Verslag van de bezichtiging door Ir. D.T. Eiewinga en A. de Groene van verschillende silobedrijven waar geventileerde bewaring wordt toegepast. (oktober 1962). 1. Waterman, Nieuwe Schans.
E r i s een oud pand voor gezakte opslag, een hoo bouwsilo en een laagbouwsilo. De droogcapaciteit wordt t o t a a l ca. 22 ton u met 2 trommeldrogers, een 10 tons van Opstal droger ( i n b e s t e l l i n g ) en een nieuwe Gascogne e e s t droger met een c a p a c i t e i t van 3 ton/u ( k o s t p r i j s 2 f 20.000.--).
7
De laagbouwsilo, uitgevoerd i n beton, i s verdeeld in 2 r i j e n van 5 c e l l e n met op h e t eind een ruimte waarin de van Opstal droger z a l worden gebouwd. Elke c e l kan 190 ton t a m e bevatten, t o t a a l dus 1900 ton. De hoogt e van de c e l l e n z a l ongeveer 8 m z i j n . Technische gegevens van c e l l e n en v e n t i l a t o r e n zullen ons nog worden verstrekt. De c e l l e n z i j n rechthoekig met een V-vormige bodem i n de lengte van h e t gebouw. Onderin de V-bodem z i j n veel openingen, zodat de c e l vrijwel geheel l e e g kan lopen. De vulling geschiedt door middel van een 35-tons transportband met afwerpwagen, d i e hoog midden in h e t gebouw loopt. Gnder e l k van de 2 r i j e n c e l l e n loopt eveneens een 35-tons band voor de afvoer van h e t graan. 5 c e l l e n worden geventileerd, i e d e r met een v e n t i l a t o r d i e wordt aangedreven door 2 elektromotoren met een vermogen van 2 i pk elk. De ruimte ond e r de V-vormige celbodem doet d i e n s t a l s luchtkamer. De ventilatoren z i t t e n i n de buitenmuur. Binnenkort z u l l e n de andere 5 c e l l e n ook van v e n t i l a t o r e n worden voorzien. De bodem van de c e l l e n i s van beton. Hierin z i j n vierkante openingen gemaakt waardoor de l u c h t i n geperforeerde s t a l e n kokers komt, d i e naar boven g e r i c h t op de V-bodem liggen en d i e 2 3 m lang zijn. Voor de b o w i s we1 h e t advies ingewonnen van h e t I.B.V.L. t e Wageningen, doch men h e e f t zich e r in verband met de kosten n i e t a l t i j d aan gehouden. Ook b i j h e t ventileren doet men maar wat, zonder rekening t e houden met temperatuur en luchtvochtigheid. Er wordt praktisch onafgebroken, dag en nacht geventileerd. De bouwkosten waren 5 f 300.000.--, zonder droger.
la% 1( ,
-
\.'q
'C
-
175 $ vocht opgeslagen. en h e t graan zag e r gezond u i t .
In de s i l o waren g e r s t en t a m e met 17
De temperatuur was 2 12' Het gebouw i s na de oogst 1961 gereed gekomen, d a t e i g e n l i j k pas d i t j a a r voor h e t e e r s t ervarin met combine-gram i s opgedaan. Zo i s e r geduvocht bewaard, voordat ze kon worden gedroogd. rende 3 weken tarwe met 28 Daarbij werd onafgebroken geventileerd. Na 3 weken was d e t a m e nog fris en was ze 4 $ ingedroogd.
Als e r meer opslagruimte moet worden gebouwd z a l d a t een schuur zonder c e l l e n z i j n , met v e n t i l a t i e , omdat d a t m i n d e r kost. Het i s echter a l l e e n mogelijk als men s l e c h t s 6th produkt behoeft op t e s l a m . 2. C o k e r a t i e Puttershoek (Dir. Vos, b e d r i j f s l e i d e r Havelaarl. .
;t
-
. .., - . .
R ( '10510
& % I'i. . . .
-
- . L.-. ...
De gebouwen bestaan u i t een kunstmestloods, een loods voor gezakt graan zaaigoed), waarin een 5 .tons van Opstal droger met enkele houtsn en stal3n voorraadsilo's voor drogen en reinigen en een laagbouwsilo, d i e voor h e t tweede jaar i n gebruik is.
-
. .(rneest .
:De laagbouwsilo i s ontworpen door h e t C.B. t e Rotterdam en gebouwd 'doorlde aannemer Versloot uit Nieuwebrug b i j Woerden. Deze h e e f t goed werk geleberd, maar n i e t s verdiend. De transportkettingen z i j n geleverd en g e b s t d l e e r d door van Opstal en de transportbande hel. Over de l a a t s t e waren e r vee? klachten. . ~ . Y 167/62/~. ,-------.:
7-11
9280
-2De t o t a l e bouwkosten inclusief transport- en beluchtingsinstallaties, aspirateur en f 50.000.-- heiwerk, waren f 600.000.-- voor 2200 ton opslagruimte.
