15 OKTOBER 2010: 20 STE SCHRIJF-ZE-VRIJDAG EDUCATIEF PAKKET

15 OKTOBER 2010: 20STE SCHRIJF-ZE-VRIJDAG EDUCATIEF PAKKET

INHOUDSTABEL Inhoudstabel......................................................................................................................................... 2 Inleiding................................................................................................................................................ 3 Argumenten voor en tegen .................................................................................................................. 4 Mensenrechten .................................................................................................................................... 5 Cijfers ................................................................................................................................................... 7 Regionale trends .............................................................................................................................. 9 Doodstraf in België............................................................................................................................. 10 Resultaten .......................................................................................................................................... 11 Doodstraf in Irak................................................................................................................................. 12 Doodstraf onder Saddams bewind................................................................................................. 12 Doodstraf na Saddam .................................................................................................................... 12 Redenen voor herinvoering ............................................................................................................ 13 Reikwijdte van de doodstraf ........................................................................................................... 13 Oneerlijke processen...................................................................................................................... 13 Doodstraf in de Verenigde Staten...................................................................................................... 15 Recente cijfers en trends................................................................................................................ 15 Executiemethoden.......................................................................................................................... 15 Willekeur......................................................................................................................................... 16 Doodstraf en ras ............................................................................................................................. 17 Doodstraf en onschuld ................................................................................................................... 17 ‘Vrijwillige’ doodstraf....................................................................................................................... 18 Werkvormen voor lager onderwijs ..................................................................................................... 19 Stembus ......................................................................................................................................... 19 Wake .............................................................................................................................................. 19 Wereldkaart .................................................................................................................................... 20 Woorden verbinden ........................................................................................................................ 20 Stellingenspel ................................................................................................................................. 20 Rebus ............................................................................................................................................. 21 Werkvormen voor middelbaar onderwijs ........................................................................................... 22 Stembus ......................................................................................................................................... 22 Stellingenspel ................................................................................................................................. 22 Letters door elkaar ......................................................................................................................... 23 Een rechtvaardige straf .................................................................................................................. 23 Inleefspel ........................................................................................................................................ 24 Quiz ................................................................................................................................................ 26 Wake .............................................................................................................................................. 27 Filmtips............................................................................................................................................... 27 Contact............................................................................................................................................... 28 FICHES.................................................................................................................................................. 29 Fiche 1: Creatief actievoeren ............................................................................................................. 29 Fiche 2: Tips opvallende acties ......................................................................................................... 30 Fiche 3: DVD...................................................................................................................................... 32 FICHE 4: Zet je school in de kijker! ................................................................................................... 33 FICHE 5: Start een jongerengroep op school!................................................................................... 36

Colofon Het pakket ‘Doodstraf’ is een productie van Amnesty International Vlaanderen vzw, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen, T: 03 271 16 16, F: 03 235 78 12, E: [email protected]; www.amnesty.be. Werkten mee: Eva Berghmans, Nina Berghmans, Vicky Hennaert, Danielle Hennaert

Schrijf-ze-VRIJdag 2010

Educatief pakket

2

INLEIDING Ophanging, vuurpeloton, steniging, onthoofding, elektrocutie, vergassing, dodelijke injectie. Het zijn zeven officiële manieren waarop vandaag de dag mensen worden gedood, met goedkeuring van de regering. Regeringen die de doodstraf toepassen, stellen dat zij op deze manier ernstige misdrijven voorkomen en het recht kunnen herstellen. Zij geloven dat de staat het recht heeft burgers te doden. Amnesty International is het daar niet mee eens. Amnesty International zegt 'nee' tegen de doodstraf. Altijd. Overal. Amnesty International is niet tegen zware straffen voor mensen die een ernstig misdrijf hebben begaan. Dat geldt voor een dronken automobilist die een kind heeft doodgereden. Dat geldt voor een verkrachter. Dat geldt voor een politieman die een verdachte heeft doodgemarteld. Maar de doodstraf gaat een stap te ver. De doodstraf is geen aanvaardbare straf. De doodstraf is een schending van een mensenrecht. Amnesty International voert al meer dan dertig jaar actie tegen de doodstraf, met resultaat. Tijdens de 20ste editie van Schrijf-ze-VRIJ-dag in Vlaanderen willen we deze uitdaging nogmaals aangaan. We voeren actie voor twee mensen die ter dood veroordeeld zijn en dreigen te zullen worden geëxecuteerd. Een van hen is Ibrahim Karim Mohammed al-Qaragholi. Hij werd in oktober 2008 in Irak tot de dood veroordeeld wegens moord en ontvoering. Hij zit nu vast in de al-Kadhimiya gevangenis in Bagdad op ‘death row’. Reggie Clemons werd ter dood veroordeeld voor zijn vermeende medeplichtigheid aan de moord op 2 blanke vrouwen. Reggie houdt nog steeds zijn onschuld staande. In dit educatief pakket vind je heel wat informatie over de doodstraf en educatieve werkvormen om de discussie erover aan te gaan in je klas, school of jeugdbeweging. De doodstraf blijft immers voor debat zorgen, ook in ons land. We belichten de argumenten voor en tegen de doodstraf. We duiden waarom Amnesty International ervan overtuigd is dat de doodstraf tegen de mensenrechten ingaat. We geven cijfers over de actuele stand van zaken over heel de wereld. Gelukkig is daar een positieve evolutie merkbaar: steeds meer landen schaffen de doodstraf af. Vervolgens schetsen we de geschiedenis van de doodstraf in België. Dan is het tijd om tot actie over te gaan. Als bron van inspiratie geven we je het verhaal mee van Ibrahim Hafez. We geven je concrete informatie over de twee personen voor wie we actie willen voeren. Kruip in je pen en schrijf mee, samen met tienduizenden andere jongeren in heel Vlaanderen!


Educatief pakket

3

ARGUMENTEN VOOR EN TEGEN In discussies over de doodstraf worden verschillende argumenten naar voren gebracht die pleiten voor de doodstraf. VOOR: De doodstraf zou afschrikwekkend werken. TEGEN: Wetenschappelijke onderzoeken hebben echter aangetoond dat de doodstraf niet meer afschrikt dan andere straffen. In bijvoorbeeld Amerikaanse staten waar de doodstraf is afgeschaft ligt het moordcijfer niet hoger, en vaak zelfs lager dan in staten waar de doodstraf wel bestaat. VOOR: Het zou de enige manier zijn om moordenaars en verkrachters definitief onschadelijk te maken. Feit is dat wie dood is geen misdrijven meer kan plegen. TEGEN: Dit argument is echter in strijd met een belangrijk rechtsbeginsel: een straf kan alleen betrekking hebben op een misdrijf dat is gepleegd, niet op een misdrijf dat nog gepleegd zou kunnen worden. VOOR: Het zou de enige juiste straf zijn voor ernstige misdrijven: oog om oog, tand om tand. De doodstraf dient dan maar één doel: wraak. TEGEN: Straffen dienen niet uit wraak te worden opgelegd. Een straf dient om de schuldige met harde hand te dwingen tot een verbetering van zijn gedrag, en om de samenleving te laten zien dat deze misdrijven niet worden getolereerd. Het is heel begrijpelijk dat slachtoffers of familieleden vragen om zware straffen. Voor de staat ligt dat anders. De rechter moet een juiste straf bepalen, ook al beseft hij dat het voor de slachtoffers soms niet als een genoegdoening voelt. De angst en onrust die ernstige misdrijven met zich meebrengen mogen niet worden ontkend. Maar angst is een slechte raadgever. De doodstraf is het slechtst denkbare antwoord op die angst. De doodstraf is wreed, zonder nut en onomkeerbaar. De doodstraf geeft precies het verkeerde signaal: mensen doden omdat ze gedood hebben. Angst is moeilijk uit te bannen. Maar dat is ook precies de reden waarom het recht nodig is. Een rechtsstaat straft, maar neemt nooit wraak. Nog belangrijker is dat de doodstraf in strijd is met het internationaal recht over mensenrechten. Mensenrechten zijn er altijd en voor iedereen, ook voor mensen die ernstige en verwerpelijke misdrijven gepleegd hebben. Die moeten gestraft worden, waar nodig met zware straffen. Maar de doodstraf gaat een stap te ver. De doodstraf is in strijd met de mensenrechten.


Educatief pakket

4

MENSENRECHTEN Mensenrechten zijn vastgelegd in internationale verdragen en andere documenten, die samen het internationaal recht over mensenrechten vormen. Het basisdocument voor het werk van Amnesty International is de Universele Verklaring van de Rechten van de Mens (UVRM). Die verklaring kwam er vlak na de Tweede Wereldoorlog, toen staten vast besloten waren om ervoor te zorgen dat de gruwelen van de oorlog zich niet zouden herhalen. In de schoot van de Verenigde Naties (VN) besloten ze om een document op te stellen dat eenieders grondrechten veilig stelt. De Verklaring werd Eleonor Roosevelt met de UVRM, 1949 ontworpen door de VN-Commissie voor de Mensenrechten en gepropageerd door Eleanor Roosevelt (1884-1962), de weduwe van de Amerikaanse president Franklin D. Roosevelt. Ze werd aangenomen door de leden van de VN op 10 december 1948. De verklaring is de eerste internationale bevestiging van de universaliteit van mensenrechten. Dat wil zeggen dat mensenrechten voor iedereen gelden, overal ter wereld en zonder onderscheid. De verklaring heeft geen bindende kracht, maar heeft in de loop der jaren grote morele betekenis gekregen als de belangrijkste internationale standaard van de mensenrechten. De UVRM bestaat uit een Preambule, waarin de 'inherente waardigheid en onvervreemdbare rechten van de mens' worden erkend, en dertig artikelen. Die omvatten in totaal zestig verschillende mensenrechten. Andere verdragen hebben daar nog veertig mensenrechten aan toegevoegd. De UVRM stelt in artikel 3: 'Een ieder heeft recht op leven, vrijheid en onschendbaarheid van zijn persoon'. Dit recht op leven houdt in dat de overheid het leven moet beschermen. Maar het houdt ook in dat de overheid niet aan het leven van een persoon mag raken. Als iemand een misdrijf heeft begaan, mag en moet de overheid ervoor zorgen dat die persoon bestraft wordt. De straf moet in verhouding tot het misdrijf staan. Voor zware misdrijven kunnen zware straffen uitgesproken worden, zoals een levenslange gevangenisstraf. Daar stopt de bevoegdheid van de overheid echter. Ze mag niet beslissen over het leven van een persoon. Ze mag niet besluiten tot de doodstraf. Verder lezen we in artikel 5 van de UVRM: ‘Niemand zal onderworpen worden aan folteringen, noch aan een wrede, onmenselijke of onterende behandeling of bestraffing.’ Voor Amnesty is de doodstraf ontegensprekelijk een wrede, onmenselijke en onterende straf. Ook daarom kan ze niet worden toegestaan. Ook het lange verblijf op ‘death row’ in de Verenigde Staten wordt door internationale gerechtshoven als een wrede, onmenselijke en onterende behandeling gezien. Veroordeelden moeten er vele jaren, soms zelfs tientallen jaren, wachten op hun executie. De UVRM is juridisch niet bindend, zoals hierboven vermeld. Maar met verwijzing naar deze Verklaring hebben hoge gerechtshoven in ondermeer Hongarije (in 1990) en Zuid-Afrika (in 1995) de doodstraf ongrondwettig verklaard. Internationaal bindend zijn wel de VN-verdragen, zoals het Internationaal Verdrag over Burgerlijke en Politieke Rechten (1966). Artikel 6 stelt dat landen die de doodstraf niet hebben afgeschaft, haar alleen voor de ernstigste misdrijven mogen opleggen. De doodstraf mag niet worden opgelegd voor misdrijven begaan door personen onder de achttien jaar en zwangere vrouwen mogen niet ter dood worden gebracht. De Algemene Vergadering van de VN heeft in 1989 het Tweede Facultatieve Protocol bij dit verdrag opgesteld, dat afschaffing van de doodstraf voorschrijft. 72 staten, waaronder België, zijn partij bij dit Protocol.


