VGM @
VGM @
What we don’t want … VGM @ BioTeC Veiligheid, Gezondheid en Milieu Overzicht werkpraktijken, richtlijnen, voorschriften September 2011
VGM @
Inhoud • • • • • •
Noodnummer Laboratoria Biologische Veiligheid Chemische Veiligheid Bij ongelukken … Huisregels
Gebouwnummer: 391.21 Lokaalnummer: 00.22, 00.25, 00.30, 00.31
22222 NOODNUMMER KULEUVEN 016/32.22.22
ingeval van brand, explosie, labo-ongeval, inbraak, vechtpartij, uitvallen ventilatie, …
VGM @
Laboratoria
22000 CENTRALE DISPATCH KULEUVEN ingeval van serieuze technische problemen: elektrische panne, overstroming, …
Predictieve microbiologie Bioreactoren Voorbereiding- en afwaslokaal Afvalwaterzuivering
VGM @
Inhoud 1. Biologische risico’s 2. Inperkingsniveau van het labo 3. Werkvoorschriften
BIOLOGISCHE VEILIGHEID
– Code Goede Microbiologische Praktijk – Werken in bioveiligheidskabinet – Ontsmettingsprocedure – Handenhygiëne – Risicohoudend afval – Huisregels
VGM @
1. Biologische risico’s @BioTeC Klasse II micro-organismen
VGM @
2. Inperkingsniveaus laboratoria • Risicoklassen voor micro-organismen I niet-pathogeen ⇒ inperkingsniveau 1 (L1) II zwak pathogeen, i.e., laag infectievermogen en goed te bestrijden ⇒ inperkingsniveau 2 (L2)
Salmonella Typhimurium
• Inperkingsniveau Actief slib (kans op fecale pathogenen, Clostridium perfringens, Hepatitis A)
L1 voor lokaal 00.30 L2 voor andere delen van het labo ⇒ zie informatie op toegangsdeuren labo!
Listeria monocytogenes
VGM @
Inperkingsniveau L2 BELANGRIJKSTE INPERKINGS- EN TOEGANGSVOORWAARDEN: • de deuren blijven zoveel mogelijk gesloten; • tijdens de proefneming moeten ramen en deuren gesloten zijn; • lokaal enkel betreden met toelating van de verantwoordelijke; • labojassen (en handschoenen) worden verplicht gedragen en verlaten het lokaal niet; • de laminaire flowkast (bioveiligheidskabinet) moet correct gebruikt worden; • aërosolvorming moet geminimaliseerd worden; • pipetteren met de mond is verboden; • levensvatbare micro-organismen moeten fysiek ingeperkt worden (gesloten recipiënten) wanneer ze niet gemanipuleerd worden; • de centrifuges die gebruikt worden om culturen van pathogene microorganismen te concentreren moeten in het L2 laboratorium staan;
VGM @
Inperkingsniveau L2 … • de werkoppervlakken worden ontsmet met een geschikt ontsmettingsmiddel na het beëindigen van de labo-activiteiten en ook wanneer biologisch materiaal gemorst is; • een nota met gebruiksaanwijzing van ontsmettingsmiddelen moet aanwezig zijn; • eten, drinken en roken, gebruik van cosmetica en stockeren van etenswaren voor menselijke consumptie zijn verboden in deze lokalen; • na afloop van de proefnemingen wordt al het mogelijk besmet materiaal chemisch of door autoclavering geïnactiveerd of afgevoerd als risicohoudend biologisch afval; • handen moeten gewassen worden alvorens het labo te verlaten (met desinfecterende zeep) en telkens als dit nodig blijkt; • ongevallen en incidenten moeten onmiddellijk gemeld worden aan de laboverantwoordelijke (K. Bernaerts of dagelijkse begeleider).
VGM @
VGM @
Inperkingsvoorwaarden
Inperkingsvoorwaarden
Belangrijkste info staat aangegeven op toegangsdeuren! • Info risicoklasse en inperkingsniveau • Pictogrammen: • Biologisch besmettingsgevaar • Geen toegang voor onbevoegden • Labojas verplicht
