12 | 13 september 2015
open monumentendag Weert Hoofdsponsor
KUNST & AMBACHT
KUNST & AMBACHT
1
Het Blauwe schaap
Monumenten Open Monumentendag 2015 Zaterdag 12 september en zondag 13 september
Kunst & Ambacht
1 | St. Martinuskerk Markt 8, 6001 EK Weert Zaterdag 10.00 - 16.00 uur, zondag 14.00 - 16.00 uur 2 | St. Martinustoren Markt 8, 6001 EK Weert Zaterdag 11.00 - 15.30 uur. Zondag 11.00 - 15.30 uur 3 | Gemeentemuseum Jacob van Horne Markt 7, 6001 EJ Weert. Zaterdag 10.00 - 17.00 uur. Zondag 14.00 - 17.00 uur 4 | Franciscus Huis Biest 43a, 6002 AT Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur 5 | Paterskerk Biest 43, 6001 AP Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur 6 | Het blauwe schaap Vitrine Markt 3, 6001 EJ Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur. Zondag 10.00 - 17.00 uur 7 | Mariakapel Ursulinenhof Ursulinenhof, tussen 3 en 5, 6001 JD Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur 8 | Fatima Huis Coenraad Abelsstraat 31A, 6001 VJ Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur. Zondag 10.00 - 17.00 uur 9 | Antje van de Statie Stationsplein 1, 6001 CH Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur. Zondag 10.00 - 17.00 uur 10 | Wilhelmus Hubertusmolen Oude Hushoverweg 30, 6002 AN Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur. Zondag 10.00 - 17.00 uur 11 | Kleipijpenoven Bij Noordkade 52, 6003 NG Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur. Zondag 10.00 - 17.00 uur 12 | Antoniusmolen Neelenweg 17, 6003 NR Weert Zondag 10.00 - 17.00 uur
13 | Bakhuis Rademaekers Rakerstraat 14, 6003 NN Weert Zondag van 10.00 - 17.00 uur 14 | Boshoverschans en kapel Schansbeemden 11, 6002 AE Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur. Zondag 10.00 - 17.00 uur 15 | Werkplaats Adriaens Molenbouw Oude Steeg 1C, 6002 SG Weert Zondag 10.00 - 17.00 uur 16 | Boostenzalen IJzerenmanweg 5B, 6006 TA Weert Zondag 10.00 - 17.00 uur 17 | Tekenlokalen Bisschoppelijk College IJzerenmanweg 5C, 6006 TA Weert Zondag 10.00 - 17.00 uur 18 | Kunstcentrum Lichtenberg IJzerenmanweg 15, 6006 TA Weert Zondag 11.00 - 17.00 uur 19 | Openluchttheater Lichtenberg IJzerenmanweg 15, 6006 TA Weert Zondag 12.00 - 18.00 uur 20 | Mariakapel Lichtenberg IJzerenmanweg 15, 6006 TA Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur. Zondag 10.00 - 17.00 uur 21 | St. Annamolen Keent Keenterstraat 1A, 6006 PW Weert Zondag 10.00 - 17.00 uur 22 | Bie Pieërkes Molenbroek 19, 6039 RJ Stramproy Zaterdag 10.00 - 17.00 uur 23 | Molen De Hoop Coolenstraat 24C, 6005 NZ Swartbroek Zaterdag 10.00 - 16.00 uur. Zondag 10.00 - 16.00 uur
Zie ook www.weert.nl/monumentendag Wijzigingen voorbehouden
Activiteiten Open Monumentendag 2015 Zaterdag 12 september en zondag 13 september
Kunst & Ambacht
Informatiepunt
Stadsbeiaard Martinustoren Markt 8, 6001 EK Weert Zondag 15.00 - 15.45 uur
Stadswandeling OMD 2015 (via routebeschrijving) Start bij informatiepunt Markt 7, 6001 EJ Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur
Fietsroute OMD 2015 (via routebeschrijving) Diverse startpunten Zaterdag 10.00 - 17.00 uur. Zondag 10.00 - 17.00 uur
Stadswandeling Bevrijding (onder leiding van een stadsgids) Start bij Markt 8, 6001 EK Weert Zondag 14.00 uur
Wandeling Binnenstadsmolens (via routebeschrijving) Startpunt kollergang tegenover Penitentenstraat 2, 6001 VX Weert Zaterdag 10.00 - 17.00 uur. Zondag 10.00 - 17.00 uur
Het laatste nieuws Onze medewerkers voorzien u van de laatste informatie over de deelnemende monumenten en de activiteiten die er worden georganiseerd. Het programma van Open Monumentendag 2015, de wandeling OMD 2015 en de fietsroute zijn bij het informatiepunt gratis verkrijgbaar. De monumenten en ambachten zijn gratis toegankelijk. Het kan zijn dat openstellingen of activiteiten op het laatste moment wijzigen. U kunt geen rechten ontlenen aan vermelding in dit programma. Fietsroute langs open monumenten Mis geen enkel monument met deze fietsroute. Houdt u er rekening mee dat niet elk monument beide dagen open is.
KUNST & AMBACHT
Markt 7, 6001 EJ Weert voor Gemeentemuseum Jacob van Horne Zaterdag 12 september 10.00 - 17.00 uur IJzerenmanweg 15, 6006 TA Weert voor de Lichtenberg Zondag 13 september 10.00 - 17.00 uur
3
Beste lezer,
5
Van harte welkom in Weert tijdens de Open Monumentendag 2015!
Wie in Weert aan ambacht denkt, denkt tegenwoordig vooral aan vlaai. Lekkere fruiten rijstevlaai, zoals rond de eeuwwisseling door Antje op het station aan de man werd gebracht. De vele bakhuizen in het buitengebied zijn er de getuigen van dat er volop gebakken werd. Op verschillende plaatsen komt de geur van versgebakken vlaai u dit weekend tegemoet. In vroeger tijden, tussen 1450 en 1550, stond Weert bekend om een heel ander ambacht. Dat was de bloeitijd van de textielnijverheid en lakenhandel. Dit was mogelijk dankzij de bescherming van de Graaf van Horn. In het heidegebied werden schapen gehouden. Van de wol werd lakense stof geweven. Die stof werd in tal van ververijen in de binnenstad van een kleur voorzien. Weert had in die tijd zelfs lakenhallen in Antwerpen en Bergen op Zoom, wat duidt op een levendige handel. De kunst ziet u in veel monumenten als toegepaste kunst, zoals in de St. Martinuskerk, Fatima Huis, Franciscus Huis en Lichtenberg. Kerkelijke kunst vindt u als collectie in het Gemeentemuseum Jacob van Horne. In en rond de Lichtenberg exposeren de Weerter kunstenaars met hedendaags werk. In het openluchttheater kunt u genieten waar dit gebouw voor bedoeld is: cultuur, muziek en dans. Hoe u er ook op uittrekt tijdens de Open Monumentendag, veel plezier gewenst! En als het even kan, neem ook de jeugd mee op pad. Zelf zien en doen is vaak de beste leerschool. Geert Gabriëls Wethouder Monumenten
KUNST & AMBACHT
Het tweede weekend van september zetten vele monumenten in Weert hun deuren open voor bewoners en bezoekers. Dit jaar is voor u van alles georganiseerd rond het thema ‘Kunst & Ambacht’.