Educatief pakket

5

De VN hebben ook bepaald dat de tribunalen voor de berechting van de oorlogsmisdaden in het voormalige Joegoslavië en in Rwanda, en ook het Internationale Strafhof de doodstraf niet kunnen opleggen. Eind 2007 werd door de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties een resolutie aangenomen waarin wordt opgeroepen tot een wereldwijde opschorting van executies. In 2002 is door de Raad van Europa het 13de Protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens aangenomen. Dit Protocol bepaalt dat de doodstraf moet worden afgeschaft, onder alle omstandigheden. Dus ook in tijden van oorlog. Alle staten die partij zijn bij het Europees Verdrag kunnen ook partij worden bij het Protocol. Ondertussen hebben 42 landen, waaronder België, het Protocol geratificeerd.


Educatief pakket

6

CIJFERS Amnesty International voert al meer dan 30 jaar actie tegen de doodstraf. Gedurende al die jaren hebben we de evoluties overal ter wereld nauw opgevolgd. De meest recente cijfergegevens van Amnesty International zijn opgetekend in het rapport Death sentences and executions 2009. Positief is dat er enorm veel vooruitgang is geboekt. In 1977 hadden nog maar 16 landen de doodstraf afgeschaft voor alle misdrijven. Eind 2009 waren dat al 95 landen. Naast die 95 landen zijn er heel wat meer landen die de doodstraf hebben afgeschaft in de praktijk, maar die hun wetgeving (nog) niet volledig hebben aangepast. Dat geeft het volgend resultaat: in 139 landen ter wereld wordt de doodstraf niet meer toegepast. In tweederde van alle landen vindt de regering met andere woorden dat geen enkele burger door de staat mag worden gedood. Zij voeren de doodstraf niet meer uit of hebben ze helemaal uit de wetgeving geschrapt. De overheden van deze landen vinden de doodstraf geen goed antwoord op ernstige criminaliteit of andere maatschappelijke problemen. Ook in Nederland en België is de doodstraf al lang geleden afgeschaft.

Ondanks deze positieve evolutie zijn er toch nog landen die de doodstraf toepassen. In 2009 werden er minstens 714 mensen geëxecuteerd in 18 landen. Minstens 2001 mensen zijn ter dood veroordeeld in 56 landen. Dit zijn de cijfers die Amnesty International bekend zijn. Het werkelijke cijfer ligt ongetwijfeld hoger. 58 landen behouden de doodstraf en passen ze nog toe, meestal bij moord. Onthoofding, steniging, ophanging, dodelijke injectie, neerschieten en elektrocutie zijn de meest gangbare executiemethoden. In 2009 werden 7 mensen terechtgesteld die jonger dan 18 waren op het moment van hun misdrijf.


Educatief pakket

7

Die cijfers houden geen rekening met de duizenden executies die wellicht werden voltrokken in China. Statistieken over de doodstraf zijn er nog altijd staatsgeheim. Uit protest heeft Amnesty International besloten om dit jaar geen minimumcijfers over de doodstraf in China te publiceren. De schatting die Amnesty kan maken op basis van publiek beschikbare gegevens is een zware onderschatting van het werkelijke aantal executies en doodstraffen. Amnesty International eist meer transparantie van de Chinese overheid. In juli kwam er positief nieuws uit China, al is er nog een lange weg af te leggen: China wil minder feiten bestraffen met dood China zou minder misdaden willen bestraffen met de doodstraf. Een ontwerpversie van de Chinese strafwet zou meer de nadruk leggen op langere celstraffen, schrijft de staatsgecontroleerde Engelstalige krant China Daily. Bovendien zou de ontwerpversie stipuleren dat mensen ouder dan 70 niet meer geëxecuteerd worden. Op dit moment worden 68 misdaden bestraft met de doodstraf. Het gaat onder meer om corruptie, bedrog en drugsmokkel. In 44 gevallen gaat het om niet-gewelddadige inbreuken. Volgens mensenrechtenorganisatie Amnesty International worden in China jaarlijks meer mensen geëxecuteerd dan in alle andere landen van de wereld samen. Het is niet bekend hoeveel mensen China jaarlijks exact executeert. Amnesty International waarschuwt dat de voorgestelde hervormingen mogelijk niet zullen resulteren in een drastische daling van het aantal executies. Amnesty International wacht nog steeds op de Chinese regering om de gegevens die aantonen dat deze voorgestelde wijzigingen meer zijn dan alleen een juridisch schaamlapje waarmee men enkel misdaden die zelden met de doodstraf bestraft worden, verwijdert. De mogelijke resultaten van de geplande hervormingen kunnen moeilijk beoordeeld worden als China blijft vasthouden aan het principe dat haar executiecijfer staatsgeheim is. Amnesty International vraagt China dan ook om haar executiecijfers publiek te maken zodat er een transparante analyse van en een juist debat over de doodstraf in China kan gevoerd worden. De belangrijkste executeurs ter wereld, China buiten beschouwing gelaten, zijn Iran met minstens 388 executies, Irak met minstens 120, Saoedi-Arabië met minstens 69 en de Verenigde Staten met 52 terechtstellingen. Het afgelopen jaar werden doodstraffen vaak uitgevoerd om opponenten de mond te snoeren of om politieke agenda’s te promoten in landen zoals China, Iran en Soedan. Op 8 weken tijd werden in Iran minstens 112 mensen geëxecuteerd tussen de presidentsverkiezingen van 12 juni en het aantreden van Mahmoud Ahmadinejad voor zijn tweede ambtstermijn op 5 augustus 2009. Amnesty benadrukt ook de discriminerende manier waarop de doodstraf werd toegepast in 2009. De straf werd grotendeels uitgesproken na oneerlijke rechtszaken en meestal ook tegen arme bevolkingsgroepen, minderheden en leden van etnische en religieuze gemeenschappen. Toch wijzen de cijfers van 2009 erop dat we stilaan naar een wereldwijde afschaffing evolueren. Burundi en Togo schaften vorig jaar de doodstraf af voor alle misdaden. Voor de eerste keer sinds Amnesty International doodstrafcijfers registreert, is er in 2009 geen enkele doodstraf voltrokken in Europa. Ook niet in Wit-Rusland, het enige land in Europa dat de straf blijft uitvoeren. Jammer genoeg heeft deze positieve trend zich niet verdergezet in 2010: in maart 2010 werden er twee mensen in Wit-Rusland geëxecuteerd. De VS blijft het enige land op het Amerikaanse continent, zowel in Noord- als Zuid-Amerika, dat doodstraffen uitvoert.


Educatief pakket

8

REGIONALE TRENDS In Azië zijn er waarschijnlijk duizenden executies in China uitgevoerd. De doodstraf is er staatsgeheim. Zeven andere Aziatische landen voerden executies uit: Bangladesh, Japan, NoordKorea, Maleisië, Singapore, Thailand en Vietnam. Samen hebben zij minstens 26 mensen terechtgesteld. Afghanistan, Indonesië, Mongolië en Pakistan hebben in 2009 geen executies uitgevoerd. Het is het eerste doodstrafvrije jaar voor deze landen in de jongste jaren. In het Midden-Oosten en Noord-Afrika zijn minstens 624 executies uitgevoerd in zeven landen: Egypte, Iran, Irak, Libië, Saoedi-Arabië, Syrië en Jemen. Saoedi-Arabië en Iran hebben zeven mensen terechtgesteld die minderjarig waren op het ogenblik van hun vermeende misdaad. Executie van minderjarige daders is in strijd met het internationaal recht. Algerije, Libanon, Marokko/Westelijke Sahara en Tunesië houden vast aan een jarenlang moratorium op executies. De doodstraf staat nog in hun wetgeving, maar in de praktijk executeren ze geen mensen meer. In 2009 vonden geen executies plaats in Europa. Wit-Rusland blijft, zoals hierboven vermeld, het enige land in de regio dat de doodstraf blijft toepassen. In maart 2010 executeerde Wit-Rusland twee mensen. Twee landen in Sub-Sahara-Afrika hebben mensen terechtgesteld in 2009: Botswana en Soedan. Het grootste aantal doodstraffen dat ooit werd omgezet in gevangenisstraffen vond plaats in Kenia. De Keniaanse regering kondigde aan dat er meer dan 4000 doodstraffen zullen omgezet worden naar een gevangenisstraf. Volledige cijfergegevens vind je op www.amnesty.org/en/death-penalty/numbers


