18 WANDELTOCHTEN IN DE ECHTE ARDENNEN

OP ONTDEKKING IN DE PROVINCIES LUIK, LUXEMBURG EN NAMEN

© Eric Thomas

18 WANDELTOCHTEN IN DE ECHTE ARDENNEN WWW.ECHTEARDENNEN.BE DE OOOH’S GROEIEN HIER AAN DE BOMEN.

België Rond de Baraque Michel Door het veen bij Spa Rond La Gleize De Forellenroute In de Amblèvevallei Door het dal van de Trôs Marets Naar de Neus van Napoleon Het oude dorp Wéris De wilde Ourthe

BRD NEDERLAND Rond Bouillon Van Maissin naar Redu Smeden en sloten Kloosterruïne Clairefontaine Rond de Roche à l‘Appel Burcht en dal Twee kastelen Vresse in de Semoisvallei Rond Crupet

Hoge Venen

Watervallen van Coo

Ardennen

F R A N KR I JK

INFO

LUXEMBURG

Beste wandelaar, Deze nederlandstalige wandelgids werd uitgebracht in samenwerking met WANDER-MAGAZIN. De kaarten zijn enkel te downloaden via hun website, waarvoor dank. Download de GPX-Track, routebeschrijving, kaarten enz. op www.wandermagazin.de/tourenportal. We wensen u, beste wandelaar, prachtige wandeltochten in de Echte Ardennen. Wenst u meer informatie over de regio’s die in deze gids aan bod komen, dan vindt u bij de uitgestippelde wandeling de contactgegevens van het Maison de Tourisme (Toerismehuis) van de streek.

I

N

H

O

U

WA N D E L G I D S I N D E E C H T E A R D E N N E N 2

Overzichtskaart

3

Inhoud

4-5

Inleiding

6-7

Tip 1: Rond de Baraque Michel Door heide en bos in de Hoge Venen

8-9

Tip 2: Door het veen bij Spa Van de Barisart-bron naar het Veen van Malchamps

10-11

Tip 3: Rond La Gleize Van La Gleize naar Moulin-du-Ruy

12-13

Tip 4: De Forellenroute Door het land van Stavelot

14-15

Tip 5: Beekwandeling in de Amblèvevallei Beekwandeling langs de Ninglinspo en de Chefna

16-17

Tip 6: Door de vallei van de Trôs Marets Over de bergpaden aan de voet van de Hoge Venen

18-19

Tip 7: Naar de Neus van Napoleon Burcht Reinhardstein en het Meer van Robertville

20-21

Tip 8: Het oude dorp Wéris Tussen Ardennen en Famenne

22-23

Tip 9: De wilde Ourthe Rotsen, Kelten en woest water

24-25

Tip 10: Rond Bouillon Langs de Semois naar Corbion

26-27

Tip 11: Van Maissin naar Redu Langs de bovenloop van de Lesse

28-29

Tip 12: Smeden en sloten In het zuiden van het Woud van Anlier

30-31

Tip 13: Kloosterruïne Clairefontaine In de Eischvallei bij Aarlen

32-33

Tip 14: Rond de "Roche à l'Appel" Geologische wandeling bij Muno

34-35

Tip 15: Burcht en dal Van Falaën naar de ruïne van Montaigle

36-37

Tip 16: Twee kastelen Naar het kasteel van Vêves en het kasteel van Walzin

38-39

Tip 17: Vresse in de Semoisvallei De oude tabaksdorpjes langs de Semois

40-41

Tip 18: Rond Crupet Tussen Bocq en Samson

42-47

Geheime tips

48-51

Nuttige informatie, Colofon

D

Foto: Natalie Glatter

3

D E

E C H T E

De tuin van de buren Wandelen in de Ardennen


De Belgische provincies Luik, Namen en Luxemburg vormen samen een schitterende wandelstreek in het zuiden van België. Het afwisselende landschap loopt van de bosrijke bergketen van de Belgische Ardennen tot in het zachte, licht glooiende groene landschap bij Luik. Veel wandelliefhebbers kennen deze omgeving nog niet, maar de "tuin van de buren" heeft tal van verrassingen te bieden. De streek heeft één hoofdingrediënt: natuur. Er zijn wouden om in te verdwalen, die contrasteren met het schrale, haast melancholische landschap van de Hoge Venen. De rivieren de Maas, de Our, de Amblève, de Ourthe, de Semois, de Warche en de Lesse hebben een diepe bedding in de Ardense hoogvlakte gesleten. Smalle wandelpaadjes voeren door de smalle riviervalleien, omzoomd door bizar ogende rotsen. De rotswanden worden door klimmers bedwongen en op het water zijn kajakkers onderweg. In de hoogte is hier en daar een slot of burcht te zien – een interessant eindpunt voor een mooie wandeling. Naar het noorden toe toont Wallonië zich van zijn zachtere kant. Stukken bos worden afgewisseld met boomgaarden en weiden,

4

omzoomd door hekken. Hier en daar steekt een heuvel boven het landschap uit. Tussen de akkers en weiden liggen slaperige dorpjes, bescheiden natuurstenen boerderijtjes en statige landhuizen.

Wandelen en genieten Het onbedorven landelijke karakter van de Ardennen gaat samen met ouderwetse gastvrijheid. De Franse invloed is op tal van manieren zichtbaar – ook in de regionale keuken. Goed eten is iets wat de Ardenners graag doen. Wat is er mooier dan een heerlijke picknick met Ardense ham, knapperig vers brood en kaas van een boerderij uit de omgeving? Veel

Foto: FAST

A R D E N N E N bedrijven in de omgeving hebben zich gespecialiseerd in de verkoop van streek producten. Ook in de regionale gastronomie wordt gebruikgemaakt van traditionele producten uit de streek: van de simpele dorpskroeg tot het sterrenrestaurant, van de snelle lunch onderweg tot het vijfgangenmenu 's avonds. De Belgische Ardennen zijn een streek voor genieters.

Moeilijke beslissing Waar gaan we eerst naartoe? Die vraag is niet eenvoudig te beantwoorden. Wallonië biedt een bonte waaier wandelgelegenheden en het ene traject is nog mooier dan het andere. Zelfs wandelscout Eric Thomas vond het moeilijk om een keuze te maken. Daarom vindt u vanaf pagina 42 een reeks "geheime tips" ter aanvulling van de uitgebreidere wandeltips. U vindt hier ideeën voor een museumbezoek, bijzondere architecturale monumenten, mooie natuurtaferelen, korte extra trajecten en dagvullende wandelingen. De beslissing ligt bij u. Veel wandelplezier!



5

Foto: Eric Thomas

1

Provincie Luik 16 km / 4-5 u. MARKERING

VERTREK

Parking bij de Baraque Michel. Met de auto: Neem de E40 richting Luik / Aachen tot afrit Eupen en dan de N68 vanaf Eupen richting Malmedy. Openbaar vervoer: Regelmatig treinen naar Eupen. Vanaf Eupen (halte Bushof) neemt u de Vennliner (lijn 394) tot aan de Baraque Michel.

6

TIP VAN DE AUTEUR Na de wandeling kunt u in de Baraque Michel iets eten en/of overnachten. In het natuurcentrum van Botrange zijn het museum en de winkel met een ruime selectie boeken en kaarten een bezoek waard. Bij de haard is het goed toeven met een glas bier van het vat.

ROND DE BARAQUE MICHEL DOOR HEIDE EN BOS IN DE HOGE VENEN Deze rondwandeling geeft een goede indruk van het gevarieerde landschap van de Hoge Venen. De wandeling voert langs weggetjes en vlonderpaden door het hart van het Waalse veengebied en naar het hoogste punt van België, het Signaal van Botrange (694 m). Verder voert het traject door het Veen van Polleur en langs de gelijknamige beek. De terugweg voert door het bos en langs de beek Herbôfaye naar het Kruis der Verloofden. Op deze plek is in januari 1871 een jong koppel doodgevroren. De twee waren op weg naar Xhoffraix om daar de benodigde papieren te halen voor de geplande bruiloft. De laatste 20 minuten voordat we de Baraque Michel bereiken, wandelen we weer over houten vlonders. We hebben hier een zeer weids uitzicht over het Grote Veen. De Fischbachkapel ligt op slechts enkele honderden meters van de parkeerplaats bij de Baraque Michel. Oorspronkelijk deed deze kapel – met klokken – dienst als baken voor verdwaalde reizigers.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de parking (S) wandelen we voorbij het groene vaandel in oostelijke richting, het Waalse veen binnen. Na ca. 300 m gaan we bij de splitsing rechtdoor (houten bord richting Eupen). Het vlonderpad gaat steeds bergafwaarts tot voorbij de oude Belgisch-Pruisische grenssteen 157. We wandelen langs de rivier de Helle, die in de buurt ontspringt, tot we aankomen bij een aftakking met een balustrade. Een smal vlonderpad voert linksaf bergopwaarts richting Noir Flohay (1), een afgebrand dennenbos bovenop de heuvel. De weg gaat nu afwisselend over aarde en vlonders. We moeten regelmatig om natte plekken heen. Vanaf Noir Flohay hebben we uitRouteverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in november 2009)

TE ZIEN Pijpenstrootje, veenbessen, veenmos, zonnedauw, zevenster en vele andere Noir Flohay, uitkijkpunt bij Botrange Actief hoogveen, dopheidevelden

© Wandermagazin 2011. Rond de Baraque Michel, 02/PG1#1 Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler

zicht over de schrale veenheide. Nadat we door het afgebrande bos zijn gewandeld, splitst de weg zich. We gaan rechtsaf de heuvel af richting de Helle. Terug op de hoofdweg houden we rechts en gaan we heuvelopwaarts tot we bij een Y-splitsing aankomen. Dit pad is regelmatig afgesloten. In dat geval wandelen we terug naar het volgende zijpad links. We wandelen nu langs de bosrand richting het Signaal van Botrange, de eerste tussenstop tijdens deze tocht. Kort voordat we naar rechts afbuigen (Botrange) komen we aan bij een uitkijkpost (2) met schitterend uitzicht over het Waalse veen. Een houten bord wijst de weg naar de (niet toegankelijke) toren van Botrange (3) met restaurant en toeristeninformatiebalie. Voorbij de Baltiaheuvel – die opgehoogd is tot exact 700 m – voert het pad door een naaldbos (markering: groen kruis op witte achtergrond). Bij het eerste kruispunt gaan we rechtdoor richting het Veen van Polleur (zie houten borden). Deze weg gaat gedeeltelijk over vlonders. Bij de derde kruising houden we rechts aan (Veen van Polleur, rood-witte markering). Aan het einde van het plankenpad steken we de N68 over. We zijn nu bijna bij het Veen van Polleur. Het pad wordt smaller en buigt links af richting de beek van Polleur. We wandelen nu over brede vlonders heuvelafwaarts tot de eerste kruising. Daar gaan we rechts en dan verder tot aan de tweede kruising bij de oude turfstekerij. Nu gaan we linksaf (rood-witte GR-markering) en dan volgen we het beekje stroomafwaarts tot de schuilhut bij Pont de Bèleu. Op de asfaltweg gaan we na ca. 100 m rechtsaf en vervolgens gaan we naar links (markering: groene rechthoek). Op dit pad gaan we steeds rechtdoor. We steken de Herbôfaye over tot we bij de Vecquée komen – de oude grens tussen België en Pruisen. De groene rechthoek leidt ons nu rechtsaf, tot voorbij het Kruis der Verloofden (4) en terug naar de Baraque Michel. De laatste 20 minuten gaan over vlonders. Download de GPX-Track, routebeschrijving, kaart enz. via www.wandermagazin.de/tourenportal

VOORBEREIDING Veeleisende rondwandeling door vochtig gebied. Hoog, waterdicht wandelschoeisel (eventueel rubberlaarzen) en waterdichte kleding, zonnecrème. Pas op bij nevel of sneeuw. Honden mogen niet mee! Opgelet: Het veen is vaak afgesloten wegens brandgevaar of in het broedseizoen. Vraag voordat u vertrekt na welke paden toegankelijk zijn. Info via: +32 80 44 72 72 of +32 80 44 03 00 Neem zeker een wandelkaart mee! KAARTEN IGN: Hoge Venen 1:25.000 INFO Toeristeninfo bij het Signaal van Botrange Rue de Botrange 133 B B-4950 Robertville Tel. +32 80 44 73 00 info.hautes-fagnes@ belgacom.net www.eastbelgium.com Centre Nature de Botrange Maison du Parc Naturel des Hautes Fagnes-Eifel Botrange 131 B-4950 Robertville Tel. +32 80 44 03 00 [email protected] www.botrange.be www.baraquemichel.com

7

Foto: OPT – R. de la Riva

2

Provincie Luik 14,2 km / 4-5 u. MARKERING

VERTREK

Parking aan de Barisart-bron bij Spa. Met de auto: Neem de E42 vanaf Verviers tot aan de afrit Spa. Volg daarna de B601 en de N629/Balmoral. Volg vanaf het stadcentrum de borden richting Source de Barisart. Openbaar vervoer: Neem vanaf Verviers de trein naar station Spa. Daarvandaan is het ca. 3 km naar de bron. TIP VAN DE AUTEUR Eten kan in Barisart, Géronstère en Bérinzenne. In Bérinzenne kunt u ook het bos- en watermuseum bezoeken. Overnacht u in Spa, bezoek dan na de wandeling de nieuwe thermen en proef daarna de regionale specialiteiten in een van de vele restaurants.

8

DOOR HET VEEN BIJ SPA VAN DE BARISART-BRON NAAR HET VEEN VAN MALCHAMPS Een gevarieerde rondwandeling door mooie gemengde bossen, langs beken en door het Veen van Malchamps. Het uitkijkpunt daar biedt een weids uitzicht op het landschap rond Spa. Na een uitgebreide wandeling door het veen keren we via smalle weggetjes en paden terug naar het beginpunt. De route voert langs drie beroemde bronnen: Barisart, Géronstère en Pia. De bron van Géronstère is in 1599 ontdekt en is door vele beroemde figuren bezocht, onder wie Peter de Grote.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN De parking bij de Barisart-bron (S) is het begin- en eindpunt van de wandeling. Achter het restaurant nemen we eerst een pad (geel bord: Promenade Meyerbeer) dat bergopwaarts richting Source de Géronstère voert. Na het tweede gele bord gaan we rechtsaf de beek over. Daar treffen we de eigenlijke markering van onze route aan (groene ruit). We volgen nu de beek en steken die regelmatig over via bruggetjes. We komen uit bij de Géronstère-bron (1), waar we iets kunnen eten. Bij de bron aangekomen gaan we linksaf de weg op. We laten de markering (groene ruit) achter ons en steken de weg over naar La Gleize. We nemen nu een pad bergopwaarts richting Domaine de Bérinzenne (geel bord: Chemin de Nelis). Dit pad voert recht door het bos en komt uit op een weggetje. Dat weggetje volgen we 50 m naar rechts, waarna we links het eerste bospad richting Bérinzenne nemen. Op de weg houden we links aan. We kunnen de gebouwen en de parking van natuurcentrum Bérinzenne en het museum al zien. Voor het stenen pand boven de parking komen meerdere paden samen. De markering met blauwe rechthoek wijst de weg naar de uitkijktoren rechts (bord: Tour Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in november 2009)

TE ZIEN Dophei, lavendelhei Uitkijktoren in het Veen van Malchamps Gemengd bos met rotsen, beekjes en veen VOORBEREIDING Hier en daar veeleisende rondwandeling. Hoog, waterdicht wandelschoeisel (bij regen ook stevige rubberlaarzen) en waterdichte kleding, want de wandeling voert door veengebieden. Water en proviand zijn ondanks de eetgelegenheden aan te bevelen. Vergeet niet om zonnecrème mee te nemen.

