L*jo'jO
Rijkswaterstaat RIZA Water infrastructuur milieu bouw
/ Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal gevoeligheidsanalyse fase 1
1
IIL'
lff ;/2
Witteveen-i-Bos van Twickelostraat 2 postbus 233 7400 AE Deventer telefoon 057069 79 ii telefax 0570 69 73 44
ii~= Lawamm water infrastructuur milivu bouw
Rijkswaterstaat RIZA
/ Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal gevoeligheidsanalyse fase 1
Witteveen+Bos van Twickelostraat 2
registratie
projectcode
status
S ECl/PAN H/rap.002
Rw761 .2
definitief
projectleider
projectdlrecteur
datum
Ir. F.H. Schulze
drs. M.P. Grimm
7 december 1999
autorisatie
naam
goedgekeurd
drs M.P. Grimm
0
J
paraat
Het kwaliteit management systeem van Witteveen+Bos is gecertltl ceerd volgens NENEN-ISO 9001 :1994
postbus 233 7400 AE Deventer teletoon 0570 69 79 II teletax 057069 73 44 © Witteveen+Bos Niets uit dit bestek/drukwerk mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door mlddet van druk, fotokopIe, mlcrotilm of op welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande toestemming van Witteveen + Bos Raadgevende ingenieurs bv., noch mag het zonder een dergelijke toestemming worden gebruikt voor enig ander werk dan waarvoor het Is vervaardigd.
INHOUDSOPGAVE
blz.
INLEIDING 1.1. Aanleiding 12. Doelstelling 1.3. Globale werkwijze en projectaanpak 1.4. Software 1.5. Leeswijzer
1 1 1 1 4 4
GEGEVENS EN ACHTERGRONDEN 2.1. Inleiding 2.2. Beschikbare gegevens 2.3. Relevante factoren
5 5 5 6
METH000LOGIE VOOR DIMENSIE-REDUCTIE 3.1. Inleiding 3.2. Inventarisatie van de uitgangsgegevens 3.3. Correlatie-analyse 3.4. Factor-analyse 3.5. Kunstmatige Neurale Netwerken
9 9 9 10 10 11
CORRELATIE-ANALYSE 4.1. Inleiding 4.2. Correlaties 4.3. Conclusie
13 13 13 20
FACTOR-ANALYSE 5.1. Inleiding 5.2. Hoofdcomponenten 5.3. Conclusie
23 23 23 41
RELATIE VAARSNELHEID EN WATER- EN SEDIMENTBEWEGING NADER BESCHOUWD43 6.1. Inleiding 43 6.2. Globale analyse van het effect van de vaarsnelheid op water- en sedimentbeweging43 6.3. Conclusie 49 CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN REFERENTIES
laatste bladzijde
bijlagen 1 Overzicht basisgegevens II Kunstmatige Neurale Netwerken III Pearson versus SPEARMAN IV Correlatie-analyse V Factor-analyse
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwreken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
51 53
53
aantal bladzijden 9 6 3 8 3
1. INLEIDING 1.1. Aanleiding
Rijkswaterstaat RIZA is bezig met onderzoek naar de invloed van scheepvaart op de uitwisseling van sediment tussen kribvakken langs de Waal en de Vaargeul. Aangezien dit een complex proces is, dat zich niet eenvoudig door een aantal fysische beschrijvingen laat verklaren, zijn in het verleden reeds enkele studies uitgevoerd ter verkenning van de mogelijkheden van kunstmatige neurale netwerken voor het verklaren van de relatie scheepvaart en sedimenttransport. Daaruit is gebleken dat toepassing van kunstmatige neurale netwerken mogelijkheden biedt om vragen te beantwoorden over de water- en sedimentbewegingen in kribvakken onder invloed van scheepvaart. In eerdere pilotstudies zijn diverse neurale netwerkmodellen gemaakt om de invloed van scheepspassages op de sedimenthuishouding van kribvakken in beeld te brengen. Daarmee is een beeld verkregen van de invoer en uitvoer van een neuraal netwerk dat de relatie tussen scheepvaart en sedimenttransport beschrijft. Voor één meetlocatie is vervolgens een gevoeligheidsanalyse uitgevoerd. Momenteel bestaat er behoefte om voor de overige meetlocaties ook een dergelijke gevoeligheidsanalyse uit te voeren. Aan de hand van de resultaten van deze gevoeligheidsanalyse moeten formules opgesteld worden die de relaties weergeven tussen invoer en uitvoer, zodanig dat er sterk vereenvoudigde en handelbare formuleringen ontstaan. Rijkswaterstaat heeft aan Witteveen+Bos Raadgevende ingenieurs b.v. gevraagd een projectvoorstel uit te brengen voor het uitvoeren van een gevoeligheidsanalyse naar de invloed Van scheepspassages op de sedimenthuishouding van kribvakken middels Kunstmatige Neurale Netwerken (brief met bijlage d.d. 5 augustus 1999). Deze brief met bijlage is opgenomen in bijlage 1. 1.2. Doelstelling
De doelstellingen van dit onderzoek zijn: het middels gevoeligheidsanalyses met de gemaakte modellen aftasten van de bijdrage van verschillende scheepstypen met verschillende passage karakteristieken aan de sedimentflux in kribvakken; het ontwikkelen van een formule die de relatie beschrijft tussen karakteristieken van passerende scheepvaart en de water- en sedimentbeweging in kribvakken. 1.3. Globale werkwijze en projectaanpak
In de afgelopen twee jaar is in kleine stappen, via uitbesteding, afgetast welke eigenschappen van scheepspassages het best kunnen worden gekoppeld aan welke eigenschappen van gemeten verschijnselen. Stap voor stap is het woud aan mogelijkheden ingeperkt. Uit een gevoeligheidsanalyse voor de resultaten van één meetlocatie blijkt dat met de invoer variabelen onder-water-volume en passage-afstand de zandopwerveling (= uitvoervariabele troebelheid) in het kribvak goed kan worden beschreven. Verwacht mag worden dat voor de uitvoervariabelen stroomsnelheid en transportflux deze relatie minder goed, maar nog steeds voldoende bevredigend, wordt vastgesteld. De verkenningen, die zich inzoomend op één meetlocatie in één kribvak zijn gaan richten, zijn nu voldoende ver doorgevoerd om de boven beschreven relatie tussen invoer en uitvoer voor meerdere locaties af te tasten. Dit zal gebeuren voor alle 5 meetlocaties in 2 kribvakken, te weten het kleine kribvak aan de zuidzijde en het grote aan de noordzijde uit de campagne van 1996. De gevoeligheidsanalyses richten zich op de invoervariabelen onder-water-volume, passage-afstand uit de oever en vaarsnelheid ten opzichte van de rivierafvoer en de uitvoervariabelen integraal van de troebelheidspiek over de tijd, maximale stroomsnelheid en sedimentflux. Op basis van de resultaten van deze gevoeligheidsanalyses zullen, indien mogelijk, formules worden opgesteld die de invoer aan de bijbehorende uitvoer relateren. Feitelijk worden zo de black box Neura-
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
le Netwerken, via de hiermee uitgevoerde gevoeligheidsanalyses, omgezet in sterk vereenvoudigde en handelbare formuleringen. De relaties tussen in- en uitvoer zouden dan wel moeten kloppen met wat op de kribvakstranden (miniframes) is gemeten. De resultaten van de metingen uit 1997 in de bochten bij St. Andries zullen niet middels Neurale Netwerken worden gemodelleerd. Uit de analyses van de metingen uit 1997 is immers gebleken dat in de kribvakken in de bochten geen aantoonbaar andere processen optreden in relatie tot de scheepvaart dan in het recht traject van de Waal. De werkzaamheden voor het uitvoeren van de studie zijn opgesplitst in twee fasen en een aantal bijbehorende stappen (afbeelding 1.1.). fase 1: Dimensie-reductie Deze fase omvat het uitvoeren van de gevoeligheidsanalyses met de bestaande neurale netwerken en het reduceren van het aantal invoervariabelen als gevolg van onderlinge afhankelijkheden. Het primaire doel van deze fase is het kwantificeren van onderlinge afhankelijkheden tussen verklarende variabelen (invoervariabelen) zodat, indien mogelijk, een reductie kan worden uitgevoerd op de invoer. Een belangrijke reden voor het kwantificeren van onderlinge afhankelijkheden is om een optimale set onafhankelijke variabelen te selecteren waarbij het risico wordt geminimaliseerd dat een verkeert gewicht wordt toegekend aan een bepaalde variabele waardoor de representativiteit van het neurale netwerkmodel wordt ondermijnd. Technieken die zijn gebruikt zijn onder meer correlatie-analyse, factoranalyse en een analyse van neurale netwerkmodellen. fase 2: Modelberekeningen en procesvergelijkingen Deze fase omvat het herkalibreren van nieuwe neurale netwerken gebaseerd op de gereduceerde set uit fase 1. Vervolgens worden vereenvoudigde procesvergelijkingen afgeleid. Daarnaast wordt bekeken of samenvoeging van de procesvergelijkingen c.q. formuleringen mogelijk is en worden deze getest op de kribvakken 1 en 4 uit de meetcampagne van 1996. Het onderhavige rapport handelt primair over fase 1.
2
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
Afbeelding 1 1. Schematische weergave projectaanpak
- bestaande neurale netwerken ligheids • vijf meetlokaties analyse - gevoeligheidsanalyses - gewichtenanalyses
1
- verklarende variabelen Dimensie- • reductie invoervariabelen reductie - dimensiereductie
Tussen- - tussenrapportage rapportage - voorstel reductie van variabelen
Start-overleg - bespreking resultaten fase 2 - afspraken over de esacte Inhoud van vervolgutappen
H rcaraie 1
nieuwe KNN
-
hercalibratie van gereduceerde neurale netwerken hervalidatie van gereduceerde neurale netwerken
Afleiding - analyse van gewichten proces- - afleiding vereenvoudigde procesvergelijkingen vergelijkingen - tussentijds overlegmoment om voorlopige resultaten te bespreken
Samenvoeging - samenhang tussen procesvergelijkingen testen - overeenkomsten en verschillen tussen procesvergelijkingen vergelijkingen - eventuele afleiding nieuwe vereenvoudigde vergelijkingen
Samenvatting - overzicht van eerder uitgevoerde studies op dit gebied overzicht • samenvattingen eerder uitgevoerde studies op dit gebied eerdere studies
L
RaPPort]
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
1.4. Software De analyses en modelleringen zijn uitgevoerd met het software pakket SPSS 9.0, Visual Basic 5.0, Neural Connection 2.1 en NeuralWorks Professional 11/Plus. 1.5. Leeswijzer De resultaten van de onderhavige studie zijn in het rapport in chronologische volgorde weergegeven. In hoofdstuk 2 worden de beschikbare meetgegevens met bijbehorende achtergronden en invloedrijke factoren c.q. variabelen geïnventariseerd en gecontroleerd. In hoofdstuk 3 worden de gehanteerde methoden en technieken voor dimensie-reductie kort toegelicht. De resultaten van de correlatie-analyse, factor-analyse en relatie vaarsnelheid met water- en sedimentbeweging worden weergegeven in respectievelijk hoofdstuk 4, 5 en De rapportage besluit met een samenvattende conclusie en aanbevelingen in hoofdstuk
4
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
2. GEGEVENS EN ACHTERGRONDEN 2.1. Inleiding
Het RIZA is bezig met een onderzoek naar de invloed van scheepvaart op de Waal op de uitwisseling van sediment (zand) tussen kribvakken langs de Waal en de Vaargeul. Het veldmeetprogramma is in de maanden juni en juli 1996 uitgevoerd (Ten Brinke et al, 1999 en Kruyt, 1997). Tijdens deze periode is een groot aantal gegevens over water- en sedimentbeweging en scheepvaart verzameld. Tijdens deze metingen zijn zowel de karakteristieken van alle schepen, als het effect van deze passages op water- en sedimentbeweging aan de oever geregistreerd. Deze dataset biedt de mogelijkheid om, middels kunstmatige neurale netwerken, relaties te leggen tussen scheepvaart en de sedimentbeweging in kribvakken. Het relevante veldoriderzoek, voor de onderhavige studie, is uitgevoerd in twee kribvakken langs de Waal. Het betreft een klein kribvak aan de zuidoever van de Waal bij Druten en een groot kribvak aan de noordoever van de Waal bij Ochten. Beide kribvakken liggen tegenover elkaar en aan een min of meer recht stuk rivier. Per kribvak zijn metingen verricht met zowel een groot meetframe, verder aangeduid als grote frame, en een tweetal min of meer mobiele mini meetframes, verder aangeduid als miniframes. In totaal gaat het om 5 situaties, te weten: metingen afkomstig van het grote frame in het kleine kribvak (RF2), metingen afkomstig van de miniframes in het kleine kribvak (MF2), metingen afkomstig van het grote frame in het grote kribvak (RF3), metingen afkomstig van de miniframes in het grote kribvak nabij de benedenstroomse krib (MF3) en metingen afkomstig van de miniframes midden in het grote kribvak (MF3m). In dit hoofdstuk zijn de beschikbare gegevens en relevante factoren nader beschreven. Naast een overzicht van relevante factoren is in dit hoofdstuk ook in het kort relevante achtergrondinformatie opgenomen ten aanzien van de formule van Hochstein en de afgeleide zandflux. Voor verdere achtergronden ten aanzien van de meetgegevens, meetlocaties, diverse basis statistische technieken, Kunstmatige Neurale Netwerken, theorieën, enz. wordt verwezen naar het rapport "Kunstmatige Neurale Netwerken kribvakken Waal fase 1 en 2" (Schulze, 1998). 2.2. Beschikbare gegevens
Het veldmeetprogramma is in de maanden juni en juli 1996 uitgevoerd (Ten Brinke et al, 1999 en Kruyt, 1997). Tijdens deze periode is een groot aantal gegevens over water- en sedimentbeweging, en scheepvaart verzamelt. Het veldonderzoek is uitgevoerd in kribvakken langs de Waal bij Druten (zuidoever) en Ochten (noordoever) (Ten Brinke et al, 1999 en Kruyt, 1997). Het betreft metingen uit de periode:
Week 1 Week 2 Week 3 Week 4 Extra
periode
kribvak
kribafstand
18 t/m 21juni 24 t/m 27 juni 1 t/m 4 juli 8 t/m 10 juli 12 iuli
Zuidoever Zuidoever Noordoever Noordoever Zuidoever
250 m 100 m 200 m 200 m 250 m
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
5
Voor de kwantificering van sedimentbeweging in kribvakken onder invloed van scheepvaart op de Waal en de gehanteerde meetmethoden en meettechnieken wordt verwezen o.a. naar het rapport van het Instituut voor Manen en Atmosferisch Onderzoek Utrecht en een recent verschenen artikel "Erosion of sediments between groynes in the Waal River due to navigation traffic." (Ten Brinke et al, 1999 en Kruyt, 1997). Het Instituut voor Manen en Atmosfenisch Onderzoek Utrecht en Rijkswaterstaat/RIZA hebben voor de analyse bij iedere scheepsbeweging één serie karakteristieken van water- en sedimentbeweging weten te kwantificeren. Dit wil zeggen dat uit de 2 Hertz (Hz) meetsignalen per scheepspassage één getal is afgeleid voor respectievelijk stroming, waterdruk en sedimentconcentratie. Gelijktijdig zijn een aantal karakteristieken genoteerd zoals tijdsduur van de scheepspassage, diepte van het schip, breedte van het schip, lengte van het schip, gemodificeerde scheepsbreedte, snelheid van het schip ten opzichte van de oever, snelheid van het schip ten opzichte van de rivierafvoer, vaarrichting van het schip, afstand van het schip tot aan de kribkop ofwel passage-afstand, onderwater volume van het schip, natte rivierdoorsnede en natte dwarsdoorsnede van het schip. 2.3. Relevante factoren
De beschikbare gegevens kunnen worden opgedeeld in een aantal verklarende variabelen en een aantal te verklaren variabelen. De zogenaamde te verklaren variabelen ofwel de waar genomen water- en sedimentbeweging kunnen veelal worden verklaard door invloedrijke scheepskaraktenistieken van passerende schepen ofwel de zogenaamde verklarende variabel en. verklarende variabelen
De verklarende variabelen uit genoteerde scheeps- en rivierkarakteristieken. Bij vorige studies is reeds bepaald welke karakteristieken gehanteerd moeten worden om het verband tussen scheepskarakteristieken en water- en sedimentbeweging optimaal te kunnen weergeven (Schulze, 1997 en 1998). De combinatie van parameters om scheepskarakteristieken te relateren aan water- en sedimentbeweging bestaat uit de volgende verklarende variabelen: dt (S); tijdsduur passage 1(m); scheepslengte d (m); diepte schip Ac (m 2 natte rivierdoorsnede Am (m 2 natte dwarsdoorsnede van het schip Us (mis); vaarsnelheid schip ten opzichte van de rivierafvoer b' (dimensieloos); gemodificeerde scheepsbreedte X (m). afstand uit de oever (vanaf kribkop)
-
-
-
-
-
);
);
-
-
-
Omdat de miniframes op verschillende locaties in het kribvak hebben gestaan zijn naast bovenstaande variabelen voor de miniframes nog twee gebiedsvariabelen meegenomen. 1,2,3 of 4; - gebiedsvariabele meetlocatie waarbij: 1 = benedenstrooms, rivierwaarts 2 = midden kribvak, rivierwaarts 3 = benedenstrooms, oeverwaarts 4 = midden kribvak, oeverwaarts Gh (m). - gebiedsvariabele waterstand bij het frame
6
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief dd. 7 december 1999
te verklaren variabelen Bij vorige studies is reeds aangetoond en aangegeven welke factoren het best verklaard kunnen worden (Schulze, 1997 en 1998). Drie uit metingen afgeleide of berekende parameters dienen als te verklaren uitvoerparamete rs: maximale stroomsnelheid tijdens scheepspassage in meter per seconde (mis), in het vervolg aangeduid als EMF; de integraal over de troebelheidsregistratie gedurende de passage in gram maal tijdseenheid per Iiter((g*t)Il), in het vervolg aangeduid als OBS; de zandflux per strekkende meter in kilogram per meter (kglm), in het vervolg aangeduid als FLUX. -
-
-
De afbeeldingen in bijlage 1 geven voor elk frame respectievelijk de gemeten of gerealiseerde OBS, EMF en FLUX weer voor alle gecontroleerde waargenomen scheepspassages met bijbehorende statistische kenmerken als gemiddelde, standaarddeviatie en aantal passages. Ondanks de uitgevoerde controles op de gegevens in eerdere studies (Schulze, 1997 en 1998) lijken er nog steeds enkele passages voor te komen die resulteren in extreem hoge meetsignalen of juist extreem lage meetsignalen wat mogelijk zou kunnen duiden op meetonnauwkeurigheden. Er is echter vooralsnog geen aanwijzing te vinden deze extremen te isoleren en niet mee te nemen in de ontwikkeling van de modellen. Wel moet rekening worden gehouden dat deze extremen mogelijk van invloed kunnen zijn op de uiteindelijke validatie en kalibratie omdat ze mogelijk niet duidelijk gerelateerd kunnen worden aan scheepskarakteristieken van passerende schepen en derhalve door de betreffende modellen beschouwd worden als niet te verklaren metingen ofwel ruis genoemd. theoretische achtergronden OBS, EMF In de literatuur bestaat reeds een vergelijking die het verband weergeeft tussen scheepskarakteristieken en de opgewekte retourstroomsnelheid bij de boot (Hochstein en Adams, 1989): de zogenaamde formule van Hochstein. Door Bhowmik et al. (1995) volgt een afleiding voor een vertaling van de retourstroomsnelheid bij de boot naar de gemiddelde retourstroomsnelheid aan de oever of normaallijn. Tenslotte wordt door het Waterloopkundig Laboratorium/WL een vertaling afgeleid die de stroomsnelheid in het kribvak weergeeft t.o.v. de stroomsnelheid bij de normaallijn (Waterloopkundig Laboratorium, 1991). Door de drie bovenstaande formuleringen te combineren en te integreren ontstaat een uitbreiding op de formule van Hochstein, waarmee de stroomsnelheid in het kribvak wordt gerelateerd aan de karakteristieken van de passerende schepen. De uitbreiding van de formule van Hochstein behelst: =
Stroom:
*Us*
Ac
1.25
'\
—1
~ Ac—Am ~
*b'+s1
)
Op basis van de bovenstaande relatie (vergelijking 1) kan tevens een eerste indicatie worden verkregen van de relatie voor de concentratie opgewerveld zand (vergelijking 2) en de waterstandsdaling (vergelijking 3). Concentratie:
3. Druk:
JOBS =
*Us* Ac 1 l\ Ac—Am)
1.25
(
—1 *b'+ s
Ac JdH X =-\JADRUK = r *Us *[
1.25
_1*b'+ s3
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
7
met Us = vaarsnelheid schip ten opzichte van de rivierafvoer (mis); Ac = natte rivierdoorsnede (m 2); Am = natte dwarsdoorsnede van het schip (m 2); b' = gemodificeerde scheepsbreedte (dimensieloos); r = constante; S = constante; a piekstroomsnelheid in het kribvak (m/s); OBS = integraal over de troebelheidsregistratie gedurende de passage lit er((g *t)il) ; ADRUK = maximale waterstandsdaling tijdens scheepspassage, dH, (m). Voor de zandconcentratie is hiervoor de aanname gedaan dat deze direct kan worden gerelateerd aan de schuifspanning, terwijl de schuifspanning is gerelateerd aan het kwadraat van de snelheid. De waarde voor de integraal over de troebelheidsregistratie (OBS) is hiermee gerelateerd aan de waarde voor de piekstroomsnelheid in het kwadraat. Voor de waterstandsdaling is de aanname gedaan dat deze gerelateerd is aan t2 /g, volgens de vergelijking van Bernoulli, en daarmee dus eveneens aan het kwadraat van de piekstroomsnelheid (Ten Brinke, 1999). theoretische achtergronden FLUX De uitvoervariabele transportflux, te berekenen volgens vergelijking (6) in Ten Brinke et al. (1999), is echter op een andere manier geschat dan de gehanteerde transportflux uit de haalbaarheidstudie. = piekeind
(U11 4. Zandflux:
,,
X
Ciiüern
x 0.34)
q1 = r=pekbegtn = piekeinde
= piekbegin
Met hierin 't = piekbegin' en 't = piekeinde' gedefinieerd als respectievelijk begin en eind tijdstip van een troebelheidpiek als gevolg van een scheepspassage. Utiø cm en °tlOcm Zijfl respectievelijk de waargenomen stroomsnelheid en de waargenomen sedimentconcentratie op tijdstip t, 10 cm boven het rivierbed. In de voorgaande haalbaarheidstudies was de flux het product van stroomsnelheid, sedimentconcentratie en waterdiepte (= druk). In bovenstaande definitie voor de zandflux is de waterdieptevariabele veranderd in een constante waarde van 0.34. Er wordt dus verondersteld dat het zandtransport over een diepte van 0.34 meter boven de bodem plaatsvindt, en dat de gemiddelde waarde voor concentratie en stroomsnelheid over deze 34 cm wordt gemeten op een niveau van 20 cm boven de bodem. Voor een onderbouwing van deze aanname zie Ten Brinke et al. (1998 en 1999).
