LEARNING
– synchroon samenwerken: virtual classroom • chat en whiteboard • videoconferencing: integratie met Karel Tavernier multimediastudio mogelijk
– asynchroon: • discussiegroepen • e-mail • uitwissel documenten: upload / download
• Discusielijsten: – efficiënt indien gemodereerd: kwaliteit > kwantiteit – correct gebruik technologie: antwoord naar groep vs. antwoord naar persoon – docent vat samen op het einde -> correcte conclusies – oppassen voor tijdsbesteding docent
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
38
Toledo / BB
E-LEARNING
• # users: 38.000 – – – –
daarom niet actief elke nacht update <> real time alleen gekoppeld aan plichtsvakken zelfregistratie voor niet-plichtsvakken
• # cursussen: 7.000 – daarom niet actief – koppeling aan elektronisch programmaboek
• na 3 maanden gebruik: – 50% studenten – 19% docenten – 4% vakken 13/12/2001
Koppeling met SAP & Anemoon project D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
39
BB screenshot
E-LEARNING
Standpunt docent:
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
40
BB screenshot
E-LEARNING
Standpunt student:
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
41
QM screenshot
E-LEARNING
Auteursomgeving:
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
42
QM screenshot
E-LEARNING
Sessies-management:
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
43
QM screenshot
E-LEARNING
Evaluatierapporten:
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
44
QM screenshot
E-LEARNING
Online-test:
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
45
Toledo / BB
E-LEARNING
• E-mail: verzadigingsprobleem – – – – –
13/12/2001
afspraken wanneer men mailt alternatieven voor e-mail FAQ-s samenstellen regelmatig lezen / reageren -> oppassen tijdsbesteding scannen en ‘.exe’ vermijden
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
46
E-LEARNING
ETEW
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
47
Initiatieven • Niveau K.U.Leuven
E-LEARNING
– LUDIT, Kotnet, DUO, AVD, Anemoon – Toledo, CWIS, OOI Projecten
• Niveau faculteit – Dienst Informatica – PC klassen – Multimedia studio voor nieuwe onderwijsvormen K. Tavernier – OOI Projecten
• Niveau Docent – Websites, – pakketten, tools, simulaties, oefeningen 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
48
E-learning -> KOTNET
E-LEARNING
• ETEW-student koploper in PC-klas gebruik:
(Bron 40-jaar LUDIT) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
49
E-learning -> KOTNET • Verschuiving in gebruik PC-klassen:
E-LEARNING
– nieuwe koplopers buiten mail en web • tekstverwerking • spreadsheats • tools
– sterk groeiers: • tools • DB-software • rekensoftware: – Matlab – Maple
(Bron 40-jaar LUDIT) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
50
E-learning -> KOTNET
E-LEARNING
• ETEW-student 3e plaats aansluiting per kabel • Algemeen netwerkgebruik:
(Bron 40-jaar LUDIT) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
51
E-learning -> KOTNET
E-LEARNING
• ETEW koploper in het gebruik van cursusmateriaal op WEB:
(Bron 40-jaar LUDIT) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
52
E-learning realisaties
E-LEARNING
• E.T.E.W. niveau: • Websites – cursus – nieuwe studenten http://www.econstudent.be – monitoraat – ETEW website: examendata, onderzoeksresultaten, … • eigen PC-lokalen • eigen Thesis-pc-klas • Karel Tavernier Multimedia Studio (video-conferencing) • Zelfstudiepakketen: practicum beleidsondersteunende informatica, SQL oefeningen, oefeningen Bank & Financiewezen • OOI-Projecten: GIZEH, U-Solve-IT, Informatica 1e kand
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
53
Kostenaspecten •Implementatiekost
E-LEARNING
•Exploitatiekost •Onderhoud !! •Kost van hergebruik •Technologiebijdrage •Durf uitbesteden! •Pas op met uitbesteden!
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
54
ETEW
E-LEARNING
K.U.Leuven
E.T.E.W.
