14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes Ook dit jaar zetten we volop in op het belang van voldoende rookmelders en een ingeoefend vluchtplan! Met jaarlijks 20.000 branden en minstens 69 dodelijke slachtoffers in 2014 kan het belang hiervan niet onderschat worden. Een brand heeft slechts 3 minuten nodig om zich ten volle te ontwikkelen. Het gevaar schuilt echter voornamelijk in de rookontwikkeling. Rook veroorzaakt dan ook meer slachtoffers dan de vlammen! De slachtoffers worden vaak verrast door de rook die zich sneller verspreidt dan het vuur. Op dat moment is het meestal te laat om nog te vluchten of adequate maatregelen te nemen. Het is voor de burger van levensbelang om de nodige preventieve maatregelen te nemen: - Vermijd brandrisico’s - Zorg voor voldoende rookmelders - Denk na over een vluchtplan en oefen dit op regelmatige basis in Om deze boodschap over te brengen werden 3 pancartes uitgewerkt: - Hoe ontstaat brand: hiermee toon je aan dat het risico op een woningbrand reëel is. Denk eraan: 75% van de Belgen denkt nooit of slechts sporadisch aan brand. Hier is een belangrijke taak weggelegd voor de brandpreventieadviseurs. - Het rookmeldershuis - Het vluchtplan Dit drieluik kan jou als brandpreventieadviseur ondersteunen om de boodschap helder en duidelijk over te brengen. Op die manier kan je mee zorgen voor een drastische daling van het aantal doden en gewonden door brand. Onderstaande tekst bevat meer uitleg over wat er op de pancartes te zien is en over het verhaal dat jij als BPA kunt vertellen bij de pancartes. Je kunt de pancarte opstellen op de grond door de steun uit te plooien. Hij kan ook op een tafel staan met de steun, zo is hij beter zichtbaar op ooghoogte. Je kunt de pancarte ook ophangen aan de muur. Opgelet: de pancartes zijn niet waterbestendig!
14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 1/12
Pancarte 1: Hoe ontstaat brand?
Via deze pancarte kan je als brandpreventieadviseur verschillende brandoorzaken aantonen. Hou bij je uitleg zeker rekening met je publiek: leeftijd van de toehoorders, grootte van de groep, … 14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 2/12
Hieronder geven we alvast een aantal belangrijke aandachtspunten mee. Slaapkamer: - Er staat een onbewaakte brandende kaars bij het bed. Ter info: in 2014 telden we twee doden door woningbranden ontstaan door het onvoorzichtig gebruik van kaarsen. - TV / elektrische toestellen: trek de stekker uit wanneer de toestellen niet gebruikt worden (in de mate van het mogelijke). - Elektrisch verwarmingsdeken: in 2014 kwamen 2 mensen om door een kortsluiting van dergelijk deken. Verwarming: In 2014 stierven 6 mensen door problemen met de verwarming (petroleumkachel 2, gaskachel 3, houtkachel 1). Badkamer: - Radio - Kaarsen in de nabijheid van een handdoek - Handdoek te drogen gelegd op een elektrisch vuurtje: ook dit zorgde voor 1 dodelijk slachtoffer in 2014 - Haardroger Gang: - GSM die aan het opladen is Keuken/Living - Microgolfoven: 1 dodelijk slachtoffer door kortsluiting van een keukenapparaat. - Frietketel: 2 doden door een vergeten frietketel die vuur vatte. Belangrijke tip: het frietvet mag maximaal 10 keer gebruikt worden en dient dan sowieso vervangen te worden. - Onbewaakte potten en pannen: de vlam in de pan leidde tot 4 doden in 2014. - Dampkap: de filter dient op regelmatige basis gereinigd te worden (minstens 4 maal per jaar). - Gaslek: 4 doden in 2014. - Roken: in 2014 telden we maar liefst 14 dodelijke slachtoffers na een woningbrand ontstaan door een sigaret. - Open haard: 1 dode. - Lucifers en kaarsen: 3 kinderen kwamen om door het spelen met lucifers. Belangrijk aandachtspunt voor ouders: berg deze altijd op op een veilige plaats, waar de kinderen er niet bij kunnen. - TV Zie ook http://www.speelnietmetvuur.be/nl/brandveiligheid-keuken/ 14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 3/12