Panoramique). Het pad voert via een bocht naar deze uitkijktoren (2), die een schitterend panorama biedt. Vanaf de toren volgen we de blauwe rechthoeken door het veen. Een deel van de route bestaat uit vlonderpaden. De wegwijzers voeren langs een monument voor Engelse vliegeniers rechtsaf over houten vlonders naar de bosrand. Daar laten we de vlonders achter ons. Het pad buigt af naar links. Kort nadat we een dijk voorbij zijn gewandeld, komen we aan bij een berkenbos met zendmast. De markering (blauwe rechthoek) voert nu naar een smal pad, parallel aan de N62, tot aan een slagboom. Daar houden we links aan. We volgen het brede bospad rechtdoor tot aan het Domaine de Bérinzenne. Vlak voordat we bij het Domein aankomen, gaan we bij de kruising rechts. We volgen enkele honderden meters het smalle pad met de mountainbikemarkering (blauwe driehoek met blauwe punten) bergopwaarts. De schuilhutten met barbecueplek laten we daarbij links liggen. Nadat we een geasfalteerde weg zijn overgestoken, laten we de mountainbikemarkering achter ons en gaan we rechtdoor tot we bij de Route des Fontaines aankomen. Daar gaan we een paar meter linksaf tot we terug zijn bij de markering met groene ruit (Promenade Meyerbeer). Het pad volgt nu de beek tot voorbij de Pia-bron (3). Het smalle pad loopt bergafwaarts en steekt enkele weggetjes over voordat we via een haarspeldbocht op de Route de Barisart uitkomen. Die volgen we 200 m naar links tot we bij het beginpunt bij de Barisart-bron aankomen.

Download de GPX-Track, routebeschrijving, kaart enz. via www.wandermagazin.de/tourenportal

INFO Maison du Tourisme du Pays des Sources/ Office du Tourisme de Spa Place Royale 41 B-4900 Spa Tel. +32 87 79 53 53 [email protected] www.spa-info.be www.pays-des-sources.be www.berinzenne.be


© Wandermagazin 2011. Door het veen bij Spa, 02/PG1#2 Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler

KAARTEN IGN: Pays des Sources – carte nord 1:25.000 Via: Maison du Tourisme du Pays des Sources Spa

9

3

Provincie Luik 8,8 km / 3 u. MARKERING

VERTREK

Parking tegenover de kerk van La Gleize. Met de auto: Neem de E42 vanaf Verviers tot aan de afrit Malmedy. Neem dan de N68 naar Stavelot/Trois-Ponts en de N633 naar La Gleize. Openbaar vervoer: Neem de trein van Luik naar Trois-Ponts en neem daarna de bus (nr. 42a) naar La Gleize. Op weekdagen zijn er ca. acht bussen per dag, op zaterdag ca. vier, op zondag slechts twee.

10

TIP VAN DE AUTEUR Na de wandeling is het goed toeven in het gezellige restaurant "Le Vert du Pommier". Wie nog niet genoeg heeft gezien, kan vanaf de parking de groene rechthoek (nr. 4) volgen. Dat levert een wandeling van nog eens 4 km op.

ROND L A GLEIZE

VAN L A GLEIZE NAAR MOULIN DU RUY Een mooie rondwandeling door bos en weide met uitzicht over de heuvels van de Ardennen en de schitterende Amblèvevallei. De huizen in de regio zijn opgetrokken uit hout en leisteen. In het gehucht Borgoumont en vooral ook in het oude dorp Moulin du Ruy staan veel indrukwekkende vakwerkpanden. La Gleize heeft tijdens het Ardennenoffensief in december 1944 zwaar te lijden gehad. De Tigertanks en het museum "December 44" herinneren aan die zwarte dagen. Het museum is een bezoek zeker waard. In de 12e-eeuwse dorpskerk is middeleeuws houtsnijwerk te zien. Ook een bezoek waard!

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de parking voor de kerk (S) voert het pad eerst langs de N633 richting Borgoumont. Ter hoogte van het restaurant "Le Vert du Pommier" splitst het pad zich. Hier gaan we rechtsaf. Na enkele meters splitst de weg zich opnieuw. Nu gaan we linksaf. Op een boomstronk zijn een Mariabeeldje en de bewegwijzering (rode rechthoek) te zien. Na 50 m komen we een kruis tegen. Hier gaan we rechtdoor. Het pad kan bij regen erg modderig zijn. Slobkousen zouden hier van pas komen. We wandelen langs een vakantiepark naar het beekje Nabonru (1). We moeten zonder brug het water over. Na zware regen kan dat een echt avontuur zijn. Aan de overkant voert een pad met stenen 400 m door een dicht naaldbos. Bij de kruising volgen we de markering (rode rechthoek) naar rechts. Via akkers en omgeploegde velden komen we uit bij het gehucht Borgoumont (2). Het pad biedt een mooi uitzicht op Borgoumont en op het oude spoorviaduct bij Trois-Ponts. Nadat we de weg tussen Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in november 2009)

TE ZIEN Vakwerkboerderijen in Moulin du Ruy Mooi uitzicht rond Borgoumont Museum "December 44" VOORBEREIDING Eenvoudige rondwandeling. Wel zijn waterdichte schoenen of eventueel rubberlaarzen nodig om de beek te kunnen doorwaden. Waterdichte kleding is aan te bevelen. Het pad wordt overal gemarkeerd. Eten kan in La Gleize. Opgelet: een aanwijzingsbord bij de parking bevat in de herfst informatie over de jacht.

© Wandermagazin 2011. Rond La Gleize, 02/PG1#3 Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler

INFO Syndicat d’Initiative (Dienst voor Toerisme) de La Gleize Rue de l‘Eglise 7 4987 La Gleize (Stoumont) Tel. +32 80 78 51 91 [email protected] www.lagleize.be www.ourthe-ambleve.be www.december44.com

Foto's: Natalie Glatter

La Gleize en Borgoumont zijn overgestoken, volgen we het paadje bergaf tot aan een Y-splitsing. Daar gaan we linksaf. We wandelen langs een privéterrein tot we bij een beekje aankomen. Dat steken we over, waarna het pad weer lichtjes stijgt. We wandelen door een open bos tot aan de bosrand, waarna de weg over weidegrond voert (mooi uitzicht). Dan gaat het weer bergafwaarts tot vlakbij het beekje Roannay. Vlak voor de brug stijgt het pad opnieuw. We wandelen door een stuk bos en komen dan weer op grasland terecht. Via een gemarkeerde privéweg (rode rechthoek) komen we uit op een straatje dat naar Moulin du Ruy voert (3). Rechtsaf wijst de markering naar de dorpskerk met bankje en aanwijzingsbord. Voor de kerk, vlak nadat we de Roannay zijn overgestoken, splitst het weggetje zich. We gaan rechtsaf en volgen het beekje tot bij een overdekte picknick-/barbecueplek buiten het dorp. Het pad blijft het beekje volgen. Ca. 1 km buiten het dorp steken we het water over. Voorbij de Pont de Roannay voert het pad via bossen en velden terug naar La Gleize. Bij het restaurant "Le Vert du Pommier" komt het pad uit op de N633. Die brengt ons terug naar het beginpunt bij de kerk.

KAARTEN IGN: Stoumont 1:25.000; uitgeverij. Office du Tourisme Stoumont


11

4

Provincie Luik 11,8 km / 4 u. MARKERING

zwarte forel op groene achtergrond VERTREK

De abdij van Stavelot. Met de auto: Neem de E42 van Verviers tot de afrit Malmedy en dan de N68 tot Stavelot. Gratis parking achter het kloostercomplex (Rue des Moulins). Openbaar vervoer: Station Trois-Ponts. Vervolgens bijv. met lijn 294 naar Stavelot. Of rechtstreeks vanaf station Verviers met bus 294. Info: www.infotec.be

12

TIP VAN DE AUTEUR Voor of na de wandeling is een bezoek aan het abdijmuseum (incl. het Museum van het circuit Spa Francorchamps) de moeite waard. Ook de museumwinkel en het museumcafé zijn een bezoek waard. Een wandeling door de oude straatjes van het stadje Stavelot vormen een mooie afronding.

DE FORELLENROUTE

L ANGS DE FORELLENROUTE DOOR HET L AND VAN STAVELOT Een goed gemarkeerde, afwisselende rondwandeling met enkele bezienswaardigheden en een mooi uitzicht. Vanaf de abdij voert het pad eerst langs kanalen en vervolgens door de groene plekken van de stad. Daarna wandelen we door het slaperige gehucht Challe met zijn oude boerderijen tot aan de rivier de Amblève. Een mooi bospad voert vervolgens langs de Amblève en dieper het bos in. Uiteindelijk voert het pad het bos uit naar een uitkijkpunt op een heuvel. Vanaf hier reikt de blik ver over de Amblèvevallei en de bossen en velden rondom. Een smal pad voert hiervandaan in enkele minuten naar de indrukwekkende rotsen van Warche, die bijna loodrecht boven de Amblève staan. De wandeling voert verder via een asfaltweggetje door het gehucht Warche, waar enkele oude vakwerkhuizen staan. Dan gaan we onder de snelweg door. Na enkele minuten is van die snelweg niets meer te zien. Het nauwelijks bereden weggetje voert boven de Warchevallei door een ander gehucht, Chevaufosse. Daarna stijgt het pad snel. Bij Wavreumont steken we opnieuw de snelweg over. Na enkele minuten nemen we de afslag links, een veldweggetje op. Het uitzicht op de bossen en velden rond Stavelot is hier schitterend. Uiteindelijk komen we via smalle paadjes door bossen en uitgestrekte velden weer bij Challe aan. Daar nemen we dezelfde weg terug naar de abdij.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de parking (S) achter de abdij volgen we de bordjes via de Quai des vieux Moulins. We wandelen het zwembad en het sportterrein voorbij tot aan een wal.

Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in juli 2010)

TE ZIEN De abdij van Stavelot Uitzicht op Stavelot en de Amblèvevallei De riviervallei, bos en hoogvlakten VOORBEREIDING Stevig schoeisel, water, iets om te eten. Geen eetgelegenheden onderweg. Pas op bij de rotsen van Warche! Daar mag niet geklommen worden. KAARTEN • Pays de Stavelot 1:25.000 IGN • Pays des Sources carte sud 1:25.000 IGN

© Wandermagazin 2011. De Forellenroute, 01/PG1#19, Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler


INFO Office du Tourisme de Stavelot De abdij van Stavelot Place Saint Remacle 32 B-4970 Stavelot Tel. +32 80 86 27 06 infotourismestavelot@ skynet.be www.stavelot.be/tourisme www.abbayedestavelot.be

Foto's: Eric Thomas

Bij de kruising gaan we rechts langs het water naar de brug van Challe. Staat het water hoog, dan volgen we het bredere pad en gaan we via de Route de Challe naar de brug. Die steken we over en daarna houden we rechts aan. Een veldweggetje voert rechtstreeks naar de Amblève. We nemen het voetgangersbruggetje ("Passerelle") (1) en houden links aan. We volgen de bordjes stroomopwaarts. Na korte tijd komen we in een dicht bos terecht. 2 km later zijn we weer buiten. Het pad voert nu via velden bergopwaarts tot aan een bankje (2) waar we kunnen uitrusten en van het uitzicht genieten. Via de kleine parking achter het bankje komen we op een smal pad terecht dat in enkele minuten naar de rotsen van Warche (3) voert (houten bord "Rocher de Warche"). Terug aangekomen nemen we het asfaltweggetje bergafwaarts naar Warche. Onder de snelweg door gaan we linksaf. Bij de volgende Y-splitsing houden we rechts aan. Het weggetje voert nu door het hoger gelegen gehucht Chevaufosse. Bij Wavreumont steken we links de snelweg over. Vanaf het kruispunt kunnen we rechts het benedictijnenklooster St. Remacle zien (een rustpunt met een winkeltje). Bij de kruising houden we eerst links aan en even later slaan we rechtsaf tot aan een oude vakwerkboerderij. De markering is heel duidelijk. Dan nemen we de afslag links en gaan we een veldweggetje met uitzicht (4) op dat langs de bosrand voert. Na korte tijd komen we uit op een open plek in het bos. Rechts zien we een zeer smal hekje. Hiervandaan voert het mooie pad door bossen en velden naar Challe. Daar gaan we rechtsaf en nemen we dezelfde weg terug naar de abdij.

13

5

Provincie Luik 14,3 km / 4 u. 30 min. MARKERING

VERTREK

Parking Sedoz/Ninglinspo. Met de auto: Neem de E40 tot de afrit Battice en dan de E42 vanaf Verviers tot de afrit Theux. Dan de N657, N62, N666 tot Remouchamps. Vervolgens de N633 richting Stoumont tot Sedoz/Ninglinspo.

TIP VAN DE AUTEUR De grotten van Remouchamps liggen op slechts enkele minuten met de auto en zijn een bezoek meer dan waard. U gaat te voet binnen en komt met de boot via een onderaardse rivier (ruim 600 m) weer buiten. In Remouchamps of Aywaille zijn voldoende eetgelegenheden te vinden.