Leidekken
Op zaterdag vindt u op de Markt bij de St. Martinuskerk een demonstratie leidekken van de firma Verkoelen uit Weert. www.verkoelen.nl
Smeden
Nabij de ingang van de St. Martinuskerk staat op zaterdag de smidse van Jack Klaessen en worden demonstraties gegeven.
Stadswandeling
De stadsgidsen nemen u mee langs locaties van de bevrijding van Weert in 1944. De start is zondag om 14.00 uur bij de ingang van de St. Martinuskerk.
St. Martinuskerk
Markt 8, 6001 EK Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 16.00 uur. Zondag van 14.00 uur tot 16.00 uur
De St. Martinuskerk is vanaf de start van de bouw in de middeleeuwen tot aan de laatste restauratie in 2014 gevormd door de handen van ambachtslieden en kunstenaars. Die lieten allemaal hun sporen na in dit prachtige monument. In 2013 en 2014 is de kerk in opdracht van de Stichting Martinus Monument door ambachtslieden als steenwerkers, dakdekkers, timmerlieden, loodgieters en schilders vakkundig gerestaureerd. Hierbij zijn onder andere duizenden bakstenen vervangen en honderden meters voegwerk vernieuwd. Deze werkzaamheden zijn door het Videokollektief Weert vastgelegd en verwerkt in een mooie en informatieve film. Deze film wordt voor u in de kerk vertoond. Verder kunt u deelnemen aan een rondleiding, verzorgd door de Werkgroep Rondleidingen en Toezicht van de St. Martinuskerk, die de verschillende door ambachtslieden nagelaten sporen voor u uitlichten. Het staat u natuurlijk ook vrij om op eigen gelegenheid te genieten van de vele kunstwerken zoals de schilderingen op de gewelven, de prachtige gebrandschilderde glas-in-lood vensters, de beeldhouwkunst in de vorm van de altaren en beelden of het smeedwerk. Verschillende ambachten worden in de kerk verbeeld in de sluitstenen boven de vensters die afbeeldingen van de gilden vertonen. Vergeet ook niet om de altaren te bezoeken zoals het prachtige St. Jozef altaar van de timmerlieden. www.martinusmonument.nl
7
KUNST & AMBACHT
1 |
St. Martinustoren Markt 8, 6001 EK Weert Zaterdag van 11.00 uur tot 15.30 uur. Zondag van 11.00 uur tot 15.30 uur
U kunt niet alleen de kerk, maar ook de toren bezoeken. 221 treden voeren u omhoog naar de omloop van de toren om vanaf 50 meter hoogte te genieten van een schitterend uitzicht. Tijdens de beklimming zijn er verschillende overblijfselen van ambachtslieden die aan de toren gewerkt hebben te bezichtigen. Denk hierbij aan de cartouche op de eerste verdieping die melding maakt van de Meester Jacob en de kleine gedenkstenen die aan de ambachtslieden herinneren. De huidige toren is in diverse stadia tot stand gekomen. In 1512 werd de huidige kerk voltooid met een lage stompe toren. Deze eerste toren werd in 1528 afgebroken en in 1530 opnieuw opgebouwd in Kempische gotiek met zijn kenmerkende speklagen (lagen natuursteen tussen het metselwerk). Deze toren werd 47 meter hoog en heeft ruim 350 jaar het stadsbeeld van Weert bepaald. In 1887 wilde men onder leiding van Deken Custers de toren verhogen. Het torenspitsje werd gesloopt en de toren verhoogd met 20 meter metselwerk. Dit werd bekroond met een houten spits van 38 meter en nog een kruis van 17,50 meter. In totaal was de toren toen 104 meter hoog. Ook in Weert geldt “hoogmoed komt ten val” want op 14 november 1940 waaide de torenspits om. Deze viel voor een gedeelte door het kerkdak. Een ander deel kwam neer op het toenmalige Hotel de Vesper, dat geheel werd vernield. Wonderwel vielen hierbij geen gewonden. Om tot herbouw van het bovenste deel van de toren te komen schreef het kerkbestuur in 1951 een prijsvraag uit. Van de liefst veertig inzendingen werd het ontwerp “de lantaarn” van architect Verlaan uit Berkum gekozen. De herbouw van de lantaarn startte in 1958 en was in 1960 gereed. www.sintmartinuskerk.nl
9
KUNST & AMBACHT
2 |
Topstukken
Op de eerste etage is een tijdelijke tentoonstelling ingericht met beelden en schilderijen uit de periode 1350-1850. De conservator heeft bij de samenstelling gekozen voor de schoonheid van de stukken zelf. Dit zijn Nederlandse en Duitse stukken van bekende beeldhouwers zoals de Meester van Leende, Jan van Steffensweert, Nicolaas van der Veken, Pieter Scheemaeckers de Oude en Gabriël Grupello en schilders als Barend van Orly, Pieter Coecke van Aalst, Pieter de Grebber, Jacob de Wit en Wilhelmus Schaecken.