8
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
3. METH000LOGIE VOOR DIMENSIE-REDUCTIE 3.1. Inleiding Afbeelding 3.1. Methodologie voor dimensie-reductie
Inventarisatie
Data-acquisitie ______ Box-Whiskerplots Kentallen Data-selectie
correlatie- Lineaire samenhang analyses Dimensie-reductie
Factor- - Toetsen op samenhang analyse - Dimensie-reductie
- Factoranalyse of gevoeligheidsanalyse
KNN - Dimensie-reductie
Vergelijken - ( On)afhankelijke variabelen Reductie - Stroomopwaarts, stroomafwaarts en alle richtingen
De voor deze studie gevolgde methodologie wordt globaal weergegeven in afbeelding 3.1. De verschillende onderdelen van het onderzoek worden hieronder nader uitgewerkt. 3.2. Inventarisatie van de uitgangsgegevens
De aangeleverde meetgegevens zijn globaal geïnventariseerd en op fouten gecontroleerd (zie hoofdstuk 2) door het maken van: - Box-Whisker-plots. Met behulp van dit grafische hulpmiddel is een globale indruk ver kregen van de verdeling van de gegevens en van het voorkomen van significante uitschieters of afwijkingen. Van geconstateerde afwijkingen is nagegaan of het (waarschijnlijk) fouten in het gegevensbestand betrof. Als dat het geval was, is de waarneming verwijderd. Een Boxplot is in feite een min of meer grafische presentatie van een aantal elementaire statistische kentalten zoals, mediaan (aangegeven door een zwarte balk), kwartiel (aangegeven met box), maximum, minimum, extremen (aangegeven met
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken Langs de Waal definitiet d.d. 7 december 1999
9
rondje) en potentiële uitbijters (aangegeven met een asterix). Extremen zijn waarnemingen die tussen 1.5 â 3 keer de grootte hebben van de box en potentiële uitbijters zijn waarnemingen die meer dan 3 keer de grootte hebben dan de box. Zie ook Kunstmatige Neurale Netwerken kribvakken Waal (Schulze, 1998). Passage-plots. Met deze toepassing zijn hiaten in de waarnemingsreeksen, reekslengten e.d. grafisch in beeld gebracht (bijlage 1). De beschikbare data zijn gekarakteriseerd aan de hand van een aantal statistische kentalen zoals het aantal beschikbare waarnemingen, aantal ontbrekende waarnemingen, gemiddelde, standaardfout van het gemiddelde, mediaan, standaarddeviatie, variantie, skewness, standaardfout van skewness, kurtosis, standaardfout van kurtosis, bereik, minimum, maximum, som, 25%, 50% en 75% percentielen. De kentallen gemiddelde, mediaan en som geven de centraliteitskarakteristieken van een reeks weer. De standaarddeviatie, variantie, bereik, minimum, maximum en standaardfout van het gemiddelde zijn statistische kentallen die informatie geven omtrent de spreiding in een reeks. De Skewness en Kurtosis zijn verdelingsmaten en geven een indicatie van de mate van deviatie of overeenkomst met de normale verdeling. Om een reeks te karakteriseren wordt vaak gebruik gemaakt van het gemiddelde of de mediaan. Het gemiddelde is de meest gebruikte centrummaat. Bij een zeer asymmetrische frequentieverdeling kan de waarde van het gemiddelde echter sterk afhankelijk zijn van de grootste of de kleinste waarneming (extremen of uitschieters). Om reeksen te karakteriseren verdient het soms de aanbeveling de mediaan hiervoor te gebruiken omdat deze nagenoeg ongevoelig is voor extreme waarnemingen (bijlage 1). De onderlinge samenhang tussen diverse verklarende invoervariabelen per kribvak en per meetframe is mogelijk afhankelijk van de richting die schepen varen en de bijbehorende passage-afstand. Om deze effecten nader te kunnen beschouwen zijn de data ingedeeld in drie nader te onderzoeken datasets, te weten een dataset met enkel schepen die stroomopwaarts varen, een dataset die enkel uit schepen bestaat die stroomafwaarts varen en een dataset waarbij beide richtingen vertegenwoordigd zijn. Om over voldoende data te kunnen beschikken, zijn de datasets die zijn opgesplitst naar richting alle schepen opgenomen (alle lengten). Hierbij is voor een enkele dataset, die wel over voldoende gegevens beschikt, ook gekeken naar het effect van de scheepslengte. In de dataset met de schepen in beide vaarrichtingen zijn schepen die korter zijn dan 60 meter verder buiten beschouwing gelaten. Een onderbouwing van deze keus wordt gegeven in (Schulze, 1997). Voor de bijbehorende statistische kentallen wordt verwezen naar bijlage 1. 3.3. Correlatie-analyse
Het primaire doel van de correlatie-analyse is om inzicht te krijgen in samenhang tussen invoervariabelen (scheepskarakteristieken en water- en sedimentbeweging) en derhalve in de representativiteit, nut/noodzaak van het meenemen van bepaalde invoervariabelen. Om samenhang tussen twee of meerdere variabelen te kunnen visualiseren en te kwantificeren zijn diverse methoden toegepast zoals correlaties, spreidingsdiagrammen en Boxplots. De berekende correlaties tussen variabelen zijn allen getoetst op hun significantie. Significante samenhangende variabelen kunnen mogelijk worden gereduceerd tot één variabele in het model. De berekende correlaties kunnen grafisch worden ondersteund door middel van spreidingsdiagrammen en Boxlots waarbij twee variabelen tegen elkaar worden uitgezet. De mate waarop de twee betreffende variabelen op één rechte lijn liggen bepaalt de hoogte van de lineaire correlatie c.q. samenhang tussen de twee variabelen. 3.4. Factor-analyse
Factor-analyse is een methode om zoveel mogelijk invoervariabelen als functie van elkaar te schrijven. Het aantal factoren dat nodig is om de gehele data-set (invoer) te kunnen beschrijven in termen van verklaarde variantie is een maat voor het aantal onafhankelijk variabelen dat uit de totale set aan invoervariabelen kan worden gedestilleerd. Elke invoervaria-
10
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
bele vertegenwoordigt een zeker percentage verklaarde variantie voor elke min of meer onafhankelijke factor. Zo kan voor elke factor een cluster van invoervariabelen worden onder scheiden die voor die betreffende factor de meeste variantie verklaart. Variabelen binnen zon cluster corresponderen veelal met een bepaalde fysische en statistische samenhang of overlap (bijvoorbeeld lengte, breedte , diepte of mogelijk snelheid ten opzichte van de oever, snelheid ten opzichte van de afvoer). Door binnen elke factor een representatieve variabele of variabelen te kiezen die het meest correleert met OBS, EMF en FLUX is een dimensiereductie uitgevoerd in het aantal invoervariabelen. De resultaten zijn vervolgens vergeleken met de resultaten uit de correlatie-analyse. 3.5. Kunstmatige Neurale Netwerken
In de vorige studie zijn vijf multivariatie niet-lineaire neurale netwerkmodellen gemaakt om scheepskarakteristieken van passerende schepen te relateren aan de waargenomen wateren sedimentbeweging in twee kribvakken op de Waal nabij Druten (zuidzijde) en Ochten (noordzijde) (Witteveen+Bos, 1998). Elk model heeft drie uitvoervariabelen, te weten: integraal over de troebelheidsregistratie gedurende de passage (OBS), de maximale stroomsnelheid tijdens scheepspassage (EMF) en de sedimentflux (FLUX). Daarnaast heeft elk model de volgende invoervariabelen: tijdsduur van de scheepspassage, diepte van het schip, lengte van het schip, gemodificeerde scheepsbreedte, snelheid van het schip ten opzichte van de rivierafvoer, afstand van het schip tot aan de kribkop ofwel passageafstand, natte rivierdoorsnede en natte dwarsdoorsnede van het schip. Voor de miniframes zijn naast bovenstaande invoervariabelen nog twee extra gebiedsvariabelen meegenomen, te weten: meetlocatie en de waterstand bij het frame. De betreffende modellen zijn zo geconstrueerd dat voor elke invoervariabele een relatieve bijdrage kan worden geschat in het verklaren van OBS, EMF en FLUX. Deze relatieve bijdragen geven een globaal overzicht van invoervariabelen die voor de betreffende modellen het beste gerelateerd kunnen worden aan de uitvoer (lineair of niet-Iineair). Hierbij dient wel rekening te worden gehouden met het feit dat er sprake is van onderlinge samenhang zodat het risico bestaat dat het model verkeerde gewichten toekent aan bepaalde variabelen. De resultaten hiervan moeten dan ook met enige terughoudendheid worden geïnterpreteerd. Naast het meenemen van alle variabelen is een zelfde analyse uitgevoerd op de gereduceerde datasets afkomstig van de correlatie-analyse en de factor-analyse. Zo ontstaat een totaalbeeld waarbij het mogelijk is een zo goed mogelijke dataset en een zo onafhankelijk mogelijke variabelenset samen te stellen die kunnen worden gebruikt voor verdere gevoeligheidsanalyses en bij het opstellen van mogelijke procesvergelijkingen. Voor achtergronden omtrent Kunstmatige Neurale Netwerken wordt verwezen naar bijlage II.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
11
4. CORRELATIE-ANALYSE 4.1. Inleiding
De correlatie-analyse is om inzicht te krijgen in samenhang tussen invoervariabelen (scheepskarakteristieken en water- en sedimentbeweging) en derhalve in de representativiteit, nut/noodzaak van het meenemen van bepaalde invoervariabelen. Om samenhang tussen twee of meerdere variabelen te kunnen visualiseren en te kwantificeren zijn diverse methoden toegepast zoals correlaties, spreidingsdiagrammen en Boxplots. De berekende correlaties tussen variabelen zijn allen getoetst op significantie. Vanwege het feit dat de data over het algemeen niet normaal verdeeld is, is de voorkeur gegeven aan de verdelingsvrije spearman rangcorrelatie methode (zie voor toelichting bijlage III) boven de Pearson correlatie. De spearman methode bestaat in eerste instantie uit een toets op significantie van correlatie. Ook kan er, net zoals met de Pearson methode, een kwantitatieve maat voor de samenhang gegeven wor den. Het grote verschil tussen deze twee methoden is dat de spearman methode relatieve, zogenaamde rangwaarden gebruikt in plaats van absolute waarnemingen. Dit betekent dat de spearman methodiek niet afhangt van de achterliggende verdeling van de data. De spearman methode wordt daarom ook wel een verdelingsvrije methode genoemd. Deze methode heeft als basis dat waarden van x, die paarsgewijze bij die van y behoren, door rangnummers naar opklimmende grootte van x vervangen worden. Hetzelfde gebeurt met de waarden van y. Noemen we de rangnummers van de x'-en r, en van de y's s i dan krijgen we dus paren rangnummers 4.2. Correlaties De tabellen lV.1 tot en met lV.15 in bijlage IV geven de uitkomsten weer van de correlatieberekeningen, de betreffende significantie van de correlaties en het aantal gemeenschappelijke waarnemingen. De volgende criteria zijn gehanteerd om, aan de hand van de berekende correlaties, voor elk kribvak en elke locatie de meest significant samenhangende invoervariabelen te traceren. Twee groepen kunnen worden onderscheiden, te weten: Hoge significante corre/aties. Invoervariabelen die significant samenhangen hebben een significante correlatie tussen 0.50 en 1.00. Minder hoge significante correlaties. Invoervariabelen die significant met elkaar zijn ge-
correleerd maar waarbij de significante correlatie lager is dan 0.50. Elke berekende correlatie is getoetst op significantie. De significantie van een correlatie is gebaseerd op het aantal, gemeenschappelijke, waarnemingen c.q. data waarop de correlatie is gebaseerd. Een zeer hoge correlatie van 0.9 hoeft namelijk niet significant te zijn indien deze is gebaseerd op zeer weinig aantal gegevens terwijl een relatief lage correlatie van bijvoorbeeld 0.3 significant kan zijn indien deze is gebaseerd op een voldoende aantal gegevens. Bij elke berekende correlatie is aangegeven hoe significant de betreffende correlatie *fl aan dat de correlatie significant is bij een 95% betrouwbaarheid en is. Hierbij geeft aan dat de correlatie significant is bij 99% betrouwbaarheid. Alle overige zijn niet significant.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
13
kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, grote frame, alle schepen langer dan 60m Vijf clusters met samenhangende invoervariabelen kunnen worden onderscheiden. Het blijkt dat alle scheepsafmetingen zoals lengte, breedte, diepte, onder-water-volume, natte dwarsdoorsnede schip en de gemodificeerde scheepsbreedte significant met elkaar samenhangen. Ook de karakteristieken snelheid ten opzichte van de oever en de snelheid ten opzichte van de afvoer blijken significant samen te hangen. De richting, afstand en de natte dwarsdoorsnede van de rivier kunnen afzonderlijk worden beschouwd omdat deze niet duidelijk samen hangt met andere invoervariabelen. Het bovenstaande suggereert dat vijf onafhankelijke variabelen kunnen worden samengesteld die representatief zijn voor elke cluster respectievelijk het onder-water-volume of een andere variabele uit de betreffende cluster als representant voor de scheepsaf metingen, snelheid ten opzicht van de rivierafvoer als representant voor de vaarsnelheid, de richting voor de vaarrichting, de afstand voor de passageafstand van het schip en de natte dwarsdoorsnede van de rivier voor rivierkarakteristiek. De vaarrichting van het schip is nauw gecorreleerd met de afstand. Voor een gevoeligheidsanalyse dient telkens één van beide constant te worden gehouden. Om een inschatting te krijgen of een opsplitsing naar richting tot verbetering kan leiden is tevens de maximaal haalbare Iineaire correlatie berekend tussen invoervariabelen en elke uitvoervariabele op basis van bovenstaande onafhankelijke variabelen (tabel 4.1.). Tabel 4.1. Maximale lineaire correlaties RF2 alle schepen langer dan 60m uitvoer
OBS EMF FLUX
richting onder-water- snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand volume voer de rivier
-028 ** 023 ** ()021** 056 ** 028** 053** - - - -0.18 * - (-'0.23 ** - -0.18 **
kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, grote frame, alle schepen die stroomopwaarts varen In dit geval kunnen vier clusters met samenhangende invoervariabelen worden onderscheiden. Het blijkt dat, net als bij de vorige analyse, alle scheepsafmetingen zoals lengte, breedte, diepte, onder-water-volume, natte dwarsdoorsnede schip en de gemodificeerde scheepsbreedte significant met elkaar samenhangen. De variabele richting is nu constant en telt niet meer mee. De karakteristieken snelheid ten opzichte van de oever en de snelheid ten opzichte van de afvoer blijken significant samen te hangen. Zowel de passageafstand als de natte dwarsdoorsnede van de rivier kunnen afzonderlijk worden beschouwd omdat deze niet duidelijk samen hangen met andere invoervariabelen. Het bovenstaande suggereert dat vier onafhankelijke variabelen kunnen worden samengesteld die representatief zijn voor elke cluster, respectievelijk het onder-water-volume als representant voor de scheepsafmeting, snelheid ten opzicht van de rivierafvoer als representant voor snelheid, de afstand als representant voor de afstand van het schip tot de kribkop en de natte dwarsdoorsnede van de rivier. Tabel 4.2. geeft een overzicht van de maximaal haalbare lineaire correlaties tussen invoervariabelen en elke uitvoervariabele op basis van bovenstaande onafhankelijke variabelen. Tabel 4.2. Maximale correlatie RF2 opwaarts (inclusief schepen korter dan 60m) uitvoer
onder-water- snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand volume
OBS EMF FLUX
14
voer
de rivier
037** ()028** 058** - 0 . 55** - 0 . 19* - -
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, grote frame, alle schepen die stroomafwaarts varen
Vier clusters met samenhangende invoervariabelen kunnen worden onderscheiden. Het blijkt dat, net als bij de vorige analyse, alle scheepsaf metingen zoals lengte, breedte, diepte, onder-water-volume, natte dwarsdoorsnede schip en de gemodificeerde scheepsbreedte significant of redelijk significant met elkaar samenhangen. Het blijkt echter dat de diepte van het schip duidelijk minder sterk is gecorreleerd met lengte, breedte en de gemodificeerde scheepsbreedte dan dat in de twee voorgaande gevallen het geval is. De variabele richting is constant en telt niet mee. De karakteristieken snelheid ten opzichte van de oever en de snelheid ten opzichte van de afvoer zijn significant met elkaar gecorreleerd. Net als bij stroomopwaarts varende schepen kunnen zowel de passage-afstand als de natte dwarsdoorsnede van de rivier afzonderlijk worden beschouwd omdat deze niet duidelijk samen hangen met andere invoervariabelen. Net als bij stroomopwaarts varende schepen suggereert het bovenstaande dat vier onafhankelijke variabelen kunnen worden samengesteld die representatief zijn voor elke cluster, respectievelijk het onder-water-volume of evt. een andere variabele uit dezelfde cluster als representant voor de scheepsafmeting, snelheid ten opzicht van de rivierafvoer als representant voor snelheid, de afstand als representant voor de afstand van het schip tot de kribkop en de natte dwarsdoorsnede van de rivier. Tabel 4.3. geeft een overzicht van de maximaal haalbare lineaire correlaties tussen invoervariabelen en elke uitvoervariabele op basis van bovenstaande onafhankelijke variabelen. Tabel 4.3. Maximale correlatie RF2 afwaarts (inclusief schepen korter dan 60m) uitvoer
onder-water- snelheid Lov. de af- natte dwarsdoorsne- afstand de rivier volume voer
OBS EMF FLUX
052** 024** - - ()0 . 17* 048** .022* - ()020* - -
kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, miniframe, alle schepen langer dan 60m Tabel 4.4. Maximale lineaire correlaties MF2 alle schepen langer dan 60m uitvoer richting locatie onder-water- snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand de rivier volume voer
OBS - 017** 023** - EMF 016** 061** - - FLUX 0.094 * 0 . 45** 0 . 14** -
011 - .0 . 10*
-
Zes ciusters kunnen worden gedefinieerd waarbij moet worden aangegeven dat de vaarrichting van het schip nauw is gecorreleerd met de afstand. Voor een gevoeligheidsanalyse dient telkens één van beide constant te worden gehouden. Cluster 1: richting; Cluster 2: locatie; Cluster 3: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; snelheid t.o.v. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 4: Cluster 5: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 6: passage-afstand.
Witteveen-4-Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7december1999
15
kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, miniframe, alle schepen die stroomopwaarts varen Tabel 4.5. Maximale lineaire correlaties MF2 opwaarts (inclusief schepen korter dan 60m) uitvoer
locatie
OBS EMF FLUX
021** 058** 045 **
onder-water- snelheid to.v. de af- natte dwarsdoorsne- sfstand volume voer
027** 013* - 0 . 23** - -
de rivier -
-
**
-
034
-
0 . 22**
Vijf clusters kunnen worden gedefinieerd. Cluster 1: locatie; Cluster 2: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 3: snelheid t.o.v. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 4: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 5: passage-afstand.
kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, miniframe, alle schepen die stroomafwaarts varen Tabel 4.6. Maximale lineaire correlaties MF2 afwaarts (inclusief schepen korter dan 60m) uitvoer locatie onder-water- snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand volume voer
OBS 021** 019' - EMF 065** - - FLUX 0 . 50** - -
de rivier
012* 020** 0i8** -
Vijf clusters kunnen worden gedefinieerd. Cluster 1: locatie; Cluster 2: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 3: snelheid t.o.v. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 4: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 5: passage-afstand.
grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, grote frame, alle schepen langer dan 60m Tabel 4.7. Maximale lineaire correlaties RF3 alle schepen langer dan 60m uitvoer
richting onder-water-
volume
OBS EMF FLUX
-0.38 ** 0.42 ** -
-
-
0.19
snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand
voer
de rivier
() 0.49
-
0 . 37**
-
-
-
-0.17 ** 0.19 ** 00.24 **
Vijf clusters kunnen worden gedefinieerd waarbij moet worden aangegeven dat de vaarrichting van het schip nauw is gecorreleerd met de afstand. Voor een gevoeligheidsanalyse dient telkens één van beide constant te worden gehouden.
16
Witteveen-i-Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
Cluster 1: richting; Cluster 2: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 3: snelheid t.ov. de afvoer en snelheid t.ov. de oever; Cluster 4: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 5: passage-afstand. grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, grote frame, alle schepen die stroomopwaarts varen Tabel 4.8. Maximale correlatie RF3 opwaarts (inclusief schepen korter dan 60m) uitvoer
onder-water- snelheid iov. de af- natte dwarsdoorsne- afstand volume
voer
de rivier
0 . 20** OBS 0 . 58** ()046** - EMF - - - FLUX 0 . 20** ()0 . 27** 016* 0 . 19*
Vier clusters kunnen worden gedefinieerd. Cluster 1: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 2: snelheid to.v. de afvoer en snelheid tov. de oever; Cluster 3: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 4: passage-afstand. grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, grote frame, alle schepen die stroomafwaarts varen Tabel 4.9. Maximale correlatie RF3 afwaarts (inclusief schepen korter dan 60m) uitvoer
onder-water- snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand volume
voer
de rivier
OBS 0 . 33** ()0 . 26** 0 . 18** EMF - - - - 0 . 20* FLUX -
Vier clusters kunnen worden gedefinieerd. Cluster 1: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 2: snelheid Lo.v. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 3: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 4: passage-afstand.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
17
grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe, alle schepen langer dan 60m Tabel 4.10. Maximale lineaire correlaties MF3 alle schepen langer dan 60m uitvoer richting locatie onder-water- snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand volume voer
de rivier
OBS - 038** 021** (-)020 ** - - EMF 013* 074** - - 0.64** FLUX - (-' 0.12 *
-
Zes clusters kunnen worden gedefinieerd waarbij moet worden aangegeven dat de vaarrichting van het schip nauw is gecorreleerd met de afstand. Voor een gevoeligheidsanalyse dient telkens één van beide constant te worden gehouden. Cluster 1: richting; Cluster 2: locatie; Cluster 3: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 4: snelheid t.o.v. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 5: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 6: passage-afstand. grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe, alle schepen die stroomopwaarts varen
Tabel 4.11. Maximale lineaire correlaties MF3 opwaarts (inclusief schepen korter dan 60m) uitvoer locatie onder-water- snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand volume voer
de rivier
OBS 034** 031** ()023** - - EMF 069** - - 0 . 59** 0 . 17* - FLUX
-
Vijf clusters kunnen worden gedefinieerd. Cluster 1: locatie; Cluster 2: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 3: snelheid t.o.v. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 4: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 5: passage-afstand.
grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe, alle schepen die stroomafwaarts varen Tabel 4.12. Maximale lineaire correlaties MF3 afwaarts (inclusief schepen korter dan 60m) uitvoer locatie onder-water- snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand volume voer de rivier
OBS 044** - - EMF 082** - - FLUX 0 . 70** - -
18
- - -
-
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
Vijf clusters kunnen worden gedefinieerd. Cluster 1: locatie; Cluster 2: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 3: snelheid t.o.v. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 4: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 5: passage-afstand. grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe midden, alle schepen langer dan 60m Tabel 4.13. Maximale Iineaire correlaties MF3 midden alle schepen langer dan 60m uitvoer richting locatie onder-water- snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand de rivier volume voer
OBS - 021** 016** - EMF - 0 . 82** - - FLUX - 0 . 65** - -
019' - - -
Zes clusters kunnen worden gedefinieerd waarbij moet worden aangegeven dat de vaarrichting van het schip nauw is gecorreleerd met de afstand. Voor een gevoeligheidsanalyse dient telkens één van beide constant te worden gehouden. Cluster 1: richting; Cluster 2: locatie; Cluster 3: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 4: snelheid t.o.v. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 5: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 6: passage-afstand. grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe midden, alle schepen die stroomopwaarts varen Tabel 4.14. Maximale lineaire correlaties MF3 midden opwaarts (inclusief schepen korter dan 60m) uitvoer locatie onder-water- snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand de rivier volume voer
037** - OBS EMF 081** - - FLUX 0 . 59** 0 . 29** -
017* - - -
Vijf clusters kunnen worden gedefinieerd. Cluster 1: locatie; Cluster 2: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 3: snelheid t.o.v. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 4: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 5: passage-afstand.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
19
grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe midden, alle schepen die stroomafwaarts varen Tabel 4.15. Maximale lineaire correlaties MF3 midden afwaarts (inclusief schepen korter dan 60m) uitvoer locatie onder-water- snelheid t.o.v. de af- natte dwarsdoorsne- afstand volume voer
de rivier
OBS 0 . 38** - EMF 0 . 85** -
- -
0 . 18* -
-
FLUX 0 . 77** -
-
-
-
Vijf clusters kunnen worden gedefinieerd. Cluster 1: locatie; Cluster 2: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 3: snelheid t.o.v. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 4: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 5: passage-afstand. 43. Conclusie Op basis van linealre correlatie-analyse kunnen diverse clusters met significant samenhangende variabelen worden getraceerd. De, bij elke cluster, vetgedrukte karakteristiek verdient hierbij de voorkeur als uiteindelijke modelinvoer boven de andere karakteristieken binnen de betreffende cluster op basis van onderlinge correlaties met de overige. Grote frames (beide vaarrichtingen): Cluster 1: richting; Cluster 2: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 3: snelheid tov. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 4: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 5: passage-afstand. Miniframes (beide vaarrichtingen): Cluster 1: locatie; Cluster 2: richting; Cluster 3: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 4: snelheid t.ov. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 5: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 6: passage-afstand. Grote frames (stroomopwaarts of stroomafwaarts ofwel de vaarrichting is constant binnen de betreffende dataset): Cluster 1: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 2: snelheid tov. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 3: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 4: passage-afstand.
20
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
Miniframes (stroomopwaarts of stroomafwaarts ofwel de vaarrichting is constant binnen de betreffende dataset): Cluster 1: locatie; Cluster 2: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, natte dwarsdoorsnede schip en gemodificeerde scheepsbreedte; Cluster 3: snelheid t.ov. de afvoer en snelheid t.o.v. de oever; Cluster 4: natte dwarsdoorsnede rivier; en Cluster 5: passage-afstand. Verder vallen negatieve correlaties waar te nemen tussen de vaarsnelheid van het schip t.o.v. de afvoer en respectievelijk OBS, EMF en FLUX. Dit is niet logisch omdat de snelheid juist een positief effect zou moeten hebben op OBS, EMF en FLUX (hoe hoger de snelheid des te hoger OBS, EMF en FLUX bij uniforme scheepskarakteristieken, rivierkarakteristieken en belading). De negatieve correlatie is waarschijnlijk het gevolg van het feit dat de vaarsnelheid over het algemeen omgekeerd evenredig is met de grootte en beladingsgraad van het schip en dus omgekeerd evenredig met het onder-water-volume van de scheepspassage. Een afname van de vaarsnelheid wordt daardoor in de praktijk gecorreleerd met een toename van de waarde van de uitvoervariabel en doordat het onder-water-volume, dat veel groter is bij de langzamervarende schepen, zo sterk gecorreleerd is met de uitvoervariabelen. Aan de zuidoever correleert de afstand beter met de vaarsnelheid t.o.v. de afvoer i.p.v. de vaarsnelheid t.o.v. de oever terwijl aan de noordoever dit juist omgekeerd is. De correlaties aan de zuidoever zijn beter dan aan de noordoever. De invloed van de scheepvaart aan de noordoever (over het algemeen afgaande onbeladen vaart) is nauwelijks merkbaar aan de zuidoever terwijl andersom de invloed van de scheepvaart aan de zuidoever (over het algemeen opgaande beladen vaart) wel duidelijk merkbaar is aan de noordoever.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
21
5. FACTOR-ANALYSE 5.1. Inleiding Naast een correlatie-analyse kan een factor-analyse worden toegepast om lineaire samenhang tussen variabelen te kwantificeren zodat mogelijk een dimensie-reductie kan worden uitgevoerd (Otten, 1991). Factor-analyse of hoofdcomponenten-analyse is een methode om zoveel mogelijk invoervariabelen als functie van elkaar te schrijven. Het aantal factoren dat nodig is om de gehele data-set (invoer) te kunnen beschrijven in termen van verklaarde vanantie is een maat voor het aantal onafhankelijk variabelen dat uit de totale set aan invoervariabelen kan worden gedestilleerd. Elke invoervariabele vertegenwoordigt een zeker percentage verklaarde variantie voor elke min of meer onafhankelijke factor. Zo kan voor elke factor een cluster van invoervariabelen worden onderscheiden die voor die betreffende factor de meeste variantie verklaart. Variabelen binnen zo'n cluster corresponderen veelal met een bepaalde fysische en statistische samenhang of overlap (bijvoorbeeld lengte, breedte diepte of mogelijk snelheid ten opzichte van de oever, snelheid ten opzichte van de afvoer). Door binnen elke factor een representatieve variabele of variabelen te kiezen die het meest correleert met OBS, EMF en FLUX is een dimensie-reductie uitgevoerd in het aantal invoervariabelen. De resultaten zijn vervolgens vergeleken met de resultaten uit de correlatieanalyse. De resultaten van de factor-analyse zijn weergegeven in bijlage V. 5.2. Hoofdcomponenten Voor elk kribvak en elke locatie is een factor-analyse uitgevoerd om de belangrijkste dusters met significant samenhangende variabelen te traceren. kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, grote frame, alle schepen langer dan 60m Er is een factor-analyse uitgevoerd op de set variabelen lengte, breedte, diepte, richting, passage-afstand, snelheid t.o.v. de oever, onder-water-volume, natte dwarsdoorsnede rivier, natte dwarsdoorsnede schip, snelheid t.o.v. de afvoer en gemodificeerde scheepsbreedte. Deze set vertegenwoordigt een bepaalde variaritie. Factor-analyse probeert middels het formuleren van zo min mogelijk onafhankelijke factoren die elk weer worden samengesteld uit een relatieve bijdrage van bovenstaande variabelen zoveel mogelijk van de variantie met zo min mogelijk factoren te verklaren. Tabel 5.1. en afbeelding V.1 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Tabel 5.1. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained Initial Eigenvalues Component 1
Total
% of Variance
cumulativ e %
4,502
40,926
40,926
2
2,995
27,225
68,151
3
1,176
10,691
78,842
4
992
9,021
87,863
5
,446
4,055
91,918
6
392
3,565
95,483
7
342
3,105
98,587
8
119
1,081
99,668
9
2,528E-02
230
99,898
10
1,032E-02
9,385E-02
99,991
11
9,387E-04
8,534E-03
100,000
Extraction Method: Principal component Analysis.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
23
De tweede kolom geeft de relatieve bijdrage weer van de betreffende component ofwel factor aan de verklaring van de totale variatie c.q. variantie. De relatieve bijdrage uit de tweede kolom is vervolgens omgezet in een percentage fractie verklaarde variantie (kolom 3). Kolom 4 geeft de cumulatieve fractie verklaarde variantie weer zodat een goed onderscheid kan worden gemaakt tussen goed en minder goed verklarende factoren. Uit bovenstaande tabel blijkt dat de eerste drie afgeleide factoren ongeveer 79% van de variantie verklaren die in de oorspronkelijke set voorkomt. Tabel 5.2. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.2. Clustering van variabelen Rotated Component Matri Component 2 -117
3 1,217E-02
965
-3,84E-02
7,861E-02 946 5,116E-02
1 LENGTE
826
BREEDTE DIEPTE
183
4,437E-02
RICHTING
-7,20E-02
1
945
AFSTAND
-7,95E-02
811
VOEVER
-7,26E-02
1
797
VOLUME
810
-110
498
1 ,996E-02
-200
-,1 63
AC AM
1
139
-314
698
-390E-02
683
VSTROOM
3504E-02
-952
-2,03E-02
MODBREE
963
1
-358E-02
I
8,007E-02
Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 5 iterations.
In tabel 5.2. zijn per factor en per variabele gewichten berekend die in feite de relatieve bijdrage vertegenwoordigen van de betreffende variabele aan de verklaring van een bepaalde factor. De combinatie best verklarende factoren en best verklarende variabelen binnen deze best verklarende factoren geven aan waar de onderlinge samenhang liggen tussen de betreffende verklarende variabelen zodat clusters kunnen worden samengesteld. Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, onder-water-volume, natte dwarsdoorsnede van schip en de gemodificeerde scheepsbreedte de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de richting, passage-afstand, snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. Factor 3 wordt voor het grootste gedeelte verklaard uit diepte. De natte dwarsdoorsnede van de rivier komt bij geen van de drie berekende factoren voor als belangrijke variabele en moet derhalve als afzonderlijke variabele worden beschouwd. Indien wenselijk kunnen waardes worden berekend voor elke factor. Bijvoorbeeld factor 1 in tabel 5.2. kan worden gezien als een resultante van een lineair model dat is gebaseerd op bovenstaande variabelen met bijbehorende geschatte parameters. Bij veel modelleringvraagstukken wordt namelijk gebruik gemaakt van factoren als samengestelde variabele voor bijvoorbeeld scheepsafmetingen i.p.v. deze afmetingen apart te beschouwen vanwege onderlinge afhankelijkheden. Omdat bij factor 1 het zwaartepunt ligt bij scheepsafmetingen kan factor 1 worden gezien als representant voor scheepsafmetingen. Tevens kan worden opgemerkt dat de scheepsafmetingen kennelijk een belangrijkere bijdrage leveren aan de verklaring van de totale variantie dan bijvoorbeeld de snelheid omdat deze cluster als factor 1 wordt bestempeld.
24
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
Tabel 5.3. geeft een overzicht van de correlaties tussen factor 1 en diverse scheepsafmetingen die de hoogste relatieve bijdrage leveren aan de verklaring en derhalve ook berekening van factor 1. Tabel 5.3. Overzicht correlaties van de voornaamste scheepsaf metingen met factor 1 Correlations
Spearmans rho VOLUME Correlation Coefficient
VOLUME 1000
,
Sig. (2-taited) N LENGTE Correlation Coefficient
227 658*
LENGTE 658'
BREEDTE 675'
AM ,977
MODBREE 675'
000
.000
000
000
227
227
1 227
227
227
1,000
554'
836'
.890' 000
000
,
.000
000
.000
N
227
227
227
227
227
BREEDTE Correlation Coefficient
675'
.836'
Sig. (2-tailed)
000
.000
000
N
227
227
Correlation Coefticient
977'
227 1 227 640* ,554
Sig (2-taUed)
.000
.000
.000
N
227 .675*
227
227
.836'
1,000.
640'
Sig. (2-tailed)
000
.000
N
227
227
594'
.890'
227 1 227 .530' 939'
227
REGA factor score Correlation Coefficient 1 for analysis 1 Sig. (2-tailed)
.000
.000
000
.000
000
1 227
227
227
227 1 227
MODBREE Correlation Coefficient
N
000
.836'
Sig. (2-tailed)
AM
REGR factor score 1 for analysis 1 594 -
1000
,
640'
1000
,
227 939' 000
227 640*
227 530*
,
000
.000
227
227
227
1000
1,000
.
.000
939'
939' .000 227 1,000 227
Correlation is sigriificant at the 01 level (2-tailed).
Zo kan, indien wenselijk, voor elke cluster een representatieve "kunstmatige variabele" worden berekend waarbij de zo verkregen kunstmatige variabelen onderling onafhankelijk zijn. kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, grote frame, alle schepen die stroomopwaarts varen De richting is in dit geval geen variabel meer. Tabel 5.4. en afbeelding V.2 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Tabel 5.4. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Irtitial_Eiqenvalues Total 5,078
% of Variance 50,778
cumulativ e% 50,778
2
1,908
19,081
69,859
3
1,040
10,398
80,257
4
841
8,406
88,663
5
604
6,036
94,699
6
,368
3,681
98,381
7
8,177E-02
.818
99,198
8
7,470E-02
747
99,945
9
3,843E-03
3,843E-02
99,984
10
1,624E-03
1,624E-02
1 100,000
Component 1
I
Extraction Method: Principal Component Analysis.
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de eerste drie afgeleide factoren de meeste variantie weten te verklaren die in de oorspronkelijke set voorkomt. Tabel 5.5. geeft aan welke variabe-
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
25
len binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.5. Clustering van variabelen Rotated Component Matri Component 1 851
2 6,875E-02
3
LENGTE BREEDTE
934
-5,88E-02
-4,1 4E-02
DIEPTE
678
-321
-135
AFSTAND
118
168
363
-463
VOEVER
-188
,935
-5,32E-02
VOLUME
958
-126
-5,17E-03
AC
5,673E-02
1,402E-02
AM
948
-210
-102
,946
-8,65E-02
1
VSTROOM
-159
MODBREE
927
1 -6,91 E-02 I
1
922
-5,25E-02
Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 5 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, diepte, onder-water-volume, natte dwarsdoorsnede van schip en de gemodificeerde scheepsbreedte de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. Factor 3 wordt voor het grootste gedeelte verklaard uit de natte dwarsdoorsnede van de rivier en in iets mindere mate de passageafstand. De passage-afstand komt bij geen van de drie berekende factoren voor als belangrijkste variabele en kan derhalve als afzonderlijke variabele worden beschouwd. kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, grote frame, alle schepen die stroomafwaarts varen De richting is in dit geval geen variabel meer. Tabel 5.6. en afbeelding V.3 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Tabel 5.6. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Initial_Eigenvalues Component 1
Total 3,931
I
% of Variance 39,306
Cumulativ e% 39,306
2
2,299
22,992
62,298
3
1,443
14,426
76,723
4
1,107
11,068
87,791
5
741
7,410
95,201
6
,358
3,577
98,778
7
113
1,126
99,904
8
8,037E-03
8,037E-02
99,984
9
1 ,522E-03
1 ,522E-02
99,999
10
5,223E-05
5,223E-04
100,000
I
Extraction Method: Principal component Analysis.