• Melding doorlopende proeven
VGM @
3. Werkvoorschriften A. B. C. D. E. F. G. H. I.
Code Goede Microbiologische Praktijk Werken in bioveiligheidskabinet Ontsmettingsprocedure Handenhygiëne Risicohoudend afval Werken met bunzenbrander en ethanol Huisregels Melding nieuwe micro-organismen Persoonlijke beschermingsmiddelen
VGM @
A. Code voor Goede Microbiologische Praktijk (GMP) ⇒ hangt uit in labo ⇒ belangrijke regels aanvullend bij inperkingsvoorwaarden Na het morsen wordt direct ontsmet (zie procedure). • Opslag van biologisch materiaal gebeurt op een veilige manier. • Experimenten worden genoteerd in een laboschrift dat in of nabij het labo bewaard wordt. • Gebruikte materialen worden ontsmet voordat ze worden gewassen of hergebruikt. • Geen rugzakken en jassen in het labo. • Draag geen sieraden of horloges … ⇒ https://admin.kuleuven.be/vgm/intranet/BioveiligheidCodeGoede MicrobiologischePraktijk.html •
VGM @
B. Werken in bioveiligheidskabinet
VGM @
Werken in bioveiligheidskabinet
• Lokaal 00.22 • Bescherming van werknemer + experiment en milieu • Werk met schuifdeur op juiste hoogte (‘werkstand gecalibreerd’) • Ontsmet (met 70% alcohol) werkblad en benodigde materialen • Zet enkel de noodzakelijke spullen in het kabinet! • Verstoor de luchtstroom zo min mogelijk • Schuifraam altijd dicht tenzij er in het kabinet gewerkt wordt
VGM @
VGM @
C. Ontsmettingsprocedure – L2 • Na beëindigen van de labo-activiteiten of bij morsen met biologisch risicohoudend materiaal van risicoklasse 2 onmiddellijk opkuisen met 70% ethanol (of javeloplossing, dettol, …) • Voorzorgsmaatregelen: draag handschoenen • Breng voldoende desinfectans aan. • Laat gedurende (10 – 30) minuten inwerken. • Maak de oppervlakte terug proper met behulp van papieren tissue en naar het centrum van de vervuiling toe. • Verzamel het gecontamineerde materiaal en gooi het in een gele container voor risicohoudend biologisch materiaal. Sluit de container af.
Ontsmettingsprocedure – L2 Wat wanneer gebruiken? • 70% Alcohol (gedenatureerde ethanol) [in solventenkast] – dagelijks gebruik – vegetatieve bacteriën, schimmels, virussen – handen, huid, oppervlakken en materialen
• Javel (0.01 tot 1%, 1u) – – – –
• Dettol – – – –
[onder trekkast]
occasioneel Bacteriën (incl. meeste sporen), schimmels, virussen, oppervlakken en materialen Lage concentraties (< 2% actieve chloor) van javel kunnen geloosd worden, oplossingen met een concentratie > 2% actieve chloor moeten afgevoerd worden als chemisch afval van categorie 5 (speciale afvalvloeistoffen).
[naast balansen]
Occasioneel vegetatieve bacteriën, schimmels, virussen handen, huid, oppervlakken gepaste verdunning (zie verpakking)
VGM @
D. Handhygiëne
VGM @
E. Risicohoudend biologisch afval
Wassen van de handen ⇒ reinigen en ontdoen van zichtbaar en onzichtbaar vuil. begin en einde van de werkdag, bij verlaten van het labo, voor en na elke pauze • na het gebruiken van toilet en na snuiten van de neus • voor en na het werken in bioveiligheidskabinet • na het uittrekken van handschoenen •
⇒ Handen wassen met vloeibare zeep
⇒ door autoclavering inactiveren of afvoeren als risicohoudend biologisch afval • Cordi-doos • voor laag risico, niet vloeibaar risicohoudend biologisch afval
• Geel vat • hoog risico en/of vloeibaar afval
Ontsmetten van de handen ⇒ zo vlug mogelijk afdoden van pathogene biologische agentia die (mogelijks) op de handen zijn terecht gekomen. •
verplicht voor L2
• Naaldcontainer • naalden en andere scherpe voorwerpen Naalden NIET herkappen!!!
⇒ Na het wassen en drogen van de handen, door gebruik te maken van alcogel
VGM @
Risicohoudend biologisch afval Voor goed gebruik: • Cordi-dozen • Niet overvullen!! • Indien vol: sluiten, “600” opschrijven en wegbrengen naar lokaal 00.31 • Nieuwe dozen: in microscopielokaal
• Naaldcontainers • Vol => markeerlijn (ongeveer 2/3) • Indien vol: sluiten deponeren in cordi-doos
F. Werken met bunsenbrander en ethanol
VGM @
• Draag veiligheidsbril • Voldoende afstand (> 50cm) ethanol en bunsenbrander!!
• Geen losse haren of kleding • Ontsmetten van handen – Bij voorkeur met Alcogel aan lavabo – Indien met ethanol, draai weg van vlam + wacht tot handen VOLLEDIG droog zijn!!!