Gemeentemuseum Jacob van Horne
Markt 7, 6001 EJ Weert Zaterdag van 10.00 tot 17.00 uur Zondag van 14.00 uur tot 17.00 uur
Dit eerste stadhuis van Weert heeft een rijke geschiedenis. Aan het begin van de 16e eeuw is de bouw van het pand gestart. In oude archiefstukken staat bijvoorbeeld van kosten die de stad maakt voor ‘het nieuwe huys’. De bouw is vrijwel gelijktijdig met de eerste fase van de St. Martinuskerk die aan de overzijde ligt. Naast gemeentehuis heeft het pand deels ook dienst gedaan als politiebureau, gevangenis, lagere school en zelfs als vleesmarkt, dat laatste met name tijdens de zomermaanden. In 1912-1913 gaf architect Rouleau het oude stadhuis toen een, voor die tijd, moderne voorgevel. Hoe het pand er voordien uit zag, ziet u op de kaft van dit programma. Tot 1980 had het gebouw de functie van stadhuis. Aansluitend is het gebouw ingericht als museum voor religieuze kunst met bijzondere aandacht voor de orde minderbroeders franciscanen. Het museum geeft in de vaste opstelling een fraai beeld van het leven van Franciscus van Assisi, de orde minderbroeders franciscanen in Weert en in Nederland. Deze verzameling objecten loopt uiteen van schilderijen, monstransen en beelden tot voorwerpen uit het dagelijks leven van de kloosterorde. www.erfgoedhuisweert.nl /erfgoedcluster.weert @ erfgoedcluster
11
KUNST & AMBACHT
3 |
Franciscus Huis Biest 43A, 6002 AT Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur
Deze voormalige Franciscuskerk is in de jaren ’60 van de vorige eeuw gebouwd omdat de naastgelegen Paterskerk te klein werd. De Paterskerk werd op 19 augustus 1954 aangewezen als rectoraatskerk. Deze gotische kerk van de paters franciscanen was echter niet berekend op de groeiende bevolking van de wijk Biest. De eerste voorstellen waren om de bestaande kerk uit te breiden. Uitbreiding was niet alleen duur, maar zou tevens de monumentaliteit van kerk en klooster aantasten. In 1957 wordt definitief afgezien van vergroting en besloten tot nieuwbouw. Architect Anton Swinkels uit Maastricht maakte het ontwerp. Inmiddels is in 1956 al een bouwfonds gesticht. Op 10 november 1961 werd de aanbesteding gehouden. Het werk wordt gegund aan de Weerter firma P.M. Gijbels en Zoon. De kerk moet worden gebouwd op een zandkoffer aangezien ter plaatse oude grachten lagen. De eerste steen is op 28 oktober 1962 gelegd. Men hoopt de kerk in december van dat jaar glasdicht te krijgen. Vanwege de vroeg invallende vorst blijkt dit een illusie. Het dak is nog niet wind- en waterdicht. Wel wordt een begin gemaakt met de plaatsing van het glas-in-lood. Mgr. Moors wijdt de kerk in op 6 juli 1963. Vanwege de goede akoestiek is de kerk dikwijls gebruikt voor plaatopnamen van Weerter koren. De kerk is in 2012 aan de eredienst onttrokken. Op 22 april 2014 is het op particulier initiatief schoongemaakte en opgeknapte gebouw weer geopend. Het Franciscus Huis wordt gebruikt voor maatschappelijke doeleinden, sociale en culturele activiteiten. Afgelopen winter was er een overdekte ijsbaan. Deze trok landelijke belangstelling. www.franciscushuisweert.nl facebook.com/franciscushuisweert
13
KUNST & AMBACHT
4 |
Glazenier
In 1920 werden de huidige glas-in-lood ramen geplaatst in de Paterskerk. Deze zijn uitgevoerd in een gegoten gekleurd vlakglas, zogenaamd Tisch kathedraal. In 2007 en 2008 werden deze ramen in de kerk gerestaureerd. De afgelopen maanden werden de ramen in het priesterkoor gerestaureerd. Dit werk is uitgevoerd door Atelier Joëlle D’ Alsace uit Lanaken. Dit was nodig omdat de windroeden en deklatten aan het roesten waren. Ook zijn in het verleden slechte reparaties uitgevoerd waardoor het lood beschadigd en veelal broos geworden was. De werkzaamheden hebben bestaan uit het demonteren van het glas-in-lood, het restaureren en herloden, vervangen van de windroeden en het herplaatsen van het glas-in-lood.
Er werd in de ramen van de kerk een aantal gebrandschilderde ramen toegevoegd; deze laten het dagelijkse leven van de Minderbroeders Franciscanen zien en zijn afkomstig uit het klooster in Heerlen. Enkele panelen waren reeds voorzien van familiewapens en afbeeldingen van de Martelaren van Gorcum: de Weertenaren Antonius en Hieronymus. Ook is er in de dwarsbeuk een raam van de H. Franciscus geplaatst. Om vandalisme te voorkomen werden de ramen voorzien van gelaagd voorzetglas. Er is een glazenier van het glasatelier aanwezig voor tekst en uitleg. www.atjoelle.be
Paterskerk
Biest 43, 6001 AP Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur
De Paterskerk is een rijksmonument en onderdeel van het klooster op de Biest. De Paterskerk won in 2014 de eerste Weerter Erfgoedprijs vanwege het belang van het monument voor de geschiedenis van Weert. Het klooster van de minderbroeders werd in 1461 gesticht in de gebouwen van het oude landgoed van de heren van Weert, de Aldenborgh. Die stamden uit circa 1250. De huidige kloostergebouwen dateren uit de 17e,18e en 20e eeuw. De kloosterkerk werd uitgebreid in het eerste kwart van de 16e eeuw in een Maaslandse stijl en ingewijd in 1526. De vele kunstschatten die kerk en klooster oorspronkelijk bezaten, zijn te zien in Gemeentemuseum Jacob van Horne. De kapel (het priesterkoor) is nog steeds in gebruik voor de eredienst. Het schip is in gebruik voor diverse activiteiten. www.paterskerk.nl
15
KUNST & AMBACHT
5 |
Lakenambacht
In de vitrine aan de zijgevel ziet u uitleg over het lakenambacht, verven, spinnen en weven. Ook worden demonstraties gegeven van wol verven, spinnen en wol verwerken.
Het Blauwe schaap
Vitrine zijgevel Markt 3, 6001 EJ Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur
Bovenin de voorgevel van dit rijksmonument ziet u een gevelsteen met een schaap. Dit pand heette vroeger het Blauwe schaap omdat zich hier rond 1600 een ververij bevond. Daar werd de lakense stof van de lokale textielnijverheid van een kleur voorzien. In vroeger tijden was er een verbinding tussen de oost- en westzijde van de stadsgracht om de lakenververijen in de binnenstad van water te voorzien. Deze stadsbeek liep achter het zusterklooster aan de Maasstraat en achter de kerk naar ‘Het Bruine Paard’, verdween dan onder de Markt om aan de zuidzijde van het stadhuis (nu Gemeentemuseum Jacob van Horne) weer bovengronds te komen. In 1607 werd Geert Siegers, weduwe van de blauwverver Michiel Verheijden aangeklaagd dat zij via een goot de afvalresten van de wedeplant afvoerde in de stadsbeek. Daardoor raakte het kanaal onder de Markt regelmatig verstopt en moest dan schoongeveegd worden. Ook klaagden de bierbrouwers in de stad dat door het vervuild water uit de waterputten het bier niet te drinken was. Deze blauwververij lag aan de Markt 3 (tot voor kort een makelaarskantoor). Ondanks herhaalde waarschuwingen van het stadsbestuur werd met deze lozingen doorgegaan. Ze kwam met de aloude smoes dat andere blauwververijen op dezelfde manier te werk gingen zoals bijvoorbeeld ‘De Blauwe Hand’ op de Oelemarkt van de familie Breugels (nu een assurantie-kantoor). Jan Breugels, oud-burgemeester, getuigde dat ‘het verffwater van hun ververij op die straet liep ende voortz in die stadtgraeff aen der hoeffpoorte’. Gijs Fronen, al jarenlang schepen, verklaarde dat de ververij van Jennen Schoenmaeckers (hoek Langstraat/Van Berlostraat) het verfwater op straat loosde en vandaar ‘op de stadsgracht, maer niet in de beeck’! Tijdens dit proces bleek dat er al in 1557 een verbod was uitgevaardigd om verfwater op straat of elders te lozen. Geert Siegers moest een boete betalen van drie rozenobels (oud-Engelse gouden munt) en zestig schellingen. Het oorspronkelijk verhaal ’19 december 1607 Milieuverontreiniging’ is te lezen op de website www.erfgoedhuisweert.nl in de rubriek ‘600 jaar Weert in 365 dagen’.