Educatief pakket

9

DOODSTRAF IN BELGIË Net als in vele andere Europese landen werd de doodstraf in de België toegepast tot ver in de 19 eeuw. De laatste Belgische executie in vredestijd vond plaats in juli 1863. In Ieper werd een boer terechtgesteld door onthoofding wegens moord. Sindsdien is de doodstraf voor misdrijven van gemeenrecht niet meer uitgevoerd. Desondanks werd de doodstraf behouden in het nieuwe Strafwetboek van 5 oktober 1867, al werden dergelijke vonnissen na de laatste executie in1863 automatisch via een genademaatregel omgezet tot levenslange dwangarbeid. De doodstraf stond dus nog wel in de wet, maar werd niet meer toegepast. Militaire gerechtshoven spraken de doodstraf nog wel uit. De doodstraf werd uitgesproken én uitgevoerd vlak na de beide wereldoorlogen. De Eerste Wereldoorlog leverde welgeteld 220 ter dood veroordelingen op, maar de meesten onder hen ontsnapten aan executie dankzij het aantekenen van beroep of vanwege een genadebesluit. Uiteindelijk fusilleerde men twaalf militairen, vier burgers en twee Duitsers. Nadien volgden nog 242 executies met de kogel in het kader van de repressie na de Tweede Wereldoorlog. Na de Tweede Wereldoorlog werd de doodstraf nog regelmatig uitgesproken door rechtbanken, ook buiten de militaire context. In 1987 werd in ons land nog 69 maal de doodstraf uitgesproken, al werd die automatisch omgezet tot een mindere straf (voornamelijk levenslang). De doodstraf werd dus niet uit de wetgeving geschrapt, waardoor België zich in negatieve zin liet opmerken in de internationale gemeenschap. Onze buurlanden hadden al lang voordien vooruitgang geboekt. De afschaffing in de strafwetgeving van Frankrijk gebeurde bijvoorbeeld al in 1981, maar ook Nederland (1982), Duitsland (1987), Luxemburg (1979) hadden intussen besloten definitief komaf te maken met de doodstraf. Uiteindelijk werd de doodstraf bij wet van 10 juli 1996 uit het Strafwetboek geschrapt. België, net als de andere landen van de Europese Unie, heeft zich sindsdien een grote pleitbezorger van de afschaffing van de doodstraf getoond, overal ter wereld. Dat België ook tijdens het huidige voorzitterschap van de Europese Unie hierop wil inzetten, mag blijken uit onderstaand artikel. Doodstraf wereldwijd afschaffen is absolute prioriteit Minister van Buitenlandse Zaken Steven Vanackere (CD&V) heeft maandag bij de opening van het EU-NGO Forum over Mensenrechten beklemtoond dat de afschaffing van de doodstraf in de wereld een 'absolute' prioriteit is voor zowel België als de Europese Unie. Het jaarlijkse seminarie met vertegenwoordigers van de Europese instellingen handelt ditmaal over de instrumenten van de Europese Unie inzake de mensenrechten en het Verdrag van Lissabon. Ook internationale experten in mensenrechten en een honderdtal deelnemers uit het middenveld nemen aan het forum deel, dat maandag en dinsdag plaatsvindt in het Egmontpaleis in Brussel. Volgens Steven Vanackere biedt de Europese campagne voor de afschaffing van de doodstraf door de inwerkingtreding van het Verdrag van Lissabon interessante mogelijkheden voor de Europese externe actiedienst en de hoge vertegenwoordiger voor het buitenlands EU-beleid, Catherine Ashton. De baas van de Belgische diplomatie herinnerde ook aan de onaantastbaarheid van de mensenrechten in de hele wereld. Standaard, maandag 12 juli 2010

Meer informatie over de afschaffing van de doodstraf in België vind je op www.amnesty.be/doodstraf


Educatief pakket

10

RESULTATEN Op Schrijf-ze-VRIJdag voeren we actie voor twee terdoodveroordeelden. ‘Haalt dat wel iets uit?’ zal je je misschien afvragen. Met reden, want waarom zou je brieven schrijven aan overheden die de mensenrechten schenden als die gewoon in de papiermand verdwijnen? Toegegeven, niet al onze acties hebben resultaat. We voeren bijvoorbeeld al jarenlang actie tegen de doodstraf in Irak. Nochtans moeten we regelmatig slecht nieuws melden uit dat land.

Hafez Ibrahim toont een artikel over zijn vrijlating

Maar we weten dat onze schrijfacties vaak wel resultaat hebben. In één op de vier gevallen kunnen we een verbetering van de situatie melden. Dus schrijven heeft zeker zin! Om je een hart onder de riem te steken, geven we je het verhaal van Ibrahim Hafez mee. ‘Ik dank mijn leven aan Amnesty International. Nu wijd ik dat leven aan campagne voeren tegen de doodstraf en aan het verdedigen van de mensenrechten.’ Dat zijn de woorden van Hafez Ibrahim, een 22-jarige Jemeniet. In april 2010 ontmoette hij Amnesty onderzoeker Lamri Chirouf. Hafez is Amnesty erg dankbaar en is zeker dat Amnesty ervoor gezorgd heeft dat hij niet geëxecuteerd werd voor een misdrijf dat hij als kind zou hebben gepleegd. Hafez was 16 toen hij een trouwfeest bijwoonde in zijn thuisstad Ta’izz. Sommige gasten waren gewapend. Op een gegeven moment ontstond er een gevecht, een geweer ging af en iemand werd gedood. Ibrahim werd als schuldige aangewezen. Hij werd veroordeeld tot de doodstraf, hoewel hij minderjarig was. Hij mocht geen beroep aantekenen. 2,5 jaar later kreeg onderzoeker Lamri Chirouf in het internationaal hoofdkwartier van Amnesty in Londen een SMS- je van Hafez. Het bericht luidde: ‘Ze gaan ons executeren. Hafez’ Amnesty schoot onmiddellijk in actie. Activisten van Amnesty stuurden brieven aan de president van Jemen. Die reageerde onmiddellijk door de executie uit te stellen. Zo kreeg de familie van het slachtoffer de gelegenheid om na te denken over vergiffenis voor de dader. Het Jemenitische recht kent immers de mogelijkheid voor de familie om de dader van een misdrijf op een familielid te vergeven in ruil voor een bepaalde som geld of tegenprestatie. Eerst wou de familie geen vergiffenis geven. Daarop stuurde Amnesty activisten opnieuw brieven aan de President. Er kwam een nieuw uitstel. Uiteindelijk stemde de familie van het slachtoffer toch toe. Hafez is nu 22 en studeert rechten aan de Universiteit van Sana’a, de hoofdstad van Jemen. Hij wil zijn leven wijden aan het verdedigen van de mensenrechten.


Educatief pakket

11

DOODSTRAF IN IRAK Irak is één van de trieste koplopers in het jaarlijkse executiecijfer wereldwijd. In 2009 voerden de Irakese autoriteiten minstens 120 executies uit, meestal op grond van vermeende terroristische activiteiten. Meer dan 900 mensen, waaronder 17 vrouwen, liepen eind 2009 het risico om onmiddellijk geëxecuteerd te worden. Hun juridische mogelijkheden zijn uitgeput. Hun doodvonnis werd door de Presidentiële Raad bekrachtigd, wat betekent dat de executie elk moment kan gebeuren. Actie tegen de doodstraf in Irak De Irakese regering is verre van transparant over haar doodstrafbeleid. Er wordt weinig informatie vrijgegeven en verschillende executies werden in het geheim uitgevoerd. Op 10 juni 2009 bijvoorbeeld werden 19 mensen, waaronder 1 vrouw, in het geheim geëxecuteerd. Slechts door een informatielek kwam de rest van de wereld dit te weten. Verschillende doodstrafvonnissen werden uitgesproken na een oneerlijk proces.

Amnesty International heeft de Irakese autoriteiten al meermaals gevraagd om een onmiddellijk moratorium in te stellen op de executies en vervolgens de doodstraf af te schaffen. Op 18 december 2008 steunden maar liefst 106 landen een resolutie van de Verenigde Naties voor een moratorium op het gebruik van de doodstraf. Irak was één van de 46 landen die tegen de resolutie stemden.

DOODSTRAF ONDER SADDAMS BEWIND Saddam Hoessein voerde jarenlang een dictatoriaal regime in Irak. Onder zijn wreed bewind werd de doodstraf op zeer grote schaal toegepast. De doodstraf werd zelfs ingeroepen voor activiteiten die niet als misdaad kunnen beschouwd worden. Zo werden politieke tegenstanders op deze manier uit de weg geruimd. Maar ook journalisten, kritische studenten, zakenmensen en leden van seculiere en godsdienstige organisaties werden geëxecuteerd. Anderen verdwenen spoorloos of werden koudweg afgemaakt, zonder enige vorm van proces. Amnesty International heeft nooit kunnen vaststellen hoeveel mensen jaarlijks de doodstraf kregen of geëxecuteerd werden. De Irakese autoriteiten publiceerden geen statistieken en maakten executies vaak ook niet publiek.

DOODSTRAF NA SADDAM Toen de Verenigde Staten in 2003 Irak binnenvielen, kwam er een einde aan het dictatoriaal regime van Saddam Hoessein. Een groot deel van de getraumatiseerde Irakese bevolking hoopte en verwachtte dat Saddams zwanenzang zou leiden naar een nieuw hoofdstuk in hun leven. Een hoofdstuk waar mensenrechten zouden gerespecteerd en gepromoot worden. Een nieuw begin waarin marteling, moorden en de doodstraf nog enkel zouden bestaan als een slechte herinnering uit een ver verleden. De start van het nieuwe Irak leek beloftevol. Op 10 juni 2003, een maand nadat hij aan de macht kwam, besloot het hoofd van de interim Coalition Provisional Authority om de doodstraf op te schorten. In 2004 werd de CPA vervangen door de Irakese interim-regering. Deze machtswissel ging echter ook gepaard met de herinvoering van de doodstraf. Sinds 2004 heeft de Irakese regering de toepassing van de doodstraf uitgebreid.


Educatief pakket

12

REDENEN VOOR HERINVOERING De huidige Irakese regering die in 2006 aan de macht kwam, is ervan overtuigd dat de doodstraf noodzakelijk is. De doodstraf moet er voor zorgen dat het wijdverspreide geweld afneemt. Echter, sinds de herinvoering van de doodstraf is in Irak het geweld niet verminderd. Bomaanslagen door gewapende groeperingen blijven bijvoorbeeld deel uitmaken van de dagelijkse realiteit van de Irakese bevolking. Deze aanslagen worden meestal uitgevoerd door een zelfmoordcommando. De methode van deze aanslagen illustreert duidelijk dat de doodstraf hiervoor geen afschrikmiddel is en ze niet zal doen afnemen. Desondanks blijft de Irakese regering felle voorstander van de doodstraf. Een nobele uitzondering is president Jalal Talabani. Hij was jarenlang tegenstander van de doodstraf. Helaas heeft hij zijn macht om doodvonnissen al dan niet te bekrachtigen gedelegeerd aan twee afgevaardigden. De Presidentiële Raad bekrachtigt de doodstraf en voert de executie uit nadat ze door het Hof van Cassatie werd bevestigd. Irak heeft ironisch genoeg ook een minister die bevoegd is voor mensenrechten. In een interview voor een Spaanse krant in 2009 vertelde ze dat de doodstraf momenteel hoogst noodzakelijk is in Irak. Het afschaffen van de doodstraf is volgens haar nog lang niet aan de orde. Amnesty International is diep teleurgesteld dat een minister die moet instaan voor mensenrechten de doodstraf promoot. Amnesty vraagt de minister om mensenrechten op de voorgrond te plaatsen en executies als een zaak van hoogdringendheid af te schaffen.

