12

AHEAD EAGLES GO

D EVENTE R

Het seizoen in cijfers 2011/’12

2

Inhoud HET SEIZOEN IN CIJFERS

1

KERNCIJFERS

3

DE BELANGRIJKSTE CIJFERS OVER HET SEIZOEN 2011/’12

3

INLEIDING

4

1.1

HET SPORTIEVE SEIZOEN 2011/’12

5

1.2

DE NEDERLANDSE VOETBALFAN

7

1.3

DE WEG NAAR GEZONDMAKING

8

2.

OMZET

11

2.1

NETTO OMZET

11

2.2

WEDSTRIJDBATEN

13

2.3

SPONSORING

14

2.4

MEDIA GERELATEERDE INKOMSTEN

15

3.

KOSTEN

16

3.1

BEDRIJFSLASTEN

16

3.2

PERSONEELSKOSTEN

18

4.

TRANSFERMARKT

22

4.1

RESULTAAT VERGOEDINGSSOMMEN

22

4.2

SALDO RESULTAAT VERGOEDINGSSOMMEN EN AFSCHRIJVING VERGOEDINGSSOMMEN

25

5.

EUROPA

26

BEGRIPPEN

31

COLOFON

32


Kerncijfers DE BELANGRIJKSTE CIJFERS OVER HET SEIZOEN 2011/’12 EREDIVISIE -

Het bedrijfsresultaat in de Eredivisie is €15,1 miljoen negatief, een verbetering van 57% ten opzichte van seizoen 2010/’11 en 68% ten opzichte van seizoen 2009/’10. De toeschouwersaantallen zijn licht gestegen tot een gemiddelde van 19.511 bezoekers per wedstrijd. De bezettingsgraad van de stadions blijft onverminderd hoog (90%). Het omzetniveau is nagenoeg gelijk gebleven met een divisietotaal van ruim €433 miljoen (+0,6%). De plaatsingspremies voor Europees voetbal daalden van €33 miljoen in seizoen 2010/’11 naar €20,7 miljoen in het seizoen 2011/’12. De totale bedrijfslasten dalen, mede door een besparing van 6,8% op de salariskosten van contractspelers. De Eredivisie noteert een positief resultaat van €12,8 miljoen op de transfermarkt. Het weerstandsvermogen van clubs in de Eredivisie is gestegen naar ruim €86 miljoen.

JUPILER LEAGUE -

Het gezamenlijke bedrijfsresultaat in de Jupiler League is €4,3 miljoen negatief. Dit is een verbetering van 27,3% ten opzichte van seizoen 2010/’11 en 59,8% ten opzichte van seizoen 2009/’10. De toeschouwersaantallen zijn gestegen met 7,3% tot een gemiddelde van 4.155 bezoekers per wedstrijd. De gemiddelde bezettingsgraad van de stadions is 57%. Vanwege hogere toeschouwersaantallen, zijn de wedstrijdbaten met 9,9% gestegen. De netto omzet is gestegen met 6,8% naar een gemiddelde van €3,2 miljoen per club. De totale bedrijfslasten zijn gestegen met 2,8% tot een divisietotaal van €62,3 miljoen. De personeelkosten zijn gedaald met 3,6%, vooral als gevolg van dalende salariskosten voor contractspelers met 8,4%.

3

4

Inleiding Voor u ligt het Seizoen in Cijfers 2011/’12. Een publicatie die voor het derde achtereenvolgende jaar verschijnt en waarin de betaaldvoetbalorganisaties collectief inzicht bieden in de financiële situatie. Op divisieniveau worden de cijfers over 2011/’12 gepresenteerd en afgezet tegen de vier seizoenen daarvoor.

SEIZOEN IN CIJFERS 2011/’12

De publicatie is samengesteld door KNVB Expertise, het kennis- en onderzoekscentrum voor het betaald voetbal met als initiatiefnemers de Eredivisie CV, de Coöperatie Eerste Divisie, de Federatie voor Betaaldvoetbal Organisaties en de Koninklijke Nederlandse Voetbalbond.

Het document doet verslag van divisiebrede ontwikkelingen over de afgelopen vijf seizoenen. In die seizoenen promoveren en degraderen verschillende clubs tussen de twee divisies. Dit betekent dat de samenstelling van de divisies elk jaar anders is. Het effect van promotie/degradatie is vooral merkbaar in de cijfers van de Jupiler League. Waar het effect van promotie en degradatie opvallend groot is, wordt hiervan melding gemaakt in de toelichtingen bij de figuren. De divisietotalen en gemiddelden geven nuttige informatie en inzichten, de lezer dient zich echter bewust te zijn van individuele uitschieters op clubniveau, al dan niet veroorzaakt door incidenten.

HERKOMST VAN DATA

OPZET

De analyses in de publicatie zijn gemaakt op basis van de jaarrekeningen die door de clubs voor 1 november 2012 zijn ingeleverd bij Bureau Licentiezaken van de KNVB ten behoeve van het licentiesysteem. Het kan zijn dat de jaarrekeningen na 1 november nog beperkt wijzigen als gevolg van aanpassingen op verzoek van de licentiecommissie. Voor extra analyse en duiding wordt tevens gebruik gemaakt van andere rapportages van KNVB Expertise, de KNVB en data afkomstig van UEFA.

De publicatie bestaat uit vijf hoofdstukken. Het eerste hoofdstuk is een inleidend hoofdstuk waarin een overzicht wordt gegeven van een aantal belangrijke parameters voor betaaldvoetbalorganisaties. Er wordt ingezoomd op de sportieve resultaten, toeschouwersaantallen en de belangrijkste financiële resultaten. Het tweede hoofdstuk staat in het teken van inkomsten, waarbij wordt ingegaan op wedstrijdbaten, sponsoring en media-inkomsten. In hoofdstuk drie wordt ingegaan op de kosten van clubs, waarbij er speciale aandacht is voor de personeelskosten en de salariskosten voor contractspelers. In het vierde hoofdstuk wordt ingegaan op de ontwikkelingen op de transfermarkt en in het vijfde hoofdstuk worden beide divisies in Europees perspectief geplaatst.

Het Seizoen in Cijfers 2011/’12 is een uiting van collectieve transparantie die door clubs en divisies wordt nagestreefd en is bedoeld om media en publiek inzicht te bieden in de financiële ontwikkelingen binnen het Nederlandse betaald voetbal.

De clubs maken hun clubcijfers uiterlijk 31 januari 2013 openbaar. Het kan zijn dat deze cijfers verschillen van de jaarrekeningen die bij de KNVB zijn aangeleverd, bijvoorbeeld door verschillen in consolidatiekring of door beperkte afwijkingen in waarderingsprincipes.

7,8

MILJOEN NEDERLANDERS ZIJN GEÏNTERESSEERD IN VOETBAL.

Bron: KNVB Expertise & Blauw Research - Onderzoek Potentiële fans, 2012


5

1. Algemeen 1.1

HET SPORTIEVE SEIZOEN 2011/’12 de play-offs om een ticket voor de voorrondes van de Europa League. In de finale was Vitesse over twee wedstrijden te sterk voor RKC Waalwijk waardoor het zich voor het eerst sinds 2002 kwalificeerde voor Europees voetbal. FC Twente kreeg een ticket voor de voorrondes van de Europa League toebedeeld door de hoge ranking van de Eredivisie in het Fair Play klassement van UEFA.

Het Eredivisie seizoen 2011/’12 begon met de wedstrijd om de Johan Cruijff Schaal tussen bekerwinnaar FC Twente en landskampioen Ajax. Bekerwinnaar FC Twente won de seizoensopening met 2-1. Ajax trok in de competitie wel weer aan het langste eind en werd voor runner-up Feyenoord landskampioen. Ajax plaatste zich hiermee voor de UEFA Champions League. Feyenoord kwalificeerde zich door de tweede plaats voor de voorrondes van dat toernooi.

