18 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED

2 18

E E R B E E K

S T RU C T U U RV I S I E

C E N T RU M G E B I E D

Analyse plangebied en omgeving

E E R B E E K



19

Kernen binnen de gemeente Brummen

20

E E R B E E K



2 A N A LY S E P L A N G E B I E D E N O M G E V I N G

In de analyse is, na een korte historische schets, de ruimtelijke en functionele structuur van het dorp beschreven. Vervolgens is een onderscheid gemaakt tussen de sterke en de zwakke punten in het centrumgebied. Daarbij staat de opgave centraal te onderkennen welke mogelijkheden er zijn om sterke punten (nog) meer betekenis te geven; hoe kun je de reeds aanwezige kwaliteiten verder uitnutten (potenties). Dat kan door benoeming van de zwakke punten expliciet te maken en vast te stellen welke onderdelen of elementen in het centrumgebied verbetering behoeven. Daarmee is een min of meer puntsgewijze schets opgenomen van de huidige situatie.

E E R B E E K



21

22

E E R B E E K



2.1 Hart en ziel van Eerbeek Het ontstaan van het dorp Eerbeek is onlosmakelijk

Een excentrisch centrum

verbonden met de beek en de papierindustrie.

Het centrum van Eerbeek ligt excentrisch in het

Eerbeek is ontstaan op de plek langs de Eerbeekse

dorp. Meer dan bij steden en dorpen waar het

Beek waar deze vanuit het Veluwemassief het

centrum het geografische hart vormt, is de bereik-

lager gelegen gebied binnenstroomt. Deze plek

baarheid en uitstraling van een dergelijk ‘excen-

was geschikt voor de vestiging van papiermolens

trisch centrum’ belangrijk. Het is immers niet een

en wasserijen. Naast de beek vormt de structuur

plek waar je logischerwijs verzeild raakt, maar een

van oude linten en enken de cultuurhistorische

bestemming waar je moet besluiten naartoe te

waarde van het dorp. Terwijl deze linten met hoge

gaan. Deze plek moet iets te bieden hebben.

ruimtelijke kwaliteit deel uitmaken van de hoofdstructuur van het dorp is de beek zelf echter niet meer herkenbaar als historisch element binnen het centrum van Eerbeek. Het centrum van Eerbeek vormt het maatschappelijke hart, de spil in de gemeenschap. Dit hart kent twee opvallende karakteristieken die in belangrijke mate de opgave bepalen in dit gebied.

E E R B E E K



23

Functies binnen de dorpskernen: wonen, centrumgebied en bedrijven 24

E E R B E E K



Industrie in het hart van het dorp De meest opvallende karakteristiek van het centrum van Eerbeek is dat het begrensd wordt met grootschalige bedrijfscomplexen en de spoorlijn. Door het verplaatsen van het Kersten bedrijf en het vrijkomen van Burgerslocatie komt een aanzienlijk deel (excentrisch gelegen) van het centrumgebied van Eerbeek vrij voor herontwikkeling. Maar, de meest centraal gelegen fabriek (papierfabriek) in het dorp wordt nog steeds intensief gebruikt. Ruimtelijk gezien vormt dit complex enerzijds een beperking voor de huidige herstructurering van de dorpse hart, anderzijds biedt het gebied kansen en potenties voor de toekomst van Eerbeek.

E E R B E E K



25

Historische lijnen en huidige structuur van Eerbeek 26

E E R B E E K



2.2 Een historische schets Eerbeek is een kransesdorp bestaande uit twee

de hoofdstructuur van Eerbeek en stralen een hoge

enken, de Noorderenk en de Molenenk, die worden

ruimtelijke kwaliteit uit. De essen zijn cultuurhisto-

gescheiden door de beek. De beek stroomt van zuid

risch belangrijk en in de Eerbeekse situatie nog zeer

naar noord dwars door het centrum en bevat kwali-

gaaf. De karakteristiek komt vooral tot uitdrukking

tatief goed water.

in de open ruimtes, de zelfstandige plaatsing van de bebouwing en in het individuele karakter van de

De structuur van Eerbeek kenmerkt zich door

panden.

lijnpatronen. Linten en essen zijn belangrijke en nog steeds herkenbare structuren in het dorp. In Eerbeek is het veranderingsproces van een deel van de lintbebouwing door de aanwezigheid van de papierindustrie versneld gegaan. De historische linten naar en rond de essen bezitten nog agrarische kenmerken. De linten maken deel uit van