REIKWIJDTE VAN DE DOODSTRAF De Irakese Strafwet uit 1969 schrijft de doodstraf voor als straf voor een groot aantal misdaden. Moord met voorbedachten rade, het in gevaar brengen van de nationale veiligheid, schade toebrengen aan publieke eigendom en gewelddadige pogingen om de overheid af te zetten zijn enkele voorbeelden van misdaden waarvoor de doodstraf geldt. Sinds 2003 is het toepassingsgebied van de doodstraf verder uitgebreid door het invoeren van de antiterrorismewet en de totstandkoming van het ‘Supreme Iraqi Criminal Tribunal’ in 2005. Dit tribunaal Strop kan de doodstraf uitspreken voor genocide, misdaden tegen de mensheid, oorlogsmisdaden en het lidmaatschap van of steun aan gewapende groeperingen. In het strafwetboek voor de Irakese interne veiligheidsdiensten (2008) en het Irakese militaire wetboek (2007) worden misdaden die gepleegd zijn door militairen, politie en andere veiligheidsdiensten bestraft met de doodstraf. Het doorspelen van staatsgeheimen en militaire plannen, sabotage en het moedwillig schade toebrengen aan transportmiddelen zijn misdrijven waarvoor de doodstraf wordt toegepast. De doodstraf wordt ook uitgesproken voor misdrijven zonder dodelijk gevolg, bijvoorbeeld ontvoeringen.

ONEERLIJKE PROCESSEN Het overgrote deel van de doodvonnissen wordt uitgesproken door het Central Criminal Court of Iraq. Processen die voor dit Hof worden gevoerd, voldoen zelden aan de internationale standaarden voor een eerlijk proces. Bekentenissen worden vaak door middel van foltering verkregen. Deze “bekentenissen” worden vervolgens als bewijs aangevoerd tijdens het proces. De klachten van foltering worden zelden of nooit


Educatief pakket

13

onderzocht. Beklaagden kunnen ook vaak niet hun eigen advocaat kiezen. Hun advocaat wordt door het hof toegewezen als ze zelf geen advocaat kunnen betalen. De kwaliteit van deze verdediging is vaak ondermaats. Sommige advocaten weigeren zelfs om een beklaagde te verdedigen die beschuldigd werd van terrorisme uit angst voor aanslagen. Processen die voor het SICT worden gebracht, voldoen eveneens zelden aan de internationale normen voor een eerlijk proces. Politieke inmenging ondermijnt de onafhankelijkheid en onpartijdigheid van dit hof. Zo werd één van de rechters tijdens het proces van Hoessein vervangen door een rechter die een groter voorstander van de doodstraf was. Het tribunaal schiet ook tekort in het bewaken van de veiligheid van betrokkenen. Verschillende advocaten, rechters en openbare aanklagers werden al door gewapende groeperingen vermoord. Volgens het internationaal recht kan de doodstraf enkel uitgevoerd worden als ze voorafgegaan werd door een finaal oordeel uitgebracht door een bekwaam hof. Dit betekent dat het verbod op foltering en andere mishandelingen, dat vastgelegd is in internationaal recht, moet gerespecteerd worden. Als een gevolg van dat verbod mag ook elke bekentenis die werd verkregen door middel van foltering of andere mishandeling niet gebruikt worden als bewijs in een proces. Volgens het internationaal recht moet er aan verschillende voorwaarden voldaan worden om een eerlijk proces te kunnen waarborgen: De beklaagde heeft het recht op een publieke hoorzitting voor een bekwaam, onpartijdig en onafhankelijk hof. De beklaagde is onschuldig tot het tegendeel is bewezen. De beklaagde heeft toegang tot een eigen gekozen advocaat. Men heeft het recht om getuigen voor de verdediging op te roepen. De hoogste standaarden voor bewijsmateriaal worden gehanteerd.


Educatief pakket

14

DOODSTRAF IN DE VERENIGDE STATEN RECENTE CIJFERS EN TRENDS De toepassing van de doodstraf in de Verenigde Staten is het laatste decennia sterk afgenomen. In het laatste decennium is het aantal veroordelingen tot de doodstraf met 60% verminderd. In Texas, de staat met de meeste executies, wordt de doodstraf ook aanzienlijk minder toegepast. In maart 2009 de werd Nieuw Mexico de 15 staat die de doodstraf afschafte. Toch blijft Amerika nog steeds één van de koplopers in het aantal executies. In 2009 werden 105 mensen ter dood veroordeeld. 52 Amerikanen werden in 2009 geëxecuteerd. 24 executies werden uitgevoerd in de staat Texas. In 2010 werden er tot en met juli 34 mensen geëxecuteerd. 15 executies zijn gepland voor de komende maanden. De houding van de publieke opinie ten aanzien van de doodstraf is ook veranderd. Dit kan te wijten zijn aan het toenemende besef dat ook onschuldige mensen ter dood kunnen veroordeeld worden.

EXECUTIEMETHODEN De voornaamste executiemethode in Amerika is het gebruik van een dodelijke injectie. Alleen de staat Nebraska gebruikt deze executiemethode niet (zie tabel op volgende pagina). Sinds de eerste executie door middel van dodelijke injectie in 1982 zijn al meer dan 1000 terdoodveroordeelden op deze manier geëxecuteerd. Sommige staten gebruiken naast de dodelijke injectie ook nog andere executiemethoden. Ophanging, het vuurpeleton, vergassing en elektrocutie zijn andere executiemethoden die tot op heden nog steeds mogelijk zijn in Amerika. De dodelijke injectie wordt door voorstanders van de doodstraf vaak omschreven als een humane executiemethode. De terdoodveroordeelde krijgt een spuitje en zou geen pijn voelen. De realiteit is jammer genoeg anders. Het toedienen van een dodelijke Bed voor dodelijke injectie injectie (bestaande uit 4 inspuitingen) vraagt om medische procedures en kennis. Wanneer men geen ervaring heeft, kan men onnodig leed veroorzaken. Romell Broom, een 53-jarige Amerikaan moest geëxecuteerd worden op 15 september 2009. De beul kon echter geen bruikbare ader vinden en gaf pas op na twee uur zoeken. Broom had continu pijn. Zijn executie werd uitgesteld. Broom heeft een klacht ingediend tegen de staat Ohio. Het inzetten van medisch personeel voor het toedienen van de dodelijke injectie is problematisch. Medisch personeel heeft immers de eed van Hippocrates gezworen, waardoor men een verbintenis heeft aangegaan om mensenlevens te redden en niemand te kwetsen. In verschillende staten waar de doodstraf wordt uitgevoerd, is het medische personeel echter bij wet verplicht om aanwezig te zijn, te assisteren bij executies en soms zelfs executies uit te voeren. Ohio heeft in 2009 als eerste staat de toediening van 1 inspuiting ingevoerd. Dodelijke injectie Alabama Arizona

*

a


Elektrocutie Alabama Arkansas

* b

Vergassing Arizona

a

California

Ophanging Delaware

*

Educatief pakket

Vuurpeleton

c

New Hampshire

Oklahoma g

Utah

h

*

15

Dodelijke injectie

Elektrocutie

Arkansas

b

Florida

California

*

Illinois

*

Maryland

j k

Kentucky

Connecticut

Oklahoma

Florida

c

Missouri h

Tennessee

Georgia

Virginia

Ophanging Washington

Vuurpeleton

*

f

*

Wyoming

South Carolina

*

e

Mississippi

Colorado Delaware

Vergassing

i

*

d

*

Idaho Illinois

j

Indiana Kansas k

Kentucky Louisiana

e

Maryland

f

Mississippi Missouri

*

Montana Nebraska

l

Nevada New Hampshire

g

North Carolina Ohio

m

Oklahoma

h

Oregon Pennsylvania South Carolina South Dakota Tennessee

*

n

d

Texas *

Utah

U.S. Military U.S. Government Virginia

*

Washington

*

i

Wyoming

WILLEKEUR Of iemand al dan niet de doodstraf krijgt, hangt af van allerhande factoren. Bijgevolg is er sprake van willekeur: terwijl persoon x voor bepaalde feiten veroordeeld wordt tot de doodstraf, zal persoon y voor diezelfde feiten een lichtere straf krijgen. Een greep uit die factoren:


Educatief pakket

16

Bijna niemand van de terdoodveroordeelden heeft genoeg geld voor een advocaat. Hun advocaat wordt daarom toegewezen door de rechtbank. Deze toegewezen advocaten hebben te weinig ervaring met rechtszaken waarbij de doodstraf geëist wordt, zijn overwerkt en onderbetaald. De doodstraf wordt meer geëist wanneer het slachtoffer van een moord blank is. Slechts twee procent van de personen die een misdaad hebben gepleegd waarvoor de doodstraf kan gevraagd worden, wordt ook effectief tot de doodstraf veroordeeld. Medebeklaagden krijgen vaak disproportioneel lichtere straffen. Zo kan het voorkomen dat een beklaagde de doodstraf krijgt terwijl de andere beklaagde (slechts) enkele jaren celstraf krijgt opgelegd. Het is de aanklager die beslist of hij/zij al dan niet de doodstraf zal vragen. De lokale politiek, de locatie van de misdaad, belangengroeperingen zijn enkele van de factoren die het verschil kunnen maken. Ook bestaat er een geografische willekeurigheid. Zo wordt maar liefst 80 % van de executies uitgevoerd in de zuidelijke staten van Amerika.

DOODSTRAF EN RAS Sinds 1977 werd het overgrote merendeel van de terdoodveroordeelden geëxecuteerd omwille van de moord op een blank slachtoffer, hoewel de helft van alle moordslachtoffers van Afro-Amerikaanse afkomst zijn. Vanaf de aanklacht tot de veroordeling worden de AfroAmerikaanse beklaagden slechter behandeld dan blanken. Maar ook het slachtoffer wordt omwille van zijn/haar afkomst anders behandeld. Zo lijkt het leven van een Afro-Amerikaans slachtoffer minder waard te zijn dan dat van een blank slachtoffer. De jury’s bestaan in heel veel gemeenschappen bijna altijd volledig uit blanke juryleden.

