14 ONLINE NIEUWSBRIEF FEBRUARI 2014

14 ONLINE NIEUWSBRIEF

FEBRUARI 2014

WOORD VOORAF

OVER DIERENNAMEN

Het is al een heel eind in maart als u dit februarinummer van de maandelijkse online nieuwsbrief krijgt. Dat heeft alles te maken met het de eenmansfunctie voor samenstelling en redactie van dit medium. In de laatste bestuursvergadering is er nog eens stilgestaan bij de nieuwsbrieven. Tweemaal per jaar blijft er een geprinte versie verschijnen. Wel anders qua voorbereiding en wellicht ook wat qua uitvoering. De opmaak komt vanaf nu geheel voor rekening van de eindredacteur. Hierdoor kunnen we een belangrijke efficiencyslag maken. Wat u in handen krijgt is minder glossy, maar dat past volledig in een tijd dat duurzaamheid een serieuze zaak is. De tijd dat de bomen tot in de hemel groeiden ligt al ver achter ons. De online versie, die uitgezonderd de zomermaanden maandelijks verschijnt krijgt een andere opzet. Meer bedoeld voor flitsberichten en zal dan ook korter worden. Hoe kort bepaalt u zelf. Hoe meer informatie of suggesties u aandraagt voor de nieuwsbrief, hoe langer die kan worden.

In de bouwkunde komen nogal wat namen voor die verwant zijn aan de dierenwereld. Ook inzake de boerderij als gebouw en in tal van andere bij het boerenbedrijf behorende zaken. In het januarinummer vormde het woord schot een voorschot (leuke woordspeling!) op een korte serie hierover en in deze en volgende edities van de online nieuwsbrief laten we u daar graag nader mee kennismaken. WOLF(S)EIND OF WOLVEDAK In het rivierengebied wordt vaak de naam wolf(s)eind gebruikt voor wat in feite een wolfdak, wolfsdak of wolvedak is. Bedoeld wordt een dak met een afgeschuinde kant aan de korte, dus kopse, kant. Zo’n dak wordt ook wel schilddak genoemd en het aanbrengen van een wolfseind heet weer wolven. Maar bij een schilddak gaan de schilden rondom tot dezelfde laagte naar onder. Dat is bij een wolvedak niet het geval. Bij oude boerderijen zie je vaak een wolvedak. Het wolfseind

Dick de Jong

Ergens in de gemeente Zederik… zonder wolfsdak.

online nieuwsbrief boerderij & erf a-v

1

editie 14 februari 2014

zit aan de voorkant. Ook wel aan de achterkant, maar hier is de situatie vaak wat minder eenvoudig. Van oorsprong was de achtergevel lager en begon het dak al op een hoogte van circa een meter. Later zijn die achtergevels vrijwel overal hoger doorgetrokken, om meer hooi te kunnen bergen. Van oorsprong liep het dakschild in de achtergevel van de boerderijen net zo laag door als de zijgevels. Waar de naam wolf in dit verband vandaan komt is niet duidelijk. De ene verklaring verwijst naar welven, de ander naar het roofdier, waarbij als je er aan de zijkant tegenaan kijkt aan de achterkant duidelijk een afgeschuind deel te zien is, bij de overgang van de rug naar de kont. Weer een andere verklaring stamt uit het bee gin van de 18 eeuw, wanneer gezegd wordt dat ‘het bij landlieden gebruikelijk is om hun veehutten dermate met riet te bedekken, dat er de wolven ‘niet konden doorbreken, en zij dus (…) hunne stallen tegen deze geduchten vijand, door zulk een wolfsdak, beveiligden’. De naam wolvedak komt voor het eerst voor in 1285. Bepalend voor de naamgeving van het dak is dat de vier kanten niet aan elkaar gelijk zijn. In 1872 vermeldde Van Dale ‘wanneer de eindgevel van een gebouw hoger opgetrokken wordt dan de zijmuren, zodat de voet van het dak rondom niet dezelfde hoogte heeft, noemt men zo een dak wolfdak’.

In de bouwwereld komt het woord wolf op nog meer plaatsen voor. Zo is een wolfskuil een langs een gebouw doorlopende verdiepte koekoek, waarop ramen of deuren van een souterrain uitkomen. En ook een klauw- of wigvormig gereedschap om zware blokken natuursteen op te kunnen hijsen en verplaatsen heet een wolf. ZWALUWSTAART Hoewel nauwelijks meer in de bouw gebruikt, spreekt de zwaluwstaartverbinding toch tot ieders verbeelding. Het is een verbinding, die zo is geconstrueerd dat deze grote trekkrachten aankan. Er is sprake van een keep, die zich versmalt in de richting waar de trekkracht vandaan komt. Op deze wijze klemt de verbinding zichzelf vast als er druk op komt te staan. Maar de zwaluw heeft op veel meer manieren iets met de bouw van doen, zo blijkt uit het volgende rijtje:  Een zwaluw is een minderwaardig soort baksteen, die bij het bakproces is kromgetrokken en gescheurd.  Zwaluwstaartankers worden gebruikt voor het onderling verbinden van natuurstenen onderdelen.