Technologie LUDIT
Ondersteuning DUO ANEMOON
Inhoud Docent
Dienst Informatica Docent ETEW
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
55
Onderwijsprojecten ETEW • • •
E-LEARNING
• • • • • • • • • • • • •
Samenstelling van een boek gevallenstudies Management Science in de industrie voor het vijfde jaar handelsingenieur. (Willy Gochet, Zeger Degraeve) Ontwerp van software voor Integrale kwaliteitsbeheersing. (Erik Demeulemeester) Aanvulling bij zelfstudie project "computergesteund onderwijs van informatica-toepassingen". (Jan Vanthienen, Geert Wets) DICSIT: Data Input and Control Through Screen Interviewing and Testing (SAS). (Pierre François) Het ontwikkelen van gevallenstudies in het domein van Operations Management d.m.v. het software pakket TAYLOR. (Willy Herroelen, Marc Lambrecht) Selectie en implementatie van accountancy software paketten aangepast aan de Belgische wetgeving. (Gustaaf Van Herck, Ann Gaeremynck, Filip Roodhooft, Marleen Willekens) International Market Expansion Strategy: case study. (Piet Vanden Abeele, Lucile Rameckers) Cases in Internationaal Zakenwezen en Strategie: ontwerp van 4 case-studies. (Herman Daems, Paul Verdin) Bevorderen van zelfstudie door middel van uitwisseling via het internet van extra studiemateriaal. (Ferdi Put, Jan Vanthienen) Audit concurrentiepositie. (Sleuwaegen Leo) Ontwikkeling van een interactief oefenpakket voor het vak "fundamentele bedrijfseconomie". (De Bondt Raymond) Het (verder) ontwikkelen van een boek met gevallenstudies in management science. (Degraeve Zeger) Het ontwerp en opzetten van een bedrijfssimulatie om de toepasbaarheid van de technieken van kwaliteitsbeheersing te illustreren. (Demeulemeester Erik) Voorbereiden van opgaven voor statistische dataverwerking in het kader van de vakken "Research Methods in Business and Industry I" en "II". (Vandebroek Martina) Uitdiepingsmateriaal organisatieleer & personeelsbeleid. (Overlaet Bert, Janssens Maddy) Het ontwikkelen van een interactief oefeningenpakket voor het vak bedrijfsfinanciering. (Van Hulle Cynthia, Vanthienen Lambert)
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
56
GIZEH
E-LEARNING
Geïntegreerde Implementatie van Zelftoetsomgevingen in de ETEW curricula OOI-project (Onderwijsgerichte Onderzoeks-, Ontwikkelings- en Implementatieprojecten K.U.Leuven) Doel: Het doel van het project is niet om nieuwe producten i.v.m. automatisch toetsen te ontwikkelen, maar om de invoering van toetspakketten (vooral in de kandidaturen) mogelijk te maken en te begeleiden, het gebruik door studenten en docenten te ondersteunen en de zelftoetsen beter te integreren in het curriculum en in de kalender.