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de eerste vier afgeleide factoren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.7. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst
26
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.7. Clustering van variabelen Rotated Component Matri Component ,858
2 -5,62E-02
3 -1,22E-03
4 1,956E-02
1 LENGTE BREEDTE
953
212
1,775E-02
4,557E-02
DIEPTE
-162
906
-221
1,673E-02
AFSTAND
-254
134
228
.739
1,128E-02
-148
976
2,155E-02 2,866E-02
VOEVER VOLUME
,595
.769
-7,12E-02
AC
-147
175
,255
762
AM
416
.886
-102
2,479E-02
VSTROOM
-1,50E-02
152
MODBREE
,946
212
-974
1
1,583E-02
-8,12E-03
I
4,403E-02
Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 6 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte en de gemodificeerde scheepsbreedte de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de diepte, het onder-water-volume en de natte dwarsdoorsnede van het schip. Voor factor 3 is dat snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. Factor 4 wordt voor het grootste gedeelte verklaard uit de natte dwarsdoorsnede van de rivier en de passage-afstand. kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, miniframe, alle schepen langer dan 60m
Tabel 5.8. en afbeelding V.4 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Tabel 5.8. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Initial Eiqenvalues Total 4,513
% of Variance 34,714
Cumulativ e% 34,714
2
2,990
23,000
57,714
3
1,673
12,872
70,586
4
1,181
9,088
79,674
5
1,072
8,248
87,921
6
450
3,464
91,386
7
401
3,088
94,474
8
339
2,609
97,083
9
227
1,742
98,825
10
117
,897
99,722
11
2,491E-02
192
99,914
12
1,028E-02
7,910E-02
99,993
19,361E-04 17,201E-03
1 100,000
component 1
13
Extraction Method: Principal Component Analysis.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
27
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de eerste vijf afgeleide factoren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.9. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.9. Clustering van variabelen Rotated Component Matri Component 2 1,365E-02
3 -1,12E-02
4
LOKATIE
1 1,154E-02
927
218
H
1,533E-03
1,900E-03
-1,25E-02
-890
317
5
LENGTE
819
-,119
4,654E-02
-4,83E-03
2,171E-02
BREEDTE
966
-3,76E-02
8,305E-02
7,442E-03
-2,98E-02
DIEPTE
163
3,293E-02
960
-2,28E-03
-1,89E-02
RICHTING
-7,86E-02
949
5,881E-02
1,858E-02
-1,58E-02
AFSTAND
-7,99E-02
795
,120
-1,64E-02
-215
VOEVER
-7,40E-02
805
-299
1 ,633E-03
4,172E-02
VOLUME
797
-113
522
3,712E-03
2,363E-02
AC
-2,18E-02
-100
-1,29E-02
-3,99E-02
,969
AM
685
-4,35E-02
,697
5,303E-03
-1 01 E-02
VSTROOM
4,024E-02
-960
-3,51E-02
-1,19E-02
-2,30E-02
MODBREE
,964
-3,54E-02
8,434E-02
8,754E-03
-3,09E-02
Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 5 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, onder-watervolume, breedte, de gemodificeerde scheepsbreedte en in mindere mate de natte dwarsdoorsnede van het schip de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de richting, passage-afstand, snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. Factor 3 wordt voor het grootste gedeelte verklaard uit de diepte, natte dwarsdoorsnede van de rivier en in mindere mate het onder-water-volume. De meetlocatie en de waterstand bij het frame wegen het zwaarst binnen factor 4. Factor 5 bestaat enkel uit de natte dwarsdoorsnede van de rivier. kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, miniframe, alle schepen die stroomopwaarts varen Tabel 5.10. en afbeelding V.5 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. De richting is constant.
28
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
Tabel 5.10. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained Initial Eigenvalues Component 1
% of Variance 42,353
Total 5,082
Cumulativ e% 42,353
2
1,911
15,929
58,282
3
1,639
13,660
71,942
4
1,175
9,795
81,737
5
,827
6,888
88,625
6
624
5,204
93,829 97,037 98,681
385
3,209
8
197
1,644
9
7,949E-02
662
99,344
10
7,332E-02
611
99,955
11
3,799E-03
12
1,637E-03
7
I
3,165E-02
99,986
1,364E-02
1 100,000
Extraction Method: Principal Component Analysis.
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de eerste vier afgeleide factoren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.11. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.11. Clustering van variabelen Rotated Component Matri Component LOKATIE
1 4,237E-02
2 2,327E-02
H
3 -907
4 1
297
2,293E-02
4,793E-03
886
341
LENGTE
,846
6,011 E-02
2,285E-02
8,630E-02
BREEDTE
932
-5,71 E-02
-9,35E-03
-3,43E-02
DIEPTE
,688
-300
5,274E-04
-9,42E-02
158
334
129
-,527
-,198
937
-2,16E-02
-6,01 E-02 -8,75E-03
AFSTAND VOEVER VOLUME
958
-121
-3,27E-03
AC
3,968E-02
2,962E-02
9,852E-02
881
AM
952
-199
-1,02E-02
-7,83E-02
VSTROOM
-170
947
-1,58E-02
-9,56E-02
MODBREE
,925
-6,69E-02
-1,18E-02
-4,44E-02
Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 5 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, onder-watervolume, breedte, de gemodificeerde scheepsbreedte en de natte dwarsdoorsnede van het schip de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. Factor 3 wordt voor het grootste gedeelte verklaard uit de meetlocatie en de waterstand bij het frame. Factor 4 bestaat vnl. uit de natte dwarsdoorsnede van de rivier.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
29
kleine kribvak (nr. 2.), zuidzijde, miniframe, alle schepen die stroomafwaarts varen Tabel 5.12. en afbeelding V.6 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. De richting is constant. Tabel 5.12. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Initial_Eiqenvalues Total 3,916
% of Variance 32,637
cumulativ e % 32,637
2
2,325
19,376
52,013
3
1,750
14,586
66,599
4
1,409
11,742
78,341
5
1,108
9,233
87,574
6
,783
6,522
94,097
7
373
3,106
97,203
8
215
1,796
98,998
9
111
,923
99,921
10
7,97E-03
6,643E-02
99,987
11
1,49E-03
1,238E-02
100,000
12
4,71E-05
3,929E-04
100,000
Component 1
Extraction Mothod: Principal Component Analysis.
De eerste vijf afgeleide factoren verklaren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.13. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.13. Clustering van variabelen Rotated Corn ponent Matri
Component LOKATIE
1 -2,24E-02
2 9,455E-03
H
3 4,509E-02
4 -927
5 9,949E-02
-3,26E-02
2,494E-02
8,233E-02
,913
168
LENGTE
,859
-6,37E-02
4,667E-03
1,189E-02
1,208E-02
BREEDTE
953
204
2,352E-02
-1 ,44E-02
4,456E-02 5,787E-03
1
DIEPTE
-155
903
-,226
2,111E-02
AFSTAND
-,268
155
236
1,561E-02
-686
VOEVER
1,665E-02
-150
974
1,912E-02
1,959E-02
VOLUME
604
762
-6,84E-02
-1,01 E-03
2,578E-02
AC
-145
177
,239
7,874E-02
799
AM
,424
,882
-100
-2,92E-03
2,199E-02
VSTROOM
-2,03E-02
155
-,972
-1,67E-02
-5,18E-03
MODBREE
947
204
2,149E-02
-1,58E-02
4,430E-02
Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 6 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, de gemodificeerde scheepsbreedte en in mindere mate het onder-water-volume en de natte dwarsdoorsnede van het schip de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de diepte, het onder-water-volume en de natte dwarsdoorsnede van het schip.
30
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief dd. 7 december 1999
Factor 3 met name uit de snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. Factor 4 wordt voor het grootste gedeelte verklaard uit de meetlocatie en de waterstand bij het frame. Factor 5 bestaat vnl. uit de natte dwarsdoorsnede van de rivier en de passage-afstand. grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, grote frame, alle schepen langer dan 60m Tabel 5.14. en afbeelding V.7 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Tabel 5.14. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Initial_Eigenvalues Total 3,911
% of Variance 35,555
Cumulativ e 35,555
2
3,019
27,445
63,001
3
1,546
14,053
77,054
4
1,025
9,317
86,371
5
,648
5,895
92,265
6
407
3,704
95,969 98,224
Component 1
,248
2,255
8
163
1,481
99,704
9
2,393E-02
218
99,922
10
8,182E-03
11
3,996E-04
7
1
I
7,438E-02
99,996
3,632E-03
1 100,000
Extraction Method: Principal Component Analysis.
De eerste vier afgeleide factoren verklaren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.15. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.15. Clustering van variabelen Rotated Component Matri Component 3
,852
2 1,569E-02
251
4 -103
1 LENGTE
1
,972
-5,84E-02
1,872E-02
5,206E-02
-121
121
948
3,182E-02
RICHTING
5,829E-03
-953
6,717E-03
-6,97E-02
AFSTAND
-5,77E-02
,643
VOEVER
-1,47E-02
-816
BREEDTE DIEPTE
VOLUME
122
-218
-241
-1,71E-02 1,366E-02
1
109
697
AC
2,287E-03
-1,08E-02
6,860E-02
,976
AM
430
115
881
5,619E-02
,643
VSTROOM
-4,46E-03
MODBREE
970
1
1
948
-2,80E-02
-5,84E-02
1,721E-02
9,365E-02
I
5,302E-02
Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 5 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, de gemodificeerde scheepsbreedte en in mindere mate het onder-water-volume en de natte dwarsdoorsnede van het schip de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de richting, passage-afstand, snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
31
afvoer. Factor 3 met name uit het onder-water-volume en natte dwarsdoorsnede van het schip. Factor 4 wordt voor het grootste gedeelte verklaard uit de natte dwarsdoorsnede van de rivier. grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, grote frame, alle schepen die stroomopwaarts varen Tabel 5.16. en afbeelding V.8 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Richting is constant. Tabel 5.16. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Initial_Eiqenvalues Total 4,765
Component 1
I
% of Variance 47,648
Cumulativ e% 47,648
2
2,266
22,663
70,311
3
1,083
10,826
81,137
4
867
8,672
89,808
5
676
6,764
96,572
6
202
2,016
98,588
7
129
1,286
99,874
8
9,225E-03
9,225E-02
99,966
9
3,403E-03
3,403E-02
100,000
10
7,867E-06
7,867E-05
1 100,000
I
Extraction Method: Principal Component Analysis.
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de eerste drie afgeleide factoren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.17. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.17. Clustering van variabelen Rotated Component Matri Cornponent 1 LENGTE
2
3 -1,74E-02
918
120
BREEDTE
939
7,837E-02
139
DIEPTE
,588
-,388
-,293
AFSTAND
2,846E-02
-204
-,692
VOEVER
-2,65E-02
979
5,808E-02
VOLUME
941
-143
4,632E-03
AC
9,585E-02
-8,1OE-02
AM
931
-,252
-6,38E-02
,978
6,435E-02
5,189E-02
160
VSTROOM
-2,60E-02
MODBREE
,926
1
1
1
761
Extraction Method: Principal component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 4 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, diepte, onder-water-volume, de gemodificeerde scheepsbreedte en de natte dwarsdoorsnede van het schip de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. Factor 3 bestaat vnl. uit de natte dwarsdoorsnede van de rivier en uit de passage-afstand.
32
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, grote frame, alle schepen die stroomafwaarts varen Tabel 5.18. en afbeelding V.9 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Tabel 5.18. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Initial_Eigenvalues Total 3,761
% of Variance 37,611
Cumulativ e% 37,611
2
2,178
21,779
59,390
3
1,603
16,034
75,424
4
999
9,988
85,412
5
958
9,583
94,995
6
302
3,017
98,012
7
177
1,767
99,779
Component 1
8
1,808E-02
181
99,960
9
3,969E-03
3,969E-02
100,000
10
1,993E-06
1,993E-05
1 100,000
I
Extraction Method: Principal Component Analysis.
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de eerste drie afgeleide factoren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.19. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.19. Clustering van variabelen Rotated component Matri Component 1 LENGTE BREEDTE
866
2 ,223
3 7,820E-02 9,158E-02
960
1,257E-02
-179
921
180
117
109
6,963E-02
VOEVER
-8,86E-02
-130
-,984
VOLUME
520
776
7,929E-02
Ac
-200
241
-153
AM
262
935
159
130
983
1 -3,1 1 E-02
3,647E-02
DIEPTE AFSTAND
VSTROOM
8,775E-02
MODBREE
953
1
Extraction Method: Principal component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 5 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, gemodificeerde scheepsbreedte en in mindere mate het onder-water-volume de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de diepte, het onder-watervolume, en natte dwarsdoorsnede van het schip. Factor 3 wordt vnl. verklaard uit de snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer.
Witteveen-t-Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
33
grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe, alle schepen langer dan 60m Tabel 5.20. en afbeelding V.10 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Tabel 5.20. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Initial Eigenvalues Component 1
Total 4,245
% of Variance 32,654
Cumulativ e% 32,654
2
2,914
22,412
55,066
3
1,951
15,011
70,077
4
1,441
11,085
81,163
5
995
7,657
88,820
6
664
5,106
93,927
7
341
2,625
96,551
8
252
1,938
98,490
143
1,096
99,586
1
225
99,811
1
1
9 10
2,929E-02
11
2,016E-02
12
4,120E-03
13
2,297E-04
I
155
99,967
3,169E-02
99,998
1,767E-03
1 100,000
Extraction Method: Principal Component Analysis.
De eerste vier af geleide factoren verklaren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.21. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.21. Clustering van variabelen Rotated Component Matri Component LOKATIE
1 -1 ,33E-03
H
-2,97E-03
1,679E-02
,867
4,880E-02
LENGTE BREEDTE
4 -837
2 6,606E-02
3 -9,79E-03 1,340E-02
992
234
-4,42E-02
1
977
-2,99E-02
-1,95E-02
1,575E-02
DIEPTE
-1,09E-02
7,115E-02
,968
1,176E-02
RICHTING
-3,55E-02
-,948
4,002E-02
-4,33E-02
AFSTAND
-2,1 1 E-02
,652
9,722E-02
3,826E-02
VOEVER
-9,03E-02
-824
-242
-1 ,42E-02
VOLUME
753
145
577
-3,67E-04
AC
-2,77E-03
134
-1,99E-03
,533
AM
569
137
797
1,476E-02
VSTROOM
-1,38E-02
MODBREE
975
1
951
1
-3,25E-02
-5,96E-02
I
-2,52E-02
5,968E-02
1
1,781E-02
Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 5 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, de gemodificeerde scheepsbreedte, het onder-water-volume en in mindere mate de natte dwarsdoorsnede van het schip de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de richting, passage-afstand, snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de af-
34
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
voer. Factor 3 met name uit het onder-water-volume en natte dwarsdoorsnede van het schip. Factor 4 wordt voor het grootste gedeelte verklaard uit de natte dwarsdoorsnede van de rivier. grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe, alle schepen die stroomopwaarts varen Tabel 5.22. en afbeelding Vii in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Richting is constant. Tabel 5.22. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
InitaI_Eigenvalues Total 5,415
% of Variance 45,126
2
2,189
18,242
63,368
3
1,709
14,239
77,607
4
,929
7,743
85,350
5
915
7,623
92,973
6
582
4,850
97,823
7
136
1,130
98,953
8
9,122E-02
760
99,713
9
2,892E-02
241
99,954
10
4,838E-03
4,032E-02
99,994
11
6,689E-04
5,574E-03
100,000
12
2,702E-16
2,252E-15
1 100,000
component 1
I
cmuiativ e% 45,126
Extraction Method: Principal component Analysis.
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de eerste drie afgeleide factoren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.23. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.17. Clustering van variabelen Rotated component Matrbe Component 2
LOKATIE
1 4,486E-02
H
1
3 -,876
129
2,081E-02
9,900E-02
,986
LENGTE
937
3,341E-02
1,409E-02
BREEDTE
,966
-1,23E-02
4,122E-02
DIEPTE
680
-313
-8,74E-03
7,108E-03
-371
-9,12E-03
-,224
933
2,792E-02 -4,81E-05
AFSTAND VOEVER VOLUME
954
-129
Ac
9,931E-02
,390
,460
AM
969
-198
4,801E-03
VSTROOM
-,223
MODBREE
950
1
934
3,075E-02
-6,24E-02
I 2,932E-02
Extraction Method: Principal component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 5 iterations.
Witteveen-i-Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
35
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, diepte, onder-water-volume, de gemodificeerde scheepsbreedte en de natte dwarsdoorsnede van het schip de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. Factor 3 bestaat vnl. uit de natte dwarsdoorsnede van de waterstand bij het frame en de meetlocatie. grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe, alle schepen die stroomafwaarts varen Tabel 5.24. en afbeelding V.12 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Tabel 5.24. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Initial Eigenvalues Total 3,770
Component 1
% of Variance 31,421
Cumulativ e% 31,421
2
2,235
18,623
50,043
3
2,090
17,420
67,463
4
1,566
13,053
80,517
5
1,154
9,620
90,137
6
720
6,000
96,136
7
303
2,521
98,657
8
114
949
99,606
9
2,988E-02
249
99,855
10
1,310E-02
109
99,964
4,288E-03
3,574E-02
100,000
-7,61E-16
-6,34E-15
100,000
11 12
1
1
Extraction Method: Principal component Analysis.
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de eerste vijf afgeleide factoren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.25. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen.
36
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
Tabel 5.25. Clustering van variabelen Rotated Component Matri Component 5
LOKATIE
1 -7,53E-04
2 2,796E-02
3 -3,90E-02
4 -957
H
8,760E-03
7,668E-02
-6,51 E-02
,924
,848
319 2,504E-02
.135 8,386E-02
-2,65E-02
-1,12E-02
1 ,469E-02
4,656E-02 7,608E-02
LENGTE BREEDTE
970
1
114 335
-192
930
163
2,817E-02
AFSTAND
1,515E-02
-1,63E-02
134
-5,09E-02
814
VOEVER
-8,67E-02
-150
-979
9,154E-03
808 185
5,496E-02
-5,41 E-04
7,258E-03 2,096E-02
-191
955
150 ,978
230 2,453E-02
774 9,207E-02
DIEPTE
VOLUME AC AM VSTROOM MODBREE
1
482
2,822E-02
1
176
1
1
1
1
-5,45E-03 -8,62E-03 151 967 1 -4,25E-02 I -2,94E-03 I 1,857E-02 I 1,415E-02
8,679E-02
1
Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 6 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, gemodificeerde scheepsbreedte en in mindere mate het water-volume de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de diepte, het onder-water-volume, en natte dwarsdoorsnede van het schip. Factoren 3 wordt vnl. verklaard uit de snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. De waterstand bij het frame en de meetlocatie wegen het zwaarst mee binnen factor 4. Factor 5 wordt vnl. verklaard uit de passage-afstand en de natte dwarsdoorsnede van de rivier. grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe midden, alle schepen langer dan 60m Tabel 5.26. en afbeelding V.13 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Tabel 5.26. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Initial_Eigenvalues component 1
Total 3,518
% of Variance 27,065
cumulativ e% 27,065
2
3,237
24,900
51,965
3
1,993
15,330
67,295
4
1,676
12,894
80,189
5
1,024
7,878
88,067
6
661
5,086
93,153
7
476
3,665
96,818
238
1,829
98,647
138
1,060
99,707
10
2,196E-02
169
99,876
11
1,176E-02
9,048E-02
99,966
12
3,891E-03
2,993E-02
99,996
13
5,025E-04
3,865E-03
1 100,000
8 9
1
1
Extraction Method: Principal component Analysis.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
37
De eerste vijf afgeleide factoren verklaren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.27. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.27. Clustering van variabelen Component Matrb Component LOKATIE
1 -2,55E-02
2 7,891E-03
H
994
4 -7,55E-02
5 -5,95E-02 -3,58E-02
3
3,165E-02
-9,51E-03
-996
6,741E-02
LENGTE
719
461
-6,34E-03
-,235
-6,57E-02
BREEDTE
,624
610
-3,12E-02
-421
7,309E-02
DIEPTE RICHTING AFSTAND
543
-408
6,441 E-02
681
-4,41 E-03
-,297
807
2,441 E-02
408
-,1 19
265
-577
-6,64E-03
-143
-188
-,372
731
1 ,964E-03
202
3,546E-03 -7,09E-03
1
VOEVER VOLUME
,895
122
4,427E-02
317
AC
-9,67E-02
3,018E-02
3,320E-02
119
,967
AM
,836
-6,63E-02
5,716E-02
514
2,995E-02
VSTROOM
337
-761
-2,85E-02
-434
136
MODBREE
,628
606
-3,03E-02
-41 8
7,690E-02
Extraction Method: Principal Component Analysis. a. s components extracted.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, de gemodificeerde scheepsbreedte, het onder-water-volume en de natte dwarsdoorsnede van het schip de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de richting, passage-afstand, snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. Factor 3 met name uit de waterstand bij het frame en de meetlocatie. De diepte en in mindere mate het de natte dwarsdoorsnede van het schip bepalen in hoge mate factor 4. Factor 5 wordt voor het grootste gedeelte verklaard uit de natte dwarsdoorsnede van de rivier. grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe midden, alle schepen die stroomopwaarts varen Tabel 5.28. en afbeelding V.14 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Richting is constant.
38
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
Tabel 5.28. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Initial_Eigenvali's Total 4,160
% of Variance 34,667
Cumulativ e% 34,667
2
2,634
21952
56,619
3
1,992
16,601
73,220
4
1,158
9,651
82,871
5
1,005
8,374
91,246
6
770
6,415
97,660
7
188
1,564
99,224
8
6,833E-02
,569
99,794
9
1,767E-02
147
99,941
10
4,074E-03
3,395E-02
99,975
11
2,993E-03
2,494E-02
100,000
12
-1,73E-16
I -1,44E-15
100,000
Component 1
1
Extraction Method: Principal Component Analysis.
De eerste vijf afgeleide factoren verklaren de meeste variantie verklaren. Tabel 5.27. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.29. Clustering van variabelen Rotated Component Matri Component LOKATIE
-7,71 E-05
2 -i ,25E-02
H
3 -1 ,27E-02
4 -,998
5 -3,91 E-02 -5,17E-02
5,345E-03
9,876E-05
7,704E-03
997
LENGTE
901
,323
143
3,365E-03
-3,56E-02
BREEDTE
954
6,079E-02
185
2,810E-03
6,118E-02 -2,27E-02
DIEPTE AFSTAND VOEVER VOLUME
-3,42E-02
945
-176
4,875E-03
-215
391
-146
4,304E-03
-475
202
-8,78E-02
975
1,125E-02
2,341E-02 -1 ,03E-02
596
734
9,737E-02
3,727E-03
AC
-4,41E-02
7,816E-02
-2,63E-02
-8,60E-03
930
AM
,367
910
-3,88E-02
8,592E-03
-5,60E-04
VSTROOM
202
-8,70E-02
974
1,116E-02
3,311E-02
MODBREE
955
2,678E-02
180
1,216E-03
6,845E-02
1
Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 6 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, de gemodificeerde scheepsbreedte en in mindere mate het onder-water-volume de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de diepte, het onder-watervolume en de natte dwarsdoorsnede van het schip. Factor 3 wordt vnl. verklaard met de snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. Factor 4 bestaat met name uit de waterstand bij het frame en de meetlocatie. De natte dwarsdoorsnede van de rivier en in mindere mate de passage-afstand bepalen in hoge mate factor 5.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
39
grote kribvak (nr. 3.), noordzijde, miniframe midden, alle schepen die stroomafwaarts varen Tabel 5.30. en afbeelding V.15 in bijlage V geven een overzicht van het aantal factoren en de bijbehorende fractie verklaarde variantie. Tabel 5.30. Overzicht van aantal factoren met bijbehorende verklaarde variantie Total Variance Explained
Initial_Eigenvalues Total 4,076
% of Variance 33,964
Cumulativ e% 33,964
2
2,119
17,657
51,621
3
1,988
16,566
68,187
4
1,510
12,584
80,771
5
963
8,025
88,796
6
850
7,079
95,876
7
,273
2,278
98,154
8
195
1,625
99,778
Component 1
9
1,999E-02
167
99,945
10
3,582E-03
2,985E-02
99,975
11
3,037E-03
2,531E-02
100,000
12
4,887E-17 I 4,072E-16
1 100,000
Extraction Method: Principal Component Analysis.
Uit bovenstaande tabel blijkt dat de eerste vier afgeleide factoren de meeste variantie ver klaren. Tabel 5.31. geeft aan welke variabelen binnen deze eerste drie factoren het zwaarst wegen en derhalve kunnen worden gezien als aparte clusters van onderling samenhangende variabelen. Tabel 5.31. Clustering van variabelen Rotated Component Matri Component 2 4,682E-03
3 -1,25E-02
4
LOKATIE
1 3,275E-03
H
2,961 E-02
1 ,856E-03
-2,89E-03
-,998 -1,53E-03
997
LENGTE
885
176
-5,68E-02
BREEDTE
931
2,351E-02
199
-1,22E-02
-171
930
138
-3,03E-03
DIEPTE AFSTAND
398
8,544E-02
6,191E-02
2,407E-02
VOEVER
-7,44E-02
-166
-,976
6,083E-03
VOLUME
531
774
122
5,154E-03
AC
-,389
-4,80E-02
118
3,568E-02
AM
329
910
170
3,428E-03
VSTROOM
7,127E-02
166
977
-5,80E-03
MODBREE
919
5,059E-03
205
1 -1,33E-02
1
Extraction Method: Principal Component Analysis. Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization. a. Rotation converged in 5 iterations.
Uit bovenstaande tabel kan worden opgemaakt dat met name de lengte, breedte, gemodificeerde scheepsbreedte en in mindere mate het onder-water-volume de grootste relatieve bijdrage leveren aan factor 1. Voor factor 2 is dat met name de diepte, het onder-watervolume, en natte dwarsdoorsnede van het schip. Factor 3 wordt voornamelijk verklaard uit
40
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
de snelheid t.o.v. de oever en de snelheid t.o.v. de afvoer. De waterstand bij het frame en de meetlocatie wegen het zwaarst mee binnen factor 4. 5.3. Conclusie
Op basis van factor-analyse kunnen nagenoeg vergelijkbare clusters met afhankelijke variabelen worden samengesteld als middels correlatie-analyse. De beide methoden ondersteunen elkaar. Clusters met onderling samenhangende invoervariabelen zijn: Cluster 1: locatie (voor de miniframes); Cluster 2: richting (indien beide vaarrichtingen in de dataset zijn vertegenwoordigd); Cluster 3: onder-water-volume, lengte, breedte, diepte, gemodificeerde scheepsbreedte en natte dwarsdoorsnede schip; Cluster 4: snelheid t.o.v. de oever en snelheid t.o.v. de afvoer; Cluster 5: passage-afstand ; en Cluster 6: natte dwarsdoorsnede van de rivier. Om een goed model te kunnen optuigen met onafhankelijke variabelen kan voor elke cluster één representatieve variabele worden opgegeven of kan mogelijk gebruik worden gemaakt van de per kribvak en per meetlocatie berekende factoren. Indien wenselijk kunnen naast representatieve variabelen uit elke cluster ook de per kribvak en per locatie berekende factoren als invoer voor een neuraal netwerk worden gebruikt. De factor bij factor-analyse is hierbij overeenkomstig met de term hoofdcomponenten bij hoofdcomponenten-analyse. De gevoeligheidsanalyse richt zich dan met name op het veranderen van een variabele binnen een factor en het effect daarvan op de betreffende factor. Vervolgens kan de verandering van deze factor als gevolg van een verandering van een variabele binnen deze factor worden doorgerekend met het neurale netwerk. Dit is echter een indirecte benadering.
Witteveen-f Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
41
42
Witteveeni-Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
6. RELATIE VAARSNELHEID EN WATER- EN SEDIMENTBEWEGING NADER BESCHOUWD 6.1. Inleiding Uit de correlatie-analyse (hoofdstuk 4) is gebleken dat de vaarsnelheid negatief is gecorreleerd met OBS, EMF en FLUX ofwel dit suggereert dat hoe sneller het schip vaart des te kleiner het effect op water- en sedimentbeweging in kribvakken. Dit is niet logisch omdat de snelheid juist een positief effect zou moeten hebben op OBS, EMF en FLUX (hoe hoger de snelheid des te hoger OBS, EMF en FLUX bij uniforme scheepskarakteristieken, rivierkarakteristieken en belading). In dit hoofdstuk wordt kort ingegaan op het effect van de vaarsnelheid op de water- en sedimentbeweging bij kleinere, middelgrote en grote schepen. 6.2. Globale analyse van het effect van de vaarsnelheid op water- en sedimentbeweging Om het effect van de vaarsnelheid op de water- en sedimentbeweging nader te beschouwen is gekozen om een exercitie te doen op de data afkomstig van het grote frame (nr. 3) in het grote kribvak aan de noordzijde omdat daar een duidelijke negatieve correlatie wordt waargenomen tussen vaarsnelheid t.o.v. de afvoer en water- en sedimentbeweging. Tabel 6.1. geeft de correlatie weer van de vaarsnelheid met de waargenomen water- en sedimentbeweging in het betreffende kribvak. Hierbij zijn alle schepen meegenomen. Tabel 6.1. Correlatie vaarsnelheid met water- en sedimentbeweging Correlations
Spearmans rho OBS correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N EMF correlation coefficient Sig. (2-tailed) N FLUX Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N VOEVER Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N VSTROOM Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N
OBS 1,000 ,
175 109 152 175 531 * 000 175 ,455* 000 175 ,458* 000 175
EMF 109 152 175 1,000 ,
175 859*
FLUX 531*
455 *
VSTROOM 458*
000 175 -067 380 175 , 268*
000 175 -069 361 175 , 272*
175 ,268*
000 175 1,000
000 175 1 , 000*
000 175 , 272*
175 1,000*
000 175
000 175
000 175 859* 000 175 1000
000 175 -067 380 175 -069 361 175
VOEVER
,
,
000 175 1,000 175
CorrIation is significant at the .01 level (2-tailed).
Het bovenstaande suggereert een negatieve correlatie tussen de snelheid en respectievelijk OBS, EMF en FLUX (hogere snelheid resulteert in lagere OBS, EMF en FLUX. Het bovenstaande kan grafisch worden weergegeven d.mv. een scatterplot of spreidingsdiagram waarbij de vaarsnelheid is uitgezet tegen bijvoorbeeld het OBS.
Witteveen-t-Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
43
Afbeelding 6.1. Scatter-plot vaarsnelheid versus OBS, voor schepen die stroomopwaarts varen 200 1
. 1
• : .• • f4 pIA •
1.••• • ... ..
• 1111111. •
. .. • . .
• .
(1) CO
o
.
0
.
.
•
•
.
2 3 4 5 6 7 8
vaarsnelheid t.o.v. afvoer (mis) Ook aan bovenstaande figuur valt een negatieve correlatie waar te nemen tussen de vaarsnelheid en OBS. Om een indicatie te verkrijgen van de lineaire relatie tussen de grootte van de schepen en de vaarsnelheid zijn spearman-correlaties berekend tussen snelheden en scheepsgroottekarakteristieken zoals lengte, breedte, diepte en onder-water-volume. De resultaten hiervan zijn weergegeven in tabel 6.2.
