16 Plasticprof. in het zonnetje. Gratis groente? Oei ik groei. Dag cantus! Check out our English section on pages 28-36

20 18 juni 2015 | jaargang 57

@tuecursor

Tweewekelijks blad van de Technische Universiteit Eindhoven Voor het laatste nieuws: www.cursor.tue.nl en volg tuecursor op

en

16 | P  lasticprof

in het zonnetje

6 Gratis

groente?

Aanschuiven bij Hornystreet

10 Dag

cantus!

Na 19 jaren: water in plaats van bier en gezang

18 Oei ik groei

Vooraanmeldingscijfers in de lift

Check out our English section on pages 28-36

2 | Vooraf

18 juni 2015

Clicker wordt komend collegejaar wel vergoed 16 juni - Studenten die in september 2015 van start gaan met een bacheloropleiding aan de TU/e, krijgen de kosten van zestig euro voor een clicker vergoed. De studentenfracties in de universiteitsraad, die hier al lange tijd op aandrongen, zeiden gelukkig te zijn met dit besluit. De regeling geldt alleen voor nieuwe studenten. In september 2014 startten bijna 1.700 eerstejaars aan de TU/e. Als voor die groep de clickers al vergoed waren, had dat de universiteit 102.000 euro gekost.

CURTOON

Studenten breken uit vastzittende lift in Flux 16 juni - Tien TU/e-studenten zijn maandagavond laat uit een gestagneerde lift in Flux gebroken. De lift was, komend van vloer zes, vast komen te zitten ter hoogte van de eerste verdieping en de onfortuinlijke passagiers wilden niet wachten op de komst van de storingsmonteur. De TU/e-beveiliging onderzoekt het incident en bestempelt de actie van de studenten als “levensgevaarlijk”.

RTL onthult declaraties universiteitsbestuurders 16 juni - Ze rijden in dienstauto’s met chauffeurs, slapen in dure hotels, willen verkeersboetes vergoed hebben en maken dure reizen. Bestuurders van universiteiten omzeilen declaratieregels, maakte RTL Nieuws maandagavond bekend. Bij de bestuursleden van de TU/e werden geen opvallende declaraties aangetroffen. De drie leden van het College van Bestuur van de TU/e voerden in 2014 bij elkaar opgeteld 151.433 euro op aan declaratiekosten.

Hoofdredacteur Han Konings

Eindredacteur Brigit Span

Redactie Judith van Gaal Tom Jeltes | Wetenschap Norbine Schalij Monique van de Ven

Medewerkers

Fotografie Rien Meulman Bart van Overbeeke

Coverbeeld Bart van Overbeeke

Opmaak Natasha Franc

Vertalingen Annemarie van Limpt (p.28,29,34,35) Benjamin Ruijsenaars (p.30,31)

Aangesloten bij Hoger Onderwijs Persbureau

Redactieraad prof.dr. Cees Midden (voorzitter) prof.dr. Marco de Baar Angela Stevens- van Gennip Thomas Reijnaerts (studentlid) Arold Roestenburg Anneliese Vermeulen-Adolfs (secretaris)

Redactieadres TU/e, Matrix 1.90 5600 MB Eindhoven tel. 040 - 2474020 e-mail: [email protected]

Cursor online www.cursor.tue.nl

Druk Janssen/Pers, Gennep

Advertenties Bureau Van Vliet BV tel. 023 - 5714745

Han Koning s

overkokende instroommotor tot bedaren wil brengen. Laat die studiekiezer maar eens wat moeite doen om ons te vinden. Nog een mooie: binnen het domein onderzoek is een efficiënte werkwijze met het oog op vermindering van de werkdruk een aandachtspunt. Gaat zo’n efficiënte werkwijze het werkdruk­ probleem oplossen? Veel WP’ers zullen denken: ik werk al superefficiënt, geef me maar meer handjes en hersenen. Maar felicitaties voor het CvB: ze wisten deze eersteling vrij soepel door de U-raad te loodsen. Een mooie traditie is geboren. Daar had men wellicht wel wat champagne bij kunnen rondspuiten door de Dorgelozaal…

In zijn nopjes Als je een prijs wint die informeel door het leven gaat als de Nederlandse Nobelprijs, dan mag je ‘in je nopjes’ zijn - zoals onze René Janssen zijn gemoedstoestand karakteriseerde toen ik hem vorige week aan de lijn had. Zeker omdat die eer gepaard gaat met de som van 2,5 miljoen euro, vrij te besteden aan onderzoek. Maar ik benijd hem niet om de spagaat waarin hij terechtkwam nadat hij te horen kreeg dat hij de Spinozapremie krijgt. Voor de buitenwereld was dit tot afgelopen vrijdag

Spinozapremie voor TU/ehoogleraar René Janssen

Poll

s Tom Jelte

namelijk nog ‘top secret’ - en dan is de plotselinge belangstelling van journalisten en fotografen lastig aan je collega’s uit te leggen…

VSNU-voorzitter Karl Dittrich wil af van externe opleidingsaccreditaties en de universiteiten zelf hun onderwijskwaliteit laten bewaken. 81 mensen lieten ons weten of dat een goed idee is. Een ruime meerderheid is tegen.

Echt wel, die gedumpte accreditatietijd kan dan naar het onderwijs

4.9%

Zeker, onze succesvolle Instellingstoets uit 2013 liet al zien dat we ‘in control’ zijn

7.4%

Ja, want gerommel hiermee is uiteindelijk funest voor je instelling

7.4%

EENS

Angela Daley Nicole Testerink

Van de ene traditie - de cantus nemen we om onduidelijke redenen na achttien natte jaren afscheid en een nieuwe traditie doet haar intrede: onze eerste Voorjaarsnota! Maandag werd dit document voor het eerst besproken in de universiteitsraad. Waar komt dit beleidsstuk nu weer vandaan? Eerlijk gezegd, ik moest het ook even opzoeken. De Wet studievoorschot hoger onderwijs die begin maart in werking trad, heeft er onder meer toe geleid dat onze U-raad instemmingsrecht krijgt op de hoofdlijnen van de begroting. Zo kunnen studenten en docenten al in een vroeg stadium meedenken over de koers van de instelling. Alles wordt lekker transparant - althans dat denken de opstellers van de wet, en iedereen mag in afgeleide vorm, want via de U-raad, zijn of haar zegje doen over onze financiën. In het stuk viel een aantal zaken op. Bij het stukje ‘Prioriteiten in 2016’ staat dat activiteiten die de groei in de bachelor stimuleren wel op een lager pitje kunnen. Het lijkt wel alsof ons bestuur de

NIET EENS

Colofon

Een nieuwe lente een nieuw document

0%

Echt niet, tijdsgebrek zal er een wassen neus van maken

12 juni - Universiteitshoogleraar René Janssen krijgt een Spinozapremie van 2,5 miljoen euro van NWO. De Spinozapremie, die sinds 1995 jaarlijks wordt uitgereikt, is de hoogste Nederlandse wetenschappelijke onderscheiding. Janssen is na Rutger van Santen (1997) en Bert Meijer (2001) de derde TU/e’er die deze eer te beurt valt. René Janssen is een expert op het gebied van organische (‘plastic’) zonnecellen en elektronica. De onderzoeksgroep van de universiteitshoogleraar Moleculaire Materialen en Nanosystemen (M2N) vormt een brug tussen de faculteiten Technische Natuurkunde en Scheikundige Technologie, waardoor hij de expertise van beide vakgebieden kan combineren. Lees meer op pagina 16 en 17 in deze Cursor.

InMotion start niet in 2017 in Le Mans 12 juni - Het had zo mooi kunnen zijn; over twee jaar zou de hybride raceauto IM01 die team InMotion aan het ontwikkelen is, meedoen aan de 24 uur van Le Mans. Maar op 11 juni hoorde InMotion dat het startbewijs voor de enige deelnemer in de innovatieve Garage 56-categorie voor het ervaren Franse team Welter Racing is. Teammanager Rogier de Rijk ziet ook een voordeel in de afwijzing. “Het geeft ons wat extra tijd. We gaan met de organisatie praten over deelname in 2018 of nog later.”

61.7%

Niet doen, een slager moet nooit zijn eigen vlees keuren

TU/e gooit cantus als Intro-afsluiter overboord

18.5%

Nee, het oordeel van externen verhoogt de onderwijskwaliteit

9 juni - Tijdens de aankomende Intro voor nieuwe studenten wordt voor het eerst sinds 1996 geen cantus gehouden. Het College van Bestuur van de TU/e heeft het programmavoorstel van de Centrale Intro Commissie goedgekeurd; de introductieweek wordt op vrijdag afgesloten met een waterspektakel. Collegelid Jo van Ham van de TU/e noemt de cantus een waardevolle traditie. “De verbroedering zou ik willen behouden. Het biergelag hoeft niet zo voor mij. Het is nu even afwachten wat het wordt. Ik zie er met spanning naar uit.”

Nu vragen we op www.cursor.tue.nl Na achttien jaren gaat de uitsmijter van de Intro, de Cantus, op de schop. Er komt een waterspektakel voor in de plaats. Is dit een goede zet van de introcommissie?

Nieuws | 3

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Vorig jaar werd al geworsteld met de veranderde alcoholwetgeving; de oplossing werd toen gezocht in het schenken van alcoholvrij bier. Zie de pagina’s 10 en 11 in deze Cursor.

jaar! n dit college rsor 1. a v r o rs u C te Cu Dit is de laats3 september verschijnt ws op u g Op donderdantijd vind je het TU/e-nie e In de tuss www.cursor.tue.nl

Collegevoorzitter TU/e ‘meest invloedrijk’ in Eindhoven 16 juni - Jan Mengelers, collegevoorzitter van de TU/e, is verkozen tot de meest invloedrijke man in Eindhoven en omgeving. Mengelers staat op de eerste plaats in de jaarlijkse top-50 van stadsglossy FRITS. Mengelers is trots op zijn podiumplaats, maar waaraan hij deze uitgerekend nú heeft verdiend, is hem niet helder. “Ik bleef als TNO-voorzitter keurig op plaats 35 staan, totdat ik een jaar geleden terugkeerde in de regio. Toen stond ik ineens op nummer zes, terwijl ik als voorzitter van TNO landelijk misschien méér boegbeeld voor de regio was dan ik nu ben.”

80 Day Race met TU/e-team STORM pas in 2017 15 juni - De 80 Day Race, waaraan TU/e-team STORM Eindhoven gaat meedoen met zijn zelfgebouwde elektrische toermotor, is een jaar uitgesteld. De race start nu in april 2017 en wel in Parijs, zo maakte de organisatie maandagochtend in de Franse hoofdstad bekend. Ook werden tijdens de perspresentatie in het Parijse stadhuis drie nieuwe teams onthuld. De TU/e-studenten verwachten hun eerste werkende prototype deze herfst te presenteren.

ood d e / U T t n e ebox c Masterstud a p s n i n e aangetroff t van de TU/e is terstuden 22-jarige mas één van de 11 juni - Een ngetroffen in aa d oo d g in Isac, da id . itsterrein Bib woensdagm te si er iv pleiding un op het taire mastero ul ac rf te spaceboxen in e man, deed d geboren in O zijn medestu tems. ys e schok voor ot Embedded S gr ed n d ee ed s b al komt eiding Em Zijn overlijden enten van de masteropl ng oc d erde verdiepi e d d e d en denten n ruimte op ee 0, 14 3. r. F M egiste Systems. In condoleancer or. um, ligt een in deze Curs or aF 12 et na M gi n va pa op m ia or Mem Zie ook het In

Scans via printers TU/e student-shop op straat 10 juni - Scans gemaakt op de printers in de student-shop in MetaForum zijn de afgelopen maanden onbedoeld op straat beland. De machines blijken op onderdelen anders te zijn ingesteld dan ándere zogenoemde Multi Functional Printers (MFP) op de campus. Hierdoor werden scans niet opgeslagen in een privéfolder, maar kwamen ze op een publiek gedeelte van de netwerkschijf terecht. De instellingen van de printers zijn inmiddels gewijzigd en de machines gereset, waardoor het probleem verholpen zou moeten zijn.

4 | Gelinkt

18 juni 2015

Gelinkt | 5

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Dean zijn is een mixed blessing De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo’n tienduizend studenten en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In ‘Gelinkt’ laten we steeds twee van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en de universiteit.

De neuzen dezelfde richting op krijgen, knopen doorhakken, problemen tackelen, overzicht houden. Voor Lex Lemmens en Jan Fransoo, deans van respectievelijk het Bachelor College en de Graduate School, is dat inmiddels gesneden koek. Een gesprek met een ‘diplomaat’ die zoveel mogelijk draagvlak ontwikkelt en een ‘jongleur’ die vele ballen in de lucht houdt.

“Hoe ik prioriteer? Nou, het belangrijkste doe ik eerst!” Een schaterlach volgt van Lex Lemmens en Jan Fransoo lacht mee om het spitsvondige antwoord. Toch bedoelt hij zijn opmerking wel precies zó, verklaart de dean van het Bachelor College even later, nu serieuzer: “Bij mijn aanstelling als dean ben ik gestopt met andere activiteiten, omdat ik al mijn tijd nodig zou hebben om het Bachelor College op te starten. Nu het allemaal loopt, heb ik de ruimte gepakt om ook buiten de TU/e over onderwijs­ vormen inspiratie op te doen en heb daarom onlangs Harvard en MIT bezocht. Maar ik ben ook een paar weken op vakantie geweest, omdat ik dát op dat moment belangrijk vond.” De twee mannen zitten tijdens het interview - dat twee maanden daarvoor al is ingepland - naast elkaar in het Paviljoen, waar Jan Fransoo actief is als hoogleraar Operations Management &

Logistics. Het andere deel van zijn werktijd zit de dean van de Graduate School in MetaForum, slechts twee deuren verwijderd van Lemmens. Beide deans leunen ontspannen achterover. Een bord met kletskoppen staat op tafel, maar blijft tot aan het eind van het interview onaangeroerd. Lemmens wil graag nog een tweede kopje koffie, waarbij hij niet kan nalaten gevat op te merken dat hij daar ook wel recht op heeft, omdat Jan zichzelf een grotere mok heeft toebedeeld. Die kwinkslagen over en weer komen geregeld terug tijdens het gesprek. Het gevoel voor humor is een eigenschap die de twee delen, vertellen ze. Op de vraag of ze een vergelijkbaar karakter hebben valt het even stil. Lemmens: “Tsja, om daar een goed antwoord op te kunnen geven, moet je een week met iemand in een bootje zitten.”

“Of je nee kunt zeggen als de rector je zo’n vraag stelt? Ik wel!” Maar dat ze vaak op een lijn zitten en dezelfde aanpak hebben, weten ze donders goed van elkaar. In het verleden hadden ze geregeld

Jan Fransoo

contact met elkaar, toen ze tussen 2003 en 2006 praktisch buren waren als opleidingsdirecteuren van Industrial Engineering (Fransoo) en Innovation Sciences (Lemmens). Lemmens: “Ik was blij toen Jan werd benoemd. Ik wist al dat we goed kunnen samenwerken.” Fransoo: “Lex heeft me goed kunnen adviseren over onderwerpen als budgettering en de processen.” Zeker één keer in de week stappen ze bij elkaar over de drempel - om advies te vragen, advies te geven of om te sparren. Daarbuiten zien ze elkaar nog in overleggen met anderen. Zowel Lemmens als Fransoo is gevraagd als dean. Een ‘mixed blessing’, vindt Fransoo. “Aan de ene kant denk je ‘wat een mooie uitdaging’. Anderzijds realiseerde ik me dat ik andere zaken die ik graag doe op een lager pitje moest zetten.” Dat was voor Lemmens precies de reden om twee maanden de tijd te nemen voor hij de rector antwoord gaf. “Of je überhaupt nee kunt zeggen als de rector je zo’n vraag stelt? Ik wel!”, stelt Lemmens lachend. “Ik genoot van mijn werk als opleidingsdirecteur en als lid van Kic InnoEnergy. Het was moeilijk om dat los te laten, maar de uitdaging die ik zag in het optuigen van het Bachelor College gaf de doorslag.” Voor Fransoo lag het anders, omdat de invoering van de Graduate School - een minder grote cultuur­ omslag - minder tijd zou kosten. “Ik wilde graag in het onderwijs actief blijven, om zo voeling te blijven houden met studenten. En mijn onderzoek wilde ik ook voortzetten. Ik ben na een week of twee bedenktijd akkoord gegaan op voorwaarde dat ik maximaal twee dagen aan de Graduate School zou besteden. Het leek me mooi om zelf zaken te kunnen realiseren in plaats van aan de zijlijn te blijven staan.” De twee vinden het in hun werk als dean vooral belangrijk om ‘vast te houden aan de ingezette koers’.

