19. Gratis Onderwijspakket voor voortgezet onderwijs
Een onderwijspakket over kinderarbeid in Marokko voor het voortgezet onderwijs In februari 2004 is de campagne “Stop kinderarbeid- School, de beste werkplaats” gestart met het aanbieden van een onderwijspakket voor het primair onderwijs. Sindsdien hebben al meer dan 500 basisscholen dit pakket aangevraagd. Dit pakket bevat o.a. het muzikaal manifest Nando. De campagne “Stop kinderarbeid- School, de beste werkplaats” biedt nu ook het voortgezet onderwijs een gratis onderwijspakket aan. Het pakket bevat: • Een poster, • Het landenreeksboek over Marokko, • De docentenbrochure, • De leerlingenbrochure ( + een makkelijk te kopiëren versie), • De DVD Karim’s uitzicht, • Een petitielijst, • Een aantal stickervellen. • Een wedstrijd Bij de campagne “Stop kinderarbeid- School, de beste werkplaats” staat kennisoverdracht op de eerste plaats. Doel is: Dat de leerlingen zich realiseren dat er nog veel kinderarbeid is op de wereld. Dat de leerlingen de boodschap “School is de beste werkplaats” doorvertellen aan anderen. Dat de leerlingen samen nadenken en praten over kinderarbeid en hun eigen schoolsituatie. Kinderarbeid in de wereld Geschat wordt dat er zo’n 246 miljoen kinderen onder de 15 jaar werken. 170 Miljoen van deze kinderen verrichten zwaar en gevaarlijk werk. 6 Miljoen kinderen werken als slaaf, 2 miljoen kinderen worden in de prostitutie en pornografie uitgebuit en er zijn zo’n 300.000 kindsoldaten. Jongens zijn in de meerderheid, maar er is veel “verborgen” meisjesarbeid, vooral in de huishouding. Kinderen kunnen geen kind zijn, krijgen geen onderwijs en hebben geen hoop op ontsnapping uit de armoede. “Stop kinderarbeid- School, de beste werkplaats” is een campagne die ernaar streeft kinderarbeid geheel uit te bannen door dagonderwijs te bieden van goede kwaliteit. Alle kinderen hebben het recht om naar school te gaan. Voor de kinderen hier is kinderarbeid moeilijk voor te stellen. Ze wassen een keertje de auto en sommige kinderen hebben een krantenwijk. Toch gaan alle kinderen naar school. Dit project geeft kinderen een beeld van kinderarbeid en laat ze op een andere manier kijken naar hun eigen schoolsituatie.
Belangrijk om te weten is dat bij onderzoek is gebleken dat armoede vaak niet de oorzaak is dat kinderen niet naar school gaan. Voor veel ouders is het geen traditie om hun kinderen naar school te laten gaan, maar ook de kwaliteit van scholen is van belang. Veel arme leerlingen komen achter in de klas te zitten en krijgen minder aandacht. Eén van de belangrijkste doelstellingen van de campagne is om ook de overheden hierop te wijzen en daar hun ontwikkelingshulp op aan te passen. Ook een inzamelingsactie kan gekoppeld worden aan het onderwijspakket. Verschillende hulporganisaties hebben projecten lopen tegen kinderarbeid. “Stop kinderarbeid- School, de beste werkplaats” steunt de MV foundation. MV foundation. MV Foundation (MVF) is een organisatie uit de Zuid-Indiase deelstaat Andhra Pradesh. MVF wijst elke vorm van kinderarbeid af en zet scholing in als wapen tegen alle kinderarbeid. Vrijwilligers, ouderraden, het gemeentebestuur en onderwijzers worden ingeschakeld door de MVF om de kinderen weer naar school te krijgen. Afhankelijk van de leeftijd doorlopen de kinderen een eigen traject. Hoe ouder de kinderen zijn hoe moeilijker te bereiken, omdat zij het langst in een arbeidssituatie zitten. Resultaten De MVF heeft een effectieve methode ontwikkeld om kinderarbeid tegen te gaan; in totaal gaan nu zo’n 265.000 kinderen die vroeger werkten naar school. In meer dan 250 dorpen werken nu geen kinderen onder de 14 jaar meer. Die dorpen zijn helemaal kinderarbeidvrij! Kinderarbeid in Marokko India is het land met de meeste kinderarbeiders. Zo’n 100 miljoen kinderen werken in India, maar ook in Marokko is kinderarbeid een groot probleem. Het onderwerp