+
Vooraan i s een ruimte voor de aspirateur ( a l l e graan w o e t eers; via een werksilo over de aspirateur gevoerd, voordat h.e t. wo&t opgesxagen), de elevatoren en de bediening.. Aan weerszijden van een middengang z i j n 5 x 2 cellen met een geperforeerde s t a l e n V-bodem, loodrecht op de gang, to$aal,dus 20 c e l l e n , die ieder 110 t o n = 2200 ton tarwe kunnen bevatten. De 10 5 pk-ventilatoren zijn i n de deuren in de gang geplaatst; ze bedienen dus e l k 2 cellen. De ruimten onder de V-vormige ceTbdems-doen d i e n s t a l s luchtkanier. De . ,,... zaak i s To ingericht, d a t een v e n t i l a t o r i n p l a a t s van op 2 cellen ook op een c e l kiri werken. Onderin de V-bodem z i j n zoveel kleppen, d a t een c e l vrijwel . . geheel leeg kan lopen. De hoogte van de c e l l e n i s gemiddeld 7 i,' het. gr&oppervlak 21 m2 Ventilatoren van 5 pk kunnen de lucht door h e t g r a m zuigen, maar ook blaZen, waardoor een gelijkmatigg beluchting kam worden verkregen. Vanuit een s t o r t p u t wordt h e t g r a m met een hoog in de lengterichting (boven de gang) aangebrachte transportband v i a 2 (aan elke kant &in) over r a i l s verrijdbare dwarsbanden met afwerpwagen in de c e l l e n gebracht. Onder de gang loopt een transportband voor het ledigen van de cellen. Twee dwarsbanden brengen h e t graan op deze band. De dwarsbanden z i j n beide verplaatsbaar. Ze kunnen buiten langs naar andere c e l l e n worden gereden. , Het doe1 van de beluchting is : 1) spreiden van het werk voor de droger. 2) behouden van de kiemkracht van brouwgerst. De cellen waren g e d d met tarwe en brouwgerst met 17 $ vocht; de temperatuur was 10'. E r wordt geen rekening mede gehouden, d a t door ventileren h e t gram ook kan drogen: men acht d i t blijkbaar ook n i e t van belang. De enige zorg is, de kiemkracht van de brouwgerst hoog t e houden. Men zou n i e t weten wat men zonder ventilatiemogelijkheid zou moeten beginnen. Als h e t g r a m met 20 22 $ vocht wordt opgeslagen, v e n t i l e e r t men e e r s t onafgebroken en daarna s e l e c t i e f aan de hand van Wageningse tabellen, waarbij echter nog eens een veiligheidsmarge wordt geteld. Vorig jaar h e e f t men een week lang g e r s t met 28 q6 vocht bewaard (men durfde n i e t l a n g e r ) , daarna gedroogd op 22 $ en toen weer 8 weken bewaard. Met v e n t i l e r e n kon de temperatuur zo laag worden gehouden, d a t de kiemkracht n i e t a c h t e r u i t was gsgaan. Als men nog eens zou moeten bouwen, zou men h e t op dezelfde manier doen, behoudens enkele kleine veranderingen (de deuren i n de gang i e t s anders, de gang i e t s breder).
.
+
+
.?. >d 2 .
-
3. Van Eck. Z e v e n b e r ~ e n ~ Van Eck h e e f t een kunstmest- annex graanhandel. In een loods van 50 x 25 m met Nemaho spanten s t a a t op h e t eind een 3tons van Opstal droger, met daaromheen een aantal houten voorraadkaren met daaronder een "redlerll d i e h e t graan naar een elevator brengt. Bovenin kan a l l e s met valpijpen worden bereikt. In de schuur, d i e voor opslag van gezakte kunstmest i s bestemd, i s een verplaatsbare b e l u c h t i n g s i n s t a l l a t i e voor g r a m gemaakt (houten kokers op de v l o e r ) , nl. twee kgnheden van 1 2 x 7.5 m. Op elke eenheid s t a a t een 2traps schroefventilator met twee 4 pk motoren. De l u c h t wordt onder de g e r s t gebracht door een hoofdleiding van 80 x 80 x 80 cm, met loodrecht daarop aangesloten dakvormige zijkanalen, d i e aan de basis 20 cm breed z i j n . De zijkanalen liggcn 50 cm u i t elkaar (hart op h a r t ) . De zaak i s ingericht naar h e t advies van h e t I.B.V.L. en bedoeld voor de opslag van gerst met 20 $ vocht met een storthoogte van 4 m. Het was de bedoeling om voor elke
I
<. ;/
,.L.