Fransoo: “Ik vervul twee rollen. Ik kom met voorstellen en ik probeer vanuit de discussie te komen tot een gedragen standpunt dat in lijn met de visie ligt.” Lemmens: “Ik zie mezelf meer als diplomaat dan als dean. Ik probeer draagvlak te ontwikkelen en te kijken wat nu écht het probleem is. In het begin was het wel eens lastig dat ik geen bevoegdheden had om beslissingen te nemen. Toen ik die kreeg, heb ik een paar zaken aangepast. Bijna alle faculteiten gaven bijvoorbeeld een eigen invulling aan de basisvakken Modelleren en Design en die verantwoordelijkheid hebben we nu bij docenten gelegd - twee voor Modelleren en een voor Design. Dat maakt de logistiek eenvoudiger en knopen doorhakken gemakkelijker.” Fransoo: “Het blijft soms lastig wie verantwoordelijk is voor welk onderdeel. Dan krijg ik het op mijn bordje, maar is het eigenlijk voor STU. Daar komt nog wel meer duidelijkheid in.”

om omhoog te houden, en soms valt er wel eens een kapot”, concludeert Fransoo. Lemmens, lachend: “Het zijn eerder stuiter­ ballen.” Fransoo: “We moeten ook weer niet overdrijven. Ik werk nu net zoveel als voorheen. Het grootste verschil is dat je als hoogleraar meer je eigen zaken kunt plannen en dat er nu meer voor me wordt ingepland. Dat is soms lastig.” Lemmens: “Ik laat mijn agenda geregeld vollopen en dan staan er twee balkjes naast elkaar met afspraken, op dezelfde tijd. Misschien niet netjes, maar dan kijk ik begin van de week wat ik kan afzeggen. Daarnaast lukt het ook nog om er een privéleven op na te houden.” Op de vraag of ze wel eens wakker liggen van hun werk of van kritiek volgen ietwat verbaasde blikken. Fransoo: “Als ik al eens ergens

Wakker liggen van het werk De agenda beheren blijft soms een uitdaging. Fransoo werkt met een jaarplanning, een raamwerk waarbinnen hij de belangrijkste projecten inplant en afblokt. Daar zit ook een week ‘vakantie’ voor het WK korfbal tussen, waar Fransoo als voorzitter van de Internationale Korfbalfederatie bij zal zijn. “Ik begeleid nu minder promovendi, maar ben nog wel zoekende naar de juiste balans. Het zijn veel ballen

Lex Lemmens

wakker van lig, heeft dat niets met de TU/e te maken.” Lemmens: “Dan moet je niet aan zo’n functie beginnen.” Fransoo: “Binnen het overleg voor de Graduate School spreken we de belangrijke beslis­ singen goed door en we wegen alles af. We hebben bijvoorbeeld behoorlijk wat discussie gehad over het opdoen van internationale ervaring in de master. Maar we hebben dan wel alle voors en tegens in kaart gebracht. En we hebben steeds constructief overleg met de universiteitsraad.” Lemmens: “Natuurlijk komt het altijd voor dat een bepaalde beslissing voor een deel van de studenten negatief uitpakt. Met name actieve studenten vinden die tussentoetsen te belastend. Maar je moet blijven bedenken wat voor de hele groep belangrijk is. Ik moet zeggen dat ik de wind ook wel mee heb gehad. De universiteit is flink gegroeid in

studentaantallen de afgelopen jaren.” ‘Of ik voorlopig dean blijf?’ Een twinkeling in de ogen van Lemmens. “Oei, da’s een gevaarlijke vraag. Als het aan mij ligt wel hoor. Maar mijn termijn loopt nu net af en ik weet niet of het College van Bestuur dat ook weet. Misschien moet ik ze eraan herinneren.” Fransoo is vorig jaar pas aan zijn vierjarige termijn begonnen en is van plan om die af te maken. Of ze nog iets kwijt willen aan het eind van het interview? Lemmens: “Dat het zo belangrijk is om je ogen open te houden en breed te kijken.” Fransoo heeft geen tijd om goed over de vraag na te denken, want het volgende bezoek komt al binnen. Op naar de volgende afspraak. Tekst | Judith van Gaal Foto | Bart van Overbeeke

6 | Student

Clmn

18 juni 2015

In de Willem van Hornestraat verhuurt Vestide een huis aan een boel Japie-studenten. Voorheen was het het Tuniña-huis en die dames-tuna-vereniging heeft het recht verworven zelf de huisgenoten uit te kiezen en zich niets aan te trekken van een Vestide-wachtlijst. Zo’n tien jaren profiteren Japie’ers hier nu van. Resultaat: vijf van de zeven bewoners studeren Scheikundige Technologie. Op het douchegordijn en op de tegeltjes boven het aanrecht ontkom je niet aan een periodiek systeem.

Aanschuiven bij

Lamme pasta

(voor zes personen) Doe 1 kilo gehakt in een wok op het vuur en “duw het kapot”. Giet het losgekomen vet af. Kleur het vlees met ketjap. Doe er gesneden ui bij en alle kruiden die in het kruidenkastje staan.

Jessica Vermee r studente Sche ikundige Techno logie

Excellent

Bak tegelijkertijd in olijfolie gratis groenten in een andere grote pan. Vandaag: in stukjes gesneden champignons (2 bakken), puntpaprika’s, courgette en een stoplicht paprika.

Onze universiteit is dol op excellente studenten. Hoe meer, hoe beter. Zeker nu alle instellingen moeten (correctie, mogen) voldoen aan de 7%-excellent-regel van het ministerie. Maar wat houdt excellent zijn eigenlijk in? Kan men het wel afdwingen?

En kook ook tegelijkertijd in water 125 gram pasta per persoon. Doe het gehakt bij de groente. Doe de pasta erdoor. Strooi er kaas op. Smakelijk!

Vóór de 7%-norm had de TU/e al een verbredend excellentieprogramma: Honors Horizon. Jaarlijks begonnen om en nabij de 35 tweedejaars studenten aan dit programma - een hele krappe 3% van het totale aantal inschrijvingen. Dit was gewoonlijk een gevarieerde groep, die hechter werd naarmate ze langer in het programma zaten. Dat oh zo befaamde Solar Team Eindhoven ontstond hier. Niet omdat de studenten zo intelligent waren, maar omdat ze een hechte groep vormden. Ik heb met veel plezier deelgenomen, nog net voordat het programma ter dood veroordeeld werd. Door de nieuwe norm moest het programma op de schop. Méér studenten moesten kiezen voor excellentie, dus werd de drempel voor deelname verlaagd. De belang­ rijkste waarden van het programma, zoals binding binnen de groep, kleinschaligheid en intrinsieke motivatie, gingen daarbij verloren.

Voor de aanstaande zomerstop en het komende academisch jaar wil ik jullie dan ook het volgende meegeven. Doe niet wat je kunt, wat je moet of wat past. Ga doen wat je wilt. Dan komt de excellentie vanzelf.

Hoezo betalen jullie nooit voor de groente? “Een van de zeven zekerheden van de Jumbo is: ‘vers is echt vers’. Als je een product vindt dat niet vers is, krijg je een papieren ‘100% versgarantietas’. Daarin mag je vijf groenten voor maximaal vijf euro stoppen en gratis meenemen”, legt huissjaars Fabrice Fontein (ST) uit. Camiel Steffanie (ST) is degene met de beste neus voor rotte groente. “Maar vooral heeft hij de minste schaamte”, zegt Fabrice. “Het is zo leuk om te doen”, vindt Camiel, “we doen het nu twee jaar en elke groenteman van de Jumbo kent ons. Je krijgt echt een band, je komt ze overal tegen. Ze groeten ons zelfs buiten de winkel, op festivals en zo.” Vandaag heeft Hornystreet de 131ste tas gescoord.

inklappen en je kunt mee-eten” lokte wekelijks een man of tien, vijftien en opeens was het een traditie. Roeland : “Als we samen eten dan doen we ook samen boodschappen en iedereen doet iets in de keuken. Het kost twee uur op een dag als je mee-eet. Het is ons relax-moment.” Als je nog één verhaal mag vertellen over Hornystreet, welke is dat? Fabrice is weer als eerste met antwoorden. Alwin van Kaathoven (ST) komt er nauwelijks tussen, maar kan de verhalen wel bevestigen. Fabrice: “Toen Luuk Rutten (Technische Natuurkunde) met zijn meisje ging douchen ging het alarm af. Lekkage van de douche door de vloer heen gaf kortsluiting in de rookmelder. Toen stonden we allemaal samen in de keuken.” Dat weekend ging van alles stuk, herinneren de studenten zich. “Maar het ergst was dat internet er zelfs uit kwam te liggen.”

Hebben jullie een leus? “Nee, wel een liedje”, zegt Emma Groot, het enige meisje in huis. Ze studeert Innovation Sciences (en loopt zonder problemen in ondergoed door het huis, maar dit terzijde). “Dat is ‘Het land van Maas en Waal’ met eigen tekst.” Luid zingen ze wat coupletten en de laatste eindigt met “groentes zijn graaaatis bij het Jumbofiliaal”. Hoe is de traditie ‘Donderdags eten we lamme pasta’ ontstaan? Omdat Roeland Kooiman (ST) tijdelijk naar het buitenland was, heeft Camiel uit eenzaamheid bij de donderdagborrel in Fort (borrelruimte van studievereniging Japie) wat mensen meegevraagd om te eten. “Vijf euro

TU es

Waarom heb je voor deze studie gekozen? Met twee ouders werkzaam in de zorg en wonend in de buurt van één van de grote geneeskundige universiteiten heb ik altijd geneeskunde willen studeren. Maar toen ik vervolgens geen succes had met zowel de decentrale selectie als met het lotingssysteem, besloot ik het roer compleet om te gooien. Geen jaartje niks doen en daarna weer een poging tot loten, maar Technische Bedrijfskunde aan de TU/e. Wat zou je aan de TU/e willen veranderen? Ik zou graag zien dat de TU/e taalcursussen zou aanbieden voor een aantal belangrijke talen in het bedrijfsleven - niet alleen Engels en Nederlands, maar bijvoorbeeld ook Spaans, Chinees en Duits.

Meer verdieping aanbrengen in je studie uit zich in vele vormen. Een honneursprogramma past voor sommigen het beste. Maar wat nou als je naast je studie veel sport, een tijdrovende bijbaan hebt of zorgt voor een ziek familielid? Je bent absoluut beter dan gemiddeld, alleen zal je niet het stempeltje ‘excellent’ ontvangen. Gedurende mijn vwo-opleiding en bachelor aan de TU/e heb ik geleerd dat excellentie vooral iets heel persoonlijks is. Het uit zich in het nastreven van de doelen die jijzelf belangrijk vindt. Wat het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap ervan vindt, is wel het laatste waarover we ons zorgen zouden moeten maken.

Student | 7

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Wat is het meest opmerkelijke dat je ooit op je kamer hebt aangetroffen? Onze huiskat Hema, die op mijn bed lag te relaxen samen met Cola, de kat van de buren. Wat is volgens jou de ultieme stedentrip? De stedentrip zonder planning: een auto mee, een tent mee en lekker rondreizen met vrienden. Als je de kans krijgt om één ding in je leven te doen waar je anders nooit de mogelijkheid voor zou hebben, wat zou dat dan zijn? Ik zou graag meegaan naar de ruimte op één van de vluchten die koloniën zullen gaan stichten.

David Berenstein (19 jaar) Tweedejaars student Technisch Bedrijfskunde. Tevens penningmeester in de commissie van het Eindhovens Studenten Symposium en actief voor het evenement Einde Academisch Jaar (Professors on Stage)

Foto | Bart van Overbeeke

Beschrijf de raarste droom die je ooit hebt gehad. Ik heb zelf slechts één hond. Deze heb ik mogen uitkiezen uit een nestje van zes dwergteckels. Mijn raarste droom is over een ochtend dat ik David vin dt de vra beneden kwam bij mijn ouders en er ineens zes ag ‘Wat is het mees t irritante lieve kleine dwergteckeltjes in de woonkamer zaten. dat je kunt prod geluid uceren?’ niet de b este van de rubrie Wat is het meest irritante geluid en wil de k ze g dat je kunt produceren? door: ‘Op raag vervangen wie of wa Ik heb af en toe een nogal rusteloos been, t in jouw leve n ben je h dat een continue nerveuze tik kan produceren. et meest trots en w aarom?’. (MvdV)

Interview | Norbine Schalij Foto’s | Bart van Overbeeke

Wil jij ook met je culinaire huisgenoten in deze rubriek? Mail dan naar [email protected]

En hoe is het in Odense? Studenten van de TU/e gaan steeds vaker voor hun studie naar het buitenland. Voor stage of voor het verrichten van onderzoek, omdat het verplicht is of omdat ze het leuk vinden. Cursorlezers kunnen iedere twee weken over de schouder van een TU/e-student in het buitenland meekijken.

Denemarken, tot vorig jaar nog het meest gelukkige land op aarde en dat is zeker te merken. Stress komt niet voor in het vocabulaire van de Denen, er wordt genoeg gelachen en hulp wordt te allen tijde aangeboden. Het levensmotto is hier ‘Het komt wel goed’, en dat is niet tijdgericht. Daarnaast eten echte Vikingen veel vlees, daarom is het favoriete maaltje van de doorsnee Deen een lekker stukje roggebrood met warme leverpastei, bacon en een gehaktbal. Welkom in Odense. Odense is de derde grootste stad van Denemarken, maar voelt aan als een dorp. De winkels sluiten in het weekend om 16.00 uur en laat staan dat er op zondag gewerkt wordt. De stad heeft een persoonlijke God, Hans Christian Andersen. Deze sprookjesschrijver is in Odense geboren dus is eigenlijk alles hier naar deze man vernoemd. Zelfs de stoplichten hebben het silhouet van Hans. Odense is lekker centraal gelegen in Denemarken, wat eigenlijk perfect is als je een beetje de omgeving wilt ontdekken. Ik heb bijvoorbeeld supertripjes gehad naar Aarhus, Kopenhagen, Lapland, Hamburg, et cetera. Denemarken is nog meer een fietsland dan Nederland en je kunt eigenlijk geen kant op zonder een fiets. Alhoewel Odense niet zo heel groot is, ligt alles wel ver uit elkaar. Doordat ze alles op de fiets doen, zijn er een aantal leuke wetten op het gebied van fietsen bijgekomen. Zo houden alle Denen zich netjes aan de verkeersregels - dit betekent: rood is rood, ook al is er niemand in een straal van 100.000 kilometer aanwezig. Verder is het in Denemarken verboden om met twee mensen op een fiets te stappen. Dit wordt als zeer gevaarlijk ervaren, zeker met een biertje achter de kiezen. Odense heeft ook een eigen brouwerij, Albani, waarvan het bier gewoon uit een vending machine op de universiteit te verkrijgen is. Of het komt door de positieve instelling of door het aantal biertjes dat er wordt weggezopen, de Deen is een gelukkig mens. De eeuwige heldere sterrenhemel, free-beer-hours, regen, zonneschijn, prachtige natuur, de wind die je altijd tegen hebt, mijn oudere studiegenoten met baby’s, de tattoos die iedere student heeft, de zwarte kledij, de geblondeerde haren, de 24/7 reading room op de universiteit, de vogels die altijd fluiten, de structuur in levensstijl, sportieve instelling en de positieve instelling zullen altijd een prachtige herinnering blijven. Tevens heb ik er ook een nieuwe gewoonte bij: Denen bedanken elkaar aan het einde van de dag. Dus bij deze; Tak for i dag!

Ca studreonline Overgo te I or, Designndustrial Vind jij het ook leuk om een bijdrage te leveren aan deze rubriek en ben jij dit collegejaar in het buitenland? Stuur dan een mailtje naar [email protected].

Lees alle buitenlandervaringen online op www.cursor.tue.nl

8 | Student

Kracht/en/veld

18 juni 2015

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Volleybal: Tamar

Facts and figures Opgericht in: 1963 Beste prestatie: Heren 1 is twee jaar achter elkaar gepromoveerd naar een hogere klasse en speelt vanaf volgend seizoen in de hoofdklasse. Aantal leden: 81, waarvan 47 dames en 34 heren. Tamar heeft 5 damesteams en 3 herenteams. Doel: Beetje groeien maar toch de gezellige huiselijke sfeer houden. Bijzonderheid: De TU/e heeft twee volleybalverenigingen. Oorspronkelijk is Hajraa vanuit het E.S.C. opgericht en Tamar vanuit Demos, maar daar merkt niemand meer iets van.

Het H-gevoel

Waarom is Tamar naast Hajraa opgericht? Tamar is opgericht om studenten gelegenheid te geven doordeweeks competitie te spelen. Twan Brouwers (tweedejaars IE&IS en bestuurslid Tamar) vindt het een sterk punt. “Zo kunnen we de weekenden vrij houden voor familiebezoek, festivals, vrienden en werk.” Hajraa heeft de wedstrijden in het weekend. “Wij komen elkaar niet tegen in de competitie, maar er is wel een strijd bij het ledenwerven. En bij de Intro regelen we samen een luchtkussen”, zegt Twan.

Wat is het fijnste aan Tamar? “De grootte van de club”, zegt bestuurslid Harm Rutgers (Fontys) meteen. “Je kent iedereen. Maar dit voordeel is ook wel lastig; we hebben minder mensen om activiteiten mee te organiseren.” Zo wilde Tamar graag deelnemen aan de Batavierenrace, en had daarvoor ook al een team in geschreven. “Maar het lukte niet om het te vullen met 25 personen en we moesten ons terugtrekken”, zegt Twan, die zich wél had ingeschreven. “Ach, we proberen het volgend jaar weer.”

Volleyballen, feesten, kamperen, chillen. Al sinds de eerste editie in 1979 zijn het de voornaamste ingrediënten van het jaarlijkse Hajraa Buitentoernooi. Zo’n vierduizend sportievelingen uit binnen-en buitenland kwamen afgelopen weekend weer naar het TU/e-terrein voor dit grootste Europese volleybaltoernooi op gras. Onze fotograaf Bart van Eijden was er ook bij en ving ‘het H-gevoel’ met zijn camera.

Welke activiteiten kent Tamar? Een interne beach-competitie in het zomerseizoen, eens per jaar een drie-tegen-drie toernooi en een TOP-weekend zijn speciale activiteiten. Daarnaast gaan Tamarianen eens per maand borrelen in de Kix op Stratumseind en maandelijks iets totaal anders doen. Dat kan salsadansen zijn, een pubquiz of een spelletjesavond bij een lid thuis. Het drie-tegen-drie toernooi is heel populair. Er komen wel tachtig deelnemers op af. In ieder driepersoonsteam moet een niet-Tameriaan zitten.

