DUURZAAMHEIDSKRANT ZWIJNDRECHTSE WAARD
Een uitgave van de gemeenten Hendrik-Ido-Ambacht en Zwijndrecht
8 1 2 1 ER 2011 B
M E T P SE
03 |Programma mobiliteitsweek 07 |oplaadpalen
duurzaamheidspresentje Knip de bon uit op pagina 5
09 |duurzaam bouwen 11 |plastic tas vrij 13 |veel initiatieven 21 |kinderidee
?
DUURZAAMHEIDSKRANT 2011
Samen voor duurzaam
03
inhoudsopgave
Wethouders Hendrik-Ido-Ambacht en Zwijndrecht
Wethouder Hendrik Ido Ambacht en Wethouder Zwijndrecht
03
Samen voor duurzaam Colofon Spreekuur duurzaamheid
05
Europese Mobiliteitsweek Programma Tegoedbon
07
Elektrische auto Duurzame binnenvaart Buurtmoestuin
09
Zuinig op weg Duurzaamheidsplatform Duurzaam bouwen
11
Gratis controle bandenspanning Verstikkende cijfers Zeg nee tegen de plastic tas
13
Huizen en bedrijven verwarmd door afvalverbranding Handen uit de mouwen Veel initiatieven
15
Rhiant wonen Klimaatstraatfeest Duurzame verlichting buiten
17
Woonkracht10 investeert in duurzaam wonen en leven Zonneboiler Het Waalpad
19
Boomfeestdag Heerjansdam Zwijndrechtse Waard, een natuurlijke overgang Bomenroute Baxpark
Wethouder Floor van de Velde en Henk Mirck
Gemeenten Zwijndrecht en Hendrik-Ido-Ambacht voelen zich verantwoordelijk voor de toekomst. Duurzaamheid is een speerpunt in de Zwijndrechtse Waard. Wij willen minder energie gebruiken, alternatieve energie stimuleren, minder afval produceren en milieuvriendelijke materialen gebruiken. Duurzaamheid maken wij niet alleen. Daarom stellen wij eisen aan onze partners om duurzaam te werken. Wij maken afspraken met het bedrijfsleven over duurzaam ondernemen. Er is al veel bereikt. Deze krant beschrijft hoe gemeenten, ondernemers, woningbouwcorporaties, vrijwilligersorganisaties en inwoners in onze regio duurzaamheid invullen. Het gaat om voorbeelden zoals het nieuwe rijden, het gebruik van een zonneboiler of tips voor in huis. Daarmee spaart u het milieu en uw portemonnee.
U bent dan ook van harte welkom in het Duurzaamheidsplatform van Zwijndrecht of het Natuur- en milieuplatform van Hendrik-Ido-Ambacht. Over beide platforms leest u meer in deze krant. Duurzaamheid gaat over de toekomst. Het plaatsen van oplaadpunten voor elektrische auto’s is hiervan een voorbeeld. Deze maatregel rekent op de komst van duurzamere vormen van mobiliteit. Tijdens de Europese Mobiliteitsweek van 12 tot en met 18 september vragen wij aandacht voor duurzame mobiliteit. Zo kunt u tijdens een Mobiliteits- en duurzaamheidsmarkt op 14 en 17 september een elektrische auto of scooter testen. In deze krant leest u alles over de activiteiten in deze week.
Er moet nog veel gebeuren. Deze krant is ook een uitnodiging om met u te praten over duurzaamheid. Wij zijn benieuwd naar uw inspirerende ideeën over duurzaamheid. Dat helpt ons en anderen om bewuste keuzes te maken.
Colofon Teksten
Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht Gemeente Zwijndrecht
Foto’s & Cartoons
Gemeente Hendrik-Ido-Ambacht Gemeente Zwijndrecht W.J. Gorter, J. Leihitu, R.W. Dekker, B. Powers
Opmaak
Mahony Media Groep bv Nessenweg 12, Heerjansdam www.mahonymediagroep.nl
Acquisitie
Nick van der Ent Dennis de Jongste Vincent van Noord
Oplage
30.000 op gerecycled papier, met milieuvriendelijke inkt
Verspreiding
Heerjansdam Hendrik-Ido-Ambacht Zwijndrecht
Duurzaamheid maken wij niet alleen. Deze krant kwam tot stand in enthousiaste samenwerking met vele partijen in de Zwijndrechtse Waard. Samenwerking is essentieel voor een duurzame samenleving. Allen die hebben meegewerkt aan deze krant: hartelijk dank! Wij wensen u veel leesplezier en hopen u te ontmoeten bij de Mobiliteits- en duurzaamheidsmarkt, in een persoonlijk gesprek, het duurzaamheidsspreekuur of één van onze andere duurzaamheidsactiviteiten. Floor van de Velde
Henk Mirck
21
Dirk Duurzaam Kinderidee Energieke scholen
23
Natuur- en milieueducatie bij ‘t Weetpunt Help mee aan groen Hendrik-Ido-Ambacht Elektrische scooter
NIEUW: Spreekuur Duurzaamheid Zwijndrecht met wethouder Henk Mirck Iedere vrijdag 14.00 tot 16.00 uur Aanmelden bij Janine Schnaar (14 078) Henk Mirck staat u graag te woord en laat zich graag inspireren!
Wilt u in hendrik-idoambacht spreken over duurzaamheid? Maak een afspraak met wethouder Floor van de Velde, via Jeanette van Noord (14 078)
DUURZAAMHEIDSKRANT 2011
Europese mobiliteitsweek Europese Mobiliteitsweek van 12 tot 18 september 2011
05
PROGRAMMA Wanneer: Wat: Waar:
Maandag 12 sept. 09:00 uur Fietsen naar je werk, vlaggen hijsen, opening week Ontmoeting grensgebied Hendrik-Ido-Ambacht en Zwijndrecht
Wanneer: Wat: Waar:
Dinsdag 13 sept. van 10:30-17:30 uur Banden op spanning: laat gratis uw bandenspanning controleren Hendrik-Ido-Ambacht, winkelcentrum Louwersplein
Wanneer: Woensdag 14 sept. van 09:00-17:00 uur Wat: Banden op spanning: laat gratis uw bandenspanning controleren Waar: Zwijndrecht, parkeerplaats winkelcentrum Walburg (tankstation Avia) Wanneer: Woensdag 14 sept. van 13:30-17:00 uur Wat: Presentatie elektrische voertuigen Onthulling E-oplaadpaal 14:30 uur Waar: Hendrik-Ido-Ambacht, evenemententerrein bij sporthal Ridderhal De Europese mobiliteitsweek is een jaarlijkse campagne voor duurzame mobiliteit. In 2011 is de Europese mobiliteitsweek van 12 tot en met 18 september. De Zwijndrechtse Waard is een belangrijk ‘verkeersknooppunt’. Daarom ondersteunen de beide gemeenten deze week. Zij organiseren tijdens deze week activiteiten om wandelen, fietsen, openbaar vervoer en kritisch autogebruik te stimuleren.