S.B.V. Excelsior en De Graafschap streden tot op de laatste speeldag tegen rechtstreekse degradatie uit de Eredivisie. Met een totaal van 19 punten degradeerde S.B.V. Excelsior naar de Jupiler League. In de spannende Jupiler Play-Offs om promotie/degradatie wist VVV-Venlo zich te handhaven, maar degradeerde De Graafschap alsnog na een spectaculaire strijd tegen FC Den Bosch. FC Den Bosch werd in de finale van de Jupiler Play-Offs afgetroefd door Willem II, waardoor de Tilburgers promoveerden naar de Eredivisie.

De finale van het KNVB bekertoernooi werd gespeeld door PSV en Heracles Almelo. PSV wist deze wedstrijd in zijn voordeel te beslissen door een 3-0 overwinning. Op basis van de stand na 34 wedstrijden plaatsten PSV en AZ zich voor de Europa League. sc Heerenveen plaatste zich door de vijfde plek voor de derde voorronde van dat toernooi en had met Bas Dost de topscorer van het seizoen in de selectie. Vitesse, FC Twente, N.E.C. Nijmegen en RKC Waalwijk streden in

Eindstand Eredivisie seizoen 2011/’12 BVO

PUNTEN

PLAATSING

1

Ajax

76

UEFA Champions League

2

Feyenoord

70

Voorronde UEFA Champions League

3

PSV

69

Europa League / Bekerwinnaar

4

AZ

65

Europa League

5

sc Heerenveen

64

3e voorronde Europa League

6

FC Twente

60

Play-Off / Fair Play Ticket

7

Vitesse

53

Play-Off

8

N.E.C. Nijmegen

45

Play-Off

9

RKC Waalwijk

45

Play-Off

10

Roda JC Kerkrade

44

11

FC Utrecht

43

12

Heracles Almelo

40

13

NAC Breda

38

14

FC Groningen

37

15

ADO Den Haag

32

16

VVV-Venlo

31

Play-Off

17

De Graafschap

24

Play-Off

18

S.B.V. Excelsior

19

Jupiler League



Jupiler League

6

FC Zwolle mocht zich na 34 wedstrijden tot kampioen van de Jupiler League kronen en promoveerde hierdoor rechtstreeks naar de Eredivisie.

spannende Jupiler Play-Offs voor twee plekken in de Eredivisie. VVV-Venlo en Willem II wisten uiteindelijk deze strijd in hun voordeel te beslissen.

Dankzij de unieke competitieopzet van de Jupiler League verzekerden Sparta Rotterdam, Helmond Sport, FC Den Bosch alsook FC Eindhoven zich door middel van het winnen van de Bronzen Stieren voor beste teams van deelname aan de Jupiler Play-Offs. Willem II, SC Cambuur, MVV Maastricht en Go Ahead Eagles streden dankzij hun hoge eindnotering samen met de periodewinnaars en VVV-Venlo en De Graafschap in de

De topscorer van de Jupiler League werd Jack Tuyp van FC Volendam met 20 doelpunten. Met deze prestatie heeft Jack Tuyp de Gouden Stier voor topscorer seizoen 2011/’12 ontvangen. Arne Slot (FC Zwolle) werd uitgeroepen tot beste speler, Art Langeler (FC Zwolle) tot beste trainer en Iliass Bel Hassani (Sparta Rotterdam) tot beste talent.

Eindstand Jupiler League seizoen 2011/’12 BVO

* **

PUNTEN

PLAATSING

1

FC Zwolle

72

Eredivisie

2

Sparta Rotterdam

65 *

Play-Off

3

FC Eindhoven

63

Play-Off

4

Helmond Sport

62 *

Play-Off

5

Willem II

58

Play-Off

6

FC Den Bosch

57 *

Play-Off

7

SC Cambuur

56

Play-Off

8

MVV Maastricht

51

Play-Off

50

Play-Off

AHEAD EAGLES GO

9

Go Ahead Eagles

10

FC Dordrecht

50

11

Fortuna Sittard

48

12

FC Volendam

48

13

Almere City FC

40

14

FC Oss

35

15

sc Telstar

32

16

SC Veendam

22

17

AGOVV Apeldoorn

19

18

FC Emmen

17 **

Periodekampioen 6 punten in mindering

D EVENTE R

Eredivisie


1.2

DE NEDERLANDSE VOETBALFAN

Wedstrijdbezoek in de Eredivisie en de Jupiler League blijft populair. In het seizoen 2011/’12 bezochten 7.242.016 mensen een wedstrijd in een van beide divisies. Ten opzichte van het wedstrijdbezoek in het seizoen 2010/’11 is dat een stijging van 3%. In de Eredivisie kwamen gemiddeld 19.511 mensen naar een wedstrijd en was de bezettingsgraad 90,2%. Internationaal gezien behoort de Eredivisie qua bezettingsgraad tot de top drie van Europa. In de Jupiler League is het gemiddeld aantal bezoekers 4.155 en de bezettingsgraad 57,0%. De Nederlandse fan waardeert de Eredivisie nog steeds. Zo vindt 87% van de fans de Eredivisie een spannende competitie en waardeert bijna negen op de tien fans het stadionbezoek in zowel de Eredivisie als de Jupiler League als zeer goed. De Nederlandse clubs weten steeds beter in te spelen op de wensen van de fans, zo stijgt bijvoorbeeld de waardering van fans voor de catering nog elk jaar. Ook voelen de fans zich over het algemeen veilig in de stadions en waardeert men de maatschappelijke activiteiten van de clubs.

Bron: Eredivisie Fan Onderzoek 2011/’12 Jupiler League Fan Onderzoek 2011/’12 Rapportages beschikbaar via www.knvbexpertise.nl

57%

DE JUPILER LEAGUE HEEFT EEN HOGERE BEZETTINGSGRAAD (57%) DAN DE SERIE A (50,9%) IN ITALIË.

Bron: KNVB / UEFA

7

8

1.3

DE WEG NAAR GEZONDMAKING

Deze paragraaf geeft de ontwikkeling weer van de divisies waar het gaat om het bedrijfsresultaat en het weerstandsvermogen. De cijfers worden op divisieniveau weergegeven, over de afgelopen vijf seizoenen, waardoor een ontwikkeling over tijd zichtbaar is. Het bedrijfsresultaat en het weerstandsvermogen van Nederlandse betaaldvoetbalorganisaties zijn in deze paragraaf opgenomen. In de volgende hoofdstukken worden deze cijfers verder uitgediept.

1.3.1

BEDRIJFSRESULTAAT

Het bedrijfsresultaat is het resultaat uit de gewone bedrijfsuitvoering over een bepaalde periode, in dit geval een seizoen. Anders gezegd, het bedrijfsresultaat is de netto omzet minus de bedrijfslasten. In de berekening van het bedrijfsresultaat worden bijzondere of incidentele lasten en baten buiten beschouwing gelaten. Dit zijn bijvoorbeeld afschrijvingen op spelers of andere activa, het resultaat vergoedingssommen (transfers) of verkoop van vastgoed. Het bedrijfsresultaat wordt gezien als de belangrijkste parameter in de gezondmaking van het Nederlandse betaalde voetbal, omdat het een beeld geeft van de normale bedrijfsvoering en gefilterd is voor incidentele baten, lasten en transfers. Deze incidentele posten van enkele clubs kunnen het totaalbeeld vertekenen.

9


Bedrijfsresultaat Eredivisie Bedrijfsresultaat

20.000

€ 8.010

Bedrijfsresultaat (x €1.000)

0

-20.000

€ -15.149

€ -32.654 -40.000

€ -35.008 € -48.088

-60.000

2007/’08

2008/'09

De Eredivisieclubs behaalden in het seizoen 2011/’12 een gezamenlijk negatief bedrijfsresultaat van ongeveer €15 miljoen. Ondanks het negatieve resultaat wordt hiermee de positieve trend sinds het seizoen 2009/’10 doorgezet.

2009/’10

2010/’11

2011/’12

De belangrijkste oorzaak van de positieve trend ligt in het feit dat de Eredivisieclubs hun kosten verder weten terug te brengen en dan vooral de personeelskosten. Het lijkt er op dat het beleid gericht op financiële gezondmaking zijn vruchten afwerpt.