TOP staat voor Tamar op pad. Hoe kan zo’n weekend eruitzien? Die vraag beantwoordt Fenna Wijnveen uit Dames 3 graag. De Fontysstudente herinnert zich de eerste keer dat ze een weekend met Tamar op pad ging maar al te goed. “We kwamen - per verrassing - in Brugge op het station. Daar stond een heel grote doos. Twee meter hoog, een meter diep en een meter breed. Ingepakt met sinterklaaspapier. We moesten daar crazy 88-achtige opdrachten mee doen, in vier teams. Laat er een hond tegen plassen, ga met de doos en vier mensen op de foto enzovoorts. Overal moest je foto’s of filmpjes van insturen. Later bleek dat een oud-lid er een film van had gemaakt met een cadeau in de hoofdrol. Heel leuk.” Tekst | Norbine Schalij Foto’s | Bart van Overbeeke

Hello... world?

Comic | Elles Raaijmakers Inkleuren | Minke Nijenhuis

Student | 9

10 | Student

18 juni 2015

Student | 11

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Water in plaats van bier en gezang:

dag cantus! Interviews | Norbine Schalij Foto | Bart van Overbeeke

Na negentien jaren is het afgelopen; de Intro wordt niet meer afgesloten met een cantus. Het zangfestijn waar bier uit gieters geschonken wordt aan studenten die luidkeels zingen en die precies doen wat de senior ze opdraagt, is niet meer. Oorzaak is veranderde wetgeving die verbiedt minderjarigen alcohol te geven. Een proef vorig jaar met alcoholvrij bier voldeed niet aan de wensen. De Centrale Intro Commissie gaat een waterspektakel organiseren om op de vrijdag de Intro af te sluiten. Hieronder reacties van mensen die uit cantus-ervaring spreken.

Senior Siem

Siem Simonis, ‘vader’ van de Eindhovense cantus en vijftien maal senior begrijpt de problemen. Een alcoholcantus met 18-jaar bandjes had volgens hem en door hem geraadpleegde betrokkenen wel kunnen werken. “Maar niet echt leuk om een tweedeling in zo’n groep te brengen.”

Wat was er mooi aan de cantus? “Niet het bier, niet de zang, niet de onzin op het podium. Het was het geheel. Een ervaring waar iedere eerstejaars van wegliep en dacht: ‘WOW!’. Een spektakel, iets groots. Ik ga in een studentenstad studeren en het wordt feest, ik ben niet alleen, maar ik heb honderden enthousiaste mensen om me heen en alles is vanaf nu mogelijk. Kijk eens wat een stel studenten hier neerzet. Met alle respect, eerstejaars zullen niet met dat gevoel naar huis gaan na een watergevecht. Denk groter, denk out-of-the-box, denk studentikoos en denk the-sky-is-the-limit. Ik zeg: een schuimparty op de Markt in Eindhoven of maak van de hele Markt een 5.000 m3 ballenbak. Pas wanneer je eerste reactie op een idee is: ‘goh, dat zou natuurlijk echt de bom zijn, maar dat gaat natuurlijk nooit lukken’, dan weet je pas dat je iets goeds in handen hebt.” Aan nieuwe introcommissies de komende jaren heeft Simonis een opdracht: “Verzin iets nieuws. Maak het nog mooier, nog beter en nog onvergetelijker dan de cantus. Als mijn zoon in Eindhoven komt studeren, wil ik dat hij schor terugkomt van de introductieweek en zegt: papa, dit wordt geweldig!”

Als voormalig universiteitssecretaris heeft Harry Roumen heel vaak het eerste adje getrokken bij aanvang van de cantus. Glunderend. Hij vindt het natuurlijk “jammer” dat de cantus niet meer gehouden wordt, maar hij heeft er ook begrip voor. “Tijden schrijden voort”, zegt hij gelaten. “Ik kan me voorstellen dat wanneer een alcoholvrije cantus niet aanslaat je iets anders zoekt. En dat moet voor de hele studentenpopulatie kunnen en ludiek zijn. Een watergevecht lijkt me best leuk. Dat kan een half uur duren en zal spetteren. Ik zeg: geef het een kans.”

Cantus was een heel plezierige afsluiting

CvB-lid Jo van Ham heeft het voorstel van de Centrale Intro Commissie goedgekeurd om de Kijken wat cantus te vervangen door een waterspektakel. het wordt “De cantus was een waardevolle traditie en de verbroedering zou ik graag willen behouden. Een biergelag hoeft niet zo voor mij. Het is even afwachten wat het waterspektakel wordt. Ik hoorde dat het Io Vivat wel gezongen zal worden. Ik zie er met spanning naar uit.”

Het afschaffen van de cantus geeft niks, in de ogen van Hay Becks, teamleider Safety & Security TU/e. Hij stond met zijn collega’s vaak op een afstandje te kijken naar het zingen en biergooien van de studenten. “De ordecommissie van de studentenverenigingen had de menigte altijd goed in de hand. Er is nooit iets vervelends gebeurd, ik heb geen enkele vechtpartij meegemaakt.” Hij treurt niet om het verdwijnen van deze traditie: “De studenten hebben in vier dagen genoeg alcohol gehad, de vijfde dag drank voegt niks toe.” Dat er vorig jaar alcoholvrij bier werd geschonken maakt hem niet milder: “Het werd nauwelijks opgedronken. Van de 5.000 liter ging bij wijze van spreken 4.800 liter door de lucht. Dat is ook zonde.”

Wat voegt een vijfde dag drank toe?

“Ik ging vol op mijn muil”

Voor Sies Stadhouders is het inmiddels al bijna dertien jaren geleden dat hij als nuldejaars Werktuigbouwkunde de Intro-cantus beleefde. Met schorre stem stond hij destijds Cursor te woord. Bier (“hier maar vijftig eurocent, óf gratis”) had als een rode draad door de week gelopen. Jaren later herinnert hij zich er slechts nog flarden van, “een paar van die momenten die indruk maakten. Zoals een intropapa die ‘s ochtends paracetamol innam met bier”.

Ook van de afsluitende cantus op vrijdag kan hij zich zoveel jaren later maar weinig meer heugen. “Wat ik nog wel weet, is dat ik na dat interview schrok dat ik iedereen kwijt was. Na wat vluchtig rondkijken zag ik een bekend gezicht op de platte kar van SSRE, dus ik rende erachter en probeerde erop te springen - terwijl hij al reed. Ging vól op mijn muil. Anderen schrokken er nogal van, maar er was niks aan de hand. De kar stopte even en ik werd erop gehesen. Daarna ging het licht uit en rond elf uur ‘s avonds werd ik wakker in mijn kamer.” Stadhouders concludeert: “Ik weet niet of ik ooit een gróter zwart gat in mijn geheugen heb gehad dan die avond. Dus echt gezond zal het niet voor je zijn”. De alumnus (die na de Intro vooral bij Demos nog de nodige cantussen meemaakte) zegt te snappen dat het met de huidige striktere alcoholwetgeving lastig handhaven is. “Aan de andere kant denk ik dat het in een cantus wellicht mákkelijker is dan op de vele andere momenten waarop er alcohol geschonken wordt.” Ja, hij vindt het wel jammer dat de Intro-cantus eindigt. Met een knipoog: “Altijd weer een klein groepje jongeren dat het voor de rest moet verpesten”.

12 | Universiteitsberichten

ALGEMEEN

MENS

Dutch Terahertz Symposium 2015 Monday, 29th of June 2015, 9:30 am to 6 pm Venue: TU/e, Traverse building, Dorgelozaal The symposium aims to inform about the opportunities for technology development, application research and valorization in the terahertz domain. Speakers from industry and Terahertz research groups will show the value of terahertz technology. We will bring together application partners and technology providers, from universities, research institutes and industry to jointly contribute to the discussion on the terahertz roadmap, currently under construction within the top-sector High Tech Systems and Materials.

Bureau voor Promoties en Plechtigheden | Promoties Donderdag 18 juni, 16:00 uur, CZ4: promotie M.A.L.J. Fransen MSc (W) Promotor: prof.dr.ir. D.M.J. Smeulders Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Experimental Study of Homogeneous Water Nucleation in a Pulse-Expansion Wave Tube”

For more information and registration: www.tue.nl/cwte.

Graduate School | Graduate School week This year, the Graduate School organizes a Graduate School Week for the first time, from Monday 21st until Thursday 24th September 2015. The main purpose of this week is to involve all graduate students (MSc, PDEng and PhD) in the Graduate School community. All TU/e associations and several departments are invited to organize an activity. These activities can be workshops, seminars, discussions, demonstrations etc. Also cultural activities such as movies, small concerts etc. can be an option, provided they align with the Graduate School mission. The Graduate School will facilitate you in the organization of the activity by providing 250 euro per event. Please submit your proposal before July 15 2015 via [email protected]

Vrijdag 19 juni, 16:00 uur, CZ4: promotie ir. P.F.L. Gardien (ID) Promotoren: prof.dr.ir. A.C. Brombacher en prof.dr.ir. C.C.M. Hummels Voorzitter: prof.dr.ir. F.P.T. Baaijens Titel proefschrift: “Designing the next step: making meaningful innovation work”

18 juni 2015

UNIVERSITEITSBERICHTEN

Dinsdag 23 juni, 16:00 uur, CZ4: promotie T.P.J. van der Sande MSc (W) Promotor: prof.dr. H. Nijmeijer Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Control of semiactive suspension and steer-by-wire for comfort and handling”

Dinsdag 23 juni, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. A.M. Hessels (BMT) Promotor: prof.dr.ir. L. Brunsveld Voorzitter: prof.dr. P.A.J. Hilbers Titel proefschrift: “Intracellular and intraorganellar Zn2+ imaging using genetically encoded FRET sensors”

Mens & Mening | 13

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

TUssen de oren

Woensdag 24 juni, 16:00 uur, CZ4: promotie Q.I.E. Segers MSc (ST) Promotor: prof.dr.ir. J.A.M. Kuipers Voorzitter: prof.dr.ir. J.C. Schouten Titel proefschrift: “Cutting Bubbles using Wire-Mesh Structures - Direct Numerical Simulations”

>> Lees verder op pagina 21

Maandag 22 juni, 14:00 uur, CZ4: promotie E.S. Badila MSc (W&I) Promotor: prof.dr.ir. O.J. Boxma Voorzitter: prof.dr.ir. B. Koren Titel proefschrift: “Queues and Risk Models” Maandag 22 juni, 16:00 uur, CZ4: promotie E. Vatamidou MSc (W&I) Promotoren: prof.dr. A.P. Zwart en prof.dr.ir. I.J.B.F. Adan Voorzitter: prof.dr. M.G.J. van den Brand Titel proefschrift: “Error analysis of structured Markov chains” Maandag 22 juni, 16:00 uur, CZ5: promotie J.J.M. Lenders MSc (ST) Promotoren: prof.dr. N.A.J.M. Sommerdijk en prof.dr. G. de With Voorzitter: prof.dr.ir. J.C. Schouten Titel proefschrift: “Biomimetic MacromoleculeMediated Magnetite Mineralization”

In memoriam It is with great sadness that we announce the unexpected death of

Bibin Isac Master student Embedded Systems at the TU/e. Bibin studied at TU/e since February this year. His death is a big shock to his fellow students and the teachers of the master Embedded Systems and to the departments of Mathematics and Computer Science and Electrical Engineering.

Bier en Spelen

In Cursor worden iedere twee weken studenten, docenten, labs, technische artefacten, de werkomgeving, het weten­ schappelijk bedrijf, de campus, het onderwijs en websites onder een psychologische loep gelegd door de medewerkers van TU/e-opleiding Psychology & Technology.

We remember Bibin as a social, calm and hardworking young man who loved music a lot. We will miss him dearly. We wish his family and friends strength in coping with this great loss.

In memoriam

Department of Mathematics and Computer Science, Department of Electrical Engineering

Annemie heeft aan het begin van haar carrière enkele jaren bij de faculteit Scheikundige Technologie gewerkt. In 2007 keerde ze terug naar de TU/e als projectsecretaresse bij het Innovation Lab. Sinds juli 2008 was Annemie aangesteld als secretaresse bij het bureau onderzoeksondersteuning van de faculteit IE&IS. Tevens was zij secretaresse van de onderzoekschool Beta en secretaris van de opleidingscommissie Technische Bedrijfskunde. Wij hebben Annemie leren kennen als een betrokken secretaresse met een groot doorzettingsvermogen. Geen klus die voor Annemie onuitvoerbaar was, en geen probleem waarvoor zij geen oplossing vond. Met Annemie hebben we niet alleen een geweldige secretaresse verloren, maar ook een sociaal bewogen collega en vriendin. Annemies overlijden is een groot verlies voor de faculteit IE&IS en voor de onderzoekschool Beta. Wat blijft zijn veel warme herinneringen aan Annemie als persoon en collega. We wensen haar dochter en overige familie heel veel kracht toe om dit verlies te dragen. Namens de faculteit Industrial Engineering & Innovation Sciences, bureau onderzoeksondersteuning en de onderzoekschool Beta, Drs.ing. Jos Hermus, directeur bedrijfsvoering faculteit IE&IS Prof.dr.ir. Geert-Jan van Houtum, wetenschappelijk directeur onderzoekschool Beta Drs. Geertje Kramer, beleidsmedewerker onderzoek

Het is groot nieuws dat tijdens er tijdens de introweek geen cantus meer is. Met bier gooien in de introweek is, nu je onder de 18 jaar geen alcohol mag drinken, niet meer toegestaan. Je zou als geheelonthoudende 17 jaar en 11 maanden oude student maar net wat bierschuim binnen krijgen terwijl je luidkeels meezingt. Het is wel logisch dat de universiteit een beetje in haar maag zit met alcoholgebruik tijdens de intro-week. Hoe eerder je begint met alcohol drinken, en hoe meer je drinkt, des te groter de kans dat je problemen met je geheugen krijgt op latere leeftijd. Het doel van een universiteit is om jongeren kennis mee te geven waar ze de rest van hun leven wat aan hebben. Die twee dingen gaan niet echt samen.

Annemie van der Werf Op 7 juni is Annemie van der Werf overleden. Drieënhalve week eerder ging Annemie naar huis omdat ze last had van haar ogen. De computerbril was aangevraagd en Annemie was ervan overtuigd dat de problemen met het zicht en de hoofdpijn voorbij zouden zijn zodra ze deze zou hebben. Helaas werd een week later bij haar een hersentumor geconstateerd. Deze tumor bleek zo kwaadaardig en snelgroeiend te zijn, dat behandeling niet meer mogelijk was.

Illustratie | Sandor Paulus

In memoriam Het faculteitsbestuur heeft bedroefd kennisgenomen van het overlijden van

Wesley Tan Wesley begon in september vorig jaar met volle overtuiging aan de opleiding Technische Natuurkunde nadat hij summa cum laude was geslaagd voor het gymnasium. Met deze prestatie wist Wesley het landelijke nieuws te halen. Niet alleen vanwege de hoge cijfers, maar vooral vanwege de omstandigheden waaronder hij deze bijzondere prestatie had geleverd. Wesley vocht tijdens zijn eindexamenperiode tegen acute lymfatische leukemie, waarvoor hij diverse chemokuren en bestralingen moest doorstaan. Ondanks deze slopende ziekte wist hij ook aan de universiteit uitmuntende cijfers te behalen. Wesley volgde het onderwijs via videocolleges omdat hij wegens infectiegevaar niet naar de universiteit mocht komen. Toetsen werden bij hem thuis afgenomen. Binnen de faculteit oogstte Wesley grote bewondering en waardering voor zijn enorme inzet en doorzettingsvermogen. Wij gedenken Wesley als een strijdvaardige en excellente student en wensen zijn familie veel sterkte toe met het verwerken van dit grote verlies. Namens de faculteit Technische Natuurkunde prof.dr.ir. Gerrit Kroesen, decaan prof.dr. Herman Clercx, vice-decaan prof.dr. Ton van Leeuwen, opleidingsdirecteur ir. Alfons Bruekers, directeur bedrijfsvoering

Het blijkt uit onderzoek dat studenten heel snel verkeerde ideeën hebben over wat de normen qua alcoholgebruik aan een universiteit zijn. Ze denken dat de gemiddelde student veel meer drinkt, en veel meer geeft om alcohol, dan studenten echt drinken en om alcohol geven als je het ze vraagt. Er is dus een groot verschil tussen wat studenten denken dat de norm is

UR-podium Je bent eerstejaars student in het Bachelor College. Je komt van de vertrouwde middelbare school af waar je rooster voor je gemaakt werd. Inmiddels ben je geen scholier meer; je bent student. Je doorloopt de eerste twee kwartielen met een zorgeloos rooster, maar dan komt het: het tweede semester. Dan ben je de middelbare school ontgroeid en is de tijd gekomen dat jij je vakkenpakket voor de volledige bachelor vaststelt. OEI, dat is wel een heel grote opgave en behoorlijk bepalend voor je verdere studieverloop... Gelukkig sta je er niet helemaal alleen voor; met wat hulp van je docentcoach en de online Planapp

Activeert een wet T-shirt contest wél de academische normen?