De fiets blijft het meest duurzaam. Op 14 september traint het Politie Opleidingscentrum Nederland (POCN) leerlingen van scholen om hun fietstechnieken te verbeteren. Wij hopen dat de cursisten na deze training vaker fietsen.
Er is ook aan de oudere fietser gedacht. In samenwerking met de Stichting Welzijn Ouderen Zwijndrecht (SWOZ) kunt u op 16 september een fietscursus voor senioren volgen. Fietsen is ook goedkoop. Bij verschillende scholen kunnen Tijdens de ‘Fiets naar je Werk dag’ op 12 september fietsen leerlingen hun fiets door een erkend fietsenmaker laten zoveel mogelijk medewerkers van Hendrik-Ido-Ambacht en controleren. Ze krijgen dan meteen een onderhoudsadvies. Zwijndrecht naar het werk. U bent uitgedaagd! Wij hopen van harte dat u aan een of meer van onze Wanneer u toch uw auto moet gebruiken, laat dan op activiteiten deelneemt. Wij willen u laten ervaren dat een 13 en 14 september op verschillende plaatsen in de duurzaam vervoersalternatief nog zo gek niet is. In het Zwijndrechtse Waard gratis uw bandenspanning meten. programmaoverzicht hiernaast kunt u nagaan wanneer en Met de juiste bandenspanning rijden, bespaart u brandstof, waaraan u kunt deelnemen. vermindert bandenslijtage en voorkomt ongelukken. Wist u dat ongeveer 60% van alle auto’s met te lage spanning rijdt? Overweegt u een elektrische auto of scooter? Test op 14, 16 en 17 september een elektrische auto of scooter. Misschien past elektrische mobiliteit goed bij u?
TIP: Kijk voor de energielastenverlager op www.lage-energierekening.nl
Wanneer: Wat: Waar:
Woensdag 14 sept. van 13:00-17:00 uur Instructie fietstechniek en fietsbehendig- heidstraining door politie-instructeur Raadhuisplein in Zwijndrecht
Volg alles over de Europese Mobiliteitsweek via Twitter: @gemzwijndrecht @gemHIA @henkmirck
Wanneer: Donderdag 15 sept. van 09:00-12:00 uur Wat: Klein fietsonderhoud bij scholen Waar: Hendrik-Ido-Ambacht: Scholencluster De Volgerlanden: ochtend (aangeboden door Peter Terlouw Tweewielers en Oosthoek Rijwielhandel) Zwijndrecht: LOC@: van 09:00-16:30 uur (aangeboden door Scootfix) Develstein College: van 09:00-12:00 uur (aangeboden door Rijwielservice Farhad) Walburg College: van 13:00-16:30 uur (aangeboden door Rijwielservice Farhad) Wanneer: Wat: Waar:
Vrijdag 16 sept. van 12:45-17:00 uur Veiligheid en fietstechniek voor senioren (SWOZ en Fietsersbond) Zwijndrecht, Norderstedtplein
Wanneer: Wat: Waar:
Vrijdag 16 sept. van 13:00-18:00 uur Mobiliteitsmarkt met e-voertuigen Heerjansdam, Kromme Nering
Wanneer: Zaterdag 17 sept. van 10:00-17:00 uur Wat: Mobiliteits- en duurzaamheidsmarkt Onthulling E-oplaadpaal 10:00 uur Gratis openbaar vervoer binnen de regio Drechtsteden Waar: Raadhuisplein Zwijndrecht Wanneer: Wat: Waar:
Zaterdag 17 sept. van 11:00-13:00 uur Bonnen voor gratis koffie en thee Halte waterbus, Veerplein, Zwijndrecht
Wanneer: Wat: Waar:
Zondag 18 sept. van 10:00-17:00 uur Autoluwe zondag Regio Drechtsteden
DUURZAAMHEIDSKRANT 2011
Elektrische auto Een volwaardig alternatief
07
Duurzame binnenvaart
Binnenvaart en de Zwijndrechtse Waard zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Deze vervoerssector verbruikt minder energie (per ton/kilometer) dan andere vormen van transport. Enkele Zwijndrechtse bedrijven hebben een ambitieus duurzaamheidinitiatief genomen: zij gebruiken vloeibaar aardgas (LNG) en zelfs Bio-LNG als binnenvaartbrandstof. Electrische auto Tesla Roadster
Vervoer is belangrijk voor Nederland én de Zwijndrechtse Waard. Fossiele brandstof voor vervoer geeft echter luchtvervuiling, uitstoot van CO2 en geluidproductie. Elektrisch rijden heeft deze negatieve gevolgen niet. Auto De autoindustrie investeert veel geld en tijd in onderzoek, ontwikkeling en introductie van elektrisch vervoer. Dit vormt nu en zeker in de toekomst een volwaardig alternatief. De traditionele verbrandingsmotor verdwijnt langzaam. Ondanks schonere en zuiniger verbrandingsmotoren blijft er een restverontreiniging. De doelstellingen van de Europese Unie voor luchtkwaliteit en CO2-uitstoot zijn alleen haalbaar als de huidige vervuilende technologie plaats maakt voor schone technologie. Bovendien worden fossiele brandstoffen schaars en duur. Bereik Een elektrische auto heeft nu nog een beperkt bereik. De actieradius van een accu is ongeveer 150 kilometer. Toch kan een elektrische auto bruikbaar zijn, want 60% van de Nederlanders rijdt niet meer dan 50 kilometer per dag! De accutechnologie staat niet stil. Schattingen geven aan dat binnen enkele jaren het bereik van een accu verdubbelt. De Zwijndrechtse Waard werkt aan de aanleg van oplaadinfrastructuur.