17
KUNST & AMBACHT
6 |
Mariabroederschap
Openstelling van de kapel wordt verzorgd door de broedermeesters van de Venerabele broederschap van de miraculeuze Onse Lieve Vrouwe tot Weert, kortweg Mariabroederschap.
Kaarsen maken
Kaarsenmaker Coppen geeft workshops kaarsen maken en demonstraties kaarsen versieren. Het is een goed gebruik een kaarsje op te steken bij Maria.
Mariakapel Ursulinenhof St. Rafaelpad / Ursulinenhof tussen 3 en 5, 6001 JD Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur
Deze kapel in de Ursulinenhof aan het einde van het St. Rafaelpad behoort bij het voormalige Ursulinenklooster. Bijna het hele bouwblok tussen Langstraat, Nieuwe Markt en Wilhelminasingel behoorde bij dit klooster. Vanaf eind 19e eeuw tot 1989 hadden de zusters Ursulinen hier hun klooster met scholen en pensionaat. Toen er te weinig zusters waren om dit klooster in stand te houden en het type scholengemeenschap in opkomst kwam, zijn het klooster en schoolgebouwen verkocht. De tuin is door kunstenaars Alice Helenklaken en Sjoerd Hoogma vormgegeven met een knipoog naar een kloostertuin. Ook zijn op dit binnenterrein allerlei elementen, zoals gevelstenen (‘aandacht’ en ‘wijsheid’) en heiligenbeelden van het klooster teruggekomen. Het kapelletje uit de tuin van de zusters heeft een centrale plaats gekregen. De kapel is rond 1880 gebouwd in dezelfde neo-romaanse stijl als de kloosterkerk aan de Langstraat (nu Blokker). Het St. Rafaelpad is onlangs heringericht naar ontwerp van Inbo Architecten uit Eindhoven. Dit ontwerp ontving een eervolle vermelding tijdens de Dag van de Architectuur op 28 juni 2015.
19
KUNST & AMBACHT
7 |
Fatima Huis
Coenraad Abelsstraat 31A, 6001 VJ Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur
De eerste steen van deze voormalige Fatimakerk werd gelegd op 19 april 1954 en de kerk werd ingezegend op 25 maart 1955. Architect was Weertenaar Pierre Weegels, ook bekend van wederopbouwcomplex de Lichtenberg. De plattegrond van de kerk heeft een kenmerkende uitwaaierende vorm. Hierom wordt dit ook wel de kerk van het sleutelgat genoemd. De grote ruimte wordt vrij overspannen, dat wil zeggen: zonder kolommen. Daardoor is er vrij zicht en wordt de blik van de bezoeker als vanzelf getrokken naar het hoofdaltaar. Aannemer was P.M. Gijbels en Zoon uit Weert. In het gebouw bevinden zich een mooie marmermozaïek van Hugo Brouwer, houtsnijkunst en keramiek van Cor van Geleuken, glas in lood van Charles Eyck en Hugo Brouwer, plus schilderijen van Gard van Wegberg. De kerk werd in 2011 aan de eredienst onttrokken. In juni 2014 is de kerk overgegaan in particuliere handen. De doelstelling van het Fatimahuis is om het voormalige kerkgebouw te gebruiken voor maatschappelijke doeleinden, vooral sociale, educatieve en culturele activiteiten. Op deze manier wil de initiatiefnemer een waardige herbestemming geven aan de kerk. Het voornemen is om het gebouw, kunstwerken, orgel en kapel te handhaven in hun huidige vorm, een flinke opknapbeurt te geven en het park verder te verfraaien. De Fatima Kapel is als devotiekapel gehandhaafd. www.fatimahuis.nl facebook.com/fatimahuis
Vrienden van de Fatimawijk
Een tweede fotoboek over Fatima is in voorbereiding. U kunt de verzamelde foto’s bekijken, die op de communiebanken worden uitgestald. Uw aanvullende informatie is van harte welkom.
21
KUNST & AMBACHT
8 |
9 |
Antje van de Statie Stationsplein 1, 6001 CH Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur
Markant tegenover het station aan het Stationsplein ligt van oudsher een hotel-café. Dit pand stamt uit de late 19e eeuw en is een gemeentelijk monument. Vroeger was hier hotel Mertens. De gevel is eenvoudig met banden en raambogen met sluitstenen versierd. In de zijgevel aan de Stationsstraat zitten nog enkele originele schuifvensters. Aan deze zijde was vroeger een poort. De nieuwe hotelingang refereert daaraan. Na ingrijpende werkzaamheden en restauratie is het pand nu hotel-brasserie Antje van de Statie. Met zijn brasserie, zalen, ruimte voor privé dineren en hotelkamers biedt de nieuwe zaak alle comfort en een gastvrij welkom in Weert. De nieuwe zaak ontleent zijn naam aan Antje Hendrix. Zij leefde van 1877 tot 1936 en verkocht vol enthousiasme vlaaitjes op het station van Weert. Haar goedlachse, hardwerkende mentaliteit klopt nog altijd met de aard van de Weertenaar van nu. Antje zorgde ervoor dat Weert als vlaaistad landelijk bekend werd. www.antjevandestatie.eu
23
KUNST & AMBACHT
Wandeling kollergang Vlaai bakken Weert houdt de herinnering aan de Weerter molens ook levend via de Kollergang stadswandeling. Dit is een wandeling langs de locaties van verschillende, inmiddels uit het straatbeeld verdwenen, stadsmolens. De routebeschrijving voor deze wandeling start bij de Kollergang (een koppel pletstenen van een oliemolen) aan de Beekpoort.