Troy Davis, al 15 jaar in de dodencel de

Een rapport van de American Bar Association concludeerde dat 1/3 van de Afro-Amerikaanse terdoodveroordeelden in Philadelphia levenslang hadden gekregen als ze niet van Afro-Amerikaanse afkomst waren. Een studie uit 2003 door de universiteit van Maryland concludeerde dat ras een zeer belangrijke rol speelde in het veroordelen tot de doodstraf. Aanklagers vragen vaker de doodstraf aan wanneer het slachtoffer blank is. Ze vragen de doodstraf ook opmerkelijk minder aan wanneer het slachtoffer van Afro-Amerikaanse afkomst is. Een studie over de doodstraf in Connecticut uit 2007 bracht aan het licht dat Afro-Amerikaanse beklaagden drie keer meer de doodstraf kregen dan blanke beklaagden wanneer het slachtoffer blank was.

DOODSTRAF EN ONSCHULD Sinds 1973 zijn meer dan 139 terdoodveroordeelden vrijgelaten omdat ze onschuldig bleken te zijn. In 2003 alleen al kwamen er 12 onschuldigen vrij. In 2009 kwamen er nog eens 9 onschuldige terdoodveroordeelden vrij. Deze 9 mensen brachten in totaal maar liefst 121 jaar onschuldig in de cel door.


Educatief pakket

17

In 2009 werd in Alabama Daniel Wade Moore eindelijk vrijgelaten. Hij werd in 2002 ter dood veroordeeld omwille van de verkrachting en moord op Karen Tipton. Hij werd in 2009 vrijgesproken toen 256 pagina’s aan achtergehouden bewijsmateriaal publiek werden gemaakt. Tot op heden is er geen bewijsmateriaal dat Amerika een onschuldige persoon heeft geëxecuteerd sinds 1977. Verschillende terdoodveroordeelden zijn echter veroordeeld terwijl er grondige twijfel was over hun schuld. Denk bijvoorbeeld aan Cameron Willingham. Hij werd in 2004 geëxecuteerd omwille van moord door brandstichting. In 2009 werd door verder onderzoek de brandstichting echter betwist. De Commissie die zich over deze zaak buigt, moet nog een finaal rapport uitbrengen. Dat onschuldige mensen veroordeeld worden tot de doodstraf kan het gevolg zijn van verschillende factoren. Een slechte advocaat, discriminatie, het verkeerd interpreteren van bewijsmateriaal en de lokale druk om een moordzaak op te lossen zijn slechts enkele voorbeelden.

‘VRIJWILLIGE’ DOODSTRAF Terdoodveroordeelden die niet in beroep gaan worden vaak omschreven als personen die vrijwillig voor de doodstraf kiezen. Het ‘vrijwillig’ kiezen voor de doodstraf kan het resultaat zijn van verschillende factoren: Mentale of lichamelijke ziekte Schuldgevoel Religieuze overtuiging De confrontatie met de celcondities en de isolatie Niet geloven in de mogelijkheid van een beroep De wens om controle te hebben over de situatie. 11% van de executies sinds 1977 kunnen omschreven worden als ‘vrijwillige’ executies.


Educatief pakket

18

WERKVORMEN VOOR LAGER ONDERWIJS STEMBUS Duur: 10 minuten Opzet: Deze oefening is geschikt als je een lesuur besteedt aan de doodstraf. Begin de les met de stembus. Elke leerling krijgt een stembiljet waarop hij/zij aankruist dat hij/zij voor of tegen de doodstraf is. Als men tegen de doodstraf is, wil dit wel zeggen dat men ervan overtuigd is dat voor geen enkele misdaad de doodstraf mag geëist worden. De leerlingen geven hun stembiljet af aan de leerkracht. De les wordt verder gezet met bijvoorbeeld een film over de doodstraf of een werkvorm uit het pakket. Op het einde van de les deelt de leerkracht opnieuw een stembiljet uit. Met een telling wordt vastgesteld of er meningen zijn veranderd tijdens de les. Dit kan vervolgens besproken worden in een klassikaal gesprek. GEBRUIK VAN DE DOODSTRAF EERSTE STEMMING IK BEN… VOOR TEGEN (voor alle misdaden)

GEBRUIK VAN DE DOODSTRAF TWEEDE STEMMING IK BEN… VOOR TEGEN (voor alle misdaden)

WAKE Duur: 1 à 2 lesuren Opzet: In Amerika wordt er geregeld een wake gehouden wanneer een executie nadert. Tegenstanders van de doodstraf verzamelen dan voor de poorten van de gevangenis en protesteren in stilte met kaarsjes en posters. Laat de leerlingen in groepjes een poster uitwerken voor één van de terdoodveroordeelden waarvoor we in het pakket schrijven. Indien er meer tijd is, kan je een wake met de leerlingen organiseren op de speelplaats. Dit kan een manier zijn om andere leerlingen te overtuigen om ook een brief te schrijven.


Educatief pakket

19

WERELDKAART Duur: 1 lesuur Opzet: Geef elke leerling een wereldkaart (of laat ze er zelf eentje afdrukken via internet). Lees de landen voor waar de doodstraf nog wordt uitgevoerd en laat de leerlingen deze landen op de kaart met dikke stift aanduiden. Bespreking in de klas.

WOORDEN VERBINDEN Duur: 30 minuten Opzet: Geef de leerlingen elk een blad met onderstaande woordenreeksen. De leerlingen moeten elk woord van de linkerkolom met een woord van de rechterkolom kunnen verbinden. De oplossingen worden klassikaal besproken. Rechter Doodstraf Amnesty International Onschuldig Boete Mensenrecht Spijt Dader China Brieven

Schrijf-ze-VRIJdag recht op leven berouw doet iets verkeerd tegen de doodstraf, altijd en overal niets gedaan straf spreekt straf uit dodelijke injectie hoogst aantal executies

(oplossing: doodstraf – dodelijke injectie; Amnesty International – tegen de doodstraf; onschuldig – niets gedaan; boete – straf; mensenrecht – recht op leven; spijt – berouw; dader – doet iets verkeerd; China – hoogst aantal executies; brieven – Schrijf-ze-VRIJdag)

STELLINGENSPEL Duur: 1 lesuur Opzet: Lees een stelling voor in de klas. De leerlingen moeten zich vervolgens verspreiden in de klas. Als je akkoord bent met de stelling ga je rechts staan. Als je niet akkoord bent, ga je links staan. Tel het aantal leerlingen aan de linker- en rechterkant. Stel dan een bijvraag. Discussieer dan even met de leerlingen. Lees daarna de stelling opnieuw en kijk of het aantal voor- en tegenstanders is veranderd. Wie iemand vermoordt, verdient het niet meer zelf te leven. Bijvragen: Is de staat zelf ook geen moordenaar als ze een moordenaar (via de doodstraf) doodt? Geldt dit ook voor de persoon die iemand doodt tijdens een auto-ongeval? Als de rechtbank zegt dat je schuldig bent, dan zal dit ook wel de waarheid zijn. Daar moet je niet aan twijfelen. Bijvragen: Is iemand die werd vrijgesproken dan altijd onschuldig? Is vergissen niet menselijk? Er werden al mensen uit de dodencel gehaald die onschuldig bleken te zijn. De doodstraf is de enige straf die de pijn van de familie van het slachtoffer kan verlichten. Bijvragen: Door de doodstraf komt het slachtoffer niet terug. Welke straf zou een alternatief kunnen zijn?


Educatief pakket

20

De doodstraf is het enige middel dat misdaden als moord kan stoppen. Bijvragen: In Amerikaanse staten waar de doodstraf geldt, gebeuren er nog steeds moorden. Schrikt de doodstraf dan wel af? Welke alternatieven kan je bedenken?

REBUS Duur: 1 lesuur Opzet: Geef aan elke leerling de rebus op papier. Bespreek vervolgens klassikaal de oplossing (de doodstraf is een wrede straf). Wat vinden de leerlingen van deze stelling? Zijn ze akkoord of niet? Waarom?

-N

S=D

-B

G =ST

+ WR –EN +E


Educatief pakket

-V

BL = STR - FEN

21

WERKVORMEN VOOR MIDDELBAAR ONDERWIJS STEMBUS Geschikt voor alle graden van het middelbaar Duur: 10 minuten Opzet: Deze oefening is geschikt als je een lesuur besteedt aan de doodstraf. Begin de les met de stembus. Elke leerling krijgt een stembiljet waarop hij/zij aankruist dat hij/zij voor of tegen de doodstraf is. Als men tegen de doodstraf is, wil dit wel zeggen dat men ervan overtuigd is dat voor geen enkele misdaad de doodstraf mag geëist worden. De leerlingen geven hun stembiljet af aan de leerkracht. De les wordt verder gezet met bijvoorbeeld een film over de doodstraf of een werkvorm uit het pakket. Op het einde van de les deelt de leerkracht opnieuw een stembiljet uit. Met een telling wordt vastgesteld of er meningen zijn veranderd tijdens de les. Dit kan vervolgens besproken worden in een klassikaal gesprek.

GEBRUIK VAN DE DOODSTRAF EERSTE STEMMING IK BEN… VOOR TEGEN (voor alle misdaden)

GEBRUIK VAN DE DOODSTRAF TWEEDE STEMMING IK BEN… VOOR TEGEN (voor alle misdaden)

STELLINGENSPEL Geschikt voor: alle graden van het middelbaar onderwijs Duur: 1 lesuur Opzet: Lees een stelling voor. Laat de leerlingen een positie innemen: voor, tegen of onbeslist. Laat van elke groep iemand aan het woord en laat de groepen op elkaar inspelen. De doodstraf is het enige middel dat misdaden als moord en verkrachting kan stoppen. De doodstraf mag enkel dienen voor de meest gruwelijke misdaden. De doodstraf schrikt mensen af om een misdaad te plegen. De doodstraf brengt het slachtoffer niet terug. In andere landen wordt de doodstraf nog toegepast. België zou ook die mogelijkheid moeten hebben.


Educatief pakket

22

Er worden ook onschuldige mensen ter dood veroordeeld. Alleen daarom zou de doodstraf al moeten afgeschaft worden. Een dodelijke injectie is geen barbaarse methode zoals steniging. Als de doodstraf via dodelijke injectie wordt toegepast, heb ik er dan ook geen probleem mee. Eén zaak is zeker: een geëxecuteerde zal nooit meer een moord plegen. De man in de straat is voor de doodstraf. De doodstraf verzacht het lijden van de familie van het slachtoffer. Het is meer humaan om mensen te doden dan hen jarenlang op te sluiten in de gevangenis. De doodstraf is discriminerend. Als iemand ter dood veroordeeld wordt, krijgt hij geen kans meer om zijn leven te beteren. Door de doodstraf te ondersteunen, zijn voorstanders eigenlijk ook voorstander van moord en zijn ze hypocriet. (Why do we kill people who kill people to show that killing is wrong?