Door het plaatsen van elektrische oplaadpalen, kunt u uw elektrische auto -wanneer u bijvoorbeeld aan het werk bentgemakkelijk opladen. Uiteraard met groene stroom. Uitproberen? Tijdens de Europese mobiliteitsweek kunt u op verschillende plaatsen in de Zwijndrechtse Waard elektrische voertuigen uitproberen. U kunt terecht op: • • •
14 september in Hendrik-Ido-Ambacht bij het evenemententerrein bij sporthal de Ridderhal 16 september in Heerjansdam bij de Kromme Nering 17 september in Zwijndrecht op de Mobiliteitsen duurzaamheidsmarkt op het Raadhuisplein.
Later dit jaar neemt duurzaamheidwethouder Mirck het eerste schip met een LNG-installatie officieel in gebruik. Het zorgt voor een aanzienlijke verlaging van de uitstoot van allerlei schadelijke stoffen. Wilt u meer weten over LNG? Zie: www.zwijndrecht.nl.
Buurtmoestuin iets voor u? TIP: Vervang oude, gebrekkige apparaten door nieuwe, energiezuinige apparatuur.
Oplaadpalen Een elektrisch voertuig heeft een elektromotor die stroom krijgt van een accu. De accu is op te laden bij oplaadpalen. Wilt u uw buurt verbeteren? Dat kan met een buurtmoestuin. Met uw buren onderhoudt u deze tuin. De oogst wordt onderling verdeeld. Het tuinieren brengt buren met elkaar in contact.
Elektrisch rijden is duurzaam vervoer. Het is schoner, stiller en zuiniger dan traditioneel rijden. Het staat steeds meer in de belangstelling van gemeenten, bedrijven, kennisinstellingen en particulieren. De verwachting is dat er over een aantal jaren een paar honderdduizend elektrische voertuigen zijn. Cruciaal bij het stimuleren van deze groei zijn oplaadpalen. Het aantal palen in de diverse gemeenten groeit flink. Zwijndrecht en Hendrik-Ido-Ambacht stimuleren ook het elektrische vervoer. Binnenkort worden er oplaadpalen in gebruik genomen: 14 september, 14:30 uur,
bij de Ridderhal in Hendrik-Ido-Ambacht en op 17 september om 10:00 uur op het Raadhuisplein in Zwijndrecht.
U ziet wat er allemaal komt kijken om gewassen te laten groeien. Kortom, leerzaam voor jong en oud. Een moestuin zorgt bovendien voor meer biodiversiteit in uw buurt (verscheidenheid aan dieren en planten). Dit betekent bijvoorbeeld meer bijen- en vlindersoorten voor de bestuiving. En dat vergroot uw oogst! Meer weten? Neem dan contact op met Arnold Groenewegen, gemeente Zwijndrecht, telefoonnummer 14 078. Of kijk op www.buurtmoestuin.nl.
DUURZAAMHEIDSKRANT 2011
Zuinig op weg Het nieuwe rijden
09
Zwijndrecht bouwt duurzaam Duurzaam bouwen is het voorkomen van verspilling, ongecontroleerde kap van bomen en het terugdringen van CO2 uitstoot. Duurzaam bouwen spaart ons klimaat. Daarom heeft Zwijndrecht de gemeentewerf op Bakestein, die wordt gedeeld met Hendrik-Ido-Ambacht, duurzaam gebouwd. Er zijn duurzame materialen gebruikt en energiebesparende maatregelen genomen. Ook het nieuwe gemeentehuis is duurzaam gebouwd met een systeem voor warmte- en koudeopslag. De slimme constructie van het gebouw maakt het mogelijk om de ruimten in de winter te verwarmen en in de zomer te koelen. Het gebouw is tevens op de zon georiënteerd en dus energieefficiënt. Samenwerken is hierbij belangrijk. Zwijndrecht en Hendrik-IdoAmbacht hebben prestatieafspraken met woningcorporaties gemaakt. Hierdoor zijn in de Sterrenbuurt duurzame woningen gebouwd. Ook het LOC@ in de burgemeester Jansenlaan in Zwijndrecht is een duurzaam schoolgebouw.
Doorschakelen bij laag toerental
Auto’s worden zuiniger. Met de volgende tips kunt u nog meer brandstof besparen! Kijk ook op www.milieucentraal.nl. Bandenspanning Rijden met te zachte banden verbruikt ongemerkt twee procent meer brandstof. De juiste bandenspanning verlengt de levensduur, geeft een kortere remweg en betere wegligging. Verderop in deze krant leest u meer. Schakelen Zo snel mogelijk doorschakelen naar een hogere versnelling is het zuinigst. Autofabrikanten bevelen aan om al bij 2000 tot 2500 toeren door te schakelen.
Airco Een airco koelt en helpt tegen beslagen ruiten. Een ingeschakelde airconditioning kost 3 tot 10% meer brandstof, net als rijden met open ramen. Juist gebruik en regelmatig onderhoud van de airco is daarom belangrijk. Schakel de airco alleen in als het echt nodig is, maar voorkom dat u hem langere tijd helemaal niet gebruikt! De airco regelmatig een paar minuten aan smeert alle afdichtingen in de aircoinstallatie. Zo blijven ze soepel, dicht en wordt voorkomen dat koelmiddel lekt. Bagage Rijden met een dakkoffer kost 20% méér brandstof. Denk daarom goed na over het gebruik.
Naderen van een stoplicht Uitrollen in de versnelling van dat moment kost géén brandstof. De motor blijft draaien door de wielas. Uitrollen in de vrijstand kost juist wel brandstof. De ontkoppelde motor moet brandstof aanzuigen om te blijven draaien. Ook bij terugschakelen wordt hierdoor een beetje brandstof gebruikt. Bovendien komen er meer luchtverontreinigende stoffen vrij door een onvolledige brandstofverbranding.
Het duurzame gemeentehuis Zwijndrecht in aanbouw
TIP: Gebruik spaarlampen. Een spaarlamp geeft met 80% minder energie hetzelfde licht en gaat tot tien keer langer mee.
Duurzaamheidsplatform Zwijndrecht zoekt leden Al jaren bestaat in Zwijndrecht een Milieuplatform. Onlangs heeft dit platform haar naam gewijzigd in Duurzaamheidsplatform. Duurzaamheid houdt namelijk meer in dan milieu. Zo valt ook te denken aan natuur, biodiversiteit, maatschappelijk verantwoord ondernemen en fairtrade. Duurzaamheid heeft immers te maken met zorg voor de omgeving en de wereld, voor nu én komende generaties. Het Duurzaamheidsplatform verleent graag steun aan allerlei duurzame initiatieven. Daarnaast geeft het platform gevraagd en ongevraagd advies aan de gemeente.