(ZUIPEN!) en wat studenten écht vinden en willen. Tegelijkertijd zorgt die norm er wel voor dat studenten om ‘erbij te horen’ veel meer gaan drinken dan goed voor ze is. Nu kan ik me voorstellen dat de eerste week aan een universiteit afsluiten met een zangfestijn waarbij bier in de rondte wordt gesmeten best bij zou kunnen dragen aan die verkeerde norm. Je kunt je natuurlijk afvragen of een wet T-shirt contest wél academische normen activeert, maar slecht voor je geheugen zal het in ieder geval niet zijn.

Daniël Lakens is universitair docent Toegepaste Cognitieve Psychologie bij de afdeling Human Technology Interaction

De keuze is reuze

begin je aan je persoonlijke puzzel, maar je komt er al snel achter dat een sudoku hierbij vergeleken niks voorstelt. Basisvakken, majorvakken, USE-vakken en natuurlijk de keuzevakken moet je proberen te verenigen in een samenhangend studiepakket waarbij je zowel kunt verbreden als verdiepen. Eerst zet je al je basisvakken en majorvakken in de Planapp, dat ging nog redelijk eenvoudig. Als tweede stap kies je een USE-pakket, keuzepakketten en keuzevakken en daar begint de warboel. ‘Welke vakken vind ik interessant?’ ‘Welke vakken passen het beste in mijn planning?’ ‘O nee, deze twee vakken zitten in hetzelfde tijdvak!’ Dit zijn maar een aantal gedachtes die in het

hoofd van de eerstejaars student omgaan tijdens dit gepuzzel. Veel studenten kiezen voor de makkelijke weg: keuzepakketten aangeboden door de eigen faculteit, lekker vertrouwd. Of gewoon keuzevakken bij elkaar gooien die het beste in het rooster passen. Hoe zou dat toch komen? Voor een student die natuurkunde studeert is het erg lastig om in te schatten wat keuzevakken bij technische bedrijfskunde inhouden en andersom. Als de Plannapp al een beschrijving van een vak bevat, is deze vaak zodanig beknopt dat geploeter door de studyguides vaak onvermijdelijk is voor een weloverwogen besluit. De docent­ coach biedt hulp tijdens de selectie van keuzevakken en

USE-vakken, maar ook van deze docentcoach kun je niet verlangen dat hij alle keuzevakken en keuzepakketten door en door kent. Zeker wanneer je als student de keuze maakt om te ‘verbreden’ zorgt dit vaak voor problemen. De keuze is reuze - een van de fantastische voordelen van de nieuwe bachelor-indeling van onze universiteit - maar wat meer structuur, voorlichting en mogelijk­ heden tot hulp zouden de eerstejaarsstudent meer rust geven tijdens het keuzeproces. Immers willen we dat iedere eerstejaars­ studenten na pakweg drie of vier jaar een bachelordiploma bezit met keuzevakken die iets toevoegen aan de interesses en kwaliteiten

van deze student. Alleen dán is de universiteit in staat om de ware ingenieur van de toekomst op leiden.

Aijiththan

Loganathan

, Voorzitter

ESR

14 | Focus

18 juni 2015

Focus | 15

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Tekst | Judith van Gaal Foto’s | Bart van Overbeeke en Archief TU/e Het heeft vele rectoren en bekende Nederlanders zien spreken, heeft dag in dag uit zicht op medewerkers en studenten die een hapje komen eten, het is met veel moeite nieuw leven ingeblazen na de brand in het Auditorium en is ‘gered’ van een bestaan in het Muziekgebouw. Het orgel van de TU/e, gebouwd in de jaren zestig, is bijzonder vanwege de grootte en het plexiglas waardoor je alles kunt zien. Alleen de akoestiek is niet goed, maar als het een beetje meezit komt daar verandering in.

Orgel naar het Muziekgebouw | In de periode

dat het orgel nauwelijks werd gebruikt, ontstond het idee om het elders onder te brengen. Een student maakte zich er hard voor om het onder te brengen bij Muziekgebouw Frits Philips Eindhoven. De dirigent van het Eindhovens Studenten Muziek Gezelschap voorkwam de verhuizing door een brief te schrijven aan het CvB, zo is te lezen in de TU/e-encyclopedie.

Een geschenk | Het TU/e-orgel is een cadeautje van Philips. Het bedrijf belooft de THE bij oprichting in 1956 een schenking van één miljoen gulden. Vijf jaar later oppert toenmalig rector Kees Posthumus om dat geld te besteden aan een orgel dat in het nog te bouwen Auditorium moet komen. Hij zoekt contact met de wereldberoemde organist Feike Asma, die adviseert om de opdracht te gunnen aan de Alkmaarse orgelbouwer Bernard Pels & Zoon (later Pels en Van Leeuwen). Asma bespeelt het orgel zelf bij de opening van het Auditorium op 27 april 1966.

Gebruik | De eerste tien jaren wordt het orgel ingezet bij de opening van het academisch jaar en bij enkele andere academische plechtigheden. Ook werd het wel eens gebruikt tijdens lunchconcerten door studenten van het Tilburgse conservatorium, vertelt Kroesen. “Waar het soms de strijd aan moest gaan tegen honderd man die lawaai maakten met hun soepkommen.” Het orgel werd steeds minder bespeeld, vooral ook vanwege de slechte akoestiek. Tot 2001. Volgens Kroesen is het te danken aan Annelies Verschuren-Dirks - destijds verantwoordelijk voor de organisatie van de academische plechtigheden dat het orgel weer vaker werd bespeeld. Het gigantische instrument ondersteunde voor het eerst het Io Vivat bij de opening van het academisch jaar in 2001. Sindsdien wordt het orgel bij de opening ingezet. Ook tussentijds wordt het imposante instrument nu en dan gebruikt. Zo zijn er concerten geweest met een jazzorkest en maakt het Philips Symfonie Orkest af en toe gebruik van het orgel. Kroesen zet het ook zoveel mogelijk in bij congressen. Afgelopen april was er een bijzonder samenspel tussen Tesla Coil en orgel bij het congres Fysica2015 (zie foto). “Ik heb daar heel veel positieve reacties op gehad”, meldt Kroesen. Verder komen zo’n tien medewerkers en studenten nu en dan spelen.

Technisch hoogstandje met akoestische belemmeringen

Lange nacht nodig om te stemmen |

Het stemmen van het grote orgel is geen sinecure en neemt meestal maar liefst een lange nacht in beslag. Dat moet ’s nachts gebeuren, omdat de ruimte overdag en vaak ’s avonds wordt gebruikt voor onderwijs en als kantine. Meestal doet orgelmaker Pels en Van Leeuwen dit, maar ook Kroesen heeft het orgel eens gestemd. “Het is een crime. Het meest lastige is om overal goed bij te komen.”

Akoestiek | Bij de bouw van het Auditorium is geen rekening gehouden met de akoestische omstandigheden waarbij het orgel goed tot zijn recht zou komen. Dat grote euvel speelt nog steeds. Kroesen: “Verbetering van de akoestiek is al jaren onze grootste wens.” Hij heeft goede hoop dat die wens in de loop van volgend jaar eindelijk wordt ingewilligd. “De geluidsinstallatie in het Auditorium is aan vervanging toe en het zou mooi zijn om dat te combineren.” Het enorme instrument in een ander TU/e-gebouw plaatsen is overigens ook geen optie - nergens is er plek voor.

Brand in het Auditorium | Het orgel komt niet

ongeschonden uit de brand in het Auditorium in 1994. Het heeft veel rookschade opgelopen en alle pijpen moeten eruit om in Den Bosch te worden schoongemaakt. Kroesen: “Dat heeft een hoop geld gekost. Het was een geluk dat de Rijksgebouwendienst daar nog voor moest opdraaien.”

Universiteitsorganist | Ruud Huijbregts Alles zichtbaar en geschikt voor muziek uit alle stijlperiodes |

Volgens orgelbeheerder Gerrit Kroesen (decaan bij de faculteit Technische Natuurkunde) en TU/e-organist Jan Verschuren is het TU/e-orgel om twee redenen uniek in zijn soort. Kroesen: “Het bijzondere is dat er plexiglas omheen is gemaakt, waardoor je alles ziet van het binnenwerk en de werking. Ik vermoed dat de makers in gedachten hadden dat ze het maakten voor een technische universiteit.” Verschuren: “Ook bijzonder is dat dit orgel geschikt is voor muziek uit alle stijlperiodes. De meeste orgels geschikt zijn voor muziek uit ‘slechts’ enkele periodes.” Het TU/e-orgel is opgebouwd uit 3.745 pijpen. Op de foto zie je zowel de zogeheten labialen (fluitachtige pijpen) als de tongwerken (met een trompetachtige klank). Het heeft 50 stemmen, verdeeld over 3 klavieren - hoofdwerk (links op hoofdfoto), zwelwerk (midden boven) en rugwerk (midden onder) - en een pedaal. Via een ‘speeltafel’ worden de werken bediend.

wordt in 1997 de eerste universiteitsorganist van de TU/e. Jan Verschuren volgt hem in 2006 op. De alumnus Elektrotechniek bespeelt het orgel geregeld - in ieder geval bij de opening van het academisch jaar. Sinds 2006 wordt de dies in de Paterskerk of de Catharinakerk gehouden en daar bespeelt hij dan ook het orgel. Verder is hij organist aan de Universiteit Leiden en van de Hartebrugkerk in Leiden. Hij heeft al in vele landen concerten gegeven. Vorig jaar gaf hij enkele workshops voor Studium Generale.

Plannen | Kroesen en Verschuren

hebben grote plannen voor volgend jaar met het orgel. Kroesen: “Dan bestaat de TU/e 60 jaar, staat het orgel 50 jaar op z’n plek, is Jan Verschuren 10 jaar universiteitsorganist en bestaat Philips 125 jaar. We gaan met het Philips Symfonie Orkest een bijzonder spectaculair concert neerzetten.”

16 | Uitgelicht

18 juni 2015

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Uitgelicht | 17

Plasticprof in het zonnetje Interview | Tom Jeltes Foto’s | Bart van Overbeeke De TU/e is een Spinozalaureaat rijker. Afgelopen vrijdag maakte NWO bekend dat universiteits­ hoogleraar René Janssen zich na Rutger van Santen (1997) en Bert Meijer (2001) mag voegen in het selecte rijtje van Eindhovense winnaars van deze ‘Nederlandse Nobelprijs’. De prijs van 2,5 miljoen euro vormt een kroon op het werk van Janssen, die met zijn onderzoeksgroep Moleculaire Materialen en Nanosystemen is uitgegroeid tot de wereldtop op het gebied van - met name - plastic zonnecellen. De aimabele, bescheiden Limburger (1959) noemt de Spinozapremie een grote, plezierige verrassing. “Het is vooral een prachtige erkenning voor wat we met alle mensen in onze groep gepresteerd hebben. Dat je wordt gekozen uit alle voordrachten is heel eervol, en het is fijn om te merken dat men er blijkbaar ook vertrouwen in heeft dat wat ik ga doen met deze premie ook wel aan de maat zal zijn.” Dat laatste vormt namelijk een contrast tussen deze belangrijkste Nederlandse wetenschappelijke onderscheiding en de Nobelprijs:

de Spinozapremie dient ingezet te worden voor een wetenschappelijk doel. “Je mag er geen vakantie mee financieren of een rode Ferrari van kopen, maar dat past ook niet bij me.” Janssen zal het geld dus gebruiken om het onderzoek in zijn groep Moleculaire Materialen en Nanosystemen (M2N) uit te breiden en verwacht hiervoor diverse nieuwe mensen aan te stellen. “Over de details heb ik nog niet nagedacht, maar het mooie van de Spinozapremie is dat je bij wijze van spreken op maandagochtend aan de slag kunt met een idee dat

je zondagavond hebt bedacht. Elk plan voor onderzoek is in principe goed.” De universiteits­ hoogleraar verwacht het geld te zullen verdelen over drie onderzoekslijnen, vertelt hij. “Ik geloof dat ik deze prijs heb verdiend met ons werk aan organische elektronica, met name zonnecellen. Daar gaan we dan ook zeker mee door. Daarnaast heb ik twee jaar geleden een Europese Advanced Grant gekregen voor onderzoek aan zonnebrandstoffen. Die lijn kunnen we nu extra aanzetten.” Een recentere interesse van Janssen vormt perovskiet. Rond deze nieuwe halfgeleider is een hype ontstaan omdat het - net als de organische halfgeleiders waarin Janssen zich heeft gespecialiseerd - eenvoudig en goedkoop te verwerken is, terwijl het rendement van zonnecellen van perovskiet al kan concurreren met siliciumcellen. En dat is voor plastic zonnecellen vooralsnog te hoog gegrepen. Ook bij M2N hebben ze inmiddels al onderzoek gedaan aan perovskiet, zegt Janssen, maar daar komt met de Spinozapremie nu meer ruimte voor.

“Chemici zijn echte doeners, fysici zijn exacter” Uniek aan het werk van René Janssen is, zo werd bij de bekendmaking van de Spinozapremie door NWO benadrukt, dat hij in zijn onderzoeksgroep M2N scheikunde met natuurkunde weet te combi­ neren, en fundamenteel met toegepast onderzoek. De groep is dan ook multidisciplinair van samenstelling en maakt onderdeel uit van zowel de faculteit Technische Natuurkunde als Scheikundige Technologie. In algemene zin houdt Janssen zich bezig met organische (koolstofhoudende) materialen die ‘iets doen’ met licht of elektriciteit. Organische (plastic) zonnecellen dus, maar ook organische transistors, sensoren, geheugens en lichtgevende diodes.

De Spinoza-award.

De chemici en fysici in zijn groep versterken elkaar, benadrukt

Janssen. “Fysici zijn exacter, ze willen liever eerst een model maken om te weten hoe iets werkt. Chemici zijn juist echte doeners, die gaan sneller gewoon iets in de praktijk proberen.” Ook inhoudelijk vullen beide beroepsgroepen elkaar aan. “Chemici zijn nodig om een materiaal te maken”, legt hij uit. “En de natuurkunde heb je nodig om het materiaal te gebruiken en de processen te begrijpen.” De overgang naar een duurzame energievoorziening vormt een belangrijke motivatie voor het onderzoek van Janssen. Plastic zonnecellen kunnen daar wellicht een belangrijke rol in spelen, hoewel het rendement vooralsnog achterblijft bij commerciële siliciumcellen. De afgelopen jaren is bij M2N daarom veel geëxperimenteerd met het op elkaar plaatsen van plastic zonnecellen met een verschillende samenstelling. Dat heeft als voordeel dat een groter deel van het zonnespectrum wordt benut. Bovendien is de opgewekte elektrische spanning eveneens relatief hoog - je kunt de spanningen van de verschillende lagen namelijk bij elkaar optellen. Voor anorganische materialen

- zoals silicium - is dat stapelen veel lastiger. Dat maakt Janssens plastic ‘tandem’- en ‘triple junction’-cellen bij uitstek geschikt voor de productie van zonnebrandstoffen via chemische reacties, waarvoor een relatief hoge spanning nodig is. Hierbij wordt de zonne-energie niet omgezet in elektriciteit (dat relatief lastig is op te slaan en te transporteren), maar direct in een vloeibare of gasvormige brandstof. Hiervan wist Janssen twee jaar geleden ook de European Research Council (ERC) te overtuigen: het leverde hem een prestigieuze Advanced Grant op van 2,5 miljoen euro om te onderzoeken hoe hij zijn zonnecellen kan inzetten om zulke ‘solar fuels’ te maken. In een interview met Cursor naar aanleiding van zijn Advanced Grant schetste Janssen het grotere doel dat hij voor ogen heeft. “Nu komt er alleen een stroomkabel uit je zonnepaneel, maar in de toekomst moet je zonnecellen kunnen aansluiten op het waternet, met een afvoer naar het gasnet.” Die toekomst komt dankzij de Spinozapremie wellicht weer een stapje dichterbij.

Prijslijst De Spinozapremie is - uiteraard - niet de eerste onderscheiding voor Janssen. Zo ontving hij al in 1999 de Pionierprijs van NWO-CW en het jaar daarna de Speurwerkprijs van ingenieursvereniging KIVI-NIRIA. Ook kreeg hij in 2000 de Europese Descartes Prize voor zijn aandeel in een project rond plastic elektronica. In 2011 werd hij gekozen tot lid van de KNAW en twee jaar geleden werd hij benoemd tot universi­ teitshoogleraar van de TU/e. In datzelfde jaar ontving hij een ook een prestigieuze Advanced Grant (van 2,5 miljoen euro) van de European Research Council voor onderzoek aan zonnebrandstoffen.

Made at TU/e Janssen is een echte TU/e-man. Hij studeerde Scheikundige Techno­ logie in Eindhoven promoveerde ook aan de TU/e. Al tijdens zijn promotieonderzoek kwam hij in dienst bij de faculteit Scheikundige Technologie, eerst als universitair docent en vanaf 1991 als universitair hoofddocent. Sinds het jaar 2000 is hij als hoogleraar aan die faculteit verbonden; in 2003 kwam daar een aanstelling bij Technische Natuurkunde bij. Daarnaast was hij begin jaren negentig een periode als ‘associate researcher’ verbonden aan de University of California in Santa Barbara. Hier kwam hij bij de latere Nobelprijswinnaar Alan J. Heeger in aanraking met de geleidende eigenschappen van plastic. Ook was hij enkele jaren visiting professor in Angers (Frankrijk). René Janssen

18 | Uitgelicht

18 juni 2015

Uitgelicht | 19

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Oei/Jippie*, ik groei/daal!* (*doorhalen wat niet van toepassing is) Tekst | Tom Jeltes en Judith van Gaal Illustraties | Marc Weikamp De afgelopen jaren is de instroom van studenten voor de TU/e flink toegenomen. Als we de huidige vooraanmeldingscijfers mogen geloven, lijkt het aantal aanmeldingen voor de bachelor komend collegejaar te stabiliseren. Toch zijn er nog grote verschillen tussen opleidingen. Waar de ene opleiding een gat in de lucht springt vanwege het hoge aantal aanmeldingen, is de andere opleiding juist opgelucht dat de groei niet te hard gaat.