44
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
Tabel 6.2. Correlaties tussen scheepsgrootte-karakteristieken en vaarsnelheid Correlations
Spearman's rho VOEVER Correlation Coefficient
VOEVER 1000
Sig. (2-tailed) N VSTROOM Correlation Coefficient
VSTROOM 1 , 000*
LENGTE 037
BREEDTE 083
DIEPTE .287*
,
000
,624
,272
000
021
175
175
175
175
1,000
036
083
175 ,290*
175 ,176*
,276
000
020
1,000* 1
Sig. (2-tailed)
000
,
,639
N
175
175
175
037
036
1,000
Sig. (2-tailed)
624
,639
N
175
175
083
083
175 847*
,272
,276
000
175 -,287
175 ,290*
175 634*
175 555*
Sig. (2-tailed)
000
000
000
000
N
175
175
175 779 *
175 1 896*
000
000
1 175 1 175 1 175 1 175
175
LENGTE Correlation Coefficient
BREEDTE Correlation Coetficient Sig. (2-tailed) N DIEPTE Correlation Coefficient
VOLUME Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N
VOLUME -, 174*
,
-,1 74
-,1 76*
175 839*
021
020
000
175 1 175 847* ,634
175 839*
000
000
000
175
175 555 *
175 779*
000
000
175
175 896*
1,000
1,000
000 175 1000 175
Correlation is significant at the .01 level (2-tailed). Correlation is significant at the .05 level (2-tailed).
Uit tabel 6.2. kan worden opgemaakt dat met name de diepte en het onder-water-volume van het schip tot op zekere hoogte gerelateerd kunnen worden aan de snelheid (hoe sneller het schip hoe kleiner het volume en de diepte). Om het effect van de scheepsgrootte op de vaarsnelheid nader te beschouwen zijn een drietal berekeningen uitgevoerd. Een berekening voor grote schepen, een berekening voor middel grote schepen en een berekening voor relatief kleine schepen. De onderstaande correlaties en scatterplot geven de relatie weer tussen snelheid en schepen vanaf 3000 m 3 (alleen relatief grote schepen).
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
45
Tabel 6.3. Correlatie grote schepen met vaarsnelheid Correlations
Spearmans rho VOEVER Correlation Coefficient
VOEVER 1,000
Sig. (2-tailed)
,
N
25 999*
VSTROOM Correlation Coefficient
VSTROOM 999 * 000 25 1,000
OBS 643*
EMF -045
FLUX -366
001
830
072
25 ,644*
25
25
-063
-380
001
,763
061
25
25
1,000
260
25 717*
Sig. (2-tailed)
000
N
25 , 643*
25 644*
001
001
,
209
000
25
25
25
25
-045
-063
260
1,000
25 806*
830
763
209
25
25
-,366
OBS Correlation Coefflcient Sig. (2-tailed) N EMF Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N FLUX Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N
,
,
000
25
25
-380
25 717*
,806
1,000
072
061
000
000
25
25
25
25
25
'. Correlation is significant at the .01 level (2-tailed).
Afbeelding 6.2. Scatter-plot vaarsnelheid versus obs, voor grote schepen die stroomopwaarts varen 200
• 1
.• U . •
IE,','
• 0)
(1)
o
0 2 3 4 5 6 7 8
vaarsnelheid t.o.v. afvoer (mis) Ook bij grote schepen is een duidelijke negatieve lineaire correlatie te zien tussen snelheid en OBS.
46
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
De onderstaande correlaties en scatterplot geven de relatie weer tussen snelheid en schepen vanaf 1000 en 3000 m3 (middel groot). Tabel 6.4. Correlatie middelgrote schepen met vaarsnelheid Correlations
Spearman's rho VOEVER Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N VSTROOM Correlation Coefficient Sig. (2-taileci) N OBS Correlation Coefficient Sig. (2-tailed)
VOEVER 1,000
N EMF Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N FLUX Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N
VSTROOM 1 , 000*
1
105 1 ,QQQ* 000 105 .472*
OBS .472*
000 105 1,000
000 105 .475*
, 105 475*
000 105 010 916 105 -150
000 105 007 943 105 -154
126 105
116 105
000 105 1,000
, 1
105 075 449 105 429* 000 105
EMF 010 916 105 007 943 105 075
FLUX -150 126 105 -154 116 105 429*
449 105 1,000
000 105 903*
1
, 105 903* 000 105
000 105 1,000 105
Correlation is significant at the .01 level (2-tailed).
Afbeelding 6.3. Scatterplot vaarsnelheid versus obs, voor middelgrote schepen die stroomopwaarts varen 160 .• • .•• • -' 1..j.... .
140
I
I
1.
120
•I. ••" : ..
•• •i u
100
80
•
60 40 0)
20
Ci)
. .
ED
0 2
3
4
5
6
7
vaarsnelheid t.o.v. de afvoer (mis) Ook voor middelgrote schepen is er een negatieve correlatie tussen snelheid en OBS. De hoogte van de correlatie is echter wel minder groot dan bij grote schepen.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
47
De onderstaande correlaties en scatterplot geven de relatie weer tussen snelheid en schepen tot 1000 m 3 (allen relatief klein). Tabel 6.5. Correlatie kleinere schepen met vaarsnelheid Correlations
VOEVER 1,000
Spearmans rho VOEVER Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N VSTROOM Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N OBS Corretation Coefficient Sig. (2-tailed) N EMF Correlation Coefficient Sig. (2-tailed) N FLUX Correlation Coefficient Sig. (2-tailed)
1
46 1,000* 1 000 46 -,232 120 46 -210 161 46
1
N
-270 069 46
VSTROOM 1,000* 000 46 1,000
, 46 -,235 115 46 -209 163 46
OBS -,232 120 46 -,235 115 46 1,000
-,272 068 46
, 46 129 394 46 442*
EMF -21 0 161 46 -209 163 46 129 394 46 1,000
FLUX -270
,
000 46 1,000
46 910*
002
000
46
46
069 46 -272 068 46 442* 002 46 910*
46
Correlation is significant at the .01 level (2-tailed).
Afbeelding 6.4. Scatter-plot vaarsnelheid versus obs, voor kleinere schepen die stroomopwaarts varen 160 140
• ••• •
. - .1 __ • 1 — ••..
120
. . .
••
••%
• .
100
80
60 40
-K
0)
20.
(1)
o
0 2
3 4 5 6 7 8
vaarsnelheid t.o.v. de afvoer (mis) Voor relatief kleine schepen is er geen significante negatieve correlatie waar te nemen tussen snelheid en OBS, EMF en FLUX.
48
Witteveen+Bos Rw761.2 Kunstmatige Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
6.3. Conclusie
Snelheid is negatief gecorreleerd met OBS, EMF en FLUX. Dit is niet logisch omdat de snelheid juist een positief effect zou moeten hebben op OBS, EMF en FLUX (hoe hoger de snelheid des te hoger OBS, EMF en FLUX bij uniforme scheepskarakteristieken, rivierkarakteristieken en belading). De verklaring hiervoor ligt hem in het feit dat in de onderhavige set zeer veel variatie voorkomt in de grootte en snelheid van schepen. Met name onder-watervolume en diepte van de schepen hebben veel effect op de snelheid. Indien correlaties worden berekend op de totale dataset of delen hiervan heeft men te maken met een grote verscheidenheid aan scheepsgrootten en scheepstypen zodat de correlatie tussen snelheid en OBS, FLUX, EMF niet de "pure" correlatie, maar een schijncorrelatie weergeeft. De snelheid van een schip kan afhankelijk worden gesteld van het type schip, grootte van het schip, belading van het schip, stroomop- of afwaarts, enz. Verwacht mag worden dat er een positieve correlatie bestaat tussen snelheid en OBS, EMF en FLUX indien een set van schepen kan worden samengesteld die uniform is (zelfde type, grootte, onder-water-volume, etc.). Gezien het feit dat het onder-water-volume, waaronder met name de diepte, het zwaarste gewicht krijgt in de relatie met de snelheid en het feit dat niet of nauwelijks een deelset is samen te stellen met uniforme scheepstypen en beladingen is het risico zeer groot te maken te hebben met een negatieve schijncorrelatie. De correlaties tussen snelheid en OBS, EMF en FLUX moeten dan ook met enige terughoudendheid worden geïnterpreteerd. Gezien het relatieve zware gewicht dat wordt toegekend aan het onder-water-volume, waaronder diepte, is de verwachting dat bij een gevoeligheidsanalyse met name effecten van het onder-watervolume en afstand zichtbaar zullen worden en dat het effect van de snelheid veel minder zal zijn en mogelijk zelfs nihil. Daarnaast blijkt er een duidelijk positief lineair verband te bestaan tussen de grootte van het schip, in termen van het onder-water-volume, en de waargenomen water- en sedimentbeweging in het kribvak ofwel hoe groter het schip des te groter het effect daarvan op de water- en sedimentbeweging in het kribvak.
Witteveen-i-Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
49
7. CONCLUSIES EN AANBEVELINGEN conclusies Op basis van correlatie-analyse en factor-analyse kan het aantal onafhankelijke invoervariabelen voor een KNN worden teruggebracht van 11 tot 4 â 6. Te weten: - locatie (voor de miniframes); - richting (indien beide vaarrichtingen in de dataset zijn vertegenwoordigd); - onder-water-volume; - snelheid t.o.v. de afvoer; - passage-afstand ; en - natte dwarsdoorsnede van de rivier. Het blijkt dat de invloed van beladen scheepvaart aan de oevers een aantoonbaar groter effect laat zien op de water- en sedimentbeweging in kribvakken dan onbeladen scheepvaart. Verder vallen negatieve correlaties waar te nemen tussen de vaarsnelheid van het schip t.o.v. de afvoer en de waargenomen water- en sedimentbeweging in kribvakken. Dit is niet logisch omdat de snelheid juist een positief effect zou moeten hebben op water- en sedimentbeweging (hoe hoger de snelheid des groter het effect op de water- en sedimentbeweging bij uniforme scheepskarakteristieken, rivierkarakteristieken en belading). Het is echter niet mogelijk om uniforme datasets samen te stellen zodat er sprake kan zijn van een negatieve correlatie tussen vaarsnelheid en de waargenomen water- en sedimentbeweging omdat alle vormen van scheepvaart in de dataset zijn vertegenwoordigd. Gezien het relatief zware gewicht dat wordt toegekend aan het onder-water-volume is de verwachting dat bij een gevoeligheidsanalyse met name effecten van het onder-water-volume en afstand zichtbaar zullen worden en dat het effect van de vaarsnelheid veel minder prominent zal zijn en mogelijk zelfs nihil. Er blijkt een duidelijk positief lineair verband te bestaan tussen de grootte van het schip, in termen van het onder-water-volume, en de waargenomen water- en sedimentbeweging in het kribvak ofwel hoe groter ofwel hoe zwaarder beladen het schip des te groter het effect op de water- en sedimentbeweging in het kribvak. aanbevelingen Op basis van de correlatie-analyse en de factor-analyse zijn een aantal invoer datasets voor een neuraal netwerk samengesteld met onafhankelijke invoervariabel. Het verdient de aanbeveling om de modellen zo te construeren dat voor elke invoervariabele een relatieve bijdrage kan worden geschat in het verklaren van OBS, EMF en FLUX. Deze relatieve bijdragen geven een globaal overzicht van invoervariabelen die voor de betreffende modellen het beste gerelateerd kunnen worden aan de uitvoer (lineair of niet-lineair). Om eventuele effecten te schatten van diverse (combinaties) van invoervariabelen dienen diverse onafhankelijke invoersets te worden gedefinieerd die elk kunnen worden doorgerekend. Het verdient aanbeveling een exercitie uit te voeren met hoofdcomponenten als invoer. Mogelijk kan dit leiden tot een aanzienlijke verbetering van het voorspelmodel. De afgeleide hoofdcomponenten c.q. factoren zijn onderling onafhankelijk en dienen derhalve als aparte invoervariabelen voor een KNO. Omdat de achterliggende formulering gebaseerd is op regressie kunnen veranderingen in de invoer worden teruggerekend. Het is echter een indirecte benadering van een gevoeligheidsanalyse en kan tevens dienen als extra onderbouwing van hetgeen mogelijk wordt waargenomen bij een gevoeligheidsanalyse met oorspronkelijk onderling onafhankelijke invoervariabelen.
Witteveen+Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
51
8. REFERENTIES Bhowmik, N., et al, 1995. Return blow in rivers due to navigation traffic. Journal of hydraulic engineering / december 1995. Brinke, W.B.M. ten. Persoonlijke mededeling. Rijkswaterstaat RIZA. Brinke, W.B.M. ten, Kruyt, N.M., Kroon, A., en J.H. van den Berg, 1999, Erosion of sediments between groynes in the Waal River due to navigation traffic. Proceedings 61h Int. Conf. FIuv. Sed. Spec. Pubis int. Ass. Sediment. 28:147-160. Hochstein, A.B., Adams, C.E., 1989. lnfluence of vessel movements on stability of restricted channels. Journal of Waterway, Port, Coastal, and Ocean Engineering 1989. Kruyt, N.M.,1997. Kribvakmetingen Druten/Ochten. Variaties tussen meetsignalen op Hoofdlijnen. Instituut voor Manen en Atmosferisch Onderzoek Utrecht. Kruyt, N.M.,1997. Kwantificering van sedimentbeweging in kribvakken onder invloed van scheepvaart in de Waal in het traject bij Druten-Ochten tijdens de zomer van 1996. Instituut voor Manen en Atmosferisch Onderzoek Utrecht. NeuralWare, Inc., 1991. Neural Computing. Handleiding NeuralWare. NeuralWare, Inc., 1996. Neural Computing. Handleiding NeuralWare. Schulze, F.H., 1994. Analyse van tijdsafhankelijke OH-relaties en waterstandsanalyse in relatie tot autonome bodemdaling voor de Bovenrijn te Lobith over de periode 1956-1995, Werkdocument 96.166x Rijkswaterstaat RIZA. Schulze, F.H., 1997. Bepaling geschikte parameters scheepstypen en vaststelling ondergrens relevante scheepsgrootte. Werkdocument RWRI9701.1 SIM. Schulze, F.H., 1998. Validatiestudie ondergrens scheepslengte KNN-kribvakken. Werkdocument RWR19802.1 SIM. SPSS lnc./Recognition System Inc., 1997. Neural Connection. Handleiding Neural Con n e ct i o n. Waterloopkundig Laboratorium, 1991. Waterbeweging door scheepvaart op rivieren en in kribvakken. Waterloopkundig Laboratorium / WL 1991. Schulze, F.H. 1998. Kunstmatige Neurale Netwerken kribvakken Waal. Fase. 1 en 2. Rapport Witteveen+Bos Rw761.1.
Witteveen-t-Bos Rw716.2 Kunstmatige en Neurale Netwerken toegepast op sedimenttransport in kribvakken langs de Waal definitief d.d. 7 december 1999
53
BIJLAGE 1 OVERZICHT BASISGEGEVENS
Tabel 1.1: basisstatistieken grote frame kleine kribvak zuidzijde RF2
Valid N
OBS 227 EMF 227 FLUX 227
Mean
Median
Sum
107.71 0.21 7.73
100.61 0.21 7.42
24451.23 47.92 48.23 0.08 2.42 1754.53
Minimum
Maximum
Variance
StdDev.
235.89 0.47 21.29
564.21 0.00 5.77
23.75 0.05 2.40
Maximum
Variance
Std.Dev.
171.02 0.38 11.93
356.23 0.00 3.38
18.87 0.07 1.84
Tabel 1.2: basisstatistieken miniframes kleine kribvak zuidzijde MF2
Valid N
OBS 460 EMF 460 FLUX 460
Minimum
Mean
Median
Sum
36.19 0.17 2.26
30.85 0.16 1.72
16648.62 11.29 78.34 0.05 1041.56 0.23
Tabel 1.3: basisstatistieken grote frame grote kribvak noordzijde RF3
Valid N
OBS 269 EMF 269 FLUX 269
Mean
Median
122.93 124.82 0.27 0.27 11.37 11.38
Sum
Minimum
33067.37 7.17 72.91 0.09 3059.39 0.65
Maximum
Variance
Std.Dev.
189.58 0.42 19.03
519.15 0.00 9.66
22.78 0.05 3.11
Tabel 1.4: basisstatistieken miniframes midden in grote kribvak noordzijde MF3m
Valid N
Mean
Median
Sum
Minimum
OBS EMF FLUX
254 254 254
37.39 0.14 1.90
33.98 0.13 1.42
9496.63 6.81 35.33 0.04 482.48 0.25
Maximum
Variance
Std.Dev.
111.80 0.27 9.04
261.75 0.00 2.09
16.18 0.06 1.44
Tabel 1.5: basisstatistieken miniframes benedenstrooms in grote kribvak noordzijde MF3
Valid N
OBS 276 EMF 276 FLUX 276
Mean
Median
Sum
50.14 0.16 3.08
42.43 0.16 2.37
13838.18 1.67 45.39 0.06 849.31 0.09
Minimum
Maximum
Variance
Std.Dev.
270.24 0.29 22.63
1141.14 0.00 8.97
33.78 0.06 3.00
OOS
CorrelatiOflS
=-
Grote frame kleine kribuak zuidzijde
OBS. EMF. FLUX 9roto frame kleirre kribvak zurdz , Ide
-
-----
1 1
260
MMIMMMEMI ---------
220
EERIE
------= u..;; ---------
---
80
180
--
140 0 100
--------
60
20
40 80 120 160 200 240
FLUX
EMF
Grote frame kleine kribvakzuidzi(do
Grote frame kleine krrbvak zuidzijde (mini
ii
0.36
16
03 12 i 025 0.2
Scheepop000ege II) 0 80 120 160 200 248
.. _____ i ...T 1
0
40 80 120 160 200 240
OBS
mium I---------j m
160
ee.
all
1
r.
:=
EMF 0.45
0.35 03 0.25 02
015 0.1
r-t2I,L1lfl
Corretatrons
CBS
MEN ____w
Grote frame grote kribvak000tdzijdo
OBS,EMF,FLUX grote frzrrro grote kribook 000rdoijdo
----
•
w1Tp.WrI
—
240
%•z
200
1 .••uuu
160
_...... 120 0 80
!E!!
!!!
40
-
—
50 100 150 200 250 300
FLUX
EMF Grote frame grote Irriboak noordzijde (m15
Grote framo grote kriboak 000tdzijde
(kg/m)
14
03 025
10
0.2
6
SohoepspaesagelJ
1 I
JI
1"6
1
Scireepspassage
1fl
0 100 150 200 250 300 0 50 100 150 200 250 300
0 orrela loon
CBS
OBS.EMFFLUX minlltamne rniddoo grote kribaalt noordzijde
T.
120
Minitramos midden grote kriboak neordeijde
100 go 60
NONE
0 40 20
MOM 20
80 120 160 200 240 280
FLUX
EMF
Minifremes midden grote kriboak noordzijde
Minitrames midden grote kribvak noordzijde 11
03 mr/s)
(trglm) 1
pspassage
a. 01 ,
0.06 _________________________________________________ 0 40 80 120 160 200 240 260 0 40 80 120 160 200 240 280
065
Correlalione
Minulrames benedonstrooms in grore kriboak noordzijde
085EMF,FLUX minilrames benedenstrooms in grote Irriboak 300 ()g 1)I1) ---
MOMMIN-
260
ri pi PJ ------Li•1
•.iu•••u -
____
....
220 180 141
100
I1I
20 Schenpnpaesags jij
MM
:20
50 100 150 200 250 300
FL00
EMF
Minilrames benedenslronme In grote kribvak noordzijde
Minilrames benedenstrooms in grote kriboak noordzijde 28
032
(kgtm)
(rrz/s) 24
0.28
gtÜj
Scheepspassagej 0 50 100 150 200 250 300 0 50 100 150 200 250 300
SlalISliol, 8F2 (46e sohopan lenger d.n 68fl,)
4
Valrd
LENGTE 227
BREEDTE 227
0
0
23,3480
88.0441
0 9.5264
DUUR 227
RoerIg Moor Old Errorol Moor M,er900
Variarrce Skewnels
I
FLUU 227
DIEPTE 227
RICHTING 227
ROOTANO 227
VOEVER 227
VOLUME 227
AC 227
AM 227
VOTROOM 227
M000REE 227
OBS 227
EMF 227
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
2,5273
1,5242
0 35,5441
4.2601
2364,0570
1210,0423
24.7503
'.2729
9,1170-02
107.7147
.2125
7,7292
9,186002
162.5665
.7917
1.0288
.2880
4.969003
1.5766
3,354E'03
.1594
24,0000
-2.1600
7,620E-02
1006100
.2100
7,4200
9012 20,0000
1,7553
2064
6.115E'02
3.322002
2.8156
81.0000
9,0000
3,0000
2.0000
50.0000
4.1500
1806.0000
1206.4000
15,00
67,00
3.00
2,00
150,00
5.00
28,50
1,17
.06
99,47
.20
26,4468
.9213
.5005
42,4212
1.3840
1538.32 2449,3412
1206,80
13,5783
8.20 3.1397
11,9279
15,5012
4,3386
7.517E'02
23.7532
5,0540.02
2,4021
2.054643
5.7699
Modo Old Ovaoson
I
7.07'
1843695 2,741
699,4317
9,8577
.8488
.2505
1799,5556
1.9155
5999272
142,2747
240.2860
18.8232
5,6500 ,03
564.2130
1.999
3.025
'.884
'.098
.379
.655
3.846
.687
2,378
.034
3,185
1.271
.963
.162
.162
.162
.162
.162
.162
.162
.162
.162
.162
.162
.162
.162
.162
18.020
'.836
8,200
.1,738
10.736
.162 3,432
3.237
7.820
.322
.322
.322
.322
.322
.322
.39
187.97
.39
.322 18,87
.02
47,92
Old Error 01 Skee,ness 60,10cr, Old Error of Kurloee
9.511
4,524
10,109
'.306
'2,008
'.019
.960
.322
.322
.322
.322
Rone
.322 170,00
.322 8.42
16099.20
31,20
86,64
.322 16.78
40,00
1.15
316,80
1190.60
4.56
.8,68
1.015
92,00
126,00
16,60
3.60
.322 1,00
Mkorovnr
700
6000
600
40
1.00
Maorrrurrr
99,00
186,00
22.80
4,00
2,00
210,00
8,57
16416,00
1229.80
91,20
8.10
.41
235,89
.47
21,29
2162,50
573,70
346,00
30655,00
967,04
541180,93
274679,60
5618.31
'41,94
20.69
24651.23
48,23
1754.53
19986,00
5300,00
S. Poroerrslos
25 50 75
3.1900 100.0000 1.0000 8.0000 2.0000 4,1500 150,0000 2,0000 3,0000 8.0000 1 270000 1 100,0000 1 100000 1 3.0000 1 2,0000 1 170,0000 1 5.1900 150000
670000
20,0000
81,0000
2.42
.06
1238.1600
1198,6000
17,8200
4,2300
5.460E'02
92.7800
.1800
6.4300
1806.0000
1206,4000
24,0000 28,5000
'2,1600
7.620002
7,4200
9,990042
100,6100 117,5900
.2100
4,0600
.2400
89000
2700 0000 112298WO
a MulIrplo modoseorsl The Orralleel valUO Is showo
SIslielic,. RF2 (Opweede)
N
Valld
Mealr
I AC
ÂPSTAND 123
VOEVER 123
VOLUME 123
123
123
'ISTROOM 123
510009EV 123
060 123
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
9.4911
2,3650
1,0000
101.5447
3,2753
2502,1525
210,8390
24,1702
4,0969
9,1610.02
111.7145
,2r06
2969
9,455E'02
.0000
3,4798
7,3770.02
276,6830
1.0771
1,6111
7,803E'02
7,0086.03
2,3512
4,572E'03
9,0000
2,9000
1,0800
00,0000
3,2300
607.2000
1206,4000
23,2000
4,0600
7,6206.02
02.2900
353,76 3,00' .8182 3057.4727
f208,40
28,50
97,22
. 18
11,9460
17,8683
.8654
7,772E'02
26.0761
5,070E'02
2,5716.03
BREEDTE 123
0
0
0
28,3333
87,3740
AH
1.3708
2,8281
Mer900
29,0000
80.0000
Mede Old 00010500
3,00
1,00
100,00
15,2034
31,3650
3,2825
1,0487
.0000
38.5927
231,1421
983,7606
10,8403
1,0957
.0000
1489,3976
.6694
9348139
142,7060
319,2764
.7489
6,0416.03
679,9653
2,442
1.472
2.499
'.415
.222
1,088
3,272
.814
1.923
.568
2,781
1,289
.218
.218
.218
.218
510. Error 01 Meer,
21,00'
Verloor, Skewrrose 514 Error olSkeerro8S Kurlosrs Old Error 01 KurlO9S Rerrga luSrrinrur,r
6.837
2,505
7,790
.1.202
.433
.4.33
.4.33
.433
90,00
161,00
18.80
900
25,00
4,00
.218
3,86'
08'
0
2000
F 7,4WO
1.671
1,315
.218
.218
.218
.218
.218
.218
.218
.218
.218
.218
.745
4,561
12,148
.987
5,139
4,640
8,722
3.404
5,098
5.497
.433
.433
.433
433
433
433
433
.433
.433
433
433
3,30
.00
170,00
5.99
16241.00
31.20
87,70
7,21
.41
188,58
.37
16.33
.70
1,00
40,00
1,28
179,00
1198,60
3.50
.89
00
47.31
.10
2.42
7.27
18,75
99,00
186,00
22,80
4,00
1,06
210,00
91.20
.41
235.89
.47
10747,08
1167.40
290,90
123,00
12490,00
402,86
16416.00 307764,76
1229.80
3495,00
148933,20
2972,94
503,92
11,27
13740,88
25,90
976.27
25
20,0000
67,0000
8.0000
1,0000
1,0000
80.0000
2,8100
810,0000
1206.4000
9,0000
5,480E'02
93,8500
.1800
6,5600
50
25,0000
80,0000
9.0000
2,9000
3,6600 0,0800
75
31,0000
100,0000
10,5000
7,620E.02 23.2000 100,0000 3,2300 1607,2000 1206,4000 1,0000 3.0000 1 1,0000 1 125.0000 1 3.6700 13000,0000 11229,8000 1 31.5000 1 4,4900 1 .1121
102,29DO 124,1100
.2300
Marerrrurrr Sunr Percenliloe
8,20'
67,00
EMF 123
RICHTING 123
LENGTE 123
Msong
I
DIEPTE 123
DUUR 23
8,10
.2000
7,4900 1
9,2200
MuInple m030S Corel Tno 61,011551 value rs ShOwn
SlstIstICS, RF2 (Alweerle)
N
VaIrd
DUUR 134
VOLUME 134
0
0
0
5,1353
1890,8628
1208,4373
0
0
0
0
8,9336
2,5328
2.0000
163.0597
I 060
AM I VSTROOM 134 134
4000REE 134
134
EMF 134
0
0
0
0
0
0
22,6527
4,2866
7,820E'02
100,6654
.2158
73651
4,4006.03
.1936
.2100
7,1100
.6680
2,0172
.2586
7,185E'02
.0000
2,0479
.1029
124.3639
.9982
1,0866
.1024
6,075E'03
16.0000
80,0000
8,2000
2,8500
2,0000
160,0000
5.0000
1819.5000
1206.4000
22.9600
1.1800
5,B70E'02
96.4200
15.00
67,00
8,20
3,00
2,00
150,00
5,00
1968,00
1206,40
27,00'
7,7325
23,3503
2,9930
.8317
.0000
23.7065
1,1914
1439,6158
11,5540
12.5778
59,7913
545,2370
8,9583
.6817
.0000
561,9964
1,4194
2072494
133.5087
158,2016
3,304
'1,270
3,264
1,117
3,745
Old. Error 01 SkewrreSs KurlOeio 510. Error of Kurfosio RarrgO MrrrrrO51rr
1,877
209
209
208
209
23,010
5775
13,060
580
.543 .209
.438
2.963
FL00 134
4,17
.06
99.47
.22
1,1854
7,033E.02
19.9780
5, r62E'02
2.2407
1,4051
4,944603
369,0411
2,665603
0,0206
.433
3,634
.746
.444
5,88'
1,781
209
.209
.209
.209
.209
.209
.209
.209
.209
.209
291
2,756
14,091
'.293
14.714
2,746
14,750
1.104
1,186
10,401
.416
.416
.416
.416
.416
.416
.416
.416
.416
.416
.416
.416
.416
.416
.418
67,00
140,00
17,80
3,60
.00
110.00
8,42
9312.00
31.20
66,64
6,36
7,00
40,00
5,00
.40
2,00
106,00
1,15
264,00
1198,60
4,56
'8,68
.01
47,92
.08
2.46
91,20
'.32
.41
160,05
.40
21,29
3035,46
.574,40
10,48
13529,37
28,92
580,93
.40
112,13
.32
18,83
74,00
180,00
22,80
4,00
2,00
210,00
9,57
9576,08
1229,80
2224,00
10767,00
1197,10
339.40
268.00
21850,00
688,13
253375,62
161930,60
12,7500
4,4700
69,4300 .1900 6.1750 4,8550 5.1656.02 17,8200 1196.6000 1198,6000 95.4200 .2100 7.1100 -4,1800 5.8706.02 22,9600 1619,5000 1206,4000 12340,3750 j1206.4000 1 27,0000 1 '3,6325 1 6.7806.02 1 109,0620 1 .2400 1 8.5625
Maurrrran
150,0000
67,0000
7,8500
2.6750
2,0000