Duurzaam wonen Duurzaamheid maken wij niet alleen. Ook u kunt uw woning verduurzamen. Veel handige tips kunt u vinden op: • www.meermetminder.nl • www.agentschapnl.nl • www.duurzameburen.nl • www.vrom.nl • www.milieucentraal.nl
Zij overlegt daarvoor regelmatig met de wethouder Duurzaamheid, wordt ambtelijk ondersteund en geïnformeerd over initiatieven. Het Duurzaamheidsplatform zit daarmee dicht bij het vuur en de plek waar de beslissingen genomen worden. Het platform is uitgebreid met vertegenwoordigers van bedrijven en instellingen. Hoe groter de groep is, hoe meer zij kan doen. Iedereen die mee wil denken over duurzaamheid is van harte welkom! Dat kan namens een bedrijf of instelling maar ook als privépersoon. Interesse? Stuur een e-mail naar
[email protected]. Duurzaamheid is een zaak voor iedereen!
Duurzaam bouwen in de Volgerlanden De Volgerlanden gebruikt regionale checklisten voor het milieu en aangepast bouwen. Zo zijn er geen zinken goten toegepast omdat het hemelwater in het gebied wordt opgevangen. Het gebruikte hout heeft het FSC-keurmerk, de woningen zijn optimaal geïsoleerd en de meeste woningen zijn levensloopbestendig. Er is een nieuw instrument voor toekomstige woningen: het ‘GPR Gebouw-systeem’. Dit systeem geeft punten op vijf thema’s: milieu, energie, gezondheid, gebruikskwaliteit en toekomstwaarde. De Drechtsteden streven ernaar om alle toekomstige woningen duurzaam te bouwen. Voor Volgerlanden-Oost wordt ook onderzocht wat er kan met een collectieve duurzame energievoorziening. De Ecologische Verbindingszone geeft extra kwaliteit aan De Volgerlanden. Deze groene zone loopt evenwijdig aan de Betuweroute, is breder in het Sophiapark en gaat over in de Sophiapolder. Hier worden wateroevers natuurvriendelijk ingericht. De beplanting houdt rekening met de aanwezige en gewenste diersoorten.
DUURZAAMHEIDSKRANT 2011
Gratis controle bandenspanning Rijden met te zachte banden verbruikt ongemerkt 2% meer brandstof
11
Zeg NEE tegen de plastic tas Maak de Zwijndrechtse Waard plastic tas vrij! Hoeveel plastic tasjes heeft u in huis? Sommige mensen vinden ze handig, anderen hebben er een hekel aan. Veel mensen weten niet dat plastic tassen ontzettend schadelijk zijn voor ons milieu en dus ook voor onszelf.
Gratis controle tijdens de mobiliteitsweek
Vorig jaar tijdens de mobiliteitsweek konden automobilisten de bandenspanning laten meten. Daaruit bleek dat veel automobilisten met een te lage bandenspanning rijden. Maar liefst 80% van de 182 gecontroleerde voertuigen in Zwijndrecht en Hendrik-IdoAmbacht had één of meer banden met een te lage spanning. U kunt dit jaar wederom gratis uw bandenspanning laten meten en uw banden laten bijvullen. Maak er gebruik van. U bespaart geld en bewijst het milieu een dienst.
Gratis controle Tijdens de mobiliteitsweek in Zwijndrecht en Hendrik-IdoAmbacht kunt u gratis de spanning van uw banden laten controleren en bijvullen. In Hendrik-Ido-Ambacht kan dat dinsdag 13 september van 10:30 tot 17:30 uur bij het winkelcentrum aan het Louwersplein. In Zwijndrecht op woensdag 14 september van 09:00 tot 17:00 uur op de parkeerplaats van Winkelcentrum Walburg. Meer informatie: www.bandopspanning.nl
De tasjes waaien vaak in het water en worden door rivieren meegevoerd naar zee. Het plastic breekt niet af, maar valt langzaam uiteen in kleine stukjes. Dieren denken dat het voedsel is, raken verzadigd en stoppen met eten. Ze sterven van de honger of infecties door geblokkeerde ingewanden. Wetenschappers schatten dat jaarlijks 100.000 dieren in zee een nare dood sterven door plastic afval. Gif Het plastic bevat gif en trekt ook nog eens gifstoffen aan, zoals DDT en PCB’s. Die hormoonverstorende gifstoffen komen via kleine visjes in de voedselketen en zo op ons bord. Die lekkere vis smaakt dan ineens een stuk minder.
autoluwe zondag
Jaarlijkse besparing Het rijden met te lage bandenspanning kost extra geld omdat de banden harder slijten en er meer brandstof nodig is. Voor Vooral korte autoritjes vervuilen erg veel. een automobilist die jaarlijks 25.000 km aflegt (benzineauto, Fietsen blijft het duurzaamste alternatief! 1 op 12,5), kost het rijden met te lage bandenspanning al Doet u mee 18 september aan de autoluwe zondag? gauw € 100,- per jaar extra.
TIP: Gebruik folie achter uw radiator, dat voorkomt veel warmteverlies.
Verstikkende cijfers
•
Per minuut worden wereldwijd een miljoen plastic tassen uitgegeven. Jaarlijks 500 miljard tot 1,2 triljoen tasjes!
•
Een Europese consument gebruikt jaarlijks 300 tot 500 tasjes.
•
Een tasje wordt gemiddeld 12 minuten gebruikt en daarna weggegooid.
•
Een plastic tas kan tot 1000 jaar in het milieu rondzwerven.
Als alle Drechtstedelingen (262.800 mensen) per jaar 300 tasjes meenemen, zijn dat in totaal 78.840.000 tasjes. Als je die tasjes aan elkaar plakt, kun je het hele Drechtstedengebied jaarlijks bijna 12 keer bedekken. Bij 500 tasjes per jaar kun je de Drechtsteden bijna 20 keer bedekken met plastic tasjes.
Stoppen met de plastic tas Iedereen kan helpen. Neem geen plastic tassen meer aan! Breng een eigen tas mee bij het winkelen en zeg NEE tegen de plastic tas. In Dordrecht zijn betrokken burgers begonnen met de actie Plastic Tas Vrij. Wethouders Henk Mirck en Floor van de Velde willen de Zwijndrechtse Waard plastic tas vrij maken en rekenen erop dat inwoners en winkeliers enthousiast reageren.