Als we de vooraanmeldingen voor de bacheloropleidingen bekijken, zien we drie positieve uitschieters ten opzichte van dezelfde periode vorig jaar: Electrical Engineering (+ 45%), Technische Informatica (+ 39%) en Technische Wiskunde (+ 24%). Bouwkunde, jarenlang de opleiding met de meeste studenten, daalt elf procent en komt qua instroom nu slechts op de achtste plaats. De grootste Nederlandse instroom is, ondanks een daling van tien procent, voor Werktuig­ bouwkunde, dat tot net onder de driehonderd eerstejaars zakt. Een derde significante daler is Technische innovatiewetenschappen, met 13%. De instroom van de overige opleidingen lijkt vrijwel gelijk te blijven (minder dan drie procent verschil met vorig jaar). Hierbij gaat het om studenten met een Nederlandse vooropleiding. Inclusief de kleine honderd aanmeldingen van internationale studenten wordt Electrical Engineering zelfs de grootste bacheloropleiding van de TU/e. De grootste sprong maakt Electrical Engineering (EE), tot zichtbaar genoegen van opleidingsdirecteur Bart Smolders. “Dit is een aangename verrassing. We verwachten nu 326 studenten, ten opzichte van 180 studenten vorig jaar, inclusief de internationale instroom. Terwijl we in 2010 nog maar 65 eerstejaars hadden.” Bij zijn aanstelling in 2010 had Smolders twee doelen: de instroom omhoog en het rendement omhoog. Op de deur van zijn kamer

in Flux hangt nog een briefje met deze doelstellingen, die vooralsnog beide gehaald lijken te zijn. Het resultaat van meerdere factoren, denkt Smolders. “Deels komt het door het goede toekomstperspectief voor de afgestudeerden van EE. De banen liggen voor het oprapen; overal hangt tegenwoordig wel een computer- of ander elektronisch systeem aan. Dat zie je ook terug in de groei bij Computer Science. Op die factor hebben wij natuurlijk weinig invloed, maar we hebben ook dingen verbeterd. We hebben bijvoorbeeld veel tijd gestoken in het naar een hoger niveau tillen van de studentenwer­ ving. Tegenwoordig houden decaan Ton Backx en ik ook praatjes, en niet alleen studenten, zoals vroeger. Dat straalt meer professionaliteit uit, en zo laten we aan het wervings­ team binnen EE zien hoe belangrijk we dit vinden. Je moet werving niet alleen aan de communicatiemensen overlaten - de inhoudelijke component is ook heel belangrijk.” De opleiding EE promoot zichzelf daarnaast via masterclasses en roboticadagen voor middelbare scholieren. De nog jonge opleiding Automotive maakt onderdeel uit van Electrical Engineering. De groei wordt echter niet veroorzaakt door automotivestudenten, zegt Smolders. “Beide opleidingen groeien procentueel ongeveer even hard. Ze maken hetzelfde traject door.” Ook Marloes van Lierop, opleidingsdirecteur van Technische Informatica

(hieronder vallen de opleidingen Software Science & Web Science) is enthousiast over de aanmeldings­ cijfers. “We hebben nu een grotere instroom dan Bouwkunde. Wie had dat vijf jaar geleden verwacht, toen we nog op tachtig eerstejaars zaten. We lijken nu naar 240 te gaan, inclusief de internationale studenten - want we zijn een Engelstalige opleiding. Dat is al met al dus een verdrievoudiging in vijf jaar!” Die groei wordt maar voor een klein deel verklaard door de landelijke groei van informaticaopleidingen, zegt ze. “Wat beslist een rol speelt, is dat ouders weer meer invloed krijgen op de studiekeuze, en die hechten veel waarde aan het beroepsperspectief. Wij staan nu op de eerste plek in de Keuzegids, en die wordt misschien niet gelezen door scholieren, maar wel door hun ouders. En je ziet ook dat het beeld van ict kantelt door de uitstraling van Apple en Google. Die hebben beslist geen suffig imago, die maken ‘vet coole’ gadgets. En het feit dat je tegenwoordig rijk kunt worden met apps trekt de carrière­ gerichte bèta.”

Het taboe op de nerd is voorbij Dat het taboe op de nerd voorbij is, ziet ook Ton van Leeuwen, opleidingsdirecteur van Technische Natuurkunde. Deze opleiding blijft nu stabiel, maar maakte de

afgelopen jaren een spectaculaire groei door. “Imago heeft natuurlijk veel invloed in die leeftijdscategorie. Het is een feit dat de harde bèta’s en de techneuten in de lift zitten. Dat zie je ook in Duitsland en de Verenigde Staten. Daar hebben ze er zelfs een Big Bang Theory bij bedacht: dat is de theorie dat de groei wordt veroorzaakt door de populaire gelijknamige comedy­ serie. Waarom wij zo hard zijn gegroeid, is voor mij echter nog steeds een raadsel.” Van Leeuwen zegt eigenlijk wel blij te zijn dat de groei bij TN even pas op de plaats maakt. “In 2010 hadden we nog maar zestig eerstejaars, twee jaar terug waren dat er al 140, en vorig jaar 180. Die hebben we met het zweet in de vingers net aan op de practica kunnen plaatsen, met name door meerdere slots voor practica op te nemen in het rooster. Door de studenten de mogelijkheid te geven om zelf een tijdslot te kiezen, voorkomen we dat ze in de problemen komen bij het volgen van eventuele keuzevakken.” De colleges worden in het Bachelor College tegenwoordig centraal ingeroosterd, dus daar hoeft hij zich vanuit de faculteit minder druk over te maken. Ondanks dat bij de planning voor de verhuizing naar Flux is begroot op maximaal honderd eerstejaars, is het toch gelukt om iedereen een plek te geven, vertelt hij. “Het past net. Als we naar tweehonderd studenten waren gegaan, hadden

we wel een probleem gehad. Nu krijgen we de tijd om ons aan te passen aan deze grotere studentenaantallen, en daarna zouden we nog verder kunnen groeien.” Driehonderd eerstejaars moet volgens hem kunnen. “Onze afstudeerders hebben nooit problemen gehad om een baan te vinden. Maar het duurt nog even voor de grotere instroom ook effect heeft op de uitstroom. Dat zullen we moeten afwachten. Het gaat wel meteen dubbel hard, omdat ook de uitval meer dan is gehalveerd in het Bachelor College. De theorie is dat de maatschappij behoefte zal houden aan bredere ingenieurs. Zo’n dertig procent lijkt voor verbredende keuzevakken te kiezen, dus we zullen zien.”

“We hebben zeer toegewijde docenten, maar ik hoop dat ze het volhouden” Ook Marloes van Lierop van Technische Informatica ziet de mogelijke gevaren van de snelle groei. “De financiële middelen lopen een paar jaar achter, dus bij continue groei kom je in de problemen. Je ziet ook de werkdruk voor docenten fors toenemen. Dat proberen we op te lossen met nieuwe onderwijsvormen, maar ook

20 | Uitgelicht

18 juni 2015

Onderzoek | 21

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

In de rubriek Sluitstuk vertellen afstudeerders over hun afstudeeronderzoek. Wil je ook in deze rubriek, mail dan naar [email protected].

Sluitstuk die vereisen in het begin een extra inspanning. Videolectures moet je eerst opnemen, we maken antwoordmodellen voor de student-assistenten die we moeten aannemen, en stellen databases op met meerkeuzevragen. We hebben hier zeer toegewijde docenten, maar ik hoop dat ze het volhouden.” Een ander gevaar is het verloren gaan van het laagdrempelige contact tussen student en docent dat hoort bij een kleinschalige opleiding. “Studenten worden anoniemer”, zegt Van Lierop. “Wat dat betreft is een instroom van 150 voor ons wellicht een optimum. Hoewel, als je rekening houdt met de uitval, zou je met tweehonderd moeten beginnen.” De instroom van Technische Innovatiewetenschappen lijkt relatief het hardst te dalen, met 13 %. Toch maakt Lilian Halsema, (vertrekkend) opleidingsdirecteur van deze opleiding en Technische

Bedrijfskunde, zich geen zorgen. “Als je de internationale studenten erbij rekent, gaat het in absolute aantallen maar om een twintigtal studenten. Ik zie dat als een klein dipje. We zijn sinds we in 2012 de opleidingen Sustainable Innovation (SI) en Psychology and Technology (PT) binnen Technische Innovatie­ wetenschappen hebben neergezet behoorlijk gegroeid. Daar hebben we niet eens actief voor geworven.” De Nederlandse instroom bij PT blijft gelijk en die van SI loopt iets terug. Terwijl de buitenlandse instroom in PT terugloopt en in SI toeneemt.

de driehonderd studenten waren gekomen, had ik zelfs een numerus fixus overwogen. Alles boven dat aantal wordt een probleem. Alleen al omdat de collegezalen een capaciteit hebben van driehonderd, en we nog vaker dan nu al het geval is zouden moeten doorlussen.”

“Een adempauze is wel even prettig”, zegt Halsema. “Onze docenten ervaren veel werkdruk. Het gaat ook om kwaliteit van het onderwijs. Uiteindelijk zullen we een keus moeten maken; gaan we voor groei of houden we dit vast?” Ze is daarom ook niet rouwig om de minimale groei bij Technische Bedrijfskunde. “Als we daar boven

Ook bij daler Bouwkunde maken ze zich nog geen zorgen, zegt opleidingsdirecteur Jan van der Meulen. “Je hoopt wel op stijgende cijfers, maar wij zijn ook afhankelijk van de conjunctuur in de bouw. Dat is een dominante factor. De arbeidsmarkt kan nooit zo blijven. De bouw heeft dadelijk een inhaalslag te maken; er liggen een

“De conjunctuur in de bouw is een dominante factor”

hoop ruimtelijke vraagstukken en achterstallig werk. En het trekt ook al weer wat aan. Je ziet dat vooral de afstudeerders in de technische richtingen weer gemakkelijker aan een baan komen. De ontwerp­ richting is nog kwetsbaar. In het buitenland slagen ook veel studenten erin aan het werk te komen. In landen als Brazilië en China is er een grote behoefte aan bouwkundigen.” De instroom van internationale studenten neemt met de invoering van het Engels als voertaal in de bachelor bovendien naar verwachting dit jaar toe van vier naar zo’n vijfentwintig studenten, denkt Van der Meulen. De opleidings­ directeur verwacht dat deze trend zich voortzet. “Onze ambitie is zeker om in de toekomst weer hoger uit te komen dan honderdvijftig eerstejaars.” We komen terug bij de stralende Bart Smolders van Electrical Engineering. Ook hij ziet dat de extreme groei bij zijn opleiding

consequenties heeft. “We hebben tekort aan laboratoria, we zijn bezig om daarvoor op de campus iets te regelen. Ook hebben we een tekort aan OGO-ruimtes, maar daar zijn oplossingen voor. En we hebben extra wetenschappelijke stafleden nodig. Maar liefst 29 in drie jaar tijd. Vooral voor het eindproject van de bachelor en stages en afstudeerproject in de master hebben we meer docenten nodig om studenten te begeleiden. We hopen dat het CvB ons daarmee kan helpen. Goed wetenschappelijk personeel vinden is denk ik onze grootste uitdaging. Maar het positieve gevoel overheerst nu. We willen ook gewoon doorgroeien. Onze decaan heeft de ambitie uitgesproken om volgend jaar naar vierhonderd studenten te gaan en daar sluit ik me bij aan. De maatschappij zit nog te springen om onze afgestudeerden, dus dan kunnen het er niet genoeg zijn.”

Geef eens wat vaker een complimentje Iemand een complimentje geven over een mooi shirt of leuk kapsel zonder dat daar meteen iets achter gezocht wordt. ID-masterstudent Tim van der Heide hoopt met zijn anonieme complimentenplatform SaySomethingNice de positive vibe rond te sturen en mensen meer te laten glimlachen.

Hoewel het complimentenforum net goed begint te lopen, is het voor Tim toch tijd om af te ronden; eind deze maand studeert hij af. Daarna wil hij een jaar naar het buitenland om zich in een nieuwe sociale (werk)omgeving te verdiepen. Van Groningen via studentensteden Enschede en Eindhoven, kiest hij nu voor China. Waar hij precies gaat werken weet hij nog niet, en dat is niet erg - het gaat Tim om de ervaring. Hij wil vooral zichzelf prikkelen: “Elke bewust gekozen stap is een enorme stap in je persoonlijke ontwikkeling.”

“Hee, leuk truitje!”, zegt Tim van der Heide, nadat we elkaar de hand Interview | Nicole Testerink hebben geschud. Het is waar, je voelt je al snel ongemakkelijk als je uit het niets van een onbekende een complimentje krijgt. En dat is jammer, vindt Tim. Hij studeert binnenkort af aan de faculteit Industrial Design en is afgelopen jaar bezig geweest met het opzetten van een sociale omgeving waar je anoniem complimenten kunt uitdelen en ontvangen. “Er zijn wel sites zoals Gespot:UB waar je onbekenden een berichtje kan sturen, maar dat is toch meer gekoppeld aan daten. En ik wil graag het complimenten geven daar helemaal van lostrekken. Je intentie kan toch gewoon het geven van een welgemeend compliment zijn, zonder bijbedoelingen. ‘Inspirerend college’ aan een docent, zonder dat je je gegeneerd hoeft te voelen omdat diezelfde docent je nog moet beoordelen.” Ook zelf merkte hij dat je voor het geven van complimentjes, of het simpel aangaan van een gesprekje met een onbekende, een drempel over moet stappen. “In de trein kun je dat heel mooi zien, daar zit je opgesloten in een sociale omgeving. Maar in plaats van met elkaar te interacteren, duikt iedereen via zijn smartphone in zijn eigen wereldje. Ik wil juist die techno­ logie gebruiken om mensen over de drempel te trekken in het niet-digitale, want het biedt interessante mogelijkheden, zo kun je bijvoorbeeld eenvoudig anoniem werken.” Na een uitgebreide studie en veel technisch onderzoek lanceerde Tim de website saysomethingnice.nl waar als proef ID’ers op de afstudeervloer anoniem complimenten konden achterlaten. Leuke reacties volgden met veel complimentjes, en het zette meerdere mensen aan het denken: waarom hebben we eigenlijk zo’n platform nodig? Wel merkte hij dat veel berichten ongelezen bleven omdat activiteiten op de website niet teruggekoppeld werden. Ondertussen is dat veranderd en hangen er twee schermen in het Laplace-gebouw waar de complimenten op te lezen zijn. Hij hoopt snel uit te breiden, misschien wel campusbreed. “Het is mooi dat wanneer je op je werk binnenkomt je meteen wordt omgeven door positieve berichten. ‘Jij hebt het leukste kapsel’ - tegen iemand met een kaal hoofd - dan kan een glimlach niet uitblijven. Ik geloof sterk dat iedereen onzekere momenten kent, het feit dat mensen waardering naar elkaar uiten kan op zo’n moment net de juiste opsteker zijn. En voor grotere communities kan het een medium zijn om minder langs elkaar heen te leven. Want als je bij een bedrijfje met tien werknemers werkt ken je elkaar wel, maar wat als het gaat om honderden?” Tim van der Heide. Foto | Rien Meulman

>> Vervolg Universiteitsberichten

De Nederlandse cijfers betreffen de vooraanmeldingen van begin juni 2015, vergeleken met de vooraanmeldingen in dezelfde periode vorig jaar. De daadwerkelijke instroom zal hiervan afwijken, afhankelijk van het aantal dubbele inschrijvingen en eventuele gezakte eindexamenkandidaten. Voor de internationale aanmeldingen is de toelatingsstatus gebaseerd op de papieren van de buitenlandse studenten. Ook hier zullen de uiteindelijke cijfers nog afwijken, maar de vergelijking met vorig jaar zou een goede indicatie moeten geven. (Cijfers: STU).

