“Museumwerkgroep”. Master.Werkgroep.Moderne.en.Hedendaagse.Kunst.. Kunstgeschiedenis,.Blok.1.&.2,.2011/12. Lokaal:.Drift.23,.lokaal.020... . . Cursushandleiding. . Dr..Patrick.Van.Rossem..
Ten.geleide. In#deze#werkgroep#nemen#we#het#museaal#tentoonstellen#van#moderne#en#hedendaagse#kunst#tot#onderwerp.# De# focus# –# museaal# tentoonstellen# en# verzamelen# –# is# niet# arbitrair.# Sinds# de# jaren# zestig# bestaat# tussen# enerzijds#het#museum#en#anderzijds#de#(ondertussen#soms)#moderne#en#hedendaagse#kunst#een#spanningsveld# gekarakteriseerd#door#samenwerking,#debat,#verandering#maar#ook#protest#en#controverse.## De# kunst# verandert# en# dwingt# het# museum# tot# kritische# reflectie# en# het# herdefiniëren# van# haar# werking.# Dit# heeft#uiteraard#te#maken#met#de#identiteit#van#het#moderne#en#hedendaagse#kunstwerk.#Het#kunstwerk#verliet# in#toenemende#mate#de#sokkel#en#de#muur#als#habitat,#het#nestelde#zich#in#de#architecturale#ruimte#van#het# museum,# liet# het# museum# voor# wat# het# was# en# het# verkende# de# openbare# ruimte,# het# sociale# weefsel,# de# natuur# en# zo# vele# andere# contexten.# Vaak# moet# het# museum# het# stellen# met# een# substituut# van# het# (vergankelijke# of# onbereikbare)# kunstwerk:# een# document,# foto,# video# of# film,# een# rekwisiet# of# restant.# Het# kunstwerk# werd# in# de# loop# van# de# twintigste# eeuw# ook# conceptueel.# Het# dematerialiseerde,# het# werd# taal,# institutioneel# kritisch,# het# werd# intermediaal,# multimediaal# en# het# negeerde# ook# de# klassieke# disciplines# en# kunstcategorieën# waarin# kunst# museaal# en# kunsthistorisch# werd# opgedeeld.# Ook# vandaag# primeert# vaak# het# interGartistieke#en#interdisciplinaire.## Het# kunstwerk# verhield# zich# ook# in# toenemende# mate# kritisch# tegenover# het# museum,# haar# werking# als# verzamelG#en#‘tentoonstellingsmachine’#en#de#systemen#van#classificatie#die#het#hanteert.#Het#museum#en#met# name# haar# tentoonstellingswerking,# zo# maakten# vele# kunstenaars# ons# duidelijk,# is# een# ideologische# machine,# een# door# normen# en# waarden# gekleurd# visualiseringsysteem# en# een# auraproducerende,# legitimerende# en# vooral#ook#historiserende#instantie.#Ook#vandaag#staan#veel#kunstenaars#kritisch#tegenover#het#museum.#Voor# velen#is#het#een#beladen#instituut#dat#per#definitie#een#cesuur#tussen#kunstwerk#en#samenleving#teweegbrengt.# Sommige# kunstenaars# –# en# met# hen# ook# sommige# critici# –# zien# het# museum# vandaag# dan# weer# als# een# waardeproducerende#–#zowel#artistiek#als#commercieel#–#instantie,#een#toestand#die#kan#worden#uitgebuit#en# gebruikt.# Daar# waar# kunstenaars# zich# met# andere# woorden# verzet# hebben# tegen# de# ‘musealisering’# en# institutionalisering#van#hun#kunst,#daar#zien#we#vandaag#dat#het#museum#soms#een#potente#partner#wordt#van# de#artistieke#praxis.## Ook#critici#denken#meer#en#meer#in#deze#richting.#Ze#wijzen#ons#erop#dat#het#museum#net#een#culminatiepunt#is# van#openbaarheid#en#dat#net#dit#van#het#museum#een#democratisch#instituut#maakt#waar#iedereen#welkom#is.# Kunst# bereikt# via# het# museum# een# groot# publiek.# Musea# gaan# dan# ook# steeds# meer# investeren# in# publiekswerking#en#publieksopbouw.#Het#debat#over#de#maatschappelijke#en#educatieve#functie#van#musea#is# nog#nooit#zo#hevig#geweest.#Musea#spelen#ook#in#op#de#vraag#van#kunstenaars#naar#een#groter#maatschappelijk# bereik#of#directer#contact#met#het#publiek#en#haar#leefwereld.#Musea#creëren#dependances,#organiseren#extraG muros# tentoonstellingen,# worden# opdrachtgever# voor# in# situ# projecten# of# in# projecten# waarin# wordt# samengewerkt#met#maatschappelijke#en#openbare#instanties#zoals#scholen,#sociale#organisaties#enz.#Musea#zelf# worden# ontmoetingsplaatsen,# fora# voor# discussie# en# communicatie,# cultuurplekken# die# openstaan# voor# de# discontinuïteit#en#veranderlijkheid#besloten#in#het#artistieke#experiment,#haar#band#met#de#buitenwereld#en#de# sociale#werkelijkheid.