Dus doe mee en verlos straten en rivieren van de plastic tas! Op www.plastictasvrij.nl kunt u zich registreren als deelnemer.
DUURZAAMHEIDSKRANT 2011
Huizen en bedrijven verwarmd door afvalverbranding
Restwarmte Dordtse afvalenergiecentrale maakt aardgas overbodig
13
Handen uit de mouwen Zwerfvuil is voor veel inwoners een doorn in het oog. Zwijndrecht heeft bewoners die meehelpen een straat of grasveld zwerfvuilvrij te houden. Gezocht: ZAPpers De gemeente zoekt ZAPpers: ZwerfAfvalPakkers! Meld een buurtgenoot aan die het zwerfafval regelmatig opruimt. Ook scholen waarvan leerlingen het schoolplein en de omgeving zwerfafvalvrij houden, kunnen meedoen met de ZAP-actie in het najaar. De ZAPpers worden in het zonnetje gezet. Aanmelden en informatie Kent u een actieve ZAPper? Genomineerden, met persoonlijke gegevens kunt u aanmelden bij Francine van der Kooij,
[email protected], info (078) 770 44 09.
Buizen voor het warmtenet
Dordrecht, Hendrik-Ido-Ambacht, Papendrecht, Sliedrecht en Zwijndrecht vinden het belangrijk om te verduurzamen. Daarom willen zij woningen en bedrijven verwarmen met restwarmte: energie die vrij komt bij afvalverbranding. De Dordtse centrale van energie- en afvalnutsbedrijf HVC verbrandt jaarlijks 300.000 ton afval. Hierbij komt energie vrij in de vorm van warmte die gebruikt wordt om elektriciteit mee op te wekken.
hierdoor jaarlijks zo’n 1240 kilo CO2 minder uit. Dit is 75% minder dan bij verwarming met aardgas, de brandstof die nodig is voor bijvoorbeeld een cv-ketel. Dertigduizend gebouwen De Drechtsteden willen samen met HVC, ROM-D, woningbouwcorporaties, ontwikkelaars en de provincie Zuid-Holland circa dertigduizend woningen en bedrijven van restwarmte voorzien. Hiervoor moet een gebouw wel aangesloten zijn op een speciaal aangelegd ondergronds leidingstelsel.
Aanleg eerste warmtenet Dordrecht is dit voorjaar als eerste gemeente gestart met de aanleg van een warmtenet voor tienduizend woningen en gebouwen. De verwachting is om de eerste warmtebuizen in Hendrik-Ido-Ambacht en Zwijndrecht in 2013 in te graven. Met voldoende subsidie en garantstelling worden deze lokale Hete douche Na de opwekking door afvalverbranding blijft nog restwarmte projecten met elkaar verbonden tot een groot regionaal over. Dit gebruikt HVC voor de verwarming van gebouwen. De warmtenet. restwarmte is weliswaar afgekoeld en heeft een lagere druk, maar kan het water nog opwarmen tot meer dan 100 oC. Genoeg voor een warme woonkamer of een hete douche. Wist u dat? HVC heeft in 2010 in Zwijndrecht 9 miljoen KWh groene energie geleverd. Genoeg om 63 huishoudens van elektriciteit te voorzien.
Voetbalstadion Het opgewarmde water gaat naar woningen en bedrijven waar het via een radiator of vloerverwarming ruimtes verwarmt of gebruikt wordt voor warm kraanwater. Het afgekoelde water stroomt terug naar HVC en wordt opnieuw verwarmd. In de regio Alkmaar verwarmt HVC zo zeventig bedrijven, een paar honderd woningen en het AZ-voetbalstadion. CO2-besparing Bij gebruik van restwarmte zijn cv-ketel, boiler en geiser overbodig. Dit bespaart onderhoudskosten, ruimte en de uitstoot van schadelijke stoffen. Ieder aangesloten huishouden stoot
TIP: Word ook een ‘Hero’ en gebruik de speciale zakken om uw plastic tweewekelijks gescheiden aan te bieden!
Zie ook: www.nederlandschoon.nl.
Veel initiatieven De duurzaamheidswethouder Henk Mirck bruist van de duurzame ideeën en initiatieven voor Zwijndrecht: “Ik onderzoek bijvoorbeeld de mogelijkheid van het opwekken van zonne-energie in het buitengebied. Ik denk aan een ‘solarpark’ in polder de Hoge Nesse. En omdat de gemeente veel gebouwen heeft met grote daken (het gemeentehuis, de werf en wijkcentra), kunnen we daar zonnepanelen op plaatsen. Ik ben verder in gesprek met het bedrijfsleven om ook op onze bedrijventerreinen meer duurzame energie op te wekken.
De Watervlo De Watervlo is een varend educatief watermuseum. Eind maart 2011 meerde de Watervlo af aan de Euryzakade in Zwijndrecht. Het watermuseum laat jong en oud kennismaken met de wondere wereld van water. Zo onderzochten leerlingen van basisscholen uit Hendrik-Ido-Ambacht en Zwijndrecht de samenstelling van het water. Ook in 2012 kunt u dit bijzondere museum bezoeken. Kijk op: www.watervlo.eu.
Ik stimuleer woningbouwverenigingen en particuliere huizenbezitters om zonnecollectoren en/of zonneboilers aan te schaffen. Om dit allemaal te organiseren, doet de gemeente onderzoek naar een lokale duurzame ‘energiecoöperatie’ voor het opwekken en verkopen van duurzame energie. Iedereen die daar meer over wil weten of ideeën wil delen, kan een afspraak met mij maken voor het spreekuur”. Elders in deze krant staat meer over het spreekuur.
DUURZAAMHEIDSKRANT 2011
Rhiant wonen Energiebesparing bij woningvoorraad
15
Duurzame verlichting buiten Openbare verlichting kost veel energie. Dus veel besparingskansen. De beide gemeenten investeren daarom in duurzame verlichting. De verlichting in het Ambachtse Baxpark en aan het fietspad aan het Ter Steeghepad (Zwijndrecht) zijn hiervan voorbeelden.
Sinds 2010 maakt Rhiant haar woningvoorraad energiezuiniger. Ongeveer 950 woningen komen hiervoor in aanmerking. Dit is gunstig voor het milieu en de portemonnee van onze huurders door lagere huur- en energiekosten. Prettig, want de kosten voor gas zijn flink gestegen.