14

IN DE AMBLÈVEVALLEI

L ANGS DE NINGLINSPO- EN DE CHEFNA-BEEK Een zeer gevarieerde, maar veeleisende wandeling langs de beken Ninglinspo en Chefna. De wandeling wordt gekenmerkt door veel rotsen en water. Het traject over rotsen en bruggetjes langs en over de Ninglinspo is ronduit avontuurlijk te noemen. We wisselen steeds van oever, waardoor we steeds nieuwe indrukken van het door erosie ontstane landschap krijgen. Ontelbare watervalletjes monden uit in evenzovele kleine waterbekkens met romantische namen als "Bain de Diane". Bij het afgelegen gehucht Chefna/Ville-au-Bois zijn met wat geluk op de velden langs het pad Schotse Hooglanders en Ardense trekpaarden te zien. Van Chefna/Ville-au-Bois voert het traject de Amblèvevallei in. Kort voordat de Chefna in de Amblève uitmondt, komen we bij het dorp Quarreux aan. Daarna voert het pad langs het Fonds de Quarreux, een bijzonder onstuimig stuk van de Amblève. De rivierbodem is hier bezaaid met scherpe stukken kwartsiet. Dat biedt een schitterend lichtspel.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de parking (S) volgen we eerst pad nr. 21 (blauwe rechthoek) en wandelen we via een houten brug bergopwaarts. Nu gaan we verder langs de Ninglinspo – nu eens aan de linker –, dan weer aan de rechteroever. Na een klim van ca. een uur komen we uit op een kruising (1) van vier paden. We verlaten de markering (blauwe rechthoek) en gaan rechtdoor en bergopwaarts, de kiezelweg op (MTB-traject 38: blauwe driehoek met punten). Zo komen we uiteindelijk uit op pad nr. 22 (rode ruit). De afstand tot pad nr. 22 is slechts 200 m op de kaart, maar dit is geen eenvoudig Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in juli 2010)

TE ZIEN Geologisch interessante regio met indrukwekkende rotsformaties De beken Ninglinspo en Chefna VOORBEREIDING Stevige wandelschoenen, waterdichte kleding en proviand/water. Geen eetgelegenheden onderweg, klein café bij de parking. Afhankelijk van het weer kunnen de riviertjes zeer onstuimig zijn. De paden zijn veeleisend. Hier en daar zijn ze glad. Zorg dus dat u stevig op uw benen staat. KAARTEN • IGN 1: 25.000 "Aywaille" Maison du Tourisme du pays d‘Ourthe-Amblève © Wandermagazin 2011. In de Amblèvevallei, 01/PG1#20, Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler


INFO Maison du Tourisme du Pays d’Ourthe-Amblève Rue de Louveigné 3 B-4920 Remouchamps Tel. +32 4 384 35 44 [email protected] www.ourthe-ambleve.be www.mondesauvage.be

Foto's: Eric Thomas

stukje. De verdere weg richting Chefna/Ville-au-Bois is gelukkig dankzij de markering goed te vinden. Na ca. 15 minuten brede bospaden komen we uit bij een slagboom (privédomein). De weg buigt hier naar links af en gaat verder als een smal bospad. Na enkele minuten komen we weer uit op een breder bospad. We wandelen voorbij een grote boswachterswoning (2) naar Chefna/Ville-au-Bois (3). Achter de huizen langs voert een grintpad rechts bergafwaarts. De markering brengt ons na korte tijd aan de overkant van de beek. Door de vegetatie is de afslag niet altijd even goed zichtbaar. Kort voordat we bij het dorp Quarreux aankomen, is er voor de avonturiers onder ons nog een traject met smalle paden vlak naast de Chefna tot in het dal. De weg is hier spaarzaam gemarkeerd, maar verkeerd lopen is onmogelijk. Bij slecht weer kunt u beter op het hoofdpad blijven. Het pad steekt nog eenmaal de Chefna over en komt dan uit op een asfaltweggetje dat naar Quarreux voert. Enkele meters voordat de weg zich vertakt – we gaan daar rechtsaf, bergopwaarts – bevindt zich een mooie picknickplaats (4). Terug bergopwaarts via de splitsing komen we langs een Mariabeeld in een dorpje terecht. We volgen het straatje en gaan bergafwaarts naar de N633 toe. We steken de weg over, gaan een stukje naar links, steken de parking van het voormalige restaurant "Au Moulin du Diable" over en gaan dan onder het spoor door rechtsaf richting de Amblève. We volgen het pad langs de Amblève tot we bij een klein dorpje aankomen. Daar gaan we rechtsaf en wandelen we opnieuw onder het spoor door. Het laatste stuk van de weg volgt de N633. Na enkele honderden meters zien we links het beginpunt liggen.

15

7

Provincie Luik 5,9 km / 2 u. 30 min.

NAAR DE NEUS VAN NAPOLEON

MARKERING

BURCHT REINHARDSTEIN EN STUWMEER ROBERT VILLE

VERTREK

Parking bij het stuwmeer van Robertville. Met de auto: Neem de E42 vanaf Verviers. Uitrit Malmedy, dan de N62 naar Malmedy, en de N681 naar Robertville. TIP VAN DE AUTEUR Op zaterdag en zondag zijn er rondleidingen in de Burcht die echt de moeite waard zijn. www.reinhardstein.net

18

Rondwandeling met mooi uitzicht door een sprookjesachtige, wilde omgeving. Deze korte wandeling zit vol verrassingen, nieuwe indrukken en schitterende panorama's. Kort na de start is het al genieten van een adembenemend uitzicht op Burcht Reinhardstein (ook bekend als Burcht Metternich), hoog boven het dal van de Warche. Dit voor België unieke pand is in 1354 voor graaf Wenzel van Luxemburg door zijn vazal Reinhard van Weismes gebouwd. Tot 1550 was het eigendom van de graaf van Nassau, waarna het via een huwelijk op de familie Metternich overging. Na beschadiging is het pand in 1969 in historische staat hersteld. De historische betekenis van deze plek wordt benadrukt door een verzameling wapenuitrustingen, wandtapijten, liturgische gewaden en levensgrote handgesneden figuren. Verderop maakt het lieflijke landschap plaats voor ruwe rotsformaties. De "Nez Napoléon" (neus van Napoleon) is een steile rots die hoog boven het dal van de Warche uitsteekt. Hiervandaan gaan we bergafwaarts het dal in, waar de woeste rivier stroomt. Wie van de route durft af te wijken, wordt beloond met een blik op de hoogste waterval van België, vlak naast Burcht Reinhardstein – een val van 60 meter. Tot slot wandelen we nog over de indrukwekkende stuwdam van het Meer van Robertville. Wie van 6 km niet genoeg heeft, kan via de regionale wandelpaden en de GR 56 via het dal van de Bayehon naar het hoogste punt van België wandelen – het Signaal van Botrange (694 m) in de prachtige Hoge Venen.

Routeverkenner: Natalie Glatter (verkenning vond plaats in oktober 2010)

TE ZIEN Burcht Reinhardstein, stuwdam Robertville Rotsformatie "Nez Napoléon" Het dal van de woeste Warche en markante rotsen VOORBEREIDING Normale wandeluitrusting, stevig schoeisel, drinkfles. Stevig schoeisel is absoluut aan te raden, want de steile gedeelten en de rotsachtige paden kunnen glad zijn als het regent. KAARTEN Institut Géographique National: Hoge Venen, 1:25.000 © Wandermagazin 2011. Naar de Neus van Napoleon, 01/PG1#22, Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler

De rondwandeling begint bij de wandelaarsparking (S) achter de stuwdam. De markering (groene rechthoek) voert door een houten hek naar een stil sparrenwoud. Het pad slingert vlak langs de kloof en u kijkt al vanaf de eerste kilometer uit op Burcht Reinhardstein (1). Bij de volgende splitsing voert een steil pad rechtsaf bergopwaarts. Wie bij de kruising na de beekbedding (die in de zomer droog kan staan) naar rechts afwijkt (groene ruit), kan een blik op de 60 m hoge waterval werpen die vlak onder de Burcht in het dal van de Warche neerstort (2). De groene rechthoek wijst de weg naar links, voert kort langs de bosrand naar rechts en dan terug het bos in naar de rotsformatie Nez Napoléon. Bij de volgende splitsing gaan we rechtsaf, gevolgd door opnieuw een scherpe bocht naar rechts. Dan wandelen we door een eikenbos met rotsblokken bergafwaarts het dal van de Warche in. Het pad volgt kort de oever van de rivier links en gaat dan over een brug (3) en vervolgens rechts naar een picknickplaats. Een tweede brug gaat hier over een zijtak van de rivier. Daarna volgen we de rivier stroomopwaarts. Bij de volgende splitsing laten we de oever links liggen en gaan we steil bergopwaarts het dal uit. We houden rechts bij de leisteenrotsen en zien dan Burcht Reinhardstein (4) verschijnen. In het weekend is de burcht open voor bezoekers (alleen onder begeleiding zie tip). We steken de toegangsweg naar de burcht over en komen via een bruggetje uit op een rotsachtig pad aan de achterzijde van de helling. Hiervandaan gaan we links over een pad, gevolgd door een bosweggetje richting de stuwdam van Robertville. Nadat we de stuwdam hebben overgestoken, zijn we terug bij het beginpunt. Download de GPX-Track, routebeschrijving, kaart enz. via www.wandermagazin.de/tourenportal

INFO Dienst voor Toerisme van de Oostkantons B-4960 Malmedy Tel. +32 80 33 02 50 [email protected] www.eastbelgium.com


ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN

19

Foto: Eric Thomas

8 Provincie Luxemburg 6,7 km / 2 u. MARKERING

AAN DE GRENS VAN ARDENNEN EN FAMENNE 2

VERTREK

Wandelaarsparking tegenover het "Musée des Mégalithes". Met de auto: Neem de N841 van Barvaux (bij Durbuy) tot aan de afrit Wéris. Openbaar vervoer: op weekdagen rijden er twee bussen per dag. Anders met de trein van Luik naar Barvaux en dan verder te voet of per fiets via de GR 57 (6 km) naar Wéris. TIP VAN DE AUTEUR Neem genoeg tijd voor alle bezienswaardigheden en bekijk op wandelroute nr. 8 "Les Mégalithes" (geel kruis nr.1, 5 km, grotendeels geasfalteerd) de hunebedden.

20

HET OUDE DORP WÉRIS

Wéris is een van de Mooiste Dorpen van Wallonië. Alleen al de goed onderhouden dorpskern met de oude romaanse Sint-Walburgakerk (11e eeuw) en de karakteristieke vakwerkpanden maken een bezoek de moeite waard. De wandeling gaat door de velden en bossen rond het dorp tussen Famenne en Ardennen en biedt een mooi uitzicht op de landelijke omgeving en de talrijke megalithische erfenissen. Enkele legendarische rotsen en steenblokken, zoals "Pierre Haina" (de steen der ouden) en het "Lit du Diable" (duivelsbed), liggen vlak aan de route, klaar om bewonderd te worden.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN De wandeling begint in het dorpscentrum van Wéris (S), bij het "Musée des Mégalithes" (informatiebord over de wandelpaden ter plaatse). Recht ertegenover bevindt zich een wandelaarsparking met een in steen uitgehouwen everzwijnenkop. Een blauw kruis markeert het "Circuit des Pierres de Légendes" (nr. 10 op de kaart), dat van het museum via de rue du Mont links de berg op voert. We nemen de smalle verkeersluwe straat, het dorp uit, tot aan de kruising. De twee megalithische cultuurmonumenten "Pierre Haina" en "Lit du diable" zijn al met borden aangegeven. De wandeling gaat rechtdoor verder, voorbij een kruis, en volgt de markering (blauw kruis). Na enkele honderden meters gaat het asfalt over in een veldweggetje langs heggen door weiden en velden. Het pad voert tot in het bos, richting het legendarische "Lit du Diable"(1). Wie ook de beroemde steen "Haina" wilt zien, neemt het steile pad er recht tegenover. Het uitzicht is daar spectaculair. Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in november 2009)

TE ZIEN Dorpskerk SintWalburga (11e-12e eeuw) en diverse oude kalksteenhuizen (16e-17e eeuw) Het heggenlandschap van de Famenne Musée des Mégalithes VOORBEREIDING Eenvoudige rondwandeling: lage wandelschoenen en waterdichte kleding volstaan. KAARTEN IGN: Barvaux-BomalDurbuy-Grandhan-VillersSte-Gertrude-Wéris, 1:25.000 uitgeverij Maison du Tourisme Pays d’Ourthe et Aisne © Wandermagazin 2011. Het oude dorp Wéris, 02/PG1#4 Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler

INFO Maison du Tourisme d’Ourthe et Aisne Grand’Rue 16 B-6940 Barvaux sur Ourthe Tel. +32 86 21 30 81 [email protected] www.ourthe-et-aisne.be www.weris-info.be www.beauxvillages.be


Bij de volgende kruising verlaten we de hoofdweg en volgen we het blauwe kruis. Het bosweggetje verandert al snel in een paadje en voert langs een romantisch gelegen stuk grasland tot een kruising middenin het bos. Het middelste van de drie paden voert door mooi gemengd bos tot een hoogvlakte met heide en struikgewas. We blijven rechtdoor het blauwe kruis (nr. 10) volgen tot we bij een groot kruispunt komen. Hier kan eventueel een kortere weg (15 min.) naar Wéris worden genomen. De hoofdwandeling gaat verder rechtdoor via pad nr. 10. Het blauwe kruis wijst de weg naar rechts. De weg voert door met heggen omzoomde velden naar de kapel Pas-Bayard (2). We volgen het pad langs de huizen tot we op de N841 (Route d’Érezée) aankomen. De markering met het blauwe kruis voert dan naar de rue Pas-Bayard. Enkele meters verder kunnen we het blauwe kruis volgen – dan komen we ongeveer een kilometer verder via een geasfalteerde zijstraat terug bij de kerk van Wéris – of we kunnen de variant zonder asfalt kiezen. Die route voert naar links en volgt de markering met gele kruis en nummer 2 (nr. 9 op de IGN-kaart) via kleine weggetjes en paden naar het dorpscentrum van Wéris. Bergafwaarts, voorbij een kruis, komen we weer op de N841 uit. Nadat we die links zijn overgestoken, gaat de weg een stukje richting Barvaux. Na enkele meters gaan we rechtsaf een veldweggetje op. We blijven het gele kruis volgen en komen zo in Wéris terug.


21

Foto: Olivier Lefèvre

9

Provincie Luxemburg 11,3 km / 4-5 u.

DE WILDE OUR THE

MARKERING 6

9

2

ROTSEN, KELTEN EN WILD WATER 1

VERTREK

Grote parking bij de Belvédère (uitkijktoren, aangeduid met borden) van Nadrin. Met de auto: Neem vanaf La Roche de N860 richting Houffalize. Volg daarna de Ourthe en rijd via Maboge en Bérismenil naar Nadrin. Het beginpunt is met het openbaar vervoer moeilijk te bereiken: slechts 2 bussen per dag, behalve op zaterdag-zondag (lijn 15-2). Er rijden weinig bussen van/ naar La Roche of Houffalize. Deze plaatsen hebben geen treinstation. TIP VAN DE AUTEUR Geniet na de wandeling van het uitzicht vanaf de uitkijktoren. Bekijk de overblijfselen van de Romeinse villa van Nadrin en eet een hapje in hotelrestaurant "Les Ondes".