##### Tegelijkertijd#zien#we#dan#weer#in#toenemende#mate#in#WestGEuropa#de#oprichting#van#semiprivate#en#private# musea#waarin#collectioneurs#hun#collecties#huisvesten.#Wat#gaat#er#op#lange#termijn#gebeuren#met#deze#vaak# ook# architecturale# parels?# Hoe# zit# het# met# hun# tentoonstellingsactiviteit?# De# boom# beperkt# zich# niet# tot# de# private#sfeer.#De#laatste#jaren#zien#we#–#overal#ter#wereld#–#de#oprichting#van#nieuwe#musea#of#een#grondige# renovatie# en# uitbreiding# van# bestaande# instituten.# Ook# nieuwe# types# duiken# op.# De# SK# Kultur# Stiftung# te# Keulen,#mede#opgericht#door#de#Sparkasse#Köln,#is#een#onderzoeksG,#archiveringsG#en#tentoonstellingsinstelling# die#zich#richt#op#de#artistieke#fotografie,#documentaire#fotografie,#documentatie#en#archieven#met#betrekking# tot#de#dansgeschiedenis,#mediakunst,#kinderG#en#jeugdboeken#en#het#gesproken#woord.#De#instelling#beheert# copyrights,#bewaart#negatieven,#functioneert#als#bibliotheek#en#richt#tentoonstellingen#in.#Musea#bevragen#in# toenemende#mate#hun#werking.#Er#treedt#met#andere#woorden#een#diversificatie#en#specialisatie#op#binnen#het# museale#veld.#Wat#zijn#hier#de#voorG#en#nadelen#van?#Fragmenteert#dit#onze#cultuur#meer#en#meer#of#creëert# dit# net# een# meerstemmigheid# waarin# diversiteit# centraal# staat?# Is# er# samenwerking# tussen# modemusea,# designmusea,# kunstmusea,# fotografiemusea# edm?# Kunstenaars# gaan# zich# immers# zelf# meer# en# meer# ook# richten#op#de#wereld#van#de#vormgeving,#de#architectuur,#de#mode,#film#en#fotografie,#het#digitale#‘veld’.##
Maar# ook# het# museum# zelf# bevroeg# in# de# tweede# helft# van# de# twintigste# eeuw# de# eigen# werking.# De# wijze# waarop# het# kunstwerk# werd# tentoongesteld# veranderde.# Kunstwerken# kregen# letterlijk# meer# ademruimte# en# de#architectuur#werd#vaak#minimaal#geconcipieerd#om#het#kunstwerk#meer#te#laten#uitkomen.#Men#stapte#af# van# het# klassieke# kunsthistorische# denken# en# mikte# meer# en# meer# op# de# ervaring# van# de# beschouwer:# niet# zozeer# een# sluitend# verhaal# brengen# was# de# boodschap,# maar# een# boeiend# geheel# creëren# dat# esthetisch# genietbaar#was.#Kunstenaars#krijgen#ook#meer#vrijheid.#Musea#deinzen#er#niet#meer#voor#terug#om#een#muur# neer# te# halen# wanneer# dit# ten# goede# komt# aan# de# werking# van# een# bepaalde# artistieke# installatie.# Sommige# nieuw#gebouwde##musea#–#zoals#het#Museum#voor#Moderne#Kunst#in#het#Centre#Pompidou#te#Parijs#–#werden# zelfs# mobiel# architecturaal# ontworpen.# Niettemin# zien# we# dat# men# daar# na# verloop# van# tijd# is# van# afgestapt.# Ook# de# rol# van# de# conservator# of# tentoonstellingsmaker# veranderde.# Deze# laatste# emaneert# in# een# tentoonstelling# zijn# of# haar# –# soms# zeer# creatieve# G# visie# op# kunst,# cultuur# en# de# samenleving# waarin# zij# verschijnt.#Dat#hier#mogelijks#een#conflict#in#schuilt#tussen#de#semantische#en#esthetische#gelaagdheid#van#het# kunstwerk#en#het#opgeworpen#tentoonstellingsdiscours#is#niet#ondenkbaar.#De#visie#kan#functioneren#als#een# filter#die#de#esthetische#en#semantische#gelaagdheid#van#het#kunstwerk#in#een#keurslijf#dwingt.## #
# Cursusdoelen. # 1.#Inzicht#en#kennis#opdoen#op#het#gebied#van#tentoonstellingsgeschiedenis,#collectiegeschiedenis,#eigentijdse# tentoonstellingsconcepten# en# artistiek# museumbeleid,# museumkritiek.# 2.# Kennismaken# met# de# Nederlandse# musea#voor#moderne#en#of#hedendaagse#kunst#en#hun#tentoonstellingsbeleid.## 3.#Ervaring#opdoen#in#het#ontwerpen#van#een#museale,#thematische#tentoonstelling#(conceptueel)#4.#Een#visie# ontwikkelen#op#het#onderwerp#en#het#uitvoeren#van#zelfstandig#(doch#ook#begeleid)#onderzoek.##5.#Het#kritisch# leren#selecteren#en#presenteren#van#materiaal,#en#daarvan#op#een#begrijpelijke,##wetenschappelijke#en#kritische# manier# verslag# doen.# 6.# Thema’s# leren# identificeren# in# de# kunst# en# deze# kunstkritisch,# kunsthistorisch# en/of# kunstG#en#cultuurtheoretisch#kunnen#legitimeren.## . Inhoud. In#deze#werkgroep#nemen#we#het#museaal#tentoonstellen#van#moderne#en#hedendaagse#kunst#tot#onderwerp.