Beoogde Resultaten: – – – – – –
13/12/2001
realiseren van een grotere eenvormigheid van toetsomgevingen verhogen van motivatie, zelfvertrouwen en inschattingsvermogen van de student opsporen en remediëren van struikelblokken in een cursus indviduele feedback aan de student geven klantgerichter maken van het monitoraat (monitoraat op maat) spreiding studiedruk
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
57
E-LEARNING
Opleidingsonderdelen Algemene Economie: • D081 1ste kand. HIR • D102 1ste kand. EW • D041 1ste kand. TEW Algemeen Boekhouden en Oefeningen: • D148 1ste kand. EW • D251 1ste kand. TEW • D297 1ste kand. HIR Accountancy: • DK17 2de kand. TEW (Kortrijk) Informatice en Oefeningen: • D317 1ste kand. EW • D193 1ste kand. TEW • D272 1ste kand. HIR Wiskunde voor Economisten • G327 1ste kand. EW / TEW / HIR 13/12/2001
Monitoraten ETEW: • Monitoraat Economie • Monitoraat Boekhouden • Monitoraat Wiskunde • Monitoraat Informatica
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
58
Case Study: Praktix
E-LEARNING
Opleiding computergebruik • De nieuwe generatie leert het vanzelf • Buitenschoolse vaardigheden – (autorijden, piano, zwemmen, ouderschap)
• • • •
Niet belangrijk, secretariaatswerk Niet nodig Hands on training in groepjes Conceptueel leren met zelfstudie • Practicum Beleidsondersteunende Informatica
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
59
Concepten achter Praktix Stricte scheiding tussen • Leermateriaal (tekst + bijhorend filmpje)
E-LEARNING
– losse onderdelen, Html, ScreenCam – (onderhoudbaar, buiten pakket)
• Navigatie tussen leermateriaal – Niet vermengd met inhoud – (onderhoubaar door docent, buiten het pakket)
• Generieke presentatie toepassing (Presentation Viewer) – Volledig aanpasbaar (skins) – Koppeling met externe objecten – Implementatie-aspecten 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
60
E-LEARNING
Presentation Viewer
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
61
E-LEARNING
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
62
E-LEARNING
Infrastructuur
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
63
KOTNET • Evolutie Intranet: CWIS pagina’s – 1993 start -> nu: 80.000 pagina’s – verzadigingspunt bereikt
E-LEARNING
• Evolutie e-mail: – 1988 gestart -> nu: 270.000 e-mails per dag – bijna verzadiging
• Kotnet: – toegang: modem dial-in, ADSL dial-in, Kabel netwerken: K.U.Leuven residenties / privékoten – verzadiging: 100 Mbit lijnen -> 1 Gbit lijnen – enorme investering – draadloze netwerken: GSM-s , draadloze LAN-s – ondersteuning KOTNET: 100 medewerkers 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
64
KOTNET
E-LEARNING
• Evolutie KOTNET: – – – – – –
13/12/2001
94: interne netwerken op residenties door studenten 96: pilootproject residentie K.U.Leuven 97: KOTNET start als project 98: contracten commerciële kabelnetwerken 99-00: groeifase 01: 10.000-ste gebruiker
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
65
KOTNET
E-LEARNING
• Verzadiging bandbreedte totaal gebruikte bandbreedte
percentuele jaarlijkse evolutie (Bron 40-jaar LUDIT) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
66
E-learning -> KOTNET
E-LEARNING
• E-learning mogelijk mits infrastructuur: – – – – –
PC-klassen PC-verhuur PC-shop KOTNET Helpdesk
• Evolutie gebruik PC-klassen – studenten geen computer: gespecialiseerd gebruik -> studenten moesten ergens software kunnen hanteren – studenten hebben computer maar geen netwerk: communicatief gebruik -> e-mail, www – studenten hebben computer en netwerk: terug gespecialiseerd gebruik -> bvb. rekenkundige software toekomstvisie => software via webservices aanbieden 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
67
E-learning -> KOTNET
E-LEARNING
• Verspreiding ICT onder studenten: • PC beschikbaar: – 96% waar dan ook – 91% thuis – 68% op kot -> 71 % op studieplek
• Welke PC: moderne PC – gemiddeld Pentium – soms CD-RW, ZIP, DVD
• Software: – Office: tekstverwerking, spreadsheet, presentatie – Tekenpakketten, compilers 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
68
E-learning -> KOTNET • On-line tijd:
E-LEARNING
– gemiddeld 2 uur / dag aangesloten – tot 12 uur voor outliers – 42% studiegebruik vs. 58% recreatief gebruik
• Vgl. Nederland: – op alle vlakken 5 a 10% minder – K.U.Leuven achterstand snel aan het inhalen: • goedkope PC’s: huren/kopen, laptop/desktop • goedkope software: campuslicenties • betrouwbare netwerken: betrouwbaarheid stijgt -> subjectief = correcte meting zeer moeilijk
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
69
E-learning toekomst
E-LEARNING
• E-learning: – altijd/overal beschikbaar -> betrouwbaar congestievrij netwerk = HARDWARE investering – makkelijk uitbreidbaar -> gekozen technologie en standaarden -> HARDWARE + SOFTWARE
• Bandbreedte probleem:
(Bron 40-jaar LUDIT) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
70
E-learning toekomst • Omwille van bandbreedte:
E-LEARNING
– kabel = coax-netwerken -> glasvezelnetwerken – inzetten van E-learning in bandbreedte intensieve toepassingen: • grid computing • data mining • virtual reality
– last-mile -> first-mile: situeren echt probleem
• Toekomst: student: leslokaal -> kot docent: bureau -> thuis
teleleren telewerken
= E-learning = E-teaching
toekomst: omkadering via het web telezorg = E-care - medische omkadering student - psychologische omkadering student 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
71
E-LEARNING
Standaarden
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
72
Standaarden
E-LEARNING
ISO/JTC1/IEC
CEN
IMS
IEEE
ARIADNE
ADL
AICC
(Bron EPYC) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
73
Standaarden
E-LEARNING
– Niveau 0:
–
• IMS: Instrumental Mangement System • ARIADNE: Instructional Authoring and Distribution network for Europe • ADL: Advanced Distributed Learning Network • AICC: Aviation Industry CBT Committee talen Niveau1: culturen • CEN: Europees standaardisatie bureau – strategie: mappen globale oplossing <-> Europese oplossing – initiatieven: indien problemen ergens aangepakt worden • IEEE: Institute Of Electric And Elctronic Engineers – strategie: technisch haalbaar en commercieel leefbaar
– Niveau2: • ISO: International Standardisation Organization • JTC1: Joint Technical Committee • IEC: International Engineering Consortium 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
74
Standaarden • Standaarden waarom? Interoperabiliteit!
E-LEARNING
“informatie uit 1 context gebruiken in een andere context op een zo geautomatiseerd mogelijke manier” – – – – – – – – – –
geen insluiting in proprietary systemen leveranciersonafhankelijkheid stukken die in- en uitgeplugd kunnen worden geïntegreerde, geconnecteerde leerobjecten losse modules en onderdelen herbruikbaarheid overdraagbaar platform onafhankelijk onderhoudbaar verlenging levensduur inhoud
-> veronderstelt meestal metadata 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
75
Standaarden
E-LEARNING
• Voordelen: – uitwisselen: tussen instellingen - tussen produkten en platformen – stimuleert samenwerking – stimuleert vernieuwing – laat modulaire opbouw toe: stukken hergebruiken -> granulariteit van hergebruik
• Evolutie total cost of ownership: – hergebruik maximaliseren: knowledge bases – ontwikkelingskost minimaliseren: aankopen, uitwisselen materiaal – opgepast: opstellen metadata heeft ook een kost
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
76
IMS standaard - content • Werking IMS
E-LEARNING
approval elect
technical board
feedback scopes
passed
idea
base document
workgroup draft standard
IMS members
final standard
workgroup
feedback public
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
77
IMS - QTI • QTI: Question Test Interoperability
E-LEARNING
– werkgroup binnen IMS – XML standaard voor vragen en testen • uitwiselbaarheid van testen tussen systemen • grote hoeveelheid types testen en vragen ondersteund • langere levensduur ingevoerd materiaal IMS QTI XML
IMS QTI XML
v1.0 and v1.1 QTILite
v1.2 QTILite
Item Repository
Item Repository
Answer Storage
Answer Storage
f
Inet
Test Delivery
Test Delivery
Test Authoring
Reporting Systems
Authoring Systems Used by: Publishers, Training Departments, Instructional Designers, Faculty, School Districts, etc
13/12/2001
Test Delivery
Test Delivery
Delivery Systems
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
Reporting Systems
78
QM en IMS - QTI
E-LEARNING
QTI
QTI
Item Repository
QTI
publish
QTI
Answer Storage
Item Repository
f
Test Delivery
Test Authoring
Authoring System: Question Manager Assessment Manager
Test Delivery
Inet
Test Delivery
Test Delivery
Delivery Systems Via Web Via Windows
Reporting Systems
Reporting: Enterprise Reporter
(Bron EPYC / BB) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
79
E-LEARNING
ARIADNE - metadata
(Bron EPYC / ARIANDE) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
80
LOM - metadata • Learning Object Metadata:
E-LEARNING
– doel: makkelijke, efficiënte indexatie en exploitatie van data – meertalig: Europees uitgangspunt – alle objecten: • digitaal - niet-digitiaal • voor leren - opleiding - educatie - training • elke granulariteit
• Voorbeeld meertaligheid:
(Bron E.Duval) 13/12/2001
Language: LangCode[-SubCode] ISO639, ISO3166 “en-GB”, “fr-CA”, ... String: ISO10646-1 Example: {(“it”,”La Gioconda”), (“it”,”Mona Lisa”)} {(“en”,”A picture of the Mona Lisa”), (“du”,”Een foto van de Mona Lisa”), (“fr”,”Une photo de la Gioconde”)} D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
81
LOM - metadata • Schema: • general: title, language, summary... • life cycle: author, publisher, version...