Woensdag 24 juni, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. J.J.M. Lunenburg (W) Promotor: prof.dr.ir. M. Steinbuch Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Context-aware design and motion planning for autonomous service robots”

Maandag 29 juni, 16:00 uur, CZ4: promotie ir. R.P.G. Bosmans (BMT) Promotor: prof.dr.ir. L. Brunsveld Voorzitter: prof.dr. P.A.J. Hilbers Titel proefschrift: “Supramolecular systems to modulate protein assembly”

Donderdag 25 juni, 16:00 uur, CZ4: promotie M.T. Mota Martínez MSc (ST) Promotoren: prof.dr.ir. C.J. Peters en prof.dr.ir. M.C. Kroon Voorzitter: prof.dr.ir. J.C. Schouten Titel proefschrift: “CO2 capture from natural gas using ionic liquids A thermodynamic study”

Dinsdag 30 juni, 16:00 uur, CZ4: promotie A. Zamanifekri MSc (EE) Promotoren: prof.dr.ir. A.B. Smolders en prof.dr.ir. G. Gerini Voorzitter: prof.dr.ir. A.C.P.M. Backx Titel proefschrift: “Ka-band integrated focal-plane arrays for two-way satellite communication”

Donderdag 25 juni, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. B.G. Vossen (W) Promotor: prof.dr.ir. M.G.D. Geers Voorzitter: prof.dr. L.P.H. de Goey Titel proefschrift: “Multiscale mechanics of delamination in stretchable electronics”

Dinsdag 30 juni, 16:00 uur, CZ5: promotie X. Long MSc (EE) Promotoren: prof.dr. R.M. Aarts en prof.dr. J.B.A.M. Arends Voorzitter: prof.dr.ir. P.H.N. de With Titel proefschrift: “On the Analysis and Classification of Sleep Stages from Cardiorespiratory Activity”

UNIVERSITEITSBERICHTEN

Woensdag 1 juli, 16:00 uur, CZ4: promotie I.M.W. Niks MSc (IE & IS) Promotor: prof.dr. J. de Jonge Voorzitter: prof.dr. I.E.J. Heynderickx Titel proefschrift: “Balance at Work: Discovering Dynamics in the Demand-Induced Strain Compensa-

tion Recovery (DISC-R) Model” Woensdag 1 juli, 16:00 uur, CZ5: promotie G.G. Koutsourdis MSc (BMT) Promotor: prof.dr.ir. F.N. van de Vosse Voorzitter: prof.dr. P.A.J. Hilbers Titel proefschrift: “Advanced Signal Processing Techniques for Ultrasonic Perpendicular Velocimetry in Arteries”

pressure RF plasma jet: characterization of flow and O2 chemistry”

Donderdag 2 juli, 16:00 uur, CZ4: promotie D. Guseva MSc (TN) Promotoren: prof.dr. M.A.J. Michels en prof.dr. A.R. Khokhlov Voorzitter: prof.dr. P.M. Koenraad Titel proefschrift: “Multiscale computer modelling of polymer nanocomposites”

Intreerede Vrijdag 26 juni, 16.00 uur, BZ: intreerede prof.dr. J.P.W. Pluim (BMT) - hl Voorzitter: prof.dr.ir. F.P.T. Baaijens Titel: “Passen en meten”

Donderdag 2 juli, 16:00 uur, CZ5: promotie S. Zhang MSc (TN) Promotor: prof.dr.ir. G.M.W. Kroesen Voorzitter: prof.dr. H.J.H. Clercx Titel proefschrift: “Atmospheric

Dinsdag 1 september, 16:00 uur, CZ5: promotie ir. K. Dinkla (W&I) Promotor: prof.dr.ir. J.J. van Wijk Voorzitter: nader te bepalen Titel proefschrift: “Visualization of Modular Structures in Biological Networks”

Ook een bericht plaatsen op deze pagina? Mail het bericht (maximaal 100 woorden) dan naar [email protected].

22 | Onderzoek

18 juni 2015

Chemie met zonne-energie Timothy Noël ziet het al helemaal voor zich: daken van farmaceutische fabrieken vol met glimmende, transparante microreactoren. Aangedreven door het zonlicht dat gratis op het dak valt, produceren de chemische reactoren levens­ reddende geneesmiddelen. De grondstoffen worden aangevoerd met door zonnestroom aangedreven pompen, en ook de chemische reacties vinden plaats onder invloed van het zonlicht. De gebruikte fotokatalysatoren - lichtgevoelige hulpstoffen die de energie uit het zonlicht gebruiken om elektronen op te nemen of af te staan en zo de chemische reacties aandrijven - worden automatisch uit het reactiemengsel gefilterd en na een revitalisatiebehandeling opnieuw in het systeem gepompt. Veilig, schoon, zuinig. “Zonlicht is een onuitputtelijke bron van energie”, zegt de universitair

docent bij Micro Flow Chemistry and Process Technology. “Maar in de chemische industrie doen we er hoegenaamd niets mee.” Een conventionele chemische installatie bestaat uit een groot reactorvat, legt hij uit, waarin de grondstoffen voor het gewenste eindproduct worden samengebracht, vaak onder hoge temperatuur en druk, en met toevoeging van dure en/of giftige katalysatoren. Het duurt vervolgens een aantal uren of zelfs dagen tot het eindproduct is gevormd, waarna het hele procedé opnieuw wordt opgestart. Via deze zogeheten ‘batch’-processen kan per keer een grote hoeveelheid van de gewenste stof worden gevormd, maar ze zijn in het algemeen tijdrovend en energieverslindend. Bovendien is er altijd een veiligheidsrisico: hoe klein de kans ook is, áls er iets misgaat, kan dat grote gevolgen hebben.

Microreactoren - waarin de chemische reacties plaatsvinden in dunne kanaaltjes van minder dan een millimeter in doorsnede - hebben dat veiligheidsprobleem in ieder geval niet, zo benadrukt de Vlaming. Op elk moment is er namelijk maar een kleine hoeveelheid van de chemicaliën in de microreactor aanwezig. “Met een paar honderd microliter kun je geen Hiroshima veroorzaken; het is niet zo erg als een microreactor ontploft.” En hoewel microreactoren nog geen mega-installaties kunnen vervangen, zijn ze wel eenvoudig op te schalen door grote aantallen parallel te laten draaien. Daarnaast gaan de reacties op deze kleine schaal veel sneller, en verlopen ze bovendien continu. “In microreactoren kosten de reacties geen uren, maar minuten of zelfs seconden. Het is de kunst om de doorstroomsnelheid zo hoog mogelijk te maken.”

Microreactoren en fotochemie: volgens Timothy Noël is het een gouden combinatie. Waarom zou je de temperatuur in reactorvaten hoog opstoken als je chemische reacties ook kunt aandrijven met het licht van de zon? Onlangs kreeg de Vlaming een Vidi-subsidie om zijn grote ambities waar te maken. “Ik ben niet naar Nederland gekomen om hier een grijze muis te zijn.”

Een in Noëls ogen essentieel voordeel van microreactoren is dat je de inhoud heel eenvoudig gelijkmatig kunt beschijnen met licht. “Dat is vrijwel onmogelijk in grote reactorvaten: daar dringt het licht nooit goed tot het binnenste door.” De combinatie van micro­ reactoren en fotochemie (waarbij licht de drijvende kracht vormt voor chemische reacties) zou wel eens zijn claim to fame kunnen zijn, zo besefte hij tijdens zijn periode als postdoc aan het Amerikaanse topinstituut MIT. Het idee is niet nieuw, zo illustreert Noël aan de hand van de Italiaanse pionier Giacomo Ciamician. Deze godfather van de fotochemie voorzag in een editie van Science uit 1912 al hele wouden van glazen buisjes waarin, aangedreven door de zon, nieuwe chemische stoffen worden gevormd. Dat is al meer dan een eeuw geleden, maar volgens

Noël is pas sinds 2008 weer echt serieuze aandacht voor deze tak van chemie. “Sindsdien is veel vooruitgang geboekt bij het vinden van fotokatalysatoren voor allerlei reacties. Mijn insteek is echter om vooral ook de technologische kant, de microreactoren dus, bij de ontwikkeling te betrekken.”

“Ik wil dat iedereen van onze technologie gebruik kan maken” Noël probeert zijn werk laagdrempelig te houden, vertelt hij, door bewust te kiezen voor eenvoudige en goedkope componenten. “Ik wil

namelijk dat iedereen van onze technologie gebruik kan maken.” In de testfase werkt hij niet met zonlicht, maar met ledlampen die op een lint zijn bevestigd. “Het is bijna een soort kerstversiering. Die wikkelen we - net als het buisje waarin de reactie plaatsvindt - om een cilinder. Op die manier wordt het reactiemengsel mooi homogeen belicht (zie foto). In de masterclass die we hier bij Scheikundige Technologie verzorgen, kunnen scholieren zelf zo’n microreactor voor fotochemie maken.” De fotochemie is in eerste instantie vooral interessant voor farmaceutische bedrijven omdat je met deze methode onder zeer milde omstandigheden (lage temperatuur en druk) nog kleine aanpassingen kunt doen aan bepaalde basismole­ culen. “Late-stage functionalisation noemen ze dat. Het toevoegen van bijvoorbeeld een fluorgroep om een bepaalde medicinale werking te verkrijgen. Dat wil je niet onder omstandigheden doen waarbij het basismolecuul uiteenvalt. Een proces bij kamertemperatuur is daarvoor ideaal.” En zeker voor het ontwikke­ len en testen van geneesmiddelen is een kleine opstelling afdoende. Voor deze fase is er daarom volgens Noël ook nu al veel belangstelling vanuit de farmaceutische industrie. “In Photo4Future, een nieuw Europees Marie Curienetwerk waarvan ik coördinator ben, is ook een farmaceutisch bedrijf vertegenwoordigd. Dergelijke invloedrijke spelers moet je achter je hebben, wil je echt iets bewerkstelligen.” En hoewel Noël vreest dat de milieuaspecten van zijn geliefde technologie voor chemische bedrijven geen aanleiding zal zijn om het roer van de ene op de andere dag om te gooien - “die grote reactoren hebben hun geld al opgebracht en produceren nog steeds, terwijl overstappen op een nieuwe technologie toch een investering vraagt” - denkt hij dat het veiligheidsaspect wél een reden kan zijn om open te staan voor fotochemie in microreactoren. “Je moet niet onderschatten hoe gevoelig men is voor het terug­ brengen van veiligheidsrisico’s.”

“In microreactoren kosten de reacties geen uren, maar minuten of zelfs seconden”

Toen hij in 2011 de kans kreeg om aan de TU/e te komen werken, met wereldwijd een voorname positie op het gebied van microreactoren, aarzelde de Vlaming niet. Omdat de infrastructuur voor microreactoren hier al aanwezig was, kon hij ook zonder startkapitaal direct aan de slag met enkele talentvolle masterstudenten. “Die hebben fantastisch werk verricht, één heeft zelfs gepubliceerd als eerste auteur.” Vlak na zijn binnenkomst wist hij zodoende een Veni-subsidie te verwerven. “Dat is het zaadje geweest voor een sneeuwbal die sindsdien aan het rollen is gegaan. Als je een goede start maakt in je academische carrière, zoals ik aan MIT, waar ik gelukkig veel heb kunnen publiceren, dan blijft zo’n Timothy Noël.

Onderzoek | 23

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

“Aan het eind van de rit wil ik iets hebben neergezet in de wetenschap”

sneeuwbal rollen en groeit steeds groter. Tot hij hopelijk een lawine veroorzaakt. In de meest positieve zin uiteraard.” Want de jonge Belg - geboren in 1982 - is ambitieus. Hij haalde bij

zijn eerste poging een Vidi-subsidie binnen en mikt op een hoogleraar­ schap voor zijn veertigste. “Niet omdat ik die titel zo belangrijk vind, maar omdat dat je toegang geeft tot extra financiële middelen voor onderzoek. En ik wil alles uit mijn loopbaan

halen wat erin zit. Aan het eind van de rit wil ik kunnen zeggen dat ik iets heb neergezet in de wetenschap. Dat eergevoel drijft mij. Die houding mis ik overigens wel in België. Wat dat betreft voel ik me meer verwant met Nederlanders. Ik ben hier niet

heen gekomen om een grijze muis te zijn, en ik ben bereid om daar heel hard voor te werken. Je moet altijd streven naar perfectie, vind ik.” Interview | Tom Jeltes Foto’s | Bart van Overbeeke

24 | Onderzoek

18 juni 2015

4 brandende vragen

Onderzoek | 25

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

Maurice Fransen | Werktuigbouwkunde

Tom van der Sande | Werktuigbouwkunde

Het ontstaan van superkoude waterdruppels

Veiliger en comfortabeler rijden 1 | cover

1

Op de cover van mijn proefschrift staat een tekening van de auto die ik vier jaar lang als onderzoeksobject heb gebruikt. Hierin zijn de actuatoren die ik gebruik in het rood ‘gehighlight’, om aan te geven dat ik bezig ben geweest met het regelen van actieve ophanging en het stuursysteem van de auto. De twee lijnen die erop staan symboliseren een correct traject, en een traject waarbij de auto spint en dus niet doet wat de bestuurder wil.

we op n e i z Wat er van v o c de hrift? c s f e je pro

2 | feestjes Over de actieve ophanging vertel ik vaak dat ik een auto heb waarbij ik de mogelijkheid heb om te variëren tussen de deinende demping zoals in een Amerikaanse auto en een erg ‘harde’ auto zoals in een snelle sportwagen. Ik heb een regelaar (manier van aansturen) bedacht om het comfort te verhogen waarbij ik het beste van beide werelden combineer en het slechte weg laat. Het stuurdeel (steer-by-wire) probeer ik visueel te maken door te verwijzen naar driftende auto’s. Dit is iets wat alleen experts kunnen, maar met steer-by-wire kan iedereen het, omdat de auto het zelf voor je oplost. In noodsituaties, wanneer de auto zich dus niet gedraagt zoals je wil, kan de auto dit middels sturen voor je corrigeren.

2

3 | onmisbaar

Ho op f e leg j waa eestj e e r je ond s uit e ove r ga rzoek at?

Binnen mijn onderzoek was de BMW 318i, mijn onderzoeksplatform, van essentieel belang. Daarnaast waren de dempers, ontwikkeld door Tractive Suspension, onmisbaar.

4 | samenleving 1 | cover

3 Welke persoon, techniek of apparaat is onmisbaar geweest voor je onderzoek?

4 eft



e Wat h

ing

lev men

de sa uw werk? aan jo

De witte bolletjes stellen de watermoleculen voor die ik heb laten condenseren tot waterdruppels. Met de spiraal mee zien we eerst de plek waar het diafragma wordt geplaatst dat het hoge- en lagedrukgedeelte van mijn experimentele opstelling (een zogeheten schokbuis) scheidt, dan de eindwand van de lagedruksectie en vervolgens de plek in het hogedrukgedeelte waar we de waterdruppels bestuderen. Het groene schijnsel komt van de laser die we gebruiken om de hoeveelheid en de grootte van de waterdruppeltjes te meten. Ook de druksensoren in de wand van de schokbuis zijn nog net zichtbaar. Op de onderste foto, tenslotte, zien we het buisje waarin we in Praag (Institute of Thermodynamics) de oppervlaktespanning hebben gemeten van supergekoeld water (vloeibaar water met een temperatuur ver onder nul).

2 | feestjes Ik heb onderzocht hoe waterdruppels ontstaan in een mengsel van waterdamp en stikstof of helium. Anders dan in de dagelijkse praktijk in de badkamer of op een autoruit, zijn hier geen stofdeeltjes of koude oppervlakken betrokken bij de druppelvorming. De druppeltjes maken we door binnen een fractie van een seconde de druk in een schokbuis te verlagen, dat doen we door het plastic diafragma tussen het hoge- en lagedrukgedeelte instantaan te laten doorscheuren. De druppels ontstaan op het moment dat door de snelle drukverlaging de temperatuur in de buis ook plotseling daalt.

3 | onmisbaar De schokbuis was uiteraard essentieel. Die is overgekomen van Technische Natuurkunde; onze technici zijn heel belangrijk geweest om de schokbuis weer werkend te krijgen en te verbeteren.

4 | samenleving (Onder redactie van Tom Jeltes) Foto’s | Bart van Overbeeke

Kennis van hoe waterdruppels vormen is met name belangrijk voor de petrochemische industrie en voor stoomturbines.

De twee belangrijke bijdrages zijn dat het voertuiggedrag een stapje veiliger is gemaakt door het actieve sturen en dat het comfort van een voertuig met een betaalbare oplossing significant verbeterd kan worden (meer dan 10%).

Janno Lunenburg | Werktuigbouwkunde

Robots in een huiselijke omgeving 1 | cover Op de cover van mijn proefschrift staan AMIGO en SERGIO, de zorgrobots van de TU/e. De ontwikkeling van SERGIO is één van de onderwerpen van mijn promotieonderzoek. Het tweede onderwerp is navigatie. Op de cover zien we hoe het model dat de robots voor navigatie gebruikt in de afgelopen jaren veranderd is: van een platte kaart via een drie­ dimensionaal model bestaande uit kleine blokjes tot een model waarin de objecten, in dit geval een muur, een kastje en een salontafel, afzonderlijk te herkennen zijn.

2 | feestjes De robots die we ontwikkelen, zullen op termijn hulp gaan bieden in het huis en in zorg­ omgevingen. Je kunt daarbij denken aan het serveren van eten en drinken en het doen van de was.

3 | onmisbaar De bouw van de AMIGO-robot was precies voltooid op het moment dat ik met mijn onderzoek begon. Alle software die in de jaren daarna ontwikkeld is, is experimenteel getest met deze robot. Tevens waren de ervaringen met AMIGO essentiële input voor de ontwikkeling van SERGIO. Om die redenen is AMIGO onmisbaar geweest voor mijn onderzoek.

4 | samenleving Door de vergrijzing is er een toenemende behoefte aan zorg terwijl het personeel dat beschikbaar is om deze zorg te bieden juist afneemt. In de toekomst kunnen robots hierin een rol gaan spelen door het zorgpersoneel te ondersteunen in hun werk.

26 | Gelinkt

18 juni 2015

Gelinkt | 27

Kijk voor nieuws op www.cursor.tue.nl

De kloof dichten tussen ingenieurs en artsen De TU/e: dagelijks het tweede thuis van zo’n tienduizend studenten en medewerkers. Een relatief kleine gemeenschap, met ontelbare banden tussen de leden - zakelijk en/of privé. In ‘Gelinkt’ laten we deze keer vier van hen aan het woord over hun relatie met elkaar en de universiteit.

Na een stageproject in het St. Antonius Ziekenhuis in Nieuwegein behaalde BMT-alumnus Stefan Heinen onlangs de graad van Qualified Medical Engineer. Deze tweejarige ontwerpersopleiding van de TU/e moet de kloof dichten tussen de makers (ingenieurs) en gebruikers (artsen) van geavanceerde medische apparatuur. In het ziekenhuis kreeg Heinen medische begeleiding van interventie­ radioloog Daniel van den Heuvel en vaatchirurg Jean-Paul de Vries. Voor de technische feedback kon hij terecht bij ingenieur Wouter Huberts, verbonden aan zowel Maastricht University als de groep Cardiovasculaire Biomechanica van de TU/e.