50
15,0000
60,0000
8.2000
2,8500
2,0000
160,0000
75
18,2500
90,0000
9,5000
3,0000
2.0000
170,0000
25
134
1.7257
SkewrreSs
POr96rl8eS
VOEVER 134
80,3507
Old. Deviolron
Oslo
RICHTING IAFSTAND 134 134
0
Mode VOrIarlcO
AC
DIEPTE 134
16,5970
Old Errorol Mean Med,drr
BREEDTE 134
0
1s1i69r,r5 Moor,
LENGTE 134
4- M4IrpIe noden 08,61 TlrO SrnOIIOSI 0914e IS ShOWfl
5,0000
1 5.7100
861116110e, 6F3 (alla schepen met een lengte langer dan Bom) RICHTING
AFSTAND
VOEVER
VOLUME
VSTROOM
MOD6REE
269
269
269
269
269
265
269
269
269
269
209
260
269
269
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
22.6662
86.6208
9,6613
2.3736
1.4535
134,5167
4,2767
2144,0698
1204.3123
22,6847
.2703
8,3886-02
122,9270
.2710
DUUR S
Veld
LENGTE
616909 Mea,r
Varrarroe
OOS
EMF
FL60 265 11.3732
1,5223
.2031
6.105E-02
3.041 E-02
2.0871
8.394E-02
136,7018
6663
8154
2724
4,906E-03
1,3992
3, 157E'03
.1895
9.9000
2,8000
1,0000
125.0000
4,1900
1644,2000
1203,8000
22,9600
3.2400
7,620602
124,8200
.2700
11.3000 035 0
14.00
67,00
8,20
3.00
1,00
125.00
5.00
1538,32
1203.80
28.50
'4,18
.06
12,3136
24,9674
3.3318
1,0012
.4988
34.2313
1,3768
2242.0765
10,9281
13,3741
4,4078
8.046E'02
22.7849
5,1666-02
3,1003
151.6238
623,3706
11.1007
1,0025
.2488
1171,7605
1,8955
5026907
119.4239
178.8665
19.9609
6,4740-63
519,1520
2,6716.03
9.6615
2.887
2,207
3.086
.472
.188
'.260
.485
4,573
-.160
2.500
-.200
3.153
.2.249
.165
'559
.149
149
.149
.149
.149
.149
149
.149
.149
.149
.149
.149
.149
.149
.199
8.601
5,915
9,325
5,872
'1,980
.778
.031
25,032
-.956
10,598
.1.747
9.520
10.574
.693
1.606
.296
.296
.296
296
.296
.296
.296
.296
.296
.296
296
.296
.296
.296
296
84.00
125,00
16.20
8,60
1,00
70,00
7.58
16119,06
31.20
86.25
16,03
.38
182.41
.33
18.38
2,00
60,00
6.60
.40
1,00
40.00
1,51
297,00
1188.20
4,95
.8,29
.03
7,17
.09
66,00
185,00
22,80
9,00
2,00
210.00
9.09
16416.00
1219.40
91,20
7,74
.41
10958
.42
16,03
36185,06
1150.42
576754,78
323900,00
6102,19
72,70
72,91
3059,39
Skewn080
600000
Old Error 01 60110510 Ran5e &Snrrrrurn Ma3rmurn
115,60 °
.28
.60
6151,00
23301,00
2598,89
638.50
391,00
25,25
33667,37
25
15,0000
67.0000
6,2000
1.0000
1.0000
125.0000
3.7750
1098.8000
1203.8000
11,4000
-4.3300
5.670602
118.2650
.2400
9.6000
50
20,0000
80,0000
0,0600
2,9000
1.0000
125,0000
4,1960
1648,2000
1203,8000
22,9600
3,2400
7,6206.02
124,0200
.2700
11,3000
75
27.5000
95,0000
9,5000
3,0000
2.0000
j90
51900
2497.5000
206.4000
28,5000
4.1700
8.780602
132.2000
.3000
34050
LENGTE
BREEDTE
AU
065
175
175
175
0
0
0
25,8114
80,7314
5-
4
AM
80.0000
Old Errorol Slrewnosn
Poroanoles
AC
7508
Mode Old Oeaahon
DIEPTE
20,0000
SlA Error 01 Me4n 6101937
BREEDTE
MuIVpIe modeo OxrSI The mnallesl value IS shown
Slelletloe, RF3 (Opwaarte) DUUR N
Vald 6190110
Meoor
VerrerrCe
VOLUME
I VST900M
M006REE
175
175
175
175
175
175
175
175
175
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8,9130
2,4044
1,0000
50,3429
3,3496
2099,8286
204.5726
22,3572
4,1625
7,883602
124.0677
.2706
11,4902
.0000
2,7735
6,688602
187.5716
.8186
1,0481
6,6020-02
5,146603
2,0325
4,l98E'03
2663
1,0000
150,0000
3,2000
1648,2000
1206,4000
22,9600
4,0200
5,87DE.02
127,5900
.2700
11.5700
933
EMF
FLUX 170
.9975
2,1057
.2270
80,0000
8,2000
2,8000
20,00
67.00
8.20
3,00
1,00
170,00
.06
121,88
.28
13,1963
27,8992
3.0025
.8794
.0000
36.6055
.8847
2481.3395
0,8292
13.8604
.8852
6,807602
26.8878
5.554E'02
3.5233
174,1424
776,6918
9,0152
.7734
.0000
1346.1461
.7828
6157046
117,2723
192,2492
.7836
4,634E'03
722,9542
3,085603
12,4140
2,340
1,351
2,810
'.904
'.634
898
4.550
.196
2,632
.807
3,627
-2,198
.162
.184
.184
.184
.184
.184
.184
.184
.184
.184
.184
.184
.184
.184
.184 1,252
56009066 Old Error 01 Skewrr006 606065
Old Error 0? Rorlosis Range M40rrrurrr Maarrrrvfl
.184
2.50 °
494,46 °
1203,80°
28.50
3.38 °
.69 °
'.563
.770
1,374
23,736
-.900
11,956
1,303
15,082
7,903
.675
.365
.365
365
.365
.365
.305
.365
365
.365
.365
.365
3,70
.00
170,00
5.27
16401.00
31.20
90.30
5.29
.41
182.41
.34
18.38
.30
8,00
40,00
1,65
15,00
1188,20
90
2,45
.00
7,17
.09
7,660
4.144
11,885
'.309
365
.305
.365
.365
84,00
165,00
20,80
2,00
15,00
2,00
.60
06,00
160,00
22,80
4,00
1,00
210,00
6,92
16416,00
1219,40
91,20
7.74
.41
189,58
.43
9,03
1559,77
420,80
175,00
26310.00
586,21
367470,00
210800,20
3912,51
728,43
13,79
21711,85
47,30
2010,78
8,2000
2,0000
.0000
125,0000
2,7400
6.4000
451700
412800
25
18,0000
67,0000
950,0000
1203,8000
3.5500
5,8706.02
121,2600
.2300
9,5600
50
23,0000
00,0000
8,2006
2,8000
.0000
750,0000
3,2000
1648,2000
1206,4060
22,9600
4,0200
5,870E-02
127,5500
.2700
Ir .5700
75
30,0000
95,0000
9.5000
30000
.0000
170,0000
3.7900
7565,0000
204.4000
28,5000
46100
8,7800.02
34, 5000
.3000
136400
LENGTE
BREEDTE
AC
Surrr Peroentrlos
606068
175
0
23,0000
Mode Old 040ralrOn
AASTANO
175
6,648E.02
SId Errorol Moerr Modrarr
RICHTING
DIEPTE
Muloplo fl03 OS ecSl The 90131100 value in shOwn
Sletlelloe, RF3 (Atweerla) VOEVER
VOLUME
VSTVOOM
M009REE
153
03
153
153
53
153
53
153
53
153
153
153
153
53
22
22
22
22
22
22
22
22
22
22
22
22
22
22
22
15,3333
77,4379
9,0825
2,1670
2,0000
114,1503
5,4535
623,3438
204,7516
19,1917
-4,6408
8,499002
118,4443
.2761
11,1207
.1427
126.8927
.8278
.9683
.8427
7.093003
1,2544
4.0330.03
.2031
5,1800
18,4800
-4,3600
5,870E'02
118.2006
2700
10,9600
DUUR O
Veld Mrtong
Meen
096
EMF
FL60 153
2,3296
.3124
9.096E'02
.0006
73,0000
8,2004
2,6000
2,0000
25.0000
1254,0000
1203,8000
14,00
67,00
8,20
3,00
2,00
120,00
5,00
1538,32
1203,80
24,00
'4,18
.06
121,63
.26
7,7358
28,8161
3,8638
1,1251
.0000
26,7099
1,7654
15695795
10,2395
11,9778
1,7650
8,773E.02
15,5165
4,9886-02
2 51 25
59,8421
8303682
14,9293
1,2650
.0000
7134180
3,1165
2463571
04,8469
143.4669
3,1152
7,6976.03
240,7010
2,4886.03
6,3125
2,427
1.159
2,239
1,068
.1,329
3,092
3,808
'.208
1,076
.3,990
2,820
-3,918
4.35
.196
.196
.196
.196
.196
.186
.196
.196
.196
.196
.196
.196
.196
196
22,912
.123
1.552
060094050
Old Error 01 Skewrross Kufloers SId Error 01600056 Odrrgo ssrrrflurrr 690001001
9.991
3.881
6.217
7,323
.390
.390
.396
.390
57,00
178,00
20,80
.196
8,53 °
.,4r7
2,124
30,236
21,499
.637
7,265
30,200
7.065
.390
.300
.390
.390
.390
.390
.390
.390
.390
.390
390
130,00
18,49
12953,00
31,20
.41
15,99
8,70
00
80,10
18,48
139,61
.26
.00
7,00
2,00
.30
2,00
40,00
1,51
7,00
188,20
90
'19,18
DO
15,09
.16
58,00
185,00
22,80
9,00
2,00
170,00
20,00
12960,00
1219,40
81,00
'.70
.41
154,70
.42
17,55
1389,62
331,55
306,00
17465,00
834,30
248371,60
184327,00
2936,34
-710,04
13,00
18121,98
42,25
701,46
2346,00
PoroerrEles
AM
.6254
Old 0048009
Surrr
ASSTAND
14,0000
Mode VereIrce
RICHTING
2.1594
Old Errorol Moor Mertal
DIEPTE
11848,00
114,7700
.2400
9,5500
25
1,9905
91,5590
7,7000
1,0000
2,0000
100,0000
4,7450
840,0000
1203,8000
9,5000
-5,1000
50
14,0000
73,5005
8,2005
2,6000
2,0000
125,0000
5,1800
254,0000
1203,8000
18,4400
'4,3606
5,8706.02
119,2000
.2700
10,9000
70
17,0000
002000
9,5000
3,0000
2.0000
125,0000
5,9100
1960,0000
206,4000
24,6000
.3,9300
8,780E'02
124,5150
.3100
127850
Muilpie flodos 0010? The orralte0 oaluo is Showrr
4,855602
1,50
StoIICtkoC. MF2 clie echepon lengor den 60r,reter)
N
Val,d
BREEDTE
RICHTING
4USTAND
VOEVER
VOLUME
VSTROOM
M000000
460
460
440
400
460
460
460
460
460
460
460
460
460
460
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
9,097E-02
36,1927
.1703
22643
3.1730-63
8.568E-02
.1600
1,7200
M,ssog Meen
9,5161
2,5313
1.5217
134,8587
4,2609
2390,1439
1209.8930
24.7543
1,2620
.1459
4.288E-02
2.332602
1.9683
6.456602
114.8444
.5552
.7203
.2026
3.491E-03
.6900
9,0000
3,0000
2,0000
150,0000
4,1600
24,0000
-2,1260
7.6200.02
30,8500
FLUX 460
1795,5000
1206,4000
15,00
67,00
8.20
3,00
2.00
150.00
5,00
1530,32
1206,40
28,50
.4,17
.06
136766
27,0661
3.1297
.9198
.5001
42,2377
1,31350
2463.1412
11.9077
15.4492
4.3455
7,488E'02
18,8742
6.804E'02
1.9377
6067065
141.7940
238.6471
18,8635
5.60704)3
356.2342
4.6300-03
3,3773
.900
2,364
.560
2.133
81,0000
22.25 °
.13
1,72
187,0547
732.5754
9.7947
.8400
.2501
1784.0214
1.9182
2.661
1,960
2.999
'.869
-.087
-.368
.640
.114
.114
.114
.114
.114
.114
114
.114
.114
.114
.114
.114
.114
.114
.114
6,926
4.183
9.967
'301
.2.001
'030
.877
17,033
'.808
8.064
'1,736
10.612
10.605
-.297
6.696
.227
.227
.227
.227
.227
.227
.227
.227
.227
.227
.227
.227
.227
.227
227
93,00
126.00
16,80
3.60
1,00
170.00
8,42
16099,20
31,20
86,64
16,78
.39
159.73
.33
11.70
6.00
60,00
6.00
.40
0,00
40,00
1,15
316,80
1196,60
4,56
-8.68
.02
11.29
.05
54400095
Korroeis 610 Error 01 6098518 dengo lc4n,rrrorrr
3,740
.025
3.164
2,539
.23
99,00
186,00
22.80
4,00
2.08
210,00
9,57
16416,00
1229.80
91.20
8.10
.41
171,02
38
11.93
10746,00
40646.00
4377,40
1164,40
700,00
62035,00
1962,79
1103806
556550,80
11386.98
-118,21
41,85
16648,62
78,34
1041.55
MeOInrUrrr
Per000hiles
EMF
88,3609
Old ErrorolSkewness
Som
085
.6377
Mode
6896004
OM
AC
23.3609
20,0600
Med,On
DIEPTE
-.2570
SIU. Errorol Moen
Old Oeoeliorr
I
LENGTE
DUUR
25
15,0000
67.0000
50
20,0000
81,0090
75
27 0000 1 100.0000
8,0000
2.0000
1,0000
100,0000
3,1900
1238.1600
1198,6000
17,8200
'4.2300
5.460E.02
20,4250
1200
9,0000
3,0000
2,0000
150,0000
4,1600
1795,5000
1206,4800
24,0000
'2,1250
7,620E-02
30,8500
.1600
1.7200
1 100000 1 3,0000
2.0000
70.0000
5.1900
7700.0000
1206.4000
28.5000
4.0600
9.900E-02
12.4025
.2200
27600
1.0700
Mulepla modes 00,61 The snrelleol 6814418 ShOwn
SletlelIce, MF2 AlwoortO) DUUR
270 190
Vahd
270
270
MitOng
096
190
190
Merieo
MOO8060
270
270
270
270
270
270
270
190
190
190
190
190
190
190
190
IK
1885.9676
1208,3067
22,5671
4,3006
7,810E-02
35,2194
.1786
2.2697
4,021E'03
9,984002
.1700
1,8050
02.1
80.4222
8,0881
2.5267
2.0000
163.0550
1,4254
.1816
5,036E-02
0000
1,4302
7,2330-02
87,1894
.7029
.7600
7,199E02
4,267E'03
.9950
15,0000
80.0000
8,2000
2,8000
2,0000
150,0000
5.0000
22,9600
4,1800
5,9700.02
30,5350
1615,0000
1206.4000
15.00
67,00
8,20
3,00
2.00
150,00
5,00
1968,00
1206,40
30.00
4,17
06
24.38
.17
23.4218
2,9448
8274
.0000
23,4999
1,1886
1432,6680
11,5504
12,4887
1,1829
7,0110-02
16,3497
6.608E.02
1,6406
8.9068
.6846
.6000
552,2460
1,4127
2052537
133.4107
155,9688
1.3991
4,9160-03
267,3121
4.3660-03
2.6915
3,275
'1,246
3250
1,123
548.5754
3,676
1,827
140
148
.148
140
22.241
5,411
12,765
.529
Old Error 01 Ske6rreSt EoOoS,S 010, Error 01 Kurmos,s Rango l490rrorrr
270
7.7422 50,9385
Skewrrees
.562 .148
.410
2,988
'.405
3,603
2.473
.484
1,11
2,084
.148
144
148
144
.148
148
148
048
.148
.148
.305
2,640
13,925
-,288
14,730
2.626
14.421
11.576
-.074
6.278
.295
.295
.295
295
295
.295
.295
.295
295
.295
.295
.295
.295
.295
295
68.00
140,00
17,80
3.60
.00
110.00
8,42
9312,00
31,20
86.64
8,36
40
143.85
.33
11,60
6,00
40,06
5,00
40
2.00
100.50
1,15
264,00
1198,60
4,56
43,68
.01
11.59
.05
.25
74,00
180,00
22.80
4,00
2,00
210.08
9,57
9576,00
1229,80
91,20
'.32
41
155.44
38
11,03
4408,00
21714,00
2410.00
682,20
540,00
44020,00
1390,31
509103,24
326242,80
6093,12
.1151,17
21.09
0509.26
08,50
612.83
Meoirrrorrr Suro
'ISTROOM
270
190
.4712
Old Deoral,Orr 08,14008
VOLUME
270
190
16,6111
Mode
FLUX
VOEVER
270
AC
000
EMF
RICHTING JAFSTAND
5,1493
SId Errob of Moarm
PorcermliIee
BREEDTE 270
Meen
DIEPTE
LENGTE
25
12.0000
67,0000
7,4000
2,6200
2,0000
150.0000
4.4700
1108,8000
1198.6000
17.8200
'4,8700
4,2800-02
24,7550
.1300
1,1775
50
15,0000
80,0000
8.2000
2.8000
2,0000
150,0000
5,0000
1615,0000
1206.4000
22,9600
'4.1800
0,8700-02
30,5350
1700
1.8050
75
8.5000
90.0000
9,5000
3.0000
2.0000
170.0000
5,7000
2340.3760
1226.4000
27.0000
.3.6400
8.7800-02
42.6075
.2200
2,7525
AC
Stetisthce, MF2 (Opws,rt.)
N
VOEVER
VOLUME
'ISTROOM
800000E
250
250
250
200
250
250
250
250
250
250
250
250
250
148009
200
210
210
210
210
210
210
210
21
210
210
210
210
210
3,2815
2537,6874
1210,7056
24.2982
4,1035
9,145E-02
38,1128
.1574
2,1472
Mer9en
F LENGTE
RICHTING
OM
080
FLUO 250
9,4832
2,3816
1,0000
.9650
.2070
6.634E'02
.0000
2,4162
5,172E-02
194.2523
7005
1.1257
5,408E-02
4,885E'03
1,2776
4,327E-03
.1222
25,0000
9,0000
2.9000
1,0000
100,0000
3,2300
1607,2000
1206,4000
23,2000
4,0800
7,6200.02
30,0700
1400
1.5550
3.00
1,00
100.00
4.47
353,75
1226,40
28.50
8,20 0
21.00°
V008000
DIEPTE
28,4240
Mode Old Deurallor,
BREEDTE
101,5200
Old Errorol M006
3,69 °
06
22,25 0
.11 0
005°
15.2580
3,2740
1,0400
0000
38.2038
6178
3071.3987
11,8821
17,7908
8645
7.7240-02
20,2012
0,842E.02
1.9314
232.8075
0,7190
1.1003
0000
1459,5277
.6087
9433490
41,1640
316,7980
7473
5.966E-03
408,0092
4,6R2E-03
3.7302
.554
2,756
2,642
673
2,187
.104
.154
.154
.154
.154
.154
.154
.154
154
.154
.154
.768
4.280
11.190
'.951
4,899
4,380
8,549
9.969
-.400
5,096
.307
.307
.307
.307
al
159.73
.29
10.86
2.358
Skow,rOSO 510 Error cl SkewneSs Ko800le Old 0110100 00110010 RanQo 64fl,rrrUrrr
.460
2,473
-.419
.154
.154
.154
.054
6,304
2,282
7,613
'1,175
225
1.960
3,153
.828
1,884
.307
.307
307
.307
.307
.307
307
.307
.307
.307
307
9600
161,00
18.80
3.30
00
170,00
5,99
16241.00
31,20
87,70
7,21
9,00
25.00
4,00
.70
1,00
40,00
1,28
175,00
1198,60
3,50
.89
.00
11,29
.04
23
99,00
186,00
22,80
4,00
1,00
210,00
7,27
6416.00
1229,60
91,20
8,10
.41
171,02
33
11.09
7106.00
21988,00
2370,80
595,40
250,00
25380,00
820,38
634421,84
302076,40
6074,04
1025,88
22,86
9028,20
39,36
530,79
25
20,0000
67,0000
8,0000
1.0000
1.0000
80,0000
2,8250
843,7000
1206.4000
9,0750
3,6600
5,400E-02
23,8225
.1075
8075
50
25,0000
80.0000
9,0000
2,9000
1.0000
100,0000
3,2300
1607,2000
1206.4000
23.2000
4,0800
7,620E-02
30,0700
.1400
1.5550
4.4925 1 .1121
40,7700
.2000
2.6275
Moahrrrurrr SOlO Per080lllee
EME
400TAND
6014
DUUR
75
31 5050
8. ASjIjphe modes asIel The 801411861 0510818 showrr
100.0000
10,5000
3,0000
1.0000
3,6725
3000.5000
1229.8000
31.5000
010111116e, MF3 (Ole oolropon longefi den 60m) DUUR 276
LENGTE 276
BREEDTE 276
DIEPTE 276
RICI-ITINO 276
BOUTAND 276
VOEVER 276
VOLUME 276
AC 276
OM 276
VSTROOM 276
M000REE 276
03V 276
EMF 276
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
Mean SIO Errorol Mean
23,4493 .7803
87,3243
9.8868
2,4743
1,4638
131.0870
4.2309
2307,3417
1211.0340
24,4631
2026
9,9070.02
50,1383
1646
3,0772
1,5442
.2128
6,3570.02
3,007E.02
2.0730
8007002
163,0208
4691
.9183
.2649
5.15804)3
2.0334
3.3520-03
.1803
Medlan
20,0000
80,0000
9.0000
3,0000
1.0000
125.0000
4.1700
1859,3500
1203.8000
24,6000
3.0700
7,620E'02
42,4250
.1600
2,3650
14.M
67.00
8,20
3,00
1.00
125.00
4,79
2707.50
1203.80
28.50
4,18
.06
35,85
.12
1,12
12,9632 1680447
25.7201
1,0561
.4996
34.4396
4,4006
5.569002
2.9952
1186,0870
232,7686
19.3649
8,560002 7.342E'03
33,7608
2496
7,7936 60.7406
15.2568
1,1154
1,3302 1.7695
2708,3045
661.5216
3,5355 12,5001
1141 1406
3.020.03
8.9714
2.550
2,378
2,901
1.139
.146
.147
.147
.147
.147
'.377 .147
.374
.147
.147
.147
.147
.806
.400
18.776
.1,993
N
VaIld heeng
Mode Srd Devlalron Vanance Skewrr490 S1d Error 01 000wnons
7334913 4.178
.146
3,044
.174
FLUX 276
2,625 .147
-.172 .147
2,937 .147
.147
.147
3,389 .147
9,804
.1,791
7,789
13,668
'1,015
15.725
7,715
9,160
-1,993
.292
.292
.292
.292
.292
.292
.292
.292
.292
.292
.292
.292
.292
.292
.292
Range Mnrrrrrorrr
73.00
125,00
16.20
5.60
1,00
170,00
16084.35
15,60
66,26
14,23
.38
22.54
60,00
6,60
.40
1,00
40.00
331,65
1203,80
4,95
-7,05
.03
268,57 1.67
.23
9,00
8,35 1,51
.06
Maorrlrom
62,00
185,00
22.80
9.00
2,00
210,00
7,86
16416,90
1219,40
91.20
7,18
.41
270,24
.29
22.63
404.00
36160,00
1167,72
658906.32
334245,60
6751,82
5592
27,34
13838.18
45,39
849.31
1.0000
8.499
60110010 Srd Error 01 Krrlonrn
.09
6472.00
24096.00
2728.76
662,96
25
15,0000
67,0000
8,2000
2,0000
125,5000
3,1900
1233,7500
1203,8000
16,4000
4,1920
5,8700-02
31.4750
.1200
.3325
50
20,0000
80,0000
9,0000
3,0000
1,0000
125.0000
4.1700
1859,3500
1203,8000
24,6000
3,0700
7,6200.02
42.4250
.1600
2,3650
75
29,0000
55,0000
9,5000
3,0000
2.0000
150,0000
5,1500
2707,5000
1219,4000
28.5000
4,1000
8,7800-02
56.3750
.2100
3,6050
Veld
DUUR 76
LENGTE 176
BREEDTE 176
DIEPTE 176
RICHTING 176
,eXSTAND 176
VOEVER 176
VOLUME 576
178
OM 176
'ISTROOM 176
M009REE 176
CBS 176
EMF 170
FLUX 176
00
100
00
100
500
00
100
00
100
100
100
Do
100
500
81,9318
9.2953
2,42r4
1,0000
147.6705
3.3207
2438.3076
1211,2455
24,3135
4,1355
8,6350.02
49,2301
.1589
2,5334
4.5230.03
Sorrr POrCerrIIIeo
6,247
SlotlotloC, MF3 (Opwoorfl,)
O
005sng Moer
00 26.5114 1,0732
22358
.2664
6.949E.02
.0000
2.5552
24,0000
60.0000
8.7500
3,0000
1,0000
150,0000
30,00
07,00
8.20
3.00
1,00
150,00
Sla Error 01 Maan Mel6an Mode
AC
242.3472
.5890
1,2999
6.0550.02
6.0420.03
2,5920
3.2000 1859.3500 2,500 2707,50
1203,6000
24,6000
4.0150
7,OOSE.02
41,9000
1203,80
28,50
4.01
.06
35,85
.6028 .6445
8,016002 6,4260-03
34.3868 1182.4523
B.043E'02
9,1408
3,262
.292
3.755
.183
.163
.183
10,200
15,294
'.837
19.152
.364
.304
304
.304
4.62
.41
268,57
.24
22,54
.00
1,67
.05
.09
91.20
2,56 7,18
.41
270,24
.29
22.63 516.26
.9219
.0000
33,8966
.6018
3215.0991
7.8142
17,2451
.8499
.9000
1149,1136
.6428
1,DEe07
61,0612
297.3919
SkewrrasS Ord Error olSkewrrees
2.324
1.196
2.424
'.791
-.424
.880
3.733
.092
2.443
.885
3,163
.183
.183
.163
163
.183
.183
.183
.183
6,924
3,796
-.481
.546
1,358
13.893
.583 .20r5
.183
0080010
.183 8.078
7,972
1,363
.364
.304
.364
.304
.344
.304
.304
.384
.364
.304
.304
451100 Arrrrrlurrr
7700
165.00
20,60
3.50
.00
170,00
4,62
16401,00
15,60
90,20
5,00
15.00
2.30
.50
1,00
40,00
1.74
15.00
1203,80
1.00
Meolrrrurrr
82,00
60,00
22.60
4,06
.00
210.00
6,30
1219,40 213179,20
Old Error of Kurroois
.12 3,0247
3,6342 12,4908
1
.2200 2,2500
5,470002
29.6616 876.8125
.163
.1600 . 110 2,9920.03
14,2380 202.7199
510. 001410fl Vananca
I
4066.00
14420,00
1635,98
426,20
176,00
25990,00
584.44
16416,00 429142.14
4279.18
727,84
15.55
6664,50
27,96
25
190000
67,0000
82000
20000
1.0000
125.0000
2.7500
1016,4000
1203,8000
16.4000
3,5625
5.870E'02
30.4500
.5100
1.2375
50
24,0000
80,0000
6,7500
3,0000
5,0000
50,0000
3.2000
1850,3500
1203,8000
24,6000
4,0150
7,0650-02
41,9000
.1600
75
30.0000
95,0000
9,5000
3.0000
1,0000
170,5000
3,7900
2707,5000
1219,4000
28.5000
4,6025
8,780E-02
55,8000
.2000
2,2500 3,4350
DUUR 168 106
LENGTE 168
DIEPTE 168 158
RICHTING 168
ISOOTAND 166
VOEVER 08
VOLUME 568
168
168
VSTROOM 160
MODBREE 168
069 168
EMF 164
FL50 60
104
BREEDTE 168 06
108
108
108
104
104
108
108
108
108
158
ron
75.2500
6,6649
2,2768
2,0000
110.4167
5,4739
1633,9674
1210.1143
19.7707
.4,6599
6.r4rE.02
49,5083
.1712
3.1806
Old Erroror Meen
15,1667 .614.4
2.2829
.2934
9,264E.02
.0000
2.5331
,r623
108,5589
.5925
.8950
.1622
6.ssrE.oS
2,6104
4,0290.03
.2373
Medlen
140000
715000 67,50
6,2000
2,7500
2,0000
125.0000
5,1650
1429,1300
.4.3500
5,870002
2.4300
3,00
2,00
125.00
5.00
1538,32
24.60
.4,18
.06
41,4300 4 . 50e
.1700
8.20
1203.8000 203,80
20,5000
4,00
.22
1,31
7,9637
29.5892
3,6027
1.2500
.0000
32,8324
2,1033
407,0643
7.6401
11,6009
6,49rE.02
33,8343
5,741002
3.0759
63.4212
875.5180
14.4004
1,4418
.0000
1077,9691
4,4240
979886
58.9837
134.588
2.1028 4,4218
7,2rOE.03
1144.7546
3,296E-OS
9,4611
1,975
1,265
2.148
1.659
-.941
4.071
2,839
.392
2.847
.187
.187
.147
.187
.187
.187
.187
.107
2.912 .587
.043
.487
1.730 .187
4,070
.187
3.052 .r87
6,312
10,064
.399
26.r93
50,443
.1,869
7,976
11.205
.1,093 .373
52,059
.23
20,11
Surrr Percanrllao
Muinple modoeeOisl The Orrrelleer oelue is
5110160
Blntiotloe, MF3 (Afwee500)
3
00110
Maan
Mode 510 Deoelron Vanance heewrreno Old Error olskewn066 6411001e
.587
26.175
8,507
.373
.373
.373
.373
.373
.373
.373
.373
.373
.373
.373
.373
.373
178.00
20,80
8,70
.00
130,00
18,49
6429,00
15,60
80,10
18.48
.41
.30
2.00
40,00
1,51
7,00
1203.80
.90
-19,18
.00
226,38 ,50
9.00
2.00
170.00
6436,00
1219,40
81.00
'.70
.41
230.88
.29
20,34
28.76
535,68
4,498
rNrrrnronr
1.00
7.00
2,00
Maolnrurrn
53,00
65,00
22,80
1 06
.373 .23
2548.00
12642.00
1492.66
382.50
336,00
18550,00
20,00 919.62
274500.52
253299.20
.782,86
13,68
8317,39
25
11.0000
60,2500
7.3650
100.0000
4,7400
625.6250
1203,8000
11.1000
-5,0700
4,213E'02
30.2625
.1200
.3125
14.0000
71,5000
8,2000
1.0000 2.7500
2,0060
50
2.0000
125,0000
5,r650
1429,1300
1203,8000
20,5000
4,3535
5,8700.02
41,4300
.1700
2.4300
75
17,7500
9,4500
3,0000
2,0000
125,0000
5.4875
2004,9000
1219,4000
24,6000
.3,9300
8.663002
56,9500
.2200
39335
00fl,
Poronrrrlleo
III
52,00
6,865
Old Erroror 609061e Rarrge
.187
00
e MllI9plemodeseeiOt The grnnIIest value ie ehowrr
3321,48
Stotletloe, MF3m (40o .ohopen longor don 60,8)
N
Valid
AFSTAND
VOEVER
VOLUME
VSTR000
MODBREE
254
254
254
254
254
254
254
254
254
254
254
254
254
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
0
8.741 E'E2
37,3883
1391
1.8995
3,731003
9,063E-02
.1300
1,4200
EM
OOS
85,6696
9,3812
2.2642
1.4488
138.0118
4.3267
1885,9343
1196.9417
20.7623
7296
1.5263
.1890
5.838E'02
3.127E.02
2,1200
9.029E'02
99.5973
.5717
.6789
.2846
4,542E'03
1,0151
90000
60.0000
8,7000
2,8000
1.0000
125.0000
41900
22,6500
3.2500
6,955E.02
33,9750
254
1538.32W
188.2000
16,00
67,00
8.20
3.00
1.00
125X
5.00
1536,32
1188.20
27.00
'4.18
.06
11,6278
24,3266
3.0121
.9305
.4984
33,7873
1,4390
1587,3194
0.1109
10.8196
4,5357
7,230E'02
16.1787
5,947E.02
.4443
2519583
83,0084
117,0627
20,5726
5,2400.03
261,7509
3,536E4)3
2,2861
Mooie, Mode
VolisIrce
DIEPTE
.2720
SId Error 01 Maar,
ELUO
EMF
RICHTING
25E
22.3976
SId DeoaAorr
I AC
BREEDTE
MISN119 Moor
I
LENGTE
DUUR
24.94 0
. 07 0
.64 °
135,2049
591,7348
0,0726
.8658
2484
1141,5848
2,0708
2,363
1,986
3.364
-.634
.207
'.111
.565
.153
.153
.153
.163
.163
.153
.153
.153
.153
.153
.153
.153
153
.153
.153
12,142
.1,151
.1,973
.678
.264
20,485
.2,010
5,212
.1.711
12,693
3,211
'1.004
3,815
Sloewfless Old 6,10101 Skewrro5s
8,131
600006
5,274
3,768
.079
1.470
3.483
'.219
1,513
.381
1.714
304
.304
.304
304
304
.304
.304
.304
.304
304
.304
.304
.304
.304
.304
84.00
120.00
16,20
3.60
1.00
170.00
7,44
12161.X
11,20
67,05
16,03
38
10111
23
8.79
14911141fl
2,00
60.00
6.60
40
1.00
40,00
1,66
297,00
1188,20
4.95
'8,29
03
6,81
.04
86,00
140,00
22,80
4,00
2,00
210,00
9,09
12960,00
1206,40
72,00
7,74
41
111,80
.27
0,04
Mavrrrurrr
575,10
368,00
35055,00
1098.98
479027,32
304023.20
5273,62
69,08
22,20
9496,63
35,33
402,48
Old Error 01 Kurrosio RarrgO
5689,00
21916,00
25
15,0000
67,0000
8,2000
.0000
1.0000
125.0000
3.1400
997,5000
11882000
9,5000
.4,3500
5,870002
26,6600
9,000002
.8700
50
19,0000
80,0000
8,7000
2,8000
1,0000
125.0000
4,1900
1538,3200
1188,2000
22.5500
3,2500
6,955E'02
33,9750
.1300
1,4200
75
270000
000000
95000
3.0000
2,0000
170,0000
5,2400
3268,0000
1206.4000
27,0000
4,2300
8,780E.02
43,6750
.1900
2,0325
LENGTE
BREEDTE
60111 PeroonIlos
25
2382.82
MuI9pIO modos 04101 The 51,411051 value Is shown
SrotIotIoO. MF3nr 08000160) DUUR ei
5540
'1
1555119 MaaIr
66
VaflaflOe
MODBREE
EMF
DOS
FLUX
168
168
168
168
168
168
168
168
168
168
86
46
86
86
86
86
86
88
84
86
84
46
6,8750.02
36.9112
.1328
1,7738
4,0096.03
1,2943
4,287E'03
.1052
3,9900 3 , 38 0
5,870E'02
33,0200
1300
.3900
168
8.5021
2.3786
1,0000
152,9464
3.3571
1742,6396
1197.5167
20.2319
.9281
2,0184
.1781
6,505002
.0000
3.0627
7,427E'02
101,1664
1 7040
.6852
7,426002
23,0000
74,5000
8,2080
2,8000
1,0000
170,0000
3,1700
1474,2000
1206,4000
19,8800
16,00
67,00
8,20