r
,,
't
-3
-
eenheid verplaatsbare betonnen wanden te maken, maar d a t i s e r nog n i e t van gekomen. De wanden z i j n nu gemaakt van zakken g e r s t , d i e meegeventileerd worden. De i n s t a l l a t i e wordt d i t jaar voor h e t e e r s t gebruikt. De g e r s t is e r ongerbinigd hgekomen en met een vochtgehalte van ca. 20 $; de storthoogte . . i s ~ongeGeer3'm.' Lanvankelijk i s onafgebroken geventileerd, l a t e r . s e l e c t i e f . Het vochtgehalte i s 2 $ gedaald en de kiem bleek b i j controle goed. Het i s de bedoeling, d a t ze b l i j f t z i t t e n tot ze wordt afgeleverd. Voor de aflever i n g z a l de g e r s t worden gedroogd. E r z a l dan weer kunstmest in de schuur worden 'opgeslagen. Het. inbrengen van de g e r s t (die voor 80 $ g e s t o r t wordt ontvangen) i s met transportbanden gebeurd. Het opladen z a l met een v i j z e l (zoals onze "spirator") gebeuren. Overwogen wordt, bovenin de schuur een transportband t e maken, maar van Eck vindt de kosten hoog voor eenmalig gebruik. Ventilatoren en luchtkanalen hebben f 7000.-- gekost (voor ongeveer 500 ton g e r s t ) . Het hoofddoel va5 d e ' v e n t i l a t i e i s , de droger langer t e kunnen kenutten en daarnaast de kie'fnkracht van brouwgerst op p e i l t e houden. Er werd een p r i j s v e r s c h i l voor brouwgerst en voergerst genoemd van f 3.-- 5 f 4.-per 100 kg.
4. Coaperatie Ereskens (Directeur de Boerl. Twee jaar geleden i s h i e r , naast een bestaande hoogbouwsilo van 2000 ton met een 10 tons en een 2% tons droger, een laagbouwsilo gebouwd van 3200 ton; bouwkosten f 360.000. --, waarvan f 100.000. voor transport en b e l u c h t i n g s i n s t a l l a t i e . E r i s s l e c h t s een zeer k l e i n gedeelte geheid. We1 i s t o t 5 rn + N.A.P., d.i. 2 1$meter boven maaiveld, h e t gebouw waterdicht, met h e t oog op hoge vloeden. Architect was het Centraal Bureau t e Rotterdam, aannemer Simons u i t Terneuzen. De t r a n s p o r t i n s t a l l a t i e werd geleverd door v.d. Lande t e Veghel. E r z i j n 6 c e l l e n van 400 ton en 4 van 200 ton, 6 m hoog. De bodems van de c e l l e n z i j n vlak. Z i j bestaan u i t gaas, ondersteund door een balkenconstruct i e . Alle wanden z i j n gemetseld van h o l l e baksteen, tegen de buitenwand i s bovendien een halfsteens muur van gewone baksteen aangebracht. Alle c e l l e n worden door aparte ventilatoren belucht. Omdat de kleine cellen voor h e t n a t s t e graan bestemd z i j n , z i j n de v e n t i l a t o r e n daar naar verhouding groter. De ventilatoren d i e a l l e e n kunnen blazen z i j n i n een gang geplaatst, d i e overlangs midden door h e t gebouw loopt. Onder de vloer van deze gang l i g t een transportband met een c a p a c i t e i t van 40 ton p e r uur. Midden bovenin h e t gebouw, d a t een p l a t dak h e e f t , loopt een transportband voor de vulling van de cellen. In de c e l l e n wordt h e t graan verdeeld een soort r e d l e r zonder bodem d i e horizontaal en verdoor een schraper t i c a a l kan worden v e r p l a a t s t en d i e 2 kanten op kan werken. Deze schraper wordt ook gebruikt b i j het ledigen d e r c e l l e n ; h i j brengt het graan naar de openingen i n de middengang, waar het op de band komt. Op de bodem van de c e l b l i j f t een dun l a a g j e g r a m liggen, d a t met schop en bezem moet worden verw i jderd. B i j deze s i l o is geen ontvangstgelegenheid; deze l o o p t over de oude s i l o , waar twee s t o r t p u t t e n z i j n , met aan een z i j d e een l i f t . 3 wanden van een s t o r t p u t lopen schuin, de vierde is recht. Het g r a m komt rechtstleeks in een elevator, d i e h e t omhoog voert. In 1961 werd 25 $ van h e t graan l o s g e s t o r t ontvangen, i n 1962 80 $. Het wordt aangevoerd in boerenwagens; de langste afstand i s 23 km. Van loonwerkers en van boeren d i e met de 00gst k l a a r z i j n , i s t i j d e n s de oogst een voorraad wagens aan h e t kedrijf om de boeren d i e het v e r s t weg wonen b i j t e springen. Het g r a m brouwgerst en t a m e wordt e e r s t voorgereinigd v66r h e t i n de s i l o wordt opgeslagen. Het i s nog n f e t nodig geweest gram met meer dan 20 $ vocht t e bewaren. Na de oogst wordt h e t p a a n gedroogd op 2 17 $ en daarna weer i n de c e l l e n gebracht. De t a m e en de g e r s t d i e e r nu in zaten hadden een temperatuur van 1 0 h 11'; de k w a l i t e i t was urtstekend.