Van links naar rechts op de foto: Interventieradioloog Daniel van den Heuvel, vaatchirurg Jean-Paul de Vries, Qualified Medical Engineer Stefan Heinen, en zijn begeleider vanuit de TU/e Wouter Huberts.

Inmiddels is Heinen met hetzelfde begeleidingsteam begonnen aan een promotietraject dat een betere diagnose van vernauwingen in heup­slagaders mogelijk moet maken. De vier proberen elkaar eens in de zes weken te treffen, de ene keer in het St. Antonius, dan weer op de TU/e. Vaak sluiten dan ook nog masterstudenten aan en hoogleraar Frans van de Vosse, hoofd van TU/e-groep Cardio­ vasculaire Biomechanica. De sfeer tijdens het interview is goed; er wordt veel gelachen en er worden verbale plaagstootjes uitgedeeld. Het is duidelijk dat de betrokkenen elkaar al langer kennen. Heinen: “Ik kom hier al bijna drie jaar: mijn afstudeerstage heb ik ook al hier gedaan, daar is

mijn stage voor de opleiding tot Qualified Medical Engineer uit voortgevloeid. En dan nu dus een promotie, mijn verblijf hier is dus een soort drietrapsraket.” Heinen is de eerste ingenieur die op deze manier door het St. Antonius is binnengehaald. In die zin is het een experiment. Het was wel even wennen, geeft vaatchirurg De Vries aan. “Ingenieurs en artsen hebben toch een heel verschillende achtergrond. Wij begrijpen niet alles van de techniek, maar ik geloof dat we er voldoende grip op hebben om kritisch mee te kunnen praten. We hebben echt een brug geslagen, die steeds steviger wordt.” Die interpretatie

wordt aan de andere kant van de tafel door de ingenieurs beaamd. Huberts: “Jullie zien duidelijk dat zo’n traject innovatief en spannend kan zijn. Voor ons ingenieurs is het heel belangrijk om dat enthousiasme te ervaren; we zijn toch nieuw in deze klinische omgeving.”

“Clinici willen altijd meteen resultaat zien” Interventieradioloog Van den Heuvel legt uit wat het belang van het project van Heinen is voor zijn patiënten: “Mensen met klachten die kunnen duiden op vernauwing

van bekken- of beenvaten krijgen standaard een MRI. Soms wordt daaruit niet duidelijk of de klachten daadwerkelijk door de waargenomen vernauwing worden veroorzaakt. Nu volgt daarop een katheterisatie: we gaan via de lies het bloedvat binnen om van binnenuit aanvullende metingen te doen. Met het model dat we met Stefan ontwikkelen, hopen we in de toekomst puur op basis van de MRI uitsluitsel te kunnen krijgen over de aard van de vernauwing, zodat die katheterisatie veel minder vaak nodig is.” Het ontwikkelen van een dergelijk model, waar behalve de gemeten bloedstroming ook de ligging van de vaten - die bij iedere patiënt weer net iets anders is - wordt

ingevoerd, is een tijdrovend proces. En dat waren de artsen niet gewend. De Vries: “Wij clinici willen altijd meteen resultaat zien. Dat kan ook zijn in de vorm van een publicatie, maar Stefan wil alles altijd nog nét iets verder uitgezocht hebben.” Huberts gaat daarop in: “Ingenieurs hebben vaak de neiging om alles tot in detail door te rekenen. Maar soms moet je eerst de rivier over in een rubber bootje voordat je uiteindelijk een perfecte brug bouwt.” Die perfecte brug is er nog niet. Reden voor het Antonius en de TU/e om de samenwerking voort te zetten; nu dus in de vorm van een promotie­ traject. Hierin wil Heinen eerst kijken of de MRI-metingen zo verbeterd kunnen worden dat je de dikte van het bloedvat ter hoogte

van de vernauwing er goed mee kunt bepalen, vertelt hij: “Met de MRI kun je prima zien waar de bloedvaten zich vertakken, maar de resolutie is zodanig dat de dikte van het bloedvat maar een paar pixels groot is. Dat is niet nauw­ keurig genoeg. We zullen moeten kijken of we bijvoorbeeld een CT-scan nodig hebben, of dat we het anders kunnen oplossen.”

“De afwisseling werkt” Op maandagen werken Heinen en Huberts allebei op de TU/e. De rest van de week zit Huberts in

Maastricht en Heinen in Nieuwegein, behalve wanneer hij alleen computerwerk te doen heeft. “Ik woon nog in Eindhoven; het heeft voor mij niet zoveel zin om naar het St. Antonius te reizen om vervolgens hier mijn laptop open te klappen. Maar ik denk dat ik gemiddeld wel drie dagen per week in het ziekenhuis ben.” Die afwisseling werkt, vinden de betrokkenen. “Het is goed als regelmatig iemand met een frisse blik naar het probleem kijkt”, licht Van den Heuvel toe. “Soms vraag ik Stefan ook om Wouter op te zoeken, omdat ik dan het gevoel heb dat we een beetje vastzitten. Dat is echt nodig, en zo’n band hebben we gelukkig.”

Zonder begeleiding van de TU/e zou hij het niet redden, beaamt ook Heinen. Maar ook Huberts, die net als Heinen de opleiding tot Qualified Medical Engineer heeft gedaan en nu universitair docent is in Maastricht, hecht grote waarde aan zijn contacten in Eindhoven. “Ook ik vind het heel fijn dat ik op de TU/e nog kritische feedback kan halen bij de ingenieurs. Aan de andere kant leer ik via Stefan ook bij over de klinische praktijk. Die brugfunctie is cruciaal.”

Interview | Tom Jeltes Foto | Ivar Pel

20 18 June 2015 | year 57

People | 29

See for more news www.cursor.tue.nl/en

Biweekly magazine of the Eindhoven University of Technology For the latest news: www.cursor.tue.nl/en and follow @TUeCursor_news on

and tuecursor on

Student TU/e found dead in spacebox

Spinoza Prize for TU/e professor René Janssen 12 June - University Professor René Janssen will be awarded a Spinoza Prize by NWO amounting to 2.5 million euro. The Spinoza Prize, which has been awarded every year since 1995, is the highest Dutch scientific distinction. After Rutger van Santen (1997) and Bert Meijer (2001), Jansen is the third professor from TU/e upon whom this honor is conferred. René Janssen is an expert in the field of plastic solar cells and electronics. The University Professor’s research group, Molecular Materials and Nanosystems (M2N), forms a bridge between the Departments of Applied Physics and Chemical Engineering and Chemistry, which enables him to combine the expertise of both disciplines.

11 June - A 22-year-old student of TU/e was found dead in one of the spaceboxes at the campus Wednesday afternoon. Bibin Isac was a master student of Embedded Systems. Isac Bibin was born in Oman. He studied electrical engineering at Vellore Institute in India. Bibin took the master Embedded Systems at TU/e since February this year. His death comes as a big shock to his fellow students and the teachers of the master Embedded Systems and to the departments of Mathematics and Computer Science and Electrical Engineering. In room MF3.140 on the third floor of MetaForum, a condolence book is available to anybody who would like to leave a personal message.

And how are things in Linköping? More and more TU/e students go abroad for their studies to follow courses, internships or a doctorate path. What is it like to find your way in a new country? Students tell their stories.

My name is Daniel Haug and I’ve spent last semester in Linköping, Sweden. My adventure started in January and is now coming to a close. Prior to my stay in Sweden, I thought the country was quite structured, with many excellent universities, gorgeous women, expensive beer, and cold. Six months later not much has changed, really. Everything is well-organized, the ladies are eye candy, the beer is pricey, and although it wasn’t freezing, saying the temperature was pleasant is a stretch. Still, there was one particular phenomenon I wasn’t ready for: queuing. Swedes enjoy standing in line. As crazy as it may sound, it’s the truth. If you want to go to a student party, you might stand in line until midnight. And maybe it sounds dumb, but queueing isn’t all that bad. Everyone gets a number upon arrival, and then you’re supposed to remain in the building, but you can do whatever you want. This one night, my friends and I saw all Harry Potter movies. Still, even though isn’t as unpleasant as I thought, I’m happy I’m back in the Netherlands and just hit F5 whenever I want to attend a party or festival. Apart from regular university life, I’ve been on several trips. Conclusion: Scandinavia is crazy beautiful. And there was coursework to be done, of course, because I was there for credits. The courses (Industriel Engeneering) were similar to those in the Netherlands, but a little less thorough. See you all again soon in our little country!

TU/e cancels cantus as Intro finale

Scans via pr TU/e Studen inters at t Shop publi 10 June - Accide c ntally,

Would you also like to write an article about your time abroad? Please send an email to [email protected].

9 June - For the first time since 1996, the upcoming Intro for new students will not include a cantus. The Executive Board of TU/e has OK’d the program proposal submitted by the Central Intro Committee, and the introduction week will end with a water fest on Friday.

documents th Shop in MetaF at have been sc orum have be anned using pr en saved to a turned out to ha inters at the St public part of udent ve different se the network. Th ttings for certai Functional Prin e machines n features than ters (MFPs) on do the other M campus. Beca a private folder ulti use of that, sc , but instead st ans weren’t sa ored on the pu ved to blic part of the network drive. ICT Services di sabled the ho me directory op involved. The tion, causing th MFPs were rese e problem, on t last Wednesd solved the scan the printers ay afternoon an ning problem. yway. This shou ld have

The cantus is a valuable tradition to Executive Board member Jo van Ham. “I’d love to maintain that sense of togetherness, but beer binging isn’t quite my priority. We’ll have to wait and see what will happen.” The Central Intro Committee was struggling with the new alcohol legislation last year already but then opted for near-beer. The new water fest will take place on the field between Auditorium and Vertigo on Friday, after the departmental hangover breakfasts. Activities will include assaulting ‘rival’ Intro groups with water balloons.

studeDnaniel Hau Manag t of Op g, ement e and rLations ogistics

Read more stories online: www.cursor.tue.nl/en

Life after TU/e Name: Roy Lu Place of Birth: Suzhou, China Date of Birth: June 12, 1970 At TU/e: From March 1997 till May 1999. Mechatronic Design, Stan Ackerma ns Institute Current position: Senior SAP BI consultant

What are you doing now? I am working as a senior SAP BI consultant, which means I implement SAP BI project for clients, mainly big internationals. It was my intention to do someth ing softwarerelated. I got a chance to enter the SAP world and I have always been enjoying that.

More news on www.cursor.tue.nl/en

Was it difficult to find a job? No, I was lucky that I could find a job easily because of the good job market at that time. I visited a career event in Utrecht (Carrièrebeurs) and got a job as result.

Clmn

How do you reflect on your time at TU/e? I wanted to study in the Netherlands. I heard from other Chinese student s that Dutch people are open and nice to foreigners. Moreover, I liked to come to Europe because of its rich history and good environment. TU/e offered me the right program to study. I had a great time at the university, and during my stay I got the chance to learn the language and about Dutch culture.

Romantic Rain

Ever since my first time in the Netherlands I have been amazed at how the Dutch cuss when it rains. After two years here and of course many downpours, I still find rain romantic! Yes you heard (or rather read) it right: I find rain romantic. I grew up in Mumbai with an annual rainy season or monsoon. The monsoon can bring the city to a stop, but never our spirits. Rain means hot cups of warm spiced tea with milk (Chai), and fried onion fritters (Bhajias). This is a common way to enjoy rain, all the while watching Bollywood movies where the hero saves the damsel in distress in torrential rains, after which they dance in this very rain to celebrate love and life.

I find myself longing for rain (very, very secretly) even in the low countries after a dry spell of a few weeks. I have had my share of being surprised under open skies to free, cold - extremely cold - showers, but that does not dampen my spirit. It just makes me crave Chai and Bhajias. So while I empathize with my Dutch friends around me, I secretly also wish they discovered their own Chai and Bhajia to enjoy the beauty of Dutch rain from their beautiful windows. Kiranmayee Mhetr at Innovatioe, graduate studen t n Sciences

What happens to international students after they graduate from TU/e? Do they go job hunting in the Netherlands, pack their bags and explore the world, or return to their home countries? International TU/e graduates talk about their lives after TU/e.

What are your plans for the (near) future? I would like to grow my company to a certain size and then to stay small. I’m conside­ ring introducing young graduates to the world of SAP. I don’t intend to go to another country. I do miss my family in China but I cannot return to China easily because my kids are growing up here. I like the friendliness of the Dutch people as well as the overall environment.

30 | Zoom in

18 June 2015

See for more news www.cursor.tue.nl/en

Zoom in | 31

Plastic professor in the spotlight Interview | Tom Jeltes Photos | Bart van Overbeeke TU/e now boasts one more Spinoza laureate. Last Friday the Netherlands Organisation for Scientific Research (NWO) announced that University Professor René Janssen, following in the footsteps of Rutger van Santen (1997) and Bert Meijer (2001), has joined the select company of Eindhoven winners of this ‘Dutch Nobel Prize’. For Janssen the prize of 2.5 million euro forms the crowning achievement with his Molecular Materials and Nanosystems research group he belongs to the world’s best in the field of plastic solar cells in particular. For the amiable, modest professor from the province of Limburg (1959) the Spinoza Prize comes as a big, pleasant surprise. “It is especially a magnificent recognition of the results achieved by all the people in our whole group. It is such an honor to be selected from all the lists of candidates, and I find it gratifying to notice that people appear to have every confidence that what I am going to use the prize for will also be worthwhile.” After all, the latter aspect forms a contrast between this most important of Dutch scientific awards and the Nobel Prize: the Spinoza Prize must be deployed for a scientific purpose. “You cannot use

it to finance a holiday or buy a red Ferrari, but neither would agree with me anyhow.” So Janssen will be using the money to expand the research conducted in his Molecular Materials and Nanosystems (M2N) group and expects that he will be recruiting various new people for this. Although I haven’t considered the details yet, the good thing about a Spinoza Prize is that you can start working on Monday morning on an idea that you’ve come up with on Sunday evening, so to speak. In principle, any plan for research is a good one.” The University Professor expects that he will divide

the money between three lines of research, as he clarifies. “I think that I have earned this prize with our work on organic electronics, particularly solar cells. So we are definitely going to continue that. In addition, two years ago I was given a European Advanced Grant for research on solar fuels. Now we can add some extra clout to that line.” A more recent interest of Janssen’s is perovskite. This new semiconductor has become a bit of a hype, because - like the organic semi­ conductors in which Janssen has specialized - it is simple and cheap to process, whilst the efficiency of perovskite solar cells can already compete with silicon cells. Which for now is beyond the reach of plastic solar cells. In M2N, too, they have already conducted research into perovskite, says Janssen, but its scope can now be widened thanks to the Spinoza Prize.

“Chemical engineers are real doers, physicists are more exact scientists”

The Spinoza award.

What is unique about the work done by René Janssen, as NWO emphasized upon the announcement of the Spinoza Prize, is that in his M2N research group he succeeds in combining chemistry and physics, and fundamental and applied research. For this purpose, the group has a multidisciplinary composition and forms part of both the Applied Physics and the Chemical Engineering and Chemistry Departments. In a general sense Janssen is involved with organic (carbonaceous) materials that ‘do something’ with light or electricity. Organic (plastic) solar cells, then, but also organic transistors, sensors, memories and light-emitting diodes. The chemists and physicists in his group reinforce each other, Janssen underlines. “Physicists are more

exact scientists, they prefer to make a model first in order to find out how something works. Chemists, on the other hand, are real doers, who will more easily just try something out in practice.” Intrinsically, too, the two professional groups are complementary. “Chemists are needed to make a material”, he explains. “And you need physics to use the material and to understand the processes.” The transition to a more sustainable energy supply forms an important motivation for Janssen’s research. Plastic solar cells may have an important part in this pursuit, although for the time being their efficiency lags behind that produced by commercial silicon cells. That is why in recent years M2N experimented a lot with stacking plastic solar cells with a different composition on top of each other. The benefit of this is that a broader portion of the solar spectrum is utilized. Moreover, the voltage generated is also relatively high, for you can add up the voltages of the different layers.

For inorganic materials - like silicon - stacking is far more difficult. This makes Janssen’s plastic ‘tandem’ and ‘triple junction’ cells eminently suited for the production of solar fuel cells via chemical reactions, for which a relatively high voltage is required. In this process the solar energy is not converted into electricity (which is relatively difficult to store and transport), but directly into a liquid or gaseous fuel. Two years ago Janssen managed to convince the European Research Council (ERC) of this as well: it landed him a prestigious Advanced Grant worth 2.5 million euro to research how he can deploy his solar cells to make such ‘solar fuels’. In an interview with Cursor occasioned by his Advanced Grant Janssen sketched the greater goal he envisages. “Now there is only a power cable coming out of your solar panel, but in the future it should be possible to connect your solar cells to the water supply, with an exhaust to the gas network.” Thanks to the Spinoza Prize that future may have come a little bit more within reach now.

Prize list Of course the Spinoza Prize is not the first distinction for Janssen. Thus, even in 1999 he received the Pioneer Prize of NWO-CW and a year later the Research Prize from the KIVI-NIRIA engineers’ association. Also, in 2000 he was awarded the European Descartes Prize for his contribution to a project around plastic electronics. In 2011 he was elected to become a member of the Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences (KNAW) and two years ago he was appointed University Professor at TU/e. In the same year he also received a prestigious Advanced Grant (of 2.5 million euro) from the European Research Council for research into solar fuels.

