1. VOORWOORD : Als leerkracht, maar ook als ouderraads- en medezeggenschapsraadslid kunnen we te maken krijgen met het verlies van een kind, een ouder, of lid van het team, de ouderraad, of medezeggenschapsraad, Als iemand wat langer ziek is geweest is er misschien een kans geweest om zich op de dood voor te bereiden. Bij een plotseling overlijden komt de klap onverwacht. Dit protocol is opgesteld om enigszins voorbereid te zijn op hetgeen we moeten doen als er iemand, die bij de school betrokken is overlijdt. Ieder sterfgeval is anders, elke school is anders, iedere situatie is anders. Daarom is het moeilijk om een algemene handleiding op te stellen. Toch proberen we dit. Dit protocol is in onderling overleg, door het team, de ouderraad en de medezeggenschapsraad vastgesteld op 1 maart 2002. Voorstellen tot wijziging van dit protocol gaan via de MR van de school.
2 : INFORMATIE over hoe om te gaan met verdriet, voor en nà OVERLIJDEN : Er is op school in eerste instantie in de archiefkast in het directiekantoortje schriftelijk materiaal met aanbevelingen en aanwijzingen over hoe om te gaan met verdriet, voor en na het overlijden. Zie hiervoor onder het kopje : Rouwverwerking. Ook kan de GGD en de RIAGG nog aanvullende informatie en een leskist leveren. In de werkmap Rouwbegeleiding van de GGD is een werkwijze te vinden waarmee het adequaat begeleiden van leerlingen, die in de nabijheid te maken hebben of hebben gehad met de dood, mogelijk maakt.
1
3 DRAAIBOEK : In het draaiboek (handboek rouwbegeleiding) zijn de volgende hoofdstukken te vinden :
a. Melding
Een overlijdensbericht kan op verschillende manieren binnen komen: per post, per telefoon, persoonlijk, op school, maar ook thuis. Zie verder pagina 6 handboek Rouwbegeleiding.
b. Coördinatie
Een plotselinge dood van iemand van de school vraagt om een goed gecoördineerde actie van de school. Het is daarom aan te bevelen om een taakgroep samen te stellen ( bijvoorbeeld de directeur, de klassenleraar en een vertegenwoordiger van de ouderraad). Bovendien wordt er binnen die groep een eindverantwoordelijke gevraagd. Zie verder pagina 7 handboek Rouwbegeleiding.
c. Informatieverstrekking
De taakgroep informeert alle betrokkenen. Uitgaande post naar een gezin, waar iemand is overleden direct blokkeren. Zie verder pagina 8 van handboek Rouwbegeleiding.
d. Inhoud van de informatie
Geef duidelijke uitleg en draai niet om de feiten heen. Vertel welke afspraken zijn gemaakt voor rouwbezoek en uitvaart en/of bezoek aan de begraafplaats. Zie overige opmerkingen op pagina 9 handboek Rouwbegeleiding.
e. Contact met de ouders
Neem zo mogelijk nog dezelfde dag contact op met de ouders / familie van de overleden leerling, ouder, of teamlid. Overleg alle te nemen stappen , als : bezoek, plaatsen rouwadvertentie etc. Informeer de overige ouders van de school. Zie verder pagina 10 handboek Rouwbegeleiding.
f. Begeleiding van de klas
Bepaal samen met de taakgroep en de overige leerkrachten en/of ouderraad de intensiteit van de begeleiding. Als het mogelijk is, probeer de leerlingen dan een bijdrage te laten leveren aan de uitvaart. Zie verder pagina 11 handboek Rouwbegeleiding.
g. Nazorg
Probeer de dag na de uitvaart weer te starten met de lessen. Blijf letten op signalen van een stagnerend rouwproces. Geef ruimte om te praten over de gebeurtenissen.
2
Sta af en toe nog eens stil bij de overleden leerling / ouder/ teamlid. Overleg eventueel met professionele hulpverlening. Zie verder pagina 12 handboek Rouwbegeleiding.
h. Administratieve afronding
Uitschrijven uit het schoolregister, of aanpassing leerlingenkaart. Financiële afwerking van eventueel vooruitbetaald schoolgeld e.d. Teruggeven van persoonlijke bezittingen. Zie verder pagina 13 handboek Rouwbegeleiding.
i. Adressen van hulpinstanties.
Zie pagina 14 handboek Rouwbegeleiding.
4. AFSPRAKEN OVERZICHT :
Dit overzicht gaat met name over de gemaakte afspraken met betrekking tot acties die we moeten ondernemen bij het overlijden van een kind, een ouder, of een teamlid: Wat doet de school als het gaat om bezoeken, bloemen, advertenties en nazorg. Er is getracht om het e.e.a. in een matrix te vangen, zodat het overzichtelijk blijft : ALGEMEEN :
In de eerste plaats wordt in elke situatie rekening gehouden met de wensen van de nabestaanden. Er mag niet gehandeld worden uit bemoeizucht, maar altijd uit medeleven met de nabestaanden. WIE is er overleden ?