# De# klemtoon# ligt# op# Nederland,# maar# theoretische# en# kritische# inzichten# uit# andere# landen# komen# eveneens# aan#bod.#We#bewandelen#theoretische,#creatieve#en#kritische#paden#en#doen#dit#door#middel#van#een#gelaagd# opzet# waarin# de# studenten# aan# elkaar# rapporteren# over# de# inzichten# verkregen# uit# studie,# onderzoek# en# creatief# denkwerk.# Het# geheel# wordt# omkaderd# door# informatie# verstrekt# door# de# cursusdocent,# feedback,# gastdocenten#en#museumG#en#tentoonstellingsbezoek.## Het#opzet#van#de#werkgroep#is#gelaagd#en#bestaat#uit#verschillende#componenten:## Een# ‘veldwerk’# programma# waarbij# de# studenten# samen# met# de# docent# diverse# tentoonstellingen# bezoeken.# Het#bezoek#wordt#telkens#afgesloten#met#analyse#en#discussie.#### Enkele# gastsprekers# uit# het# museumG# en# tentoonstellingswezen# brengen# hun# visie# op# het# tentoonstellen# van# moderne#en#eigentijdse#kunst#en#het#collectiebeleid#van#musea#voor#moderne#en#hedendaagse#kunst#(gastles# of#in#situ).# Aan#de#student#wordt#gevraagd#zelf#een#thematische#tentoonstelling#uit#te#werken#met#kunstwerken#uit#een# van#Nederlandse#musea#voor#moderne#en#eigentijdse#kunst#(1900#–#heden).## De#studenten#presenteren#hun#voorstel#voor#een#thematische#tentoonstelling#voor#de#groep.##.. . Opdrachten.en.evaluatie. Noteer:.Afwezigheid.tijdens.de.colleges,.excursies.of.het.te.laat.indienen.van.opdrachten.zonder.geldige.en. aantoonbare.reden.wordt.bestraft.met.aftrek.van.cijfers... 1)#Presentatie#tentoonstellingsconcept.#15#minuten#met#aansluitend#discussie:#30#%.#Gelieve#constructief#aan# te# sturen# op# groepsdiscussie# en# participatie.# De# presentatie# zelf# dient# goed# geïllustreerd# te# worden# a.d.h.v.# digitale# media# (video,# film,# powerpoint# edm…).# Het# is# de# bedoeling# dat# de# student# zijn# of# haar# tentoonstellingsconcept# aan# de# groep# voorlegt# en# dit# met# het# oog# op# kritische# toetsing# en# feedback.# Het# is# belangrijk#de#tijdslimiet#te#respecteren.## 2)# # Voostel# voor# een# thematische# tentoonstelling.# De# studenten# werken# een# thematische# tentoonstelling# uit# met#werken#uit#de#collecties#moderne#kunst#(1900Gheden)#van#de#Nederlandse#musea#voor#moderne#kunst#of# met# andere# kunstwerken.# De# tentoonstelling# wordt# ruimtelijk# gesitueerd# in# een# van# de# musea# of# na# goedkeuring#op#een#andere#plek.#De#voorkeur#gaat#uit#naar#werken#uit#Nederlandse#musea,#maar#men#kan#ook# andere# kunstwerken# –# indien# noodzakelijk# voor# het# concept# –# ter# aanvulling# voorstellen.# Bruiklenen# zijn# dus# toegelaten.#:#weging#eindresultaat#70#%# Het#eindportfolio#bestaat#uit#verschillende#onderdelen:#
A)# Kritisch# onderbouwde# voorstelling# van# het# tentoonstellingsconcept,# met# daarin# een# grondige# motivering# voor# de# keuze# van# bepaalde# werken,# het# museum/de# tentoonstellingsruimte,# de# architecturale# setting# en# reflecties# over# de# publieksgerichtheid# van# het# concept.# Een# voorstel# voor# de# tentoonstellingsinrichting# (plaatsing#en#positionering#ten#opzichte#van#elkaar,#ingrepen#in#de#architecturale#ruimte,#kleur,#licht,#labels…#).## Aantal#woorden:##1500#a#2000#woorden#+#plattegrond#of#digitale#representatie.## B)#Catalogus# 1.#Catalogustekst#ter#inleiding,#gericht#naar#een#breed#doch#geïnformeerd#publiek.#Deze#tekst#dient#voorzien#te# zijn#van#voetnoten#met#bibliografische#referenties#en#een#literatuurlijst.#Aantal#woorden:#2000.## 2.#Kwalitatief#beeldmateriaal#met#correcte#referenties#in#de#lijst#van#tentoongestelde#werken.## C)#Een#korte#informatieve#zaaltekst#(naar#een#breed#publiek)#over#de#tentoonstelling:#aantal#woorden:#300.##
# Onderwijstype/categorie. # Introductie.&. Tentoonstellingsgeschiedenis. Mijlpalen.en.cases.I.. .
Dag. # Vrij.# 16# sept.#
Tentoonstellingsgeschiedenis.. Vrij.# Mijlpalen.en.cases.II.. 23# # sept.##
Excursie.Stedelijk.Museum. # # #
Vrij.# 30# sept.##
Tentoonstellingsgeschiedenis.. Vrij.#7# Mijlpalen.en.cases.III. okt.## .