 Een bepaald soort bladhengels (opgelegde scharnieren) worden zwaluwstaart genoemd.  Een zwaluwstaartbout is een bout met een tapse kop, die zichzelf vast trekt.  Voor de onderlinge verbinding van natuursteendelen past men wel een zwaluwstaartdook toe. Een dook is een kram of bout met weerhaken.  Een zwaluwstaarthouvast wordt gebruikt om kasten en stellingen vast te maken aan de muur om omvallen te voorkomen.  Er zijn zwaluwstaartvormige hoekijzers.  Stalen zwaluwstaartplaten worden gebruikt als op een houten vloer een badkamer of douchecel moet komen.  Zwaluwstaartsponningen gebruikte men vroeger bij het aanbrengen van strokenvloeren.  Op wegen waar veel zwaar verkeer komt, gebruikt men wel zwaluwstaartstenen. Waar de naam in al die gevallen vandaan komt wordt duidelijk, als je eens goed naar de staart van dat mooie snelle vogeltje kijkt. De staart is bij het lijfje smaller dan aan het uiteinde. Als je het vogeltje van boven bekijkt lijkt het alsof op de plaats waar de staart en het lijfje elkaar raken er een inkeping is gemaakt. Tenslotte nog iets heel anders. De zwaluw wordt gerekend tot de zangvogels. De naam van het vogeltje komt al in de vroeg 13e eeuw voor, waar het in Oudsaksisch ‘swala’ is. Er zijn verschillende soorten zwaluwen. De hier afgebeelde is een boerenzwaluw. Die zie je minder dan vroeger. De vogel vindt steeds minder geschikte plaatsen om een nest te bouwen en er zijn geen telefoondraden meer om op te zitten. Dat was ooit een veel voorkomend typisch beeld: een hele rij zwaluwen op de draden, die van de ene naar de andere telefoonpaal liepen.

2


zal door de Werkgroep Advies en Voorlichting worden voorbereid. In Leerdam moeten nog foto’s worden gemaakt, terwijl Goudriaan nog moet worden gecompleteerd. Dan is er nog de actie richting gemeentebesturen. Bert Hartman werkt momenteel aan voorbeeldbestemmingsplannen per gemeente, die met de na de gemeenteraadsverkiezingen ontstane nieuwe besturen zullen worden besproken.

Nog even en dan is dit weer het dagelijkse beeld.

JAAR VAN DE BOERDERIJ De afsluiting van het Jaar van de Boerderij 2013 vond in Groningen op 30 januari jongstleden plaats. Het was een geslaagde dag met een mooi programma, onder andere op een fraaie boerderij. De vertegenwoordiging van onze Stichting bij het bestuur van Agrarisch Erfgoed Nederland zal worden gemuteerd.

UIT DE ORGANISATIE Om iedereen een beeld te geven waar het in de bestuursvergadering allemaal over gaat volgt hier een verkorte vorm van het laatste verslag d.d. 18.02.2014. POST Bij de postbehandeling blijkt dat er sinds de vorige vergadering 77 stukken zijn ingekomen en 13 uitgegaan. Hieronder bevinden zich enkele uitnodigingen, waarvan wordt afgesproken wie wat bezoekt.

WERKGROEPEN Advies en voorlichting: De hoeveelheid vragen neemt toe. De Werkgroep komt op korte termijn bijeen en zal dan onder meer spreken over een gevraagd advies door de omgevingsmanager dijkverzwaring van het project Schoonhovenseveer – Langerak.

FINANCIËN De penningmeester kan melden dat er nog één factuur betaald moet worden en dat de rest is afgehandeld. Het geld van de voormalige Vereniging is inmiddels overgemaakt naar de Stichting. Mede door de ontvangst van de bijdragen van de begunstigers voor 2014 is de financiële situatie van de Stichting bevredigend. MASTERPLAN Hierna volgt een discussie over de financiering betreffende het Masterplan en dan met name de cofinanciering. Er gaat weer een declaratie naar de provincie. Ook inzake de bijdrage van de Regio AlblasserwaardVijfheerenlanden en het Waterschap Rivierenland gaat er een declaratie naar de provincie. De provincie zal slechts een deel uitbetalen, omdat het gedeelte cofinanciering er buiten wordt gehouden. In dit kader komt ook de noodzaak aan de orde dat iedereen zijn of haar gemaakte uren goed in beeld brengt. Dit vormt namelijk een belangrijk deel van de cofinanciering. Op dit moment loopt er nog één aanvraag bij een extern fonds. Ook wordt stilgestaan bij welke activiteiten in de loop van dit jaar nog ter hand moeten worden genomen. Naar aanleiding hiervan pleit de voorzitter voor een overzicht van monumentale, karakteristieke boerderijen, die geen Rijks- of Gemeentemonument zijn. Deze online nieuwsbrief boerderij & erf a-v

Ook dit is cultuurhistorie.