E E R B E E K



27

centrumgebied papierindustrie

Context van de Eerbeekse Beek 28

E E R B E E K



Eerbeek is ontstaan op de plek langs de Eerbeekse

De Eerbeekse Beek is een belangrijk element voor

Beek waar deze vanuit het Veluwe massief het lager

het dorp. De omgeving van deze beek was geschikt

gelegen gebied binnenstroomt. Vroeger liep de

voor de vestiging van o.a. papiermolens. De papie-

beek door richting het noorden, tegenwoordig gaat

rindustrie is al eeuwenlang zeer kenmerkend voor

de beek ter hoogte van het bedrijventerrein deels

Eerbeek. De papierindustrie levert echter geen

ondergronds.

belangrijke historische landmarks meer op. De ontwikkeling van de papierindustrie is gevolgd door het realiseren van grootschalige woonbebouwing waardoor beide functies (wonen en werken) dicht op elkaar zijn gesitueerd. Herstructurering van het centrumgebied biedt een kans om een duurzame buffer te creëren tussen beide functies.

Verloop van de Eerbeekse Beek

E E R B E E K



29

2.3 Ruimtelijke en functionele structuren De kern Eerbeek heeft ruim 10.000 inwoners. Door de ligging aan de Veluwe is er in de omgeving van Eerbeek een aantal toeristische functies te vinden, zoals campings en een recreatiecentrum. Huis te Eerbeek, de stoomtrein en de watermolen zijn toeristische attracties in de directe omgeving van de kern Eerbeek. Huis te Eerbeek is een middeleeuws kasteel dat tegenwoordig dienst doet als hotel en conferentieoord. De spoorlijn Apeldoorn-Arnhem stamt uit 1887. In 1947 eindigde het reguliere personenvervoer, terwijl het goederenvervoer nog doorliep tot 1984. Tegenwoordig rijdt de toeristische stoomtrein in het hoogseizoen en op speciale dagen. Daarnaast zijn er in Eerbeek en de omgeving veel mogelijkheden voor het maken van wandel- en/of fietsroutes. De woongebieden bevinden zich voornamelijk in het noordwesten van de kern, industriegebieden (papierindustrie) zijn vooral in het zuidwesten van de kern gesitueerd. Ten opzichte van de woongebieden is het winkelcentrum van Eerbeek decentraal gelegen. De ruimtelijke structuur van het centrum van Eerbeek wordt gekenmerkt door twee winkelconcentraties: het Stuijvenburchplein en het Oranje Nassauplein, waarbij de Loenenseweg een belangrijke schakel is tussen deze twee gebieden. In het algemeen heeft het centrum van Eerbeek een rommelige indruk. Er is geen sprake van een samenhangende en herkenbare stedenbouwkundige structuur binnen het centrumgebied

30

E E R B E E K



De belangrijke structuren in het gebied zijn de Stuij-

Het aanbod aan functies in het centrum van Eerbeek

venburchstraat, de Coldenhovenseweg, de spoorlijn

is typisch dorps, gevarieerd en divers. Langs de

en de Eerbeekse Beek. Vanaf de Loubergweg is er

winkelstraat zitten behalve winkels ook bedrijven,

tussen de bebouwing een doorzicht op het landschap.

woningen, horeca, banken, kantoren en gemeenschaps- en nutsvoorzieningen. Echter, deze functies

Het spoor loopt dwars door het centrum en scheidt

liggen verspreid over een groot gebied zodat ze

de Loenenseweg van de Stuijvenburchstraat,

geen aaneengesloten winkellint vormen.

waardoor het winkellint in tweeën wordt gesplitst. Het spoor vormt ook een duidelijke barrière tussen het winkelgebied aan de Stuijvenburchstraat en de (papier) industrie aan de zuidzijde.

E E R B E E K



31

Bebouwing Stuijvenburchstraat

In de spoorzone bevindt zich grootschalige

Het centrum van Eerbeek kent een dorpse schaal

bebouwing, zoals de gebouwen op de Burger-

en korrelgrootte. Het merendeel van de bebouwing

slocatie en het buiten het plangebied liggende

is één of twee lagen met kap. Op enkele karakteris-

bedrijf over het spoor en de papierfabriek. Deze

tieke panden na heeft het centrum geen architec-

bebouwing sluit niet goed aan bij het kleinschalige

tonische waardevolle bebouwing. De architectuur

karakter van de omgeving.

lijkt een resultaat van een reeks incidentele ingrepen waardoor er weinig samenhang is. Een aantal winkelpuien aan de zuidzijde van de Stuijvenburchstraat oogt sterk verouderd. Het Stuijvenburchplein wordt vanwege de schaal, de ligging aan de doorgaande verkeersroute en de aanwezige functies, als kernwinkelgebied gezien. Vooral de kleinschaligheid en het dorpse karakter van de bebouwing rondom het plein is een kwaliteit in dit gebied. Het plein heeft een minimale gebruiks- en belevingswaarde.