Tentoonstellingsgeschiedenis.. Vrij.# Mijlpalen.en.cases.IV. 14# # okt.##
Programma. # Toelichting#programma,# verloop#en#evaluatie.# Toelichting#bij#de# opdrachten.## # Willem#Sandberg#en#het# Stedelijk#Museum# # Op#Losse#Schroeven,# Stedelijk#Museum# Amsterdam,#1969#&# When#Attitudes#Become# Form,#Kunsthalle#Bern,# 1969# # Bezoek#aan#o.a.#de# tentoonstelling# Recollections:# Op#Losse#Schroeven.# Stedelijk#Museum# Amsterdam.# . Les#Immateriaux#G#Centre# national#d'art#et#de# culture#GeorgesG Pompidou,#1985#&## Chambres#d’amis#–# Stedelijk#Museum#voor# Hedendaagse#Kunst# Gent#–#1986## # Primitivism,#MOMA,# 1984#–#Magiciens#de#la# Terre,#Centre#Georges# Pompidou,#1989,# Documenta#11,#Kassel# 2002.## # Actuele#curatoriale# experimenten##
Locatie.en.uur. # 13u30#–#17u# #
Docent. # Patrick#Van# Rossem#
13u30#–#17u# #
Patrick#Van# Rossem#
Afspreken#aan#de# ingang#van#het# museum#om#13u40.# De#studenten# betalen#zelf#hun# ticket.#De#toelichting# start#om#14u.# 13u30#–#17u# #
Toelichting#door# Martijn#van# Nieuwenhuyzen,# curator# tentoonstelingen#
13u30#–#17u# #
Patrick#Van# Rossem#
13u30#–#17u# #
Patrick#Van# Rossem#
Bezoek#aan#o.a.#de# tentoonstelling#Vanuit# hier#–#Out#of#here,#Van# Abbemuseum,# Eindhoven.##
Toelichting#door# Christiane# Berndes,#curator# collecties.###
#
Tentoonstellingsgeschiedenis.. Mijlpalen.en.cases.V. # Excursie. . .
Vrij.# 21# okt.## Vrij.# 28# okt.## #
Geen.bijeenkomst.. Studenten.werken.aan.hun. tentoonstellingsproject.. . Excursie.
Vrij.#4# nov.##
G#
Afspreken#aan#de# ingang#van#het# museum#om#13u40.# De#studenten# betalen#zelf#hun# ticket.#De#toelichting# start#om#14u.## G#
Vrij.#
Tussentijdse#individuele#
Gehele#dag.##
Patrick#Van# Rossem#
G#
11# nov.##
begeleiding:#studenten# bespreken#hun#ideeën# mbt#hun# tentoonstellingsconcept.## # Volgorde#vast#te#leggen.## # Bezoek#aan#o.a.#de# tentoonstelling#Extended# drawing#in#het# Bonnefanten#museum,# Maastricht# # # G#
Excursie. .
Vrij.# 18# nov.##
Geen.bijeenkomst:. voorlichtingsdagen. Universiteit.Utrecht. . Excursie. .
Vrij.# 25# nov.## Vrij.#2# dec.##
Bezoek#aan#o.a.#de# tentoonstelling#Marijke# van#Warmerdam,# Museum#Boymans#van# Beuningen.## #
Presentaties..
Vrij.#9# dec.##
Presentaties..
Vrij.# 16# dec.# Vrij.#6# jan.##
Presentatie# tentoonstellingsconcept# # Presentatie# tentoonstellingsconcept# # Presentatie# tentoonstellingsconcept# # Presentatie# tentoonstellingsconcept# # G#
Presentaties.
Presentaties.
Geen.bijeenkomst.. Studenten.werken.aan.hun. tentoonstellingsproject.. . Inleveren.opdracht.
.