Werkgroep PR: Er wordt gesproken over plannen voor wijzigingen in de druk van de papieren nieuwsbrief. Hiervoor is aangepaste software nodig. Voor de digitale nieuwsbrief wordt een wat kortere versie bepleit. Dan wordt er gesproken over een memo van de redacteur, waarbij ieders aandacht gevraagd wordt voor enkele passages daaruit. Afgesproken wordt dat de Nieuwsbrief steeds op de agenda van de vergadering van het Algemeen Bestuur terugkeert. Werkgroep Onderzoek Vereniging/Stichting: De concept statuten zijn akkoord bevonden, op 18 maart worden ze bij de notaris ondertekend. Hierna kan de werkgroep worden opgeheven. De secretaris heeft zowel de Vereniging Vrienden van Boerderij & Erf A-V de

3


Stilleven…

de Stichting Boerderijherstel A-V al afgemeld bij de Kamer van Koophandel. Werkgroep Boerenerven: De expositie in het paviljoen in Streekcentrum Het Liesvelt is op dit moment in voorbereiding. Hierbij komt ook het budget ter sprake voor het laten vervaardigen van te exposeren foto’s op groot formaat. BIJEENKOMST BEGUNSTIGERS De datum hiervoor wordt definitief bepaald op woensdag 16 april 2014. De heer Westdijk gaat dan een lezing houden over oude kaarten. De conceptagenda wordt na enige aanvulling akkoord bevonden. De gang van zaken tijdens de bijeenkomst wordt besproken. Ook wordt al vooruitgelopen op de najaarsbijeenkomst met excursie. PRESENTATIE B&E Naar aanleiding van een onlangs gehouden presentatie worden er wat nadere afspraken gemaakt over het op deze wijze meer naar buiten treden van de organisatie. Hiervoor zijn diverse personen beschikbaar, terwijl een powerpoint presentatie op elke gewenste situatie kan worden voorbereid.


RONDVRAAG Zoals in elke goede vergadering is er aan het eind een rondvraag waar deze keer de volgende punten aan de orde komen:  De Fokveedag 2014 en de bemensing van de stand die dag.  Mogelijke samenwerking tussen de drie ZuidHollandse Boerderijenstichtingen.  Het educatieplan, dat samen met Museum De Koperen Knop is opgesteld. Centraal hierin staat een touche-table, te gebruiken voor onderwijsexcursies, maar ook voor individueel gebruik.  De Stichting Streekfonds A-V.  Een ontvangen mail over een voorstel tot vuurwerkverbod nabij rieten daken.

NIEUWS VAN ELDERS BELASTINGAANGIFTE Eigenaren van een op de rijkslijst geregistreerd monumentaal pand kunnen, als het hun woonhuis/hoofdverblijf betreft, (een deel van) de onderhoudskosten als

4


aftrekpost monumentuitgaven opvoeren bij hun jaarlijkse belastingaangifte. De gemaakte onderhoudskosten zijn voor maximaal 80% aftrekbaar. Kosten voor stucwerk en binnen schilderwerk zijn niet aftrekbaar. Ook kan de aftrek alleen opgevoerd worden ten laste van het belastbaar inkomen. Het uiteindelijke resultaat van de aftrekpost hangt samen met de hoogte van het inkomen. Het onderscheid tussen kosten voor onderhoud en kosten voor verbetering kan verwarrend zijn. De laatste soort kosten zijn niet aftrekbaar. Dit zijn toevoegingen die er niet waren en/of het comfort verhogen. Wanneer de werkzaamheden beide aspecten in zich hebben dient er een splitsing te worden gemaakt. Als de aangifte al ingediend is en er is geen rekening gehouden met deze regeling, kan er een gecorrigeerde aangifte of bezwaar worden ingediend. Correctie door middel van bezwaar is nog tot vijf jaar terug door te voeren. Mocht een aanslag definitief vaststaan dan kan een verzoek om ambtshalve vermindering worden ingediend. Zo nodig kan Boerderij & Erf A-V u adviseren en helpen.