Bedrijfsresultaat Jupiler League Bedrijfsresultaat

0

Bedrijfsresultaat (x €1.000)

-5.000

€ -5.910

€ -4.298

-10.000

€ -10.699 € -13.193

-15.000

€ -15.327 -20.000

2007/’08

2008/'09

Ook in de Jupiler League is sprake van een positieve ontwikkeling in de koers naar een gezonde financiële huishouding. De trend van een dalend negatief bedrijfsresultaat die al sinds 2007/’08 is ingezet wordt in 2011/’12 voortgezet tot een

29%

2009/’10

2010/’11

bedrijfsresultaat van €4,3 miljoen negatief. De positieve ontwikkeling is voornamelijk te danken aan gestegen mediabaten en het stabiel blijven van de bedrijfslasten.

DE EREDIVISIE TELT VAN ALLE HOOGSTE EUROPESE COMPETITIES HET HOOGSTE AANTAL ACTIEVE SPELERS ONDER DE 21 JAAR (29%). IN DE JUPILER LEAGUE IS HET PERCENTAGE OOK 29%. Bron: Coöperatie Eerste Divisie

2011/’12

10

1.3.2

WEERSTANDSVERMOGEN

Het weerstandsvermogen wordt bepaald door de hoogte van de balansposten eigen vermogen en achtergestelde leningen. De som van beide posten is het vermogen van een club dat

garant staat om te voldoen aan de verplichtingen aan de reguliere schuldeisers. Het weerstandsvermogen geeft een indruk in hoeverre clubs in staat zijn te voldoen aan hun lange termijn verplichtingen.

Ontwikkeling weerstandsvermogen Eredivisie Weerstandsvermogen

Weerstandsvermogen (x €1.000)

200.000

€ 159.137 150.000

€ 149.273

100.000

€ 86.367

50.000

0

2007/’08

2008/'09

Het weerstandsvermogen in de Eredivisie is gestegen naar een totaal van ruim €86 miljoen. Deze groei is vooral te verklaren

€ 26.705

€ 26.485

2009/’10

2010/’11

2011/’12

door de stadiontransactie van PSV en door private vermogensinjecties in een aantal clubs.

Ontwikkeling weerstandsvermogen Jupiler League Weerstandsvermogen

Weerstandsvermogen (x €1.000)

0 -5.000 -10.000

€ -8.759

€ -4.927

2010/’11

2011/’12

€ -12.491

-15.000 -20.000

€ -20.449 -25.000

2007/’08

€ -21.446 2008/'09

De clubs in de Jupiler League wisten het totale negatieve weerstandsvermogen terug te brengen naar €-4,9 miljoen.

2009/’10

Ondanks het negatieve bedrijfsresultaat is het weerstandsvermogen in de Jupiler League verbeterd.


2. Omzet De belangrijkste inkomsten van een betaaldvoetbalorganisatie zijn sponsoring, wedstrijdbaten en media gerelateerde inkomsten. Deze drie opgeteld zijn samen goed voor gemiddeld 85% van de totale omzet. Andere inkomsten zijn voorbeeld subsidies en giften, merchandising en inkomsten uit catering. In dit hoofdstuk is eerst de ontwikkeling van de totale omzet in de Eredivisie en Jupiler League weergegeven, gevolgd door een uitsplitsing van de drie belangrijkste inkomstenbronnen.

2.1

NETTO OMZET

De netto omzet van een club bestaat uit inkomsten uit wedstrijdbaten, sponsoring, media gerelateerde inkomsten, subsidies en giften, merchandising & business to consumer activiteiten, catering inkomsten en overige inkomsten. Inkomsten uit transfers worden gezien als incidentele inkomsten en worden daarom niet meegenomen in de netto omzet. Het resultaat op de transfermarkt wordt behandeld in paragraaf 4.1.

479,5

DE GROOTSTE VOETBALCLUB VAN EUROPA OP BASIS VAN NETTO OMZET, REAL MADRID, HEEFT EEN NETTO OMZET VAN €479,5 MILJOEN (2010/’11), GELIJK AAN 1,11 KEER DE TOTALE OMZET VAN DE EREDIVISIE. Bron: Deloitte, Football Money League 2012

11

12

Ontwikkeling netto omzet Eredivisie (gemiddeld per club) Gem. omzet per club

24.000

€ 23.946

Netto omzet (x €1.000)

23.500

Procentuele verandering

€ 23.832 € 24.101

€ 23.431 5,9%

€ 23.348

23.000

2,6%

1,7% 0,6% 22.500

22.000

|

|

2007/’08

2008/’09

De totale omzet van de clubs in de Eredivisie is ruim €433 miljoen. De gemiddelde omzet per club komt daarmee op circa €24 miljoen, een stijging van 0,6% ten opzichte van seizoen 2010/’11. Elf clubs in de Eredivisie zagen hun netto omzet stijgen, terwijl bij zeven clubs de netto omzet daalde. Op divisieniveau daalden de wedstrijdbaten, maar werden er extra inkomsten gegenereerd uit sponsoring, media gerelateerde inkomsten en catering.

-2,0% |

|

|

2009/’10

2010/’11

2011/’12

De effecten van Europese inkomsten zijn van grote invloed op individuele clubs, maar zijn gezien de orde van grootte ook van invloed op het divisietotaal. De inkomsten uit recettes, plaatsingspremies en prijzengeld uit Europese competities bedroegen in 2010/’11 €54 miljoen. Deze inkomsten daalden in het seizoen 2011/’12 tot een bedrag van €38 miljoen.

Ontwikkeling netto omzet Jupiler League (gemiddeld per club) Gem. omzet per club


4.000

€ 3.168 3.000

€ 3.224 € 2.870

€ 3.035

€ 3.020 6,8%

Netto omzet (x €1.000)

5,7% 2.000

-0,5% -3,1% 1.000

-9,4% 0

|

|

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

2010/’11

2011/’12

De omzet in de Jupiler League is met 6,8% gestegen naar gemiddeld €3,2 miljoen per club. Deze stijging wordt voornamelijk veroorzaakt door de effecten van promotie/ degradatie en door gestegen media gerelateerde inkomsten.

De totale gezamenlijke omzet in de Jupiler League is €58 miljoen. In de Jupiler League wisten tien clubs hun netto omzet te vergroten, acht clubs daalden in netto omzet.

13


2.2

WEDSTRIJDBATEN

Wedstrijdbaten zijn de inkomsten die worden gerealiseerd in de categorieën recettes (competitiewedstrijden, KNVB beker, Europese competities en vriendschappelijke wedstrijden), plaatsingspremies en prijzengeld in verband met Europese competities en KNVB beker en opbrengsten uit de verkoop van seizoenkaarten. Ontwikkeling wedstrijdbaten Eredivisie (gemiddeld per club) Gem. wedstrijdbaten per club

8.000


Wedstrijdbaten (x €1.000)

€ 7.333 7.000 6.000

26,6%

€ 6.425 € 5.974

€ 6.543

€ 5.793 7,5%

5.000

-9,2% 4.000

-9,8%

-10,8%

|

|

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

2010/’11

2011/’12

Na een flinke stijging in het seizoen 2010/’11 daalden de wedstrijdbaten in het seizoen 2011/’12 met bijna 11% naar een gemiddelde van €6,5 miljoen per club. Deze daling is bijna in zijn geheel te wijten aan de daling van de inkomsten uit Europees voetbal. In het seizoen 2010/’11 speelden twee

Nederlandse clubs in de Champions League, terwijl dit in het seizoen 2011/’12 één club was. Daardoor daalden onder andere de plaatsingspremies voor Europese competities van €33 miljoen in het seizoen 2010/’11 naar €20,7 miljoen in het seizoen 2011/’12.

Ontwikkeling wedstrijdbaten Jupiler League (gemiddeld per club) Gem. wedstrijdbaten per club

Wedstrijdbaten (x €1.000)

600 500

€ 466

400

18,3%

€ 469 € 403

€ 508

16,4% 9,9%

300 200

€ 462


-1,5%

-13,5% |

|

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

2010/’11

2011/’12

De opbrengsten uit wedstrijdbaten zijn in de Jupiler League gestegen met 9,9% tot een gemiddelde van €508.000,- per club. Deze stijging lijkt fors, maar is deels te verklaren door de effecten van promotie en degradatie. Als er voor deze effecten wordt gecorrigeerd, is er een stijging van 2,3% waarneembaar.