Vrij.# 13# jan.# Vrij.# 20# jan.## Vrij.# 27# jan.##
#
#
#
#Afspreken#aan#de# ingang#van#het# museum#om#12u40.# De#studenten# betalen#zelf#hun# ticket.#De#toelichting# start#om#13u.# G#
Paula#Van#den# Bosch,# conservator# hedendaagse# kunst#
Afspreken#aan#de# ingang#van#het# museum#om#13u40.# De#studenten# betalen#zelf#hun# ticket.#De#toelichting# start#om#14u.# # 13u30#–#17u#
Noor#Mertens,# juniorG conservator# moderne#en# hedendaagse# kunst#
13u30#–#17u#
Studenten#
13u30#–#17u#
Studenten#
13u30#–#17u#
Studenten#
G#
#
Indienen#via#mail# (mailen#via##webct#of# naar#
[email protected])# # #
Studenten#
G#
Studenten#
#
Bibliografie:.relevante.selectie.ter.ondersteuning.van.de.colleges.en.opdrachten. . Het.tentoonstellen.van.moderne.en.hedendaagse.kunst.in.Nederland. Cor#Blok,#‘Een#bewogen#tijd#in#de#jaren#zestig#en#zeventig’#en#Jean#Leering,#‘de#presentatie#van#de#moderne# kunst#tot#ca.#1960#in:#R.#de#Haas#en#R.#de#Leeuw,#De#kunst#van#het#tentoonstellen#van#1800#tot#heden.## Evelyn#Beer,#L’#Exposition#imaginaire#:the#art#of#exhibiting#in#the#eighties#=#De#kunst#van#het#tentoonstellen#in#de# jaren#tachtig,#'sGGravenhage#SDU,#1989.# Ank#Marcar#ed.,#Op#Losse#Schroeven:#situaties#en#cryptostructuren,#exh.#cat.,#Stedelijk#Museum,#Amsterdam,# 1969# Christiane#Berndes,#Plug#in#–#De#collectie#anders#&#Van#Plug#in#tot#Play#–#Gesprek#tussen#Esche,#Berndes,# Lütticken…,#in:#Plug#in#to#Play,#Van#Abbemuseum,#nov.#2009.## Elsken,#Ed#van#der#e.a.,#Dylaby#:#dynamisch#labyrint#:#Robert#Rauschenberg,#Mar al#Raysse,#Niki#de#Saint#Phalle,# Daniel#Spoerri,#Jean#Tinguely,#Per#Olof#Ultvedt,#Stedelijk#Museum#Amsterdam,#September#1962,#uitgave#bij#tent.# Amsterdam#(Stedelijk#Museum)#1962# Petersen,#Ad,#‘Dylaby,#ein#dynamisches#Labyrinth#om#Stedelijk#Museum#1962’,#in:#Bernd#Klüser#e.a.# Petersen,#Ad,#Sandberg,#vormgever#van#het#Stedelijk,#Rotterdam#2004# Sandberg,#Willem,#‘Gedachten#over#een#museum#van#hedendaagse#kunst’,#in:#De#Groene#Amsterdammer,#20# december#1952# # Sandberg,#Willem,#Nu,#midden#in#de#xxe#eeuw,#Amsterdam#1959# # Sandberg,#Willem,#‘Sandberg#over#zijn#werk#in#het#Stedelijk’,#Museumjournaal#8#(1963)#nr.#8/9#
# Tentoonstelling#Abstracte#Kunst,#Stedelijk#Museum#Amsterdam#2\24#april#1938,#uitgave#bij#tent.#Amsterdam# (Stedelijk#Museum)#1938# # Janneke#Wesseling,#‘Een#stekem#verzamelaar.#De#erfenis#van#museumdirecteur#Willem#Sandberg’,#NRC#8# oktober#2004# # . Presentatiegeschiedenis.en.kritiek. Fieke#Konijn,#Presentatie#in#kunstmusea#na#de#Tweede#wereldoorlog,#in:#E.#Bergvelt,#D.#J.#Meijers#en#M.# Rijnders#(eds.),#Kabinetten,#galerijen#en#musea.#Het#verzamelen#en#presenteren#van#naturalia#en#kunst#van#1500# tot#heden,#Zwolle#2005,#pp.#415G452.# Victoria#Newhouse,#‘Jackson#Pollock:#How#installation#can#affect#Modern#Art’,#in:#Art#and#the#power#of# Placement,#2005,#pp.#142#–#212.# Deborah#Cherry#and#Fintan#Cullen,#eds,#Spectacle#and#Display,#special#issue#of#Art#History.# Carol#Duncan,#Civilizing#Rituals,#Inside#Public#Art#Museums,#London#&#New#York:#Routledge,#1995.# Julie#H.#Reiss,#From#Margin#to#Centre:#The#Spaces#of#Installation#Art,#MIT,#1999.# Fred#Wilson,#Mining#the#museum.## MarieGAnne#Staniszlewski,#The#power#of#display#:a#history#of#exhibition#installations#at#the#Museum#of#Modern# Art,#Cambridge,#MA#[etc.]#MIT#Press#,#1998.#
Charles#Saumarez#Smith,#'Narratives#of#Display#at#the#National#Gallery,#in#Deborah#Cherry#and#Fintan#Cullen,# Spectacle#and#Display,#pdf# Judith#E.#Stein,#‘Sins#of#omission#G#installation#art#by#Fred#Wilson,#Maryland#Historical#Society,#Baltimore,# Maryland#‘,#Art#in#America,#Oct,#1993.