Energieloket Speciaal voor onze huurders hebben we een energiebesparingscoach. Op onze website staat alles over het energielabel, diverse installaties en bijpassende tips. Een huurder kan inloggen op het Energieloket (persoonlijke deel) en advies en informatie op maat krijgen, passend bij de eigen woning.
Woningen in het Van Baerlehof beten het spits af. Eind 2011 zijn ook 77 woningen aangepast in de Van Assendelftgaarde www.rhiant.nl en Zoutziederstraat. Huurders kunnen kiezen uit diverse maatregelen, zoals extra isolerend glas, dak-, spouw- en vloerisolatie. Rhiant vervangt waar nodig oude CV-ketels altijd door HR-ketels, normaal glas door HR++ glas en isoleert het dak bij groot onderhoud. Hiervoor is ruim 1,6 miljoen euro beschikbaar.
Goede voorbeeld Ook op het kantoor van Rhiant is het groene denken zichtbaar. De TL-verlichting is vervangen door LED-verlichting en op het dak zijn zonnepanelen aangebracht. Vanaf 2011 verruilen we bij vervanging onze gewone dienstauto’s voor energiezuinige auto’s met label A of B. De bedrijfsbusjes krijgen roetfilters. Bij nieuwbouw en onderhoud gebruiken wij duurzame materialen en moderne energieconcepten.
Klimaat straatfeest Honderden straten gaan vanaf 11 november aan de slag om energie en geld te besparen, geld te verdienen en klimaatpunten te scoren. Straten die het meest besparen, maken kans op één van de 500 gratis Klimaatstraatfeesten. Geef u ook op, want hoe meer mensen meedoen, hoe groter het feest!
TIP: Apparaten in de stand-by stand gebruiken ook stroom. Zet ze daarom echt uit.
Kijk op: www.klimaatstraatfeest.nl
Baxpark In Hendrik-Ido-Ambacht is de energiezuinigheid van de openbare verlichting beoordeeld met een energiescan, vergelijkbaar met die voor huishoudelijke apparaten. Onze openbare verlichting kreeg een C-label. Het hoogst gemeten label bij gemeenten tot nu toe is label B. Een goede score waar we dus trots op mogen zijn. Na deze scan kregen 32 lichtmasten in het Baxpark LED-verlichting. Energiezuinige openbare verlichting is het streven van Hendrik-Ido-Ambacht. De benodigde groene energie komt van HVC. Fietspad Ter Steeghepad Het Ter Steeghe-fietspad in Zwijndrecht had jarenlang geen verlichting. De gemeente ontving steeds meer verzoeken om het pad te verlichten. In de ochtend- en namiddagspits fietsen hier veel scholieren. ’s Avonds vooral sporters. Het fietspad kreeg ‘slimme verlichting’. In de spits branden energiezuinige LED-lampen, in de daluren zorgt een tijdschakelaar voor gedimd licht. Na middernacht fietst hier bijna niemand meer. Het licht schakelt dan uit. Met het systeem bespaart Zwijndrecht 70% energie. De gebruikte energie is uiteraard ook groen.
DUURZAAMHEIDSKRANT 2011
Woonkracht10 investeert in duurzaam wonen en leven
17
Zonneboiler
Duurzame focus Duurzaamheid en milieu staan hoog op de agenda. Bij renovatie, onderhoud en (nieuw)bouwprojecten gebruiken ze FSCgecertificeerd hout, een keurmerk voor milieuvriendelijk hout. Woonkracht10 gebruikt in de eigen organisatie FSC-printpapier. Van huurlasten naar woonlasten Naast het milieu houdt Woonkracht10 ook rekening met de portemonnee van de huurder. Dit doen ze door te kijken naar de totale woonlasten en niet alleen naar de huurlasten. Zo stijgen de energiekosten bijvoorbeeld harder dan de inflatie en de huur. Maar door alle milieubewuste aanpassingen dalen de energielasten en blijft het wonen in een sociale huurwoning van Woonkracht10 toch goed betaalbaar!
Woningcorporatie Woonkracht10 maakt de komende jaren haar woningen nog duurzamer. Dat scheelt niet alleen in de portemonnee van de huurder, maar draagt ook bij aan energiebesparing en dus een beter milieu. Twee vliegen in één klap! Wat doet Woonkracht10 hiervoor?
Een zonneboiler levert warm water voor bad/douche of de afwas, opgewarmd door de zon. Een zonneboiler is op bijna elke woning te installeren. Lilian Admiraal, een bewoonster uit Hendrik-Ido-Ambacht vertelt: “Wij hebben op ons huis een zonneboiler met een voorraadvat van 250 liter. In de zomer hebben we altijd voldoende water op temperatuur. In de winter is dat minder, maar zelfs dan heb je bij een zonnige dag verwarmd water. Dit hoeft daarna door onze cv-ketel nog maar een beetje te worden bij gewarmd. Wij zijn heel tevreden met onze zonneboiler. Je merkt er niets van en het levert toch een lagere energierekening op. In onze nieuwe woning zullen we zeker weer een zonneboiler installeren. Met een schuin dak is er tenslotte altijd plek voor de collector en de boiler. En de zon is gratis!”
TIPS Zonneboiler • • •
Woonkracht10 bracht in diverse flats energiezuinige LEDverlichting aan. Daarnaast zijn in vrijwel alle Zwijndrechtse en Ambachtse flats energiebesparende ventilatiesystemen geplaatst. Verder worden de woningen de komende jaren geïsoleerd om de energielabels te verbeteren. Ruim de helft van onze woningen heeft inmiddels isolatieglas. Woonkracht10 vervangt oude cv-ketels door energiezuinige HR-ketels in woningen waar dat nog niet is gebeurd.
Kies een zonneboiler met een capaciteit die past bij uw warmwatervraag Voor een zonneboiler hebt u meestal geen (bouw)vergunning nodig (monumentale panden uitgezonderd) Zorg dat uw cv-ketel geschikt is voor aansluiting van een zonneboiler. U ziet dat aan het Gaskeur-NZ-keurmerk.
Zonneboiler, zonnecollectoren, zonnepanelen…. Wat is nou wat?
www.woonkrant10.nl
TIP: Bespaar energie door kleding zoveel mogelijk te wassen op 30 of 40 graden.
Het Waalpad
In Heerjansdam, tussen ‘De Waal’, de ijsbaan en het zwembad loopt het Waalpad. Dit natuureducatieve pad ontstond uit een samenwerking tussen de activiteitenvereniging Heerjansdam en de Vereniging Milieubelangen Heerjansdam (VMBH).