--
-
ct
-
-
-
'+:> :<,z
-4De e e r s t e 3 dagen nadat de c e l l e n met nat g r a m z i j n gevuld, wordt cont i n u geventileerd, daarna s e l e c t i e f . 's Winters maakt men h e t g r a m zo koud mogelijk, bijv. Oo, waarna e r n i e t s meer aan wordt gedaan. E& keer i s 5 weken tarwe bewaard met 20 $ vocht; e r mankeerde toen n i e t s aan. Daarna is de g e r s t gedroogd. Ir. Oude Ophuis van h e t Centradl Bureau vond d a t jammer; naar z i j n mening had de t a m e nog v e e l langer bewaard kunnen worden. De laagbouwsilo i s in de e e r s t e p l a a t s gebouwd om meer opslagruimte t e krijgen en h e t i s laagbouw met v e n t i l a t i e geworden omdat men dan de temperatuur i n de hand kan houden. Daarnaast k a de ~ droogcapaciteit beter worden benut, omdat de droogperiode langer wordt, E r wordt geen of nauwelijks rekening mede gehouden, d a t door h e t ventileren h e t g r a m ook gedroogd kan worden.
5. C.H.V.
?
t e Sas van Gent (Bedrijfsleider Kouijzerl.
De opslagruimte i s h i e r 13.000 ton, waarvan s l e c h t s 2 x 400 ton i n s t a l e n s i l o ' s ; de r e s t b e s t a a t u i t schuren en zolders. E r staan 4 10-tons van Opstal drogers. E r i s een bakstenen schuur met steunberen langs de muren en een vlakke betonnen v l o e r van 14 x 22 m. Bovenin loopt een r e d l e r en in h e t midden van de v l o e r i s ook een r e d l e r aangebracht; met een v i j z e l t j e wordt h e t l a a t s t e graan naar deze r e d l e r gebracht. De beluchting geschiedt door 2 v e n t i l a t o r e n van 15 pk, d i e op het dak z i j n g e p l a a t s t en d i e de lucht v i a l o s s e houten hoofd- en zijkanalen onder in de g e r s t blazen. De b e d r i j f s l e i d e r vertelde, d a t de muren zbnder belucht i n g n i e t en m g t beluchting w k l scheurden. Sinds 1954 wordt deze beluchting toegepast; in de schuur wordt u i t s l u i tend g e r s t bewaard. D i t jaar h e e f t men brouwgerst met 19 h 20 $ vocht ongereinigd 7 weken bewaard, b i j een storthoogte van 7 m. De kiemkracht was daarna goed. Aanvankelijk v e n t i l e e r t men enige dagen onafgebroken, daarna select i e f . B i j regen of m i s t en op h e t warmst van de dag e e t men dan de ventilat i e af. In deze 7 weken was de gerst e'e'n procentin@roogd. Liever r e i n i g t men de g e r s t e e r s t , maar men kon h e t n i e t bijhouden t i j d e n s de oogst. De gerst was e r nu u i t om t e worden gedroogd t o t 15 $, waarna ze weerotemggaat i n de schuur. Ze wordt dan zo koud mogelijk gemaakt, soms 5 , waarna e r n i e t s meer aan wordt gedaan t o t de aflevering in h e t voorjaar. Het i s nog n i e t voorgekomen d a t de g e r s t door de bewarin ongeschikt vocht 6 i 7 was geworden voor brouwgerst, t e r w i j l soms toch gerst met 22 weken werd bewaard b i j een storthoogte van 34 m. Het i s de bedoeling geweest in de loods ook kunstmest op t e slaan a l s e r geen graan zou z i j n . Dat is e r echter nooit van gekomen. In 1961 werd 20 q6 van de g e r s t 10s g e s t o r t ontvangen, in 1962 40 $. De grootste afstand waarover g e r s t met trekker en boerenwagens wordt vervoerd, i s 40 km; 25 km komt veelvuldig voor. In B i e r v l i e t en IJzendijke z i j n dependances voor de ontvangst. Met vrachtauto's wordt dan h e t graan naar Sas van Gent gebracht. Er wordt nog overwogen de opslagruimte met 5000 ton u i t t e breiden. Als voordelen van geventileerde bewaring worden genoemd verlenging van de werkperiode van d e drogers en b e t e r behoud van de kiemkracht van brouwgerst. Ook h e t langzaam drogen vindt men h i e r een voordeel. De b e d r i j f s l e i d e r vindt ondergrondse luchtkanalen v e e l gemakkelijker, maar h e t wordt e r nogal wat duurder door, vooral in een bestaand gebouw.
r\
;
-
t
6. Cotiperatie Axel (Adjunct-directeur Loeven, bedri.ifsleider van ~ o e z e l a a r ) . E r i s h i e r een hoogbouwsilo van 2000 ton met een 10 tons van Opstaldroger. Daarnaast i s 3 jaar geleden een laagbouwsilo voor geventileerde bewaring gebouwd, verdeeld in 2 x 4 c e l l e n van 340 ton ( g e r s t ) , t o t a a l 2 2700 ton. Alle wanden z i j n gemaakt van h o l l e baksteen. De buitenmuren z i j n bestreken met bitumen.