285.656

De stijging van de wedstrijdbaten in de Jupiler League heeft een verband met de gestegen toeschouwersaantallen. Het gemiddelde aantal toeschouwers per wedstrijd is in seizoen 2011/’12 gestegen met 7,3% ten opzichte van seizoen 2010/’11.

IN TOTAAL HADDEN 285.656 MENSEN EEN SEIZOENKAART VAN EEN CLUB IN DE EREDIVISIE OF JUPILER LEAGUE IN HET SEIZOEN 2011/’12. Bron: KNVB Expertise

14

2.3

SPONSORING

Sponsorinkomsten zijn onder te verdelen in de categorieën shirtsponsoring, bordreclame, wedstrijdsponsoring, verhuur van ruimtes, kleding, naamgeving van het stadion, collectieve contracten en overige sponsoring. Het belang van sponsorinkomsten bij betaaldvoetbalorganisaties is groot. In de Eredivisie bestaat de totale omzet voor 45,4% uit inkomsten uit sponsoring. In de Jupiler League is dit percentage 57,8%. Ontwikkeling sponsorinkomsten Eredivisie (gemiddeld per club) Gem. sponsorinkomsten per club

Sponsorinkomsten (x €1.000)

15.000

10.000

€ 10.007 11,8%

€ 10.984

€ 10.736

€ 10.961

9,8% 2,2%

5.000

-2,3% 0

€ 10.722


-0,1%

|

|

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

2010/’11

2011/’12

De gemiddelde sponsorinkomsten in de Eredivisie zijn licht gestegen met 2,2% naar een kleine €11 miljoen per club. Deze stijging is vooral te danken aan verbeterde businessfaciliteiten in enkele Nederlandse stadions. Toch blijkt het

een uitdaging in tijden van economische crisis de inkomsten uit sponsoring op peil te houden; elf clubs zagen hun sponsorinkomsten dalen.

Ontwikkeling sponsorinkomsten Jupiler League (gemiddeld per club) Gem. sponsorinkomsten per club

Sponsorinkomsten (x €1.000)


€ 1.862

€ 1.831

2.000

€ 1.619

€ 1.602

€ 1.637

1.500

11,9%

1.000

4,1% 500 0

2,2%

1,7%

-1,1% |

|

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

2010/’11

2011/’12

De gemiddelde inkomsten uit sponsoring in de Jupiler League zijn licht gestegen met 1,7% tot ruim €1,8 miljoen per club. Als er voor de effecten van promotie/degradatie wordt gecorrigeerd, blijven de sponsorinkomsten gelijk. Ook hier

75%

blijkt dat het voor clubs een uitdaging is de sponsorinkomsten in economisch lastige tijden op peil te houden. Acht clubs zagen de inkomsten uit sponsoring dalen.

DRIEKWART VAN ALLE 12.018 SPONSOREN IN DE EREDIVISIE IS GEVESTIGD OP MINDER DAN 30 MINUTEN REISTIJD VAN DE CLUB. Bron: KNVB Expertise

15


2.4

MEDIA GERELATEERDE INKOMSTEN

Media gerelateerde inkomsten zijn inkomsten uit de collectieve verkoop van televisierechten en overige media rechten. Inkomsten uit televisierechten komen voort uit zowel live verslagen als samenvattingen van wedstrijden uit de nationale competitie, KNVB beker en Europese competities. Mediabaten zijn in zowel de Eredivisie als de Jupiler League verantwoordelijk voor 12% van de totale netto omzet.

Media gerelateerde inkomsten (x €1.000)

Ontwikkeling media gerelateerde inkomsten Eredivisie (gemiddeld per club) 4.000

Gem. mediabaten per club

€ 3.734 € 2.934

3.000

€ 3.019

€ 2.878 € 2.444

2,9%

2.000


17,8%

-3,0% 1.000

-19,0%

-21,4% 0

|

|

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

2010/’11

2011/’12

De media gerelateerde inkomsten van clubs in de Eredivisie zijn gestegen naar een gemiddelde van ruim €2,8 miljoen per club. Dit is te danken aan de gestegen inkomsten uit Europees voetbal. Daarnaast zijn er enkele clubs die als gevolg van de

nieuwe overeenkomst met Fox International Channels eerder gedane reserveringen vervroegd tot het resultaat van dit seizoen konden rekenen.

Media gerelateerde inkomsten (x €1.000)

Ontwikkeling media gerelateerde inkomsten Jupiler League (gemiddeld per club) 600

Gem. mediabaten per club

€ 580 € 417

450

€ 393

€ 372 € 295

300


33,1%

12,1% 150

-10,4% 0

-35,9%

|

2007/’08

|

|

|

2008/’09

2009/’10

2010/’11

2011/’12

De media gerelateerde inkomsten in de Jupiler League stegen naar een gemiddelde van €393.000,- per club. De verbeterde overeenkomst met de Eredivisie over de verdeling van de mediabaten uit die divisie ligt ten grondslag aan de stijging.

3%

-29,3%

|

In deze solidariteitsovereenkomst is sinds enige jaren afgesproken dat clubs in de Jupiler League meedelen in de opbrengsten van de collectieve verkoop van de Eredivisierechten.

DE TOTALE MEDIABATEN VAN DE EREDIVISIE ZIJN GELIJK AAN 3% VAN DE TOTALE MEDIABATEN VAN DE ENGELSE PREMIER LEAGUE. Bron: UEFA

16

3. Kosten De kosten of bedrijfslasten van een betaaldvoetbalorganisatie bestaan uit personeelskosten, verkoopkosten, huisvestingskosten, wedstrijden trainingskosten, algemene kosten, afschrijvingskosten van vaste activa en overige bedrijfskosten.

3.1

BEDRIJFSLASTEN

In de Eredivisie zijn de personeelskosten de grootste uitgavenpost met een aandeel van gemiddeld 58% in de totale bedrijfslasten. De huisvestingskosten volgen met een aandeel van 11,4% in de totale bedrijfslasten. Van vergelijkbare grootte zijn verkoopkosten met een aandeel van 10,5% en de wedstrijden trainingskosten met een aandeel van 9,6%. In de Jupiler League heeft de post personeelskosten een wat minder groot aandeel. Personeelskosten maken hier 53,4% van de totale bedrijfslasten uit. Wedstrijd- en trainingskosten en huisvestingskosten hebben ieder een aandeel van 12% in de totale bedrijfslasten.

17


Ontwikkeling bedrijfslasten Eredivisie (gemiddeld per club) Gem. bedrijfslasten per club

Bedrijfslasten (x €1.000)

30.000 25.000

€ 22.986

20.000

7,4%

€ 25.646

€ 25.891

€ 24.942

11,6%

1,5%

15.000 10.000

€ 26.019


-0,5% -3,7% |

|

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

2010/’11

2011/’12

De Eredivisieclubs hebben voor het tweede achtereenvolgende jaar hun bedrijfslasten weten te verminderen tot een divisietotaal van bijna €449 miljoen. Dit betekent een gemiddelde per

club van bijna €25 miljoen. De afname van 3,7% wordt vooral veroorzaakt door een sterke daling van de personeelskosten, waaronder ook de salariskosten voor contractspelers vallen.

Ontwikkeling bedrijfslasten Jupiler League (gemiddeld per club) 4.000

Bedrijfslasten (x €1.000)

3.000

€ 3.935 € 3.530

€ 3.630

Gem. bedrijfslasten per club

€ 3.367


€ 3.463

20,5%

2.000

2,8%

2,8%

1.000 0

-10,3%

-7,2%

|

|

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

2010/’11

2011/’12

In de Jupiler League zijn de bedrijfslasten met 2,8% gestegen tot een divisietotaal van €62,3 miljoen. De degradatie van Willem II heeft een relatief sterk effect op het gemiddelde, omdat die club naar verhouding met andere Jupiler League

clubs hoge bedrijfslasten heeft. Negen clubs wisten hun bedrijfslasten te verlagen, de andere negen clubs zagen hun bedrijfslasten stijgen.