22

De wandeling volgt de loop van de Ourthe via de rotsen van de Hérou, met schitterend uitzicht op de rivier. De weg voert over een vaak smal en rotsachtig pad langs beverburchten naar de overblijfselen van de Keltische citadel "Le Cheslé". De hoger gelegen ringwal biedt een schitterend uitzicht op het rivierlandschap van de Ourthe. Vandaar voeren ook steile, avontuurlijke paden en wegen terug naar het beginpunt "Belvédère". Daar reikt de blik tot over de zes wilde kronkelingen van de Ourthe. Ook hier kan iets worden gegeten.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de parking (S) gaan we eerst bergopwaarts. We volgen de groene balk (nr. 6). Na enkele meters splitst de weg zich. Wie geen hoogtevrees heeft en stevig op zijn benen staat, kan via de rotsen (1) afdalen. De anderen nemen het pad. Beneden aangekomen gaan we rechtsaf, met de stroom mee. Bij het kruispunt "Les Ondes" (gemarkeerd) laten we de groene balken (nr. 6) achter ons. We steken het water over en houden links aan. We volgen de markering met het groene kruis (nr. 9) of route GR57 over een smal pad naar het schiereiland "Le Cheslé". Bij het water is het werk van bevers te zien (2). Aan de kruising "Les Prés Balthazard" gaan we heuvelopwaarts rechtsaf, voorbij een geel bord met de vermelding "Cheslé". Na de volgende bocht volgen we de hoofdweg (groen kruis/GR-markering) rond de Keltische vesting. Bij de kruising gaan we rechtsaf naar de "Remparts" (versterkingen). Na ca. 100 m nemen we de afslag rechts (groen kruis/GR-markering)

Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in april 2009)

TE ZIEN Rots van Hérou met schitterend uitzicht Bevers en de sporen van hun aanwezigheid in de Ourthevallei Interessant wisselspel van rivieren heuvellandschap VOORBEREIDING Stevig schoeisel is onmisbaar. Neem beslist waterdichte kleding, proviand en water mee. Een camera en verrekijker zijn aanbevolen. Behalve bij hoge waterstand en ijzel kan dit traject het hele jaar door worden afgelegd.

tot aan het uitkijkpunt (3), waarna we over een steil pad gaan dat uitkijkt over de omgeving. Op het hoogste punt wappert de vlag van Europa. Bij de volgende kruising volgen we het groene kruis en het gele bord met de vermelding "Nadrin" en bij de daaropvolgende splitsing gaan we opnieuw rechts richting Nadrin. Na enkele honderden meters vertakt de weg zich opnieuw. Opgelet: deze keer gaan we eerst links (we zien de markering met het gele kruis, nr. 6) en gaan een stukje bergopwaarts, waarna we de beek (Gué) oversteken. Het smalle pad aan de overkant voert steil bergopwaarts. We komen terug bij de markering met het groene kruis. Die volgen we in omgekeerde richting. Boven aangekomen, bij een open plek met hutten en schommels, gaat de weg naar links en enkele meters later weer naar rechts. Hier laten we de groene kruismarkering (nr. 9) achter ons. We volgen de rode balk (nr. 2). Opgelet: de afslag rechts is aangegeven, maar die zie je gemakkelijk over het hoofd. Nu voert de weg langs het punt "Laide Covée". We zijn een stuk gestegen. Nu gaan we rechtsaf (gemarkeerd met een rode 2 / blauwe 1) en na 300 m weer links (blauwe balk nr. 1). Nadat we steil zijn afgedaald, steken we de beek over en houden we links aan op de brede weg (bergafwaarts). Na enkele meters bereiken we de kruising "Au Vevi". Vanaf hier gaan we eerst rechtsaf langs een ontgonnen stuk land, gevolgd door een mooi landweggetje dat ons in enkele minuten bij de parkeerplaats bij de Belvédère van Nadrin brengt. De markering (blauw-wit) is hier niet goed te zien.


INFO Syndicat d’Initiative (Dienst voor Toerisme) de Nadrin Place du Centre 4 B-6660 Nadrin Tel. +32 84 44 46 20 [email protected] www.coeurdelardenne.be


© Wandermagazin 2011. De wilde Ourthe, 02/PG1#5 Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler

KAARTEN L’Ourthe Supérieure 1:20.000; Syndicat d’Initiative 4, centre – B 6660 Nadrin (uitgeverij. Geocart)

23

Foto: Barbara Buchholz

10 Provincie Luxemburg

ROND BOUILLON

14,7 km / 5 u. MARKERING

GR14

VERTREK

Grote parking voor de Burcht van Bouillon. Met de auto: Goed bereikbaar via de N89 (richting Sedan), de N95 of de N899. Openbaar vervoer: neem de trein van Namen naar Libramont. Vandaar vertrekken er regelmatig bussen naar Bouillon. TIP VAN DE AUTEUR Houd een picknick bij een van de uitkijkpunten met zicht op de rivier en bezoek het tabaksmuseum van Vincent Manil aan de rue du Tambour 10, in Corbion (www.tabac-semois.com). Meerdere slagerijen in Corbion en Bouillon verkopen Ardense ham van uitstekende kwaliteit.

24

L ANGS DE SEMOIS NAAR CORBION Deze rondwandeling voert langs rotsen en water en door dichte wouden. Het mooiste is de Semois in de omgeving van Bouillon. Vanuit het uitkijkpunt "Pic du Diable" reikt het zicht tot over de kronkelingen van de Semois, over de dichte bossen en de molens van Epine. De weg naar Corbion biedt een spectaculair uitzicht op de Semois. De terugweg naar Bouillon voert via smalle paadjes door dichte loofbossen en biedt vanaf de Rocher du Pendu een adembenemend uitzicht op de omgeving en de abdij van Clairefontaine. Het Arboretum met eeuwenoude bomen en de Ramonette, de plaats waar de eerste houten Burcht van Bouillon is gebouwd, liggen direct aan de weg. Een veeleisende, maar bijzonder mooie route die ook ambitieuze wandelaars plezier zal doen.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de parking voor de Burcht (S) nemen we eerst een smal pad rechts van de toren richting rivier. De weg gaat linksaf richting autotunnel en rechts voert een kiezelpad met rood-witte markering langs de Semois. We nemen dit kiezelpad (rode ruit, nr. 13) tot aan camping Halliru (1). We wandelen om de camping heen, steken een klein bruggetje over de beek over en volgen het rotsachtige pad naar de Semois. We steken nog twee bruggen over (rode ruit, nr. 13). Bergopwaarts wijst een bord met "Moulin de l’Épine" op een kruising de weg naar rechts. Aan de oever van de rivier bevindt zich een mooie picknickplaats. Een steil pad voert verder richting "Vue de l’Épine" (rode ruit, nr. 37). Boven aangekomen gaan we rechtsaf naar het uitkijkpunt "Pic du Diable" (2). Op de hoofdweg volgen we het houten bord "Corbion 5 km" (rode ruit, nr. 36/72) tot een splitsing, ca. 1 km verderop. Een smal Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in april 2009)

TE ZIEN De Burcht van Bouillon Pic du Diable, Ecaillère, Rocher du Pendu, La Ramonette Rivierlandschap van de Semois VOORBEREIDING Een echt inspannende halve dagtocht. Stevig schoeisel, waterdichte kleding en proviand zijn aan te bevelen. KAARTEN IGN: Carte des promenades du Grand Bouillon 1:25.000, te koop bij de toeristeninformatiedienst of in de boekhandel

© Wandermagazin 2011. Rond Bouillon, 02/PG1#6 Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler


INFO Office du Tourisme (Dienst voor Toerisme) de Bouillon Château Fort – Esplanade Godefroid 1, B-6830 Bouillon Tel. +32 61 46 62 57 [email protected] www.bouillon-initiative.be www.bouillon-tourisme.be www.info-bouillon.be


pad (zie het bordje) voert naar het uitkijkpunt "Ecaillère" (3). We volgen het pad tot het uitkomt op de hoofdweg en wandelen verder naar de overdekte picknickplaats. Hiervandaan wijst een houten bord de weg naar Corbion (rode driehoek, nr. 36/72). Bij een veld splitst de weg zich opnieuw. We gaan rechtsaf en dan rechtdoor. Het pad gaat over in een straatje dat uitkomt op de N810. Wie wilt uitrusten of iets wilt eten, volgt nu de hoofdstraat rechts naar het dorp (4). De wandelroute volgt de veldweg linksaf (houten bord "Rocher du Pendu", rode driehoek nr. 38). Bij de eerstvolgende vertakking gaan we rechtsaf (houten bord: "Rocher du Pendu") en bij de volgende kruising nemen we het middelste van de drie paden (rode driehoek nr. 38, houten bord "Bouillon"). Tot slot komen we bij een Y-splitsing. We gaan linksaf (houten bord "Rocher du Pendu", rode driehoek nr. 38). Vanaf het gelijknamige uitkijkpunt gaan we naar rechts. We gaan in scherpe haarspeldbochten de helling af tot aan de camping Halliru. Na het beekje gaan we rechtsaf aan het pomphuis voorbij over de asfaltweg (rode ruit, nr. 12). We gaan het beheerdersgebouw van de camping voorbij. De markering stuurt ons bergafwaarts richting Arboretum. We steken de N810 over. De weg voert richting "Monument des Fusillés" en verder bergopwaarts door het bos. Bij de tweede splitsing gaan we linksaf (rode ruit, nr. 12) een smal paadje door het Arboretum (5) in. Het pad komt uit op een geasfalteerd straatje en voert bergafwarts tot een splitsing met de aanduiding "Ramonette". Hier laten we de markering (rode ruit, nr. 12) achter ons en gaan we weer bergopwaarts. Even later bereiken we het uitkijkpunt "La Ramonette". De terugweg voert over een smal bergpad (rode ruit, nr. 10) naar de N810 richting Bouillon. We wandelen via de Boulevard Vauban terug naar het beginpunt.

25

Foto: Eric Thomas


16,1 km / 5 u. 30 min. MARKERING

VERTREK

Voor de kerk in Maissin. Met de auto: neem vanuit Namen de E411 richting Luxemburg/Aarlen, afrit 24 (St. Hubert), dan de N40 richting Paliseul/Transinne. Ga bij de Rue de la Barrière linksaf de N899 op tot Maissin. Vanaf Bouillon is het 25 minuten via de N828, N89, N899. Parking tegenover de supermarkt. Openbaar vervoer is omslachtig. Neem de trein vanuit Namen of Libramont tot Paliseul en neem dan bus nr. 6 (Poix-Paliseul) naar Maissin. TIP VAN DE AUTEUR Neem voldoende tijd om in Redu in de vele boekwinkels en antiquariaten te snuffelen. In "Le Fournil" is het goed toeven en goed eten.

26

VAN MAISSIN NAAR REDU L ANGS DE BOVENLOOP VAN DE LESSE De wandeling van Maissin naar het beroemde boekendorp Redu met zijn vele antiquariaten biedt een combinatie van mooie, gevarieerde natuur en een stevige portie (lees-)cultuur. Redu, een dorpje van 450 zielen, dreigde ooit te verdwijnen doordat de bevolking massaal wegtrok. Maar in 1984 bliezen twee lokale journalisten het plaatsje nieuw leven in via een reusachtige boekenmarkt. Naar het voorbeeld van het dorpje Hay-on-Wye in Wales, dat sinds 1961 een groot antiquariaat is, telt Redu vandaag 22 boekhandels die in voormalige koestallen en boerenhuizen zijn ondergebracht. Ook zeldzame stripboeken en literaire juweeltjes zijn hier te vinden. En uiteraard kan in Redu ook heerlijk worden gegeten.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Tegenover de kerk met wandelplattegrond (S) is de rode ruit al te zien die naar de rue du Châtelain voert. We houden rechts aan en volgen de rue des Chevaliers/ rue de Brest. Na enkele honderden meters vertakt de rue de Brest zich. Wij houden links aan (rode ruit). De chemin du Sarté voert ons buiten het dorp naar de bosrand. Na ca. 2 km splitst de weg zich in het bos opnieuw. Wij gaan rechtsaf en volgen de markering verder. We gaan verder op de hoofdweg tot de volgende grote Y-splitsing. Daar nemen we het smalle bospad links. Dit pad is goed gemarkeerd. Het voert tot aan een straatje vlak bij het dorpje Lesse (1) aan de gelijknamige rivier. We wandelen bergafwaarts rechtsaf naar het dorpscentrum. Kort voor de brug buigt de weg met de rode ruit markering rechts af. Wie de wandeling met 10 km wilt inkorten, neemt deze weg. De route via Redu voert voorbij de picknickplaats over de brug naar Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in september 2010)

TE ZIEN Oud boekendorpje Redu Afgelegen natuur in het Lessedal

VOORBEREIDING Stevige wandelschoenen en geschikte kleding. Proviand en voldoende water. ('s Zomers zonnecrème meenemen.) KAARTEN • IGN 1:25.000 "Paliseul" • IGN 1:25.000 "Libin"

© Wandermagazin 2011. Van Maissin naar Redu, 01/PG1#23 Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler


INFO Maison du Tourisme du Pays de la Haute Lesse Place de l’Esro 60 B-6890 Redu Tel. +32 61 65 66 99 [email protected] www.haute-lesse-tourisme.be

Foto: Eric Thomas

rechts. We volgen de rood-witte markering tot aan de eerste splitsing en nemen dan de asfaltweg links, die steil naar boven gaat. Deze weg zonder markering voert langs enkele huizen en gaat dan over in een bospad. Boven aangekomen gaan we bij de splitsing links. De weg voert door een ontgonnen stuk land en rechtdoor verder tot aan een kruising. De geasfalteerde weg rechtdoor voert rechtstreeks naar Redu (2). De rue de Transinne voert door het plaatsje en naar de kerk. Daar bevinden zich de meeste antiquariaten en cafés. Op de terugweg volgen we eerst de rue de Transinne en de markering met de rode rechthoek. Zo komen we uit bij het plaatsje Lesse. Ter hoogte van een houten kruis buigt de weg naar rechts af. Na een stuk door het bos komen we aan bij de Lesse. Bij de kruising aan de rivier (3) houden we rechts aan. Zo wandelen we terug naar Lesse. De route voert door dit plaatsje en gaat dan links de brug over tot de eerste splitsing. Daar gaan we weer links en volgen we de markering met de rode ruit. Het bospad loopt langs de Lesse. Bij de eerste Y-splitsing houden we links aan. De markering laat even op zich wachten. We volgen deze hoofdweg richting de N899. De markering wordt minder duidelijk, maar dankzij de rivier raken we de weg niet kwijt. Kort voordat we de grotere weg bereiken, verandert onze weg in een pad. We wandelen langs de oever en steken een beekje over. Op de N899 houden we links aan. We steken de Lesse over en nemen de eerste straat rechts richting Villance/Transinne. Na ca. 300 m nemen we de brede bosweg rechts. Die voert via de Maria-Theresiabrug (4) terug naar de N899. De Route Marie-Thérèse komt op de andere kant van de nationale weg uit op de rue de Brest. Die brengt ons rechtstreeks naar Maissin.

27

Foto: Barbara Buchholz



VERTREK

Parking Place Pierre Nothomb. Met de auto: Vanuit Luik/ Luxemburg: E25 tot afrit 29 (Habay). Vanuit Namen: E411 tot afrit 29. Parking: zie boven of bij de kerk. Openbaar vervoer: goed bereikbaar met de trein. Vanuit het noorden via Libramont tot Habay-laNeuve. TIP VAN DE AUTEUR Maak het verlies aan calorieën ongedaan met de handgemaakte pralines van Jean le Chocolatier, rue d‘Hoffschmidt nr. 3. Een droom voor chocoladeliefhebbers! Eten kan op meerdere locaties, bijvoorbeeld bij het Château du Pont d‘Oye of in Habay-la-Neuve.