7 '1
-5Aan weerszijden,vaneen middengang, d i e in de lengterichting van h e t 'gebouw loopt, z i j n 4 c e l l e n met V-bodems loodrecht op d e gang. De ruimte onder deze V-bodems d o e t d i e n s t als luchtkamer; de V-bodems bestaan u i t geperr w e e r d e s t a l e n p l a a t met een houten balkenconstructie t e r versteviging. Over de gehele lengte z i j n e r onderin kleppen aangebracht, zodat de cellen geheel kunnen leeglopen op een band, d i e dwars over de gang over r a i l s naar de tegenoverliggende c e l kan worden gereden. Voor 8 -cellen z i j n dus maar 4 banden nodig d i e h e t g r a m op een band brengen, d i e onder de vloer van.de gang loopt. Voor de vulling v&n de c e l l e n loopt hoog in h e t gebouw i n de lengter i c h t i n g een transportband, waarvan h e t graan met een afwerpwagen op twee dwarsbanden aan weerszijden een --kan'worden gebracht, d i e h e t dan weer met afwefpwagens overal in de c e l l e n kunnen brengen. De dwarsbanden z i j n ver' r i j d b a a r over r a i l s , z'odat elke band 4 c e l l e n kan bedienen. Alle banden hebben een c a p a c i t e i t van 40 ton per uur. In de gang i s de ruimte onder elke ceL. afgeslotsn door 2 deuren, i n &&n .waarvan e e n 3 pk omkeerbare v e n t i l a t o r i s aangebracht. De ventilatoren z i j n verplaatsbaar, waardoor h e t mogelijk i s e r i n beide deuren een aan t e brengen, zodat dan zo'n c e l met dubbele c a p a c i t e i t kan worden belucht, hetgeen b i j zeer n a t graan een voordeel kan z i j n . . , . Meestal wordt de l u c h t onderin h e t g r a m geblazen; de opwarming door de elektromotoren i s d m + lo.Wanneer men op deze opwarming geen p r i j s s t e l t , wordt omgekeerd gewerkt. De g e r s t , d i e nu was opgeslagen met 17 $ vocht, zag e r uitstekend u i t ; de temperatuur was 12'. Normaliter wordt h e t graan voorgereinigd en op het vochtgehalte waarmee + h e t is geoogst' i n de s i l o opgeslagen. Eerst wordt continu, doch a1 v r i j spoedig s e l e c t i e f geventileerd. Zodra men e r aan t o e i s , wordt het graan gedroogd en weer in de s i l o opgeslagen t o t h e t wordt afgeleverd. Met ventileren maakt -men dan h e t g r a a n zo koud mogelijk. Met de indroging t i j d e n s h e t ventileren 'wordt nauwelijks rekening gehouden. Het gaat ook h i e r om verlenging van de droogperiode en behoud van de kiemkracht. Men i s a 1 begonnen met de bouw van nog een beluchtingssilo van 2500 ton, maar d&'benvoudiger dan de e e r s t e met vlakke bodems, ongeveer het type d a t . . i n Breskens i s gebouwd: Over de Wuwkosten kon men ons w e i n i g v e r t e l l e n . De a r c h i t e c t was het.C.B. t e Rotterdam; aannemer Simons u i t Terneuzen. De banden met toebehorenwerden geleverd . . en gelhstalleerd door v.d. Lande in Veghel. ,. . . . . 'A.B.T.B., Emmeloord (Directeur Landmanl.
-
+
'
, ,
.