E-LEARNING
• metametadata: scheme, language, author... • technical: format, size, requirements… • educational: learning time, difficulty level, interactivity level, pedagogical context... • rights: price, copyright... • relation, annotation, external classification
– verplichte onderdelen – algemene / specifieke onderdelen
(Bron E.Duval) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
82
LOM -schema
E-LEARNING
• Voorbeeld schema: • • • • • • • • • • • • • • • • • •
1.1 General.Title Eli Duval 1.4 General.Language Dutch and multilingual smiling 1.5 General.Description Newest member of Duval family 1.6 General.Keywords Cute, adorable, daughter, girl 2.1 LifeCycle.Version 1.0, second daughter 2.2 LifeCycle.Status healthy, happy 2.3.1 LifeCycle.Contribute.Role Mother 2.3.2 LifeCycle.Contribute.Entity Griet 2.3.3 LifeCycle.Contribute.Date Feb. 20, 2001 2.3.1 LifeCycle.Contribute.Role Father 2.3.2 LifeCycle.Contribute.Entity Erik Duval 2.3.3 LifeCycle.Contribute.Date ~May 20, 2000 (9 months) 2.3.1 LifeCycle.Contribute.Role Sister 2.3.2 LifeCycle.Contribute.Entity HannaH Duval 2.3.3 LifeCycle.Contribute.Date continuous 4.1 Technical.Format Human, female 4.2 Technical.Size 3.500kg 4.2 Technical.Size 49 cm
(Bron E.Duval) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
83
Industie vs. Universiteiten SCORM brings together AICC and IMS into one complete standard • Sequential self-paced metaphor added • Grading and performance results added
• Environments made more flexible • Content Disaggregated for re-use
E-LEARNING
• Communication Tools Added
IMS
AICC
• Focus on reusable content objects • Dynamic Authoring Environments • Course Specific • Low Cost Development of Content • Higher Education Focused • Instructors author of courses • 1 to 30 teaching ratio • Instructor-Led Focused • Content and Communication Focus • Course easily changes at anytime
• Focus on performance results • Static and pre-authored courses • Manages results across courses • High Cost Development of Content • Industry focused • Trainers develop complex courses • 1 to 1000+ teaching ratio • Self-Paced Focus • Content and Assessment Focus • Entire course re-authored for changes
(Bron EPYC / BB) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
84
Industie vs. Universiteiten E-education
E-LEARNING
SCORM: evenwicht - industrie - universiteiten
Universiteiten
Industie
E-learning
E-training
IMS:
AICC:
- herbruikbare granulaire objecten - flexible auteurhulpmiddelen
- performantie natrekken - gesofisticeerde traceerhulpmiddelen
(Bron EPYC / BB) 13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
85
Standaarden
E-LEARNING
• Webstandaarden: – W3C: HTTP / HTML – WEBDAV: wen distributed authoring and versioning -> Web hanteren als LAN = delen documenten, werk – SIP: Session Initiation Protocol -> bereikbaarheid van mesen bekenmaken voor videoconferencing, internet telephonie
13/12/2001
D.Vanderbist - Prof. Dr. J.Vanthienen
86