3,00
1,00
170,00
5,00
1206,40
27.00
12,0297
26,1609
2,3042
.8431
.0066
39,6969
9626
1311,2530
9,1246
8,8807
9626
5,197802
16,7798
5,556E'02
1,3640
9266
1719384
83,2586
78.8674
.9265
2,701603
281,4272
3,087603
1.8606
.917
2.482
.348
2.222
144,7133
684,3923
5,3280
.7104
2,310
1,542
3.070
'1,044
.187
.187
187
.187
4,361
17,408
'.191
614 Error of Skevvrreos
8,020
Kv0004 514. Error 01 l5orlos,s Range
0000
1575.8474
.915
.06
4,020
22,44°
1,818
.08 0
.87
.048
.197
1 187
167
147
.187
,r87
.187
.187
187
.187
.187
848
1,265
9,601
-2,022
.202
1.286
22.874
4,339
'.925
7,443
'.810 .187
494 , 46 0
.373
373
.373
.373
.373
.373
.373
.373
373
.373
373
.373
.373
373
.373
04,05
160,00
19.80
3,70
.00
170.00
5,27
8622.00
18.20
47,10
5.29
.41
104.99
.23
8.79
2.00
Nkfljmvm
20,00
1,00
30
3,50
40,00
1.65
18,00
1188,20
.90
2,45
.00
6,6l
.04
.25
96,50
190,00
22,80
4,00
1,00
210,00
6,92
8640,00
1206,40
48,00
7,74
.41
111,80
27
9,04
4262,00
13323,00
1428,36
399,60
168,00
25895,00
563,99
292763,40
201182,80
3398,96
700,11
11.55
6201,08
22,31
297,98 .8325
Moarrrurrr
Peroerrlles
I
VOLUME
168
86
79,3036
SlrewflOSS
600
VSTROOM
618
VOEVER
166
86
25,3090
Mode Old 203410fl
I AC
AFSTAND
168
4,1673
Slot Errorol Mearr M00951r
I
DIEPTE RICHTING
25
90008
65,5000
7,2000
2.0000
1.0050
125,0000
2,6650
916,5750
1188,2000
16,0000
3,4700
3,910802
26,5475
8,2SOE'02
50
23,0000
74,5060
8.2000
2,8000
1,0000
170.0000
3.1700
1474.2000
1206,4000
19,8800
3,9900
5,870E.02
33.0200
.1300
.3900
75
29,0000
88.7500
9.0000
3,0000
1.5000
175,0000
3,7500
0268.0000
206,4000
_L29°
4,5700
7,620002
42.2650
.1600
2,4050
LENGTE
BREEDTE
M1I4EIe rrr000s eerst The ernallesr value is Show,,
StotlotIOO, MF3n, )Atw.0r10)
N
1
I AC
005
FL20
EMF
4HSTAND
006506
VOLUME
VSTROOM
MODBREE
Veld
135
135
136
135
135
135
135
135
135
136
35
135
135
135
119
119
lIg
19
119
119
119
119
119
119
119
19
119
rrs
119
1620,1116
1194,0415
18,5284
.4,6319
8,763E'02
36,7335
1458
1,9653
118,9259
5,4427
135
9.2517
2.0346
2,3831
.3256
8,6650.02
.0000
1,3074
1059
151.9104
.7835
1,0750
.1069
7.5180.03
1.2145
5,4776.03
1240
74,0000
8,2000
2,5000
2,0000
25,0000
5,2400
1100,0000
1206,4000
17,1600
'4,4400
5,870002
33.7600
.1300
1,4400
15,00
47.00
8,20
3,00
2,50
125,00
5,00
1538,32
1206.40
9.50
'4.18
.06
35.42
.07
74991
27.6897
3,7434
1.0068
.0000
15,1902
1.2420
1765,0388
9,1035
12,4903
1,2420
8.735E'02
14.1110
6,364602
1.4404
0000
230,7407
1,5427
3115362
82.8741
156,0084
1.5425
7,630E.03
199,1203
4,050E'03
2,0747
'.165
2,041
.1,199
2,841
.921
Mode Old Dedalron 56115000
2,0000
Not
.6454
Ord Error of Mearr Mediefi
DIEPTE RICHTING
15,0000
15,5259
Meen
80,1630
56,2363
766,7195
14,3140
1,0130
3,105
1.074
2,399
-280
.209
.209
.209
.209
15,029
3,458
6.689
.1.564
Skaos,ress Srd Error 01 Skewrress 600898
.414
Old Error 01 Kurlosis
56,00
Range
2,00
loifllrrrvrrr
.414 165,00 15,00
.288
1,206
.209
.209
.209
.209
209
.209
.209
209
209
.209
.627
2,761
24,889
'2,003
6,606
2,786
7,973
.785
.1,221 .414
.414
22
0,38
.642 .209
1,190
4,423
.414
.414
.814
.414
,4r4
.414
414
414
.414
414
.414
19,80
3,70
.00
70,00
6.95
12942,00
18,20
71,10
6,95
.41
58,32
3,00
.30
2,00
.64°
80,00
3,05
18,00
1188,20
90
.9,20
.00
11.41
.05
.773
32
58,00
80,00
22,80
4,00
2.00
50,00
10,00
12960.00
1206,40
72,00
'2,25
.41
79,73
27
6,70
2096,00
10822,50
1248,98
274,70
270,00
98095.06
734.76
218715,06
161735,60
2501,34
'625,30
11,83
4959,02
19.68
265.32
25
12,0800
63,0000
8.1300
1,0000
2,0000
100,0000
4,7700
825,0000
1188,2000
9,5000
.5.1800
5,730002
26,2000
9.000002
.9000
50
5,0000
76,0000
8,2000
2,5000
2,0000
125,0000
5,2400
1100,0000
1206,4000
17,1600
'4,4400
5,8700412
33,7500
.1300
1,4400
75
17.0000
100,0000
9,5000
3,0600
2,0000
125,0000
6.0000
1918,8000
206,4080
24.6000
.3,9700
8,780E.02
43,8050
.2050
27208
Maoirrrvrfl Sv,,, ParOerrIlIeS
I
ls8ssng
DUUR
&IspIo 00405 selsI The erralIasI value is shoon
BIJLAGE II KUNSTMATIGE NEURALE NETWERKEN
Kunstmatige Neurale Netwerken Het concept van Kunstmatige Neurale Netwerken (KNN) is van oorsprong ontwikkeld om het menselijk zenuwstelsel te modelleren. Deze modellen werden na verloop van tijd ook in andere disciplines geïntroduceerd, als wiskundig gereedschap voor het oplossen van problemen. De analogie met het menselijk zenuwstelsel geeft het werken met KNN een uitdaging. Een mens kan, als vanzelfsprekend, taken uitvoeren zoals herkenning, combinatie, generalisatie, enz. Dit zijn functies die niet eenvoudig in een (computer) algoritme zijn vast te leggen. Een computer kan zeer nauwkeurig lange series berekeningen volgens een expliciet algoritme uitvoeren. Dit is een taak waarbij de mens snel fouten gaat maken. Een KNN combineert het associatievermogen van de mens met het analytische karakter van een computer. Het menselijk zenuwstelsel is opgebouwd uit neuronen. Deze neuronen zijn in een hecht netwerk met elkaar verbonden. KNN worden ook opgebouwd uit (kunstmatige) neuronen (rekenelementen). De manier waarop de neuronen gegroepeerd zijn, bepaald de vorm van het netwerk. Een belangrijk onderscheid wordt gemaakt tussen feedforward en feedback netwerken. In een feedback netwerk kan een neuron met alle andere neuronen in verbinding staan, zodat informatie die als input aan het netwerk wordt aangeboden, in het netwerk rond blijft cirkelen. Feedback netwerken zijn o.a. geschikt voor patroonherkenning. In een feedforward netwerk gaat de informatie altijd in één richting, van input naar output. De neuronen worden in een bepaalde volgorde met elkaar verbonden. Door de fout terug te voeren door het netwerk ontstaat een wiskundig 'leerproces' waarbij het netwerk de gewichten aanpast om de fout te minimaliseren. Afbeelding 11.1. Een vereenvoudigde weergave van een neuron met drie inputs
(blus or cuusiam)
7 /
hO
bi
1' hi 1 ipur i
Wrighi h. loput puth
\ pil
neuron
Een KNN combineert de waarden van alle invoerparameters. De zogenaamde transfer-functies wijzigen de gecombineerde invoer. Deze functies zijn vaak eenvoudige mathematische functies, zoals sinus, sigmoïde, tangens hyperbolicus of lineaire functies. De uitvoer van de transfer-functie is in feite de uitvoer van het neuron, welke vaak weer als invoer dient voor een volgend neuron. Meestal zijn neuronen georganiseerd in verborgen lagen (zie afbeelding 11.2). Hieraan zijn twee buffers verbonden met de buitenwereld: een invoerbuffer met alle invoerparameters en een uitvoerbuffer met alle uitvoerparameters.
Afbeelding 11.2. Vereenvoudigde schematische weergave van een KNN
-
-
-
iiipt hf
uffer
-
Met name het zelfierende karakter van KNN maakt de techniek zeer krachtig. Op basis van de gegenereerde verschillen tussen modeluitkomsten en realisaties, fouten ofwel residuen, worden parameters in het model automatisch bijgesteld, zodat de uiteindelijke fout wordt geminimaliseerd. Zo ontstaat een leerproces waarbij een neuraal netwerk bij een bepaalde invoer de bijbehorende uitvoer kan reproduceren. Toepassingsgebieden van Kunstmatige Neurale Netwerken zijn: - Input- output modellering: hierbij wordt een model ontworpen die de (vele) inputvariabelen nauwkeurig kan koppelen aan de (vele) outputvariabelen. Klassificatie: de input-gegevens kunnen mogelijk worden ingedeeld in klassen van waarnemingen met bepaalde (fysische) eigenschappen. Hierbij wordt de onderlinge variantie (variatie) tussen waarnemingen van één klasse geminimaliseerd en de variantie (variatie) tussen klassen gemaximaliseerd. Gevoeligheidsanalyses: door een model te bouwen die de vele inputvariabelen zo nauwkeurig mogelijk probeert te koppelen aan de vele outputvariabelen kunnen onderlinge relaties tussen inputvariabelen en outputvariabelen en hun onderlinge gevoeligheden worden gevisualiseerd en gekwantificeerd. Low-pass-filtering: door een model te bouwen waarbij de equidistante tijdstap (tijd) als invoer dient en de bijbehorende waarneming als output dient kunnen (kan), indien men een schatting heeft kunnen maken van het 'time-window' waarbinnen gefilterd moet worden, laagfrequente signalen (signaal) worden gefilterd en modelmatig worden omgezet in een tijdreeks die representatief is voor dit laagfrequente gedeelte. Factor-analyse: door inputvariabelen en outputvariabelen in te delen in factoren met elk een bepaalde factoreigenschap is het mogelijk de variatie in de inputreeksen (inputfactoren) om te zetten in variatie binnen outputreeksen (outputfactoren). Met deze benadering is het mogelijk het relatieve aandeel te schatten van de 'ingevoerde' variantie (variatie) in de totale variantie (variatie) in de output reeks(sen). - Patroonherkenning: deze toepassing komt overeen met classificatie- en gevoeligheidsanalyses.
Neurale netwerken dienen net als andere modellen te worden gedefinieerd, te worden gekalibreerd en te worden gevalideerd (afbeelding 11.3)
gecalibreerd K N N
wiskundige formulering:
De inputs i = input en j = 1...n observaties in input i) van het neuron vormen de binnenkomende informatie. Aan elke input wordt een gewicht (Wh) toegekend, de gewogen inputs worden gesommeerd. De som wordt onderworpen aan een transferfunctie. De transferfunctie is een willekeurige functie als bijvoorbeeld een sinus, een sigmoïde, lijn of een tangenshyperbolicus functie. De transferfunctie is een belangrijk onderdeel van een neuron, de transferfunctie zorgt voor de niet-lineariteit van het netwerk. Een lineaire transferfunctie levert een lineair netwerk op. In dit onderzoek wordt gebruikt gemaakt van de sigmoïde transferfunctie. De uitkomst van de transferfunctie is de output van het neuron. De input, i, van het neuron bestaat uit i variabelen, x = x1 ....XNj. De bijbehorende gewichten zijn Wh 1 ....Wh N . De algemene berekening in een neuron zijn dan in formule vorm:
z = Wh1 x11 +W112 x12 +...+WhN x NJ De som van gewogen inputs is z, de output van het neuron wordt u genoemd, waarbij 1 1+e
Een laag neuronen wordt een hidden layer genoemd. Een KNN bestaat uit tenminste één hidden layer. Het netwerk kan zo groot gemaakt worden als gewenst, met meerdere lagen en / of neuronen. De parameters in het netwerk zijn de (geoptimaliseerde) gewichten waarmee de binnenkomende input vermenigvuldigd wordt. Elk neuron heeft een gewichtenset, een extra neuron levert dus extra parameters op. De input van het KNN is: x 11 =1x 1 + x 21
+ .....+
XN JJ
De input van het netwerk is de input van elk neuron in de eerste laag. De matrix Wh bevat de gewichtenfactoren van alle neuronen in de eerste laag. De gewogen input voor neuron k in de eerste laag wordt dan:
Zk = i (Wilik Xijk lik = 1
De output van de eerste hidden layer is: 1 k
1+e
De output van de neuronen in de betreffende laag is u k . In de output laag worden de elementen van Uk vermenigvuldigd met en gesommeerd over een "output, o" matrix Wo. In formule vorm:
y=
i
Het instellen van de gewichtenmatrices, de modelkalibratie c.q. training, wordt in de volgende paragraaf besproken. Het is van tevoren niet te bepalen hoeveel neuronen en hidden Iayers nodig zijn om een goed regressiemodel te krijgen. Dit is een iteratief proces dat geheel wordt overgelaten aan de deskundige zelf. Een 2-dimensionale functie (1 input variabele en 1 output variabele) heeft over het algemeen een kleiner netwerk nodig dan een complexe functie in een meerdimensionale ruimte. De opzet van een KNN is nu bekend. De parameters van het netwerk zijn tot nu toe altijd bekend verondersteld. De volgende stap is het kalibreren van het netwerk, het bepalen van de parameters. Bij KNN wordt dit trainen of Ieren genoemd: het netwerk wordt getraind om bij een bepaalde input de gewenste output te geven. Deze trainingsmethode komt overeen met het kalibreren van het model. In de loop van de tijd zijn verschillende trainingsmethoden ontwikkeld. De methode hangt af van het soort netwerk dat gebruikt wordt. In dit onderzoek worden de KNN getraind m.b.v. supervised learning. Het kenmerk van supervised learning is dat tijdens de training, bij elke input die aan het netwerk wordt aangeboden, ook de bijbehorende output aangeboden wordt. Deze methode ligt voor de hand als het netwerk als een regressiemodel of Low-pass-filter wordt gebruikt. Een heel andere trainingsmethode voor KNN is unsupervised learning. Hierbij wordt tijdens de training alleen een input aangeboden, het netwerk convergeert vanzelf naar een bepaalde output. Unsupervised learning wordt echter gebruikt bij KNN met een ander doel, bijvoorbeeld classificatieproblemen. Dit is een heel andere klasse van problemen dan de regressieproblemen en ook de Low-passfilter problemen waar we in dit onderzoek mee te maken hebben. Unsupervised learning zal daarom hier niet verder worden besproken. De meest bekende vorm van supervised learning is het backpropagation algoritme, ontwikkeld rond 1974. Backpropagation zoekt iteratief naar een goede combinatie m.b.v. de methode van steilste helling (steepest descent me-
thod)}. Deze numerieke methode zal eerst kort besproken worden, daarna komt het backpropagation-algorithme zelf aan de orde. De steilste helling methode is een iteratieve methode waarmee het minimum van een functie bepaald kan worden. Neem een differentieerbare functie. De methode begint met een willekeurig gekozen punt, deze wordt x0 genoemd. Het volgende punt wordt gevonden door: x,1+1 =x,1 —6'f'(x) De leercoëfficiënt 6 moet groter dan nul gekozen worden, en bepaalt de stapgrootte in een iteratie. De functie zal naar zijn minimumwaarde convergeren volgens: f(x 1 ) = f(x - f'(x,)) f(x)-6 (f'(x
))2
Dus f(x +1 is kleiner dan f(x). )
De steilste helling methode kan ook bij meerdimensionale functies gebruikt worden. In plaats van de afgeleide wordt dan de gradiënt van de functie f gebruikt: X = X, —5 V(f) Voordat de training begint, moet het netwerk geïnitialiseerd worden: de gewichten krijgen willekeurige startwaarden. De startwaarden moeten weI voor elk neuron verschillend zijn. De output van het geïnitialiseerde netwerk wordt nu berekend met een input uit de tralningsset. Deze netoutput wordt vergeleken met de gemeten output in de trainingsset, en de outputfout, e, wordt bepaald volgens:
e %, = Y -
Ynet
Definieer nu de foutfunctie als: 1 f(Ynet)(YYner) 2 Deze foutfunctie is gelijk aan de foutfunctie bij regressie, op een factor 2 na. Bij regressie wordt echter gesommeerd over alle events, j, uit de dataset, backpropagation neemt elke event apart. De foutfunctie wordt door de training geminimaliseerd m.b.v. de steilste helling methode. Als eerste wordt gekeken in welke richting de output van de hidden layer (u) moet veranderen om een kleinere fout te krijgen:
u* =u-6
öf(y)
Het verschil tussen « en u wordt de afgeleide fout e u genoemd:
e1 = — ö
6 f(Yne,) = — 6 f(Ynet) 6 Ynet 6 = 6e (W) ou 6u ou
De fout wordt verder teruggevoerd door het netwerk, tot voor de hidden layer. De fout wordt nu als functie van z beschouwd en wordt weer geminimaliseerd volgens;
6 z* = z —6 f(y ) 6z
8 f(Ynet) 6 f() 6 U e.. = —6 =-6 6it 6z
6 e( 4 )f'(z)
Hierna worden de gewichtsveranderingen berekend, gebaseerd op hetzelfde principe. De fout wordt dus gezien als functie van resp. Wh en Wo;
Wh* =Wh— 6
8 f(Ynet) 6 Wh
AWh = —6 6 f(Ynet) - 6 f(Ynet) 6 z ex öwh - 6z 6Wh 6 '
w * w 8 6f(Ynet) AW0
6 6 f(Ynet) 6 f(Ynet) 6 y e u =-6 =6 -6VV 6 Ynet 6W
De twee leercoëfficiënten worden opgesplitst in een schalingsfactor, fl1. de norm van x en u, en twee overblijvende leercoëfficiënten. De schaling zorgt er voor dat de gewichtsveranderingen niet te groot zijn in vergelijking met de gewichten zelf. Met de twee overgebleven coefficiënten kan het leerproces gestuurd worden. Een grote leercoëfficiënt zorgt voor grote (reken) stappen, maar het gevaar om over het minimum heen te stappen en te convergeren naar een (lokaal) minimum die in werkelijkheid geen minimum is. Het backpropagationalgorithme, kan ook voor meerlaags netwerken gebruikt worden. Het principe blijft gelijk; eerst wordt de outputfout van elk neuron teruggevoerd door het netwerk. Alle tussenoplossingen in het netwerk hebben invloed op de fout van het netwerk, dus de foutfunctie kan gezien worden als functie van deze tussenoplossingen. Met behulp van de steilste hellingmethode en de kettingregel kunnen de afgeleide fouten worden berekend. Daarna kunnen de gewichten worden aangepast.
BIJLAGE III PEARSON VERSUS SPEARMAN
Pearson versus spearman Als interesse bestaat in het toetsen op een monotoon stijgende trend in de tijd van een stochastische variabele x, of bekeken dient te worden in hoeverre stochastische variabelen x en Z samenhangen, kunnen verschillende statistische toetsen uitgevoerd worden. Hier worden twee methoden vluchtig bekeken op de juiste toepasbaarheid in deze meetnet optimali sat ie. de Pearson methode De Pearson methode bestaat uit twee aspecten: de correlatie coëfficiënt en de toets op significantie van de correlatie. De Pearson correlatie coëfficiënt kan als volgt empirisch berekend worden:
Cy — _)/~j Cx — —x)2 Cy -- —y)2 waarbij r y de geschatte correlatie coëfficiënt voorstelt tussen de stochastische variabelen x en y en x en y de gemiddelden van deze variabelen respectievelijk voorstellen. Tevens geldt per definitie: H r, II :5 1. Deze correlatie coëfficiënt is een statistische maat voor de samenhang tussen deze twee variabelen. Als r = 1, dan betekent dit dat de variabelen x en y uiterst positief met elkaar samenhangen. Met andere woorden: ze verklaren elkaar volledig. ,
De Pearson toets op significantie heeft, bi] berekeningen op empirische data, een zogenaamde X 2 -verdeling met N-2 vrijheidsgraden, waarbij N het aantal waarnemingen voorstelt. De hypothesen die hier getoetst worden zijn: -
H 0: r }, = 0, oftewel: er is geen sprake van correlatie tussen de variabelen x en H a : r 0, oftewel: er is wèl sprake van correlatie tussen de variabelen x en
de Spearman methode De Spearman methode bestaat in eerste instantie uit een toets op significantie van correlatie. Ook kan er, net zoals met de Pearson methode, een kwantitatieve maat voor de samenhang gegeven worden. Het grote verschil tussen deze twee methoden is dat de Spearman methode relatieve, zogenaamde rangwaarden gebruikt in plaats van absolute waarnemingen. Dit betekent dat de Spearman methodiek niet afhangt van de achterliggende verdeling van de data. De Spearman methode wordt daarom ook wel een verdelingsvrije methode genoemd. Deze methode heeft als basis dat waarden van x, die paarsgewijze bij die van y behoren, door rangnummers naar opklimmende grootte van x vervangen worden. Hetzelfde gebeurt met de waarden van y. Noemen we de rangnummers van de x'-en r 1 en van de y's s dan krijgen we dus paren rangnummers Lr1,s1), (r2,s2), (EN,SN).
Beschouwen we de toetsingsgrootheid N 2 Vu
4 =Ltr) j=1
dan wijzen kleine waarden van d2 op positieve rangcorrelatie en grote waarden van d2 op negatieve rangcorrelatie. Men kan de Spearman rangcorrelatie coëfficiënt als volgt empirisch berekenen:
! =1_((6*4 2 )I(N 3 —N)) waarbij r de geschatte rangcorrelatie coëfficiënt voorstelt tussen de variabelen x en Z. Deze rangcorrelatie coëfficiënt gebruikt worden om significante correlatie aan te tonen dankzij het gegeven dat, onder H 0 ,
k *N2)/1) bij benadering een zogenaamde t, 2 verdeling heeft die bij N>16 gebruikt kan worden. Ook hier wordt getoetst op de hypothese: - H 0: r = 0, oftewel: "Er is geen sprake van correlatie tussen de variabelen x en - H a : r 0, oftewel: "Er is wèl sprake van correlatie tussen de variabelen x en discussie Pearson methodiek De Pearson methode heeft enkele hele belangrijke aannamen: -
De data moet normaal verdeeld zijn (volgens de statistische definitie)
Dit is praktisch altijd het geval bij een grote hoeveelheid aan metrische waarnemingen (bijv.: Chloride gehalte met N>150), maar niet noodzakelijkerwijs bij kleine datasets (bijv.: N=30). Normaal verdeelde data kenmerkt zich onder andere door de symmetrie ten opzichte van de mediaan of het gemiddelde, en door weinig tot geen 'extreme' waarden of 'uitschieters' in de data set tegen te komen. Het maken van een histogram of een 'Box-Whisker plot' geeft een visuele impressie van de verdeling van de data. Een belangrijk gevolg van het niet voldoen aan de aanname van normaal verdeelde data kan zijn dat extreme waarden een grote misleidende invloed kunnen hebben op de geschatte correlatie coëfficiënt. Immers, deze methodiek uitgaat van absolute waarnemingen. Nietnormaliteit kan tot verkeerde conclusies leiden als de Pearson methode toch wordt uitgevoerd. -
De data dient onafhankelijk te zijn
Door onafhankelijkheden kan de toets op significante correlatie onzuiver zijn, waardoor onjuiste conclusies kunnen worden getrokken. Een correctie voor afhankelijkheid kan gedaan worden met behulp van een ontwikkelde formule van Lettenmaier.
Daarnaast kan de zogenaamde partiële correlatie coëfficiënt gebruikt worden. Stel: de variabele xt is gecorreleerd met Dan is de empirische partiële rangcorrelatie coëfficiënt gedefinieerd als: rxN=r De betekenis van deze coëfficiënt is een maat voor de corretatie tussen variabelen x en gecorrigeerd voor de bijdrage van de correlatie tussen x t en x 1 . Op deze wijze wordt de toets 'gemodificeerd' voor afhankelijkheid. Spearman methodiek
De Spearman methode is verdelingsvrij, waardoor uitschieters of niet-formaliteit geen onjuist suggererend beeld kunnen realiseren. De data dient onafhankelijk te zijn Ook hier kan met behulp van werk van Lettenmaier voor gecorrigeerd worden, net zoals dat ook hier gewerkt kan worden met de zogenaamde partiële rangcorrelatie coëfficiënt.
BIJLAGE IV CORRELATIE-ANALYSE
Co,rSa)Ions, MF2 (alle schepen 187960 dan 60m) DUUR UPA4I'72IIUII.0 DUUR CO7lA4I87Ccel7c4e7l 5.4 12-18420) 227 LENGTE CO.1elSlOACoeV.08111 S.g (2-184301
564' 227
S,g (2-124eV) DIEPTE 0721014107 C05150071 5.4 12-43641 RICHTING CR67714040C4013A271
S.0 (2-0630)
Alg (2-3630)
5.4 (2-06210)
000
044
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
1.360
.636
.473
',1S4'
-.121
-.110
.655'
.033
.554'
.023
.636'
.268'
DID
.197'
-
.000
.000
020
.069
.700
.000
.617
.000
.725
.000
OOR
.784
.003
329' 000
227
227
227
227
227
227
227
227
227
1.000
.496
- 64
-.172'
-.122
675'
.034
.640'
.022
1.000'
.247'
032
768
.000
0)5
369
.063
000
.614
000
.746
.004
.629
0))
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
.005
.547
.205'
619'
-490
.990'
'.296'
.366'
.173'
-.021
111
.
.940
480
.002
000
.546
.000
.000
.000
.003
.752
094
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
.000
.744'
.708'
'.006
'.143
.061
.083
-.164'
.... 297'
.000
.397
.022
.302
.2)5
*13
.172
.028
227
227
227
227
227
227
":16'
Vjj'
.164'
005
000
020
013
.990
227
227
227
227
227
-772'
$47
746'
"T3T&' "V(iT .000
.069
"TVo' "3' .800
.603'
227
227
227
227
'205'
.708'
.503
1.000
.066
.802
.000
.000
227
227
227
.026
227
227
'.025
.262'
-.172'
-.276'
.039
.03)
.705
.014
.009
.360
SS4
227
-212'
.001
.000
-.143' 227
227
227
227
227
227
227
-.221'
.722'
'.122
-367'
011
-277'
.001
.080
.066
.000
.664
.000
227
227
227
227
227
227
217
227
j7?'