Inkomhal - Stofzuiger: de stekker steekt nog in het stopcontact. Buiten - BBQ: tips vind je terug op www.veiligbarbecuen.be - Grasmachine: het bijvullen van de benzine dient te gebeuren bij een afgekoelde motor. - Een mogelijkheid om te praten over andere klusjes in en rond het huis (white-spirit, gasflessen,…) Kelder - Opslag gevaarlijke producten: zorg voor een veilige opbergplaats zodat kinderen zeker niet aan de producten kunnen komen. Bepaalde producten zorgen voor een chemische reactie wanneer ze gecombineerd worden. Lees de veiligheidsvoorschriften en pas deze altijd toe. - Wasmachine en droogkast: in 2014 overleden 3 mensen als gevolg van een kortsluiting. Zoals eerder vermeld vielen in 2014 69 dodelijke slachtoffers, waaronder 8 kinderen. Een eerste stap bij het voorkomen van meer slachtoffers is mensen bewust maken van de risico’s en oorzaken van brand. We gaven al een aantal aandachtspunten voor de woning mee. Belangrijk is om ook te weten dat er ’s nachts een verhoogd gevaar is. We geven hieronder de cijfers mee. Aantal dodelijke slachtoffers in 2014, opgedeeld naar tijdstip: - Ochtend: 9 - Overdag: 8 - Avond: 8 - Nacht: 44
14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 4/12
Pancarte 2: Waar rookmelders plaatsen?
14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 5/12
Woningbranden in België eisen enorm veel slachtoffers. Bovendien merken we al een aantal jaren op dat branden veel sneller ontwikkelen dan vroeger. Naast het vermijden van brandrisico’s in en om de woning, is het belangrijk dat er geïnvesteerd wordt in voldoende rookmelders. Veel te weinig mensen weten dat als er ’s nachts brand uitbreekt je heel weinig kans hebt om tijdig wakker te worden. Als je slaapt, ruik je immers niets. De rook van een brand verspreidt zich zeer snel en is verstikkend. Dit is een banner die je hiervoor kunt gebruiken:
Welke rookmelder adviseren? Adviseer een optische rookmelder: deze informatie vind je terug op de verpakking. Soms wordt ook de term foto-elektrisch gebruikt. Vroeger waren er ook ionische rookmelders te koop, maar de verkoop ervan is verboden sinds 1/11/2010. Vanaf 1 januari 2020 mag dit type rookmelder niet meer gebruikt worden door particulieren. “CE”-markering en de norm “EN 14604”: de vermelding van de “CE-markering” en de norm “EN 14604” wil zeggen dat dit model voldoet aan de technische bepalingen waaraan een woningrookmelder wettelijk moet voldoen. Dit is bijgevolg een betrouwbare rookmelder. Leg het belang van een testknop uit: om de goede werking van een rookmelder te kunnen controleren, is het belangrijk dat het toestel over een testknop beschikt. Door kort op de testknop te drukken, gaat het alarm enkele seconden af en weet je dat de batterij van het toestel werkt. Opgelet: de testknop garandeert niet de goede werking van de rookmelder zelf (maw. detecteert hij de rook snel genoeg).
Welke soort batterij? Adviseer bij voorkeur een rookmelder met een niet-vervangbare batterij met een levensduur van 10 jaar. Zo’n toestel kost iets meer bij aankoop maar men is dan 10 jaar gerust en op het einde heeft men dus minder betaald.