# Judith#Barry,#Renée#Green,#Fred#Wilson,#Christian#Philipp#Müller,#Andrea#Fraser,#‘Serving#Institutions’,#October,# Vol.#80#(Spring,#1997),#pp.#120G129.## . Het.museumgebouw,.de.white.cube,.sites.en.site]specificity. Wouter#Davidts,#‘Museumarchitectuur.#Een#discoursanalyse’,#De#Witte#Raaf#85#(2000),#pp.#17G19;# www.dewitteraaf.be# Koert#Peter#Krabbe#en#Jos#Smit,#Het#stedelijk#museum:#architectuur#in#dienst#van#de#kunst,#Amsterdam#2004;# www.bma.amsterdam.nl/aspx/download.aspx?nocache=true&file=/contents/pages/62876/stedelijkmuseum.p df## Brochuretekst#Groninger#Museum,#juli#2005;#http://www.groningermuseum.nl/index.php?id=914# Wouter#Davidts,#Musea#en#de#belofte#van#artistieke#productie,#Van#Centre#Pompidou#tot#Tate#Modern,#in:#De# Witte#Raaf#nr.#101,#Jan.#2003.# Daniel#Buren,#Function#of#architecture,#in:#Reesa#Greenberg,#Thinking#about#exhibitions,#Routledge,#1996,#313#–# 320.## Brian#O'Doherty#/Thomas#McEvilley,#Inside#the#white#cube#:the#ideology#of#the#gallery#space,#Santa#Monica,# Calif:#Lapsis#Press,#1986#and#later#editions.# Miwon#Kwon,#‘One#place#after#another:#notes#on#site#specificity’#October,#80,#spring#1997,#85G110.#PDF,#also#in# Miwon#Kwon,#One#Place#After#another,#MIT#Press# Daniel#Birnbaum,#‘From#the#white#Cube#to#super#Houston’,#Parkett,#63:#2001,#pp#1G3.# . Conservators.aan.het.woord,.curatoren,.‘curating’.. Charles#Esche,#Er#is#niet#genoeg#verlangen#in#B.#Hurkmans#(red.),#All#that#Dutch,#Rotterdam#2005.# Jan#Debbaut,#voorwoord#en#interview#met#Christian#Berndes#in:#Een#collectie#is#ook#maar#een#mens,#Rotterdam# 1999# Rudi#Fuchs,#‘Het#herstel#van#het#museum’,#pp.#89G103,#in:#A.#Esman/Rudi#Fuchs,#Vervulde#Verlangens#en#‘het# maken#van#een#tentoonstelling’,#pp.#105#G#120,#Amsterdam#1997.## Catherine#David,#‘The#new#curator’,#in#Conventions#in#Contemporary#Art.#Lectures#and#Debates,#ed.#Valentijn# Byvanck#(Rotterdam:#Witte#de#With#Center#for#Contemporary#Art,#2001)## Alex#Farquharson,##‘Curator#and#Artist’,#Art#Monthly##270,#London,#2003,#pp.13G16## Paul#O’Neill,#‘The#Curatorial#Turn’#in#Judith#Rugg#and#Michèle#Sedgwick,#eds,#Issues#in#curating#contemporary# art#and#performance,#Bristol:#Intellect#2007.#pdf# Hans#Ulrich#Obrist,#A#brief#history#of#curating,#Zurich#etc.#JRP/Ringier,#2008# James#Putnam,#‘Curator/creator’,#chapter#V#in#Art#and#Artifact.#The#Museum#as#Medium,#London:#Thames#and# Hudson,#2001,#132G154.##
Nathalie#Heinich#and#Michael#Pollak,#‘From#museum#curator#to#exhibition#auteur.#Inventing#a#singular#position’,# in#Greenberg##et.#al,#Thinking#About#Exhibitions,#London:#Routledge,#1996,#pp.#231G250#PDF# Jens#Hoffmann,#‘#A#certain#tendency#of#curating’,#in#Paul#O'Neill,#Curating#Subjects,#De#Appel#Foundation#and# Open#Editions,#Amsterdam#and#London,#2007,#pp.#137G142# Alex#Farquharson,##‘I#curate,#you#curate,#we#curate’,##Art#Monthly#269,#London,#2003,#pp.7G10.# Paul#O'Neill,#Curating#Subjects,#De#Appel#Foundation#and#Open#Editions,#Amsterdam#and#London,#2007# Jerry#Saltz,#‘The#Alchemy#of#Curating’#(on#Venice#2007),#on#www.artnet.com#(saltz#7G17G07)## Robert#Storr,#'Reading#Circle',#frieze,#no#93,#2005.# Isabelle#Stevens,#ed,#special#issue#Contemporary#Magazine#21,#Issue#77,#on#curators.# Daniel#Buren,#‘Where#are#the#Artists?’#in#Hoffmann,#J.#ed.,#The#Next#Documenta#Should#be#Curated#by#an#Artist,# Frankfurt:#Revolver,#2004.## JJ.#Charlesworth,#'Curating#Doubt',#in#Judith#Rugg#and#Michèle#Sedgwick,#Issues#in#curating#contemporary#art# and#performance,#Bristol#:#Intellect,#2007.## . Over.het.publiek.en.de.publieke/maatschappelijke.functie.van.musea.en.tentoonstellingen. Rudi#Laermans,#Kunstpubliek#in#soorten,#in:#De#Witte#Raaf#nr.