De Waal
Wikipedia biedt uitkomst: Het belangrijkste onderdeel van een zonneboiler is de zonnecollector waarin de straling van de zon wordt omgezet in warmte.
Langs dit Waalpad vindt u een oeverzwaluwenwand, een vogelwaarneemscherm, een knotwilgenlaantje en diverse bloemenveldjes. Verder hangen in veel bomen vogel-, vleermuizennest- en insektenkasten.
Het principe van een zonneboiler is eenvoudig: als een tuinslang de hele dag in de zon ligt, wordt het water in de slang erg warm. Sommige systemen leveren ook een bijdrage aan de ruimteverwarming. Een zonneboiler bestaat uit een zonnecollector en een voorraadvat. De zonnecollector vangt zonlicht op.
Wilt u het Waalpad een keer beleven? Kijk op www.waalpad.nl en www.vmbheerjansdam.nl. In het bezoekers- en informatiecentrum ’t Weetpunt (Develpad, Zwijndrecht) is een permanente expositie over het Waalpad. Het Waalpad vormt inmiddels een vast onderwerp in het natuur- en milieueducatieaanbod van de gemeente Zwijndrecht.
Een zonnepaneel of PV-paneel (van het Engelse ‘PhotoVoltaic’) is een paneel dat zonne-energie omzet in elektriciteit. Hiervoor wordt een groot aantal fotovoltaïsche cellen op een paneel gemonteerd. Ook de zonnecollector wordt soms tot de zonnepanelen gerekend, maar deze is op een ander principe gebaseerd, namelijk opwarming van een stromend medium, meestal water.
Insectenkast
DUURZAAMHEIDSKRANT 2011
Boomfeestdag in Heerjansdam 110 kinderen plantten eigen boom Leerlingen van de Heerjansdamse basisscholen De Rank en de Koningin Julianaschool plantten op 24 maart allemaal hun ‘eigen’ boom. Zij deden mee aan een groots opgezette Boomfeestdag bij De Gors zuid. Compensatie Door de komst van de HogeSnelheidsLijn moest een mooie bomenrij het veld ruimen. Het was een lang gekoesterde wens om deze verdwenen bomen te compenseren. Dat lukte ruimschoots door het planten van honderdzestig bomen. Dit zijn grotere en kleinere elzen, esdoorns en zuilhaagbeuken. Uniek Duurzaamheidswethouder én natuurgids Henk Mirck toonde zich betrokken en is groot voorstander van dergelijke acties. “Dit jaar was het een écht feest omdat we honderdzestig kleinere en grotere bomen plantten”, vertelde hij. “Dat was voor ons tamelijk uniek en het leuke was dat iedere leerling zijn eigen boom plantte. De komende jaren kunnen de kinderen zo ‘hun’ boom volgen in groei en bloei.”
19
Bomenroute Baxpark Het Ambachtse Baxpark heeft een bomenroute. Leuk voor jong en oud! De bomenroute is ontwikkeld door het Natuur- en Milieuplatform Hendrik-Ido-Ambacht, samen met de gemeente. De bomenroute is vorig jaar officieel geopend. Het doel van de bomenroute is om het belang van bomen te leren kennen. Bomen zijn van groot belang voor onze leefomgeving. Zo zetten zij koolstofdioxide (CO2) om in zuurstof, vangen fijnstof op, geven schaduw en houden (overvloedig) water vast. Wetenschappelijk onderzoek heeft aangetoond dat bomen tevens onze gezondheid bevorderen. Ook zijn zij van groot belang als foerageer- en verblijfplaats voor dieren. Toch wordt het belang van bomen nog vaak onderschat.
TIP: U kunt takken en snoeiafval kwijt aan de randen van uw tuin. Vogels en andere kleine dieren zijn dol op zulke schuilplaatsen.
Zwijndrechtse waard, een natuurlijke overgang Hoe werkt de bomenroute? In het Baxpark is een route uitgestippeld langs twintig verschillende bomen. Bij de bomen staan paaltjes met hun Nederlandse en Latijnse naam. De bomenroute begint bij het informatiebord, bij de skatebaan van het Baxpark. Arboretum
De Zwijndrechtse waard kent een bijzondere natuurontwikkeling in de overgang van het buiten- naar het stedelijke gebied. Er zijn verschillende plaatsen waar u dit kunt beleven. Het Arboretum Munnikepark en het Natuur-educatief pad zijn hiervan sprekende voorbeelden.
Activiteiten Bij het arboretum zijn regelmatig natuur- en duurzaamheidsactiviteiten voor jong en oud. Ook worden bij het Arboretum - net als bij het Waalpad, de Frelustal, het Jeugdspeelpark en de Kiboehoeve - natuurlessen voor leerlingen uit het basisonderwijs gegeven.
Arboretum Het Arboretum herbergt maar liefst 200 soorten bomen. Het Arboretum is zo aangelegd dat deze bomen zich volledig kunnen ontwikkelen. Er is een rosarium en een grote diversiteit aan struiken, vaste planten, kruiden en bloembollen. Het Arboretum is een initiatief van Vereniging Arboretum Munnikepark. Natuureducatief pad Vlakbij het Arboretum ligt een natuureducatief pad. Negenhonderd avontuurlijke en leerzame meters langs het unieke riviertje de Devel. U ziet onder andere een insectenhotel, een bloemenweide en paddenstoelen. Meer weten? Wanneer u meer wilt weten over het Arboretum of het Er is ook een uitkijkpost. Het leerpad is aangelegd in Natuureducatief pad, kijk dan op www.natuur-zw.nl. In samenwerking met het IVN, de Stichting Natuur & Landhet bezoekers- en informatiecentrum ’t Weetpunt aan het schap Zwijndrechtse Waard en de Vereniging Arboretum Develpad vindt u ook de nodige informatie. Munnikepark.
Informatieboekje bomenroute Er is een informatieboekje over de bomenroute. Het boekje bevat ook een educatieve puzzel met meerkeuzevragen. Als u de vragen juist heeft ingevuld, ontstaat er een woord van twintig letters. De bomenroute is leuk voor alle leeftijden. Het boekje staat op de website van de gemeente.
DUURZAAMHEIDSKRANT 2011
21
EVEN VOORSTELLEN: Ik ben dirk duurzaam, 13 jaar Ik heb een ouderwetse opwindwekker gekocht. Daar hoeven geen batterijen in. Dat is beter voor het milieu.