LETTERS DOOR ELKAAR Geschikt voor: eerste en tweede graad van het middelbaar onderwijs Duur: 30 minuten Opzet: De klas wordt verdeeld in teams. De leerkracht geeft aan elk team de eerste lettercombinatie. Elke lettercombinatie staat voor een manier van executie. Elk team probeert zo snel mogelijk de combinatie te ontcijferen. Ze krijgen pas een volgende combinatie als hun oplossing is goedgekeurd door de leerkracht. Het team dat als eerste alle combinaties heeft opgelost, wint! PIONGANGH (ophanging) RVONPEUULO (vuurpeloton) NGISNIGET (steniging) OOOGDFNIHNT (onthoofding) CIETUKELETRO (elektrocutie) SSAGGINREV (vergassing) JKEILEDOD TINJCEEI (dodelijke injectie)

EEN RECHTVAARDIGE STRAF Geschikt voor: alle graden van het middelbaar onderwijs Duur: 1 lesuur Opzet: Is de doodstraf een mensenrechtenschending? Zijn er alternatieven voor de doodstraf? En hoe bepaal je een juiste straf voor een misdaad? Verdeel de klas in 5 groepjes. Elk groepje krijgt 2 waargebeurde verhalen. Ze moeten bepalen of de straf rechtvaardig was of niet. Indien niet, welke alternatieve straf zouden ze dan voorstellen? De groepjes brengen hun visie voor de klas. Indien er genoeg tijd is, kan dit verder opengetrokken worden naar een klassikaal gesprek. Een Chinese ondernemer lichtte meer dan 10.000 investeerders op voor een totaal bedrag van 387 miljoen dollar. Straf: doodstraf Een voormalige bestuurder van Enron werd veroordeeld voor bedrijfsfraude. Deze fraude leidde tot het verlies van duizenden banen en het verdwijnen van 1 miljard dollar die bedoeld was voor pensioenen en andere voordelen. Straf: 24,5 jaar gevangenisstraf Een zestienjarige blanke student werd veroordeeld wegens poging tot inbraak. Hij is een succesvolle student die uitblinkt in sport. Hij gebruikte geen geweld en heeft geen crimineel verleden. Straf: 3 jaar in een jeugdgevangenis


Educatief pakket

23

Een negentienjarige blanke man en 2 kompanen worden veroordeeld voor roofmoord op 2 personen. De negentienjarige was betrokken maar loste niet het dodelijke schot. De schutter werd veroordeeld tot 25 jaar gevangenisstraf in ruil voor een getuigenis tegen de negentienjarige waarvan werd gedacht dat hij de aanval had beraamd. Straf: doodstraf. Een zestienjarig meisje uit Jordanië werd verkracht door haar broer en werd veroordeeld voor het onteren van haar familie. Straf: doodstraf door middel van steniging Een 25-jarige Afro-Amerikaanse vrouw zonder crimineel verleden werd veroordeeld voor de verkoop van 200 gram cocaïne. Straf: 15 jaar in de cel De familie van een 21-jarige schizofrene jongeman zocht medische hulp. Zij kregen deze hulp niet omdat ze niet de juiste verzekering hadden. De jongeman vermoordde vier jaar later 5 mensen. Straf: doodstraf Een 52-jarige blanke man werd veroordeeld voor de moord op 48 vrouwen. Bovendien werd hij ervan verdacht meer dan 70 vrouwen te hebben vermoord. In ruil voor het opbiechten van de begraafplaatsen van deze vrouwen kreeg hij niet de doodstraf. Straf: levenslange gevangenisstraf Pol Pot, leider van Cambodja (1975-1979) voerde een verschrikkelijk bewind dat leidde tot de dood van meer dan een miljoen mensen. In 1997, op 72-jarige leeftijd, werd hij berecht voor zijn misdaden. Straf: levenslang onder huisarrest Saddam Hoessein, leider van Irak (1979-2003), werd veroordeeld wegens misdaden tegen de menselijkheid waaronder de moord op 148 sjiieten in Dujail. Straf: dood door ophanging

INLEEFSPEL Geschikt voor: alle graden van het middelbaar Duur: 1 lesuur Opzet: Verdeel de klas in groepjes van zes. Elk lid van de groep krijgt een andere rollenkaart. De groep neemt eerst de case door. Vervolgens leest elk groepslid zijn/haar rol en probeert zich in te leven aan de hand van de bijkomende vragen. Vanuit hun rol bespreken ze samen de case. Case: De 26 jarige Robert Delacroix wordt beschuldigd van aanranding van de 17 jarige Anita Delrose. Ze werd aangevallen op de parking van de bioscoop na een laatavondfilm. Ze werd beroofd, geslagen en voor dood achtergelaten. Anita stierf uiteindelijk aan een hoofdwonde, veroorzaakt door een zwaar metalen voorwerp. Anita was een goedlachse studente, een uitstekend atlete en had vele vrienden. Na een lang proces wordt Robert schuldig bevonden en wordt hij veroordeeld tot de doodstraf door middel van een dodelijke injectie. Rollen: lid van de jury familie van Anita familie van Robert iemand uit het dorp waar de moord gebeurde Robert mensenrechtenactivist


Educatief pakket

24

1. JURYLID Je hebt naar alle getuigen, familieleden en de beschuldigde geluisterd. Je kreeg inzage in de soms verwarrende verklaringen die werden afgenomen door de politie. Je bent ervan overtuigd dat Robert schuldig is. De andere juryleden zijn ervan overtuigd dat Robert schuldig is en willen de doodstraf vragen. Jij hebt echter je twijfels bij de doodstraf. Je wil de jury echter ook geen stok in de wielen steken. Wat doe je? Bijkomende vragen: − Hoe sterk denk je dat je beïnvloed zou worden door de andere juryleden? − Als je ook voor de doodstraf pleit, hoe zou jij je voelen als je het bericht krijgt dat Robert werd geëxecuteerd? − Welke alternatieve straf zou je voorstellen indien je niet instemt met de doodstraf?

2. FAMILIE VAN ANITA Je bent de zus of broer van Anita. Na een lang proces wordt Robert schuldig bevonden en krijgt hij de doodstraf. Hoe voel jij je? Bijkomende vragen: − Wat zou je eerste reactie zijn als zus/broer van het slachtoffer? − Zou je vergiffenis kunnen schenken aan Robert? − Denk je de dat de executie van Robert je zou helpen bij het verwerkingsproces? − Welke gevoelens heb je voor de familie van Robert?

3. FAMILIE VAN ROBERT Je bent de zus of broer van Robert. Robert kwam in het verleden al vaak in aanraking met het gerecht. Je hoopte echter altijd dat hij zijn leven wel zou beteren. Je bent emotioneel op. Na een lang proces hoor je dat Robert de doodstraf krijgt. In theorie ben je voorstander van de doodstraf, maar nu komt het wel echt dichtbij. Zal je Robert steunen wanneer hij in ‘death row’ zit? Bijkomende vragen: − Wat zou jouw reactie zijn wanneer je hoort dat Robert ter dood werd veroordeeld? − Je bent overtuigd van zijn schuld. Hoe beïnvloedt dit jouw relatie met Robert? − Ben je nog voorstander van de doodstraf nu een eigen familielid ter dood werd veroordeeld? − Zou je Robert bezoeken in de gevangenis? − Denk je dat Robert kan veranderen en een beter man worden?

4. DORPSGENOOT Je woont in hetzelfde dorp als Robert en Anita. Je kende beiden persoonlijk. Heeft de moord een invloed op het leven in het dorp? Bijkomende vragen: − Hoe zou je op de moord reageren als je de beste vriend van Robert zou zijn? − Wat voor invloed zou de moord, die zo dichtbij gebeurde, op jou en de gemeenschap hebben? − Hoe zou de veiligheid in jouw dorp kunnen verbeteren? − Hoe zou je reageren als je de beste vriend zou zijn van Anita?


Educatief pakket

25

5. ROBERT Je bent beschuldigd van moord op Anita Delrose. Je zit momenteel in ‘death row’ te wachten op je executie. Je probeert het beste te maken van de tijd die je nog rest. Je mag geen fysiek contact hebben met andere gevangenen of bezoekers. Slechts 1 keer per week mag je de cel verlaten om een klein wandelingetje te maken. Je eten krijg je door een schuif in je celdeur. Alle mensen die je ontmoet, zitten in hetzelfde schuitje en zullen vroeg of laat geëxecuteerd worden. Wat doe je? Bijkomende vragen: − Wat is jouw reactie op jouw terdoodveroordeling? − Welke emoties ervaar je tijdens je eerste maanden op ‘death row’? − Wat wil je nog in je leven bereiken? Waar liggen je prioriteiten? Heb je eigenlijk nog een leven? − Denk je soms aan Anita en aan haar familie? Zou je contact met haar familie willen hebben? − Heb je rechten in de gevangenis?

6. MENSENRECHTENACTIVIST Jij gelooft niet in de doodstraf, het is een onmenselijke en onomkeerbare straf. Je gelooft dat de doodstraf de ultieme mensenrechtenschending is. Je wil dat de doodstraf wordt afgeschaft. Bijkomende vragen: − Welke mensenrechten worden geschonden door de doodstraf? − Hoe zou je de voorstanders van de doodstraf kunnen overtuigen van jouw visie? − Wat zou je voor Robert doen? − Zou je de familie van Anita contacteren? − Zou je de hulp inroepen van een organisatie als Amnesty International?