#100.,#Nov.#2002.### Sjarel#Ex,#How#Low#can#you#go?,#in:#Rutger#Wolfson,#Kunst#in#crisis,#2003,#p.#113#–#125.# Chris#Dercon,#Tussen#Bauhaus#en#Purple#Institute,#in:#Rutger#Wolfson,#Kunst#in#crisis,#2003,#pp.#29#–#43.## Jeroen#Boomgaard,#‘Een#koord#voor#de#kijker’,#De#Witte#Raaf#72#(1998);#www.dewitteraaf.be# Frank#Van#de#Veire,#‘Een#Gift#aan#levende#doden,#Over#het#Kunstwerk#als#Publiek#geheim’,#De#Witte#Raaf.# Claire#Bishop,#Participation,##London#:#Whitechapel#London#Whitechapel,#2007.# Robert#Storr,#Kathy#Halbrecht,#Dave#Hickey,#and#Paola#Marincola,#Curating#Now#:#Imaginative#Practice/Public# Responsibility.#2002.### R.#Wolfson,#‘This#is#the#Flow#–#The#museum#as#a#space#for#ideas’,#pp.#11#–#51.#en#A.#Tilroe,#‘The#Better#World’,# pp.#145#–#153,#in#Wolfson#R.,##This#is#the#flow:#the#museum#as#a#space#for#ideas,#2008.## Het#MuHKAGmetaforum.#Zie:#http://www.muhka.be/template.php?id=37&la=nl# Meta#Knoll#e.a.#:#Manifest#voor#een#Mondig#Museum:# http://www.nrc.nl/opinie/article1749678.ece/Naar_een_mondig_museum# . Musea,.de.kunstgeschiedenis,.kritiek.en.theorie. E.H.#Gombrich,#L’Exposition#imaginaire#–#Het#kunstwerk#en#de#herinnering’.#pp.#205G213#in#Evelyn#de#Beer#en# Riet#de#Leeuw,#L’Exposition#imaginaire,#de#kunst#van#het#tentoonstellen##in#de#jaren#tachtig,#Den#Haag#1989## Debora#J.#Meijers,#The#Museum#and#the#‘ahistorical’#exhibition.#The#latest#gimmick#by#the#arbiters#of#taste,#or# an#important#cultural#phenomenon?,#in:#Reesa#Greenberg,#Thinking#about#exhibitions,#Routledge,#1996,#pp.#7#–# 19.##
Thierry#de#Duve,#‘Een#esthetische#geschiedenis#van#het#museum.#Het#museum#is#geboren#toen#kunst#niet#langer# mogelijk#was’#pp.#13G33,#in:#Chris#Dercon,#Ik#zou#een#museum#willen#maken#waar#de#dingen#elkaar#overlappen,# Rotterdam#2000.# Camiel#van#Winkel,#‘Het#einde#van#de#geschiedenis’,#De#Witte#Raaf.## Nina#Möntmann,#Art#and#Its#Institutions:#current#conflicts,#critique#and#collaborations.#London:#Black#Dog# Publishing,#2006#*# Carel#Blotkamp#et#al.#eds.,#Museum#in#¿motion?#:the#modern#art#museum#at#issue#:#het#museum#voor#moderne# kunst#ter#diskussie#=#Museum#in#¿beweging?,#'sGGravenhage#Government#Publishing#Office#1979#*# Iwona#Blazwick,#‘Brushing#against#the#grain#of#history’,#in#Conventions#in#Contemporary#Art.#Lectures#and# Debates,#ed.#Valentijn#Byvanck,#Rotterdam:#Witte#de#With#Center#for#Contemporary#Art,#2001.# Nicholas#Serota,#Experience#or#Interpretation.#The#Dilemma#of#Museums#of#Modern#Art,#London:#Thames#&# Hudson,#1996#128.# . Museumcollecties,.collecties,.verzamelen.en.collectietentoonstellingen. Robert#Storr,#To#have#and#to#hold,#pp.#29#–#40,#in:#Bruce#Allshuler,#Collecting#the#New:#Museums#and# contemporary#art,#2005.## Christophe#Cherix,#‘Breaking#down#categories’,#in:#Bruce#Allshuler,#Collecting#the#New:#Museums#and# contemporary#art,#2005.## Douglas#Crimp,#‘Op#de#puinhopen#van#het#museum’,#in:#Chris#Dercon,#Ik#zou#een#museum#willen#maken#waar#de# dingen#elkaar#overlappen,#Rotterdam#2000.# Fieke#Konijn,#‘Interventies#en#plugGins:#De#problematische#positie#van#de#museumcollectie’,#De#Witte#Raaf.## Deborah#Bright,#‘Shopping#the#Leftovers:#Warhol's#Collecting#Strategies#in#Raid#the#Icebox#I’,#in#Art#History,#vol.# 24,#issue#12,#pp.278G291.#pdf# . Globalisering.&.postkolonialisme. Marius#Babias,#The#New#Europe.#Kultur#des#Vermischens#und#Politik#der#Repräsentation.#The#New#Europe.# Culture#of#Mixing#and#Politics#of#Representation,#exh.#cat.,#Vienna:#Generali#Foundation,#2005## Emily#Apter,#‘On#translation#in#a#global#market,’#Public#Culture,#13:1.