F. Werken met bunsenbrander en ethanol
VGM @
VGM @
G. Huisregels • • • •
Label alles (materiaal in koelkast, incubatoren, etc.) Regelmatig nazicht en opruim Hou eigen labotafel proper en overzichtelijk Geleend materiaal na gebruik altijd onmiddellijk terugleggen • Kuis regelmatig met javel (0.01 tot 1%), maar wel zuinig en gericht gebruik
Gebruik: 1. Controleer correcte aansluiting op de gaskraan. 2. Sluit de luchttoevoeropeningen volledig. 3. Steek eerst uw lucifer en draai dan pas de gaskraan open. 4. Hou de lucifer aan de zijkant van de gasuitlaat (steek waakvlam aan). 5. Open de luchttoevoer. 6. Controleer de kleur van de vlam (blauw = OK, geel = niet OK). “Flamberen” in tip kleine blauwe vlam. 7. Sluit luchttoevoer en sluit gaskraan. Sluit steeds gaskraan wanneer bunsenbrander niet in gebruik!!!
VGM @
Huisregels • Vul reservatielijst in voor het gebruik van • • • • •
bioreactoren grote autoclaaf incubatoren en schudders waterbaden bioveiligheidskabinet
VGM @
H. Melding nieuwe activiteit • Indien u activiteit met nieuwe micro-organisms van risicoklasse II opstart, moet u die activiteit melden aan Dienst VGM via uw VGMantennecoördinator en VGM-antennelid Biologische Veiligheid (K. Bernaerts)
VGM @
I. Persoonlijke beschermingsmiddelen • Labojas (altijd) • Handschoenen – Nitril handschoenen (tijdens activiteiten met klasse 2 micro-organismen waarbij scherpe voorwerpen worden gebruikt of glasbreuk kan optreden; tijdens activiteiten met gevaarlijke chemische producten)
CHEMISCHE VEILIGHEID
– Autoclaafhandschoenen
• Veiligheidsbril (voor alle activiteiten met gevaarlijke chemicaliën en activiteiten met klasse 2 micro-organismen waar spatten een risico vormt , tijdens werken met bunsenbrander)
VGM @
Inhoud 1. Etikettering van chemische producten & risicoanalyse 2. Opslag van chemicaliën 3. Werkvoorschriften 4. Werken onder trekkast 5. Interventiekit 6. Afvalbeheer 7. Persoonlijke beschermingsmiddelen
VGM @
1. Chemische producten Gevaarlijke producten Pictogrammen
Oud systeem
Risk (R) en Safety (S) zinnen K.U.Leuven Gevaarlijke stoffen databank via KULoket
VGM @
VGM @
Chemische producten
Chemische producten
NIEUW! Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS)
GEZONDHEID
Nieuw systeem
Invoering 1 december 2010 voor zuivere stoffen 1 juni 2015 voor mengsels (overgangsperiodes)
Pictogrammen
FYS
MILIEU
VGM @
VGM @
Chemische producten H-zinnen Hazard statements gevarenaanduiding, vervangen R- zinnen, risico’s van een stof H . . . “2” fysisch gevaar - vb. H225 Licht ontvlambare vloeistof en damp. “3” gevaar voor gezondheid - vb. H310 Dodelijk bij contact met de huid. “4” gevaar voor milieu - vb. H400 Zeer giftig voor in het water levende organismen.
Chemische producten P-zinnen Precautionary statements veiligheidsaanbevelingen, vervangen S-zinnen, veiligheidsvoorschriften voor omgaan met stof P . . . “1” algemeen “2” preventie “3” repons “4” opslag “5” afval
vb. P102 Buiten het bereik van kinderen houden. vb. P231 Onder inert gas werken. vb. P311 Een ANTIGIFCENTRUM of arts raadplegen. vb. P402 Op een droge plaats bewaren. vb. P501 Inhoud/verpakking afvoeren naar …
VGM @
(Zeer) gevaarlijke stoffen
VGM @
Risicoanalyse
• Gevaarlijke stoffen zijn producten waaraan een gevarenzin (H-zin) wordt gekoppeld.
• Zeer gevaarlijke stoffen: o.a. explosief, licht ontvlambaar, giftig, schadelijk voor milieu,...