Bij de molen wordt op zondag 13 september vlaai gebakken met een mobiele oven. facebook: ongerdepaort
Wilhelmus Hubertusmolen
Oude Hushoverweg 30, 6002 AN Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur
Piet Meulen liet in 1904, toen de molen van Hushoven door brand grotendeels was vernield, een nieuwe stenen molen bouwen die omgeven werd door een hoge aarden belt. Het was een grote en opvallend hoge molen met drie koppels stenen. De molen heeft een mooie zwaar uitgevoerde koningsspil. Op het spoorwiel is de naam ‘M Coppes molenmaker’ aangebracht. De molen verloor twee keer het wiekenkruis. In 1905 doordat de askop brak. Hierbij verloor een 17-jarige knecht het leven. In 1915 sloeg de molen door een plots aanwakkerende wind op hol en brak het gevlucht opnieuw. De windmolen bleef tot kort voor de Tweede Wereldoorlog in bedrijf maar kwam daarna stil te staan. In de jaren 1961-1962 werd de windmolen door de molenmaker Jos Adriaens gerestaureerd. Op de binnenroede werd toen het stroomlijnsysteem “Van Bussel” aangebracht. De buitenroede werd van Oudhollands hekwerk (lattenwerk) voorzien. Na deze restauratie kreeg de molen de naam “Wilhelmus Hubertus” naar de molenmaker Willem Hubertus Adriaens te Weert. In de tachtiger jaren kwam de molen weer stil te staan en in 1997 werd de molen eigendom van beeldend kunstenaar Ton Piepers. Hij liet in 1998/1999 de molen verbouwen tot atelier en expositieruimte. De molen kon tot 2013/2014 alleen bij zuidwesten wind draaien omdat kruien van de molen niet mogelijk was. In 2013 kregen de nieuwe eigenaren van de molen het voor elkaar om diverse subsidies voor herstel van de molen te regelen. In januari 2014 werd gestart met die werkzaamheden door het strijken van het gevlucht en het afnemen van de molenkap. Inmiddels is de Wilhelmus Hubertusmolen fraai gerestaureerd. Het kruien is weer mogelijk doordat de staart is hersteld. Vrijwillige molenaar Frans Deben draait regelmatig op de molen. Daarmee is deze molen een sieraad voor de stadsentree. Op de begane grond is restaurant OH30 (Oude Hushoverweg 30) gevestigd. www.molensinweert.nl www.restaurantoh30.nl
25
KUNST & AMBACHT
10 |
Bij Noordkade 52, 6003 NG Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur
Een heel bijzonder ambacht is dat van het bakken van pijpen. Het roken uit deze kleien pijpen zie je tegenwoordig niet veel meer. In Weert staat nog de laatst overgebleven oven van Nederland waarin deze pijpen werden gebakken. Het maken van pijpen is een kunst op zich. Witbakkende klei of pijpaarde werd met de hand voorbewerkt. Met een ijzerdraad werd het rookkanaal aangebracht, een zeer secuur werkje. Na het aandrogen, werd de ruwe vorm in een mal geperst. Bij luxere pijpen was de kop versierd. Na het bakken werden de oneffenheden verwijderd en was de pijp klaar voor gebruik. In totaal waren meer dan 36 handmatige bewerkingen nodig voor een pijp; een zeer arbeidsintensief proces. Per keer konden maximaal 27.000 pijpen gebakken worden. Deze oven van de voormalige pijpenfabriek van de firma Trumm-Bergmans werd gebouwd in 1856. In de oven werden op verschillende verdiepingen aardewerk pijpen en andere aardewerk producten zoals spaarpotten en vogelfluitjes gebakken. De oven bevat drie bakruimtes en een stookruimte onderin. Hierin werd een mengsel van turf, kolen en hout gestookt. Dit bracht de oven op de gewenste temperatuur van 900 tot 1050 °C. De oven is tot 1920 in gebruik geweest. In 1989 is de oven in zijn geheel een 20-tal meters verplaatst naar zijn huidige plek bij de Biesterbrug. De oven is op 18 augustus 1987 aangewezen als gemeentelijk monument. Bij het Monumenten Inventarisatie Project (MIP) heeft de oven op 21 augustus 2003 de status van rijksmonument gekregen. Tot voor kort waren de producten en een model van de oven te zien in gemeentemuseum de Tiendschuur. Dit museum is echter vanaf 1 mei jl voor het publiek gesloten en staat te koop.
27
KUNST & AMBACHT
11 |
Kleipijpenoven
Antoniusmolen Neelenweg 17, 6003 NR Laar Zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur
In het vlakke buitengebied van Kampershoek tussen Weert en Nederweert staat de markante Antoniusmolen uit 1903 gebouwd door Th. Seerden. Deze beltkorenmolen heeft een naar het westen toe bepleisterde molenromp. Opmerkelijk zijn ook de lichte ringen in het metselwerk en de ronde bogen rond de ramen en de deur. De wieken hebben het Oud Hollands systeem dat in 2013 nieuw is aangebracht. Bijzonder aan deze molen is de gietijzeren koningsspil. Tot 1970 werd op de molen door beroepsmolenaar Janus de Wild gemalen. Bedrijfsmatig heeft de molen rogge gemalen, voor het bakken van roggebrood. In de 19e eeuw was dit brood populair (betaalbaar) volksvoedsel. De molenaar had ook een mangelbak aangebracht om gemengde granen te verkopen. De molen is vanaf 2006 in het bezit van Bas en Anke Verheul. De eigenaren hebben er veel energie en geld ingestoken om de molen te restaureren en weer draaivaardig te maken. Deze werkzaamheden zijn recent voltooid. Daarbij is door de provincie en gemeente flink subsidie gegeven en ook door het Bernhard Cultuurfonds. De molen ligt mooi vrij in het Laarder landschap en heeft de beste molenbiotoop van alle Weerter molens. Op 12 december 2008 is hier het molenconvenant ondertekend wat inhoudt dat tegenwoordig zorgvuldig gekeken wordt naar de windmogelijkheden van de molens in het Weerterland. Vorig jaar is de staart gerestaureerd en heeft de molen een schilderbeurt gekregen. Nu staat deze molen te pronken in het Laarder buitengebied. De eigenaren heten u van harte welkom om op zondag deze prachtige molen te bezichtigen. www.molendatabase.nl
29
KUNST & AMBACHT
12 |
Vlaai bakken
In dit herstelde bakhuis bakt Louis Rademaekers regelmatig broden en vlaaien voor eigen gebruik. Op zondag 13 september bakt hij om de bezoekers het ambacht te demonsteren. Vanaf 10.00 uur wordt de oven opgestookt en kan er nog niet gebakken worden. Wel kan het deeg alvast rijzen. Vanaf ongeveer 13.00 uur is de oven op temperatuur en worden tot 17.00 uur brood, vlaaien, krentenbrood en koeken gebakken.