32

E E R B E E K



Oranje Nassauplein Langs de randen van het Oranje Nassauplein bevindt zich meerlaagse bouw met in de plint winkels en daarboven woningen. Deze functies verhogen de levendigheid van het gebied. Doordat de woningen een gesloten uitstraling hebben, geen balkons aan de zijde van het plein, is de algemene uitstraling negatief. Ook de winkelpuien hebben op sommige delen langs het plein een gesloten uitstraling. Wekelijks wordt een markt op het plein gehouden. Zonder markt heeft het plein een nogal karige uitstraling. Dit wordt vooral veroorzaakt door gebrek aan structuur en het gedateerde straatmeubilair.

E E R B E E K



33

Verkeer

De verkeerssituatie in het centrumgebied wordt

De Stuijvenburchstraat is de ruggengraat van

gedomineerd door de Stuijvenburchstraat. De

het dorp. Het vormt met de Loenenseweg de

wegen die daarop aansluiten bieden een goede

doorgaande route. Belangrijke toevoerwegen voor

bereikbaarheid aan de aanwezige voorzieningen,

het centrum zijn de W. Einthovenstraat, de Colden-

maar de structuur is niet goed herkenbaar. Met

hovenseweg, Bernstein en de Kloosterstraat. De

name de parkeerroute is onduidelijk aangegeven en

verkeersafwikkeling rond de Stuijvenburchstraat kent

onevenwichtig verdeeld. Er bestaan veel conflicten

een aantal knelpunten. Het doorgaande verkeer

tussen auto- en fietsverkeer in het centrum.

wordt gehinderd door het parkerende verkeer op het Stuijvenburchplein. Het verkeer dat via Coldenhovenseweg komt wordt via de Wasacker (parkeerplein) naar de Stuijvenburchstraat geleid. De infrastructuur levert een negatieve bijdrage aan de ruimtelijke kwaliteit van het centrumgebied.

34

E E R B E E K



Groenstructuur

plekken in het dorp mooi ingericht, met name langs

Kenmerkend voor het groen en de openbare ruimte

Coldenhovenseweg is deze groenstructuur beeld

in het centrum is dat het weinig samenhang heeft en

bepalend. In het centrum blijven deze gebieden

erg versnipperd is. Een beperkt aantal grote bomen

echter achter en heeft de beek het uiterlijk van een

zorgt voor de nodige sfeer en groenbeleving. Langs

(afvoer)sloot.

de Stuijvenburchstraat en Loenenseweg is een doorgaande groenstructuur van bomen geplant. Deze bomen hebben op dit moment, vanwege hun beperkte omvang, nog geen beeldbepaalende uitstraling. De Eerbeekse Beek en de omringende en begeleidende groenstroken zijn op een aantal

E E R B E E K



35

36

E E R B E E K



2.4. Sterke en zwakke punten Sterke/positieve elementen binnen

» Ligging nabij Veluwe en recreatieve voorzie-

het centrumgebied

ningen is gunstig voor toeristische eigen-

» De Stuijvenburchstraat is de ruimtelijke ruggen-

schappen van de kern.

graat en de ontwikkelingsas van Eerbeek; hieraan zijn de meeste voorzieningen gesitueerd. » Behalve de Stuijvenburchstraat is ook de Coldenhovenseweg een relatief lang en herkenbaar historisch lint dat ten zuiden van het centrum is gelegen. » De aanwezigheid van de Eerbeekse Beek in de

» Aanwezigheid van veel toeristische voorzieningen in en nabij Eerbeek. » Het parkeren in het centrum is gratis. » De ruimtelijke potentie om binnen de grenzen van het huidige centrumgebied velerlei functies/ gebouwvolume toe te voegen.

nabije omgeving. De beek loopt momenteel ten westen van het centrum in noord-zuidrichting. » De Beek is naamgever voor het dorp en biedt kansen om de identiteit van het centrum te versterken.

Zwakke/negatieve elementen binnen het centrumgebied » Geen duidelijk herkenbaar centrum, geen landmark zoals een kerk of gemeentehuis.

» De kleinschaligheid en het dorpse karakter van

» De openbare ruimte in het centrum is

de bebouwing aan het lint (Stuijvenburchstraat-

versnipperd en heeft een lage ruimtelijke

Loenenseweg).

kwaliteit.

» Enkele karakteristieke panden met uitstraling: De

» De Eerbeekse Beek loopt momenteel ten westen

boerderij langs het spoor, het spoorgebouw bij

van het centrum in noord-zuidrichting. De beek is

het station en het stationsgebouw.

echter niet als zodanig in de ruimtelijke structuur

» Het gemengde functieprofiel van het lint; zowel winkels als bedrijven, woningen, horeca en kantoren.

van het centrum herkenbaar. » Een groot gedeelte van de beek is ondergronds of ligt tussen (achter) de bebouwing.