Naast de bestaande hoogbouwsilo van 2000 ton en een zaaizaadloods met een;l5 tons e n , 5 tons van, 0 p s t G droger, i s een opslagloods voor g e s t o r t graqr. gebouwd v& 30 x 40 m, zonder onderverdeling: De muren z i j n van holle -bakstee.n,,.geiapend met i j z e r en v e r s t e r k t met steunberen en aan de buitenzijde bekleed' met e t e r n i e t platen. Het dak van hetzelfde materiaal r u s t op Nemaho spanten; h i e r en daar z i j n l i c h t doorlatende dakplaten aangebracht, waardoor h e t 'in d e schuur voldoende l i c h t is. Voor de yulling van de schuur loopt, vanaf h e t o d e gebouw, door de ,nok van h e t gebouw een dubbelwerkende r e d l e r m e t e e n verschuFtbare dwarsr e d l e r , d i e echter . n h t zo goed voldoet omdat h e t graan d a a n e d e n i e t hoog genoeg kan wo,rden gestort. , D. i t .i s provisorisch ondervangen, door v i j z e l s t e gebruiken (12 ton/u). Aan beide smalle einden van de, schuur. z i j n centrifugaal ventilatoren aangebracht, d i e de halve, lengte bestrijken. Zo i s dus de loods in 2 x 3 be1uchtingseenheden:verdeeld. .De 2 ventilatoren in h e t midden van de 100ds. waar . de graanlaag h e t d i k s t : i s , . worden :aangedreven door 20 pk elektromotoren; de andere 4 hebben motoren van 1 0 pk. Alle ventilatoren z i j n in houten kasten i n de.schuur.:gebom@ om de geluidshinder t e verminderen; de inlaatopeningen voor de b u i t e n l u c h t ~ , z i t t e n 4 m hoog. @ elke v e n t i l a t o r
:
+
?b I.,
,
?
'5
-6-
i
' - x i s een'hoofdluchtkanaal !aangesloten, dat,.in;de l e n g t e r i c h t i n g van de schuur
. 'loopt.' H a a b ldaarop iijn.vele zij-luctitkanalen . aangebracht; - : a l e ,luchtkana' - d e n z i j n uitneembaar'; ze staan 10s .op .de tegelvloer. ' . . - ; . De 20 p k ventilatoren..hebben een..capaciteit van 450-m3 l.u .c h t per minuut, ! .:,r.bij; ken s t a t i s c h e , tegendruk ,vanl2Oimrn waterkolom. . 1.- :.I -~ : . .- , t . . . Voor de a f v o e r . . ~ q . h e tg. r a m u i t de l o d s i s nog geen d e f i n i t i e v e oplos.i..sing' gevonden. Hiervoor!.zullen:ook.de v i j z e l s worden.:gebruikt. , De .bouwkostenl hebben +.f 300.000.-- ,bedragen, t e r w i j l e r volgehs de heer . iLandman zeker 6000:ton t a G e kan.worden opgeslagen., ... . 1 Het. 1.B.V.L.. h e e f t .we1 a d v i e s gegeven, dochmen h i e f t = i c h J 8 r n i ~ aan t . tgehouden, omdatidat.te duur we@. De a r c h i t e c t i s L b k h o r s t . u i t Zwolle; de ~. aannemer . i s Sdlverda. -De-~luchtkanalent ~ e r d e n l ~ e l e v e rd.oor d .Ve'rbruggenF . fverbossen'u i t .Veghel,,.de vent1latoren:door. k e k e n s en de r e d l e r s door van , . Opstal. ,. ' 1 .: D i t jaar . w e d voor h e t ' e e r s t g r a & , i n . de loods opgesla&n. ~ a n v - d e l i j k zou a l l e e n tarwe.wordenbewaard; h e t : i s . e c h t e r t a m e e n . g e r s t geworden, ge::scheiden.door. eexl muiw Van, gevulde.~ zakken. Alle graan . i s voorgereinigd. .* . De , tarwe \ l i g t : l a n g s . de. zijwanden:+ 4 m d i k en midden i n r u b 7, ,m. De gerst l i g t wat minder dik. De ventilatoren. stonden a m e n bovenin wasmet be- I. hulp' van .een papierend zak de. luchtstroom~~duideli j k met de hand t e voelen. . , De g e r s t was opgeslagen.met eenvochtgehalte van 19 $, de. tarwe met 20 $. Later was nog t a m e met 23 $ vocht boven op de andere g e s t o r t , maar dat be"' , . g o n t e : bederven., Deg tarire, l a g e r , nu ca. 6 weken i n . De e e r s t e 3 weken was onafgebroken geventileerd (stroomkosten f 5.-- per uur), de l a a t s t e 3 weken was rekening gehouden met de buitentemperatuur. De tem eratuur i n h e t graan was .. . + 100. ,Het gemiddelde vochtgehalte was daarbij. 2 1 $ gedaald, onderin 2 $ h. en boveninsl 5 ; Men hoopt h e t g r a m nog meer t e k y e n indrogen., De ventilatoren kunnen a l l e e n , blazen, : n i e t zuigen. . , . . De ~ ~ l o o dis, s gebouwd om de grote hoeveelheden' combine-graan, d i e t i jdens de oogst n i e t tegen r e d e l i j k e p r i j s h e n worden afgezet, .op t e vangen. Het i s de bedoeling, d a t h e t graan.,in de loods komt om h e t e r pas weer u i t t e , . , h a l e n t a h het wordt afgeleverd. Zonodig kan h e t . d q nog worden gedroogd. Een .bijkomend voordeel i s . d a t de kiemkracht van brouwg'erst gemakkelijker op p e i l kan worden gehouden i n beluchte dan in n i e t beluchte opslagruirnten. Het plan i s , volgend jaar h e t graan i n nog dikkere lagen op. t e slaan, .zodat de loods t o t v r i j w e l i n de.nok g e v u l d z a l z i j n . . T o t heden i s e r geen v e r s c h i l i n k w a l i t e i t t e zien i n d e . t a r w e , . d i e 4 m e n d i e , welke ,7m dik l i g t . Onder de d i k s t e l a a g staan overigens ook de grootste ventilatoren. '
%;
I ; i
,
3
.