Made at TU/e Janssen is a real TU/e man. He studied Chemical Engineering and Chemistry in Eindhoven and also obtained his PhD at TU/e. Even during his doctoral research he was employed by the Department of Chemical Engineering and Chemistry, first as Assistant Professor and since 1991 as Associate Professor. Since 2000 he has been affiliated with that Department as Professor; in 2003 an appointment at Applied Physics was added. Apart from this, he was affiliated with the University of California in Santa Barbara as associate researcher for a period in the early 1990s. It was here that when working with the later Nobel Prize winner Alan J. Heeger he learned about the conductive properties of plastic. And for several years he was a visiting professor in Angers (France). René Janssen

32 | Zoom in

18 June 2015

People with Protractors Rule! (aka How Engineers Change the World) Text | Angela Daley Photo | Bart van Overbeeke When you’re eyeball deep into exams, projects and deadlines and stress has a steely grip around your throat, you might sometimes think: Why, oh WHY, did I choose this area of study? I mean, wouldn’t I be happier as a yoga teacher or pilot? If you’ve ever suffered an existential moment about your given career track, this article is for you. Think of it as a combination pat on the back, fist bump and high five for all that hard work you did the past year and confirmation that one day soon, you too will go out there and make the world a better place.

While you might not ever build a Hoover Dam or grow a heart in a lab, choosing a career in engineering can be a first step towards doing some pretty monumental, worldchanging or, at the very least, interesting projects. Take, for example, the following list of fabulous things engineers have contributed (or are contributing) to the betterment of society. (cue the heroic theme music here)

The Panama Canal Though this 77-kilometer ship canal - cut through the unforgiving jungles of the Isthmus of Panama was completed only a little more than a hundred years ago, the idea of shrinking the distance between the Atlantic and Pacific Oceans was a long-held dream for many countries. Indeed, the first plans for a passage were spearheaded by Holy Roman Emperor, Charles V, in 1534 but his surveyors decided the feat was an impossibility. Eventually, technology caught up with ambition and the French arrived on the scene in 1881. Their project, headed by national hero Ferdinand de Lesseps, developer of the Suez Canal, was a disaster mired in engineering problems and tropical disease that cost the lives of 20,000 workers. In the late 1800s, the Americans took over and the canal was eventually finished in 1914. (After another 5,000 workers died completing it.) The Panama Canal is not only an amazing feat of engineering because of its sheer size - it’s often called the 8th Wonder of the World - but also because of its many ingenious solutions. For instance, it’s filled with fresh water that separates the salt water and flora and fauna of the two oceans while a man-made lake acts as a basin, supplying the canal with water from

the surrounding rainforest. To travel from the Atlantic Ocean to the Pacific, the 14,000 ships that use the canal annually must bridge a 26-meter height difference through a series of three locks. Ships pay enormous tolls based on their size and cargo to use the canal (think hundreds of thousands of Euros) but it’s still cheaper than sailing all the way around South America.

The Palm The largest man-made archipelago in the world, the Palm Islands in Dubai, is an engineering colossus. Construction started in 2001, and making the islands - named after the shape of the islands, not the plants - involved mainly filling the seabed with sand; 94 million cubic meters of the stuff, to be exact, along with seven million tons of rock. Thanks to the new island chain, Dubai now has an additional 520 kilometers of beaches that will eventually be filled with luxury hotels, high-end homes and theme parks. Only Jumeirah Island is open to the public at the moment and setbacks have stalled the completion of the other island, called Palm Jebel Ali.

Smart Mobility Imagine a world where vehicles “talk” to each other. Information zips back and forth between your car, the road infrastructure, and other cars via smart technology embedded into your vehicle’s systems and your mobile phone. Constant, real-time information keeps you updated on anything from imminent potential accidents further up the road to weather conditions to that sleepy driver beside you who’s drifting into your lane. This information will let you know when to brake, when to

swerve, and when to alter your route. And in the future, your car will use this information to drive for you, automatically. Though it may sound like the stuff of science fiction, many experts agree that this is what the future of driving will be. There won’t be any accidents, traffic jams will be a thing of the past and our reliance on fossil fuels will dwindle. And at various companies and research institutions around the world - including right here at TU/e - engineers are working to make that future a reality. Roadways full of self-driving vehicles are still a long way off, but there’s still a lot of cool stuff happening now: from cars that’ll park for you (and get you out of that tight spot afterwards such as the 2015 Lincoln MKC) to Audi’s self-driving A7, nicknamed Jack, that uses six radars, three cameras, and two light detection and ranging (LIDAR) units to analyze the road, choose the optimal path and stick to it while the driver leans back and enjoys the ride, hands-free.

The Large Hadron Collider The world’s largest and highest particle-energy accelerator has helped change modern physics and took thousands of scientists, engineers and technicians decades to plan and build. Built by the European Organization for Nuclear Research (CERN), the LHC consists of a 27-kilometer ring of superconducting magnets tucked away in a network of underground tunnels near Geneva, Switzerland. Inside the accelerator, two high-energy particle beams travel at close to the speed of light before they smash together - the extreme energy produced by this event creates new, unknown particles. The LHC pushes the boundaries of scientific

knowledge and was built to answer many basic questions of science and the universe. After a two-year hiatus for upgrades, the LHC went back into action in April, 2015.

gradually integrate with those of the patient. The new technology eradicates the need for anti-rejection drugs because the patient’s body recognizes the new skin as its own.

Tissue Engineering

Three Gorges Dam

When the Jarvik 7 artificial heart was implanted into retired dentist Barney Clark in 1982, the world heralded the event as an extraor­ dinary medical breakthrough. Since then, artificial joints and organs have become almost common place, extending human life and keeping us mobile, longer. But implanting foreign objects into our bodies comes with a host of problems, namely rejection. What researchers really want to do again, including our own Biomedical Engineering Department - is to use our own living cells to produce whole organs or replacement parts. Need a new kidney? No problem, we’ll just grow a new one for you in the lab. Or maybe your child was born with a faulty heart valve? That’s okay. Here’s one produced from her own stem cells that will grow with her heart as she gets bigger. Though tissue engineering is still a burgeoning field, its first contribution to health care took a big step forward by producing an artificial version of the body’s largest organ - skin. Skin is a difficult organ to transplant because of its inherently strong immune defense system but, at the same time, it has a fairly simple structure, making it a good testing ground for tissue engineers. It’s an incredibly costly process but, today, patients can have skin made to order that combines collagen as a binder with their body’s own living cells. It’s then placed onto a wound, usually a chronic ulcer or a burn, and the cells become activated and

Want to see some really cool projects that will make the geek in you weep with pride? Go to China. From the Great Wall to the BeijingShanghai high speed rail line to Beijing’s elegant Bird’s Nest stadium, the Middle Kingdom is chockfull of bold, bigger-than-life engineering accomplishments. Take, for instance, the Three Gorges Dam, located on the Yangtze River and one of China’s largest construction projects since the Great Wall. This massive dam is five times the size of the US’s Hoover Dam, measuring at 2.4 kilometers wide and over 183 meters high. It creates a reservoir 660 kilometers long and electricity equal to 18 nuclear power plants for the Yiling District of Yichang. Not only does it produce electricity for the area, it also increases shipping capacity and provides flood storage space. Unfortunately, the dam is also a source of controversy both within China and abroad - its creation flooded cultural and archeological sites and displaced some 1.3 million people. There… feeling better about becoming an engineer? As you slog through the end-of-year stress of academic life (or begin the angstridden quest for your first job) and those little seeds of doubt enter your brain, remind yourself of this one thing: the world is out there waiting for your creativity, your passion and your technical expertise. The world is waiting for you to change it.

See for more news www.cursor.tue.nl/en

Zoom in | 33

34 | Research

18 June 2015

4 burning questions

Maurice Fransen | Mechanical Engineering

Tom van der Sande | Mechanical Engineering

The formation of supercooled water droplets

Driving more safely and comfortably 1 | cover

1

The cover of my thesis features a drawing of the car I’ve been studying for four years now. The actuators I use have been highlighted in red to point out I’ve been working on active suspension and the steering system of the car. The two lines symbolize a correct route, and one where the car spins and doesn’t do what the driver wants.

’s on f your o r e ov the c rtation? disse What

2 | parties Considering the active suspension, I usually tell people I have a car that can switch between swaying shock damping like in an American car, and a rather ‘hard’ car like a fast sports car. I’ve developed a controller that enhances comfort by combining the best of both worlds and eliminates the bad parts. I try to visualize the steering part (steer-by-wire) by referring to drifting cars. Drifting is something only experts can do, but steer-by-wire enables anyone to do it because the car does it for you. In emergencies, when the car doesn’t do what you want it to, it could solve the problem by steering itself.

2

3 | essential

Wh a peo t do y ou t ple a t par ell whe n t abo ut y they a ies our s rese k arch ?

3 What person, technology, or device has been essential for your research?

4 

Research | 35

See for more news www.cursor.tue.nl/en

does w o H efit n e b ty socie our work? y from

The BMW 318i, my research platform, has been indispensable to my research project, as were the shock absorbers developed by Tractive Suspension.

4 | society benefit Most importantly, it contributes to a safer vehicle thanks to the active steering, and it provides an economical solution to increase vehicle comfort (by more than 10%).

1 | cover The small white spheres are water molecules that I condensed into water droplets. Following the spiral, you first see the location of the diaphragm that separates the low-pressure from the high-pressure area of my experimental set-up (a Pulse-Expansion Wave Tube, as it is called). Then there’s the outer wall of the low-pressure section, followed by the part in the high-pressure area where we study the water droplets. The green gleam comes from the laser we use to measure the number and size of the droplets. If you look closely, you can also see the pressure sensors in the wall of the tube. Finally, in the picture below, you see the small tube we used to measure the surface tension of supercooled water (water with a temperature far below zero) at the Institute of Thermodynamics in Prague.

2 | parties I’ve studied how water drops are formed in a mixture of water vapor, and nitrogen or helium. What’s different from the way drops form in everyday life - in the bathroom or on a car window, is that there are no dust particles or cold surfaces involved in the formation of the drops. The droplets are created by suddenly, in a split second, lowering the pressure in the tube by instantly ripping the plastic diaphragm between the high-pressure and low-pressure area. The drops appear the moment the temperature in the tube drops because of the rapid pressure reduction.

3 | essential The Pulse-Expansion Wave Tube has been essential, obviously. We got it from Applied Physics; our technicians have been extremely important to improve the tube and get it up and running again.

4 | society benefit (edited by Tom Jeltes) Photos | Bart van Overbeeke

Knowing how water drops form is especially impor­tant for the petrochemical industry and steam turbines.

Janno Lunenburg | Mechanical Engineering

Robots at home

1 | cover The cover of my dissertation has AMIGO and SERGIO on it, TU/e’s care robots. The development of SERGIO is one of the subjects of my dissertation. The second is navigation. You can see how the model the robots use for navigation has changed over the years: from a flat map to a 3D model consisting of tiny blocks to a model in which objects - here a wall, a cabinet, and a coffee table - are recognizable individually.

2 | parties In time, the robots we’re developing will help around the house and in care environments. Think serving food and doing the dishes.

3 | essential AMIGO was completed the exact moment I started my research. All software that has been developed in the years after that has been tested on that robot. And what we’ve learnt from AMIGO has served as essential input for the development of SERGIO. So yes, AMIGO had been vital to my research.

4 | society benefit Because our population is ageing there’s a growing need for care, but the number of people who can provide that care is decreasing. In the future, robots could solve part of that problem by supporting care staff.

n

, Eindhove

Saturday

an Man, Javala n re e z IJ e d 6:00,

27 June, 10o:0o0i -0for Dummies ern

ayade) by ESWZV Nterpolo d e is n a rg o a yed w ament o never pla ith your rpolotourn ment (wate ecially for people whof June you can join w st 5 at a rn u to e d in a g a 5 y The Naya poule this year, esp saturday the 27th ferar. You pla has a new wanted to try it. On nice ending of the yend a big party with dif a a ys a q s, b e lw b a u ag ea and and party. dents/colle there will b friends/stueld. After the games p.p. including a bbq fi ro a smaller this costs 12,50 eu ent dj’s. All l! toernooi.n ww.nayade20th of June. w t a w o n p rty til the Sign u . bbq en pa bscribe un You can su e: 12,50 euro p.p. incl Entrance fe

deto 52e Naya

Zaterd a

g

Eindh

don’t TU/e and Eindhoven so you Cursor collects all events at , and nts eve ic athletic and academ have to. Symposiums, films, notify can You nl. ue. or.t urs w.c at ww to parties: you can find them all ail em an d sen website, please e us of new events through our her will ine gaz Ma sor Cur do so. [email protected] if you want to ing happenings. publish a selection of upcom

4 juli, 12

oven

10

Vrijdag juli, 09:30-17:0 0 uur, rondom boten huis Thêta, Kanaaldijk Zu id 50, Eindhove n Triatl

:00-23

Dit ee :00 uu se Stu r, voors rste theate d e t r n e f ten T TU/e-campu versch llingen is estival la a h s eater eten e illende ba het moge t je alle h festiv ‘Don J n drank. A ndjes. Om lijk om wor oeken van al, M Kaartj uan’, gere ls afsluiter het festiva kshops te theater zie etam gi vo es voo l n p orfos r de v sseerd doo resenteert compleet t lgen en sp . Naast ver oorste e s r e E e llinge Ruud van B.S.T.V. Dop maken is e len er geduchillende k n en w o p r r orkshree. Gratis io een modstraatthea ende de darte t ops zi t jn apaoegang tot erne bewerer, een fotog h k rt verk booth , rijgbaet festivalteing van ar. ww rrein. w.est f.nl

3

, Friday July late, 14.00 - till êta, athouse Th around Bo Zuid 50, Kanaaldijk Eindhoven

e: Miami Nic k & dance swim, drin

on Eindhove n mét studente nbarrelrace

Op vrijdag 10 juli zal de ‘Tria vinden rondom tlon Eindhove meerdere cate het botenhuis van Thêta. n’ plaatsEr zijn go rie ën: - Hoofdnum (500 m zwemm mer:1/8 - Estafetterace en, 20 km fietsen, 5k m lo e triatlon discipline afleg: 3 teamleden, waarbij iedepen); zwemmen, 8 kmt; - Studentenbarrelrace: 15r een 2 km lopen. De fietsen op je studentenb 0 m 15 euro. Voor m kosten voor deelname be arrel, ga naar de web eer informatie en inschrijvdragen en site. www.tria tloneindhoven .nl Entreekosten: 15 euro

erefore the ANCE and the 2015 takes D & K IN R day is SWIM, D r. Miami Nic Miami Nice start YOUR summe lso known as the last wing a to ro , t y n ly a e of Ju stud ideal w a lace at the iday the 3rd place on Fr This event will take pl be transformed intoch, a ! il e w s! B , h m n ic xa u h e S w f o the e ultimate indhoven, society of Ech. A place to enjoy th u want to chill out in e d yo a li If e rs . B i te wa rience Miam t to enjoy a Party expe Water and ff in the water or wanbe possible. o sun, cool fterwards, it will all and party a e: 7,50 euro Entrance fe.nl/ e miaminic

ag Woensd

8

naal ensch ka v o h d in E enhoofd juli, hav

anaal!

van n editie aar eige den aan het h ta ê h T . vin t de E.S.R al plaats gespeeld juli houdt Kanaal! Deze zal. Het spel dat ige echte 8 g a d s n n e a Op woe Ter Zee en in h dhovensch Kan mentator de e dat je samen Te Land, ofd van het Ein rin”, met als comopend, dus zorgbij bent! havenho en is “Fiets m e rijving is nu ge ie of bestuur er zal word mmix. De inschrclub, commiss Johan Vleuis, dispuut, jaa er voertuig. l/ met je h n kost 20 euro p et-kanaa -en-in-h e e z Meedoe re -t l/te-land srtheta.n lustrum.e

In het k

Vrijd

24-a2g5, z-aterdag, zondag 26 juli, TU Foods / tock

e-terr

ein Foodst aanvullock is een nie in en o ing voor de b uw driedaag het TU m Eindhoven estaande ev s evenement omged terrein in het . Het laatste enementenka en een weeken le drinkenoopt tot het d hartje van Ein d van nder Foodst , muziek en omein van F dhoven wor juli zal leeftijdock. Het grat ontspanning oodstock. Ete den genieteen hoopt datis toegankeli zijn de pijler n, aangek n van de div vele Eindho jke festival vos van gaan v lede festivalterse activiteitvenaren kome or alle de creainden. Uitera errein plaats en die op he n t kleurr basis v tieve food tr ard vormen zullen ijk openlu an het grote ucks de chtrest aurant . Entree: gratis

3

Vrijdag juli, 16.00 uur Blauwe Zaal Auditorium en markt

Afsluiting academisch ja

hal MetaForum

ar in Spaanse sferen

Nog even bikkelen op de laa jaar er weer op. De TU/e slu tste tentamens en dan zit het college­ juli. De prijzen voor het bes it het academisch jaar af op vrijdag 3 rapport en het beste promote afstudeerwerk, het beste ontwerp­ gemaakt en vanaf 18.00 uurtieonderzoek worden die dag bekend(hoofd)docenten zich aan dewagen tien hoogleraren en universitair Paella, churros, sangria, flamdraaitafel tijdens Professors on Stage. tuna-groepen zorgen voor eenencodansers en optredens van TU/e’s bij het E.S.C. in de Ballenbak Spaans tintje. Het afsluitend feest is . Entree: gratis