28

SMEDEN EN SLOTEN

IN HET ZUIDEN VAN HET WOUD VAN ANLIER Deze wandeling voert over mooie wegen en paden door de zuidelijke uitlopers van het enorme Woud van Anlier. Sinds de 16e eeuw worden in deze regio met door water aangedreven smidshamers hoogwaardige ijzerproducten vervaardigd die in heel Europa worden verkocht. De wandeling begint aan de Place Pierre Nothomb en voert langs de Étang du Châtelet het lommerrijke Woud van Anlier binnen. Na enkele kilometers komen we aan bij het Château du Pont d‘Oye", een 17e-eeuws sprookjeskasteel. De weg voert verder naar de ruïnes van een oude smidse, de Forge du Prince. Een informatiebord geeft toelichting over de werkwijze en de bijzondere eigenschappen van de Waalse ijzerproducten uit de 16e tot de 18e eeuw (alleen in het Frans). Een hoger punt biedt een mooi uitzicht over de ruïnes van de smidse.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de parking aan de Place Pierre Nothomb (S) nemen we de rue Émile Baudrux (N87) tot voorbij de kerk, gevolgd door de rue d‘Hoffschmidt tot aan de gemarkeerde splitsing rechts. We nemen het smalle paadje door de rue de la Fosse aux Loups voorbij de tennisbaan tot aan de Étang du Châtelet (1). Het smalle pad voert langs de noordoever van deze vijver. We nemen nu een bruggetje (over de Rulles) richting N87. Die volgen we een stukje in oostelijke richting. Bij de eerste splitsing gaan we links. Daarna komen we via een stenen brug bij de Forge du Pont d‘Oye, een voormalige smidse. Links zien we het Château du Pont d‘Oye op een heuvel staan. Het asfaltweggetje voert langs twee restaurants en overblijfselen van de Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in oktober 2010)

TE ZIEN Het Woud van Anlier Château du Pont d‘Oye en oude smidsen Interessante combinatie van natuur en cultuur VOORBEREIDING De ruïne van de Forge du Prince dient u uit veiligheidsoverwegingen niet te betreden. Stevige, lage wandelschoenen volstaan voor deze wandeling. KAARTEN • IGN 1:25.000 "Habay – Pays de la Forêt d‘Anlier", uitgeverij Maison du Tourisme du Pays de la Forêt d‘Anlier

© Wandermagazin 2011. Smeden en sloten, 01/PG1#24, Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler


INFO Maison du Tourisme du Pays de la Forêt d’Anlier Grand Place 3 B-6840 Neufchâteau Tel. +32 61 27 50 88 [email protected] www.foret-anlier-tourisme.be www.parcnaturel.be

Foto: Eric Thomas

watervoorziening. Dan komen we uit op een bosweggetje rechts van de Étang du Pont d‘Oye, een stuwmeertje. We volgen dit bosweggetje tot bij de ruïne van de smederij Forge du Prince (2). Kort voor de Forge du Prince nemen we een paadje rechts dat boven langs de ruïne voert. Vanaf het bankje hebben we een mooi overzicht. Het gemarkeerde pad (rode rechthoek) voert nu linksaf via de andere kant van de Étang du Pont d‘Oye terug. Het is evenwel de moeite om rechtdoor te gaan en ook rond het volgende stuwmeertje, de Étang de la Fabrique te wandelen. We komen uit op een bosweggetje dat steeds rechtdoor langs een vakantiewoning aan het water voert. Op ca. 1,5 km van de Forge du Prince gaan we linksaf een smal pad op dat over twee bruggetjes voert. Bij de kruisingen houden we steeds links aan. Zo komen we bij het water terug. Het pad wordt al snel breder. Het brengt ons terug naar de linkeroever van de Étang de la Fabrique. Een beekje dat uitmondt in de vijver (Rau de la Fagne Jean Simon) dwingt ons even naar rechts af te buigen. Zo komen we op een pad uit dat naar de Forge du Prince leidt. Vanaf hier is de terugweg weer gemarkeerd (rode rechthoek). We wandelen over een prachtig bospad aan de linkeroever van de Étang du Pont d‘Oye naar het kasteel (3). We steken de binnenplaats over en gaan door de poort. Nu komen we op een brede weg die bergafwaarts door het bos voert. De markering brengt ons naar de Chapelle de Bonhomme (4) en stuurt ons via een straatje terug naar de gemeenteadministratie. Wie asfalt wilt vermijden, kan kort voor de kapel links een bospad nemen. Het pad vertakt zich al na een paar meter. Beide vertakkingen voeren naar het gemeenteadministratiegebouw aan het water. Daarvandaan nemen we dezelfde weg terug naar de parking.

29

Foto: Eric Thomas

13 Provincie Luxemburg 8,9 km / 3 u.

KLOOSTERRUÏNE CLAIREFONTAINE

MARKERING

IN HET DAL VAN DE EISCH BIJ AARLEN

2

7

VERTREK

Parking achter de kloosterruïne. Met de auto : E411 naar Arlon/Aarlen. Openbaar vervoer: Neem de trein naar Aarlen. Vanuit Aarlen gaan er regelmatig bussen naar Clairefontaine (lijn 167a richting Virton). Van het station van Aarlen tot halte Aarlen XXV août (ca. 6 min.) en dan te voet verder (www.infotec.be). TIP VAN DE AUTEUR Kuier na de wandeling rond door Aarlen en proef de Pâté Gaumais, een regionale specialiteit (marktdag: donderdag). De SintDonaatskerk op de heuvel ("Knipchen") boven de stad is een bezoek waard.

30

Deze prachtwandeling biedt een ideale mix van cultuur en natuur. Het dal van de Eisch kan zonder te veel stijgen en dalen aan beide zijden worden bekeken. Bij mooi weer is het aangenaam wegdromen tussen de ruïnes. In het midden van deze wandelroute op de grens van België en Luxemburg ligt de ruïne van de abdij van Clairefontaine, die in de 13e eeuw door Ermesinde van Luxemburg is gesticht. De ruïnes met drinkwaterbron nodigen uit tot contemplatie. De toegang is gratis. Daarvandaan gaan we naar het Eischdal rond een oud stuwcomplex. Daarbij wandelen we af en toe ook over Luxemburgse bodem. Wie wat langer op de been wilt blijven, kan op de terugweg over de "Karlsberg" en door een dicht loofbos wandelen.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de parking (S) wandelen we tussen de ruïnes door richting de kapel (1) en de bron. We beklimmen de metalen trap en gaan met de rug richting kapel rechtsaf de rue du Cloître in. Het zeer verkeersluwe straatje voert door een mooi dal met bossen en weiden tot aan de apostolische school Sacré-Coeur (2). De markering (rode rechthoek, nr. 7) voert ons rechts over een brug rond de school naar Eisch. We laten de boerderij Sans Soucis rechts liggen en houden links aan. De markering is heel duidelijk. In het bos nemen we aan de Y-splitsing links. We steken de beek over, waarna het pad door een jong sparrenbos voert. Bij de Y-splitsing gaan we linksaf. De paal met de bewegwijzering is omgebogen. De weg voert rond een oud, volledig overgroeid stuwcomplex (3) dat na de 1e Wereldoorlog met het oog op

Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in oktober 2010)

TE ZIEN Kloosterruïne Clairefontaine Afwisselend open ruimte en mooie loofbossen, Eischdal VOORBEREIDING Stevig schoeisel, geschikte kleding en een wandelkaart. Proviand is aanbevolen. Er zijn onderweg geen eetgelegenheden. KAARTEN • IGN 1:25 000 "Arlon", uitgeverij Office du Tourisme d‘Arlon

© Wandermagazin 2011. Kloosterruïne Clairefontaine, 01/PG1#25, Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler

INFO Maison du Tourisme du Pays d’Arlon Rue des Faubourgs 2 B-6700 Aarlen Tel. +32 63 21 94 54 [email protected] www.arlon-tourisme.be www.luxemburg-toerisme.be

Foto: OPT / Joseph Jeanmart

energieopwekking is gebouwd. Bij de kruising met het bankje houden we links. We wandelen rond het terrein aan de andere kant van de Eisch. De verdere weg voert langs de oever van de Eisch tot aan een betonnen brug. Die brengt ons naar de parking bij de school links. We gaan links om de muur heen en komen weer uit ter hoogte van de brug. Hiervandaan kunnen we terug naar de parking bij de abdij wandelen of rechtsaf gaan en het gemarkeerde pad (rode rechthoek, nr. 6) volgen. Dit pad voert in een boog rond de Karlsberg en brengt ons even later een stukje Luxemburg binnen. In het bos buigt de weg plotseling naar links af. Aan de linkerkant zien we een langgerekte, smalle open plek in het bos. Het pad gaat kort na die open plek linksaf langs een rode Belgisch-Luxemburgse grensmarkering (4). Bij de volgende kruising voert de gemarkeerde weg (rode rechthoek, nr. 6) naar links. We komen opnieuw bij de brug tegenover de school uit. Mooier is het om rechts af te buigen (witte markering B) en de heuvel te beklimmen. Boven aangekomen staan we voor een grote kruising. Hier houden we links aan. We volgen het zanderige bospad om de slagboom heen. Na korte tijd komen we uit bij een straatje dat linksaf terug richting de abdij van Clairefontaine voert.


31

14 Provincie Luxemburg 8,5 km / 3 u. MARKERING

VERTREK

Wandelaarsparking langs de Ravelroute in een oude steengroeve. Met de auto: neem de N83 van Bouillon naar Blanc Sart, ga rechtsaf de rue Ferme des Blanc Sarts in, onder de voormalige spoorlijn door en dan scherp linksaf een kiezelweg op. Gemarkeerd. Openbaar vervoer: neem de trein van Namen naar Luxemburg tot Florenville, bus 22/4 richting Fontenoille naar Muno/Kerk, te voet (ca. 30 min.) naar de parking (www.infotec.be). TIP VAN DE AUTEUR De wandeling is een goed uitstapje onderweg naar Florenville en het trappistenklooster in Orval. Het mooie dorp Chassepierre ligt ook in de buurt.

32

ROND DE ROCHE À L’APPEL GEOLOGISCHE WANDELING BIJ MUNO Een korte maar krachtige wandeling door het natuurgebied Ardenne & Gaume met de markante geologische rotsformatie Roche à l‘Appel. De deels steile kronkel weggetjes vragen om een beetje conditie van de wandelaars. De rondwandeling over en rond de Roche à l‘Appel is echt iets bijzonders. Geologen van over de hele wereld komen naar hier om de puddingsteenblokken te bewonderen. Dit conglomeraat is ontstaan door prehistorische steenverschuivingen van het massief en het zogenoemde "Bekken van Parijs". Ca. 400 miljoen jaar geleden werden hier kiezelstenen, keien en kwartsiet uit het cambrium door kiezelcement samengeperst. Zo zijn mysterieuze steenformaties ontstaan die ook geliefd zijn door klimmers. Vanaf de heuvel strijkt de blik over het beuken- en eikenbos met rotsen die vol mos, hei en bosbessen staan.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de parking (S) in een oude steengroeve gaan we eerst links (markering met gele driehoek/gele ruit) richting Roche à l‘Appel (houten bordjes). Via de brede bosweg komen we snel bij een stenen bruggetje (1) aan. Daarna steken we een beek over en komen we aan bij een picknickplaats (2) aan de voet van de Roche à l‘Appel. Daarvandaan wijst de markering (gele ruit, nr. 6) de weg naar een zeer steil kronkelpad de rotsformatie op. Boven staat een bankje en vind je een fantastisch uitzicht (3). Via een heel mooi, smal rotspad gaan we verder over overhangende rotsen en terug het bos in. Het pad gaat snel weer bergafwaarts. Wat verder komen we bij een Y-splitsing. Daar verlaten we de markering (gele ruit, nr. 6) en gaan we linksaf het niet gemarkeerde, wat bredere pad richting bosweg op. Daar aangekomen volgen we de markering (groene driehoek, nr. 7) naar links. Bij de

Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in september 2010)

TE ZIEN Steenformatie Roche à l‘Appel Sprookjesachtig uitzicht vanaf de rotsheuvel VOORBEREIDING Stevige hoge wandelschoenen met voldoende grip. Geschikte kleding en proviand. Er zijn geen eetgelegenheden onderweg. Wees voorzichtig op de rotsen bij nattigheid of ijzel. KAARTEN • IGN 1:25.000 "Chiny, Florenville, Herbeumont – carte de promenades", uitgeverij. Maison du Tourisme du pays de la Semois entre Ardenne et Gaume Merckx 2007

© Wandermagazin 2011. #, 01/PG1#26 Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler

INFO Maison du Tourisme du Pays de la Semois entre Ardenne et Gaume Esplanade du Panorama 1 B-6820 Florenville Tel. +32 61 31 12 29 [email protected] www.semois-tourisme.be www.luxemburg-toerisme.be

Foto's: Eric Thomas

volgende Y-splitsing gaan we rechtsaf (groene driehoek, nr. 7). De weg voert eerst parallel aan de Ravelroute en buigt dan af naar het noorden (links). Bij de volgende T-splitsing houden we links aan. De markering springt niet meteen in het oog. Het pad wordt hier weer zeer smal. Het voert door dicht gemengd bos. Aan het einde van dit wilde stuk komen we weer bij een grote kruising. We nemen de brede grintweg linksaf, aangeduid met "Muno" (en met een groene driehoek, nr. 7). Na een lang stuk bergafwaarts over de brede bosweg komen we aan bij een splitsing. Opgelet: hier maken we een scherpe bocht en volgen we de wisselende markering (gele driehoek, nr. 5) bergopwaarts. De bosweg voert naar een splitsing bij de beek Gué du Roy. Die steken we over via een houten brug (4). Vervolgens nemen we de rondweg naar links, bergafwaarts. Na enkele minuten zijn we terug bij de stenen brug met picknickplaats onderaan de Roche à l‘Appel. De markering met gele driehoek voert ons terug naar het beginpunt bij de parking.


33

Foto: OPT / J.-L. Flémal

15 Provincie Namen


VERTREK

Vertrek aan de kerk van Falaën. Met de auto: Neem vanaf Namen de N92 langs de Maas tot Anhée. Neem daar de N971 door de Molignéevallei richting Sosoye tot aan de afrit Falaën. Openbaar vervoer: neem de trein van Namen naar Dinant en neem dan bus 31 naar Falaën (ca. vier bussen per dag). Informatie op www.infotec.be. TIP VAN DE AUTEUR In de kasteelboerderij van Falaën kunnen van tijd tot tijd (zie aankondiging) regionale specialiteiten worden geproefd. Eten kan ook in Sosoye. En het bekende benedictijnenklooster Maredsous (bier en kaas) is evenmin ver weg.

34

BURCHT EN DAL

VAN FAL AËN NAAR DE RUÏNE VAN MONTAIGLE Falaën is een van de Mooiste Dorpen van Wallonië. Met zijn 17e-eeuwse "Château Ferme" en zijn vele oude kalksteenwoningen is het een mooi begin- en eindpunt voor een wandeling. De acht kilometer rond Falaën zijn goed te doen in twee à drie uur. De afdaling vanaf de Ferme de Montaigle tot de Burcht van Montaigle door het dal van de rivier de Flavion levert bijzonder mooie beelden op. De steile rotswanden langs de Flavion zitten vol holen die in de steentijd als onderkomen voor jagers en verzamelaars dienden. De ruïne van de burcht en het museum van Montaigle zijn een bezoek meer dan waard. Daarnaast biedt de burcht een bijzonder mooi uitzicht op het onbedorven rivieren rotsenlandschap rondom. De terugweg voert door het oude gehucht Le Marteau in de schitterende Molignéevallei en over de kale hoogvlakte van La Héronnière naar Falaën.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de kerk (S) stuurt de markering (groen-wit-groen) ons naar de rue du Château Ferme. Die voert voorbij de kasteelboerderij het dorp uit. Na iets minder dan een kilometer zien we rechts een kapel (1). Het kronkelweggetje voert uiteindelijk naar Flun (2). We wandelen het gehucht door en gaan dan na de stenen brug linksaf het bos in. Het smalle bospad volgt de kronkelingen van de Flavion tot bij de kruising met een breder pad (Les Hayettes). Daar aangekomen gaan we rechtsaf de heuvel op. Bij de volgende kruising duikt de markering weer op. We nemen nu de rue Montaigle links en gaan dan steeds rechtdoor tot we bij de gelijknamige herenboerderij aankomen. Achter de Ferme de Montaigle (3) voert een pad bergafwaarts het dal van de Flavion in. Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in juli 2009)

TE ZIEN Château Ferme van Falaën, Burchtruïne van Montaigle Bizarre kalkrotsformaties Schrale kalkgrondvelden bij Sosoye VOORBEREIDING Ongecompliceerde wandeling zonder grote hoogteverschillen. Stevig schoeisel, waterdichte kleding (en zonnecrème in de zomer) zijn aan te bevelen. Eventueel proviand als u van plan bent de ruïnes te bezoeken.