Bakhuis Rademaekers Rakerstraat 14, 6003 NN Laar Zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur
Aan de Rakerstraat staat een boerderij uit 1914. Deze is van het type langgevelboerderij met parallel hieraan de schuur. Zoals in die tijd gebruikelijk was vanwege de veiligheid, is het bakhuis los gebouwd. Dit staat rechts achter het woonhuisgedeelte. Het bakhuis bestaat uit een oven en een voorruimte. Vaak wordt de brandstof (takkenbossen of turf) onder de oven, van buitenaf bereikbaar, gedroogd. Het opstoken van de oven is een nauwkeurig werkje, waar bijtijds mee begonnen moet worden. Het vuur wordt van tevoren ín de oven gestookt. Als de oven de juiste temperatuur heeft, wordt de as verwijderd. Dan kan het deeg, meestal in een bakblik, de oven ingeschoven worden met een houten inschietstok. Dan is het alleen nog maar een kwestie van wachten tot het baksel gaar is. Er wordt niet slechts brood gebakken in een bakhuis, maar ook vlaai. Tegenwoordig worden deze ovens ook wel voor pizza’s en ovenschotels gebruikt.
31
KUNST & AMBACHT
13 |
14 |
Boshoverschans en kapel
Schansbeemden 11, 6002 AE Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur
De Boshoverschans is een cultuurhistorisch uniek gebied en van belang voor de geschiedenis van Weert. Dit ligt vooral in het oude wegenpatroon met onverharde wegen, de 17e-eeuwse schans met kapel en verkaveling, evenals de karakteristieke agrarische bebouwing met groenstructuren en waterlopen die zijn gevormd tijdens de ontginningsperiode in de vroege 19e eeuw. Daarom is dit gebied aangewezen tot gemeentelijk beschermd dorpsgezicht. De Boshoverschans is waarschijnlijk het oudste element in dit gebied. Deze omgrachte vluchtschans stamt uit de 1e helft van de 17e eeuw en de St. Odakapel stond in 1722 op deze plaats. Zeer zeldzaam bij deze schans is dat de oorspronkelijke verkaveling in kleine percelen van circa 5 x 5 m nog deels intact is. Ook is bij de schans van Boshoven de historische landschappelijke ligging aan de zuid- en westzijde goed bewaard gebleven. Deze schans is de best bewaard gebleven historische boerenschans van Nederland. De Odakapel is gewijd aan de H. Oda en de H. Appolonia. De kapel biedt plaats aan ongeveer 70 mensen. Het interieur bevat diverse beelden, waarvan de originelen in bruikleen zijn gegeven aan museum Jacob van Horne. De rijksbeschermde kapel is opengesteld voor bezichtiging door de stichting Schans en kapel van het gehucht Boshoven.
33
KUNST & AMBACHT
Smeden en molenbouwen
Op zondag is de werkplaats vol in bedrijf. Er staan onderdelen van een monumentale stadswatermolen uit Luxemburg stad die wordt gerestaureerd. U kunt er drie grote schaalmodellen van molens zien en kunt u toekijken bij het werk van de volgende generatie Adriaens in de smederij.
Werkplaats Adriaens Molenbouw
Oude Steeg 1C, 6002 SG Weert Zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur
Monumentaal mag je het Weerter molenmakersbedrijf Adriaens Molenbouw Weert bv zeker noemen. Liefst zeven generaties Adriaens hebben, sedert Aranius Adriaens (1722-1788) startte met de bouw van karrenwielen en het repareren van molenonderdelen, een belangrijke stempel op de molenbouw gedrukt. En dat niet alleen rondom Weert maar in heel Nederland en zelfs tot in het verre buitenland. Terecht dat dit typisch Weerter bedrijf het erepredicaat Hofleverancier mag dragen. Dat de molenbouw in Weert zo tot ontwikkeling en tot bloei kwam, komt vooral door de speciale rol die molens sedert de 13e eeuw hier gespeeld hebben. Door het agrarisch karakter van de streek waren molens hier altijd belangrijk. Molens stonden zelfs aan de basis van de Gouden Eeuw die Weert in de 16e eeuw mocht beleven. Anno 2015 is Adriaens Molenbouw een toekomstgericht bedrijf dat het traditionele vakmanschap koestert. Verleden, heden en toekomst gaan er samen hand in hand. Zeven vaklieden werken er met liefde en toewijding aan het onderhoud, restauratie en soms ook nog de nieuwbouw van molens. Naast restauratie en onderhoud van monumentale wind- en watermolens, restaureert men ook traditionele houtconstructies, vakwerkconstructies en spantconstructies van monumentale boerderijen, kerken en kastelen. En het bedrijf bouwt van nieuwe houten overkappingen tot complete bijgebouwen. www.adriaensmolenbouw.nl
35
KUNST & AMBACHT
15 |
16 |
Boostenzalen
IJzerenmanweg 5B, 6006 TA Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur
Het ontwerp van de gymzalen is van architectenbureau Boosten vandaar de naam “Boostenzalen”. Het gebouw, dat bestaat uit twee gymzalen met bijbehorende kleedruimtes, dateert van 1961/1962. De expressieve werking van de V vormige betonnen spanten geven de gevelarchitectuur veel reliëf. Het gebruik van veel glas geeft een grote ruimtelijke werking en prachtig uitzicht over de sportvelden. Het gebouw maakte onderdeel uit van het voormalige Bisschoppelijk College dat in 2013 is gesloopt. De voormalige gymzalen zijn behouden gebleven en aangewezen als gemeentelijk monument. Sinds 2012 zijn de zalen onder meer in gebruik door Stichting Kunstcentrum Weert voor exposities – lezingen – concerten en overige presentaties. www.kunstcentrumweert.nl
Kunstcentrum Weert
Van de laatste zondag van augustus tot de eerste zondag van oktober wordt er in de Boostenzaal gewerkt aan een kunstproject. Hierbij wordt met dozen en karton gebouwd.
Tekenlokalen Bisschoppelijk College
IJzerenmanweg 5C, 6006 TA Weert Zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur
Het atelier van Bernard Visser is gevestigd in de oude tekenlokalen van het voormalige Bisschoppelijk College. Het gebouw maakt deel uit van het terrein van boerderij “De Helmonder”. Het is een wat verscholen plek, die zelfs bij veel inwoners van Weert onbekend is. Op het terrein staat een boerderijwoning die deel uitmaakte van het “campusterrein” van het voormalige internaat Bisschoppelijk College. Het atelier is oorspronkelijk gebouwd als stal voor de varkens die de bewoners van het internaat van vlees konden voorzien. Begin jaren zestig is de stal uitgegraven en als tekenlokaal in gebruik genomen. De verbouwing werd uitgevoerd onder Harrie Martens, de kunstenaar die ook de wandmozaïeken van de Lichtenberg heeft ontworpen. Hierbij werden trouwens ook leerlingen ingeschakeld. Regelmatig halen bezoekers van het atelier hun herinneringen op aan hun eerste tekenlessen van Hubert van Herberg of “de oude” Schalken. Dit artistieke karakter van de Helmonder heeft sinds de jaren tachtig een hoge vlucht genomen omdat verscheidene kunstenaars er hun ateliers vestigden. www.bernardvisser.com
Atelier Bernard Visser
In het atelier exposeert de kunstenaar materieschilderijen en houten beelden met een huid van zand en pigment, die getuigen van zowel vitale als kwetsbare mensen.