is in Marokko lange tijd taboe geweest. Dankzij acties van hulporganisaties, de media en veel onderzoek wordt kinderarbeid onder de aandacht gebracht. ¾ Zo’n miljoen kinderen werken in Marokko 1. op het platteland als herder en hulp in de landbouw, 2. in de tapijt-, kleding- en textielindustrie, 3. in metaal- en motor/auto-werkplaatsen, 4. in de hout-, leer-, aardewerkbewerking en de zellige-werkplaatsen waar tegels worden bewerkt tot vloer- en muurdecoratie, 5. als winkelhulp, straatverkoper en loopjongen in de horeca, 6. als hulp bij transportbedrijven, 7. als huishoudhulp. 8. op straat als verkoper van losse sigaretten, plastic tassen, als kippenplukker en sjouwer op de markten. ¾ kenmerken 1. 90% van de kinderen is tussen de 10 en 14 jaar; 10% jonger, vanaf 4 jaar 2. 80% van die kinderen gaat niet naar school – 51 % heeft een paar jaar op school gezeten 3. 70% van die kinderen woont thuis: grote gezinnen, armoede 4. vaak lange reistijden: 4 uur per dag is gewoon 5. lichamelijk zwaar en ongezond werk; lasten van 10kg zijn gewoon; uren staan, voorovergebogen werken en gehurkt zitten idem
6. 7. 8. 9.
veel zeer eentonig werk dat in hoog tempo moet plaatsvinden geen vrije dagen buiten de religieuze feestdagen. werkdagen van meer dan 10 uur zijn gewoon loon ligt altijd ver onder het minimum; vaak helemaal geen loon met als argument “het is een leerling” 10. slechte behandeling, uitschelden, slaan, misbruiken 11. kinderen op het platteland worden blootgesteld aan hitte, vocht, koude, insectenbeten en risico’s van gevaarlijke terreinen 12. werkplaatsen zijn vaak vuil, bedompt, lawaaiig, stoffig, slecht verlicht en gelucht veel kinderen werken met gevaarlijke machines zonder bescherming 13. geen goed sanitair, geen medische zorg
Een aantal voorbeelden van kinderarbeid in Marokko Hout/leer/aardewerk ateliers Je kunt ze in Marokko overal kopen: prachtige houten doosjes, dienbladen, tafeltjes. De kinderen die in de houtbewerkingsateliers werken maken lange dagen en worden nauwelijks betaald. De risico’s zijn groot: bescherming tegen zaag- en schuurmachines is er niet, het enorme lawaai leidt tot doofheid en heel regelmatig gebeuren er zware ongelukken, tot en met het verlies van een hand. Er wordt bovendien gewerkt met allerlei lakken en lijmsoorten die de longen aantasten. Er zijn geen beschermende maatregelen, geen behoorlijke sanitaire voorzieningen en als het een ongeluk gebeurt moet het kind zelf maar zien te komen bij een hulppost van de GG & GD in de buurt. Stapels leuke “babouches” en sandalen, op alle markten zie je ze; ze zijn heel goedkoop. Geen wonder, de kinderen die in de leerwerkplaatsen werken krijgen nauwelijks of geen loon. Het werk moet heel snel worden gedaan en is heel erg eentonig: de hele dag zooltjes snijden en plakken, draden afknippen. Overal in de werkplaats staan potten lijm open, vaak bij open vuur. En ’s avonds, voor ze naar huis mogen, maken de kinderen hun handen en gezicht schoon met…..aceton ! Eten in Marokko is heel gezellig, onder meer omdat op tafel allerlei grote en kleine kleurige schalen staan en de vloer vaak bestaat uit prachtige tegels. Al dat aardewerk wordt deels in de openlucht gemaakt. Kinderen moeten de zware vette klei mengen en de loodzware tegels sjouwen. De kleurstoffen zijn gevaarlijk en er komen allerlei giftige stoffen vrij bij de hete ovens waar het aardewerk in wordt gehard. Je ziet het in Marokko overal: kleurrijke muren en vloeren, gemaakt van een soort mozaïeksteentjes: dat heet “zellige” . Die kleine stukjes worden door kinderen met de hand op grote tegels getekend en dan gesneden. De kinderen doen dat half-staand, een been gestrekt naar achteren, het andere gebogen enze werken met zware scherpe beitels en hamers. En ook hier weer: tien uur per dag, nauwelijks pauze, geen middagmaal, geen goede, beschermende kleding en schoenen. Petite bonne…… “Ruim je