18

3.2

PERSONEELSKOSTEN

In de totale bedrijfslasten vormen de personeelskosten verreweg de grootste kostenpost. De personeelskosten omvatten kosten voor contractspelers, technische staf, directie & management, medische staf en overig personeel (bijvoorbeeld administratie, ticketing en stadionpersoneel). De post salariskosten contractspelers is hierbinnen de grootste post. Deze paragraaf belicht eerst de ontwikkeling van de totale personeelskosten, gevolgd door de ontwikkeling van de salariskosten voor contractspelers.

3.2.1

PERSONEELSKOSTEN

Personeelskosten Eredivisie (gemiddeld per club)

Personeelskosten (x €1.000)

16.000

€ 13.873

€ 15.170

€ 16.022

Gem. personeelskosten per club

€ 15.405

12.000


€ 14.471

9,6%

9,3%

|

|

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

2010/’11

2011/’12

8.000

5,6%

4.000 0

-3,9%

De Eredivisie kent na de daling in het seizoen 2010/’11 opnieuw een daling. Clubs hebben de personeelskosten verder weten terug te dringen met 6,1% tot gemiddeld €14,4 miljoen per club. Dat komt neer op een totaal van €260,5 miljoen in de Eredivisie. Elf clubs wisten hun personeelskosten te verlagen, zeven clubs zagen hun personeelskosten stijgen. Ten opzichte van seizoen 2009/’10 zijn de totale personeelskosten met in totaal bijna €28 miljoen gedaald. Een veel gebruikte maat voor het meten en vergelijken van de impact van personeelskosten op een BVO is de personeels-

-6,1%

kostenratio. Deze ratio wordt berekend door de personeelskosten te delen door de netto omzet. Een personeelskostenratio van 60% wordt beschouwd als een verantwoord percentage voor een betaaldvoetbalorganisatie. In het seizoen 2010/’11 had de Eredivisie nog een gemiddelde personeelskostenratio van 63%, voor het seizoen 2011/’12 is deze gedaald naar 60%. Het terugbrengen van de personeelskosten wordt voor meer dan de helft veroorzaakt door het terugbrengen van de salariskosten voor contractspelers.

19


Personeelskosten Jupiler League (gemiddeld per club)

Personeelskosten (x €1.000)

2.400

€ 2.275

€ 2.201

Gem. personeelskosten per club

€ 2.152

€ 1.902

1.800 1.200


€ 1.834

13,1%

600 0

-3,3%

-2,2%

|

|

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

2010/’11

2011/’12

Ook in de Jupiler League is opnieuw een daling in de personeelskosten zichtbaar. De gemiddelde personeelskosten daalden met 3,6% naar €1,8 miljoen per club. Dit komt neer op een totaal van €33 miljoen in de Jupiler League. De daling in de personeelskosten wordt nagenoeg geheel veroorzaakt door een daling in de salariskosten voor contractspelers. De daling in salariskosten voor contractspelers wordt in paragraaf 3.2.2 verder uitgelicht.

-11,6%

-3,6%

20

3.2.2

SALARISKOSTEN CONTRACTSPELERS

In de salariskosten voor contractspelers zijn de wedstrijdpremies en individuele bonussen buiten beschouwing gelaten, omdat deze jaarlijks verschillen als gevolg van de prestaties van clubs in Europese competities. Een goede vergelijking

over jaren kan alleen op basis van dit basissalaris. Deze salariskosten vormen gemiddeld 83,5% van de totale salariskosten van clubs in de Eredivisie. In de Jupiler League is dit percentage 80,1%.

Salariskosten contractspelers (x €1.000)

Ontwikkeling salariskosten contractspelers Eredivisie (gemiddeld per club) € 7.957

€ 7.201

8.000

Gem. salariskosten contractspelers per club

€ 6.742

€ 7.394

6.000


€ 6.888

15,9% 10,5%

4.000

6,8%

2.000 0

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

De salariskosten voor contractspelers zijn afgenomen met 6,8% tot een gemiddelde van €6,9 miljoen per Eredivisieclub. Ten opzichte van het seizoen 2009/’10 is dat een afname van

-7,1%

-6,8%

2010/’11

2011/’12

|

|

13,4%. De daling in de salariskosten voor contractspelers wordt veroorzaakt door zowel een afname in salarissen als een afname van het aantal spelers in de selecties.

Salariskosten contractspelers (x €1.000)

Ontwikkeling salariskosten contractspelers Jupiler League (gemiddeld per club) 1.000

Gem. salariskosten contractspelers per club

€ 846

€ 843 € 740

750 500

€ 680

11,9% 0,3%

250 0

€ 742


-0,4% -12,2% |

|

|

|

2007/’08

2008/’09

2009/’10

2010/’11

In de Jupiler League zijn de salariskosten voor contractspelers met 8,4% sterk gedaald naar een gemiddelde van €680.000,per club.

33 MILJOEN

-8,4% |

2011/’12

De daling in de salariskosten voor contractspelers is verantwoordelijk voor 91% van de daling in de totale personeelskosten van de Jupiler League.

LIONEL MESSI VERDIENDE IN 2011 33 MILJOEN EURO AAN SALARIS, PREMIES EN INKOMSTEN UIT RECLAME. Bron: France Football, 2012


3.2.3

21

SALARISKOSTEN VERKLAARD

Personeelskosten maken traditioneel een groot deel uit van de totale kosten van een betaaldvoetbalorganisatie. Over het seizoen 2011/’12 was dat voor Nederlandse clubs in de Eredivisie 58% en in de Jupiler League 53%. Om te bepalen of dat een ‘verantwoord’ bedrag is wordt normaal gesproken niet getoetst aan de totale kosten, maar aan de totale inkomsten (netto omzet) van de club. De meest gebruikelijke maat voor het meten en vergelijken van de impact van personeelskosten op een betaaldvoetbalorganisatie is de personeelskostenratio. In deze ratio wordt het totaal aan personeelskosten gedeeld door de netto omzet. Een percentage onder de 60% levert de meeste punten op bij de beoordeling van de jaarcijfers in het kader van het licentiesysteem. In het door UEFA ingevoerde Financial Fair Play wordt een personeelskostenratio van >70% als “signaal” gehanteerd. De Eredivisie had afgelopen seizoen een gemiddelde personeelskostenratio van 60%, in de Jupiler League was dat 56,9%. Onder personeelskosten vallen niet alleen salarissen voor medewerkers en spelers, maar bijvoorbeeld ook sociale premies en leasekosten. De salarissen voor spelers nemen het grootste aandeel van de totale personeelskosten voor hun rekening. In de Eredivisie is dat gemiddeld 57%, in de Jupiler League 48%. De spelerssalarissen bestaan echter ook weer uit een aantal componenten, namelijk garantiesalaris (inclusief vakantiegeld), nationale en Europese premies, eventuele individuele bonussen en hand- en tekengeld. Gemiddeld maakt het garantiesalaris in de Eredivisie 86% uit van het totale salaris van een speler. In de grafiek op pagina 20 is te zien dat de afgelopen twee jaar door Eredivisieclubs is bespaard op de totale salarissen van contractspelers. Dat kan op twee manieren, lagere salarissen of minder contractspelers. De besparing op de salariskosten voor contractspelers is ingezet in 2009/’10, sinds dat seizoen is op de totale salariskosten contractspelers ruim 13% bespaard. Spelers zijn minder gaan verdienen. Dit blijkt uit de berekening van het gemiddelde spelerssalaris die jaarlijks wordt gemaakt door de afdeling Licentiezaken van de KNVB bij de bepaling van het inkomenscriterium voor spelers van buiten de EU. Dit is voor het laatst gedaan over de jaarcijfers van 2010/’11. Het gemiddelde wordt berekend over het garantiesalaris inclusief premies en bedroeg in dat seizoen €305.000,-. Ten opzichte van 2009/’10 betekende dat een daling van 14%. Uit de grafiek op pagina 20 blijkt dat de totale post spelerssalarissen afgelopen seizoen opnieuw is gedaald. Hoewel de berekening van het gemiddelde salaris over 2011/’12 nog niet heeft plaatsgevonden, lijkt in het afgelopen seizoen een verdere daling in de salarissen te zijn gerealiseerd. Een opvallende ontwikkeling van de spelerssalarissen in de Eredivisie is de daling in het aandeel van nationale en internationale premies in het totale salaris van spelers. In 2005/’06 was dat gemiddeld nog 27%, in 2010/’11 was dat 16%. Een analyse door KNVB Expertise van de spelerssalarissen in de Eredivisie over seizoen 2010/’11, op basis van de salarissen inclusief premies, laat zien dat het gemiddelde niet alles zegt over de verdeling binnen de divisie. Zo blijkt dat relatief weinig spelers met een hoog salaris het gemiddelde omhoog halen. Dat komt onder andere door het feit dat spelers van buiten de EU minimaal 1,5 keer het gemiddelde verdienen. De mediaan van alle salarissen ligt op €184.000,-. Verder blijkt dat 79% van alle spelers minder verdient dan het gemiddelde en dus 21% meer verdient dan het gemiddelde. In de Jupiler League lag het gemiddelde salaris (inclusief premies) in 2010/’11 met €42.500,- aanzienlijk lager dan in de Eredivisie. De laatste jaren is op deze post door clubs stevig bezuinigd, zoals te zien is in de grafiek op pagina 20. Over de afgelopen vijf seizoenen wisten de clubs gemiddeld 20% op de totale post spelerssalarissen te besparen. In seizoen 2011/’12 is dat vooral gebeurd door een daling in het gemiddelde salaris, het aantal selectiespelers is ongeveer gelijk gebleven. Ook voor de Jupiler League heeft KNVB Expertise een aanvullende analyse gemaakt. Hiervoor zijn de jaarrekeningen van 2010/’11 gebruikt. Van alle spelers verdient 52% minder dan modaal (€33.000,-).