© Wandermagazin 2011. Burcht en dal, 02/PG1#Y Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler

INFO Syndicat d’Initiative (Dienst voor Toerisme) d’Anhée Maison de la Nature et de la Randonnée Rue de la Molignée 8 B-5537 Anhée Tel. +32 82 61 39 00 [email protected] www.meusemolignee.be www.molignee.be www.beauxvillages.be


We volgen de loop van het beekje. Het pad voert door ongerepte natuur met kalkrotsen en stille waters. Kort voordat we de burchtruïne hebben bereikt, voert het pad nog over een weiland langs de beek. De markering aan het hek wijst links de weg naar de ruïne (mooi uitzicht). Een asfaltweggetje brengt ons naar het museum bij de burcht. Een bezoek aan de ruïne van de Burcht van Montaigle (4) is alleen al vanwege het uitzicht absoluut de moeite waard. Vanaf de burcht wandelen we verder naar het oude gehucht Marteau met zijn mooie kalksteenwoningen. Opgelet: wie een paar kilometer aan de wandeling wilt toevoegen, kan hier de N971 oversteken en via Foy naar Sosoye wandelen. Sosoye is samen met Falaën een van de Mooiste Dorpen van Wallonië en is een omweg dus zeker waard. Vanuit Sosoye loopt een verbindingsweg terug naar Falaën. Het traject wordt hiermee ca. anderhalf uur langer. In Marteau voert de kortere wandelvariant naar links. Via een smal bospad gaan we heuvelopwaarts. Bij de Y-splitsing gaan we rechtsaf naar de hoogvlakte La Héronnière. Een asfaltweg met weids uitzicht brengt ons door de velden terug naar Falaën.

KAARTEN ING: Anhée – Carte de Promenades 1:25.000, uitgeverij Syndicat d’Initiative d’Anhée "Meuse – Molignée"

Download de GPX-Track, routebeschrijving, kaart enz. via het archief op www.wandermagazin.de

35

16 Provincie Namen 15,6 km / 4-5 u. MARKERING

VERTREK

Parking voor het Kasteel van Vêves. Met de auto: Neem vanaf Dinant eerst de N95, dan de N94 en de N910 via Celles. Openbaar vervoer: met de trein bent u er in ca. 20 min. vanaf Dinant. Uitstappen in Gendron Gare. Daar kunt u de wandeling meteen beginnen. Er is ongeveer elk uur een trein naar Dinant, Libramont en Bertrix. TIP VAN DE AUTEUR Neem na de wandeling wat tijd om het Kasteel van Vêves te bezoeken. Het Kasteel van Walzin is helaas niet geopend voor bezoek. In het nabijgelegen Celles kunt u de dag afsluiten met een aangenaam restaurantbezoek. Daar bevindt zich ook een romaanse kerk die een bezoek waard is.

36

T WEE KAS TELEN HET CHÂTEAU DE VÊVES EN HET CHÂTEAU DE WALZIN Van het sprookjeskasteel van Vêves wandelen we het schilderachtige Lessedal binnen. Vandaar voert de weg naar het Kasteel van Walzin, hoog boven de rivier. De kalksteenrotsen langs de Lesse vormen een mooi contrast met de grijze leisteen van de Ardennen. Vanaf het Kasteel van Walzin wandelen we boven de rotsen van Chaleux langs (geliefd door klimmers) naar het oude dorp Furfooz en dan terug door het open veld. Deze wandeling voert door een zeer gevarieerd landschap met enkele toppers uit het Waalse culturele erfgoed.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de parking bij het Kasteel van Vêves (S) nemen we eerst de smalle straat heuvelafwaarts het dorp in. In het dal aan de overzijde van de N910 volgen we de markering met een gele driehoek bergopwaarts richting Gendron. Na enkele honderden meters over een smal weggetje gaan we rechtsaf. Boven splitst de gemarkeerde weg (gele driehoek) zich. We gaan rechtsaf de landweg op. Na een paar meter gaat die over in een holle weg die rechtstreeks naar het centrum van Gendron voert. Opgelet: bij regen nemen we het asfaltweggetje in plaats van de holle weg om niet in de modder te blijven steken. In het dorp gaan we rechts en dan nemen we de weg heuvelopwaarts tot de eerste splitsing. Daar voert een brede landweg door uitgestrekte weiden bergopwaarts. Vervolgens gaan we het bos weer binnen. Via een mooi pad wandelen we bergafwaarts naar het station van Gendron (1). We steken meerdere dwarsstraten over. De markering (gele driehoek) is op dit stuk van de route nogal spaarzaam. Bij de stationsparking gaan we linksaf de N910 op en de Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in juli 2009)

TE ZIEN De kastelen van Vêves en Walzin De rotsen van Chaleux en Walzin Uitzicht op Chaleux VOORBEREIDING Gemiddeld zware halve dagtocht met hier en daar wat geklim. Stevig schoeisel, waterdichte kleding en proviand zijn aan te bevelen. Vergeet in de zomer de zonnecrème niet, want op een groot deel van de route is er geen schaduw. KAARTEN IGN: Dinant – carte de promenades 1:25.000, uitgeverij Syndicat d’Initiative de Dinant © Wandermagazin 2011. Twee kastelen, 02/PG1#8 Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler

Download de GPX-Track, routebeschrijving, kaart enz. via het archief op www.wandermagazin.de

INFO Maison du Tourisme Haute-Meuse Dinantaise Avenue Cadoux 8 B-5500 Dinant Tel. +32 82 22 28 70 [email protected] www.dinant-tourisme.com www.parcdefurfooz.be www.b-rail.be


Lesse over. Aan de overkant houden we rechts aan. We volgen nu de blauwe driehoeken stroomafwaarts tot Chaleux. Een bankje tegenover de Roche à la Chandelle leent zich goed als rustpunt. Dan steken we de spoorbrug achter Chaleux over. Meteen daarna gaat de weg weer steil bergopwaarts. Via de brug steken we de Lesse over. Aan de andere kant van het water volgen we de blauwe driehoeken rechts stroomafwaarts tot de volgende spoorbrug. Om een blik op het Kasteel van Walzin te kunnen werpen, steken we deze brug over. We laten de markering (blauwe driehoek) achter ons. Op de linkeroever wijst een rood-witte markering de weg naar een splitsing, verder stroomafwaarts. Aan de rechteroever zien we kalksteenrotsen met grotten. De weg voert via de boomrijke laan naar het water. Het uitzicht op de molen en het Kasteel van Walzin (2)is bijzonder mooi. We nemen nu dezelfde weg terug tot de spoorbrug. Die steken we opnieuw over. De markering (blauwe driehoek) volgend gaan we langs een oude boswachterswoning richting Furfooz. Een steil bospad brengt ons hogerop. Boven de rots van Chaleux (uitzicht) staat een bankje. Een landweg brengt ons daarna naar Furfooz (3). Bij de kruising gaan we rechtsaf (blauwe driehoek) richting de kerk. Kort voorbij de kerk volgen we de linker zijstraat van de dorpsstraat. Die voert heuvelopwaarts. Bij de volgende splitsing gaan we weer linksaf. We laten de markering achter ons. Opgelet: de markeringen op de IGN-kaart stemmen vanaf hier niet meer overeen met de werkelijkheid. De betere route verloopt via een brede landweg naar een telefoonmast waarop met gele verf "Vêves" geschilderd staat. Deze niet-gemarkeerde landweg volgen we rechtsaf tot hij uitkomt op de verbindingsweg van Boisseilles naar Vêves. Daar gaan we rechtsaf en terug naar het beginpunt.

37


17 Provincie Namen 13,1 km / 4 u. MARKERING 9

VERTREK

Vertrek aan de kerk in Vresse. Met de auto: Neem vanaf Namen de E411 richting Luxemburg tot afrit 23 (Wellin). Neem dan de N94, N40, N835, N95 en N914 tot Vresse. Parking achter de kerk. Openbaar vervoer is zeer omslachtig. Neem de trein van Namen naar Libramont en ga verder met bus 45/2 naar Laforêt. TIP VAN DE AUTEUR In het dorp Laforêt kunt u bij mooi weer voor de Epicerie du Serpolet in het zonnetje zitten en een lekker glas trappist drinken. Bij de dorpswinkel kunt u een aandenken in vaste of vloeibare vorm kopen. In Vresse kunt u ook lekker eten.

38

VRESSE IN DE SEMOISVALLEI DE OUDE TABAK SDORPEN VAN DE SEMOIS Een eenvoudige, goed aangegeven wandeling die grotendeels de loop van de Semois volgt en veel natuur- en cultuurschoon biedt. Vanaf het schildersdorp Vresse nemen we de oude stenen brug Pont St. Lambert (18e eeuw). We volgen de loop van de Semois door bossen en velden tot aan het uitkijkpunt Naglémont op 340 m hoogte – het hoogste punt van de wandeling. Vanaf hier kijken we uit over het dal van de Semois met op de voorgrond de plaatsjes Alle en Mouzaive en uitgestrekte bossen op de achtergrond. De tabaksteelt heeft haar sporen nagelaten in de regio. Op de rest van het traject – dat niet sterk meer stijgt – komen we overal tekenen van het agrarische verleden tegen, zoals oude tabaksdrogerijen en tabaksdorpen als Mouzaive en Laforêt. Op veel plekken lijkt de tijd te hebben stilgestaan. Kort voor Laforêt kunnen we een blik werpen op een zogeheten "pont de claies", een primitieve brug van gevlochten wilgentenen waarmee de rivier in de zomer kan worden overgestoken. Een uitstapje in het dorp Laforêt is eveneens de moeite. Hier staan veel oude Ardense woningen en tabakpakhuizen. Laforêt is een van de Mooiste Dorpen van Wallonië.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de parking (S) bij de kerk gaan we linksaf de rue du Ruisseau in richting Pont St. Lambert (1). We steken de beek over en volgen dan de rode balken (nr. 9 op de kaart) stroomopwaarts. Na ca. 2 kilometer door het bos stuurt de markering ons bij de kruising eerst rechtsaf, bergafwaarts (bord: "le rivage") en dan linksaf, voorbij een oude tabaksloods. Even verder wandelen we het bos uit en de groene velden op. Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in september 2010)

TE ZIEN Oude tabaksdorpen, schildersdorp Vresse Uitkijkpunt Naglémont Dorpjes en cultuurlandschap, dal van de Semois VOORBEREIDING Stevige wandelschoenen en Eventueel proviand zijn aan te raden. Bij de steile beklimmingen kan een wandelstok helpen. Bij vochtig weer kan de afdaling vanaf uitkijkpunt Naglémont een avontuur zijn. KAARTEN • IGN 1:25 000 "Vressesur-Semois"/uitgeverij. Syndicat d‘initiative de Vresse © Wandermagazin 2011. Vresse in het dal van de Semois, 01/PG1#27, Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler


INFO Maison du Tourisme de l’Ardenne Namuroise Rue Albert Raty 83 B-5550 Vresse-sur-Semois Tel. +32 61 29 28 27 www.ardenne-namuroise.be www.beauxvillages.be

Foto: Eric Thomas

Vlak voor Chairrière voert het weggetje langs een grote camping naar de N945. Die steken we over, waarna we via een brede bosweg aan de steile klim naar het uitkijkpunt Naglémont beginnen. Na de tweede bocht nemen we het smalle pad naar rechts. Enkele minuten later zijn we bij het uitkijkpunt met bankje (2). Enkele honderden meters verder stuurt de markering ons een smal pad op dat steil bergafwaarts gaat. Dit kronkelweggetje naar Mouzaive is een uitdaging voor de beenspieren. Beneden aangekomen houden we rechts aan. We steken de N945 over en nemen dan een voetgangersbruggetje over de Semois. We wandelen voorbij het restaurant "Mon Manège à Toi" (3) en gaan dan rechtsaf de rue d‘Alle in, voorbij de kerk en heuvelopwaarts. Bij een houten kruis staat een mooi bankje. Tijd om even uit te blazen. Daarna houden we links aan. Bij de volgende Y-splitsing gaan we rechtsaf. We komen in de rue de Lingue terecht en wandelen voorbij een oude tabaksloods. Het straatje voert nu tot buiten het dorp en komt uit in een bosweg. Die volgen we. Uiteindelijk komen we bij een bruggetje uit (Pont de Rebais). Nadat we die zijn overgestoken, houden we rechts aan. De rest van het traject voert langs de oever tot de Pont de claies (4). Kort daarna gaan we linksaf het dorp Laforêt (5) binnen. We wandelen voorbij het oude washuis het dorp in. We nemen dezelfde weg terug. Het laatste stuk van de wandeling volgt opnieuw de Semois tot aan de verbindingsweg tussen Laforêt en Vresse. Via de verkeersbrug komen we terug aan in Vresse.

39

18

Provincie Namen 10,9 km / 3 u. 30 min. MARKERING

ROND CRUPET TUSSEN BOCQ EN SAMSON

P1 VERTREK

Wandelaarsparking bij het Hôtel du Centre tegenover de Grotte St. Antoine. Met de auto: Neem de E411 tot afrit 18 (Marche) en neem dan de N4 en de N931 tot de afrit Crupet. Wandelaarsparking in het dorp (rue Haute). Openbaar vervoer: Neem de trein van Namen (richting Dinant) tot Yvoir en neem dan bus 128a "YvoirSpontin-Ciney" tot aan Crupet (Chapelle St. Roch). www.infotec.be TIP VAN DE AUTEUR De toeristeninformatiedienst in de rue Basse biedt korte beschrijvingen voor rondwandelingen door het dorp Crupet. Wie graag van het beste van de Belgische keuken geniet, moet zeker het fijnproeversrestaurant Les Ramiers in Crupet proberen.

40

Een wandeling vol bezienswaardigheden door het heuvellandschap van de Condroz, tussen de Maasvallei en de Ardennen. Crupet is een van de Mooiste Dorpen van Wallonië. De waterburcht (12e eeuw), de oude dorpskerk (12e eeuw), de lindebomen, de vele 17e- en 18e-eeuwse huizen en de watermolens maken een bezoek absoluut de moeite waard. Voor en na de wandeling is het goed toeven in een van de vele cafés en restaurants. De weg voert door bossen en over velden naar het Domaine de Ronchinne. Dit was ooit de thuisbasis van prinses Clémentine, de dochter van Leopold II. Vandaag is het een kasteelhotel (ca. 1900) met een park van 44 hectare rondom. De romaanse Sint-Maartenskerk (13e eeuw) in het dorpje Ivoy is een ander hoogtepunt van deze wandeling.