RA is verplicht voor activiteiten met gevaarlijke producten • RA in overleg dagelijkse begeleider (vele reeds bestaand) • Nieuwe gevaarlijke stoffen stel RA op in overleg met dagelijkse begeleider RA verplicht vóór aankoop product! https://admin.kuleuven.be/vgm/intranet/ChemischeVeiligheidFrisico Analyse.doc
VGM @
Risicoanalyse Risicoanalyse • Welke specifieke risico's • Kunnen in deze toepassing de gevaarlijke producten niet vervangen worden? • Beperk dan de aangekochte hoeveelheid • Bepaal de nodige voorzorgsmaatregelen • Maatregelen voor het geval er zich een incident voordoet • Hoe afval verwijderen
VGM @
2. Productenkast • Productenkast (lokaal 00.30) • Productenlijst (naast balansen) Bovenaan poeders Onderaan vloeistoffen
Kastdeuren steeds sluiten! Trekkast is GEEN opslagplaats!
VGM @
3. Werkvoorschriften
VGM @
Basisregels chemische practica
• Basisregels chemische practica https://admin.kuleuven.be/vgm/intranet/Chemische VeiligheidBasisregelsPractica.html • Code goede labopraktijken (CGLP) https://admin.kuleuven.be/vgm/intranet/Chemische VeiligheidCodeGoedeLabopraktijken.html
Houding • Wees steeds bewust van de potentiële gevaren • Pas continu CGLP toe (Code voor Goede Labopraktijken) • Laat nooit een experiment ongecontroleerd achter. • Voer nooit alleen een experiment uit. • Bij twijfel aangaande een experiment, vraag vooraf uitleg.
VGM @
VGM @
Basisregels chemische practica
Basisregels chemische practica
Persoonlijke hygiëne • Eten, drinken, roken is verboden in laboratoria. • Hou uw laboratoriumjas steeds dicht. Doe de laboratoriumjas uit bij het verlaten van het lokaal. • Was uw handen bij het verlaten van het laboratorium. • Bind lang haar bijeen.
Orde en netheid • Hou het werkblad proper. Sluit alle recipiënten na gebruik en zet ze terug op hun plaats. • Noteer alle gegevens nauwlettend in een laboschrift. Hou alle niet noodzakelijke papieren, boeken en schrijfgerief buiten het labo of opslaglokaal. • Label uw materiaal (o.a., inhoud, eigenaar) • Hou de vloer vrij van stukjes glas, papier en natte vlekken om uitglijden te vermijden.
VGM @
VGM @
Basisregels chemische practica
Basisregels chemische practica
Beschermingsmiddelen • Draag steeds een laboratoriumschort. • Draag veiligheidsbril tijdens manipulatie van gevaarlijke chemicaliën en opstellingen. • Maak gebruik van andere beschermingsmiddelen zoals zuurkasten en handschoenen in functie van de risico’s. Deze risico’s zullen in de risicoanalyse worden vastgelegd.
Afvalbeheer • Spring zuinig om met producten zodat het afval beperkt wordt • Verzamel chemisch afval in de daarvoor bestemde recipiënten. Een kleurcode en een etiket geven de aard van de inhoud van de vaten aan. Draai de stop van het vat nooit volledig vast. De afvalcategorie van de fracties die tijdens een experiment worden bekomen, wordt vastgelegd bij het opstellen van de risicoanalyse.
VGM @
VGM @
Basisregels chemische practica
Basisregels chemische practica
Incidenten • Waarschuw in geval van een incident direct het toezichthoudend personeel • Ken de locatie van de veiligheidsuitrusting (blussers, branddeken, douches, oogdouche, EHBO-kastje, interventiekit, nooduitgang)
Risicoanalyse • Stel vooraf zelf een risicoanalyse op. • Volg daarna de door u bepaalde preventiemaatregelen nauwgezet op. • Indien er iets fout loopt, verwittig onmiddellijk het toezichthoudend personeel. Ken de maatregelen ingeval er iets verkeerd gaat.
VGM @
5. Interventiekit
4. Werken in trekkast • lokaal 00.30 • bescherming van werknemer • handelingen met vluchtige of giftige solventen • uitdampen van oplossingen waarbij andere dan H20 damp vrijkomt • CONTROLEER afzuiging (papiertje!) • schuifraam dicht tenzij in gebruik • tijdens het werken: opening schuifraam-tafel ≈ 30 cm • hou de trekkast proper • Veiligheidsbril!