9)9'
-050
'.026
-212
1.800
.011
.977'
-.237'
.675'
226'
.000
000
.397
.697
.00)
-
.870
.000
.000
.000
.007
227
227
033
034
.040
.5)7
.614
596
227
227
227
227
227
227
.743'
'.140'
.103
911
1.004
.032
.03)
.122
.670
227
227
227
504'
.640'
940'
000
.000
.000
227
227
227
227
.034
.569'
'.520'
022
.7)5
.6)4
.800
.000
.736
227
227
227
227
227
'227'
.977'
.003
1.000
.705
.007
.000
.962
-
227
227
227
227
227
227
227
022
-.296'
.093
.762'
722'
-23"
.725
746
.000
275
.014
000
000
220 .024 715
227 -257'
227
227
227
.640'
.204'
-043
.102
.800
.000
.002
,S19
.125
227
227
227
7,000
022
'2)2'
,
.746
.001
.000
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
528'
.630
1000'
.456'
-.764'
-.772'
-122
675'
.0S4
640'
.022
.800
.247'
,073
.009
.066
.000
.674
.000
.000
227
227
.446' .000 227
.000
227
.000
363 227 032
227
227
227
227
227
227
227
227
.268'
247'
.173'
-297'
'276'
-.36/'
.226'
.004
.000
.000
.009
.000
.000
227
227
227
227
227
.563'
.204'
'.272'
247'
'266'
525'
.000
.002
0)0)
.000
-
.000
000
227
227
227
227
227
227
227
227
.000
.596'
'.027
097
.039
.Dll
-.047
'.526'
'.043
-.06)
.032
'265'
.752
.172
,S54
.864
.44)
.600
.519
.363
.629
.600
1
,
5''
227
227
227
227
227
227
227
227
'.16)'
-277'
.110
.022
.102
'234'
.768'
.535'
.596'
000
.003
0))
.064
.028
.006
.800
099
.739
.125
000
.011
.000
.000
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
227
ASTAEIOM
M0086EE
227
"5ïi"
227
"TT(T
227
'"•"
227
166'
.367
32
227
227
227
.629
5151
.000
227
227
Old
227
227 '.230'
.011
227
.784
ELEX CmleI4S47 14009067)
227
029
227
014
S, o (2-18.30)
227 -961
227
.833
EUF C49I8ICI90 COelSOen)
227
227
-25V
227 .000
.009
'.024
'025
.023
227 .110
.48)
227
227
227
227 '.047
003
.324
000
227
.962
-.06)
'.5)2'
227 .366
.122
.000
227
227
'.103
ï'
076
430'
1,000
-.122
254
.000
227
.000
.009
227
TTT
.100
.000
.000
227
247
.000
227
227
227
.466') .000
11
S9 (2-0664)
.014
OUD
227
00005EE CO2,eIaSo, 008166871
S.4 12-36214)
446
000
.000
S.0 (2-1830)
DRS G22ICI4IO,C421S4271
120'
.000
.473'
227
S.g (2-1830)
.512'
.254
027
AU C4178I4547 03270407)
VSTRITOM C41IOI4S47 CV6724271
,4S0'
090
.000
227
0 (2)830)
FL00
076
000
.367'
AU 036012127 040)60e,) S.s 121830)
ERE
490
.360
227
227
VOLUME Dm7610507 0029*8,)
GAS
-616
.000
.OSO'
227
VOESER CareIaAR,Goel3Ae,)
*0090EV
-.S36
000
.000
5.5 (2-18.30) AFSTAND 00,8100411 D07158o7)
1010006
-626
000
028'
VOLUME
00
367
000
.000
DIEPTE
00
AFSTAND
320
.800
RREEDTE Cm,elatonCceISoenI
TREEDT)-
1/OEVER
RICHTING
.569
LENGTE
1000
.060 227 1000
227
0706148/7 4 097.6727) 8)618 01184012-14424) - C47781864,,,50817154971 41610 05)272) (2 - la48d(
02772181078, 6F2 (0p.40e) 01100 (E64111'cl,S , 1b7 DUUR 046121016,00643e,)
T
Sig (2-13404) RAEEDTU 0417214127 008)7613,1 Sig (2-1830)
BREEDTE
DIEPTE
RICHTINS
0)-STAND
VOEVFR
VOLUME
AD
96
ELVR
.694
.742'
094
.509'
.761'
732
.746'
'.468'
698'
.543'
.130
.476'
.004
000
.000
.296
.000
.060
.745
.600
.000
.000
.360
078
.000
123
123
726
123
123
123
23
720
123
123
723
23
23
823'
.609'
.247'
.098
.783'
.107
.697'
.038
.823'
.409'
-054
278'
.000
OOR
,
.927
.000
239
.000
.675
000
.600
.SSS
.002
23
123
770'
1000
.
.000 123
123
608'
.823'
.000
.000
723 1,000
-
123
.704' .000
,
123
23
.007 123
123
723
723
.169
-077
.804'
.020
.600'
.062
.433
800
.758
.000
123
123
723
720
723
.742'
.656'
.704'
1,000
152
-.376'
.9S7'
-014
340
000
005
-
003
.000
.000
.875
.000
N
123
723
143
122
725
723
723
723
723
728
25
23
723
513 (2.18,30)
DIEPTE 072,08)8704273027)
OlE
035
.770
.
S.g (2.1850) LENGTE 00018121.07 008)50e,)
LENSEE
123 ',113
23 1.000' 23
123
123
123
123
277'
-.083
.205'
.800
.360
023
23
23
123
723
724
966'
.347'
.704'
.346'
'.108
.007
.000
.000
236
.048
723
723
123
123
1.
179'
RICHTING
.
Sig 12-161641 N AFSTAND 041781412, 022)9080 SIg 12-141104) N GOEDER 04170414177 03277842,) S.g (2-1830) VOLUME 000214)07 00973087) S.g (2-14020) N AU 072,3)8)871 0081330,) S/S 2-0630)
123
725
.064
.241'
.298
.007
725
S.g (2-18080) VST000M 0378)8)20 008)9087) S.g (2-0850)
.080
O OME 04918191270067986fl) 3.4 (2-1864 ) FL00 0378480,7 008)5387) S.g (2-0630)
CU,elato, 18697.6287)8)8160716431(2-0664). C0,81890,I546,,8460) al 878 05 508) (2)81641
23 .142
126
123
123 '.077 433
'276'
124
123 7.000
.718
,
23
126
123
123
.783'
.806'
.957'
000
000
.000
.
123
123
123
723
123
723
.132
.107
.028
'Via
.145
239
.758
.875
, 123
7
723
725
.781'
-243'
.034
.007
123
723
725
123
23
123
126
123
.191'
.013
,)SS
.167
.769
'.066
-052
-.167
.834
.889
.046
066
.062
.470
277
865
123
123
123
-075
'285'
.968'
.007
.390
.801
.800
123
060
123
723
123
123
011
.852'
'232'
.805'
.372'
-.724
.189'
.904
.000
RIO
.000
.000
123
.777
.037
126
123
33
123
23
All
7,340
'022
-.075
028
.360'
.904
.208
112
758
000
723 .966'
.755
.600
-
123
123
723 083 123
723
123
123
723
-266'
.562'
-.022
1,000
.001
.000
.808
.
723
726
123
123
123
038
'.053
'207'
.757
,908'
'232'
'075
'277'
.675
.567
.007
-
000
0)0
.472
002
720
123
723
-.170
294
123
123
T,' ,
123
390
800'
ï'
23
.345
001
'078
.000
723
723
'.293'
123
.343
25
.000
.433
-
.000
'
723 -071
7.000
'.468'
.960
123
'243'
.013
.000
"T'
.000
.116
.742
.000
.000
.704' .000
.
066 722
123
.189
'071
.062
.433
723
723
23
126
123
.800'
.346'
.525
.154
000
000
.767
.086
123
123
1.000
'053
.56)
120
723
120
123
123
.809'
.028
.800'
-.053
1000
.000
.758
.000
.56)
-
126
126
723
.036
-.164
.345
.07)
123 277' .000
123
13
13
123
12
123
13
13
125
123
23
377'
.346'
. .
'.066
'.294'
272'
.560'
.346'
'279'
277
1.000
.000
.670
.007
.080
.000
.600
.002
.000
-
723
123
123
.555
i
123 "
?i
.360
"T76
236
723 '052
.27 )
723
"I
294
723
123 -.063 360 120
00)
723
123
723
123
723
'.534'
',12S
.088
'.083
.304
1,000
.177
.000
.167
.343
.360
067
723
23
123
723
723
723
723
713
123
725
123
723
496'
278'
.205'
.176'
'.770
.759'
.044
.754
'.764
205'
.556'
553'
002
.023
.046
-
'.167
.000
065
.060
.037
829
.089
071
.028
.000
23
723
123
125
123
123
723
123
723
723
123
726
725
123
123
723 .205' 023 723
'.304'
'.724
723
123
.802
.000
723
126
-279'
409'
078
123 044 .629
123
.000
"T(j'g
726 -.554'
123
.002
543'
123
123
-27/'
.000
123 5.9 (2-3064)
723
, ,
1,000
063
.927
23
DOS 072,214)8, GoelSOe,I
123
.752
.78)'
MODRAEE 04274350, CoeRlse,l S.g (2-131)84)
723
69
123
.509'
723
064 041,81436, 008)908,)
123 .062
123
.000 723 .553' 723 1000 123
DM1840430661 672 (68*44106) DUUR .7481111300 fl6 DUUR 0068040611 CM6IU46II
LENGTE
'T-
T66
S 12-121031 LENGTE C55101140IMT 0085107.11 504 2-120041
.000 .694'
BREEDTE 0086141.0,, 003111465 BIg. 2-104841 DIEPTE C68160409700,,I1446111 5)9(2.1*1*4)
5I9 .
oo°
OOG
.830°
-.052
.451
.570
.509°
.278
.192°
.298
.000
.000
.480
.000
.000
.000
.00)
.026
.000
.048
0.90
690'
.000
.509
.047
.950
254
.008
53
.501
582
000
.490
400
592
.000
.003
.941
077
004
034
034
134
034
134
034
034
034
034
,-,l80
.11 S
.672'
.084
.563'
-114
1,000
.180
.073
.036
030
.084
.000
.403
.060
.088
020
.389
134
134
134
134
034
034
034
134
034
134
1000
.074
-278
,800
.059
.920 1
280°
j°
.184
-.061
.072
-
-
395
.050
.000
.538
.000
.000
.034
.442
409
034
433 034
80
1,ow 154
°63°
N1.
.000
-508°
.1(4
0550
IN .000
I
-101
134
.000
I
AFsTAND
.
400 .000
080
134
I MC
RICHTING
.000
.000
Tii
DIEPTE
34
lOOD
.000 04
BREEDTE
004
949 .000 034
400
134
BREVET
VOLUME
OM
USD50004
.051
04000000
BBS
ERF
FL413
.110
RICHTING C081e04301 006506.11 SN 2-00400) 004 AFSTAND C066140,o,,C061108l1l 0)9(2-001)04)
T7 .004 034
VOEGEn C55I8IOSO,,009018084I 59 (2-0464)
S14 (2.08490) 00 0551019907 C081908111 503 (2-0*64) 04 AU 00861410010081083840 510 (2.0664)
04 03710006 055,348047 00611,08111 S)9 (2-0464)
513-(2-10464)
08 GAS CO7SIOMA,,Co60966l11
S.g (2-0400)
5.4 (2-068041
5)9 (2-18194)
134
1.
034
034
034
1.000
.006
-037
-.008
-002
-.104
-.080°
.
-
.183
MiS
.957
.694
.190
.038
034
034
034
.048
lOS
-.278°
.084
.000
-
134
034
134
,,1 06
0,000
.083
-
034
134
734
004
-.909'
.005
-.064
'.185°
-.095
.008
.400
.084
.460
.032
024
034
184
34
034
.880'
-
-.037
000
,
975
.034
-.062
.080
.064
,DS4
-.085
.100
000
.480
.091
.493
.536
.957
.216
.280
134
134
034
034
134
034
034
134
.490°
.509
.563
.620
,
-012
-.004
.953°
092
0,400
.400
.000
.000
.000
.694
008
000
289
.
034
551
34
034
-.047
-.104
.592
.188
034 ..
.000
.800° 300
S4 0,400°
-
134
034
283°
.001
-
034
034
.349°
.000
034
134
734
034
276°
254
.069
.163
.001
.003
.029
034
134
134
192° 028
134
134
.004
.204 °
672'
570°
034 -.141
.003
.008
.004
-.083'
134 '.205
405
208
034
034
034 -BIO
.034
.000
.030
134
004
1.
-.083'
.000
°j33-
034 FLUO 05519)819,00611440111
034
-
.395
.502
134 ENE 05510)40.0,, 0061114071
034
.074
.038
400
054 M0000EE 030181615511045518126110
134 -.080
.581
-.558 034
VOlUME 044,004555 04317440111
034 -.048
034
134
034
034
034
134
004
034
034
0,000
.000
.853
.087
172
435
-.048
079
.251
.000
.031
.000
.006
.585
.36S
0.000
.042
.092
.064
424 °
-.432°
.001
-
.289
.290
.463
.000
.000
.090
134
034
134
034
134
034
034
.207°
.583°
.189°
-057
056
006
.000
.028
113
.524
034
.114
,989
.087°
180
.000
.030
034
104
-092
.237°
.290
.006
34
034
034
134
034
1,000
-114
083
.074'
-
.188
343
044
034 .020
134
134
134
034
034
134
1.
034
134
-.080°
.005
372 °
.064
.563°
-.104
0.000
.089
07S
.036
.038
.184
300
.483
.000
.188
,
.029
.389
.016
734
134
034
034
004
134
734
-.000
.064
.235°
.524°
.088°
.083
.068°
.905
.49)
000
.096
029
.343
029
034
134
134
008
075
-.061
-215
.930
.389
.482
.013
034
034
034
-.185°
-048
.032
585
034
004
1,000 .
134
034
134
134
-.482°
-057
.074
,071
-.266°
.000
.503
.044
.389
.002
034
034
.268°
.473
.002
000
024 0,000 ,
(94
134
034
134
134
034
034
134
034
734
.208
.053
.036
072
-.141
-.085°
079
.000
056
.099°
.730
.475°
.642°
.000
.077
.706
.409
.704
024 '34
.305
.990
,124
020
.106
300
330
134
034
034
134
034 642°
.000 734
0.000
-. 0015518807164911186411141616014400(2-0480) ° 04016)450,, 489flI6C4II1 al 614 0512021(2-0680)
Co11N.8o1,. RFO (s11e 50)14905 5419488.66010) DUUR 5063,0806 50 DUUR CreIaIos 04275460 019 2-04.90) LENGTE C5516I4107006190671 509 (2-12,554)
Sig (2-141550)
UST000M
540005EE
.399
.419°
-.585
-.800°
.559°
-058
.483
-.643
.399
.726
-009
.205
000
.000
.000
.300
.000
.300
.300
.943
.000
.000
.000
.000
.757
000
269
269
269
259
208
269
259
209
269
269
269
269
269
250
339
1303
.818°
.345'
-.032
02S
7
.630
-.100
.000
-
000
.000
.605
.679
.844
.030
.097
399°
.000 250
DIEPTE 0551514101,, 066)556110 0.3- (2-12164 )
04 RICHTING 0016180.0110041908111 0.9 12.080*0) 04 AFSTAND 000849,,, 04613556,0
S,g (2-0880) 04 VOEVE3 00118183o,0061164a,0 5.g (2-06901 N VOLUME 055161816,006163671 S.9 (2-18.64) 14
00 05516)404,00806487) 54- (2-044553)
Sio (2-3464) 14 VSTFIOOM 068,64404,, 000104651 5.4-2.34552) NOTBREE C1001&aI66Co310.48,,l 019 (4-4090)
6 005 C10TS800T 00801.085 509 (2-84550) ENE 00161800T 006084640 50,(2-0464)
08 FL00 03014)81*0008150841
Oog (2-16488) -- 04110104406,409.009640)8)813 0116421(2-04)00) 0011612400,5957'864,06(00,050040(2-55404)
269 616°
.000
269 7,000
,
DIEPTE
DESTAND
VUEVER
°
259
229°
.017
034
.026
$40
.787
.579
.667
.000
289
259
269
345°
.229
0000
300
000
,
269
00
269
409 °
269
VOLUME
.000
300
289
344
289
ENE
DOS
269
.500°
'.025
.816°
.404
-050
.074°
.000
.688
.000
.000
.416
.004
269
268
269
260
-535
494
026
0,090
.320
.000
.065
524
000
259
.650
-
400
269
,99S
002
209
268
269
269
259
-.159°
.067°
-.340°
.885°
025
.921 °
-278°
.229°
300
.006
000
405
.030
.000
.681
.300
.000
.000
910
.874
209
FL00
289
269
269
269
209 006
269
269
269
269
289
269
259
269
259
209
269
209
.595
.,032
.010
-.159
0,000
-.554
.712
-056°
-037
.046°
.066°
007
-383°
.051
-089
.000
605
.787
000
,
000
000
Gil
.545
006
.006
.787
0510
.405
.144
269
269
204
.450°
025
.034
197°
000
678
.579
006
m
269 -800°
.000 289
269
209
269
299
-5S4
0,040
-546
000
000
289
259
289
269
259
.037
028
-.340°
.712
-$46
1 .000
544
667
.000
.000
.000
-
259
269
209
269
269
209
.559°
.630
.547°
.885
-.056'
057
-300'
.900
.000
000
.000
010
BIO
000
269
259
-058
-130
343
.397
289
03,9 Co8,8Ia55o 00619365
RICHTING
438°
-
1000
280 OAEEDTE 0VlleIaO011Co6Ils46,1I
BREEDTE
LENGTE
269 687
269
269
269
.057°
'067
010
270
256
269
269
269
269
209
269
269
046°
.280'
-034
.370°
.039
.192'
000
.579
000
$27
.002
006
269
269
269
266
260
269
269
269
.302°
004
-295°
.788°
026
.574°
029
-206
.000
.920
000
.550
687
080
631
000
269
269
269
1303
026
.972°
.305
.676
000
000
209
269
269
209
268
.547°
.824
.015
.085
.300
.000
.803
.002
269
264
269
269
269
269
209
259
209
-.037
067
008
.026
0,060
.040
.029
-.03S
'.020
-017
.845
270
420
.676
.810
.638
364
.950
.056
289
269
483
500°
434°
920°
-.146°
.030
.030
000
.000
.078
008
259
269
269
259
250
269
.640°
268
209 .864
269
269
259
269
299
269
269
146°
-408 °
.972°
.040
1300
.000
3430
$10
269
209
209
_
260
269
269
264
-.320°
434°
364°
.000
000
000
000
.984
.065
269
269
269
268
269
260
-.019
-.028
026
-.979°
.066°
.786'
-319'
.029
-.320
1.000
.328
.,48U
.000
488
.651
000
.006
.000
300
.000
.836
.000
-
.6S1
030
259
269
269
269
269
269
269
269
289
269
269
269
269
.399°
816
1400°
229
007
.034
.026
.547°
.005
498°
028
0,000
.321
303
304
(555
.787
579
497
400
.594
408
.690
269
269
259
724
.445
.320°
.344°
.393
.000
259
.000
400
300
.300
269
269 070°
.000
269
259
269
-579
.924°
-.120
.000
.000
050
269 1005
910
269
269
200
394°
-.487°
.323°
.300
.000
.000
.7S3 ..
269
259 170°
006
209
269
000
.085°
995
932
299
209
0000
091
528°
-
.197
.090 209
289
269
209
269
269
259
269
269
269
269
269
259
269
269
.019
-OSO
.300
099
051
.039
029
-GiS
-,1 07
.000
-.019
.000
090
8.000
I
157
.418
.995
.879
.105
527
630
.803
056
984
.733
.995
.797
269
289
269
269
269
249
269
269
200
269
269
268
289
269
269
298°
174'
.785°
.047°
-.069
.092°
-219'
.035'
-.069°
.070°
-.237'
.085
.526°
.603°
7.30
000
034
.932
.014
.044
.002
000
002
.005
OOS
000
062
.000
259
269
299
269
259
269
369
259
269
259
258
260
269
269
259
.
0008149075. SF3 (Op004RS) DUUR Upoar:,M,G ho DUUR 00,01410006110671
LENGTE
T63
°73-
Sig 12-laiMd) 75 LENGTE Do-,214000 046604,7 0+9.2-74104)
733'
Sg (2-16983)
15 DIEPTE CoOnelalion Coalloent 519 (2-0040)
°5'
DIEPrE
RICHTING
.000
.000
.000
175
ITT
175
1.000
.000 175
BREEDTE Cooelalon C09ISO2,1I
BREEDTE
175
.602 1
.947°
.90o
.000
.947°
$34'
.000
.000
775
176
lOS
175
.536
1,000
.000
-
175
AFSTAND
VOEGEn
00
VOLUME
N
N VOLUME 008614307 002150671 014 (2-0060)
15 00 Coflelellofi D067fl0201 599. (2-94+104) N OM C0,16I6500 D0211a4271 S!g. (2-1o144)
15 0570008 0011414500 Coeflloeol 149.2-7044)
15 M000REE COIOSIOIOOCOOR4GOOI 094 (2-98984)
15 OOG Colnola500003I703flI 5+9. (2-7044)
15 CME CDIIII4I00002IN327I Sig (2-04124)
13 FL00 0018(4700 005703fl Sig (2-10160)
13
OOG
CME
PLUS
-.050
-551
$02
766
000
.579
000
.000
.000
000
$05
175
175
175
175
175
175
175
775
775
.000
.037
634
-$34
720
036
.547°
.526°
-078
.152
.429
.624
.030
.655
.000
.639
.000
.000
.705
043
175
17S
175
775
175
175
-los
$83
.779 °
$55
.742 °
.083
.166
.272
.000
.470
.000
276
175 1.000 °
341 .600
775
175
171
.439
-.036
.169
.000
.642
$26
175
175
175
175
fl5
775
fl5
175
175
175
175
175
175
634•
207'
.806
-040
,9S1'
-290°
.555'
.512°
.5143
.102
.000
000
.000
-
-
072
.000
.000
.S99
.000
.000
.000
.000
270
$19
175
175
175
175
175
175
175
775
175
175
176
175
175
175
175
-
-
-
-
-
-
-
-
775
.000.
555 -
75
IJS
75
75
75
175
.130
'.060
-.105
.936
-
1.000
.087
.429
.166
072
175
VOEVCR CMleIaSofl 009130801 Sig (2-1460)
M0000EE
Y'
.000
513 (2-149103)
5+9 (2-06440)
76
-550
657
.684'
RICHTING 00081410fl 008130101
AFSTAND 001,018107 002154271
VSTR009
OM
.130
.000
175
75
75
OS
75
.037
$83
-287°
-
-.200°
.524
272
.000
-
.008
175
175
775
175
175
75
171
.200'
.063
-.116
071
.201'
-lOS
.201 °
.113
.192
.006
.39!
.925
,32S
.005
.998
.008
.130
011
75 1.000 -
175
175
fl5
175
175
175
75
-.174'
.051
-317°
1,000'
$83
-.455'
.021
.421
.004
.000
272
.000
75
175
176
175
175
176
176
75
175
175
.760'
.839°
.779°
.895°
.065
-174°
.070
.009
.968°
-.176°
.779 °
.000
.000
.000
$60
-
.341
021
-
.902
.000
020
75
75
775
75
175
175
.380
.000
175
.576'
-.052
.000
.492
IJS .1439
775
75
lOS
775
175
fl5
75
75
175
75
OS
175
75
175
175
-OSO
.034
.055
-.040
-
-.119
.061
.000
1.000
.076
.073
$55
.12
-.121
-.163
.505
$85
.470
.125
,421
.902
-
.836
.337
.470
.141
.170
.039
705
17S
175
.709°
.720°
.742
.931°
.000
.000
.000
.030
-
175 -:11 .000
175
175
175
.036
6i
.639
276
-
75
175
176
.000
-
:j
175
176
175
975
175
.075
-217°
.966 °
$15
1.000
225
.004
.000
.635
-
175
175
575
173
175
-210°
.742°
.539'
.045
.161
.004
.060
.000
.627
.011
175
175
175
175
175
175
76
-.201°
1.000°
176
173
-.299
1070
.083
'.458
'.060
-272
.008
.000
.020
.337
.004
-
276
.000
261
.900
175
175
175
175
175
175
175
175
175
175
175
175
175
175
175
.602'
.840
.070°
,SSS'
-
-.105
$83
.719°
$55
.742°
043
.000
.000
.000
.000
-
.968
.272
.000
1 970
.000
276
-
175
lOS
-
111
975
975
775
.756°
.528°
439 °
.512°
000
.030
.000
.000
.201 °
175
775
-.455 °
.575°
.000
175
175
IJS
75
.036
-.075
-.035
'.043
.645
406
.642
.576
176
175
175 .103°
$42
$25
175
175
111
(75
175
111
.5,3
-.458'
.439'
.000
.909
,S31
.141
.000
.000
.000
,
.152
.020
175
175
175
775
175
,067
.052
-.121
-.048
-069
-$35
.136
.360
.492
.110
.527
75
175 -.035
'.912
.913
173
775 .436° .000
175 1,000 -
flS
.000
176
75
175
175
175
775
75
75
OS
III
.331
.152°
.168'
.182°
.192°
-.793'
.161°
-.272°
.168°
.531 °
559 °
.000
.000
.045
026
.016
-
$11
.000
.009
.031
01!
.000
$26
.000
.000
-
175
17 5
175
75
175
OS
fl5
(05
75
75
OS
OS
175
OS
105
175
175 -.268'
75
176 .100 .152
75 (98°
- Conelabo, IS 515000401 al 812 $7 14481 )2.laIIed( C0001440, 0 osniBUant al No $5 15421 (2-14420)
0000146006, 9F3 (41149489$) DUUR 0704,7204 110 142(40 CMI6I4I00 0001137001
BREEDTE
LENGTE
1000
.720'
DIEPTE
OESTAN7
(OEVER
.121
-457
RICHTING
205
VOLUME
AS
290
599 (2-10960)
15 LENGTE CanelalMo 003150661 0+4 (2-141444)
13 BREEDTE Cooela500 002154471 519 (2-13084)
15 DIEPTE 0076(2108005159801 5+9 (2-141444)
15
153 060°
155 1,000
1S4
53
.720°
.594°
.000
000
53
153
153
60039Fl
EME
000
ELUX
.430
.467
.720
.536
.102
.091
.000
.000
.000
090
206
15,1
153
53
053
153
1.
L53
.136 .094
150
153
.894°
.197°
.149
.067
.579'
-.104'
.362'
-.057
.664°
.465°
-$74
.124
,015
,
.066
.409
.000
.031
.000
.4(0
.000
.000
.364
.139
153
153
.000
000
153
/5760044
OM
-930
153
753
L53
753
153
1,000
.935
.155
$23
.552
-.933
.373
'.023
.
.096
-
065
.179
.000
.102
.000
.775
53
53 1.000' ,
53
55
.462
,042
155
.000
53
.505
.056
153
153
159
153
153
ISO
153
163
154
153
153
305°
.167°
.185
1,000
,
-$96
-.264°
.840°
.090
.938°
.265°
.135
.142
005
030
.000
.015
.096
-
.844
.001
.000
.327
.000
.001
.096
.081
.955
.790
iS)
53
153
53
153
IS)
53
153
53
153
im
IS)
IS)
lSS
153
163
153
154
53
RICHTING 549 (2-94423)
. 153
IS)
154
153
753
53
1S)
53
153
153
IS)
IS)
15)
153
.727
140
.155
-$16
-
LOOS
',OSl
.069
035
$35
$29
.755
.049
-.111
-077
(IS
.066
.055
644
-
,
.705
.400
$64
.571
124
.OSS
615
.970
.346
-.407°
.050
$23
-254°
-
-.0)1
1.000
153
153
IS)
163 AFSTAND 001414100 CoOI6020I Sig (2-98443) GOEDER 0014141100 UO8TIO6DI
-
-212°
-.010
-.262'
023
-.268°
006
-$49
706
-
.009
.407
.001
.779
001
350
.551
153
ISa
(53
153
753
153
163
153
153
440
.069
-212
1200
014
.949 -
213'
.652'
.330
-027
003
.000
.
400
009
-
.859
.000
.005
000
.000
.741
257
153
Sig (2.1060) VOLUME 00051400, COeIlaiaOl A+g. 12-0944)
15 00 E0161a500 17021124801 519. )2°laJIed)
15 006 D0R3I2IMD COeISOeTI Sig. )Z'1a1114) VSTROOM 0241812500 DoelSa8nl 513 (2-00444)
15 M0006EE CMneIa600 0081103,1 0+9 (2-1460)
15 DOS D0I$I2IOODOOR438OI Sig (2-0860)
15 EME 00,812000 005190601 Sig (2-9860) FL00 000114100006164601 510 (2-99444) S 001598607 IS 1991110211 al 805 01 94481 (2-18224). 000214600024401504,121613 0511910(2-0060)
.590' .000
"°"j
"j .000
.000
53
1S3
-1.000'
53
IS)
153
153
53
753
153
IS)
15)
-.137
-.174 °
-.133
.080
.035
-010
$14
1.000
.064
.024
-.103
-.983°
-.121
.097
.031
.102
.327
.
.664
.907
.659
-
.432
.771
.102
.024
.136
IS)
53
5)
153
153
15)
IS)
.430°
.362°
273°
.940°
.000
.000
.000
0430
-
154
153
53
153
153
267
.067
'.023
265'
.000
.410
.775
.039
, 15)
153
IS)
.720'
.894°
.000
.000
153
IS)
1,000
.135
-
.096
153
753
lS3
153
IS)
.539'
.465°
.462°
.142
.000
.000
.000
.081
-
15)
153
15.5
153 .313
153
153
1S3
153
153
153
15)
103
153
$35
.292
.945'
.064
1,000
264
.473'
245
.003
076
.671
.00!
.432
-
.001
.000
.002
alS
.041
ISa
63
$29
1.000
.724
.000
153
IS)
IS)
.213°
$24
.264°
.008
.771
.009
153
IS)
1.000
-$23 fl6
1S3 264° 201
153
IS)
153
-$79
.044
.330
.585
IS)
153
153
153
153
IS)
153
.155
.023
.552°
-.133
.373°
'.023
1.900
.462
.042
.155
.055
.779
.000
.102
.000
.776
-
.059
.608
.056
1.