Ik heb aan mijn ouders voorgesteld een kookwekker in de badkamer te hangen. Nu zetten we de kookwekker altijd op 4 minuten als we gaan douchen. Zo staan we minder lang onder de douche. (Ik smokkel wel als ik mijn haar was.)
Ik heb spaarlampen in mijn kamer. Duurt wel eventjes voor het helemaal licht is, maar dat vind ik geen probleem.
Ik heb een toetsenbord en muis met een draad eraan. Ik heb een stekkerblok met schakelaar voor al mijn computerspullen.
Heb je geen batterijen of accu’s nodig. Minder afval en minder stroom.
Bron: Zooi, uitgave HVC
Als ik die uitzet, gaat de voeding van de printer, het beeldscherm en de computer uit. Scheelt behoorlijk veel stroom en geld.
Energieke Scholen… …gaat over gedrag van leerlingen en docenten. Met een lessencyclus en meetinstrumenten adviseren leerlingen over energiebesparing en een gezond binnenklimaat op school. Een school kan hierdoor 10% op de gasrekening en 20% elektriciteit besparen. Als 20% van alle scholen meedoet, wordt in Zuid-Holland jaarlijks 1,5 miljoen euro bespaard en 4900 ton CO2.-uitstoot. Een flinke bijdrage aan de klimaatdoelstellingen. Het project maakt duidelijk dat maatregelen en gedrag niet zonder elkaar kunnen. Beide worden gestimuleerd. Vanuit natuur- en milieueducatie wordt een duurzame ontwikkeling op gang gebracht. In de Drechtsteden kan gratis gebruik worden gemaakt van de lesmaterialen.
KINDERIDEE
Bedenk ideeën hoe jij je omgeving (school, hangplek, natuur) duurzamer kunt maken. Je mag bij je ideeën foto’s, knipsels of tekeningen gebruiken!
1: ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... 2: ....................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... 3: ....................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................
Lever je ideeën in op de Mobiliteits- en duurzaamheidsmarkt op zaterdag 17 september (Raadhuisplein Zwijndrecht). Er staat een ideeënbus klaar. Het leukste idee wordt beloond met een duurzame prijs ter waarde van circa € 50,-! Naam: ................................................................ Leeftijd: .............................................................. Adres: ................................................................. Telefoon: ............................................................. E-mail: ................................................................
DUURZAAMHEIDSKRANT 2011
Natuur- en milieueducatie bij ’t Weetpunt
23
Help mee aan groen Hendrik-Ido-Ambacht en word lid van het natuur- en milieuplatform Bomen, struiken en gras zorgen voor een groene omgeving. Vrijwel iedereen vindt een groene omgeving fijn. Onderzoek heeft aangetoond dat een groene omgeving rustgevend is en onze gezondheid bevordert. In een groene omgeving komt minder criminaliteit voor en is onroerend goed ook nog eens meer waard. Groen is essentieel voor de flora en fauna. Zo komen er op een eik alleen al vijfhonderd soorten insecten voor die van belang zijn voor vogels.
’t Weetpunt in het fraaie Zwijndrechtse Munnikepark is het bezoekers- en informatiecentrum van de Stichting Natuur en Landschap Zwijndrechtse Waard. Vanuit ‘t Weetpunt worden educatieve activiteiten georganiseerd over natuur en milieu in de Zwijndrechtse Waard.
Al het groen helpt bij onze milieuproblemen. Zo houdt het fijn stof vast en bevordert de luchtkwaliteit. De wortels houden (overvloedig) water vast. Handig bij wateroverlast door hevige regenbuien! Het groen zet ook CO2 om in zuurstof en helpt zo mee aan de bestrijding van het broeikaseffect. Helaas worden deze positieve eigenschappen vaak onderschat.
De Stichting vindt het belangrijk jong en oud zoveel mogelijk te betrekken bij de natuur en het milieu in een stedelijke omgeving. Educatie is belangrijk en hard nodig. Gelukkig lukt hen dat aardig. Vorig jaar ontvingen zij 23 scholen uit de Zwijndrechtse Waard (bij elkaar 3000 kinderen) in ’t Weetpunt in Zwijndrecht en in het Jeugdspeelpark in HendrikIdo-Ambacht. Dit jaar zijn er zelfs 32 scholen, die een leuk programma volgen om de kinderen al vroeg wegwijs te maken met de natuur dicht bij huis. Dit jaar worden ook de Frelustal aan de Achterambachtseweg en de Kiboehoeve in Zwijndrecht betrokken bij dit programma.
Het gebeurt vaak dat men bij verhuizing, nieuwbouwplannen of renovatie al het groen verwijdert om makkelijker te kunnen werken. Een kleine aanpassing van het plan zorgt vaak voor het behoud van groen. Groen is geen wegwerpartikel maar een waardevol element.
Op de woensdagmiddagen en zaterdagochtenden worden vanuit ’t Weetpunt speciale programma’s verzorgd voor kinderen en ouderen. Bewoners van Swinhove en De Blije Borgh komen regelmatig op bezoek. Het doel is om de natuur dichter bij de mensen te brengen. Naast de vele activiteiten beschouwt de Stichting educatie aan jong en oud als belangrijke pijler in hun bestaan. Wilgenknotten
TIP: Het NIBUD biedt een bespaartest op www.bespaartest.nl
Elektrische scooter: voor € 0,10 een volle accu!
Als wij tegen de kap zijn van tropische regenwouden, moeten we ook veel zuiniger met onze bomen om gaan. Ten onrechte denkt men vaak dat een boom van veertig jaar al op leeftijd is. De meeste bomen kunnen echter honderden jaren oud worden. In een stedelijke omgeving met alle nieuwbouw zijn helaas (bijna) geen oude bomen meer te vinden. In een duurzame toekomst is zoveel mogelijk waardevol groen!
Niet alleen auto’s, maar ook fietsen en scooters worden steeds meer ‘elektrisch’ uitgevoerd. De aanschaf van een elektrische scooter is iets hoger ten opzichte van een traditionele scooter. Maar voor een volle accu betaalt u maar 10 eurocent. Dat maakt dat aanschaf van een elektrische scooter het overwegen waard is. Dit artikel is een bijdrage van het Natuur- en Milieuplatform Hendrik-Ido-Ambacht. Meer informatie of lid worden? Neem dan contact op via telefoonnummer (078) 68 40 470.