79%

VAN ALLE SPELERS IN DE EREDIVISIE VERDIENT MINDER DAN HET GEMIDDELDE SALARIS.

Bron: KNVB Expertise

22

4. Transfermarkt Nederland staat traditioneel bekend als een exportland van voetbaltalent. De resultaten op de transfermarkt worden gezien als incidentele inkomsten en zijn daarom niet meegenomen in de berekening van het bedrijfsresultaat. Toch hebben de resultaten een relatief grote invloed op de financiële huishouding van een betaaldvoetbalorganisatie.

4.1


Het resultaat vergoedingssommen is de ontvangen netto opbrengst bij vertrek van een speler minus de nog resterende boekwaarde van de betreffende speler. Aan de hand van het volgende voorbeeld wordt uitgelegd hoe clubs omgaan met het in de boeken opnemen van vergoedingssommen van spelers.

Club A trekt op 1 augustus 2011 een speler aan en betaalt hiervoor een vergoedingssom van €1 miljoen. De speler tekent een contract voor vier jaar. Club A zet de betreffende speler voor €1 miljoen op de balans en schrijft hem, zoals te doen gebruikelijk, lineair af over de looptijd van zijn contract. Elk jaar wordt daarom €250.000,- van de boekwaarde afgeschreven. Gedurende het seizoen 2012/’13 wekt de speler de belangstelling van diverse topclubs. Op 1 augustus 2013 wordt de speler getransfereerd naar de buitenlandse Club B. Club B betaalt hiervoor een vergoedingssom van €2,5 miljoen aan Club A. Aangezien Club A de vergoedingssom voor het aantrekken van de speler lineair afschrijft over de looptijd van het contract, heeft de speler op het moment van zijn transfer naar topclub B nog een boekwaarde van €500.000,- (€1 miljoen – 2 x €250.000,-). Het resultaat vergoedingssom voor de speler wordt nu: Vergoedingssom transfer naar club B:

€ 2.500.000,-

Resterende boekwaarde speler:

€ 500.000,-

Resultaat vergoedingssom

€ 2.000.000,-

- /-

In het geval van meerdere transfers worden de afzonderlijke resultaten op vergoedingssommen bij elkaar opgeteld en vormen ze samen het resultaat op vergoedingssommen van de club.

23


Resultaat vergoedingssommen (x €1.000)

Resultaat vergoedingssommen Eredivisie 160.000

Resultaat vergoedingssommen

€ 141.989

120.000

€ 99.829 € 84.280

80.000

40.000

€ 66.343

€ 60.984

2009/’10

2010/’11

0

2007/’08

2008/'09

Het resultaat vergoedingssommen is na een aantal jaren van een neergaande trend weer gestegen tot een divisietotaal van

2011/’12

€84,3 miljoen. Dit is een procentuele stijging van 38,2%.

Resultaat vergoedingssommen (x €1.000)

Resultaat vergoedingssommen Jupiler League Resultaat vergoedingssommen

8.000

€ 6.709 6.000

€ 5.302 € 3.685

4.000

€ 2.583 2.000

€ 2.364

0

2007/’08

2008/'09

In de Jupiler League is het resultaat vergoedingssommen na een flinke stijging in het seizoen 2010/’11 gedaald tot €3,7 miljoen in seizoen 2011/’12.

1/3

2009/’10

2010/’11

Van de spelers die getransfereerd werden in de Jupiler League in seizoen 2011/’12 gaat 42% naar de Eredivisie.

1 OP DE 3 SPELERS IN DE EREDIVISIE HEEFT 1 OF MEER SEIZOENEN IN DE JUPILER LEAGUE GESPEELD.

Bron: Coöperatie Eerste Divisie

2011/’12

24

Een verdieping naar welke buitenlandse competities spelers uit de Eredivisie vertrekken laat zien dat vooral clubs uit de Russische competitie de weg naar de Eredivisie hebben gevonden. Rusland heeft met 34% het grootste aandeel in de vergoedingssommen betaald aan Nederlandse clubs. Italië volgt op gepaste afstand met een aandeel van 18,5%. Engeland heeft een aandeel van 18,1% en Portugal heeft een aandeel van 11,5%. Voor het gemak zijn landen met een klein aandeel verzameld onder de categorie “overig”.

VERGOEDINGSSOMMEN NAAR LAND VAN HERKOMST

3% 3,7%

Rusland Italië Engeland

5,5%

5,7% 34% 11,5%

Portugal België Spanje Duitsland Overig

18,1%

18,5% bron: KNVB

25


4.2 SALDO RESULTAAT VERGOEDINGSSOMMEN EN AFSCHRIJVING VERGOEDINGSSOMMEN Het resultaat vergoedingssommen in paragraaf 4.1 geeft een indicatie van de invloed van de transfermarkt op Nederlandse clubs. Hierbij wordt echter nog geen rekening gehouden met de afschrijvingen die clubs doen op hun aangekochte spelers. De afschrijvingen op vergoedingssommen zijn kosten in

verband met in het verleden gedane investeringen in vergoedingssommen voor spelers. In onderstaande grafieken is het saldo weergegeven van het resultaat vergoedingssommen en de afschrijving daarop.

Saldo resultaat vergoedingssommen en afschrijving vergoedingssommen (x €1.000)

Saldo resultaat vergoedingssommen en afschrijving vergoedingssommen Eredivisie Resultaat vergoedingssommen en afschrijving vergoedingssommen

100.000

50.000

€ 59.354 € 13.479

€ 12.767 -€ 14.369

0

-€ 35.791 -50.000

-100.000

2007/’08

2008/'09

Na twee seizoenen waarin sprake was van een negatief saldo van het resultaat vergoedingssommen en afschrijving vergoedingssommen, kent de Eredivisie in het seizoen

2009/’10

2010/’11

2011/’12

2011/’12 weer een positief resultaat van €12,8 miljoen. Naast een groei van de vergoedingssommen daalden ook de afschrijvingskosten van vergoedingssommen met 5%.

Saldo resultaat vergoedingssommen en afschrijving vergoedingssommen (x €1.000)

Saldo resultaat vergoedingssommen en afschrijving vergoedingssommen Jupiler League Resultaat vergoedingssommen en afschrijving vergoedingssommen

8.000

€ 5.705

6.000

4.000

€ 3.603 € 2.996 € 1.883

2.000

€ 678 0

2007/’08

2008/'09

In de Jupiler League daalde het saldo van het resultaat vergoedingssommen en de afschrijving vergoedingssommen tot een divisietotaal van bijna €3 miljoen. De daling is voornamelijk het gevolg van de afname van het resultaat vergoedingssommen, zoals ook al uitgelicht in paragraaf 4.1. De totale afschrijving vergoedingssommen in de Jupiler League daalde eveneens.