I . ,
l
I
>
(:II
$
8
H
-
* A ,
van 10 pk verplaatsen per minuut 275 m'3 lucht, bij:een:statische . ... . .... tegendruk.van 100 mm waterkolom. ..
1- Die
,
Samenvatting. . , , .;'( T o t voor 'enkele ja'ren weden '&i jwel' u i t s d i t e n d hoogbouwsilo 's gebouwd, , . ., waarin ,nat graan n i e t , ,of met veel werli 'slechts" k o r t e ' t i j d , kan worden bewaard. ~ e i ts ,in,d i t s o o r t s i l o l , s 'dop$'te hoge graantemperaturen ook moeilijk om d e ' , kiemkracht van betrekkelijk droge.$rouwgerst op p e i l ' t e houden; tietgeen t o t . .. "eel t e l e u x y t e l l h g a&ei:ding gaf. Deze bezwaren' gingen zwaarder, wegen naarmate Gee= graan wkrd ~emiaidorst','~waardoor grotere' hoeveelheden .gedorst graan moesten worden bew~ard, terwi jl' bovenaien de bewaarperiode langer werd. Na ,veel' onderz.oek door iiee I;B.V:L. , t e Wageningen en h e t Centraal Bureau , . t e ' Rottkrdam i ~ " ~ & b l ~ k k'da:*' , < , het'praktis'ch' mogelijk'is' m be~~arproblemen bij graan tegen aanvaardbare:exp1oitat~ekosten door middel van ventileren met bui.. tenlucht op t e lossen. Bovendien z i j n 'de '~ouwkostenvan de hiervoor benodigde laagbouwsilo's lager. , Ventileren van g r a d i n hoge s i l o ' s i s a l l e e n mogelijk met ingewikkelde luchtverdeelsystemen in d e ' c e l l e n . 3 5 4 jaar geleden ging men dan ook over ' . ' t o t d e bouw van s i l o ' s d i e z o l a a g waren, d a t zonder deze verdeelsystemen vol. doende l u c h t door . h e t . e a y kan'yorden ,geblazen. .AinVankelijk week de construc'. '. . t i e v+ d e z e . $ i l o l s ' a l l e e n viti d i e van hoge s i l o ' s af v o o r w a t b e t r e f t hoogte i n . v e n ~ i l ' a t i & o ~ ejkh9id.i li "H&' t r h = p o r t s y s t e e m eri.de. v o n van d e cellen, d i e &heel kondeii leeglopen, ~ & e n " ~ e l i j k ; : , . . ,* .
:
. 1
'
,
,
,
.
,
,
ji
j
-7
-
In geventileerde s i l o ' s behoeft h e t graan echter veel minder i n bewe-' ging t e z i j n dan i n n i e t geventileerde. Als h e t graan tot het voorjaar moet worden bewaard, moet h e t hoogstens tweemaal worden getransporteerd. Een m a d om h e t e r i n t e brengen en een m a d om h e t t e drogen. Als h e t e r n i e t t e n a t i n komt (2 1 9 b. 20 $1, kan h e t z e l f s i n 66n ruk t o t het voorjaar worden bewaard, omdat b i j h e t ventileren ook langzaam wordt gedroogd. De volgende s t a p was dan ook . bezuinigen op h e t transportsysteem en de vorm van de s i l o ' s , d i e een vlakke bodem kregen. De oudste s i l o ' s d i e wij zagen en d i e volgens deze methode waren gebouwd, waren 2 jaar oud. De neiging b e s t a a t om op de losmogelijkheid meer t e bezuinigen dan op de vulmogelijkheid, hetgeen voor de hand l i g t , omdat t i j d e n s de oogst s n e l moet kunnen worden gewelrkt. De l a a t s t e ontwikkeling i s : a l l e onderverdelingen i n de s i l o ' s t e l a t e n vervallen, zodat een schuur van 4 muren met een dak erop o v e r b l i j f t . Het luchtverdeelsysteem s t a a t d a a r b i j 10s op de vloer onder het g r a m en kan verwijderd worden, waardoor de schuur ook voor andere doeleinden kan worden g e b n i k t , hoewel w i j van het l a a t s t e weinig positieve r e s u l t a t e n hebben gezien. De onderverdeling kan uiteraard a l l e e n worden weggelaten a l s s l e c h t s e'gn produkt moet worden opgeslagen. Een voordeel is, d a t deze methode met weinig e x t r a kosten ook i n bestaande schuren kan worden toegepast. De kosten van een dergelijke, nieuw t e bouwen, bewaarloods z u l l e n i n c l u s i e f transportsysteem voor de v u l l i n g waarschijnlijk beneden f loo.-per ton bewaarruimte liggen (A.B.T.B. htmeloord f 50.