QUIZ Geschikt voor: alle graden van het middelbaar Duur: 30 minuten Opzet: lees de vragen voor en laat de leerlingen individueel hun antwoorden noteren op een blad papier. De antwoorden worden klassikaal besproken. Vraag 1: hoeveel landen hebben de doodstraf afgeschaft voor alle misdaden? a) allemaal (197) b) 139 c) 95 Antwoord c: in 2009 waren er 95 landen die de doodstraf volledig uit hun strafwetboek hebben geschrapt. Vraag 2: welk Europees land past de doodstraf nog toe? a) Belarus b) België c) Portugal Antwoord a: in maart 2010 werden er nog 2 executies uitgevoerd. Vraag 3: geef 3 manieren waarop de doodstraf wordt uitgevoerd Antwoord: onthoofding, steniging, ophanging, elektrocutie, vuurpeloton, dodelijke injectie, vergassing Vraag 4: hoeveel geregistreerde executies gebeurden er in 2009 (China niet meegerekend) a) minstens 225


Educatief pakket

26

b)minstens 714 c) minstens 1463 Antwoord b: 18 landen voerden in 2009 samen 714 executies uit. China werd niet in deze telling opgenomen omdat de doodstrafcijfers een staatsgeheim zijn. Verschillende bronnen schatten dat er per jaar duizenden mensen geëxecuteerd worden in China. Vraag 5: leg uit waarom het echte aantal waarschijnlijk hoger ligt In verschillende landen worden de doodstrafcijfers niet publiek gemaakt of zijn de statistieken niet juist. Zo zouden er volgens officiële statistieken in 2006 1010 mensen geëxecuteerd zijn in China maar betrouwbare rapporten onthullen dat het echte cijfer eerder bij de 8000 lag. Vraag 6: noem de 5 landen die de doodstraf het vaakst hebben uitgevoerd in 2009 China, Iran, Irak, Saoedi-Arabië, Verenigde Staten, Jemen Vraag 7: welke Amerikaanse staat had het hoogst aantal executies in 2009? a) New Mexico b) Texas c) Florida Antwoord b: Texas met 24 executies Vraag 8: wanneer schafte België de doodstraf af? a) 1965 b) 1987 c) 1996 Antwoord c: in 1996

WAKE Geschikt voor alle graden van het middelbaar onderwijs Duur: 1 à 2 lesuren Opzet: In Amerika wordt er geregeld een wake gehouden wanneer een executie nadert. Tegenstanders van de doodstraf verzamelen dan voor de poorten van de gevangenis en protesteren in stilte met kaarsjes en posters. Laat de leerlingen in groepjes een poster uitwerken voor één van de ter doodveroordeelden waarvoor we in het pakket schrijven. Indien er meer tijd is kan je een wake met de leerlingen organiseren op de speelplaats. Dit kan een manier zijn om andere leerlingen te overtuigen om ook een brief te schrijven.

FILMTIPS Dead man walking (1995) Speelfilm, Verenigde Staten, 122 minuten Vanaf 16 jaar Een non (Susan Sarandon) komt in contact met een moordenaar (Sean Penn) die in een dodencel wacht op zijn executie. Zij voelt mee met zowel de moordenaar als de familie van zijn slachtoffer.


Educatief pakket

27

The life of David Gale (2003) Speelfilm, Verenigde Staten, 130 minuten Antidoodstrafactivist belandt in de dodencel. Met Kevin Spacey als terdoodveroordeelde en Kate Winslet als verslaggever die overtuigd is van zijn onschuld. Ze heeft 24 uur voordat hij wordt terechtgesteld.

CONTACT Vragen of opmerkingen? Neem contact op met: Amnesty International Vlaanderen vzw Kerkstraat 156 2060 Antwerpen T: 03 271 16 16 F: 03 235 78 12 E: [email protected] www.amnesty.be/schrijfzevrijdag


Educatief pakket

28

FICHES FICHE 1: CREATIEF ACTIEVOEREN Naast de briefschrijfacties en het inhoudelijke aspect kunnen de leerlingen natuurlijk ook heel creatief aan de slag gaan. We krijgen vaak toffe reacties van ex-leerlingen die verhalen vertellen over creatieve initiatieven rond de Schrijf-ze-VRIJdag. Deze blijven duidelijk beter in hun geheugen plakken! De voorbije jaren hebben we ongelofelijk veel voorbeelden gekregen van toffe activiteiten. Je kon het zo gek niet bedenken. Van het maken van eigen affiches tot toneelvoorstellingen, van tentoonstellingen tot het uitgeven van krantjes. Hele middag-happenings worden georganiseerd! Laat de creativiteit de vrije loop. Zo kan elke leerkracht voor zijn specifiek terrein echt wel een item of een competentie naar boven laten borrelen bij de leerlingen. Een leerkracht lichamelijke opvoeding organiseert een briefestafette, snit & naad gaan voor het maken van T-shirts en showen die op de happening, houtbewerking maakt een reuzenkaars, de leerkracht plastische opvoeding laat tekeningen of spandoeken maken om de happening in te kleden, een muziekquiz kan ook niet ontbreken, enz. Een toffe happening waar elke klas kan aan deelnemen! Laat je niet graag de postzegels betalen door de leerlingen, dan kan je geld inzamelen door fondsenwervende acties te organiseren. Meestal worden hier kleine items verkocht door de leerlingen die ze zelf gemaakt en gecreëerd hebben. Dat kan gaan van verkoop van puddinkjes, cakejes en andere hapjes tot het verkopen van kleine zelfgemaakte spulletjes. Verzamel je graag wat fondsen om de Amnesty werking door het academiejaar te verzekeren, dan kan je misschien nadenken over wat grotere sponsoractiviteit. Onder het motto ‘Sponsor-ze-VRIJ’ gaan allerlei sponsormanifestaties door. Sponsorloop, lesmarathon, kilometerzwemmen, (rol)schaatsestafette, enz… Een mensenrechtenfuif krijgt de naam ‘Fuifze-VRIJ’ mee. Met een slogan op elke inkomkaart en een zaal versierd met posters en reusachtige brieven. Een fuif met dát kleine accentje erbij, maakt er een echte Amnestyfuif van. Actie voeren voor mensenrechten, het kan ook leuk zijn! Indien jullie graag een vlag lenen of wat extra promotiemateriaal willen hebben mag je ons steeds contacteren. Uiteraard kan je ook fondsen verzamelen om de werking van Amnesty International te ondersteunen, met het ingezamelde geld kan ons Internationaal Secretariaat onder andere onderzoek verrichten naar mensenrechtenschendingen wereldwijd. Deze centen mag je storten op rekening 000-0000082-82, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen. Vergeet zeker niet in de mededeling je school te vermelden en dat het bedrag op de Schrijf-ze-VRIJdag is bijeen gesprokkeld. Veel succes!


Educatief pakket

29

FICHE 2: TIPS OPVALLENDE ACTIES Elk jaar zetten honderden scholen zich in om van de Schrijf-ze-VRIJdag een spetterende actie te maken. Met tonnen creativiteit en wilde ideeën wordt deze actie door jullie steeds in een nieuw kleedje gestoken. Regelmatig krijgen we echter de vraag van leerkrachten om enkele tips om de Schrijf-ze-VRIJdag nog meer te laten leven in hun school. Ze willen immers buiten hun eigen klas ook de rest van de school betrekken. Maar hoe doe je dat als je er zelf geen les aan geeft? Met deze tips moet het zeker lukken om de gehele school op 15 oktober in een Amnesty bad te dompelen! We’re flying high Ballonnen, wie is er niet gek op? Ballonnen kunnen de sfeer op een speelplaats onmiddellijk veranderen. Je kan bijvoorbeeld ballonnen nemen in de kleuren van de Irakese of Amerikaanse vlag om zo aandacht te vestigen op de schrijfacties in dit pakket. Zo is meteen ook de school versierd! Of een heuse ballonnenboog aan de ingang plaatsen. Een ander leuk idee is het organiseren van een ballonnenrace. Laat de jongeren kaartjes maken met aan de ene zijde een korte schets van de problematiek van de doodstraf en de link naar de website van Amnesty en langs de andere zijde hun gegevens. Laat ze ook hun eigen ballon versieren. Verzamel de leerlingen op de speelplaats en laat de ballonnen met de kaartjes gezamenlijk opstijgen. De ballon die het verst gevlogen heeft, wint. Ballonnen zijn praktisch in elke speelgoedwinkel te vinden, kleine heliumflesjes kan je aan een schappelijke prijs aankopen of zelfs huren. Banner Met banners kan je de schoolpoort of de schoolgangen opvrolijken en weet iedereen meteen wat er te gebeuren staat. Een banner voor binnenhuis gebruik kan je gemakkelijk maken met overschotjes van bijvoorbeeld behangpapier. Laat de leerlingen de banner zelf maken met verf, knipsels of stempels. Een banner voor buiten kan je bijvoorbeeld maken van een oud laken en verf. Banners kunnen zowel vertikaal als horizontaal gehangen worden. Woorden en tekeningen kunnen gecombineerd worden. Bedenk goed op voorhand wat je juist op de banner wil zetten. Op die manier kan je de afmeting juist inschatten. Hou je boodschap eenvoudig en controleer op het einde even de spelling. Een foutje sluipt er immers snel in. Een kleine banner kunnen de leerlingen ook maken voor thuis achter het raam. Zo bereiken we met onze actie nog meer mensen! Lettermannetjes Een variant van een banner is het lettermannetje. Bepaal welke boodschap je wil meegeven aan de voorbijgangers. Knip die slogan uit grote kartonnen platen. Elke leerling kan vervolgens een letter voor zich houden en vormt samen met de andere leerlingen de slogan. Een eyecatcher van formaat. Voor de durvers kan er zelfs een choreografietje bij bedacht worden. T-Shirts Een T-shirt customizen is in. Beroemdheden ontwerpen bijvoorbeeld zelf T-shirts voor een grote winkelketen om zo het onderzoek naar AIDS te ondersteunen. Een ideaal en leuk promotiemiddel voor de Schrijf-ze-VRIJdag lijkt ons (en ook een tof souvenir!). Laat de jongeren reclame maken voor de schrijfactie door ‘reclame t-shirts’ aan te trekken. Een groep die met hetzelfde T-shirt rondloopt valt op en kan zo gemakkelijk zijn boodschap


Educatief pakket

30

overdragen. De jongeren kunnen deze zelf ontwerpen. Witte T-shirts kan je aan zeer lage prijs reeds aankopen. De T-shirts kan je met stiften of verf bewerken. Make up Iedereen heeft zich wel eens een keertje laten omvormen tot een vlinder of een leeuw met behulp van grime. Ook die make-up kunnen we gebruiken om meer zichtbaarheid te creëren. Laat de artiest op jouw school de gezichten beschilderen met Irakese of Amerikaanse vlaggen of de Amnesty kaars. Geschikte make up kan je vinden in een winkel die carnavalartikelen verkoopt. Zorg ook voor voldoende handdoeken of natte doekjes om de gezichten na de actie opnieuw schoon te maken. Muurschildering Muurschilderingen zijn al eeuwen een manier om een boodschap uit te dragen. Ze kunnen zowel binnen- als buitenhuis gemaakt worden. Je kan kiezen voor blijvende verf of voor vergankelijk krijt. Maar je kan ook een muur beplakken met papier en zo een muurschildering zonder blijvende gevolgen creëren. Kies een geschikte muur die centraal staat. Maak een ontwerp op een blad papier en teken dit ontwerp vergroot over op de muur. Vervolgens kunnen de schilders aan de slag. Zij nemen elk een stukje van de muur voor hun rekening. Boodschap op de muur Maak van de centrale gang op jouw school een ‘democracy wall’. Een muur waarop de leerlingen hun spontane ideeën over Amnesty, mensenrechten en doodstraf kunnen noteren. Later kunnen enkele uitspraken bijvoorbeeld besproken worden in klasverband. De muur creëer je door witte papieren op de muur te plaatsen. Op deze papieren kunnen jongeren dan, en passant, een boodschap neerschrijven, maar even goed vragen of een antwoord op een eerder gestelde vraag noteren. Een wit blad schrikt sommige mensen af, je kan dus als start al enkele ideeën of vragen noteren. Mozaïek Een speelplaats bestaat meestal uit saaie, grijze vloertegels. Waarom transformeren we dat saaie grijs niet tot een oproep tot actie? Bepaal met leerlingen het ontwerp van een reuzenmozaïek. Dat kan bijvoorbeeld de Amnestykaars zijn, of een geschreven boodschap. Breng die mozaïek tot leven op de speelplaats. Elke tegel kan dan een segment zijn in de tekening. Leerlingen gaan met straatkrijt te werk. Wanneer de mozaïek af is kan ze van de bovenste verdiepingen goed bekeken worden.