#1G12# A.Budge,#‘Partage#d’exotismes’:#do#magicians#grow#wise#or#just#old,#Third#Text,#16:1.#pdf# Annie#Coombes,#‘Inventing#the#postGcolonial:#hybridity#and#constituency#in#contemporary#curating’#in#Donald# Preziosi,#ed.,#The#Art#of#Art#History,#Oxford,#1998,#486G97.# Elena#Filipovic,#‘The#Global#White#Cube’#The#Manifesta#Decade.#E.#Filipovic#and#B.#Vanderlinden.#Cambridge,# MIT#Press,#2005,##63G84.## Reesa#Greenberg,#‘Identity#Exhibitions:#from#Magiciens#de#la#Terre#to#Documenta#11’,#Art#Journal,#64:1,#90G94.## Pamela#Lee,#‘Boundary#Issues:#The#Art#World#Under#the#Sign#of#Globalism’,#Artforum#42:3,#2003,#164G167.#pdf# Sarat#Maharaj,#‘Perfidious#fidelity:#the#untranslatability#of#the#other,’#in#Jean#Fisher,#ed,#Global#Visions,#1994,# 28G35.#pdf#
Gerardo#Mosquera,#‘Some#Problems#in#TransGNational#Curating’,#Global#Visions:#A#New#Internationalism#in#the# Visual#Arts.#Ed.,#J.#Fisher.#London,#1994,#133G139.#Pdf# Mosquera,#Gerardo.#“Notes#on#globalization,#art#and#cultural#difference.”#In#Silent#Zones,#26G36.#Amsterdam:# Rijksakademie#van#Beelbende#Kunsten#and#RAIN,#2001.## Biënnales.en.Dokumenta,.belangrijke.tentoonstellingen.in.Nederland.en.België:.catalogi.&.kritische. beschouwingen. Chambres#d’#Amis,#exh.#cat.,#Museum#van#Hedendaagse#Kunst#Gent,#1986## Documenta#10,#curator#Catherine#David.# Documenta#11#Platform#1;#2;#3.#Platform#5#is#missing:#team#led#by#Okwui#Enwezor.# Documenta#12#curators#Roger#Buergel#and#Ruth#Nowak.. Anthony#Downey,#‘The#Spectacular#Difference#of#Documenta#XI’.#Third#Text#17:#1,#2003,#85G92.## Okwui#Enwezor,##‘The#Black#Box’.#Documenta#11,#Platform#5#Exhibition#Catalogue,#Hatje#Cantz.#2002.## Okwui#Enwezor,#‘The#production#of#social#space#as#art#work’,#in#B.#Stimson,#ed.,#Collectivism#after#Modernism,# 2007,#223G52.## Okwui#Enwezor,#on#global#exhibitions#in#MJ,#issue#2## Charles#Esche#and#Vasif#Kortun,#‘The#world#is#yours’#in#Art,#City#and#Politics#in#an#Expanding#World.#Writings# th from#the#9 #Istanbul#Biennial,#Istanbul#Foundation#of#Culture,#2005.# Charles#Esche,#‘Debate:#Biennials’,#in#Frieze,#Issue#92,#JuneGAugust#2005.## Geeta#Kapur,#on#Documenta#10#on#www.universesdesuniverses.## Thomas#McEvilley,##‘Documenta#11’,#frieze,#69,#2002,#pdf#in#special#issue#on#Documenta,#see#also#articles#by# Jorg#Heiser,#Dan#Fox#etc.## Miller,#J.,#‘The#Show#you#love#to#hate:#a#psychology#of#the#megaGexhibition’,#in##Reesa#Greenberg,#Bruce#W.# Ferguson#and#Sandy#Nairne,#Thinking#about#exhibitions,#1996.#pp.#269G274.## OPEN##16,Cahier#for#Art#and#Public#Spaces,#The#Art#Biennial#as#Global#Phenomenon.#Strategies#in#NeoGPolitical# Times,#Nai#2009## Jessica#Bradley,#‘International#Exhibitions:#A#distribution#system#for#a#new#Art#World#order’,#in##Melanie#Adaire# Townsend,#ed,#Beyond#the#box:#diverging#curatorial#practices,#Banff,#Canada:#Banff#Centre#Press,#2003.## Fred#Wilson,#‘The#silent#message#of#the#museum’,#in#Global#Visions#Towards#a#New#Internationalism#in#the# Visual#Arts,#London:#Kala#Press#in#association#with#the#Institute#of#International#Visual#Arts,#1994,#152G160# ChinGTao#Wu,#‘Worlds#Apart’,#Third#Text,#21:6,#2007,#719G31.## ChinGTao#Wu,#‘Occupation#by#Absence,#Preoccupation#with#Presence:#A#Worm'sGEye#View#of#Art#Biennials’,#in# Journal#of#Visual#Culture#2007;#6;#pp.#379G387.# ChinGTao#Wu,#‘Biennales#without#Border?’,#New#Left#Review#57,#May/June#2009,#pp.107G115.## Barbara#Vanderlinden#and#Elena#Filipovic,##eds,#The#Manifesta#decade#:#debates#on#contemporary#art# exhibitions#and#biennials#in#post\wall#Europe,#Cambridge,#MA#MIT#Press,##2005.#