IS)
153
153
153
153
IS)
153
15)
153
.047
-.Na ,
.330°
'.183°
245'
.264°
.492°
.090
.086
.4)9'
673
.009
.030
024
002
.069
.500
,
.291
.000
IS)
53
15)
15)
153
153
753
153
153
153
153
IS)
153
53
IS)
153
-lO2
.004
'.042
.003
-
•.Il 9
.006
'$27
-.121
.003
'$79
-.042
.086
9,000
.255
.364
.038
,SSS
-
.170
.350
.741
.136
905
3)0
.608
.251
153
IS)
IS)
1S3
65)
IS)
IS)
IS)
IS)
IS)
15)
IS)
15)
IS)
.736
.123
.155
.090
-
'000
'.049
.082
-200°
$78
.644
.155
.4)5°
.089°
.094
.131
056
.710
-
.946
.651
357
HIS
.549
588
.056
1S)
153
453
153
153
1S)
163
153
IS)
153
753
150
I5)
153
150 .889° IS) 1.000 135
574 (2)2502)
.540
.749
.705
Rg (2-714142)
000
.
SS (2-14502)
.728
lOS
S!9 (2-6740)
.775
542
BREEDTE C6!072(6000676000)
775
773
.795
557
.032
.505
.676
.440
977
655
.770
.000
.000
430
000
.625
.654
.551
552
000
.000
522
651
96-2
550
520
905
.742
000
000
.000
.000
.030
.000
.000
.097
.005
.000
.000
276
746
.000
.000
.507
.010
015
.000
.609
000
722
000
.000
.600
.003
1000
.620'
-.143'
.672'
.023
.504'
,0IS
I000
.236
.019
.151'
.000
.000
.000
.007
.000
876
.000
.748
.000
.860
.001
.644
.065
.000
.000
.060
.0%
.000
000
455
.947
026
000
.012
02)
537'
.642'
S9 (2-4292)
.770
.657
000
.000
S!g (2-082)
785
AGO .504
000
000
000
-792.725
AGO SIO (2-78062)
.507
560
000
.007
.000
.664
574 (2.5060)
.532
.525
.000 A.
.010 AGO
0%
.065
000
.057
-.006
-.874
'.7 73
-.126
.221
206
602
505
.905
.000
.075
.000
.000
.000
99)2-6164)
.676
.792
0%
000
.000
.000
.761
564
.000
574 (2-79723)
.440
.000
067
606
916
.309
.032
003
.022
.680
574 (2.06792)
67)
606
.000
000
.000
.000
737
.670
.500
.000
443
027 AGO
019
-,Slr
017
.275
-006
.090
.760
727'
-242'
.025
575 (40690)
.406
.984
000
.721
.746
.000
054
007
.000
600
552
.400
S!4 (200503)
.773
557
200
.000
-
000
.000
.000
.007
.000
.616
000
VOEVER 00114191600286019!1) 679 (2-00782)
.000
.000
.767
.002
.107
.052 AGO
.000
.747
.007
325
.000
244
003
.570
.507
.000
.376
.660
.519
7.000
-316
-.107'
-330
.727'
-.725'
.047
.727'
.535
.022
.000
.400
.007
.472
006
.340
.610
.000
.000
.000
345
j16
.000
.993
502
.676
319
314
000
.300
.000
.000
.500
007
015
.367
.042
-.025
745
052
.056
552
000
.920
007
-
.030
.000
.000
500
-
S80•
45)
AGO.000
VOLUGAE
VS0000S4 0017840050961501471
-.267'
1,000
746 .1
S.0 (2-00792)
000
S!Q (2-0062)
.000
.000
2)9
5.4 (2-0062)
.000
.000
745
303030 S4541o74761110 LOKATIE 007)94007 00516091..
1000
5.9 (4)443)
S!Q (20660)
.052
0
.000
0ALR
.000
.000
.000
747
.076
.012
.000
019
.000
.970
.610
.847
.007
.890
006
779
370
.003
.507 A.
029
.045
.676
.569
002
.030
)7(
3030570
PTE
IS0
.562
000
.950
365 AGO
.690
.007
.552
.001
303060
4303030
007
.025
.025
010
047
320
20 .545
7570006
02)
0350050 '211
0030E0
.026'
007
.023
2)0'
.050
747
5)4
.994
264
.001
974
997
.752
.500
609
.692
.001
.267
050
.612
.753
.99)
.926
340
000
675
9710
622
.327
.000
002
.000
.000
.000
.551
.180
.009
.000
.002
.404
.020
7.0001
.195'
710
.778
.062
005
.000
.
30
.1 S)4 (2-11463)
.747
497
S14 (2-7662)
914
.350
.000
.025
,03S
.706
827
.994
522
.444
.000
325
.520
7907
.976
7061,0%
.698
.752
.000
.000
.000
-
BTEEOÏE 00,194000 CO2150*T) S,g (2.0060) DIEPTE 0009(8)67 0096595! S74 (2-1662)
.000
.744
.000
.00 0
eLS
000
.000
.300
.002
,
.706'
.756'
000
,
1,000 ,
.440
74
.000
774
-.099
.909'
.072
.796'
.747
.000
.849
.000
2)8
.750-222'
,9S8
-.023
.990'
- 2)0
.706'
.235'
.277
.012
.000
000
907
000
.000
.000
000
.079
.029
.003
.707
.016
.010
.006
52)
.000
001
.000
287
.000
000
.101
.762
.426
207
,
.469
.000
000
000
.000
040
.000
.948
375
572
372
008
.796
.302
.001
S!O (2.76792)
575 (274762)
.00)
69)
.742
.000 GO
.005
.036
,
S!4 (2.6762)
974
625
.000
.845
.707
.0%
.929
S!g (2-14162)
.697
,540
550
.000
.000
050
.304
S!Q (2-77442)
.752
.0%
374
.774
949
60 7
524 (26162) VSTSOOM 001194180005521467 S. (2-7682) M0000EE 0077914766 025602801 S14 (2-8762) OBS 007796405 0096087) S.4. (1.6760)
Sla (2-79303) FLUO C4o,941100 0066097) Sig 25042)
001800700 6979075023) 8)819 014081(29040). C2119640549i4578201 240695 7842 (2-9044)
562
.575
Sao
.000
.000
007
.002
-.450
316
-078
-312'
606
270
305
796
279
044
.025
BOS
.827'
7,0001
.728'
.692
.522
000
273'
-.062
.250
.007
327
.001
.000
.500
.182
.407'
-.796'
.761'
.0%
505
002
.000 799'
000
.959
.000
.516 .762 375
.766
-
,,000
,000
.534
969'
244'
-095
'265'
.000
0%
.906
000
,569
809'
.072
769
l6l
.555
.949
.000
.265'
-.773
462'
.00e
375
.000
.065
.002
000
000
,soo
.022
,000
7.000
-.078
-.708
'.080
-099
-
218
095
204
717
1,000
.790
.710
079'
219
.502
.083
-.709
1997.000
-.078
305'
.002
002
.000
537
.404
.063 To
079
.004
.446
540
812
062
.541
.083
200
747'
.779
.200'
-276
-960
.220'
'.039
335
'099
.779'
997'
885'
.006
007
007
200
.220
272
.500
727
005
.040
000
325
-
-.098
-
.789'
-
'.040
,000
539'
-
.000 807'
0% 1.000
3
LENG TE
L - TIF .944
.000
S5 2-14484)
.982
00!0E
00
05I .707
800
.506
600
797
057
1
MODUREE
241
641
600
901
.000
002
.928
.042
.764
.011
.000
300
.000
.070
.000
.211 .658
.000
SO 2-16080)
514 (2-16142) 1,350373 00016(2165C08150871 S6. (2-1444)
.694
.954 .024
101'
.692
.894
.000
(.000
r 27 514 (2-90164)
..
.000
.944 .025
DIEPTE 0204367 C08150166.
.906
.764
761
000
000
.009
.426
.081'
.
824'
081
.000
090
.000
.000
.389
.000
.000
.040
.064
.645
.052
.502
-.092
.864
2-
.444
.299
.050
.960
.000
006
.000
.000
.355
.000
028
.841'
.066
.918
289
.551
844
327
.104
.112
.001
.044
.126
.000
.005
.120
.181
,35S
.042
.00!
634
.205'
552
.140'
-.043
.051
.027
.004-284'
1000
.001
171
.005
050
326'
.920
279
. 121,
.
.
.078
000
202
201
.000
060
.001
.005
.070
.540
.065
.027
.162
.049
.002
323
223
-
Sla (2-4(44)
S!4(2-0442)
S5 (2-4(42)
.038
.698
.797
.060
.279
.444
.103
.006
III
-
.100 27.
.256
.027
.000
.100
900
.56!
27
-
006
02 54 ( 2(2460)
519 (2- 0854) 002 0211614167050609011 S!l (2-08143)
SIg (2-1044)
.347
.929
.000
050
000
.057
.001
.365
.353
.050
.259
.358
.006
.489
.502
.532'
.918'
.341
448
000
000
000
.000
.821
.000
442
.059
S!g (2-5(160)
530
.764
325
005
55 (2-4)62)
.001
9(1
.000
.000
Sig (2.121163)
OlD (2-4143)
.005
.000
.020
000
900
970
202
-
.060
426
,,454
.0020
.110
(28
005
-.201'
.942'
.095
637
001
.000
(20
,005
.080
000
9(6
424
.404
.029
.163
334
.947
.343
.001
900
900
.001
.000
.006
.181
.001
.027
.000
055
000
328
.
.150
.002
.042
.018
.160
300
05 248
.623
.001
.494
.039
.043
.094
.847
90!
.000
ll57534
26000033
-
-
4 .520
.534
.090
203035
20)603
.380
549
1000
170
-
.631
.363
.838
104
,
(05
.006
.004
000
.001
051
155675
370307E
000
300
.000
2101
.000
.00E
300
.000
.020
OOS .362'
1.050
1.000
1000
(.000
(.000
(354
1.000
lO00
1 000
000
.702
.63S
C21161402736!47156137l 21 618 01402(210142) 02116460746197!5D42121 5(805408(29042)
550 (141. 800.067 1791 267 60 (7) 13557170 429410613132 LOKATIE 04114015(6 0766060
(490
012 (22043)
S!O (2.4142)
.305
75U5
6(006(50
6157030
02,4
50
-698'
000
000
OS7
(000
1,003
1000
.375
,510
.930
39!
.411
.040
380
.540
S4t
.45!'
.429
.566'
445
-sTr
598
'.0(6
005
004
.000
.000
.000
.000
.904
.000
.000
.000
.082
376
311
.025
092
900
(.200
.299'
-.051
.064
'.100
.630
'.058
.600
'.03 .6
.202
.000
.522
719 (4-4.63)
1,000
.675
515 (2-9042)
.300
.5(0
000
000
-629
lol'
'.56
3
.000
3023 .736' 000
1 7.
000
0027 CO!1814157 0505(0921
0(3913
000
01.20 .642' .000
211
1 11
.401
.214'
-.005
.096
.000
.000
.283
.103
.000
001
.753
033
27.
BREEDTE C0T6616700850571 S (2-4644) DIEPTE C011OOI5(TEOOISO5II S14 (2-04142) RICIOTINO 021161216700060571 05, (2-9054)
(.000
.630
.000
,
.772' .900
.426'
269
000
962
.425'
(300
.391
.000
0120
-.050
'.5061
.105
-.091
1050
.411
.000
.093
102
.055
.000
.032
'.139'
.102'
'.045'
402'
500
.942'
321
.029
000
.000
.896
000
,
.224'
.725'
'.195'
.047
'.180'
.090
.000
.054
.720'
'.512'
000
202
.006
.000 -.109' .021
(65
160
.000
308
-
1000
'.640'
.149' 010
(60'
.259'
120' 041
391 '036
069
376
.102
.050
.002
'.091
.030
.102
615
.035
127'
.351
001
.335
.008
253
.049
.892
'.337'
-.040
'.332'
'.160'
.110
.049
.000
.064
19
'326
.119
.644
.053
(69
264
376
.852'
-,153'
-(00
(.000
546
.000
.011
.059
.000
.055
.000
000
031
401'
.712'
5*0
.841'
-(65'
.154
,93r
0(9,2-5643)
900
340
500
.450
.055
.000
.008
.007
.000
Si9 (4-90164)
(900
.000
604
.052
.322
.695
579
609 )2-1442(
7000 III
.522
.000
.090
.000
.300
.503
.165
000
.000
.086
.009
688'
-364'
.620
.210'
.000
.005
.000
900
.639
032
.410
.000
.000
.2
271 VOLUME 0021641610 6096065!
ft U2 16000033 E0,1616180700.180911. 019 (2-9042) 005 007,84167009(50*0, 0(4 (2-0552) EO4E 001164(601 00915065! 509 (2-9054)
-
00116490,149144644712! 64 31 (408! (2 - tal). EOI.1893796145044011 2! 618 OS 1605! (2-4.42)
1.000
.162
.000
-329
,
.
000
078
817
.551'
.773
1,000
006
0.045
'.0(8
.272
.502
.172
.000
090
-
.532
.000
.090
.435
.044
-.100
.630'
'.056
.500
'.030
.163
.006
.322
.000
.617
2(0'
-.202'
210'
001
.000
.354'
314'
.19!
.219'
.194
.030
.060
-.165'
310'
-.051
990
.945
.000
.001
.000
.002
611
.453
056
.000
.310
300
.044
303
.753
.005
__
.576
g
- - - '.057
.110
-328
.049
.004
.644
.024 ~I
.164
.619
-
.
.417
.000
.132
.384
'.024
-
3(3 -.091
4320
.290'
835
.0(9
-
.632
(000
735. .
.005
.
.
.052
.000
.000
-.032
014 (2.14162)
.000
1.000
.093
000
'.345'
.008
.
216.924
l
III
(000
Sig (20847) VOEVER 02110141617 00860971
.075
1771
.
(.620
.031
'.024
.612
.857
- -
065
.6(2
.044
219'
'024
23
.00
.697
.045
.000
.992' .000
-
.610
.
.492'
.802'
.000
.000
7.000
530'
-
.050
1*
LOKATIE
PUUR
Sla (2.14080)
003
SIO (2-8343)
(000
RLEWTE
LESOTE
1,000
000
S!W (2-0.80)
.000
.6)8
((AUTO))
OIEPTE
7000
ESTONU
1.000
VOLI1UE
bEVER
OC
AM"STTOOI4
60045FF
TSE
OOS
FL00
.000
1.000
1,000
1000
.000
1.000
1000
000
000
,SIT
000
703
027
.427
.04)
000
.000
000
.000
.476
0)6
.600
.2014
-.033
.143
.000
.000
.565
.060
003
005
(55'
.000
950
0)4
000
440
.015
434
.441
.008
,SSS
.385
000
000
.000
.052
.000
.000
7 7. .8)5
.
77.
77. .800
720
.
000
.000
.600
7.000
1,000
.000
.055
.795
7,000
.444
000
,00
.OSS
864
S!g (250122)
1,000
407
000
000
SIO (2-14180)
1,000
006
.000
000
060
LENOTE C01014331004760271 Sly (2-50120)
'.035
-.052
.655
-.014
.776
-.06
,646
.415
.000
554
.333
.032
.072
.641
007
.655
970
.345
.000
826
.000
000
.075
000
.4
1 OAEEOTE C011514007 C041501821
675
.000
1,005
'.0 .33
lar .000
000
.000
.670
.493
-,072
-.230
.058
-.141
443
.057
.02!
S6 (2- 5060)
S!g (2.12180)
650
1000
VOEVES 001,6(610500616020)
.055
.649
670
.247
-.570-002
-.070
-346
346
958
.455
'224
.155
-,280
l005
.000
.000
340
.002
.002
.000
.020
9)5
.628
645
.353
-.282'
.657
427
-.030
000
.000
333
340
3)3
2
.440
.060
0
950
074
.622
745 (2-62123)
1000
.789
.000
.476
.345
000
55 (3-60123)
7,000
.5)7
500
.000
.000
.040
.449
.002
-
.545
.000
.650
.034
645
-
.350
S!Q (2-6084)
.048
.012 -.1861.000
-
1,000
.000
264
.454
926
.375
000
.049
783
779
.855
.610
.052
,290
660
-065
.000
1,000
703
000
.030
.000
000
-
.486
.000
000
090
-
1000
347
000
.408
.307
000
.013
.000
.002
.035
7000
447
330
OOr
6 7. 0014 C01180158T 0386020! 5.9 (2-6082)
S!4 (2-8.120)
5.4 (4.0262)
ier
17.
VSTROOM
S!O (2-31)93)
S5 (2-00021
.77.
.000
000
.000
10033F
II .545'
000
Z.
.000
418
958
.074
060
.0)4
0005107407F
0045070
670
470
-
000
.525
.000
.037
.060
.844
.000
.002
.462
.002
4550
443
.047
,06)
021
AFSTANO
705055
00)06E
.000
.000
.440
0)6
SlAAT(S))
0(7515
692
.t l-
3)3
30
.060
010
VITROOM
40007E)
000
0
.500
.000
003 .406'
F47
FLUO
000
.000
033
004
300
000
050
000
000
034
000
S14 (2-8(43)
-
300
7000
000
1000
.000
1,000
7,000
.000
.000
7.000
.000
1000
.000
.000
000
S.4 (2-5083)
000
-
602
654
978
.118
.446
.745
.159
.000
725
.675
.676
.000
.000
.000
000
.326
.000
.000
000
.007
207
005
.000
5p44UT4T6 00 LOKATIE C011616157 03801020,
S!4 (2.8120)
1,003
7703
602
-
000
000
000
.220
,
.01
17. S,Q (2.8183) BREEDTE C0,94125 006)5050) S5 (2)1683)
1000
694
000
000
002
566
879
1,000
976
.0100
.000
54
.068
.076
.154
7,027
.100
-.011
056
54
474
.341'
.210'
452
.081 . 032
.000
.000
-
.1%
.765
.004
633
.000
.000
.270'
.
.106
.003
.434
.047
.470'
.006
,
170
585
.000
.542
.003
934
.576
006
'68 DIEPTE 004,58)58 CO4ISOSSI 1.4 (2.4183)
.000
122
.348
.274
3)0'
7000
IS
.000
000
006
.000 -
-
-.040
- 339
.630
.144
-
563
.000
010
.030
.000
.000
356
29)
.600
.430
.640
.002
,SSS
.829
.773
639
.834
954
1. S.4 (2.06123) 16. .17 754
770
544
-
.090
,791
.965
.000
.,e30
.
.000
.707
.000
.050
,56S
.260
258
IT)
.000
.000
000 IF
.000
-
.540
.505
-
.024
.000
.000
.000
.744
.7)5
.0104
542
.765
.125
.201
000
.182
.717
.34)
.935
.252
262
171
.000
.700
-.011
,0S4
.7%
.960
.474
-
.040
.000
S!4. (2-60123)
300
.048
220
S!4 (2-6083)
1,000
.745
SIg (2-02120)
.433
154
.630
52
07. 376
.6
S14 (20084)
1040
434
.324
.843
.542
.030
.004
.757
329
S!g (2-0087)
1,000 I.
745
333
030
000
.445
.755
.303
.303
075
.829
.000
.000
325
.000
.706
-.002
.634'
.047
.485'
.006
,170
.655
000
.532
.000
.5
.526
.262
.045
.746
.792
. 24
000
,67S
.000
.005
.406
.000
.060
.002
.655
,675
1,000
,210
S.4. 12-11682)
1400
.576
.000
000
S14 (2-0080)
300
.000
.007
.068
514 (2-161120) U0005EE 00116)9505 006150661
.005
.786
.29)
-
16,
".0015110181010611150113441(2.13182) C01191411009819716043191014 0S15091(2.18483(
.700
.796
3
TE
010
-006
-005
0000 S0 029500 LOKATIE 00,6(9,97 0U6(0000
1000
948'
DSC IAFSTAND -001
013
- 000
000007000000 -.001
-.009
.047
'000 -033
-.007
.000
.013
- 009
.017
.000
.932'
.645
229
.324
.360
.999
.999
.330
.629
.753
506
.399
.000
.000
010
.076
1.000
492
.340
419
.,S95'
.400
.799'
532'
.104'
449
.617 -
.540'
.313
.046
.977
.229
.
000
.000
.000
.000
000
000
333
.022
.000
.000
340
.000
932
.121
LENGTE 001194197 00016061(,-.006
.097
492
652'
.209'
037
.037
.063
032
-102
425
.070
.952'
.192
013
.121
S4 12-19192)
.924
.324
300
000
000
.532
.976
.187
033
.010
000
.244
.000
.001
.070
.074
1,0 (2.0992)
562
.069
.000
.022
.020
.009
.000
.000
.081
.000
093
.002
.955
045
.53)
.502
1,0 32-1.2621
330
KUUR CO3,9)6007 009(5061,, 5,4 (2(2360)
(000
lOS'
211 .003
S'4 (0-16182)
907
994
.000
.000
020
.030
.000
.000
.457
.000
.000
.022
.157
S4 (2.1.194)
.942
.594
.000
.502
.040
.003
.000
.000
.0(0
.755
019
002
.040
.960
.733
.460
.000
OSO
449'
.03S
'Tol'
229'
-.9071.400
-.590
.385'
-.129'
(76'
'337'
TOT'
-012
.035
.009
042-1.193)
943
559
300
.579
.039
.000
.000
.003
.044
.005
.000
036
.543
.551
.952
S.g (2.290)
.997
.629
000
.197
.009
.000
.000
.000
-
000
.759
.000
.000
009
.985
.447
945
0, 0 (2-0093)
.984
.547
.000
000
.000
.000
3(0
.003
.000
.439
.000
.000
.000
.000
.002
.0(5
023
.457
.755
.044
(59
440
-
5(1
.122
.081
.002
59
000
530
005
030
000
000
000
000
000
03
.609
.000
244
.091
.200
.000
.000
.000
(22
.000
892
.360
.009
.200
-
020
.040
.038
.005
.000
.001
.000
.097
210
'257'
75'
(62'
023
'.000
'.0(2
.327
.190'
,T9'o'
lol'
-.047
.642
.640
.309
.002
.503
.447
339
AFSTAND EU,,48507 009)50901
.000
.5(9
(44
.744
.109
E. S'Q. (2-4183)
.903
126. 91 3
2 III
5,9 (20984)
,54S
54 (2.38493) 005
C0098517 0093097,
.392'
.000
514 (28, 83)
.001
.000
005
002
.002
.197
.992
S,4 (2-14493)
300
.033
.832
.019
.999
.531
103
.434
.594
574
.002
.990
095
.000
42('
.333
(90
.037
.404
.002
-
.744
.409
944
.092
000
.394
.272
974
090
909000
00E3
.707
.799
000
790' .000
1. 5,0 (2.1.382)
000
.000
.121
,0S4
.060
.922
.945
0000009070900007090003900050
AFSTAND
OGKAEO
0F
III.
.597
.711
.759
.502
.493
(49
00978.0039,MFOIO (07*9.26)
'0901(3
0
S,g (2.10182)
000
776
.820
796
.905
00
00 603
.929
001
01.0
2350
172
000
. 000
S,4. (0-8(84)
000
-
439
.329
359
.002
.,650
,SOT
400
000
521
.959
.359
391
.000
.000
S'g (2.9183)
.776
0`0 439
-
000
.303
.300
-
599
.000
000
.533
.000
.000
.000
.000
.139
.400
44 (2491.3)
827
.120
.000
-
000
000
.464
375
.300
.046
.000
.095
.000
,
.597
002
.333
.121
.004
.500
231
.000
.005
T 000
.226
, 219
990'
-.087
.003
.005
.300
.2S4
000
.005
.070
.064
.025
S,4 (4.2980)
795
353
.000
.000
-.004
.052
.9017
.532'
.405'
S,g (2-(48d(
.939
503
.335
.300
.010
514, (2(91.3)
,
S'9(0-30,1.2)
.497
650
.056
.469
.123
0)071E 001,91.507006790953
-
.005
-
.000
507
.001
.435'
2.r
.107
.2(9
.004
500
.001
.369
.005
.005
.121
.320
.769
.399
.954. .
VOEVER S,g (2.4983)
.711
.93
.000
AlS
.004
005
.005
-321
.459
.716'
lor
.946'
.950'
.,709',107
514 (2.9983)
.799
.462
.050
.000
.330
.000
.070
.164
S(4 (2-1.183)
.603
000
.539
544
.233
.294
-
.747
644'
.544'
.534'
.1617
.000
000
,
VOLUME Co.,.80900066067,
032
7
CQl,893570069015K1 Sig (2-3983)
.625
038
640'
.62
.930
.
VS15007A C5,(9140000U66U67( S14 (2-0983) 400000E U05,68507CU66o.3(
053
.094
.529
,
(59' .940
369
.747
.033
.004
.091
.483
.269
1.000
'049
.863'
'.110
.495'
273'
.097
292'
.526
.005
.157
.000
.000
210
.000
.510
.
.604
.004
.227
.032
.422
.955'
040
(.000
.16('
.524'
.326'
.303
292'
,
.604
-
.007
.000
.200
.902
.309
(.000
217'
-.109
.029
.'215'l,007-.11O .707
.956
,
.095
.005
004
.321
371
.581'
.869
3.000'
.405'
.000
.440
.005 '.320
300
.040
.157
-.0(2
-.161'
.974
.037
2(6'
.890'
'.393
.594'
.005
2(7'
(040
',OSS
.029
097
.479
272
.992'
.020
.000
.607
.001
060'
.762'
S14, (1-19,84)
.799
300
121
.004
.000
.237
.330
.000
C0(164103 C00190931
.306
'.135
436'
.954'
.352'
242
.120
.131
273'
.165'
.029'
-.129
.092'
S4,)216182)
.172
Aal
.000
009
.033
.001
.120
,091
.000
.032
000
.097
.000
S14 2.2983)
,
3033
.136
.567
.807
.366
.799
.693
210
.422
.762
.476
.907
.000
.
.000
000
.202
003
305
.389
269
.000
510
.000
274
.321
333
000
S.ç (23982)
001,629004 9190,50251 9, 5(6 03 860 (2-12183) 030,9(002769,4011714016124 0560(9)2.4184)
000
.000
.
.
1,003
.000
000
LOKATIE S!O. (2-41992)
AFSTAND
vGEVER
VOLUME
VSTADOM
5000000
.941
.154
,861
.986
.814
.081
.858
.000
007
000
007
.184
SAS
.200
975
.096
.000
.769
.992
.152
.000
.000
.000
000
.077
.014
.000
.990
.000
.000
.000
.000
.092
.612
.915
,,000
076
.005
072
.000
.000
.001
.071
.000
.695
.554
.786
659
.000
000
.007
.935
.741
.790
.151
.267 lil
.000
462
.000
.095
296
.522
49
.744
.447
727
.030
.434
.464
.001
382
515
.095
245
.695
.069
. 000
.956
.745
.762
.844
.009
007
247
000
.060
.254
.682
.779
.700
.000
.054
.607
.526
.087
.001
.664
.716
.249
.756
.789
.852
1,000 Ull
.429
.023
LENGTE
BREEDTE
.000
.965
.941
1,000
049
.111
,,000
H
OUUR
RCIUG
DIEPTE
S!g 2-19294)
.000
.
NS.(2-19194)
.995
.046
S!Q (2-16193)
.607
.111
.000
S!9 )2-1a403)
000
152
000
000 .
S!g (2-14443)
.94!
945
.011
.078
269
514.2-4490)
.834
.206
.070
.006 Ull
. 064 Ul,
.717
.
5)4 2-4492)
.567
.615
.000
.072
.956
. 067
.
.447
-
Sig (2-10092)
.056
269
.000
.000
.000
.000
,
.127
249
.
292
.007
.S9S
.005
.000
404
029
.200
,
.717
004
00
DOS
-
ENE
FLUO
519 79197) 21
S!2 (4-9124)
.574
'll .200
000
.000
.000
NS 12-19492)
981
.766
.000
.061
.
27
NS 2.14494) 00055EV 00119911970009061.. 519 (2-4424)
.774
859
.962
.006
471
635
.068
.483
.000
.207
.706
.067
.000
.124
.752
.959
lOOS
.000
.274
.036
.488
202
272
.04)
000
150
.000
.000
259
.
.679
.000
.50
.001
.645
-
001
.741 lll
.790
.755
-.171 S!Q (2)2094)
.055
.000
.084
.686
.741
.502
-
.063
.747
.750
.741
-
.000
.006
S!6. (2-12080)
.020
.000
012
959
.790
.744
-
.3)3
.782
354
.671
.116
.759
.707
.060
-
500
514 (2-16084)
000
.000 1.
.616 Uil
.789
.754
244
-
.306
.544
.552
229
.260
.852
.753
.006
.000
054
-
BIJLAGE V FACTOR-ANALYSE
Scree Plot, RF2 Opwaarts
Scree Plot, RF2, 1 >=60 5
5
4
4
3
3
2
2
5,
ujo
21 9 > c 5)
>
c 5)
0,
1
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
1
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Component Number
Component Number
Scree Plot, MF2, 1 >= 60
Scree Plot, RF2 Afwaarts 5
6
5
4
0)
76
21
>
0 0) 0,
W
W
O
O 1
2 3 4 5 6 7 8 9 15
1
2 3 4 5 6 7 8 9 10
Component Number
Componerlt Number
Scree Plot, MF2 Afwaarts
Scree Plot, MF2 Opwaarts €
5
4
3
2
0) =1
>
0) 0) 0)
00
__ _______________________ -
1 2 3 4 5 6 7 9 9 10 11 12 13
Component Number
WO
2 3 4 5 6 7 8 9 10 12
Component Number
Scree Plot, RF3 Opwaarts
Scree Plot, RF3, 1 >= 60 5
5
4
4
3
:
2
>
c
9 0) LflO
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
1
2 3 4 5 6 7 8 9 10 Ii
Component Number
Component Number
Scree Plot, MF3, 1 >= 60
Scree Plot, RF3 Afwaarts 4
6
5 3 4
3
2
0
>
0 0) 0)
)jj0 1
2 3 4 5 6 7 8 9 10
1
2 3 4 5 6 7 8 9 10
Component Number
Component Number
Scree Plot, MF3 Afwaarts
Scree Plot, MF3 Opwaarts 6
5
4
: 3
0) 01
•10 >
0)
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Component Number
Component Number
Scree Plot, MF3m Opwaarts
Scree Plot, MF3m, 1 >= 60 4
4
3
: 2
co
20
>
>
c
0
0
0
2-1 .. 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Component Number
Scree Plot, MF3m Afwaarts 5-
2
>
0 0 0
2° 1
2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
Component Number
0° 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13
Component Number
nr
NR
ir
4
:
4 t • t
-
J
41r 4zi;
1:.
;—-
16
77
I
l
ov JA -
-