37
KUNST & AMBACHT
17 |
18 |
Kunstcentrum Lichtenberg
IJzerenmanweg 15, 6006 TA Weert Zondag van 11.00 uur tot 17.00 uur
Het ontwerp van dit “Poortgebouw” is van architect Pierre Weegels en maakt deel uit van het complex de Lichtenberg. Het is een rechthoekig, modern gebouw. De voorgevel is opgetrokken uit nievelsteiner breuksteen en heeft aan weerszijden een ingang. Het werd oorspronkelijk gebruikt als sanitairgebouw (met gescheiden ingang voor dames en heren) bij het openluchttheater. Thans is het in gebruik als vergader- en expositie ruimte van de Stichting Kunstcentrum Weert. Het Kunstcentrum is elk eerste weekend van de maand open.
Expositie 4 kunstenaars Deze zondag exposeren 4 kunstenaars in het poortgebouw van de Lichtenberg. Dit zijn Gemma van Gennip, Lucy van Duppen, Els Maes en Rien van Zeist.
www.kunstcentrumweert.nl
Lichtenberg Experience 3.0
Het Weerter Mannenkoor organiseert, net als in 2012 en 2013, een gevarieerd muzikaal programma onder de naam Lichtenberg Experience. Het Weerter Mannenkoor zal zelf optreden bij de start van het programma en ter afsluiting. Daarnaast zal een keur aan regionale muziekgezelschappen een selectie van hun repertoire ten gehore brengen. The Oaken Towels zijn met hun swingende soulmuziek de rode draad in het programma. Het geheel wordt gepresenteerd door Jan Leenders. Deze happening heeft een tweeledig doel: mensen enthousiast maken voor muziek én monumenten. Het is een moment om te kunnen genieten van de functie van het theater, waarvoor het uiteindelijk vroeger gebouwd is, namelijk het samen genieten van muziek, dans en cultuur. www.weertermannenkoor.nl
Openluchttheater Lichtenberg
IJzerenmanweg 15, 6006 TA Weert Zondag van 12.00 uur tot 18.00 uur
De Lichtenberg is een openluchtcomplex waarin sport (tennisbanen en zwembad), cultuur (openluchttheater) en religie (Mariakapel) zijn samengebracht en integraal worden benaderd. Het werd in het begin van de jaren ‘60 van de vorige eeuw gebouwd ten behoeve van het nabijgelegen Bisschoppelijk College. In eerste instantie voor de interne leraren en leerlingen, later wordt het door alle leerlingen gebruikt. Het is ontstaan in de vroeg-naoorlogse tijd, in de zogenaamde wederopbouw. Een periode waarin het geschokte vertrouwen in het verleden plaats moest maken voor hooggespannen verwachtingen voor de toekomst. Haar verhaal staat dan ook model voor een markante periode in onze geschiedenis. Het vertelt over de aspiraties van mensen en geeft een beeld van onze moderne cultuurgeschiedenis. De Lichtenberg is één van de 100 rijksmonumenten die zijn aangewezen uit de wederopbouwtijd. Het ontwerp is van de Weerter architect Pierre Weegels. De (geïntegreerde) kunst is van de hand van Harrie Martens, die de mozaïeken en tableaus vervaardigde samen met leerlingen van het Bisschoppelijk College. Met uitzondering van de tennisbanen en de poortgebouwen ondervond het functioneren van de Lichtenberg vanaf eind jaren 60 moeilijkheden. De voorstellingen in het openluchttheater werden in 1972 stopgezet. Het complex raakte in onbruik, maar behield haar oorspronkelijke elementen. Vanaf 1 april 2015 heeft de gemeente Weert het gebruik gekregen van eigenaar Provisus. Plannen worden gemaakt voor een zinvolle en duurzame toekomst van dit complex. www.behouddelichtenberg.nl www.weert.nl/lichtenberg
39
KUNST & AMBACHT
19 |
Glazenier
Op zondag is glasbewerkingsbedrijf Brabant aanwezig en geeft toelichting. Dit is het bedrijf dat de ramen heeft gereconstrueerd en teruggeplaatst. www.gbb.nl
Mariakapel Lichtenberg
IJzerenmanweg 15, 6006 TA Weert Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur. Zondag van 10.00 uur tot 17.00 uur
Pierre Weegels ontwierp deze kapel, die met zijn gebogen lijnen doet denken aan de architectuur van Le Corbusier. De kapel was in zeer slechte staat. Er was betonrot aan het dak, ramen en deur ontbraken, er zat traliewerk in de raam- en deuropeningen en de trap brokkelde af. De kapel is sinds 2010 eigendom van de gemeente Weert. Nadat dat jaar meteen het meest noodzakelijke noodherstel is uitgevoerd, volgde onlangs de hele restauratie. De belangrijkste werkzaamheden aan de kapel waren het herstel van natuurstenen trappen, het restaureren van de mozaïeken, het terugbrengen van het glas-in-lood en de restauratie van de lantaarn, inclusief bekroning met kruis. De glas-in-lood ramen zijn hersteld op basis van een kleurenfoto uit de jaren zestig en de glasresten die nog in de sponningen zaten. Door het herstel van de ramen, komen de mozaïeken in de voorgevel van Harrie Martens weer prachtig tot hun recht. Als slagroom op de vlaai is een replica van de originele deur in de kapel geplaatst. Ook het kunstig en karakteristiek silhouet van Maria met kind is nauwgezet nagemaakt. De restauratie is betaald door de gemeente Weert met subsidies van het rijk en de provincie Limburg. De voormalige kapel is een kunstwerk op zichzelf. Onlangs is de Piëta, die hier in de beginjaren stond, teruggeplaatst. Vooral als de zon schijnt ziet u van binnenuit een kleurrijk schouwspel van het glas in lood. De kapel is geschikt als expositieruimte of voor kleinere (muzikale) optredens. Gebruik als stilte- of meditatieruimte is eveneens denkbaar. Ook is het een prachtige locatie om in het huwelijksbootje te stappen. Meer informatie hierover bij de gemeente Weert. www.weert.nl/lichtenberg
41
KUNST & AMBACHT
20 |
Draaien en malen
Molenstichting Weerterland laat het oude ambacht van molenaar en bakker herleven. Raak binnen in de uit 1911/1912 daterende Sint Annamolen onder de indruk van het vakmanschap en het technisch vernuft, zeg maar gerust de kunst van de molenbouwers. Laat u door de vrijwillige molenaars vertellen over het ambacht van de molenaar die door het samenspel met de wind en de kracht van de maalstenen het graan maalt tot meel waarvan de bakkers broden, of in de aanloop naar feestdagen in de stad, Wieërter vlaaien bakten.