Doodgeboren kind van ouder, die kinderen bij ons op school heeft
Aankon- Adver- Krans kaartje diging tentie / via In de bloemen brief krant aan ouders geen
geen
geen
Wel kaart
Huis- Bezoek Nazorg bezoek begrafe nis / crematie Wel huisbezoek Lkr. Van kind in klas
In overleg / situatie
Huisbezoek
3
WIE is er overleden ?
Aankon- Adver- Krans kaartje diging tentie / via In de bloemen brief krant aan ouders
Huis- Bezoek Nazorg bezoek begrafe nis / crematie
Jonger kind
Geen Geen aankondig adverten ing tie in de middels krant brief aan Wel de INFOouders. stencil adverten tie AankonWel diging adverten middels tie brief aan namens de school in ouders krant, i.o.m. i.o.m. p.s.z. p.s.z. AankonWel diging adverten middels tie brief aan namens: de Leerouders. lingen team ORMR Geen Wel brief aan adverten ouders tie namens school in krant én INFOstencil Geen Geen adbrief aan vertentie de ouders
(nog geen psz)
van ouder die ander kind op school heeft
Peuter p.s.z
Leerling van de school
oud-leerling van de school t/m 2 jaar na vertrek.
Ouder kind thuis van een ouder die nog wel kinderen bij ons op school heeft
Geen bloemen
Wel kaart
Wel huisbezoek Lkr. Van kind in klas
In overleg / ligt aan de situatie
Huisbezoek
Wel bloemen
Wel kaart
Huisbezoek p.s.z.
In overleg / ligt aan de situatie
Huisbezoek p.s.z.
Bloemen + krans OR/MR
Wel kaart
HuisbeAlle Huisbezoek leerkrach zoek , Door dir. ten. OR afzonder + lkr. en en MR + -lijk van OR-lid leerlingen elkaar. die willen. Binnen 6 wk. <–> 3 mnd.
Bloemen
Wel kaart
Wel huisbezoek door dir. + Lkr. En / of ORlid
Bezoek door dir. + lkr. En/of OR-lid
Éénmalig huisbezoek minimaal
bloemen
Wel Kaart
Wel huisbezoek door dir. + Lkr. En / of ORlid
Bezoek ligt aan de situatie
Éénmalig huisbezoek minimaal
4
WIE is er overleden ?
Aankon- Adver- Krans Kaartje Huis- Bezoek Nazorg diging tentie / bezoek begrafe via In de bloemen nis / brief krant cremaaan tie ouders
Geen Wel Ouder van een kind bij ons op brief aan adverten de tie school ; ook ouders namens OR- en MRschool in leden krant
Geen Ouder van een brief aan ex leerling van de school
Teamlid School
Leidster p.s.z.
Vakleerkracht School
Én INFOstencil Geen adverten tie.
ouders Aankondi Wel -ging adverten middels tie brief aan namens: de Leerouders. lingen team ORMR AankonWel diging adverten middels tie brief aan namens: de Leerouders lingen i.s.m. team bestuur ORpsz MR Aankondi Wel -ging adverten middels tie brief aan namens: de Leerouders lingen team ORMR
Bloemen / krans
kaart
Wel huisbezoek door dir. + Lkr. En / of ORlid
Bezoek door dir. + lkr. En/of OR-lid
Huisbezoek , afzonder -lijk van elkaar. Binnen 6 wk. <–> 3 mnd.
Geen bloemen
kaart
kaart
Bezoek ligt aan de situatie Bezoek door team + OR en MR + lln. die willen
Ligt aan de situatie
Bloemen / krans
Geen direct bezoek thuis Wel huisbezoek door dir. + Lkr. En / of ORlid
Bloemen / krans
kaart
Wel huisbezoek i.o.m. p.s.z.
Bezoek door team + OR en MR + lln. die willen
Huisbezo ek i.o.m. p.s.z.
Bloemen / krans
kaart
Wel huisbezoek
Bezoek door team + OR en MR + lln. die willen
Huisbezoek Min. één keer Binnen zes weken.
Huisbezoek , afzonder -lijk van elkaar. Binnen 6 wk. <–> 3 mnd.
5
WIE is er overleden ?
Aankon- Adver- Krans Kaartje Huis- Bezoek Nazorg diging tentie / bezoek begrafe via In de bloemen nis / brief krant cremaaan tie ouders
Geen Wel Ex- leerkracht brief aan adverten school ( als er nog regelmatig contacten zijn, of wanneer de school middels een kaart op de hoogte wordt gebracht)
de ouders
tie namens school in krant Én INFOstencil
Bloemen / krans
kaart
Ligt aan de situatie
Bezoek door dir. + lkr. En/of OR-lid
Minimaal één keer binnen zes weken op bezoek
5. TENSLOTTE : Daar waar dit overzicht niet volledig is, probeert de school zo passend mogelijk te reageren.
Bijgewerkte notitie “Omgaan met verlies” , Nadat zowel het team en de OR aanvullingen en wijzigingen hebben voorgesteld. Hans Nieboer. Dit is een verbeterde en nu vastgestelde versie, nadat de opmerkingen van de MR (07-03-2002) zijn verwerkt.
6