Hebben jullie een fantastische visuele actie georganiseerd? Vergeet dan vooral niet om jullie creativiteit op de gevoelige plaat vast te leggen. Uiteraard zijn wij heel nieuwsgierig naar jullie acties. Stuur jullie fotootjes en/of filmpjes op naar ons secretariaat: per mail: [email protected]; per post: Amnesty Vlaanderen, t.a.v. Danielle Hennaert, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen. Hartelijk dank!


Educatief pakket

31

FICHE 3: DVD Ook dit jaar kozen we enkele beeldfragmenten uit die bij het educatief pakket gebruikt kunnen worden. Dit materiaal kan zeker voor grote groepen dienen. Tip: Bekijk de dvd zeker eens vooraf! Zo weet je of het beeldfragment geschikt is voor je klas en je activiteit. 1. Filmpjes over Amnesty International Mensenrechten verdedig je met vuur Een voorstellingsfilm van Amnesty International Vlaanderen. Een goede inleiding in wat Amnesty Vlaanderen allemaal doet voor de mensenrechten. Duur: 20 minuten, geschikt voor alle leeftijden, Amnesty International Vlaanderen. 2. Filmpjes over de doodstraf Bart Stapert, Advocaat Thomas Deboue zit al dertien jaar op death row in Angola-prison in de Verenigde Staten op verdenking van een tweevoudige moord. Hij is zwakzinnig en half verlamd. Advocaat Bart Stapert twijfelt aan zijn schuld en heeft de zaak op zich genomen. Duur: 15 minuten, geschikt vanaf 12 jaar (bevat enkele schokkende beelden), Engels met Nederlandse ondertitels. Doodstrafcijfers 2010 Op 30 maart 2010 publiceerde Amnesty International de doodstrafcijfers voor het jaar 2009. Uit protest werden daarbij geen cijfers voor China opgenomen. Claudio Cordone van Amnesty geeft toelichting. Duur: 3 minuten 27 seconden, geschikt voor alle leeftijden, Engels met Engelse ondertitels. Hafez Ibrahim, Jemen Hafez Ibrahim was 16 toen hij veroordeeld werd tot de doodstraf. Amnesty International voerde actie voor hem, met succes. Duur: 7 minuten 30 seconden, geschikt voor alle leeftijden, Engels met Engelse ondertitels. Spot Amnesty International Kort filmpje over de thema’s waarrond Amnesty International werkt. Duur: 30 seconden, Nederlands Spot Doodstraf Kort filmpje over de doodstraf van Amnesty International. Duur: 1 minuut, Engelstalig


Educatief pakket

32

FICHE 4: ZET JE SCHOOL IN DE KIJKER! In de schoolkrant! Zijn jullie van plan om met heel de school mee te doen aan deze editie van de Schrijf-zeVRIJdag? Kondig dit dan zeker aan in jullie schoolkrant of nieuwsbrief. Zo weten niet alleen alle leerlingen ervan, maar worden ook de ouders op de hoogte gebracht! Wie weet willen ze ook wel hun steentje bijdragen? Een tof verslag van de Schrijf-ze-VRIJdag kan dan, samen met wat leuke foto’s, in de volgende schoolkrant verschijnen. Als het kan, zouden wij ook graag een exemplaar ontvangen. Op de website! Heeft jullie school een eigen website? Kondig ook daar de Schrijf-ze-VRIJdag aan. Ook hier kan de planning bekend gemaakt worden en leuke foto’s geplaatst worden. Zo breng je heel wat bezoekers op de hoogte van dit leuke evenement en maak je extra reclame voor jullie activiteiten! Op onze website kan je bovendien een banner en het logo van Amnesty downloaden. Ideaal materiaal om de Schrijf-ze-VRIJdag mee aan te kondigen op jullie website! Op de Amnesty International website! Hebben jullie een fantastische actie georganiseerd? Zijn daar onvergetelijke beelden van? Deel ze dan vooral met ons! Op onze Schrijf-ze-VRIJdag pagina zetten we maar wat graag foto’s van jullie activiteiten. Tof beeldmateriaal mag je dus altijd doorsturen naar Amnesty International. In de lokale pers! Plannen jullie een leuke actie voor de Schrijf-ze-VRIJdag? Die mag dan zeker en vast niet onopgemerkt voorbij gaan! Nationaal wordt er al heel wat aandacht besteed aan deze Schrijf-ze-VRIJdag maar dat mag zeker ook gebeuren op het lokale niveau! Trek daarom jullie stoute schoenen aan en probeer de lokale krant, televisiezender en/of radio warm te maken om aandacht te besteden aan jullie activiteit! Wie kunnen jullie contacteren? Hier kan je een klein overzichtje terugvinden van de lokale media per provincie. Voor vragen of hulp kan je steeds terecht bij onze persverantwoordelijke Lore Van Welden, [email protected]. Uiteraard branden we van nieuwsgierigheid naar jullie activiteiten. Schoolkranten, foto’s, filmpjes, kortom al het materiaal waarin jullie actie aan bod komt ontvangen we heel graag. Je mag alles doorsturen naar Amnesty Vlaanderen, t.a.v. Danielle Hennaert, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen; [email protected]. Deze activiteiten vermelden we heel graag in het jaarverslag en op onze website.


Educatief pakket

33

OVERZICHT VAN DE LOKALE MEDIA NATIONAAL VRT VTM en JIM

Karrewiet Zoom

[email protected] [email protected]

Antwerpen Antwerpen Antwerpen-Stad Mechelen Kempen Dender en Waas Kempen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Antwerpen Mechelen Turnhout Herentals Mol Antwerpen Antwerpen

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Dender en Waas Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen Gent Gent Sint-Niklaas Dendermonde Aalst Aalter Oost-Vlaanderen Oost-Vlaanderen

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

West-Vlaanderen West-Vlaanderen West-Vlaanderen West-Vlaanderen Brugge Kortrijk Oostende Roeselare Knokke West-Vlaanderen

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

Limburg Limburg

[email protected] [email protected]

ANTWERPEN Radio 2 De Standaard Gazet Van Antwerpen Gazet Van Antwerpen Gazet Van Antwerpen Gazet van Antwerpen Het Laatste Nieuws Het Nieuwsblad Het Nieuwsblad De Zondag De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant ATV RTV

OOST-VLAANDEREN Radio 2 De Gentenaar De Standaard Gazet van Antwerpen Het Laatste Nieuws Het Nieuwsblad Het Nieuwsblad De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant AVS TV Oost

WEST-VLAANDEREN Radio 2 De Standaard Het Nieuwsblad Krant van West-Vlaanderen De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant Focus TV en WTV

LIMBURG Radio 2 De Standaard


Educatief pakket

34

Gazet Van Antwerpen Het Nieuwsblad Het Belang van Limburg De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant TV Limburg RTV

Kempen Limburg Limburg Bree Hasselt Sint-Truiden Tongeren Limburg Kempen

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant Kempen Brabant Halle Leuven Vilvoorde Aarschot Tienen Vlaams-Brabant Vlaams-Brabant Brussel hoofdstad

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

VLAAMS-BRABANT Radio 2 De Standaard Gazet Van Antwerpen Het Nieuwsblad De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant De Streekkrant Ring TV Rob TV TV Brussel


Educatief pakket

35

FICHE 5: START EEN JONGERENGROEP OP SCHOOL! We willen je nogmaals bedanken dat je hebt meegedaan aan deze editie van de Schrijf-zeVRIJdag. Misschien zit het bij jou te kriebelen om ook tijdens de rest van het schooljaar op te komen voor mensenrechten. Waarom start je dan geen ‘jongerengroep op school’?! In vele Vlaamse scholen zijn er al heel wat jongerengroepen actief. Hun activiteiten zijn enorm gevarieerd. Sommigen schrijven maandelijks brieven, anderen organiseren ludieke activiteiten als de ‘FUIF-ze-VRIJ’! Niets moet, alles kan! Als jongerengroep kan je je het best laten registreren bij het secretariaat van Amnesty Vlaanderen. Oei, dat klinkt formeel… Nee hoor! Je groep laten registreren zorgt immers enkel voor voordelen! Je wordt ondersteund door het secretariaat van Amnesty Vlaanderen en je kan er terecht met al je vragen. Als jongerengroep krijg je ook de driemaandelijkse jongerenzending toegestuurd, een leuk boekje met tal van info en acties, speciaal voor jongeren! Bovendien kan je in contact komen met andere jongerengroepen, en dat kan alleen maar inspirerend werken! Lijkt dit je wat en wil je meer info ontvangen? Stuur dan onderstaand strookje terug naar Amnesty Vlaanderen, t.a.v. Danielle Hennaert, Kerkstraat 156, 2060 Antwerpen. Je kan ook een mailtje sturen ([email protected]), bellen naar 03 271 16 16 of faxen naar 03 235 78 12. Hopelijk tot snel!

Ja! Wij willen een jongerengroep op school opstarten. We hebben reeds een jongerengroep op school maar we willen ons graag registreren! Dit zijn onze contactgegevens: School/vereniging:.............................................................................................. Contactpersoon: ................................................................................................. Adres:................................................................................................................. ........................................................................................................................... Telefoon en of gsm:............................................................................................ Fax: .................................................................................................................... E-mail.................................................................................................................


Educatief pakket

36

15 OKTOBER 2010: 20 STE SCHRIJF-ZE-VRIJDAG EDUCATIEF PAKKET

Recommend Documents