2009/’10

2010/’11

2011/’12

De Jupiler League kent een in verhouding tot het resultaat vergoedingssommen veel lagere afschrijving vergoedingssommen. De reden hiervan is dat in de Jupiler League veel opgeleid talent speelt en weinig aankopen worden gedaan. Daardoor wordt ook minder op spelers afgeschreven.

26

5. Europa In het seizoen 2011/’12 presteerden de Nederlandse clubs goed op de Europese velden. Door de prestaties van PSV, Ajax, FC Twente, AZ en ADO Den Haag eindigde Nederland op de UEFA Coëfficiënten ranglijst over het seizoen 2011/’12 op de vierde plaats, nog voor landen als Italië, Frankrijk en Portugal. ADO Den Haag werd in de derde voorronde van de Europa League uitgeschakeld door Omonia Nicosia uit Cyprus. Ajax behaalde een derde plek in de poulefase van het UEFA Champions League toernooi en speelde daardoor na de winter in de Europa League. Hier werd het in de ‘ronde van 32’ uitgeschakeld door Manchester United. PSV en FC Twente werden in datzelfde toernooi in de achtste finales uitgeschakeld door respectievelijk Valencia en Schalke ‘04. AZ haalde knap de kwartfinales waar het werd uitgeschakeld door Valencia. Door de prestaties van de Nederlandse clubs in Europa steeg Nederland een plek op de UEFA Coëfficiënten ranglijst en stond het aan het eind van het seizoen 2011/’12 op een achtste plek. Niet alleen op sportief gebied is het interessant de Nederlandse divisies in Europees perspectief te plaatsen. De onderlinge verschillen in toeschouwersaantallen, markt en financiën zijn namelijk groot. In dit hoofdstuk een selectie van interessante vergelijkingen die meer inzicht geeft in de plek van het Nederlandse voetbal in Europa. De data is afkomstig van UEFA, die jaarlijks een benchmarkrapport publiceren. Daarnaast is Sefton Perry, UEFA benchmarking manager, gevraagd op de data en gegevens te reageren.


TOESCHOUWERS In de Nederlandse Eredivisie kwamen in het seizoen 2011/’12 gemiddeld 19.511 toeschouwers op een wedstrijd af. Alleen in de hoogste divisies van Duitsland (45.114), Engeland (34.599), Spanje (28.207) en Italië (22.646) ligt dit aantal hoger. Een andere interessante bezoekersanalyse is de bezettingsgraad; Hoe goed zijn de stadions in de verschillende landen gevuld? Wedstrijden in de Eredivisie worden over het algemeen gespeeld in goed gevulde stadions. De gemiddelde bezettingsgraad in de Eredivisie is 90,2%. Alleen de Bundesliga en Premier League hebben een hogere bezettingsgraad met respectievelijk 91,8% en 91,6%. Op gepaste afstand volgen Spanje en België met 73,3% en 72,2%. Italië moet het doen met een bezettingsgraad van slechts 50,9%. Uit een analyse van UEFA blijkt dat minder dan 14% van alle 734 clubs in Europa’s hoogste divisies een gemiddelde bezetting hebben van meer dan 75%. In de Eredivisie noteren zeventien clubs een hogere bezettingsgraad van 75%. In de kleine groep van clubs uit de Europese topdivisies met een bezettingsgraad hoger dan 75% is de Eredivisie dus goed vertegenwoordigd. De Jupiler League heeft vergeleken met de andere tweede divisies in Europa met 57% een zeer goede bezettingsgraad. Alleen de 2e Bundesliga gaat daar met 57,8% net overeen. Een vergelijking met de hoogste competities laat zien dat de Jupiler League een hogere bezettingsgraad heeft dan enkele grote Europese competities, zoals de Serie A in Italië (50,9%) en de Liga ZON Sagres in Portugal (42,0%).

MEDIA GERELATEERDE INKOMSTEN In de Eredivisie en de Jupiler League hebben de mediabaten een aandeel van ongeveer 12% in de totale netto omzet. In de grootste Europese competities is dit aandeel aanzienlijk hoger. Gevraagd naar het belang van media inkomsten bij clubs die uitkomen in andere Europese competities laat Sefton Perry weten: “Media inkomsten zijn de laatste jaren de snelst groeiende bron van inkomsten in Europees clubvoetbal, met een gemiddeld groeipercentage van 8,2% per jaar tussen 2007 en 2011. Deze groei zal zich de komende jaren voortzetten door onder andere een flinke stijging in de Engelse Premier League, vanwege groeiende baten uit de binnenlandse rechtenverkoop en potentiële verbeteringen in de buitenlandse rechtenverkoop. De Europese groei in media gerelateerde inkomsten wordt voornamelijk veroorzaakt door de zes grootste TV markten (Engeland, Italië, Frankrijk, Spanje, Duitsland en Turkije), waar media inkomsten voor een percentage tussen de 23% en 50% bijdragen aan de totale inkomsten. In andere landen liggen deze percentages lager dan 20% en in de meeste gevallen (35 van de 52 Europese top divisies) minder dan 10% van de totale inkomsten.” Voor een aantal grote Europese competities zijn mediabaten dus zelfs de grootste bron van inkomsten. Vanaf 2011/’12 lijkt Nederland de Europese groei in mediabaten te volgen. Beide divisies zagen deze baten stijgen, zoals terug te lezen is in paragraaf 2.4. Als gevolg van de mediadeal met FOX International Channels zullen de mediabaten ook de komende jaren op een hoger niveau liggen.

27

28

LOOPBAAN SEFTON PERRY Sinds 7 jaar is Sefton binnen UEFA werkzaam op de afdeling Club Licensing and Financial Fair Play in Nyon. Zijn primaire focus binnen deze afdeling ligt op strategie en ontwikkeling. Zo heeft hij onder andere het eerste benchmarkrapport met betrekking tot het Europese clubvoetbal samengesteld. Ook ondersteunt hij de 53 nationale bonden met hun licentiezaken. Sefton ziet en beoordeelt de financiële cijfers van ruim 700 Europese clubs. Hierdoor kan hij een Europees perspectief bieden op de Nederlandse cijfers. Na zijn MBA (Football Industries) heeft hij vier jaar als externe auditor in het Verenigd Koninkrijk en vijf jaar voor een groot accountancykantoor als senior consulting manager gewerkt. Hij is in het Verenigd Koninkrijk geregistreerd accountant en heeft jarenlange ervaring in het bezoeken van verschillende delen van Europa én de wereld als voetbalsupporter. Ondanks dat hij een Nederlandse moeder, een Engelse vader en een Braziliaanse vrouw heeft, is hij niet gezegend met veel kwaliteiten op het voetbalveld. Daarom is hij trots om te kunnen werken aan belangrijke projecten in het hart van het Europese voetbal.


SPONSORINKOMSTEN In tegenstelling tot de mediabaten neemt sponsoring voor de Nederlandse clubs een groot aandeel in de totale netto omzet. In de Eredivisie is gemiddeld 45,5% van de netto omzet afkomstig van sponsors, in de Jupiler League is dit percentage 57,8%. Sefton Perry zegt hierover: “Sponsor en commerciële inkomsten dragen voor 25% tot 35% bij aan de netto omzet in 4 van de 5 grote competities, met Duitsland als uitzondering (50%). Interessant is het ook te kijken naar de onderlinge verschillen binnen de divisies. Uit een analyse van UEFA blijkt dat de sponsorinkomsten per divisie vooral worden bepaald door de grote clubs. Wanneer alle clubs op een ranglijst van netto omzet worden geplaatst, blijkt dat in Nederland de sponsorinkomsten van de clubs op plek zeven tot en met twaalf slechts 31% bedragen van de sponsorinkomsten in de top zes. Voor de clubs op de plekken dertien tot en met achttien is dit percentage 19%. In de Europese topcompetities is deze verdeling anders. Frankrijk en België komen uit op ca. 40% in de middencategorie (6-12) en 27% voor de laatste zes clubs (13-18). In deze landen is de invloed van de grote clubs op het divisietotaal dus minder groot. In Spanje is de invloed van de grote clubs op het totaal echter zeer groot. Spaanse clubs in de middencategorie verdienen gezamenlijk een bedrag dat slechts 10% is van het totaal in de top zes. Voor de nummers 13-18 is dat 5%.” Een nadere analyse van de bedrijven en organisaties die zich hebben verbonden aan de Nederlandse clubs laat zien dat sponsoring in de meeste gevallen ‘local business’ is. Dat blijkt onder andere uit het feit dat 80% van de zakelijke relaties gevestigd is op minder dan 30 minuten reistijd van de club waarvan ze sponsor zijn. Het grootste gedeelte van de sponsoren van clubs in de Eredivisie en de Jupiler League zijn bedrijven uit de groot- en detailhandel, bouwnijverheid en zakelijke dienstverlening.