--/ton). Het transportprobleem b i j h e t ledigen van de schuur i s misschien nog n i e t opgelost; h e t gebeurt meest met v i j z e l s . Deze z i j n in aanschaffing en e x p l o i t a t i e echter buitengewoon goedkoop, zodat h e t vermoedelijk toch we1 de beste methode is. Voorwaarde voor deze bewaarmethode i s wel, d a t n a a s t de loods een goed geoutilleerde I8fabriekl1voor ontvangst, drogen e n reinigen aanwezig is. De ':werkruimtefl d i e n t ook voldoende t e z i j n om de stootsgewijze aanvoer t e kunnen opvangen. Overal werd als voordeel van beluchte bewaring h e t uitsmeren van h e t droogwerk genoemd, hetgeen tweemaal vullen en ledigen van de beluchtingss i l o ' s inhoudt. In h e t zuidwesten van h e t land vindt men het in de hand hebben van de temperatuur met h e t oog op h e t behoud van de kiemkracht van brouwgerst een belangrijk, zo n i e t h e t belangrijkste punt. Opvdlend was verder, d a t velen met h e t indrogend e f f e c t van h e t vent i l e r e n n i e t of nauwelijks rekening houden, t e r w i j l h e t toch i n t h e o r i e mog e l i j k i s h e t g r a m op deze wijze op een vochtgehalte van 17 b. 1 8 $ t e brengen. Overigens i s onze indruk, d a t door h e t b e t e r u i t b u i t e n van de mogelijkheden (temperatuur, luchtvochtigheid) b i j verschillende bedrijven mat minder kosten dezelfde of betere r e s u l t a t e n zouden kunnen worden bereikt. Mogelijkheden voor de Cultuurtechnische Afdeling.
........................................
1. Met de bestaande i n s t a l l a t i e s en schuren.
In een kunstmestloods kan met eenvoudige middelen een verplaatsbare b e l u c h t i n g s i n s t a l l a t i e worden aangebracht, waarvan de kosten waarschijnlijk i n de orde van grootte van f 20.-- p e r ton opslagruimte zullen liggen. Aan de hand van een plan kan hiervoor een nauwkeuriger begroting worden gemaakt. Wanneer g e r s t wordt opgeslagen, behoeft deze n i e t naar Amsterdam of Rotterdam t e worden verscheept, hetgeen,afhankelijk van de bewaarduur,een kostenbesparing van f 15.-- k f 20.-- per ton betekent. Daar tegenover staan dan de kosten van de bewaring in h e t eigen b e d r i j f , d i e pas nauwkeurig kunnen worden geraamd a l s w i j over meer gegevens beschikken. De verwachting is, d a t deze aanzienlijk l a g e r zullen b l i j k e n te z i j n dan de bespaarde kosten.
Wanneer de g e r s t voor Nieuwjaar i s geruimd, kan de schuur nog voor de opslag van kunstmest worden gebruikt. Een proef om meer i n z i c h t t e krijgen i n de kosten en ervaring op t e doen met geventileerde bewaring l i j k t dan ook zeker verantwoord. Voorgesteld wordt, een proefop korte t e n i j n , i n overleg met de heer Kreyger van het I.B.V.L., plan voor 1963 u i t t e werken.
-- ------- ------- -------------- --------- ....................
2. BiJ de v e ~ l a a t s i n gvan silobedriiven of b i J eventuele nieuwbouw. Het i s zeker de moeite waard om na t e gaan, a l s bijv. de i n s t a l l a t i e van Ketelhaven v e r p l a a t s t zou worden, of uitbreiding van de o p s l a g ~ i m t emet een goedkope beluchtingsschuur aantrekkelijk zou zijn. Daarbij zou dan ook bewaring van t a m e in de overwegingen betrokken kunnen worden. Hetzalfde g e l d t voor nieuwbouw. Een goed geoutilleerde I1fabriek" voor ontvangst en bewerking van h e t graan met voldoende werkruimte en goede transportmogelijkheden z a l d a a r b i j onmisbaar z i j n , doch de e i g e n l i j k e bewaring z a l voor een belangrijk d e e l eenvoudig en goedkoop kunnen plaatsvinden. De inrichting van een d e r g e l i j k e combinatie van een bewerkingsbedrijf met bewaarschuren vraagt echter om een nadere studie. Overigens is h e t een zaak met vele facetten, zodat nog heel wat z a l moet e n worden gestudeerd en gerekend om t o t de best mogelijke oplossing t e komen.
Kampen, 29 oktober 1962.
A. de Groene.