Binnendams

SUBSIDIE RIJKSMONUMENTEN Eigenaren van rijksmonumenten kunnen tot en met 31 maart 2014 subsidie aanvragen voor het in stand houden van hun gebouwde, groene of archeologische monument. Dat kan digitaal met de DigiD via de Brimmodule of op papier. Met de Subsidieregeling instandhouding monumenten stimuleert de rijksoverheid planmatig onderhoud om zo dure restauraties te voorkomen. De eigenaar stelt daartoe een zesjarig instandhoudingsplan op. In 2014 kan subsidie worden aangevraagd voor geplande werkzaamheden in de periode 2015-2020. Aanvragen voor werkzaamheden die al gestart zijn, worden afgewezen. Vrijwel alle soorten rijksmonumenten komen in aanmerking voor subsidie. Uitzondering zijn de woonhuizen die niet in bezit zijn van de overheid of een professionele organisatie voor monumentenbehoud. Voor deze rijksmonumenten kan een laagrentende lening


worden aangevraagd bij het Nationaal Restauratiefonds.

Peursumseweg

Voor gebouwde monumenten is 42,7 miljoen euro beschikbaar, voor groene monumenten 5 miljoen en voor archeologische monumenten 800.000 euro. Dit jaarlijkse subsidiebudget van 48,5 miljoen euro was afgelopen jaren niet toereikend voor alle aanvragen. Om toch zoveel mogelijk subsidieverzoeken te kunnen honoreren, is bepaald dat eigenaren 50% van de onderhoudskosten zelf betalen. Wanneer het budget van één van deze categorieën overvraagd wordt, geldt voor die categorie de volgende volgorde: Als eerste wordt subsidie verleend voor rijksmonumenten die deel uitmaken van een werelderfgoed. Daarna krijgen aangewezen professionele organisaties voor monumentenbehoud voorrang. Het overige budget wordt verdeeld over de andere aanvragen. Meer weten? Op www.monumenten.nl/brim staat alle informatie over de subsidieregeling. Voor vragen, mail of bel de InfoDesk van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, [email protected] of 033-4217456. Ook hier kan Boerderij & Erf A-V desgevraagd nader adviseren of ondersteuning geven. AFSLUITING JAAR VAN DE BOERDERIJ 2013 Na een jaar van veel activiteiten, gehouden door het hele land, is het Jaar van de Boerderij 2013 afgesloten met een congres in het fraaie wierdedorp Niehove, gelegen in het Groningse Westerkwartier. Op donderdag 30 januari kwamen daar vertegenwoordigers van provinciale en regionale boerderijorganisaties bijeen, samen met boerderijeigenaren, erfgoedspecialisten, architecten en bestuurders. Centraal stond de verkiezing van Dé Boerderij van 2013. De jury, onder voorzitterschap van Fons Asselbergs, voormalig Rijksadviseur voor het cultureel erfgoed, maakte de winnaar bekend. De eigenaren van de prachtig gerestaureerde en op ingenieuze wijze voor nieuwe functies geschikt gemaakte boerderij Pa-

5


bema, gelegen in Zuidhorn, kregen de prijs. Fons Asselbergs benadrukte de uitzonderlijke kwaliteit van alle (12) genomineerde boerderijen – kandidaat gesteld door de verschillende boerderijenstichtingen – en de grote inzet van de betrokkenen: ‘Monumentenzorg is geen zaak van ambtenaren of overheidsbeleid, je hebt er mensen voor nodig die gemotiveerd zijn en zich uit hart en ziel inzetten voor hun boerderij’. De Boerderijenstichting Groningen trad samen met de stichting Agrarisch Erfgoed Nederland op als gastheer. De locatie was het echt Groningse café Eisseshof. De deelnemers aan het congres luisterden naar voordrachten van Boelo ten Have, Wijnand Havik en Dirk Strijker. De Groningse actualiteit gaf de presentaties extra dimensie. Ook de grote voorraad monumentale boerderijen in de Ommelanden hebben flink te leiden gehad van de recente aardbevingen. De resultaten van Het Jaar van de Boerderij 2013 zijn opgetekend in een mooi uitgegeven boek met als titel: Van herbestemming naar hergebruik. Het eerste exemplaar van dit boek werd aangeboden aan William Moorlag, gedeputeerde van de provincie Groningen. Moorlag prees de inzet van de vele vrijwilligers die zich sterk maken voor het behoud van boerderijen. Hij wees op

het belang om goede vormen van herbestemming van boerderijen te vinden. Nu er geld naar Groningen komt In verband met de aardgasschade, is het voor de Boerderijenstichting Groningen zaak om te zien hoe ook monumentale boerderijen daarvan kunnen profiteren.

ORGANISATIE SECRETARIAAT:

Sluis 57 2964 AT Groot-Ammers 0184-661425 / 06-53759618 [email protected] www.boerderijenerf.nl

COLOFON ISSN Redactie: Foto’s Reacties

: 1568-9190 : Dick de Jong : Collectie Boerderij & Erf A-V en anderen. : [email protected] of [email protected]

In de Vijfheerenlanden.


6


14 ONLINE NIEUWSBRIEF FEBRUARI 2014

Recommend Documents