14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 6/12
Waar rookmelders plaatsen? Het beste is om alle ruimten, waar je doorheen moet om je huis te ontvluchten bij brand, te voorzien van rookmelders. Geef duidelijk mee dat 1 rookmelder onvoldoende is om tijdig gealarmeerd te worden. Waar best geen rookmelders plaatsen? - In de buurt van een open raam of een ventilatieopening: de rook wordt er weggeblazen. - In de badkamer of de keuken: een rookmelder maakt geen onderscheid tussen condensatiedampen en rook van een brand. - Op plaatsen waar het veel warmer is dan de rest van de ruimte, zoals boven een radiator of een ander verwarmingstoestel. Een rookmelder functioneert niet goed bij een temperatuur van minder dan 4 °C en van meer dan 38 °C. - In de garage: uitlaatgassen van auto's kunnen het alarm doen afgaan. Opmerking: adviseer wel om een rookmelder in de buurt ervan te hangen. Hoe? - Bevestig een rookmelder steeds tegen het plafond, want rook stijgt. - Hang de rookmelder bij voorkeur in het midden van het plafond en op minstens 30 cm van een hoek of rand van het plafond. - De rookmelder kan ook aan de muur bevestigd worden, maar dan tussen 30 en 15 cm van het plafond en minstens 30 cm van een hoek. - Goede dubbelzijdige kleefband is voldoende. Enkel sommige zwaardere designrookmelders dient men met schroeven te bevestigen.
Testen en onderhoud van rookmelders Geef mee dat het testen en onderhoud belangrijk is. Het onderhoud gebeurt d.m.v. een vochtige doek of met de stofzuiger. Dit is een banner die je hiervoor kunt gebruiken:
14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 7/12
Test je rookmelder elke eerste donderdag van de maand! Hiervoor kan je deze banner gebruiken:
Levensduur rookmelders Autonome rookmelders hebben een beperkte levensduur van 10 jaar. Nadien vermindert de werking en kan de betrouwbaarheid niet meer gegarandeerd worden. Deze werking kan je niet testen op de rookmelder, je kunt enkel de werking van de batterij testen. Hiervoor bestaat volgende banner:
Wetgeving rookmelders in Vlaanderen Op 1 januari 2013 is het decreet van 1 juni 2012 houdende de beveiliging van woningen door optische rookmelders in werking getreden. Ook het bijhorende uitvoeringsbesluit van de Vlaamse Regering van 6 juli 2012 is dan van kracht geworden. Wat staat er in het Rookmeldersdecreet? Alle huurwoningen waarvoor een huurcontract wordt afgesloten na 31 december 2012 moeten uitgerust zijn met voldoende rookmelders. Een gefaseerde invoering van de verplichting voor de bestaande huurcontracten is voorzien. - bij verhuur: alle nieuwe contracten vanaf 1/1/2013, bestaande woningen gebouwd voor 1945 ten laatste op 31/12/2015, woningen gebouwd na 1945 ten laatste op 31/12/2018 - bij sociale woningen: gebouwd voor 1950 op 31/12/2013, tussen 1950 en 1970 op 31/12/2014, tussen 1970 en 1980 ten laatste op 31/12/2016. Specifiek voor studentenwoningen geldt: elke zelfstandige woning of kamer, bestemd voor de huisvesting van studenten, moet vanaf 1 oktober 2014 uitgerust zijn met een rookmelder. 14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 8/12
Opgelet: gemeentelijke politieverordeningen kunnen nog strenger zijn en bijkomende verplichtingen opleggen! Als je zelf niet de wettelijke verplichtingen kent, kan je hiervoor bij een technicus brandvoorkoming in jouw zone terecht. Nieuwbouwwoningen en woningen waaraan renovatiewerken worden uitgevoerd moeten sinds 1 januari 2013 voorzien worden van voldoende rookmelders van zodra werken worden uitgevoerd waarvoor een stedenbouwkundige vergunning vereist is. Je moet dan bij de aanvraag voor een stedenbouwkundige vergunning aanduiden waar je de rookmelders zal plaatsen. Wat betekent "uitgerust zijn met voldoende rookmelders"? Om aan de rookmeldersverplichtingen te voldoen moet de zelfstandige woning (eengezinswoning, appartement of studio) of kamerwoning op elke bouwlaag uitgerust zijn met minstens één rookmelder. In kamerwoningen moet bovendien elke kamer uitgerust zijn met een rookmelder. De verhuurder is verplicht tot aankoop en plaatsing. De huurder is verplicht tot onderhoud en vervanging van de batterijen.