ROUTEBESCHRIJVING / BEZIENS- EN WETENSWAARDIGHEDEN Vanaf de wandelaarsparking (S) aan de rue Haute/Hotel du Centre volgen we de straat voorbij de kerk tot aan de rue Pirauchamps. We wandelen voorbij de Rochuskapel (1) via de rue Pirauchamps tot die uitkomt in de rue Basse. Zodra we de laatste huizen voorbij zijn, nemen we links een gemarkeerd bospad met slagboom (bord: "Sentier Piéton" met groen kruis). Na ruim 100 m slaan we linksaf. Op een boom kunnen we nog half een groen kruis onderscheiden. De weg voert bergopwaarts. Bij de volgende splitsing houden we links aan. De weg verandert in een holle weg en voert tot aan de weg van Crupet naar de spoorlijn. Op die weg gaan we linksaf richting spoorbrug. Daar nemen we de rue de Venatte rechts en nadat we het beekje de Crupet zijn overgestoken gaan we bergopwaarts tot aan de Ferme de Venatte (2). Kort na de Routeverkenner: Eric Thomas (verkenning vond plaats in juli 2010)

TE ZIEN Waterburcht Crupet, Kasteel Domaine de Ronchinne Gevarieerd landschap met veel culturele elementen VOORBEREIDING Stevige wandelschoenen (in de zomer zonnecrème en een hoofddeksel). Eventueel proviand en water. De markering laat soms te wensen over. Wees voorzichtig bij het oversteken en bij de gedeelten die langs de weg voeren. KAARTEN • IGN 1:25.000 "Assesse", uitgeverij vzw Assesse.

© Wandermagazin 2011. Tussen Bocq en Samson, 01/PG1#28, Aansprakelijkheidsclausule: zie colofon, cartografie: H. Muggenthaler


INFO Maison du Tourisme du Pays de Namur Square Léopold B-5000 Namen Tel. +32 81 24 64 30 [email protected] www.mtpn.be www.beauxvillages.be www.restaurantlesramiers.be

Foto's: OPT / J.-L. Flémal

boerderij komen we bij een kruising met vier wegen. We houden hier rechts aan. Na een paar honderd meter gaan we opnieuw rechtsaf, want een bord met het opschrift "Propriété Privée" verbiedt ons rechtdoor te gaan. Het bospad met veldkeien biedt een stukje verder uitzicht over de velden en komt dan uit op de weg tussen Mont en Crupet. We gaan bergafwaarts via een holle weg met veel groen rondom tot aan de rue du Pachis. Bij de kruising gaan we naar rechts. We volgen de weg in de richting van Crupet. Na ca. 1,5 km gaan we links een laan op (Domaine de Ronchinne/ Château de la Poste) die door een mooi park voert. We gaan het kasteelhotel/ restaurant Château Napoléon/Domaine de Ronchinne (3) voorbij en komen uit bij een ander 16e-eeuws kasteel. Aan het einde van het privéweggetje komen we uit bij de rue de Mont bij Ivoy. Hier is meer verkeer. Tegenover een afgelegen huis staat een bankje. We gaan rechtsaf het dorp Ivoy binnen. De romaanse kerk is een bezoek waard (4). Vanaf de kerk keren we terug via de hoofdstraat. We komen uit op een smal pad dat heuvelafwaarts door de velden voert. Bij de boerderij buigen we rechts af en gaan we de asfaltweg op. Die voert rechtstreeks naar de Ferme de Coux (5) en richting Crupet. Tot aan Crupet is deze weg van rood-witte markering voorzien. Aan het einde van deze weg staat rechts een wegkruis. Verder naar boven staat een boerderij. Vanaf hier stuurt de markering ons over een smal, met gras overgroeid pad dat rechtdoor naar Crupet voert. Nadat we door enkele velden en bosschages zijn gewandeld, steken we de weg over en gaan we steil naar beneden. We steken de Crupet over en gaan linksaf de rue Basse in, richting de burcht (6). Aan het einde van de straat rechts gaan we de rue Haute in. Die voert bergopwaarts naar het beginpunt.

41

G E H E I M E

T I P S

Wallonië heeft vele gezichten! Steeds weer komen we als wandelaar sporen van de geschiedenis tegen – kastelen, monumenten en oude dorpskernen. Ook op culinair vlak is de regio absoluut een proeverij waard. En de musea, architecturale monumenten en gezellige cafés maken dat een uitstapje ook bij regen niet in het water valt. Uiteraard valt er naast de wandeltips in deze zakgids nog veel meer te beleven. De Waalse provincies worden doorkruist door ontelbare wandelpaden. Daarom hebben we hier enkele "Geheime tips" uit de regio voor u genoteerd. Leer bij en geniet. Veel plezier!


PROVINCIE LUIK AMBLÈVEVALLEI / LA GLEIZE • Wie in de regio rond La Gleize onderweg is, kan ook een mooie wandeling rond Lorcé maken. Via de N633 is het dorp in enkele minuten te bereiken. Niet ver van de toegangsweg tot het dorp ligt een wandelaarsparking met bankjes en informatieborden (op de kaart: wandeling nr. 15/groene rechthoek). De wandeltocht (12 km/4 u.) biedt een mooi uitzicht over de rivier, de bossen en het gevarieerde oude cultuurlandschap. De weg gaat steeds heuvelop en -afwaarts langs oude molens, ijzerhoudende bronnen en kleine dorpjes. • Wie de N633 in noordwestelijke richting volgt, komt aan bij de beroemde grotten van Remouchamps. De grotten met stalactieten zijn gedeeltelijk te voet en gedeeltelijk per boot te bezoeken – steeds onder begeleiding van een gids (www.mondesauvage.be).

42

• Naast de grotten van Remouchamps en het nabijgelegen Spa telt de Amblèvevallei ook minder bekende bezienswaardigheden, zoals het renaissancekasteel van Harzé op slechts enkele minuten met de auto van Remouchamps. Het slot doet vandaag dienst als luxeseminariecentrum en kan dus niet worden bezichtigd. Wel zijn de tuinen vrij toegankelijk, evenals het bakkerij- en malerijmuseum in de bijgebouwen. De voorgevel van het pand is vooral op zonnige dagen indrukwekkend. Op het terras van het restaurant kunt u van het uitzicht genieten. Meer informatie via www.ourthe-ambleve.be of www.aywaille.be. • Wie de Amblèveregio beter wil leren kennen, kan een tochtje maken van Trois-Ponts naar Aywaille, Harzé, Forges, Chevron en terug langs de zijrivier de Lienne. Tijdens die tocht wordt duidelijk dat we ons in het middelgebergte bevinden. Veel oude dorpjes, huizen, molens en bronnen (zoals die in Chevron) staan garant voor een gevarieerde tocht. SPA • Spa is een wandelparadijs te midden van uitgestrekte bossen. Vooral ten noorden van de stad liggen enkele mooie wandeltrajecten door het loofbos. De wandelingen nr. 3 (8 km) en nr. 4 (10 km) – op de kaart aangeduid met blauwe en rode rechthoeken – voeren rechtstreeks vanaf het centrum het bos in.

G E H E I M E • Via de N62 is Theux vanaf Spa in maximaal tien minuten te bereiken en ook per trein is dit een kort stukje. Ook vanuit Aken is Theux eenvoudig met de trein te bereiken. In dit plaatsje staat een mooie middeleeuwse kerk met kerkhof. Rondwandeling nr. 34 (groen kruis op witte achtergrond) toont de aantrekkelijkheid van dit plaatsje. Deze wandeling van 5,4 km voert naar de legendarische ruïne van Franchimont en terug naar Theux. Een bezoek aan de vele malen verbouwde burcht met zijn diepe kelders en kazematten is ook de moeite waard (informatie via www.chateau-franchimont.be). BARAQUE MICHEL • Op enkele minuten met de auto van de Baraque Michel, aan de N676, ligt het Centre Nature Botrange. Hier bevindt zich een grote parking, een taverne en een Natuur-historisch museum. Dit is ook een goed beginpunt voor wandelingen door de Hoge Venen. Vanaf hier kunt u de GR56 b naar het kasteel van Reinhardstein bij Rober tville nemen en via het dorp Longfaye terugkeren naar het beginpunt. De schilderachtige burcht ligt op een rots midden in het bos, boven de hoogste waterval van België (60 m). Afhankelijk van het traject neemt de wandeling, inclusief bezoek aan de burcht, een dag in beslag (www.reinhardstein.net).

Foto: Eva Claushues

T I P S

Foto: ETC

STAVELOT • De voormalige abdij met drie musea is de voornaamste bezienswaardigheid in dit stadje: het Museum van het vorstendom Stavelot-Malmedy, het Museum van de renbaan Spa-Francorchamps en het Museum Guillaume Apollinaire. Daarnaast zijn er archeologische overblijfselen te zien en kunnen de winkel en het café worden bezocht. Info via: www.abbayedestavelot.be • Veel minder bekend, maar kunst historisch uniek en bezienswaardig is de schrijn van Remaclus (ca. 1268) in de Sint-Sebastiaanskerk uit 1751, vlakbij de Place St. Remacle. De schrijn is vervaardigd volgens de traditie van de Nederrijns-Maaslandse goudsmederij van Nicolaas van Verdun. • Stavelot is een mooi beginpunt voor tal van wandelingen in de omgeving. Wie wandeling nr. 10 en nr. 11 met elkaar combineert, kan via Ster te voet naar de beroemde waterval in Coo en weer terug wandelen (ca. 13 km). De Belvédère Hardy biedt een adembenemend uitzicht. • Wie van carnaval houdt, moet absoluut de Waalse variant in Stavelot meemaken. De "Laetare" (precieze datum: www.laetare-stavelot.be) is tegenwoordig wereldberoemd en trekt al sinds 1502 elk jaar opnieuw duizenden mensen.

43

G E H E I M E DAL VAN DE TRÔS MARETS • Niet ver van de Ferme Libert, eenvakwerkrestaurant uit 1736, ligt de hermitage van Bernister. Hier wonen sinds 1446 kluizenaarsmonniken. De hermitage is te voet binnen ca. 30 minuten te bereiken. Wie zich rustig houdt, mag de mooie kapel bezoeken en kan zondag aan de eucharistie deelnemen. De heremieten moeten echter met rust worden gelaten. • Wie de wandeling door het dal van de Trôs Marets wilt uitbreiden, kan ook in Malmedy bij de kathedraal beginnen (markering: gele rechthoek, zie kaart) en de Nepomukbrug oversteken. Via de hermitage komt u dan uit bij de Ferme Libert. De wandeling is dan ca. 17 km lang. Nuttige info via: www.malmedy.be

PROVINCIE LUXEMBURG WÉRIS • De romaanse Sint-Walburgakerk is alleen op afspraak te bezichtigen: 30 minuten, € 25. Informatie via +32 86 21 02 19 of via [email protected] • De twee musea van Wéris zijn eveneens een bezoek waard: het Musée de Wéris (wisselende thematentoonstellingen) en het Musée des Mégalithes (beide via www.weris-info.be)

Foto: OPT / Joseph Jeanmart

44

T I P S

• Wandeling nr. 8 voert (via een asfaltweg) langs de hunebedden en menhirs rond Wéris (5 km). Het Musée des Mégalithes is het beginpunt. • Wéris ligt aan het beroemde langeafstandswandelpad GR57, dat van Luik naar het Luxemburgse Gilsdorf voert (279 km). Dit pad maakt vanaf Barvaux een bocht van 6,7 km rond Wéris en Oppagne en gaat ook langs de megalithische overblijfselen. Wie de GR57 volgt, komt kort daarna bij de rand van de Ardennen aan. Vandaar kunt u via La Roche en Houffalize naar het hart van de Ardennen wandelen. • In de onmiddellijke omgeving is het stadje Durbuy met zijn oude steegjes en ontelbare restaurants en winkels een bezoek waard. Durbuy ligt eveneens aan de GR57. In het weekend verdringen de dagjesmensen elkaar in de smalle steegjes. • Op slechts 15 minuten met de auto (via de N86) van Wéris ligt de ruïne van het Château de Logne bij Vieuxville op een steile rots boven de Ourthe. De vergezichten over het rivierlandschap en de rotstunnels zijn bepaald indrukwekkend. Het toegangskaartje is ook geldig voor een bezoek aan het archeologisch museum in de ernaast gelegen Ferme de la Bouverie (info via www.palogne.be). BOUILLON • Naast de burcht is ook het Musée Ducal een bezoek waard. De collectie omvat onder meer middeleeuwse wapens, Arabische munten en kunstvoorwerpen uit de tijd van de kruistochten en 17e- en 18e-eeuwse eerste drukken uit de drukkerijen van het hertogdom Bouillon. • Bouillon ligt aan de GR14, die van Malmedy naar het Franse Sedan loopt (215 km). Een prachtige wandelroute voert van Bouillon naar Sedan (ca. 25 km). U kunt met de bus terug.

G E H E I M E

T I P S voor doorgewinterde wandelaars. De wandeling neemt zo'n 6 uur in beslag. BOEKENDORP REDU

Foto: OPT-JPRemy

• Op de wandelkaart van Bouillon staan ontelbare genummerde wandelroutes. Voor een ochtend of middag is nr. 14 aan te bevelen. Deze wandeling (ca. 6 km/2,5 u. met hoogteverschillen) voert langs de abdij van Cordemois (kloosterwinkel met eigen producten, waaronder brood en gebak) en de Belvédère (uitkijktoren). • In de warmere maanden is route nr. 8 aan te bevelen. Deze loopt van Bouillon naar Dohan (ca. 10 km). U kunt met de kajak terug. Een echte belevenis! • Op een half uur rijden van Bouillon ligt het trappistenklooster Orval (via de N83), omgeven door het woud. De ruïnes, de bijzondere atmosfeer en de kloosterproducten (bier, kaas en brood) maken dit tot een mooie bestemming voor een doordeweekse dag. (www.orval.be)

• Redu is inmiddels niet alleen een bekend boekendorp, maar ook een plek waar ouderwets handwerk kan worden bekeken. In de papiermolen wordt in het weekend papier geschept. Bezoekers kunnen met de historische drukpers uniek drukwerk laten maken. Ook de boekbinderij en de werkplaats voor gravures en inlegwerk met goud is een bezoek waard. De Framboiseraie biedt diverse producten aan op basis van frambozen uit eigen tuin: confituur, azijn, bier, likeur, ijs … Tijdens het oogstseizoen kunnen bezoekers zelf frambozen plukken (www.framboiseraiederedu.eu). Proeven mag! Aanbevolen: "Le Fournil" heeft een mooi terras bij de kerk. De "Tartiflettes au fromage d‘Orval" (een soort gegratineerde taartjes met abdijkaas) zijn onweerstaanbaar.