kamer toch eens op !” dat hoort iedereen wel eens. En helpen afwassen doen we allemaal, met min of meer tegenzin.. In Marokkaanse steden zijn duizenden meisjes “verborgen” aan het werk. Ze zijn “petite bonne” ; dat klinkt heel leuk maar het is vreselijk: ze zijn dienstmeisjes voor dag en nacht. De meesten komen uit heel arme families op het platteland. Je kunt zo’n dienstmeisje gewoon bestellen bij een tussenpersoon of je regelt haar komst via kennissen. De meisjes zijn zo’n 13 jaar maar er zij er ook van 7 jaar ! Ze doen de hele huishouding: vloeren boenen – de was doen – strijken – vuilnis wegbrengen – tafel
dekken – de familie bedienen – afwassen – met hun bazin naar de markt gaan om de boodschappen te sjouwen – de auto wassen – en dan het ongelooflijkste: de kinderen van hun bazen naar en van school brengen… En ook hier: lange werkdagen, een heel laag of helemaal geen loon, alleen vrij tijdens de religieuze feestdagen, vaak straf, tot slaan en verbranden van ledematen toe. Tapijt-, kleding- en textielindustrie In de tapijtbedrijven werken meestal meisjes, in leeftijd variërend van 7 tot 15 jaar. De jongsten zitten voor het weefgetouw. Zij leggen de wollen draden eerst om en om door de gespannen draden van het weefgetouw en duwen met hun wijsvinger de draad omlaag. Dan slaan ze hard en in hoog tempo met en metalen kam van 2 kg, die ze zelf moeten aanschaffen, de draden goed tegen elkaar. Daarna moeten ze knopen leggen en de draden afknippen met een vlijmscherp mes. Het werk is eentonig, de werkplaatsen warm en slecht gelucht, vol stof van al die wol. Allee en iedereen is op- en naast elkaar gepropt en er ontstaat vaak brand. 84% van de meisjes krijgt geen middageten van de werkgever, ze nemen zelf een stuk brood mee. De werktijden zijn lang: de helft van de kinderen werkt meer dan tien uur per dag. De enige vrije dagen zijn de religieuze feestdagen, die overigens niet worden betaald. Het salaris is symbolisch: 5 Dirham per dag is normaal (en 11 Dirham = ongeveer 1 Euro !!!!) 97% van die meisjes gaat niet meer naar school, bijna de helft is nooit naar school geweest. 86% woont thuis met vaak 6 en ook wel 9 broers en zussen. In de kleine naaiateliers worden de traditionele kledingstukken als kaftans en djellaba’s met de hand gemaakt. Kinderen moeten heel snel werken met voor ons ouderwetse naaimachines; de ateliers zijn lawaaiig, benauwd en stoffig. Kinderen brengen zware stapels gemaakte kledingstukken op hun hoofd of met handkarretjes naar de klanten. Waarom een onderwijspakket over Marokko? Het onderwijspakket voor het primair onderwijs richt zich vooral op kinderarbeid in India. Het pakket voor het voortgezet onderwijs richt zich vooral op Marokko, omdat de AOb in september 2004 in samenwerking met de Marokkaanse zusterbond SNE (Syndicat National des Enseignants) in Fès een project is begonnen om de schooluitval tegen te gaan. Dankzij de hulp van NOVIB, FNV-Mondiaal en het Marokkaanse ministerie van onderwijs zullen onze collega’s van 5 scholen in en rond Fès een breed programma opzetten om ervoor te zorgen dat ingeschreven kinderen niet meer, zoals helaas gebruikelijk, soms al na een paar maanden van school verdwijnen en in een atelier aan het werk gaan. Het is uiteraard niet mogelijk het “MVF-model” zomaar over te planten naar Marokko . Wel heeft de SNE goed kennis gemaakt met de MVF-methode en kan daarmee aan de slag. Het gaat daarbij vooral om het samenwerken met alle instanties die met kinderen te maken hebben, ook dus met de werkgeversorganisaties ! Het enthousiasme van de SNE-collega’s is groot: veel leraren die aan andere scholen zijn verbonden dan de 5 pilot-scholen hebben zich al gemeld om met hun school mee te doen. Het onderwijspakket Het onderwijspakket is voor scholen gratis aan te vragen per mail via
[email protected]. Hieronder vindt u een korte omschrijving van de inhoud van het pakket.