⇒ Te gebruiken bij morsen en lekken van gevaarlijke stoffen ⇒ gebruikte materiaal verwijderen als categorie 6 (KCA afval, blauw dekselvat)
⇒ naast afwasbak in lokaal 00.30
VGM @
6. Chemisch afval ⇒ afvalvaten in lokaal 00.30 • • • • • •
VGM @
Cat. 1: Zure anorganische afvalvloeistoffen Cat. 2: Basische anorganische afvalvloeistoffen Cat. 3: Niet-gehalogeneerde organische afvalvloeistoffen Cat. 4: Gehalogeneerde organische afvalvloeistoffen Cat. 5: Bijzondere afvalvloeistoffen Cat. 6: Klein chemisch afval (KCA) Opslag volle recipiënten en ander labo-afval: algemene afvalzone kelder
7. Persoonlijke beschermingsmiddelen • Labojas • Handschoenen – Nitril handschoenen – Zuurbestendige handschoenen
• Veiligheidsbril • Wegwerpstofmasker > afwegen van (zeer) gevaarlijke poeders > in productenkast te vinden
VGM @
VGM @
Bij kleine ongevallen … EHBO-post in 00.30 (naast weegschalen) Lijst van EHBO helpers op kast. Informeer steeds begeleiding • Registratie van elke verzorging
BIJ ONGELUKKEN
(formulier bezorgen aan K. Bernaerts) • Prikongevallen steeds registreren • Oogdouche in 00.25 (achter deur naar 00.30)
VGM @
VGM @
Bij ernstig incident …
Bij brand …
KULeuven Noodnummer (016 32)2222
• 1. roep: brand! brand! • 2. blus: één poging • 3. (Laat) de hulpploegen waarschuwen via het noodnummer 22222
• Geef de volgende inlichtingen: – uw naam en functie – de naam van het gebouw en eventueel het lokaal – de reden van de oproep
• Blijf ter plaatse ter beschikking van de hulpdiensten om hen de nodige informatie te geven.
Primaire Blusmiddelen (00.30) • blusdeken (naast weegschalen) • CO2-blusser (naast uitgang)
VGM @
VGM @
Bij brand …
Bij brand … Bij evacuatiealarm
Waarschuwing: – Geluidssignaal van 3 seconden. – Eerste Interventie Ploeg treedt in actie. – Een waarschuwing is nog geen evacuatiebevel!
Evacuatiealarm: – Aanhoudend geluidssignaal van +/- 5 minuten. – Bevel aan iedereen om het gebouw onmiddellijk te ontruimen en te verzamelen op grasveld vooraan gebouw.
• • • • • •
Schakel elektrische toestellen uit. Laat de lichten branden. Laboproeven 'veilig' stellen. Sluit gas- en waterkranen. Doe ramen en deuren dicht. Verlaat onmiddellijk het gebouw (neem jas en portefeuille / handtas mee) of
VGM @
00.22 Bioreac tor lab L2
Oogdouche
00.25 Pred. PMF lab
EHBO Branddeken
L2
Brandalarm activeren
00.30 General
L1
00.31 Water lab - L2
Douche in kelder (naast lift)
HUISREGELS
VGM @
Logboek
VGM @
Bestelprocedure
Buiten de normale werkuren, i.e., – tussen 20u00 en 8u00 – in het weekend – op feestdagen
⇒ GEEN risicovolle activiteiten ALLEEN uitvoeren! ⇒ vul altijd het logboek in (bij de postbakjes) ⇒ Indien mogelijk vul je aankomsttijd al op voorhand in Verlaat je als laatste het labo:
• Via begeleid(st)er! • Geef bestellingen tijdig door • Indien je laatste doos/fles opent ⇒ bestel nieuwe • Check vóór de start van je experiment of je alle nodig materiaal hebt
– zet radio uit, controleer gaskranen (gesloten!), controleer lopende proeven, doe de lichten uit, …
– … en sluit het labo
VGM @
Afwas • Verwijder labels & desinfecteer/spoel recipiënten • Plaats afwas boven op wasmachine • Stapel geen glaswerk (breekbaar...) ⇒ Algemene regel: • op wasmachine = vuil • op kar = proper • Gebroken glaswerk ⇒ in emmer (lokaal 00.30) • Lege flessen chemicaliën ⇒ in verzamelbak (lokaal 00.30)
VGM @
Belangrijke nummers • Telefoonnummers iedereen in lab (inclusief eindwerkstudenten) • Lijst naast telefoon in 00.30 • Wees bereikbaar! • Alleen ingeval van problemen/nood!
VGM @
VGM @
WELZIJNSASPECTEN VOOR STUDENTEN/STAGAIRS Werkpostfishe Verplicht voor eindwerkstudenten met activiteiten in labo. Gelieve in overleg met dagelijkse begeleider in te vullen en te ondertekenen. Indiening bij Dienst VGM via VGM-antenne coördinator.
VEEL SUCCES EN PLEZIER ! … EN WERK VEILIG!