» Aanwezigheid van een treinstation met recreatieve bestemming.

» Er is geen aaneengesloten winkelroute. » De verblijfswaarde in het centrumgebied is,

» Enkele grote bomen binnen het centrumgebied geven sfeer en karakter aan de openbare ruimte. » Verplaatsing van het bedrijf Kersten en het

mede als gevolg van de matige kwaliteit van de inrichting openbare ruimte, overdag maar vooral ‘s avonds en in het weekend matig te noemen.

vrijkomen van de Burgerslocatie.

E E R B E E K



37

38

E E R B E E K



» Het Stuijvenburchplein heeft een lage gebruiks-

» Het station van de stoomtrein is momenteel

en belevingswaarde. Op het plein aan de Stuij-

vooral een landmark vanuit toeristisch oogpunt.

venburchstraat wordt een groot deel van de

Echter, de ruimtelijke relatie tussen het station en

openbare ruimte gebruikt voor parkeren.

het kernwinkelgebied is niet sterk.

» Het plein wordt omsloten door een drukke verkeersroute waardoor oversteken naar het plein wordt bemoeilijkt. Oversteekplaatsen zijn niet altijd even overzichtelijk.

» Vanaf het station is het niet duidelijk in welke richting het kernwinkelgebied is gelegen. » Direct om het station ontbreekt een duidelijke ruimtelijke structuur.

» Ook de belevingswaarde van het plein is beperkt;

» De begrenzing van het centrum aan de westzijde,

gedateerd straatmeubilair en druk en veelzijdig

langs het spoor, wordt bepaald door twee groot-

materiaalgebruik domineren het straatbeeld.

schalige bedrijfsgebouwen.

De functionele indeling van de ruimte is beperkt en zichtlijnen worden vertroebeld door de vele parkeerplaatsen die rondom het plein zijn gesitueerd.

» De spoorlijn zorgt voor doorbreking van de winkelroute Loenenseweg-Stuijvenburgplein. » De algehele architectonische uitstraling van het Oranje Nassauplein is gedateerd.

» Geparkeerde auto’s, bevoorrading en achterkanten zijn beeldbepalend langs het spoor en Wasacker. » Het Oranje Nassauplein ligt niet aan een doorgaande route voor verkeer en ook niet aan één van de oude linten die kenmerkend zijn voor het dorp.

» De plek van de weekmarkt is op het Oranje Nassauplein en heeft daarmee weinig tot geen relatie met de overige voorzieningen van Eerbeek. » Negatieve beeldvorming door aanwezigheid van industrie ten opzichte van toerisme. » Conflicterende situaties op Stuijvenburchstraat

» Het Oranje Nassauplein, als winkelplein,heeft geen ruimtelijke relatie met de Stuijvenburchstraat.

E E R B E E K

door parkerend, uitrijdend en doorgaand verkeer. » Verkeersafwikkeling langs Wasacker (parkeerplein).



39

40

E E R B E E K



2.5 Kansen en potenties In feite is op basis van de inventarisatie van de sterke en de zwakke punten de zoektocht gestart

» Waardevolle bomen (zo mogelijk) inpassen in de nieuwe structuur.

naar verbeteringsmogelijkheden. De kansen en de

» Gratis parkeren handhaven.

potenties die het gebied biedt zijn hieronder punts-

» Door herinrichting van de buitenruimte een

gewijs aangegeven.

positieve bijdrage leveren aan verkeersveiligheid. » Logische en veilige wandelroutes naar het

» Een groot aantal locaties binnen het centrumgebied is direct beschikbaar voor (her)ontwikkeling.

centrumgebied en de woonwijken. » Ruimte voor het toevoegen van nieuwe voorzieningen zoals gemeentehuis en/of Kulturhus.

» Karakteristieke elementen zoals de Eerbeekse Beek benutten bij de ontwikkelingen.

» Waarborgen integratie van de papierindustrie in de dorpskern.

» Eerbeekse Beek terug brengen in het dorpshart; met een aantrekkelijke uitstraling. » De openbare ruimte kan integraal ingericht worden voor een onderscheidend centrumbeeld. » Creëren van een herkenbare structuur binnen het centrum. » Concentreren van het winkelgebied zodat een verblijfsgebied ontstaat. » Functiemenging behouden en versterken. » Toeristische functies verder ontwikkelen. » Recreatieve en toeristische routes opwaarderen, met het station als belangrijk accent.

E E R B E E K



41

18 EERBEEK STRUCTUURVISIE CENTRUMGEBIED

Recommend Documents