Bakken
Jong en oud mogen toekijken maar vooral zelf meehelpen. Met de molenaars en met de bakker die beneden in de molen met deeg en beslag aan de slag gaat. En... proeven van wat er gebakken is, hoort er óók bij.
Modelbouw
In de molen demonstreert een modelbouwer schaalmodellen van molens. De modellen zijn schaal 1 : 10 en 1 : 20.
St. Annamolen Keent
Keenterstraat 1a 6006 PW Zondag 10.00 uur tot 17.00 uur
Windmolens: het zijn stoere, markante monumenten en wachters in ons landschap. In en rondom Weert spelen de windmolens al heel lang een belangrijke rol. Molens stonden zelfs aan de basis van de groei van Weert van een onbeduidende plattelandsgemeenschap tot een klein, welvarend middeleeuws stadje. Juist windmolens waren de werktuigen die de groei en bloei van Weert mogelijk hebben gemaakt. Molens voor het malen van graan tot meel waarmee weer brood gebakken werd om de magen van de Weertenaren te vullen. Maar ook molens voor het vollen van stoffen tot laken, het pellen van vruchten of persen van zaden en noten tot olie. En voor het zagen van hout of het vermalen van schors voor de leerlooierijen. www.molensinweert.com facebook.com/ms.weerterland @weerterland
43
KUNST & AMBACHT
21 |
Schoenmaken
Expositie van de complete verzameling schoenmakersgereedschap van de vroegere Royer schoenmaker Kwaspen (Door de sjoemaeker).
Timmeren
Ook is al het oude handgereedschap van dorpstimmerman Tinus Kusters (Tisse Tinus) tentoongesteld.
Bie Pieërkes
Molenbroek 19 6039 RJ Stramproy Zaterdag van 10.00 uur tot 17.00 uur
De heemkundevereniging heeft een tentoonstellingsruimte ingericht in een voormalige boerderij aan het Molenbroek in Stramproy. In de voormalige koestal wordt een groot aantal oude gebruiksvoorwerpen uit het verleden tentoongesteld zodat er een samenhangend geheel ontstaat. Zo is er bijvoorbeeld een huiskamer met plattebuiskachel en een keukentje uit de jaren 50 van de vorige eeuw ingericht. Verder is een kleine ‘sjop’ (bijgebouwtje bij boerderij) ingericht, met allerlei gebruiksvoorwerpen uit vroeger tijden. Tot slot is er nog het voorhuis van ‘Crix’ bakhuisje nagebouwd, met originele elementen van het bakhuis dat vroeger aan de Crixhoek heeft gestaan.
45
KUNST & AMBACHT
22 |
Malen en draaien
Anno 2015 draait en maalt al 25 jaar vakmolenaar Peter Stultiëns op De Hoop. De molen is momenteel ingericht voor het malen van tarwe, rogge en boekweit en is nog steeds in bedrijf als productiemolen en draait regelmatig. De molen heeft 4 koppels maalstenen, waarvan er twee worden aangedreven door de wind en twee elektrisch. Molenaar Peter Stultiëns maalt voor de bakkers en boekweit voor de slagers. Als nevenactiviteit wordt er veevoeder en bloem verkocht.
Molen De Hoop
Coolenstraat 24C, 6005 NZ Swartbroek Zaterdag van 10.00 uur tot 16.00 uur. Zondag van 10.00 uur tot 16.00 uur
Midden in Swartbroek staat de markante molen De Hoop. Een van de twee stellingmolens in Limburg. Dat alléén al maakt molen De Hoop een bezoek meer dan waard. Vanaf de ruim zeven meter hoge stelling heeft u een mooi uitzicht over Swartbroek en het landschap van De Krang. Maar molen De Hoop biedt meer... Molen De Hoop kent een opmerkelijke, zelfs voor een molen beslist niet alledaagse, geschiedenis. Gebouwd omstreeks 1788 in Delfshaven volgde een verplaatsing naar Vlaardingen waar De Hoop als pelmolen tot 1904 bleef draaien. Daarna zou de molen worden afgebroken voor verkoop in onderdelen. De onderdelen werden per schip vervoerd naar Kelpen. Daar volgde de laatste etappe met paard en wagen naar Swartbroek. Molenaar Antoon Weekers liet in het Weerter kerkdorp de molen als beltmolen herbouwen. Uiteindelijk pas in 1987 herkreeg De Hoop zijn oorspronkelijke profiel van stellingmolen. In 2013/2014 onderging de molen een grootschalige opknap- en onderhoudsbeurt en werden veel machines in de molen vernieuwd. Op 6 april 2015 is de molen na deze werkzaamheden, heropend. De volledige ‘levensloop’ van de molen kunt u op De Hoop aan de hand van een aantal panelen op de voet volgen. www.molendehoopswartbroek.nl
47
KUNST & AMBACHT
23 |
Met dank aan Stichting Stadsgidsen Weert
Bernard Visser
Molenstichting Weerterland
Kunstcentrum Weert
Gilde van vrijwillige molenaars
Stichting Schans en Kapel van het gehucht
Weerter Mannenkoor
Boshoven
Bas en Anke Verheul
Stichting Paterskerk
Ton Nouwen en Rolf Zincken
Glasatelier Joëlle d’Alsace
Familie Hendrix
Glasbewerkingsbedrijf Brabant
Fatima Huis
Mariabroederschap
Franciscus Huis
Kaarsengroothandel Coppen
Stichting Vrienden van de Fatimawijk
Vrijwilligers Openluchtmuseum Einderhoof
Stichting Kunstcentrum Weert
Adriaens Molenbouw
Commissie Open Torendagen
Verkoelen Weert
Beiaardcomité St. Martinus Weert
Rabobank
Erfgoedcluster Weert
Oos Mergelland Sjoap
Heemkunde Comité Stramproy Gebroeders Adriaens
en vele anderen die voor of achter de schermen
Dekenaat St. Martinus
bijdragen aan de Open Monumentendag
Colofon Samenstelling en redactie: Joke Jongeling, gemeente Weert Teksten: deelnemende organisaties Foto’s: Deelnemende organisaties, Gemeente Weert, Beeldbank Erfgoedcluster Weert Grafisch ontwerp: Anne Halfers Grafisch Ontwerpbureau Weert Tekst 6: “Het Blauwe Schaap” Auteur: drs. Jacques Verstraelen oud docent klassieke talen Bisschoppelijk College Bewerking: Bert Lijnsvelt, Erfgoedcluster Weert