14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 9/12
Pancarte 3: Hoe tijdig je huis verlaten?
14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 10/12
Het installeren van rookmelders is de 1ste stap en zal ervoor zorgen dat je verwittigd wordt wanneer er brand in je woning is. Dit is echter niet voldoende. Je moet weten wat je moet doen wanneer een rookmelder (’s nachts) afgaat. Hiertoe dient een vluchtplan te worden opgesteld. Wat is een vluchtplan? Dit is geen echt plan op papier. Het is een reeks afspraken en instructies voor de bewoners. Deze afspraken en instructies zijn vooraf afgesproken met alle bewoners. Zij zijn ook verschillende keren ingeoefend, zowel bij daglicht als in het donker. Dit houdt ook in dat men weet wat te doen als de vluchtweg versperd is (bijv. zoveel mogelijk deuren sluiten tussen jou en de brand en je aanwezigheid kenbaar maken aan de hulpdiensten). Hoe het vluchtplan inoefenen? We zagen hierboven al dat de meeste slachtoffers bij woningbranden ’s nachts vallen. In het donker oefenen is noodzakelijk omdat het altijd mogelijk is dat je tijdens het vluchten niet voldoende zicht hebt (door het donker of door de rook of beide). Dit kan je doen met een gewone blinddoek. Je kunt ook altijd eens oefenen op www.speelnietmetvuur.be. Volgende zaken kunnen meegegeven worden m.b.t. het opmaken van een vluchtplan: - Weten jij en je gezin wat te doen als ’s nachts een rookmelder afgaat? Ken je het verschil tussen het geluid van de rookmelder en van het eventuele alarmsysteem? - Wie neemt de kinderen, de huisdieren? - Langs welke weg ga je naar buiten? Is de weg vrij van obstakels (speelgoed, dozen,…)? Steekt de sleutel op de deur of ligt deze in de buurt ervan? - Wie belt de brandweer? - Wat te doen als de vluchtweg versperd is? De meest kwetsbare inwoners liggen niet altijd dicht bij de uitgang, denk aan kleine kindjes die vaak op de hoogste verdiepingen slapen. Wijs mensen hierop zodat ze er rekening mee kunnen houden of zelfs proberen te vermijden.
14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 11/12
Bel 112! Het noodnummer 112 raakt steeds beter ingeburgerd bij de bevolking. Bel steeds dit nummer wanneer er brand in je woning is en dit zodra je buiten bent. Daarnaast zijn de volgende vragen van belang: - Is je huisnummer goed zichtbaar? Brand gaat immers zeer snel en elke minuut telt. - Weet jij de hydrant in je straat staan? Is deze vrij en vlot bereikbaar voor de brandweer? Een samenvattende banner is deze:
Pancarte 1 wordt pancarte 4 We hebben de risico’s op brand en het belang van voldoende rookmelders en een vluchtplan besproken. Nu kan je overschakelen naar brandveilig leven. Hoe kan je nu thuis zorgen voor minder risico’s? Hiervoor kan de eerste pancarte opnieuw gebruikt worden. Op die manier is de cirkel rond. Wees jezelf en vertel je eigen verhaal! Vertel je eigen verhaal en gebruik je eigen woorden. De drie pancartes zijn een middel om onze boodschap te ondersteunen. Besef hoeveel we samen kunnen bereiken door sensibilisering en gedragsverandering. Het zijn immers kleine aanpassingen die de kans op brand en het aantal doden en gewonden al drastisch kunnen verminderen.
14-daagse van de Veiligheid 2015: Gebruik van de 3 pancartes 12/12