FINANCIAL FAIR PLAY De KNVB hanteert een licentiesysteem voor alle BVO’s om een eerlijk en ongestoord competitieverloop te bevorderen. Licentie-eisen zien niet alleen toe op financiën, maar ook op zaken als accommodatie, organisatie, juridische zaken en veiligheid. De financiële situatie van een club wordt beoordeeld op basis van het Financieel Rating Systeem (FRS). In dit systeem worden op basis van een aantal criteria punten toegekend. Het totale puntenaantal bepaalt de categorie waarin een club wordt ingedeeld. De gezondste clubs komen in categorie 3, de clubs die onder een bepaald aantal punten scoren komen in categorie 1.

29

30

In lijn met de stijgende lijn die dit rapport kenmerkt zien we het aantal clubs in categorie 1 de laatste jaren afnemen. In het seizoen 2010/’11 werden nog twaalf clubs ingedeeld in deze categorie. Dit aantal is gedaald tot drie bij het laatste publicatiemoment in augustus 2012. De ontwikkeling van het aantal clubs in de verschillende categorieën is weergegeven onderstaande figuur. Categorie indeling BVO’s Categorie 1

40

Categorie 2

Categorie 3

30

Aantal BVO’s

20

10

0

2010/’11

2011/’12

2012/’13

Nederland loopt met haar licentiesysteem voorop in Europa. Perry zegt hierover: “Het KNVB licentiesysteem is één van de langst in gebruik zijnde licentiesystemen in Europa, samen met de Oostenrijkse, Duitse en Zwitserse licentiesystemen. De UEFA is ervan overtuigd dat er geen perfect licentiesysteem bestaat, omdat de focus in de verschillende licentiesystemen verschillen. Toch wordt het Nederlandse licentiesysteem hoog gewaardeerd om een aantal redenen. Ten eerste is er een goede wisselwerking tussen de clubs en het systeem, doordat de clubs de doelstellingen en de structuur van het systeem begrijpen en accepteren. Dit leidt tot betere communicatie en openheid tussen de clubs en licentiegever. Ten tweede gebruikt de licentiegever het FRS om de focus te leggen op aspecten waar de hoogste risico’s worden vermoed. De noodzaak van een licentiesysteem dat efficiënt en gefocust is, is extreem belangrijk en wordt ook UEFA tot doel gesteld. Bijvoorbeeld op de manier waarop UEFA deze risicobenadering mee heeft genomen in de ‘break-even’ vereisten in het Financial Fair Play systeem.” Het opbrengen van discipline en rationaliteit in de financiën van clubs is niet alleen onderdeel van het licentiesysteem van de KNVB, maar is ook de basis van het Financial Fair Play systeem van de UEFA. Dit systeem, dat in het seizoen 2011/’12 werd ingevoerd, geldt voor alle clubs die deelnemen aan competities van de UEFA. De kern van het systeem is dat clubs niet meer uitgeven dan dat ze verdienen. Dit wordt gecontroleerd op meetmomenten, waarin clubs gedwongen worden een ‘break-even’ resultaat te behalen over een tijdspanne van meerdere jaren. Daarnaast moeten clubs te allen tijde aan hun betalingsverplichtingen aan personeel en andere clubs voldoen.


31

Begrippen AFSCHRIJVING VERGOEDINGSSOMMEN

PERSONEELSKOSTENRATIO

De afschrijvingen op vergoedingssommen zijn afschrijvingskosten in verband met in het verleden gedane investeringen in vergoedingssommen voor spelers.

Een veel gebruikte maat voor het meten en vergelijken van de impact van personeelskosten op een betaaldvoetbalorganisatie is de personeelskostenratio. In deze ratio wordt het totaal aan personeelskosten gedeeld door de netto omzet.

BEDRIJFSLASTEN De bedrijfslasten zijn de lasten van een betaaldvoetbalorganisatie in de normale bedrijfsvoering. De bedrijfslasten van een betaaldvoetbalorganisatie zijn onder te verdelen in de componenten personeelskosten, verkoopkosten, huisvestingskosten, wedstrijden trainingskosten, algemene kosten, afschrijvingskosten van vaste activa en overige bedrijfskosten.


BEDRIJFSRESULTAAT

Sponsoring zijn voor betaaldvoetbalorganisaties inkomsten in de vorm van geld of andere middelen, meestal ter beschikking gesteld door andere ondernemingen in ruil voor publiciteit of toegang tot het stadion en/of businessclub. Sponsorinkomsten zijn onder te verdelen in de categorieën shirtreclame, bordreclame, wedstrijdsponsoring, verhuur ruimtes, kleding, naamgeving, collectieve contracten en overige sponsoring.

Het bedrijfsresultaat komt voort uit de netto omzet minus de bedrijfslasten. Anders gezegd is het bedrijfsresultaat het resultaat van een club uit de gewone bedrijfsuitoefening over een bepaalde periode.

MEDIA GERELATEERDE INKOMSTEN Media gerelateerde inkomsten zijn inkomsten uit de verkoop van rechten aan televisie en andere media. Onder de overige media vallen bijvoorbeeld internet en radio.

NETTO OMZET De netto omzet zijn de inkomsten van een betaaldvoetbalorganisatie uit de normale bedrijfsvoering. De netto omzet bestaat uit inkomsten uit de categorieën wedstrijdbaten, sponsoring, media gerelateerde inkomsten, subsidies & giften, merchandising & business to consumer activiteiten, catering en overige baten.

PERSONEELSKOSTEN Personeelskosten zijn de uitgaven van een betaaldvoetbalorganisatie aan personeel. De totale personeelskosten omvatten kosten voor contractspelers, technische staf, directie & management, medische staf en overig personeel (zoals administratie en ticketing en bij sommige clubs stadionpersoneel, cateringmedewerkers en stewards).

Het resultaat vergoedingssommen is de ontvangen netto opbrengsten bij verkoop van spelers minus de nog resterende boekwaarde van de betreffende spelers. Het resultaat vergoedingssommen is dus het resultaat wat de clubs behalen met de verkoop van spelers.

SPONSORINKOMSTEN

WEERSTANDSVERMOGEN Het weerstandsvermogen is het vermogen van een club dat garant staat om te voldoen aan de verplichtingen aan de reguliere schuldeisers. Het weerstandsvermogen is opgebouwd uit de balansposten eigen vermogen en achtergestelde leningen.

32

Colofon UITGAVE KNVB Expertise www.knvbexpertise.nl [email protected]

VORMGEVING Creada, Capelle a/d IJssel

PUBLICATIE Zeist, 13 december 2012

Een initiatief van:

Dit is een uitgave van KNVB Expertise, een gezamenlijk initiatief van KNVB, Eredivisie CV, Coöperatie Eerste Divisie en de Federatie voor Betaaldvoetbal Organisaties. Alle rechten met betrekking tot de intellectuele eigendomsrechten (waaronder het auteursrecht) van deze uitgave berusten bij KNVB Expertise. Niets uit deze uitgave mag geheel of gedeeltelijk zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van KNVB Expertise worden gekopieerd, gedownload, verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze. Hoewel deze uitgave met grote zorgvuldigheid is samengesteld, is KNVB Expertise niet aansprakelijk voor de gevolgen van eventuele omissies of onjuistheden, danwel andere gevolgen door het gebruik van in deze uitgave voorkomende gegevens of wijzigingen.

12

Recommend Documents