NADRIN • Nadrin ligt ten oosten van het toeristische centrum van La-Roche-en-Ardenne (www.la-roche-tourisme.com). U kunt hier iets eten en overnachten. Vlak bij de hoofdstraat liggen de overblijfselen van een Romeinse villa (gratis toegang). • De GR57 loopt onder het plaatsje langs en volgt de Ourthe. Via deze weg kunt u van Nadrin naar La Roche en Houffalize wandelen. Dit zware, maar spectaculaire traject is in twee à drie dagen te doen. • Bij Nadrin ligt het stuwmeer van Nisramont. Eromheen loopt een heel mooi pad met veel uitkijkpunten. Opgelet: het traject van 15 km wordt vaak onderschat. Het gaat veel bergop en -afwaarts en is daarom alleen aanbevolen

Foto: Marc Birkenkamp

45

G E H E I M E


HABAY/RULLESDAL • Wie van archeologie houdt, kan in de buurt van het stadje Habay-la-Neuve de opgravingen van de Gallo-Romeinse villa Mageroy bezoeken. Het perceel ligt op ca. 1 km ten zuiden van Habay-la-Vielle. Bordjes wijzen de weg. Meer informatie: www.foret-anlier-tourisme.be of +32 63 42 25 33 • In de regio rond Habay-la-Neuve worden lokale specialiteiten als bier, pâté gaumais, worst, ham, honing en pralines vervaardigd. Handwerk van topkwaliteit. Een bezoek aan de producenten is absoluut de moeite waard. • In dit verband is ook het hammuseum van de Ferme des Sanglochons aanbevolen. Hier worden bijzonder smakelijke worsten en hammen gemaakt van een kruising tussen tamme varkens en wilde zwijnen. In het restaurant kunt u heerlijk genieten van de rustieke sfeer, de open haard en de traditionele Ardense keuken. Gerechten die elders nauwelijks meer te vinden zijn, staan hier op de kaart. Adres: Chaussée de Namur 42 – 6840 Verlaine (www.sanglochon.be). ARLON/CLAIREFONTAINE • Ten noorden van Arlon, in het dal van de Attert, ligt een schitterend natuurreservaat dat bijzonder interessant is voor ornithologen en geologen. Een bezoekerscentrum in een voormalig poststation uit 1763 biedt informatie en wandelingen onder begeleiding van een gids (www.coeurdelattert.be). Wat meer naar het westen ligt het dorp Nobressart – een van de mooiste dorpjes van Wallonië.

46

T I P S

• Arlon ligt op slechts een steenworp van de Vallei van de Zeven Kastelen in het Groothertogdom Luxemburg. De dorpen Septfontaines, Ansembourg en Hollenfels met hun kasteelruïnes, oude kerken, bronnen en onaangetaste dorpsgezichten zijn een bezoek waard. • Arlon beschikt over een rijk cultureel erfgoed met talrijke Romeinse overblijfselen. De brochure "Stadswandeling" ligt klaar in het bureau voor toerisme in de stad en kan ook worden gedownload: www.ot-arlon.be ROND DE ROCHE À L'APPEL: • Vanaf Muno bent u via de N884 in ca. 15 minuten in het dorp Herbeumont aan de Semois. Van bij de burchtruïne (13e eeuw) hebt u een schitterend uitzicht op de kronkelingen van de rivier. Ook het schiereiland Boult is van hieruit zichtbaar. Wie daar naartoe wilt wandelen, volgt de markering met de rode driehoek (La Châtelaine). Info via: www.herbeumont-tourisme.be

PROVINCIE NAMEN VÊVES • Op enkele minuten met de auto van het Château de Vêves ligt het oude dorp Furfooz. Van hieruit zijn verschillende wandelingen door het Lessedal mogelijk. De wandelkaart toont drie opties van 5 tot 9 km lang. Vooral de wandeling van 5 km (wit-groene rechthoek) is interessant, want die gaat rond het archeologische park. Deze oude nederzetting is van de steentijd tot de middeleeuwen bewoond geweest. De bezoeker krijgt spelonken, overblijfselen van een vesting en Romeinse termen te zien (info via www.parcdefurfooz.be). • Wie meer van het dal van de wilde Lesse wilt zien, kan vanaf treinstation Houyet de GR 126 langs de rivier tot aan het station van Gendron volgen. Vanaf Gendron is het archeologische

G E H E I M E park ook te voet goed bereikbaar. • Vanuit Dinant zijn een uitstapje naar Bouvignessur-Meuse en de burchtruïne van Crèvecoeur de moeite waard. De burcht heeft een bewogen historie. Het uitzicht op de Maasvallei is onvergetelijk (www.bouvignes-sur-meuse.be). Het plaatsje is via de GR 129 ook te voet vanuit Dinant goed te bereiken. FALAËN • Sosoye ligt op enkele kilometers ten noordwesten van Falaën. Een bezoek aan dit plaatsje kan met de voorgestelde wandeling worden gecombineerd (zie tip). Het oude kalksteendorp heeft veel van zijn oorspronkelijke charme bewaard. Bordjes wijzen de weg voor een wandeling rond het dorp. Vooral in het voorjaar, als op de schrale kalkvlakten zeldzame bloemen bloeien, is een klim naar het uitkijkpunt ten noorden van het dorp de moeite waard. • De beroemde abdij van Maredsous (bier en kaas) is vanuit Sosoye te voet in ca. 1 uur bereikbaar. (www.maredsous.be) • Bent u met de auto, dan kunt u dezelfde dag nog de Franse baroktuinen van Annevoie-Rouillon bezoeken (info via www.annevoie.be).

T I P S VRESSE IN HET DAL VAN DE SEMOIS • De regio Vresse biedt nog vele andere wandelmogelijkheden. Wie in Laforêt nog energie over heef t, moet beslist de panoramatocht (gemarkeerd met de groene rechthoek) doen. Deze rondwandeling van 8 km door bossen en over rotsen duurt ongeveer twee uur. Vanaf de uitkijktoren reikt de blik over de rivier en het plaatsje Membre. • In het "Maison du Tourisme de L’Ardenne namuroise" in het voormalige hotel "La Glycine" in Vresse is informatie te vinden over de landschapsschildertraditie van de regio. • Op weg van of naar Vresse is een tussenstop in het dorp Rochehaut de moeite waard. Vanaf een van de parkeerplaatsen in een bocht van de N819 hebt u een adembenemend uitzicht op het dorpje Frahan in de diepte. Bij helder weer is dit een topplek voor foto's. CRUPET • Crupet, een van de mooiste dorpen van Wallonië ligt niet ver van de beroemde tuinen en het kasteel van Annevoie aan de andere oever van de Maas. De barokke tuinarchitectuur toont Franse, Italiaanse en Engelse invloeden. Vooral de waterpartijen zijn beroemd. Ze worden gevoed door vier bronnen en worden via een complex buizensysteem zonder pompen aangedreven. Info via: www.annevoie.be en www.beauxvillages.be.

Foto: OPT / J.-P. Remy

47

INFORMATIE ACCOMMODATIE/RESTAURANTS: PROVINCIE LUIK

OVER

Radisson BLU Balmoral**** in Spa www.radissonblu.com/balmoralhotel-spa Radisson BLU Palace**** in Spa www.radissonblu.com/palacehotel-spa Vakantiecentrum Domaine Sol Cress in Spa www.solcress.be Hotel-restaurant Verviers**** in Verviers www.hotelverviers.be

Foto: OPT / Snapshot

Hoge Venen, Robertville en omgeving: Hotel des Bains**** in Robertville www.hoteldesbains.be Hotel Bütgenbacher Hof**** in Bütgenbach www.hotelbutgenbacherhof.com

Stavelot, Aywaille/Remouchamps en omgeving: Camping l’Ancienne Barrière in Basse-Bodeux www.lanciennebarriere.be Camping Le Rocher de la Vierge in Comblain-La-Tour www.lerocherdelavierge.be

Hotel Domaine des Hautes Fagnes**** in Ovifat www.dhf.be Hotel Forellenhof*** in Sankt Vith www.forellenhof.be Hotel Pip-Margraff**** in Sankt Vith www.pip.be Le Val d’Arimont*** in Malmedy www.val-arimont.be Spa en omgeving: Hotel L’Auberge*** in Spa www.auberge-spa.be Dorint Spa-Balmoral**** in Spa www.hotelspabalmoral.be Hotel de la Source**** in Spa-Francorchamps www.hotel-de-la-source.com Manoir de Lébioles*** in Spa www.manoirdelebioles.com

48


A C C O M M O D AT I E Bouillon en omgeving: Foto: OPT / J.-L. Flémal

PROVINCIE LUXEMBURG

Auberge d’Alsace**** in Bouillon www.aubergedalsace.be Auberge de la Ferme*** in Rochehaut www.aubergedelaferme.be Hotel Cosy*** in Bouillon www.hotelcosy.be Maissin/Redu en omgeving: Auberge de Faule*** in Han-sur-Lesse www.aubergedefaule.be Auberge du Sabotier*** in Awenne bij St. Hubert www.aubergedusabotier.be

Wéris en omgeving:

Château d’Hassonville*** in Marche-en-Famenne www.hassonville.be

Hotel Jean de Bohême**** in Durbuy www.jean-de-boheme.be

Hotel Quartier Latin**** in Marche-en-Famenne www.quartier-latin.be

Hotel Le Nid d’Hirondelle*** bij Durbuy www.lenidhirondelle.be

Hotel Le Val de Poix*** in Poix-St.-Hubert www.levaldepoix.com

Hostellerie Le Sanglier des Ardennes**** in Durbuy www.sanglier-des-ardennes.be

Aarlen/Arlon en omgeving:

Bungolowpark Sunclass in Grandhan bij Durbuy www.sunclass-grandhan.nl La Roche-en-Ardenne en omgeving:

Camping Le Canada in Florenville www.campinglecanada.be

Foto: OPT / Snapshot

Hostellerie La Claire Fontaine**** in La Roche-en-Ardenne www.clairefontaine.be Hotel Ol Fosse d’Outh*** in Houffalize www.olfossedouth.com Vakantiecentrum Borzée in La-Roche-en-Ardenne www.borzee.be

49

INFORMATIE OVER ACCOMMODATIE PROVINCIE NAMEN

ALGEMEEN Vakantiehuizen, campings en B&B's in Wallonië:


Dinant en omgeving: Hotel-restaurant Le Castel *** in Fosses-la-Ville www.lecastel.be Hotel Castel de Pont à Lesse, Best Western*** bij Dinant www.casteldepontalesse.be Hampton‘s Hotel Namur*** bij Namen www.hamptons-hotel.com

www.accueilchampetre.be www.ardennes-etape.be www.ardenneresidences.com www.gitesdewallonie.be www.ardennen-online.com www.maisondhote.com www.gites-online.be www.gitesatheme.be www.landal.com www.vilvac.com www.campingbelgique.be www.bestcamp.be Hotels www.logishotels.com www.ardennen-weekend.be Meer hotels en andere charmante verblijven in Wallonië via www.belgie-toerisme.be

Hotel Ibis Dinant*** in Dinant www.ibishotel.com Domaine de Massembre in Hastière www.massembre.be

Hostellerie Le Charme de la Semois*** in Vresse www.charmedelasemois.be Crupet en omgeving: Château de la Poste*** in Maillen www.chateaudelaposte.be

50


Vresse sur Semois en omgeving:

LITERATUUR/WANDELKAARTEN WANDELKAARTEN: Wandelkaarten zijn in de betreffende wandelregio‘s verkrijgbaar bij de Toerismehuizen. (Maison du Tourisme)

NUTTIGE LINKS: Institut Géographique National (IGN) Uitgave van topografische kaarten op schaal 1:25000 www.ngi.be

VEILIGHEIDSOPMERKING VOOR WANDELINGEN IN DE HOGE VENEN:

Les Sentiers de Grandes Randonnées a.s.b.l. (SGR) Het netwerk van Grote Routepaden (GR-wandelroutes, rood-wit gemarkeerd) is 3400 km lang. 18 topografische gidsen/kaarten zijn beschikbaar via: www.grsentiers.org

In de Hoge Venen dient u zich aan enkele gedragsregels te houden om het kwetsbare evenwicht in dit unieke natuurgebied niet in gevaar te brengen. Op bepaalde momenten kan de boswachterij grote delen van het veen afsluiten (bijvoorbeeld bij brandgevaar). Er wapperen dan rode vlaggen. De toegang is in dat geval streng verboden! In totaal zijn er vier zones met verschillende toegangsrechten: Zone A is vrij toegankelijk voor wandelaars. In zone B mag u de gemarkeerde paden in geen geval verlaten. Zone C mag alleen onder begeleiding van een erkende natuurgids worden betreden en zone D is volledig afgesloten voor bezoekers. Het klimaat in de Hoge Venen is relatief ruw – het is er koeler en regenachtiger dan in de omgeving. Geschikte beschermende kleding en uitrusting zijn aanbevolen.

Zakgids bij Wandermagazin nr. 159 (juli/augustus 2011) 2e, uitgebreide druk, maart 2011 Hoofdredactie: Michael Sänger, [email protected] Redactie en foto's: Natalie Glatter [email protected] Wegverkenning, foto's en tekst: Eric Thomas Uitgever, redactieadres: W & A Marketing & Verlag GmbH, Rudolf-Diesel-Str. 14, 53859 Niederkassel, Tel. +49 2 28 45 95-10, Fax -199, post@ wandermagazin.de, www.wandermagazin.de Zaakvoerder: Norbert Manderscheid [email protected] Redactie wandeltips: Stefan Meier [email protected] Cartografie: Heinz Muggenthaler, Stadtplatz 19, 94209 Regen

Europaventure Organisatie van wandelen trektochten, vooral op de Transardennaise www.europaventure.be Provincie Luik www.liegetourisme.be Provincie Luxemburg www.luxembourg-tourisme.be Provincie Namen www.paysdesvallees.be Dienst voor Toerisme van de Oostkantons www.eastbelgium.com Algemene informatie over wandelen in Wallonië www.belgie-toerisme.be GPS-routes www.tourismegps.be

Wandelarchief: www.wandermagazin.de Foto titelpagina: © Eric Thomas Foto achterpagina : © Eric Thomas Klantendienst: Beate Ploch Tel. +49 2 28 45 95-10, Fax -199 [email protected] Groothandel: DPV Network GmbH, Postfach 103246, 20022 Hamburg, Tel. +49 40 3 78 45-0, Fax -6277, [email protected] © W & A Marketing & Verlag GmbH, Niederkassel, 2011 Verantwoordelijke uitgever Nederlandstalige versie V.Jacobs Wallonie Bruxelles tourisme 30 Rue saint Bernard 1060 Bruxelles Nadruk – ook gedeeltelijk – uitsluitend na goedkeuring door de uitgever en met vermelding van bronnen toegelaten. Aansprakelijkheidsclausule inzake wandeltips: Wij aanvaarden geen aansprakelijkheid voor wijzigingen in het verloop van de paden, de markering en de bewegwijzering, openingstijden en telefoonnummers na ons bezoek ter plaatse of na de openbaarmaking (zie vermeldingen bij de tips). Als de wegverkenning of de openbaarmaking meer dan 12 maanden geleden plaatsvond, dan dient u voor de zekerheid bij de betreffende informatiedienst naar eventuele tussentijdse veranderingen te vragen. Wij waarderen het als u ons feedback geeft over afwijkingen en veranderingen. Bedankt!

C O L O F O N

Natuurcentrum Hoge Venen www.centrenaturebotrange.be www.oostkantons.be

La Compagnie ardennaise de Randonnée Ardense Wandelvereniging www.compagnieardennaisederandonnee.be

NEDERLAND

BELGIË

Toerisme België voor Wallonië & Brussel Prins Hendrikkade 186 1011 TD Amsterdam Tel. : +31 20 524 43 42 [email protected] www.belgie-toerisme.nl

Wallonië-Brussel Toerisme vzw Sint-Bernardusstraat, 30 1060 Brussel Tel. : + 32 2 509 24 34 Fax: + 32 2 509 24 62 E-mail: [email protected] www.echteardennen.be

Een uitgave van Wandermagazin voor Wallonië Brussel Toerisme.

18 WANDELTOCHTEN IN DE ECHTE ARDENNEN

Recommend Documents