Landenreeks Marokko- De campagne “Stop kinderarbeid- School, de beste werkplaats” biedt u dit boek aan. Hierin vindt u allerlei achtergrondinformatie over Marokko. DVD Karim’s uitzicht (26 min.18)- De documentairemaker Cherry Duyns is in april 2002 samen met AObmedewerker Mohammed Mdaghri naar Marokko geweest om de film Karim’s uitzicht te maken. Karim is elf jaar. Hij werkt als leerling bij een koperslager in de stad. Karim werkt hier al drie jaar, van 8 uur ‘s ochtends tot 6 uur ’s avonds. Karim werkt zes dagen per week. Als hij ’s avonds thuis komt, is hij doodmoe. Te moe om te spelen. Karim is de kostwinner voor het hele gezin. Zijn weekloon bedraagt € 9, -. Karim woont met zijn ouders, zijn drie zussen en zijn broertje van zeven jaar in een zelfgebouwd huisje op korte afstand gelegen van de stad Fes en het Atlasgebergte. Zijn familie is straatarm, heeft geen stromend water en geen elektriciteit. Zijn vader is ziek, hij kan niet werken. Zijn moeder zorgt voor het huishouden. Karim is nooit naar school geweest. Leerlingenbrochure- In de leerlingenbrochure staat informatie die de leerlingen kunnen gebruiken om een duidelijker beeld van het onderwerp kinderarbeid te krijgen. Daarnaast is deze informatie goed bruikbaar ter voorbereiding van de wedstrijdopdracht. In deze brochure staat ook specifieke informatie over een aantal sectoren waarin kinderen werkzaam zijn en over het onderwijs in Marokko. In het pakket vindt u een makkelijk kopieerbare versie van de leerlingenbrochure. Petitielijst- Iedereen die van mening is dat kinderarbeid uitgebannen moet worden vragen wij de petitielijst te tekenen. Aan het einde van deze campagne zullen de petities aangeboden worden bij de Europese Unie en bij de Nederlandse regering. De petitie kan ook getekend worden op de website www.stopkinderarbeid.nl. Stickervellen- Deze stickervellen zijn bedoeld om zoveel mogelijk bekendheid te geven aan bovenstaande petitie. De wedstrijd- De leerlingen maken in groepjes een kunstwerk (twee- of driedimensionaal) met daarop een tekst over kinderarbeid in Marokko. In maart zal een vakkundige jury de werkstukken bekijken en een winnaar aanwijzen. De winnende school wordt een heuse Marokkaanse avond aangeboden. Voor vragen en opmerkingen kunt u terecht bij
[email protected]. Op onze website www.stopkinderarbeid.nl vindt u meer informatie over onze activiteiten. Ook bevat de website veel informatie voor de leerlingen. In de campagne “Stop kinderarbeid- School, de beste werkplaats” voert de AOb samen met de volgende organisaties:
