11

}<(l(tp$=adbcb <

Een échte Haagse krant Actueel Groene partijen botsen over Javastraat

Vrijdag 22 november 2013

Interview Paul Frissen: ‘Zonder leed een afschuwelijke wereld’

jaargang 7 nummer 341

Cultuur De winnende karbonade van Van Eeden

10/11

3

€ 1,95

14/15

Een nieuw theater

Een lachende wethouder Marjolein de Jong kijkt toe hoe haar collega Marnix Norder de eerste paal voor het Zuiderstrandtheater in de grond draait. Ondanks alle commotie over het Spuiforum zet de gemeente door: vanaf zomer 2014 verplaatsen de voorstellingen van onder meer het Residentie Orkest en waarschijnlijk het Nederlands Danstheater zich naar dit tijdelijke theater op het voormalig Norfolk-terrein. Rond die tijd start ook de sloop van het huidige theatercomplex aan het Spuiplein. Hoe het Zuiderstrandtheater er precies uit zal komen te zien, valt nog niet te zeggen. Op dit moment liggen diverse artist’s impressions op tafel. Wel is duidelijk dat de zaal straks 1000 stoelen telt en het gebouw maximaal 28 meter hoog wordt. Zodra het theater open is, zet de gemeente pendelbussen in en worden op het terrein 400 parkeerplekken aangelegd. > Foto: Eveline van Egdom

Ingezonden mededeling

ToTale leegverkoop i.v.m. verhuizing

korTingen ToT 80% italian design furniture

Scheveningseweg 14 – Den Haag (t/o het Vredespaleis) ma t/m za van 10.00 – 17.00 uur

2>varia

Den Haag Centraal > Vrijdag 22 november 2013

snoek onder ons

>Torenstraat, 16 november 2013

Even was er het gevoel dat deze elegante pagepakjes met veel fluweel en goudgalon bij wet zouden moeten worden ingeruild voor een carnavaleske variant. Dan zou zomaar de mogelijkheid worden ontnomen getuige te zijn van dit zestiende eeuws aandoende tafereel. Uit één van de schilderijen van Rosso Fiorentino ontsnapte dit engeltje om voor de ogen van knechtenspul en ondergetekende neer te strijken in het schijnbaar al even oude Florencia. Wat er vervolgens gebeurde kunt u vernemen in het fotoboek dat over deze ijssalon binnenkort wordt uitgegeven. Otto Snoek

Otto Snoek (1963) is een internationaal werkend fotograaf uit Rotterdam. Sinds hij voor Den Haag Centraal fotografeert is hij gefascineerd geraakt door het leven in Den Haag. Alsof hij naar een ander werelddeel reist.


rode wijnen

ACTIES

keTel 1 jonGe jeneVer 1L

€ 12,

48

Van 13,98 voor

ruM SAnTiAGo de CuBA Añejo BlAnCo 1L

Frankrijk / Bordeaux Château Saint Cristophe Medoc A.C. 2006 Cru-Bourgeois van 12,50 voor € 8,95 Spanje / La Mancha Yugo reserva Tempranillo Cabernet Sauvignon van 7,50 voor € 4,98 Spanje – rioja Vina Albina Gran reserva 2004 (topjaar!) van 20,25 voor € 14,98

wiTTe wijnen

Van 19,45 voor € 17,98 Deze op fust gerijpte Cubaanse rum is de ideale rum voor de mix met cola-producten.

Portugal / Douro – Quinta de Ventozelo Branco van 8,55 voor € 6,45 Frankrijk / Bordeaux – Cuvée Clémence entredeux-Mers Sauvignon Blanc - Sémillon van 10,35 voor € 8,50

eSBjAerG VodkA 1L

fAMouS GrouSe 1L

oP=oP (max. 6 ltr per klant). 13,95 voor € 9,98

Van 19,95 voor

kAhluA 0.7L

whYTe & MACkAY 1L

Spanje / Penedès – Grimau Chardonnay barrel fermented van 16,25 voor € 12,50

Van 20,95 voor € 16,95 Door de lagering op zowel bourbon als sherryvaten ontstaat een uitzonderlijk zacht smaakpalet.

Zuid-AfrikA en Chili

Mexicaanse koffielikeur. 16,45 voor € 14,50

CoGnAC CourVoiSier V.S. 0.7L

€ 22,95

Van 27,60 voor

€ 17,50

johnnie wAlker BlACk lABel 12Y 0.7L Van 29,95 voor

€ 24,95

STrAThiSlA SinGle MAlT 12Y 1L Van 43,95 voor € 34,98 Deze Single malt uit de Highlands onderscheidt zich door haar rijke geurenbouquet en haar smaken van kruiden en vruchtencake.

jACk dAnielS TenneSSee whiSkY 0.7L

www.drinkland.nl den haag

Prinsestraat 57 070 364 29 25

Van 22,95 voor

€ 17,80

* Voorhout * noordwijk * oegstgeest Jacoba van Beierenhof 28 Maarten Kruytstraat 24 Lange Voort 19 071 364 93 37

071 361 21 82

071 301 55 83

Zuid-Afrika / Rhino – linton Park wines Drinkland importeert rechtstreeks wijnen uit Wellington van het wijnbedrijf Linton Park. Wij selecteren Rhino cape red en cape white. Een zeer aangename volle rode wijn met smaken van rijp rood fruit en een zeer frisse droge witte wijn met een tropisch karakter waarin citrus de boventoon voert. U steunt automatisch het goede doel: save the rhino. Per fles van 4,95 voor € 3,98 Chili – Tierra Alta reserva Uit de reserva wijnen, hebben wij een selectie gemaakt afkomstig uit: Casablanca Valley Sauvignon Blanc reserva: meest noordelijk gelegen regio met arme zand/kleigrond. Deze type grond is ideaal voor de elegante en complexe wijnen. Colchagua Valley Syrah reserva: met een Mediterraans klimaat, perfect voor de fruitige en geconcentreerde wijnen. Maule Valley Merlot en Carmenère reserva: deze valley ligt tegen de voet van de Andesgebergte. De grond uiteenlopend van vulkanisch tot graniet geven bodem aan volle rode wijnen met fris fruit en uitgebalanceerde zuren. deze 4 wijnen zijn nu voor een spectaculaire prijs te koop: van 11,10 voor € 7,50

3

actueel<

Vrijdag 22 november 2013 > Den Haag Centraal

Tijdens debat over de smerigste straat van Den Haag:

Groene partijen botsen vooral met elkaar Door Jan van der Ven

En weer heeft Den Haag de smerigste straat van Nederland. Jaren geleden waren dat de Veerkades. Het Verkeers Circulatie Plan (VCP), dat precies vier jaar terug werd ingevoerd, maakte een einde aan deze notering. Het werd er schoon en stil. In september werd bekend dat de Javastraat inmiddels nummer één staat op de lijst van de meest vieze straten van Nederland. De situatie in Den Haag lijkt alleen slechter geworden, want op nummer drie staat de Raamweg/Benoordenhoutseweg, op nummer zes prijkt de Hoefkade en de Vaillantlaan staat op nummer 19. Tijd dus voor nieuwe maatregelen, zeker met het oog op de naderende gemeenteraadsverkiezingen van maart volgend jaar. Woensdagochtend besprak de gemeenteraad het probleem

van de luchtkwaliteit van Den Haag en daaraan gekoppeld de mogelijkheden om het wegverkeer duurzamer te maken. De partijen buitelden over elkaar heen met eindeloze reeksen van plannen, voorstellen en suggesties. De linkse partijen gebruikten de vergadering vooral om hun groene gezicht nog eens extra op te poetsen, maar ze kwamen vooral met elkaar in botsing. Zo was daar D66. Deze partijl lanceerde een Actieplan Luchtkwaliteit, waarin onder meer wordt gepleit om oude vieze bestelbusjes uit de milieuzone van de stad te weren. Het zou om ongeveer 2200 busjes van 15 jaar en ouder gaan die in aanmerking komen voor een gesubsidieerde sloopregeling van maximaal 6500 euro. Vanuit de linkerflank werd D66-woordvoerder Tobias Dander echter direct aangevallen. SP-voorman Bart van Kent

wil er niets van weten, want D66 treft met het voorstel vooral de kleine klusser. “Een ondoordacht voorstel”, oordeelde hij. Van Kent kreeg direct bijval van de PVV (“Dit kost ondernemers dus hun baan”) en de VVD (“We willen banen behouden”). Dander verweerde zich met de opmerking dat soms overheidsmaatregelen ten koste gaan van individuen. Autoluw Dan is er GroenLinks. Deze partij kwam woensdagochtend met een Aanvalsplan Verbetering Luchtkwaliteit. Zo wil GroenLinks een groter deel van het centrum van de stad autoluw maken en moeten deelauto’s en elektrische auto’s een korting van 50 procent krijgen op de parkeervergunning. Hoe doordacht is het aanvalsplan eigenlijk, vroeg de SP aan woordvoerder Arjen Kapteijns? Die

moest erkennen dat het hier geen uitgewerkt plan betrof. Waarop de SP direct in de aanval schoot met de opmerking dat bij nadere uitwerking onderdelen vanzelf sneuvelen. De PvdA beperkte zich vooral tot het formuleren van vergezichten. Woordvoerder Bas Sepers opperde dat in een grote stad met een groeiend aantal inwoners misschien geen ruimte meer is voor alle individuele behoeftes aan verplaatsingen. In dit verband vroeg hij zich af of de norm van twee of meer auto’s per huishouden nog wel te handhaven is. Voor de korte termijn heeft de PvdA geheel andere problemen. Het plan om in een volgende coalitieperiode in heel Den Haag betaald parkeren in te voeren heeft nu al voor de nodige onrust gezorgd. Het raadsdebat wordt later voortgezet met het antwoord van de verantwoordelijke wethouders.

Vogelwijk zet zich schrap

Bewoners tegen bouwplan Sportlaan De Vogelwijk gaat de strijd aan tegen het plan om 37 appartementen te bouwen op de plek van de Sacramentskerk aan de Sportlaan. Het appartementencomplex met zes etages is veel te massaal, en past totaal niet in de sfeer van de wijk.

Nieuw logo kost kwart miljoen

De gemeente Den Haag gaat haar oude beeldmerk, een geel wapenschild, weer gebruiken. Daarmee verdwijnt de vliegende ooievaar uit het huidige logo. In het ‘nieuwe’ ontwerp komt het dier wel weer terug, maar dit keer geflankeerd door twee leeuwen en met de tekst ‘vrede en recht’ eronder. De verandering kost de gemeente een kwart miljoen euro. Dit geld wordt onder meer besteed aan enveloppen, briefpapier en het aanpassen van de website. In de toekomst worden ook gemeenteauto’s en straatmeubilair voorzien van het nieuwe beeldmerk.

Paard zoekt nieuwe directeur Jeroen van de Wiel, directeur van Paard van Troje, legt zijn functie neer na bijna een decennium leiding te hebben gegeven aan het poppodium. Per 1 februari wordt hij de nieuwe directeur van Schouwburg Almere. Onder leiding van Van de Wiel wist Paard van Troje uit te groeien tot de grootste instelling op het gebied van popmuziek in Den Haag en wijde omgeving. Wie de opvolger wordt van Van de Wiel is op dit moment nog onduidelijk.

Docenten KABK ontwerpen munt

Door Marc Konijn

Dat zegt Chris van Dam, de voorzitter van de wijkvereniging van de Vogelwijk. De bewoners willen het kerkgebouw het liefst behouden, maar zeggen ook niet tegen de omvorming tot woningen te zijn. “Maar dat moet dan wel passen in de wijk. En dat doet het niet. We hebben een tekening laten maken wat het gaat worden. Je weet gewoon niet wat je ziet. Het is echt veel te groot”. Het onderliggende probleem voor de bouwer is de grondprijs, denkt Van Dam. “Die is buitensporig hoog. Ik heb uit de stukken begrepen dat de parochie drie miljoen krijgt voor de kerk en de grond. Als je dat doorrekent naar die 37 appartementen, dan betaalt iedere koper van zo’n appartement alleen al aan grondkosten 81.000 euro. Dat is zelfs voor Haagse begrippen buiten proportie”. Van Dam zou willen dat de parochie flink daalt met de prijs, waardoor de bouwer minder de hoogte in hoeft om zijn project rendabel te krijgen. “Alleen bij een schappelijke prijs kan je een paar lieve villaatjes neerzetten die in de buurt passen. Maar zo zit de wereld niet in elkaar, dat weet ik ook wel. Het gaat om vastgoed, en dat heeft een harde zakelijke kant. Ook voor het bisdom”. Directeur Jacco Nieuwstraten van Kavel Vastgoed zegt zich te verbazen over het verhaal van Van Dam. “Dat klopt helemaal niet. Ik doe geen uitspraken over de financiële kant. De verkoop van de kerk is iets tussen het bisdom en Kavel vastgoed”. Ook over de hoogte wil Nieuwstraten nog iets kwijt. Het appartementencomplex wordt niet hoger dan de nok van het dak van de kerk. “In het begin waren de mensen

Een 3D-animatie van de nieuwbouwplannen voor de Vogelwijk. > Foto: Wijkvereniging Vogelwijk

bang dat we tot de hoogte van de kerktoren zouden gaan. Maar daar is geen sprake van. We blijven keurig binnen het bouwvolume”. De Sacramentskerk is in augustus 2008 gesloten vanwege het sterk teruglopend kerkbezoek. Het bisdom Rotterdam verkocht het gebouw even later onder voorwaarden aan Kavel Vastgoed. Pas als de bouwvergunning definitief is, wordt de koop definitief bezegeld. Hoeveel het bisdom dan krijgt, willen de partijen niet bekend maken. Nieuwstraten zegt samen met de gemeente Den Haag al enige tijd te werken aan het opstellen van een beginselplan. Daarin worden alleen de eerste ruwe schetsen gezet van het bouwplan. De eerste ideeën werden in oktober ingediend bij de welstandscommissie, maar de gemeente trok het plan weer in. Wijkvereniging De woordvoerder van de gemeente Den Haag bevestigt dat de ambtenaren

in het stadhuis bezig zijn met het bouwplan, maar dat het licht nog niet op groen staat. “Het is nog niet helemaal wat wij denken wat het zou moeten zijn”. Nieuwstraten kijkt er niet van op. “Je bent in overleg met diverse diensten van de gemeente. Die vinden allemaal wat. We werken dus rustig verder aan het bouwplan”. De directeur van Kavel Vastgoed geeft aan voorlopig niet te willen overleggen met de bewoners. “We hebben in het verleden contact gehad met de wijkvereniging. Die wilde toen per se vasthouden aan het behoud van de kerk. Dat kan best. Maar dat was niet het idee van het bisdom, en niet het idee van ons. Zij hebben toen de deur dichtgegooid. Wij zijn verder gegaan”. De kritiek rond het bouwplan zwelt intussen aan. De voltallige oppositie heeft tevergeefs geprobeerd om de kerk op de lijst van beschermde monumenten te krijgen; de VVD dringt aan op meer inspraak voor de bewoners; en ook de voorlichter van de gemeente

hint op overleg met de bewoners, omdat er volgens de richtlijnen van de gemeente draagvlak moet zijn voor het bouwplan. “En als je dat wilt krijgen, dan zul je dus samen met de bewoners rond de tafel moeten”. Maar Nieuwstraten blijft op dat punt vooralsnog stoïcijns. “Het is de juiste route om met de gemeente eerst de hoofdlijnen van het bouwplan vast te leggen. Pas daarna komt de volgende stap in zicht. Maar dat kan nog wel even duren”. Van Dam ergert zich over de situatie. “We hebben een paar jaar geleden een plan laten maken om de kerk om te bouwen tot woningen. Je denkt constructief bezig te zijn, maar je hoort daar niets op, vanuit de gemeente. En nu staan we buitenspel. De gemeente zou eerst het bestemmingsplan moeten wijzigen. Dan heb je als burger nog iets te vertellen. Maar dat gebeurt allemaal niet. Het wordt hoog tijd dat de gemeente nu eens echt naar ons gaat luisteren”.

Twee hoofddocenten van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK), Roosje Klap en Claudia Linders, hebben de nieuwe twee-euromunt met koning Willem-Alexander ontworpen. De munt wordt uitgegeven ter gelegenheid van de viering van 200 jaar Koninkrijk der Nederlanden. Een muntadviescommissie koos het ontwerp uit elf ingediende voorstellen. Op 25 november zal de vice-president van de Raad van State, Piet Hein Donner, de eerste twee speciale euromunten ‘slaan’ bij de Koninklijke Munt te Utrecht. De munt wordt in een oplage van 3,5 miljoen verspreid in het betalingsverkeer. De koninklijke lijn, die start met koning Willem l, is nu aangekomen bij Willem-Alexander en vormt de basis van het ontwerp van de nieuwe munt. De lijn, ontworpen als een lint, volgt de profielen van de opeenvolgende staatshoofden, waarin de doorgegeven gelaatstrekken zichtbaar worden. Roosje Klap heeft een studio voor grafisch ontwerp en visuele communicatie. Onlangs ontwierp zij een postzegelserie voor PostNL. Ze is cohoofd van de afdeling Grafisch Ontwerpen aan de KABK. Architect Claudia Linders heeft een interdisciplinair onderzoeks- en ontwerpbureau in visie- en conceptontwikkeling. Tevens is zij hoofd van de afdeling interieurarchitectuur en meubelontwerpen van de KABK.

4>varia


stadsmens

‘Derde Carrière’ zorgt voor balans tussen vrije tijd en leuke klussen Ze had zich ooit voorgenomen ‘haar oude dag in de tropen te slijten’. Maar zie hoe het leven anders uitpakt. Loopbaanbegeleidster Anita Kuiken (66) is, na een verblijf van een aantal jaren in Suriname, terug in haar vertrouwde Den Haag. Met haar bureau Kuiken Career Coaching is zij ook weer volop aan de slag. Sinds kort zelfs voor een nieuwe doelgroep. Vanaf begin deze maand begeleidt zij mensen naar ‘De Derde Carrière’. Het gaat om gepensioneerden die nog graag iets willen doen met de kennis en ervaring die zij in hun lange loopbaan hebben opgebouwd. De wil is er, weet psycholoog Anita Kuiken, maar de kunst is een goede balans te vinden tussen vrije tijd en leuke klussen. Anita adviseert daarbij. Ook bij andere vragen die spelen. Zoals deze: ‘Welke rol past het best bij mij?’ en ‘Hoe haal ik het meeste uit mijn kennis en ervaring om een betekenisvolle invulling te geven aan mijn verdere leven?’ Dat laatste heeft Anita Kuiken zelf mooi voor elkaar. “Ik doe dit om mijn leven leuk te maken”, zegt ze, “maar het allerleukste is om met anderen samen te werken”. Die wens is intussen vervuld. Voor ‘De Derde Carrière’

een online platform gepensioneerde ondernemers, bestuurders, specialisten en jonge ondernemers met elkaar in contact brengt. Een andere partner die Anita Kuiken op het oog heeft, is PUM. Deze vrijwilligersorganisatie koppelt Nederlandse senior-experts aan bedrijven in ontwikkelingslanden. “Er staan daar 3000 mensen ingeschreven, terwijl er per jaar ongeveer 2000 projecten zijn. Zo’n 1000 komen dus niet aan bod. Wij gaan PUM vragen om deze mensen over ons te informeren”.

‘Het gaat erom dat je dat grijze gat niet alleen met golfen en tuinieren invult’. > Foto: Eveline van Egdom

zijn ook actief haar oud-collega’s Nico van Wayenburg, gespecialiseerd in assessment en coaching en de eveneens gepensioneerde ex-bedrijfscoach Lex Winter en loopbaanadviseur Thijs Kerssemakers. “Iedereen heeft zijn eigen aanpak”, zegt Anita Kuiken. Hoe zij te werk gaat, illustreert ze met dit voorbeeld. “Iemand wil aan de slag maar weet niet precies wat hij zou willen doen. Wij onderzoeken dan

waar de meerwaarde van de persoon in zit. Stel hij, want het gaat meestal om mannen, is 25 jaar algemeen directeur geweest, heeft verschillende reorganisaties meegemaakt en hij heeft ook de valkuilen ervaren. Hij is dan goed in staat andere ondernemers bij een reorganisatie te adviseren bij wat te doen en wat te vermijden”. “De Derde Carrière’ is inmiddels partner geworden van BrownCow dat met

Thuiskomen Ze werkte in P&O functies bij onder meer AMRO en Staalbankiers. Het vak van loopbaanbegeleidster leerde ze bij Raadgevend Bureau Claessens in Amsterdam. Daarna werd zij kantoordirecteur van de Haagse vestiging. “Het was heerlijk om in mijn stad terug te zijn. Ik heb een Indische achtergrond en als kind heb ik in Nieuw-Guinea gewoond. Op mijn veertiende zijn we naar Den Haag verhuisd. Na Amsterdam was het hier weer echt thuiskomen”. In 2002 begon Anita Kuiken voor zichzelf. “Ik was 55 en een beetje

een zzp’er avant la lettre. Indertijd had je er zo’n 70.000, nu ongeveer 700.000”, vertelt ze. In 2009 vetrok zij naar Suriname om, zoals eerder opgemerkt, ‘haar oude dag in de tropen te slijten’. Maar haar pasgeboren kleinkind ‘riep haar in 2012 terug’. “In dat jaar werd ik 65. Ik heb toen besloten om me op een nieuwe doelgroep te richten. Het is heel leuk om leeftijdgenoten te begeleiden. Bovendien zijn bij jongeren mijn kansen minder; in hun ogen ben ik oud”. Mensen die zich melden bij ‘De Derde Carrière’ zijn niet op vaste banen uit, benadrukt Anita Kuiken. “Het gaat erom dat je dat grijze gat niet alleen met golfen en tuinieren invult. Zeker voor mensen die zwaardere functies hebben bekleed, is de overgang groot. Wij coachen hen, denken met hen mee: wat wil je en wat heb je te bieden? Het helpt als je een praatpaal hebt en een persoonlijke analyse leidt ertoe dat je je sterke kanten leert kennen. Het aardige is dat je meer zelfvertrouwen krijgt”. Joke Korving Informatie: www.dederdecarriere.nl


Werft u een nieuwe jaarabonnee voor Den Haag Centraal? Dan ontvangt u beiden een

5,3 € n a v e u q he Restaurantc presents

Zondag 1 december 2013 The Fish Club Kijkduin

Een sprankelende modeshow & veiling van designerkleding

óf een Kunstbon van Kunstuitleen Heden t.w.v. € 100,-

Ga naar www.denhaagcentraal.net of bel onze abonneeservice: 0172 – 476085 *vermeld in het vakje opmerkingen de actiecode AWA

Kijkdagen: 29 en 30 november in het NH Atlantic Hotel Kijkduin van 11.00 tot 16.00 uur. meer informatie: www.absolutelyfabulouse.com

5

actueel<


Scheidend voorzitter Siebrand Weitenberg Nieuwe voorzitter Mabel Bouscholte:

‘Pulchri is totaal niet relevant’ ‘Pulchri moet terug naar de basis’

Pulchri was toe aan verandering vond Siebrand Weitenberg. Maar de voorzitter van het kunstgenootschap werd tijdens de laatste ledenvergadering weggestemd. “Het was een schandalige vertoning”. Door Annerieke Simeone

Tot het eind van dit jaar is hij voorzitter van Pulchri, maar voorlopig laat hij er even zo min mogelijk zijn gezicht zien. Siebrand Weitenberg, zelf actief kunstenaar, had grootse plannen voor de kunstenaarsvereniging uit 1847. Hij wilde een scherp artistiek profiel formuleren. Vernieuwing, verdieping en vergroting, dat waren zijn drie speerpunten. Pulchri zou zich de komende tijd openstellen voor allerlei kunstvormen zoals theater, ballet, muziek en literatuur, een samenwerkingspartner worden met andere kunstinstellingen en meer leden binnenhalen. Pulchri zou daarnaast een onafhankelijke curator aanstellen voor spraakmakende tentoonstellingen. Weitenberg: “Je moet je bedenken: Pulchri is totaal niet relevant. Wanneer is er voor het laatst in een grote krant over ons geschreven? Zelfs in Den Haag spelen we niet mee. Afnemende ledentallen, kunstaankopen en inkomsten dwongen ons tot verandering”. Maar de meeste kunstenaars hadden helemaal geen trek in zijn vernieuwingsdrift. Dat werd vooral duidelijk tijdens de laatste algemene ledenvergadering. Nog voordat het toekomstig beleid van Pulchri aan de orde kwam, werd een later agendapunt, de benoeming van de commissieleden, naar voren geschoven. Nadat oud-voorzitter Yke Prins een betoog afstak tegen het zittende bestuur mocht de naar voren geschoven Mabel Bouscholte een ander beleidsplan presenteren. Daarna barstte de bom. Weitenberg: “Er werd op de man zelf gespeeld. Ik kon volgens velen niet goed communiceren en of ik daar niet eens wat aan kon doen, want zo viel er niet met mij te werken. Weitenbergs opmerking dat hij als voorzitter ‘een amateur’ was, viel ook niet in goede aarde. Vanuit het publiek kwam de reactie: “Ja, dat hebben we gemerkt”. Handgemeen Het eind van de avond verdiende ook al geen schoonheidsprijs: er ontstond een handgemeen tussen twee kunstenaars en tafels ein-

digden tegen de soosmuren. Ook saillant: PvdA’ er gemeenteraadslid Marieke Bolle, die een plaats was beloofd in het bestuur van Weitenberg, klik-klakte driftig voortijdig de zaal uit toen ze door had dat het anders zou lopen. Weitenberg schudt zijn hoofd. “Het was werkelijk waar een schandalige vertoning”. Nu Weitenberg en de rest van het bestuur is opgestapt, staat Bouscholte aan het roer. Weitenberg heeft er weinig fiducie in. “Ik wens Mabel het allerbeste, zij wordt ook maar uit het niets gelanceerd, maar uit het stuk dat ze presenteerde, spreekt geen visie. Het is hooguit een werkplan”.

Het Regentesse- en Valkenboskwartier moet genoegen nemen met het huidige aantal seksclubs. De gemeente is niet van plan om het aantal te verminderen. Daarvoor is geen geld beschikbaar, verklaarde een woordvoerder van de gemeente bij de Raad van State. De Wijkcommissie MaFuGaNoVa maakte eerder bezwaar tegen het nieuwe bestemmingsplan voor de wijk. Een woordvoerster van de commissie klaagde over een overconcentratie in de buurt van seksclubs, coffeeshops, horeca en huisjesmelkers. Daar zou volgens haar een einde aan moeten komen. Een wijziging van het bestemmingsplan zou een goed middel zijn, maar er is dus geen geld. De gemeente zegt dat het nieuwe plan ervoor zorgt dat seksclubs niet kunnen uitbreiden. Dat is voor de Raad van State meestal voldoende om een plan goed

De algemene ledenvergadering van Pulchri ontaardde in chaos. Het schilderkundig genootschap is tot op het bot verdeeld over de te varen koers. Er vielen harde woorden en de meubels vlogen door de zaal. Maar eindelijk was er wel weer wat te beleven bij het schilderkundig genootschap. Scheidend voorzitter Siebrand Weitenberg en nieuw gekozen voorzitter Mabel Bouscholte schetsen hun visie op Pulchri.

Binnenkort heeft hij allerlei leuke zaken in zijn agenda staan (‘eerst eens op vakantie en daarna nieuw werk maken’). Toch had hij het graag anders gezien. “Ik vind het jammer dat ze niet voor de kunst hebben gekozen. Men is bang dat de traditie wordt aangetast. Weitenberg denkt daarbij aan de oudere leden. “De gemiddelde leeftijd bij ons is 59 jaar, slechts negen procent is onder de veertig jaar. Die ouderen zijn vooral gehecht aan hun soos. Met mijn vertrek komt er dus geen duidelijk artistiek beleid. Pulchri zou kleur moeten bekennen, desondanks kiest men liever voor de nostalgie”.

‘Een zware taak’, noemt Mabel Bouscholte haar nieuwe rol bij Pulchri. Liever had ze gezien dat het opgestapte bestuur was blijven zitten en zijn plannen zou hebben bijgesteld, maar na een tumultueuze vergadering werd zij als voorzitter gekozen. Door Jasper Gramsma

Bouscholte wil van het schilderkundig genootschap weer de vereniging maken die het vroeger was, waarbij kunst en de sociëteit de drijvende krachten zijn. Ze werd voor de kandidatuur benaderd door kunstenaar Frans de Leef en oud-voorzitter Loek Bos. “Ik moest er goed over nadenken, maar de staat waarin Pulchri nu verkeert, gaf de doorslag”, vertelt ze. De nieuwe voorzitter treft bij haar start een zeer verdeelde vereniging. “Mijn kracht is om mensen te binden en dat is nu hard nodig. Ik wil met iedereen praten – leden, vrijwilligers, consuls – om weer een goed gezicht te krijgen naar de buitenwereld. Pulchri moet de plek worden waar mooie tentoonstellingen te zien zijn en waar iedereen graag naar binnenstapt omdat er wat valt te beleven”. Daarom pleit de 65-jarige kunstenares voor de terugkeer van successen uit het verleden, zoals het columnistenplatform, de poëzieavonden en busreisjes naar musea. “Daar komen veel mensen op af. Als wij dat kunnen bieden, trekt het ledenaantal vanzelf weer aan”.

Als het aan het nieuwe bestuur ligt, mogen dansers wel optreden maar geen kunstenaarslid zijn van de sociëteit. > Foto: Studio Oostrum

Geen vermindering seksclubs Door Adrie van der Wel

Chaos bij Pulchri

te keuren. Maar mogelijk struikelt het plan wel op een ander onderdeel. Eén van de buurtbewoners maakte namelijk bezwaar tegen de woningsplitsing die met dit bestemmingsplan in de wijk wordt mogelijk gemaakt, waardoor er meer bewoners en auto’s komen. De gemeente heeft in het bestemmingsplan niet geregeld dat een woning alleen mag worden gesplitst, als er ook extra parkeerruimte wordt gerealiseerd of nog voorhanden is in de wijk. ‘Als de parkeerdruk daardoor te hoog wordt, gaan we sowieso maatregelen nemen’, verklaarde een woordvoerder bij de Raad. Maar twijfelachtig is of de Raad hier genoegen mee neemt. De wijkbewoners kunnen dit nu in elk geval niet afdwingen, omdat het niet is geregeld in het bestemmingsplan. Ze moeten dus hopen dat de gemeente inderdaad ingrijpt als de parkeerdruk te groot is geworden. De Raad oordeelt over zes weken.

Net als het oude bestuur, baart het slinkende ledenbestand ook de nieuwe voorzitter zorgen. Maar de manier waarop Siebrand Weitenberg met Pulchri de toekomst in wilde, was voor Bouscholte en de haren een stap te ver: “Hij wilde een bedrijfsmodel loslaten op de vereniging en dan zitten de leden in de weg. Het probleem is dat er dan pas achteraf verantwoording wordt afgelegd, als het kwaad al is geschied”. Het plan was ook om te werken met externe curatoren voor spraakmakende internationale tentoonstellingen, zodat Pulchri er weer toe zou doen. “Dat kost allemaal geld, maar wat als de tentoonstelling tegenvalt? Zo’n risico kunnen we nu niet nemen, daarvoor is de economie te zwak. Bovendien kunnen wij als kunstenaars dan alleen nog zien hoe goed het werk van anderen is. Zelf komen we niet meer aan bod om te exposeren”. Kruisbestuiving Wat ook steekt, is dat de leden niet tijdig op de hoogte zijn gebracht van wat de visie van Weitenberg behelst. “Voor wat hij wilde – een groot centrum voor de kunsten – moet je ruimschoots van tevoren de leden informeren”, vindt Bouscholte. “Van het voorjaar is de visie al beloofd en uiteindelijk kregen we die pas twee weken voor de algemene ledenvergadering. Tot die tijd stonden er alleen wat hoofdpunten op de website. Als het oude bestuur die in september al met ons had besproken, zou men gemerkt hebben dat er geen draagvlak was. Ik merkte dat de ontevredenheid onder de leden enorme proporties aannam. Alles ging rücksichtslos terwijl je te maken hebt met een club van tradities. Ik ben niet tegen vernieuwing, maar kunstvormen als ballet en toneel horen bij Pulchri niet thuis. Een kruisbestuiving kan voor sommigen leuk zijn, maar als het niet je huiskamer is dan is het je club niet meer”. De nieuwe voorzitter staat veel terughoudender ten opzichte van een koerswijziging dan haar voorganger, maar een langetermijn-visie heeft Bouscholte nog niet ontwikkeld. Dat wil volgens haar niet zeggen dat alles bij het oude blijft: “Pulchri moet terug naar de basis. De leden moeten het naar hun zin hebben, dat zijn de mecenassen. Het oude bestuur heeft ze een beetje links laten liggen”. Daarbij hoort wat de nieuwe voorzitter betreft een goede catering als onderdeel van de sociëteit en een verbeterde akoestiek. “Stilstand is niet goed, maar na de verkiezing is er wel een bepaald soort rust gekomen. Over de toekomst gaan wij ons nu beraden. Het zand moet uit de motor, dat is voorlopig mijn taak. Als de motor weer soepel draait, dan zien we weer verder”.

Gemeente slaapt bij plan Arendsdorp Geen nieuwe in- en uitritten van het park Arendsdorp. Die wens legden diverse raadsfracties begin dit jaar neer in een motie die door de gemeenteraad werd aanvaard. Dezelfde gemeenteraad heeft echter niet de moeite genomen om de regels van het nieuwe bestemmingsplan OostduinArendsdorp goed door te vlooien. Dit plan, goedgekeurd door een meerderheid van de gemeenteraad, maakt wel degelijk meerdere in- en uitritten van het park mogelijk, zo bleek afgelopen week bij de Raad van State. De verbaasde staatsraad M. Simons verklaarde daarom niets te begrijpen van de ingediende motie. Het plan maakt de uitritten mogelijk en als een projectontwikkelaar die zou willen aanleggen, kan de gemeente niets anders doen dan meewerken. Terwijl buurtbewoners en de gemeenteraad die extra uitritten niet

willen, onder meer omdat die de bomenrij van het park langs de Wassenaarseweg aantasten. Simons kwam met nog een leuke verrassing voor de gemeenteraad. Die wilde, ondanks een verzoek van de SP-fractie, niet kiezen voor een specifieke bestemming van serviceflat voor de nieuwe serviceflat Arendsdorp. Dat zou volgens de gemeente wettelijk onmogelijk zijn. En de gemeenteraad stemde daarom in met een simpele woonbestemming. Ondanks de wens van de gemeente en de raad om ook in de geplande nieuwbouw serviceflats te realiseren. Maar volgens de staatsraad houdt de gemeente de ontwikkelingen in de rechtspraak niet goed bij. Zo had de gemeente moeten weten dat de Raad van State vorig jaar nog een specifieke bestemming voor een serviceflat goedkeurde, omdat de wet

dat wél mogelijk maakt. Nu er een woonbestemming aan de serviceflat is gegeven, is de deur opengezet voor projectontwikkelaars om flats voor allerlei bewoners te realiseren. De Wijkvereniging Benoordenhout had de gemeente hier al tevergeefs op gewezen. Het is de vraag wat de Raad van State nu kan doen met dit bestemmingsplan, dat ontwikkelingen mogelijk maakt die de gemeenteraad niet wenst. Waarschijnlijk krijgt de gemeenteraad alsnog de kans om de fouten te repareren. Maar het kan ook zijn dat de Raad van State het plan helemaal vernietigt. De Raad moet namelijk ook nog beoordelen of het wel aanvaardbaar is dat de serviceflat fors groter mag worden dan de bestaande. De Wijkvereniging heeft hier grote moeite mee. De Raad doet over zes weken uitspraak.

6>Varia terugblik


foto’s uit het haags gemeentearchief

Bevrijd door de Basjkieren

Iets meer dan honderd jaar geleden, op vrijdag 5 september 1913, maakte iemand voor uitgever Couvée deze foto van Kozakken die te paard in Den Haag draafden. De tocht had niets te maken met de opening van het Vredespaleis, de week daarvoor. De rit had ook weinig te maken met

Het werd nog spannend of de Kozakken eerder verschenen dan de Fransen de buitenlandse politiek, maar was onderdeel van een Nationale Optocht ter gelegenheid van het eeuwfeest van ‘Neerlandsch onafhankelijkheid’. In 1813 was ons land bevrijd van iets meer dan achttien jaar Franse invloed en overheersing. De Russische officieren op de foto waren in werkelijkheid de Nederlanders P. Bell en J.P. de Smeele en enkele andere personen, die mochten doen alsof ze als Kozakken ons land kwamen bevrijden. Maar deze vrijdag was veel te vroeg

om te vieren dat een nationale, Nederlandse regering de onafhankelijkheid uitriep. Dat gebeurde pas op 21 november 1813. Op 5 september hoorde Nederland nog tot het Franse rijk en het zag er nog niet naar uit dat Napoleon zou worden verslagen. Pas eind oktober leed Napoleon de nederlaag die onze onafhankelijkheid nabij bracht. Begin november werd in Den Haag Napoleons nederlaag bekend en begonnen er spannende dagen voor Gijsbert Karel van Hogendorp. Deze Oranjegezinde patriciër wachtte al sinds de vlucht van stadhouder Willem V in 1795 op herstel van de Oranjedynastie. Hij zag de gebreken van Willems regering wel, maar vond een bestuur onder Oranje toch het beste voor ons land. Omdat Willem V was overleden, zou zijn zoon de nieuwe stadhouder moeten worden, als prins Willem VI. Van Hogendorp wilde de macht grijpen zodra de Fransen waren vertrokken, maar voordat andere buitenlandse troepen ons land zouden bezetten. Hij wilde geen buitenlandse interimregering. Ook wilde hij niet dat heethoofden te vroeg een opstand begonnen. Die achtte hij kansloos, want hij verwachtte dat de Fransen die

Historische optocht met ‘Kozakken’ op 5 september 1913 in Den Haag. >Foto: M.M. Couvée

bloedig zouden neerslaan. Zijn probleem was natuurlijk dat de Franse troepen pas zouden vertrekken door de komst van een buitenlands leger. Een detachement Kozakken, een soort Gurkha-eenheid binnen het Russische leger, loste dit probleem voor hem op. Een kleine voorhoede Kozakken in het noorden en oosten van ons land bracht een massale vlucht van Franse bestuurders en ambtenaren op gang. Op 17 november vertrok de Franse prefect uit Den Haag en de volgende ochtend de Franse troepen. Van Hogendorp vroeg oud-bestuurders mee te doen aan het uitroepen van zijn nieuwe regering, maar bijna al deze geletterde mensen wezen hem op het onwettige van zijn daad.

Het uitroepen van een nieuwe regering was een opstand en daaraan wilden zij niet meewerken. Men was bang voor terugkeer van de Franse troepen en de daarna volgende wraak. Uiteindelijk hakte Van Hogendorp op zondag 21 november de knoop door. Hij maakte bekend dat hij het tijdelijk Algemeen Bestuur op zich nam, samen met Frans-Adam van der Duyn van Maasdam. Het besluit werd later als eerste publicatie opgenomen in het Staatsblad der Verëenigde Nederlanden. Het werd nog spannend of de Kozakken eerder verschenen dan de Fransen. De angst leek reëel toen een Haags legertje vrijwilligers met verlies van veel doden door de Fransen

uit Woerden werd verjaagd. De opluchting onder Oranjegezinden was groot, toen op 28 november een kleine groep Kozakken Den Haag binnentrok. De groep Kozakken bestond overigens uit ‘50 Bashquirs en 25 Cosaques’. Omdat de Fransen waren gevlucht voor deze Basjkieren en Kozakken, kun je stellen dat Den Haag mede was bevrijd door Basjkieren, een Turkse bevolkingsgroep met een vergelijkbare status in het Russische leger als de Kozakken. Twee dagen later arriveerde de Prins van Oranje in Den Haag en een paar dagen later werd hij in Amsterdam uitgeroepen tot ‘Souverein Vorst’ Willem I. De soeverein vorst wilde pas koning worden, als hij dat kon zijn van een verenigd koninkrijk dat tenminste uit Nederland en België bestond. Toen die vereniging na overleg met de toenmalige grootmachten bijna officieel was goedgekeurd, promoveerde hij zichzelf tot koning en verkreeg Nederland de status van koninkrijk. Dit gebeurde op 16 maart 1815, dus op de viering van dat jubileum moeten we nog even wachten. Jan van Wandelen www.gemeentearchief.denhaag.nl

Met taalcursus kunnen Hongaarse prostituees zich beter redden Door Saskia Herberghs

Door zich de Nederlandse taal, in elk geval deels, eigen te maken, worden Hongaarse prostituees zelfstandiger en kunnen zij zichzelf beter redden. Dat zij hieraan behoefte hebben, concludeert Spot 46 uit onderzoek onder de sekswerkers uit dit Oost-Europese land. Het informatiecentrum voor sekswerkers heeft om die reden specifiek op deze doelgroep gerichte taalcursussen ontwikkeld, waarvan afgelopen week vijftig (50) exemplaren werden uitgereikt aan raamprostituees in de Doubletstraat en Geleenstraat. De cursus kost hen 15 euro en bestaat uit een boekje en een mp3-speler. De Nederlandse taallessen zijn toegespitst op het vocabulaire van de prostituees dagelijks gebruiken in hun werkveld. Zo is er veel aandacht voor het lichaam, begroetingen, prijsonderhandelingen en bezoek aan de arts. Omdat de vrouwen over het algemeen over weinig vrije tijd beschikken, is met name het luistergedeelte van de cursus bedoeld om te gebruiken op de werkplek zelf. Van de 1500 raamprostituees die in Den Haag werkzaam zijn, is ongeveer dertig (30) procent uit Hongarije afkomstig. Dat is volgens sociaal dienstverlener Susan van Spot 46 meer dan in de andere steden in Nederland. Waarom is onduidelijk. Ook uit Bulgarije en Roemenië zijn hier sekswerkers werkzaam. Daarnaast is een grote groep afkomstig uit Latijns-Amerika. Op die laatste groep Spaanstaligen wil Spot 46 een volgende taalcursus richten. Kwetsbaar De Hongaarse vrouwen gaven in een onderzoek aan dat zij behoefte hebben

aan een beter begrip van de Nederlandse taal omdat zij zich evenmin in het Engels of Duits kunnen uitdrukken. Dat maakt hen erg kwetsbaar, zegt Nieke van der Geld van Spot 46. Volgens haar verlopen onderhandelingen met klanten door onbegrip niet altijd duidelijk, waardoor de vrouwen in benarde situaties terecht kunnen komen. Omdat Spot 46 de resultaten van hun onderzoek niet openbaar wil maken, is onduidelijk hoe vaak dit gebeurt. Bij de perspresentatie afgelopen donderdag in de Doubletstraat wordt in elk geval duidelijk dat pottenkijkers hier niet bepaald welkom zijn. Van de Hongaarse vrouwen wil niemand de pers te woord staan en sommige klanten maken zich snel uit de voeten als ze camera’s ontwaren. Of de taalcursus aanslaat, controleren de medewerkers van Spot 46 zelf. Deze organisatie, een initiatief van de gemeente Den Haag dat onderdeel uitmaakt van de Stichting Hulp en Opvang Prostituees (SHOP), die als doel heeft de positie van prostituees te verbeteren, heeft wekelijks contact met de vrouwen. Van der Geld: “We spreken ze elke week. Zo komen we erachter of ze wat van de cursus opsteken”. Stickers Eerder reikte de belangenorganisatie stickers uit aan prostituees om op hun ramen te plakken. Hierop staat vermeld dat de kosten van een bezoek minimaal 25 euro bedragen en dat er alleen aan veilige seks wordt gedaan. Ook zijn afgelopen najaar flyers aan klanten uitgedeeld. Hierin wordt de mannen gevraagd te onderschrijven dat zij een goede prijs betalen, aan veilige seks doen en respect voor de vrouwen tonen. Ook zij

moeten zich elke drie maanden laten testen op seksueel overdraagbare aandoeningen (soa). De dienstverlening stopt daar niet. Begin oktober heeft Spot 46 in samenwerking met het regionaal soa-centrum een bus opgesteld in de Haagse raamstraten waar klanten zich konden laten controleren. Spot 46 biedt sekswerkers in de regio Haaglanden verder gratis informatie en advies over gezond werken in de seksbranche, en kan doorverwijzen naar advocaten of boekhouders. Ook biedt de stichting workshops aan, bij-

‘De Nederlandse taallessen zijn toegespitst op het vocabulaire van de prostituees’ voorbeeld aan prostituees die een ander vak willen zoeken. Ondanks dat Spot 46 constateert dat in de prostitutie zeker misstanden voorkomen zoals bijvoorbeeld uitbuiting, zegt Van der Geld dat veel sekswerkers hun zaakjes op orde hebben. “Het gaat de goede kant op. Dat is te danken aan hulpverleners maar vooral aan de inzet van de sekswerkers zelf. Zij willen dat het allemaal klopt”. Of eventuele grootscheepse invallen van de politie bijdragen aan de positieverbetering van prostituees kan Van der Geld niet zeggen. “De politie doet aan handhaving. Wij zijn er voor de positieverbetering van de sekswerkers. Iedereen doet wat tot zijn taken behoort en wat in zijn vermogen ligt”.

De medewerkers van Spot 46 leren Hongaarse vrouwen de Nederlandse taal. >Foto: Eveline van Egdom

7

regio<


Gemeente krijgt gelijk in kwestie ‘Pleunis-terrein’ In het slepende conflict tussen projectontwikkelaar Patrick van Kuijen en de gemeente Leidschendam-Voorburg over de ontwikkeling van het zogenoemde ‘Pleunisterrein’ aan het Westeinde in Voorburg heeft de rechter onlangs uitspraak gedaan in het voordeel van de gemeente. Door Pieter de Leeuw

LEIDSCHENDAM-VOORBURG - Inzet van de strijd is het plan van Van Kuijen om op het terrein dat hij ruim vijf jaar geleden aankocht voor een kleine 2 miljoen euro de huidige bebouwing van Tegelhandel Pleunis te slopen en daarvoor in de plaats zes ‘mooie twee-onder-één-kappers’ neer te zetten. Nu heeft de rechter bepaald dat de gemeente groot gelijk had toen deze de vergunning aan van Kuijen weigerde omdat zijn voornemen strijdig was met het bestemmingsplan. Overigens heeft de gemeente steeds een voorkeur uitgesproken dat in het bestemmingsplan ruimte zou worden gemaakt voor een woonfunctie, de locatie direct aan de Vliet leent zich daar immers bij uitstek voor, maar van Kuijen zegt zich na vijf jaar nog altijd te verbazen over de weigerachtige houding van de gemeente. “Het is niet te doen om hier iets van de grond te krijgen”. Hij wil er nog eens goed

Verder dan een schets is het plan voor het Pleunisterrein nooit gekomen.> Foto : Suo Marte

over nadenken of hij in hoger beroep gaat. Het opstellen van een intentieovereenkomst wat volgens de ge-

meente de meest geëigende procedure is om aan een gebied een nieuwe ontwikkeling te geven, is aldus Van

Kuijen ‘door de dienstdoende ambtenaren als onhaalbaar gekwalificeerd. “Al moet daar nog wel een besluit

over worden genomen”. Wethouder Heleen Mijdam acht de kans op een intentieovereenkomst inderdaad niet erg groot ‘omdat er inmiddels voldoende gesprekken met de heer Van Kuijen zijn gevoerd zonder dat daarin enige vorm van overeenstemming lijkt te ontstaan”. De beslissing zal binnenkort worden voorgelegd aan het college. De opmerkingen bij een vorige publicatie in deze krant waarin van Kuijen over Mijdam liet optekenen ‘dat zij de pest aan me heeft’ ergeren haar zichtbaar. Met gevouwen handen en een strenge blik: “Ik dien hier maar één belang en dat is het algemeen belang. Dit gebied verdient het te worden ontwikkeld en of dat nu wordt gerealiseerd door projectontwikkelaar A, B of C, dat is mij om het even”. Om daar even later aan toe te voegen: “Maar het helpt natuurlijk allemaal niet”. Een eventueel hoger beroep ziet zij met vertrouwen tegemoet. “De rechter heeft een hele heldere uitspraak gedaan”. Over een paar weken zegt van Kuijen een knoop door te willen hakken. Al eerder, na een zoveelste teleurstelling, verzuchtte hij een beetje gekscherend, een beetje gefrustreerd, dat ‘er dan maar een autoshowroom moet gaan komen’. “Ja, dat kan nog steeds”, zegt hij nu, maar eerst gaat hij zich beraden op zijn volgende stap.

Ook wethouder Van Ostaijen vertrekt

Hospice naar voormalige pastorie

LEIDSCHENDAM-VOORBURG - Wie als derde wethouder in een college van vijf wethouders zijn vertrek aankondigt, heeft iets uit te leggen, maar wethouder Peter van Ostaijen (CDA) in Leidschendam-Voorburg wil er niks van horen. “In het college heerst een buitengewoon goede en constructieve sfeer, het gaat er alleen om dat mijn gezin nu eindelijk aan de beurt is”. Maar hoe moet het nu met het Stadsmuseum? Na 20 jaar zegt van Ostaijen na de gemeenteraadsverkiezingen in maart volgend jaar de lokale politiek vaarwel. In zijn portefeuille zitten onder meer economische zaken en kunst & cultuur. In zijn werkkamer in de Voorburgse Herenstraat kijkt hij terug op zijn politieke loopbaan. Het praten over zijn verrichtingen gaat hem makkelijk af. De wethouder is geen man van weinig woorden. Zijn vriendelijke gezicht betrekt een weinig als ter sprake komt wat hij zeker niet zal gaan missen als hij eenmaal wethouder af is. “Dat is namelijk de verruwing van de omgangsvormen. Ik ben een CDA-man, ik heb er moeite mee als in een raadsvergadering bepaalde krachttermen worden gebruikt of als een burger zijn ongenoegen aan mij kenbaar maakt op een onfatsoenlijke wijze. Daar zal ik nooit aan kunnen wennen”. Maar wat overheerst, wordt hij niet moe te benadrukken, is toch het positieve gevoel dat mede door zijn inspanningen de stad er op sommige plekken weer een tijdje tegen kan. Zo’n plek is het plein voor het treinstation in Voorburg dat onder zijn leiding op de schop ging en er nu weer eigentijds bij ligt en volgens van Ostaijen minstens voor dertig jaar klaar is. “Dat is belangrijk voor de stad omdat bereikbaarheid essentieel is”. Net zo goed als hij een voortrekkersrol heeft gespeeld in de aanstaande metamorfose

WASSENAAR - Het Hospice in Wassenaar gaat volgend jaar verhuizen naar een ruimere locatie. Wel zal de voormalige pastorie aan de Kerkstraat eerst verbouwd dienen te worden. Nog niet al het benodigde geld daarvoor is binnen. De bestuursvoorzitter Gabrie Lansbergen zegt ‘nog zo’n 2 ton nodig te hebben’. Nu verblijven er 5 bewoners die door Lansbergen gasten worden genoemd in het Hospice. Straks zijn dat er 6, maar minstens zo belangrijk is: “Dat iedere kamer beschikt over een eigen badkamer met een toilet. Nu is dat nog niet het geval, wat voor onze gasten uiteraard verre van ideaal is”. Een kleine twee jaar voerde hij overleg met de gemeente om te kijken of een nieuwbouwlocatie haalbaar zou zijn, in Voor-

burg is dat tenslotte ook gerealiseerd. “De gemeente wilde best meewerken, maar politiek ligt het gewoon erg moeilijk, want veel mensen dragen het Hospice een warm hart toe, maar dat betekent niet dat ze er naast willen wonen”. In de voormalige pastorie huisde een zorghotel. “Er zal eerst nog heel wat getimmerd moeten worden”. Het Hospice is aangewezen op de subsidie voor de palliatieve zorg van de overheid en van donaties en fondsen. “In januari zullen The Lions hier een groot feest gaan organiseren waarvan de opbrengst ten goede zal komen aan het Hospice”. Ruim 8 jaar geleden opende het Hospice voor de eerste keer haar deuren. De gasten hebben een maximale levensverwachting van drie maanden. In het Hospice Wassenaar werken 75 vrijwilligers.

Wethouder Peter van Ostaijen stopt na 1 termijn. > Foto: Gemeente Leidschendam-Voorburg

van winkelcentrum Leidsenhage. “Ik heb het gesprek geopend met UnibailRodamco omdat zij enige panden in Leidsenhage bezitten en belangrijker, de expertise in huis hebben om een toch wat gedateerd winkelcentrum aan te passen aan de eisen van het hedendaagse publiek”. De wethouder hoopt dat nog voor zijn afscheid met de praktische uitvoering begonnen kan worden. Stadsmuseum Maar het Stadsmuseum dan. Want het museumbestuur en de vrijwilligers hebben toch bij herhaling duidelijk gemaakt dat de opgelegde gemeentelijke bezuiniging van 40% te zwaar is en nauwelijks enige ruimte laat voor een serieus museaal beleid. De vraag is zelfs of het museum wel open kan blijven. De wethouder ziet het allemaal niet zo somber in. “Er blijft nog altijd een jaar-

lijkse subsidie over van circa 150.000 euro, daar kun je heus wel iets voor doen”. Maar vooral vindt hij dat het het museumbestuur zou passen om zich een wat meer pro-actieve houding aan te meten. “Ik vind dat er te snel naar de gemeente wordt gekeken als het even moeilijk is, terwijl er nog genoeg opties zijn. Ik denk aan scholen, aan gepensioneerden die kunnen worden ingezet, ik denk aan samenwerkingsverbanden, kortom”, de wethouder recht zijn rug en besluit, “ik denk aan cultureel ondernemerschap”. Er is veel dat hij zal gaan missen, vermoedt hij. “Het contact met de burger vooral omdat je als wethouder soms iets voor iemand kan betekenen”. Maar zijn gezin gaat nu voor. “Zij zijn in de voorbije politieke jaren veel tekort gekomen.” Sowieso heb ik ze een lange vakantie beloofd”.

De nieuwe locatie van Hospice Wassenaar.>Foto : Hospice Wassenaar

The touch of quality

SINDS 1891

Den Haag, Spui Gratis parkeren Parkeergarage Stadhuis Den Haag, Spui • Amsterdam, Villa Arena • Leiderdorp, WOOON • Rotterdam, Alexandrium III • www.hulshoffwonen.nl

9

economie<


Prijswinnaars toptalent: een pianiste en een fotograaf

Stad telt 17.000 creatieve ondernemers Internationaal onderzoek heeft het volgens de gemeente Den Haag allang bewezen; de aanwezigheid van creatieve ondernemers heeft een gunstig effect op de economie van de stad. De beurs voor Toptalent Creatieve Industrie is daar een direct gevolg van. Vorige week werd de prijs voor de vierde keer uitgereikt. De twee prijswinnaars waren pianiste Iris Hond en fotograaf Jan Rosseel. Door Pieter de Leeuw

Maar liefst 17.000 creatieve ondernemers telt de stad, aldus een gemeentelijk woordvoerder, al zegt hij er meteen achteraan ‘dat die heus niet allemaal van de kunstacademie af zijn gekomen’. “Maar met de academie en het conservatorium hebben we natuurlijk wel het een en ander in huis”. De bedoeling van de jaarlijkse prijs is de toptalenten voor de stad te behouden. “Want het netwerk van een creatieve topper betekent gewoonweg banen voor de stad”. Vier finalisten waren er uiteindelijk, twee prijswinnaars bleven er over. Ze zijn er blij mee. “Heel erg blij”, zegt pianiste Iris Hond (26), “het geld helpt me om mijn vak nog serieuzer te beleven”. Ze was anders al aardig op weg. Sinds een kleine twee jaar is zij de vaste pianiste in het televisieprogramma ‘de Tiende van Tijl’, in 2009 opende zij een concert van Diana Ross met een stuk van Franz Liszt en trad zij op voor toen nog prins Willem-Alexander en Máxima. Over het werken in de spotlights zegt ze: “Hoe verleidelijk het ook is om in die wereld te stappen, het is minstens zo heerlijk om er weer uit te verdwijnen en in mijn eentje achter de piano te gaan zitten”. Haar leven lang speelt zij al piano en van het begin af aan is het spelen samengegaan met het vertellen van een verhaal. Vaak zijn het verhalen waarmee de muziek net iets begrijpelijker werd gemaakt. “Dan speelde ik een stuk van Chopin en dacht ik dat het over twee mensen gaat die afscheid van elkaar nemen en kon ik in de muziek precies de plek aanwijzen waar de man nog even stil staat, zijn hoofd omdraait en voor de laatste keer naar haar kijkt”. Steeds begeleidden de verhalen haar muziek. Net als het ondernemen. Dat ging er met de spreekwoordelijke paplepel in. ‘Mijn vader is al eens uitgeroepen tot ondernemer van het jaar”. Maar los van de creatieve en de zakelijke kant, is het spelen van muziek, hoe kan het ook anders, ook voor haar persoonlijk van groot belang. “Vroeger was ik nogal, nou ja, verlegen en ik heb toen ontdekt dat pianospelen een geweldige manier is om contact te maken met een ander, nee, met die verlegenheid is het nu wel klaar”.

Een werk uit de serie ‘Belgische Herfst’ over de Bende van Nijvel. > Foto: Jan Rosseel

gen. Want de Amerikaanse producent del. “Omdat de website ontzettend veel besloot zijn studie Chinees aan de Leid- zijn. Gevraagd naar de definitie van een Patrick Leonard is betrokken bij het pro- bezoekers heeft, is het daarmee natuur- se Universiteit definitief in te ruilen geslaagde foto, antwoordt hij dan ook: ject. Eerder werkte hij onder meer met lijk een aantrekkelijke plek om te ad- voor de fotografie. “Dat was in China “Een foto die inhoudelijk en esthetisch waar ik toen een jaar zat omdat ik er voor in orde is”. Ervaring met gruwelijke theMadonna, Pink Floyd en Leonard Co- verteren”. mijn studie de migratiestromen wilde ma’s deed hij al op met zijn fotoserie hen. Hoe kom je aan zo’n man? “Ik werd onderzoeken. Ik maakte er foto’s van de over de Bende van Nijvel die een paar aan hem voorgesteld door Ilse de Lange Bescheiden die het idee had dat wij muzikaal echt De andere prijswinnaar hoeft niet zo no- migranten en ontdekte zo dat dit een maanden geleden deels in het Volksop één lijn zouden zitten”. Dat had Ilse dig de wereld te veroveren. Jan Rosseel manier was waarmee ik echt iets aan de krant Magazine werd gepubliceerd. goed gezien. “Het was liefde op het eer- (34) is een bescheiden man die zijn wereld kon laten zien”. Want dat is wat Hoe combineert hij dergelijk ‘zwaar’ ste gezicht”. prachtige foto’s met verkleinwoordjes hij wil, bescheiden of niet, laten zien werk met de wat meer opportunistiSara is een fictieve figuur waarvoor de begeleidt. Hij groeide op in Vlaanderen wat er gebeurt of zoals in zijn recente sche kijk op de wereld die menig ondermuziek bij haar belevenissen in de voor- tot een ‘echte idealist en wereldverbete- project, al lang geleden is gebeurd, want nemer eigen is. De fotograaf zucht, kijkt bije jaren in haar muzikale dagboek raar’, vertrok op zijn 25ste naar Den Haag. daarbij staat de Armeense genocide in even naar de veel te oude laptop op het werd geschreven. “Ik ben er altijd van “Ik had daar immers een vriendinnetje”, 1915 centraal. “Het is een stuk vergeten bureaublad voor hem (even later zal hij uitgegaan, dat ik het voor mijzelf zou en nu is hij een documentair fotograaf. geschiedenis dat mij alleen daarom al zeggen dat hij met een deel van het prijhouden, maar ja”. De bedoeling is dat Al is hij de eerste om het onderscheid fascineert”. Vorig jaar bracht hij voor on- zengeld het oude beestje zal gaan verSara een vervolg zal krijgen in uiteenlo- met de gewone journalistieke fotograaf derzoek een eerste bezoek aan Armenië, vangen) en begint over een commerciëpende disciplines. Zij legt uit hoe. “Via ‘nogal krampachtig te vinden’. Maar een Georgië en Turkije. Maar hoe maak je le uitvinding die hij min of meer bij toede website van gig.com zal het project verschil is er wel degelijk. “Een docu- een tragedie, waarvan alle sporen allang val deed, namelijk, het met de hand verder bekend worden gemaakt en be- mentair fotograaf probeert misschien verdwenen zijn, weer zichtbaar. Rosseel maken van boekjes waarin zijn foto’s Bachkoor Arends sopraan Professionals nog niet precies, maar zegt een Renate langrijker, zullen er kunstenaars over de ietsje meer te reflecteren. Denk aan een weet het ookResidentie verhaal vertellen. “Ik wilde dat uitInmiddels is dat allemaal bij elkaar ge- hele wereld worden opgeroepen om overstroming waarbij een journalistie- hij, na even nadenken: “Als je een plek besteden, maar dat werd veel te kostResidentie Bachorkest Barbara Kozelj alt komen in het project ‘Sara and the binnen hun eigen professie letterlijk en ke fotograaf het beeld zal zoeken waar- fotografeert waar heel veel lichamen baar en ik werk nu eenmaal graag met Hourglass’, wat voor de jury aanleiding figuurlijk het project een verdieping te op de overstroming en haar gevolgen zijn gevonden je zorgt ervoor dat de mijnMarcel handen”. De laatste JosenVermunt dirigent Reijans tenorserie boeken is geweest de beurs van € 20.000,– aan geven. Dat kan een korte film zijn, het zichtbaar zijn en een documentair foto- kijker daarvan op de hoogte is, dan is die hij maakte in een oplage van 28 Grote | Den Haag haar toe teKerk kennen. “Heel precies weet kan een andere muzikale vertaling zijn, graaf eerder met een foto zal komen van zo’n foto wel degelijk inhoudelijk rele- exemplaren à 115 euro, Frans Fiselier bas was in twee daik nog niet hoe ik het geld zal gaan inzet- dans natuurlijk, maar het is bijvoor- bijvoorbeeld een huis voor en na de vant”. Maar de foto’s van Rosseel mogen gen uitverkocht. Hij zegt het bijna verten, maar sowieso geeft het mij de mo- beeld ook de bedoeling dat er een kin- ramp”. In zijn atelier in een voormalig dan, in zijn eigen woorden ‘een journa- ontschuldigend. ‘Ja, daar was ik verkaarten 35,–/€ met 30,–echte | Jongeren tot 25 jaar betalen € 10,– per kaart | Toegangsprijzen inclusief pauzedrankje | bestellen VVV Haags Uitburo 0900 – 340 35 05baasd (45 cpm) | www.bachensembles.nl in de Schilderswijk, haalt listieke gelijkheid om€ alleen profesonderbouwing hebben’, het derboek van wordt gemaakt”. Hond schoolgebouw over, net zoals ik verbaasd was sionals te werken”. Dat mag je wel zeg- schrikt niet van het begrip verdienmo- Rosseel het moment terug waarop hij moeten ook wel gewoon mooie plaatjes met de beurs”.

vrijdag | 20.15 uur

20

december | 2013

J.S. Bach

Hohe Messe kerstconcert


zondag | 20.00 uur

1

december | 2013

Dr. Anton Philipszaal | Den Haag

W.F.G. Nicolaï

Feestcantate

200 jaar Koninkrijk der Nederlanden

Residentie Bachkoor

André Post tenor

Nederlands Symfonie Orkest

Robbert Muuse bariton

Heleen Koele sopraan

Marc Pantus bas

Karin van der Poel alt

Jos Vermunt dirigent

kaarten € 25,–/€ 20,– | Jongeren tot 25 jaar betalen € 10,– per kaart | Toegangsprijzen inclusief pauzedrankje | bestellen VVV Haags Uitburo 0900 – 340 35 05 (45 cpm) | www.bachensembles.nl

10>interview Vilan

Gratis

En, dit weekend ook naar de Efteling geweest? Er stonden lange rijen auto’s te wachten en de mensen van het pretpark hebben de boel een uur langer open gehouden. Uit de goedheid van hun hart. En dat geloven wij, jawel. De drukte was te danken – of te wijten – aan de gratis kaartjes die de mensen met de auto’s bij elkaar hadden gespaard. Dat geeft een triomf, hoor. Het is een gevoel van de wereld te slim af zijn, want de rest moet betalen aan de kassa, en jij lekker niet. Ik ken het gevoel, want ik doe mee met de meest kleinzielige benepen spaaracties die een winkel maar kan bedenken. Wanneer ik niet meedoe, dan denk ik er veel te vaak aan. Spaart u voor die handdoeken van de Etos? Daar heb ik in een moment van grootsheid bij de kassa ‘nee’ tegen gezegd, en helaas weet ik niet meer in welke Etos dat was, zodat ik het voor mijn eergevoel niet meer kan verantwoorden er alsnog mee te beginnen. Dit zeg ik als vrouw met meer handdoeken dan ze in drie maanden kan gebruiken, in mijn bezit gekomen dankzij een airmiles-actie bij V&D. Waarom ben ik zo, en waarom bent u als ik? We weten dat er geen gratis kaartjes bestaan en dat we elk draadje van die handdoeken zelf financieren, waardoor alle marketingmensen tevreden kunnen slapen. Spaaracties zijn verkoopacties, puur voor de winst. Dat weet een kind. Maar een volwassene tuint erin. Nu heb ik het armoedige geluk dat ik geen auto bezit. Dus dat scheelt weer acties die me meesleuren richting financiële ondergang. Al is er het huishouden waar ik geen verstand van heb waardoor alles me nuttig en nodig lijkt. Gelukkig ben ik bang voor de nieuwe bonuskaart van Albert Heijn, omdat ik de ophef niet begrijp, en daardoor blijven me uit die hoek de aanbiedingen bespaard. Ik kan tien euro uitgeven om er twee te besparen, en krijg ik daarbij extra spaarpunten, dan voel ik een steek van vreugde. Zie mij eens, ik spaar en vergaar en krijg nog korting ook. Soms kijk ik in mijn portemonnee waar meer voordeelpasjes dan muntjes inzitten. Over briefjes heb ik het niet eens meer. Overal spaarpunten, altijd aanbiedingen, acties die me meeslepen, maar toch ben ik er niet gelukkiger op geworden. Ergens is het misgegaan, maar waar, bij welke korting sloeg de balans door naar de dure kant? Vilan van de Loo


Bestuurskundige Paul Frissen (1955) over noodlot en politiek

‘Een wereld zonder leed, pech en tegenslag is een afschuwelijke wereld’

We moeten weer leren om het noodlot te accepteren, schrijft filosoof en bestuurskundige Paul Frissen (1955) in zijn laatste boek ‘De fatale staat’. Tegenslag, pech en ongeluk horen nu eenmaal bij het leven. De overheid moet niet de illusie scheppen dat ze alles in de hand heeft. Durven niet in te grijpen is de grootste uitdaging van de politiek.

Door Thijs Kramer Dat is ook wat Frissen de ambtenaren probeert bij te brengen die hij schoolt aan de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB). Dit aan het Lange Voorhout gevestigde instituut voor postdoctorale opleidingen en onderzoek is in 1989 opgericht door Roel in ’t Veld en Uri Rosenthal. Frissen is er decaan en bestuursvoorzitter. Daarnaast is hij hoogleraar bestuurskunde aan de Universiteit van Tilburg. Tevens is hij lid van de Raad voor Maatschappelijke Ontwikkeling. Hij schrijft met enige regelmaat boeken over bestuur en politiek. Boeken die niet alleen maar lovend worden ontvangen. In zijn voorlaatste boek, ‘Gevaar Verplicht’ pleitte hij geheel tegen de tijdgeest in, voor een grotere kloof tussen burger en bestuurlijke elite. Ook zou hij graag zien dat de bestuurlijke elite weer meer behept zou zijn met aristocratische deugden als prudentie, terughoudendheid en reflectie. Moeten we dat helemaal serieus opvatten of zit er ook een lichte provocatie in aan het adres van de huidige lichting bestuurders? Frissen: “Ik heb het zeker niet als provocatie bedoeld, maar begrijp wel dat het zo kan worden opgevat. De deugdenleer heeft zijn oorsprong bij Aristoteles. Die verkondigde dat je naar excellentie moet streven door altijd het juiste midden aan te houden. Kijk, de staat is een afschuwelijk en gevaarlijk instituut. Dat brengt verplichtingen mee voor dragers van politieke ambten. Het is geen vrijbrief om vier jaar jouw ideeën aan de samenleving op te leggen. Het vereist dat je prudent omgaat met die gevaarlijke instrumenten van de staat: het geweldsmo-

nopolie en de gelegaliseerde diefstal die we belasting noemen. Dat is provocatief omdat ik zie dat er nu politici zijn die vinden dat alles gelegitimeerd is. Macht is natuurlijk heel verleidelijk en corrumpeert. Ik doe mijn best om daarvoor te waarschuwen, maar je moet niet veel illusies hebben als publiek intellectueel dat je daar veel invloed op hebt. Kern van de democratie is dat je je elite kiest, al is het maar tijdelijk. Die elite neemt naast de burger, vanaf een zekere afstand de beslissingen. Elk van ons kan dus machthebber worden en omdat dat zo is, moet hij gecontroleerd worden. Er moet veel rechtstatelijkheid zijn om die gevaarlijke macht van de overheid in te perken”. Noodlot Terughoudendheid van de overheid is een centraal thema in ‘De fatale staat’. Frissen schetst daarin de omgang van de mens met ongeluk en tegenslag

‘Als de mazelenepidemie niet bij orthodoxe christenen, maar bij moslims was uitgebroken, zou de wereld te klein zijn geweest’

sinds de oude Grieken. Bij hen was het besef van noodlot diep verankerd in de ziel en dat bracht met zich mee dat men ongeluk accepteerde. In de christelijke periode accepteerde men aardse tegenslagen en ontberingen omdat er troost in het hiernamaals lag. In de moderne samenleving willen we het noodlot temmen en alle pech en schade voorkomen, tenietdoen en compenseren. We vaccineren ons tegen ziekte, we beschermen ons tegen ongelukken, we verzekeren ons tegen financiële tegenslag. Voor onvoorziene rampen roepen we hulpdiensten in het leven die aan de hand van draaiboeken het leed trachten in te dammen. We hebben in een kleine halve eeuw een verzorgingsstaat opgetuigd die zich ten doel stelt al het menselijk leed uit te bannen. Frissen: “Wij kunnen maar slecht verdragen dat de wereld onvolkomen en imperfect is. Maar hoeveel je daar ook aan doet, het zal nooit genoeg zijn. Echter, een wereld zonder leed, pech en tegenslag is een afschuwelijke wereld. De brand in Moerdijk in 2011 is er een prachtig voorbeeld van dat wij zijn gaan denken dat de bestuurlijke orde kan voorkomen dat er überhaupt nog brand optreedt. We schrijven gedetailleerde rampenplannen en hopen en verwachten dat de ramp zich volgens dat plan zal voltrekken. We zorgen dat we voorbereid zijn en middelen hebben om te handelen als het zover is. Dat brengt een enorme protocolisering met zich mee. Maar het vervelende van een ramp is, dat die altijd slordig is en zich aan geen enkel protocol houdt. Goed voorbereid zijn moet natuurlijk, maar tegelijkertijd dienen we het diepe besef te hebben, dat het niet altijd zal helpen. We zijn die protocollen

>Foto: Piet Gispen

zo gaan perfectioneren, dat de illusie is ontstaan dat daardoor de ramp niet zal voorkomen. Tegelijkertijd hebben al die draaiboeken en protocollen een verstikking van de burger meegebracht”. Frissen pleit dus voor een terugtredende overheid. De burger zal meer zelf moeten doen. Zit hij daarmee op de lijn van de huidige regering die de verzorgingsstaat wil omvormen tot participatiesamenleving? Frissen: “Het verhaal dat de verzorgingsstaat niet langer houdbaar is, is natuurlijk al vaker betoogd. Niet alleen door mij. Ik ben inderdaad om uiteenlopende redenen voor een sterk terugtredende overheid. Maar als de overheid dat doet, moet daar wel tegenover staan dat de belastingen en premies lager worden. Als de burgers het dan toch zelf moeten doen, moeten ze ook over de middelen beschikken. Daar heeft de regering het niet over. Nederland is vanouds een samenleving met veel maatschappelijk initiatief. Er is nog steeds een groot middenveld. Als je onze geschiedenis over een wat langere periode beziet, dan is de periode van de verzorgingsstaat daarop een uitzondering. Onze huidige samenleving kent een grote verscheidenheid aan mensen. De overheid is door alle regelgeving en controlefuncties enorm bureaucratisch geworden. Dat laat zich moeilijk rijmen met die verscheidenheid. Het eigen initiatief

11

interview<


‘Bij consultatiebureaus voelen ouders zich steeds meer bejegend als verdachten’

van de burgers komt daardoor in het gedrang”. Ambtenaren Hoe vertaalt Frissen deze inzichten en opvattingen binnen de NSOB. Daar worden ambtenaren opgeleid en is het alfa en omega van de ambtenaar niet het geloof in de maakbaarheid van de samenleving? Frissen: “Een zeker geloof in maakbaarheid zit in ons allemaal. Het heeft ons natuurlijk ook veel gebracht, denk alleen maar aan de dijken die ons droog houden. Maar het maakbaarheidsdenken stuit nu op grenzen. In deze school proberen wij professionals op te leiden met het inzicht dat meer kennis tot meer bescheidenheid strekt. Juist als je het publiek belang dient, moet je goed nadenken wat wel en wat niet kan. Wat wel en niet uitvoerbaar is als je regels maakt. Je kunt de samenleving veel meer haar eigen gang laten gaan, door alleen op randvoorwaarden te sturen. Nu is het zo dat gemeenten hulpverleners naar gezinnen kunnen sturen om daar in te grijpen, op basis van gekoppelde informatiesystemen. Er worden risicoanalyses gemaakt en op basis daarvan ingegrepen. Ik weet niet of dat wenselijk is. Het gebeurt overigens allemaal met de beste bedoelingen, daar twijfel ik niet aan. Het bestrijden van obesitas of schooluitval van jongeren zijn mooie idealen, maar je moet je afvragen hoe ver de overheid daarin kan gaan. De

manier waarop risicokinderen worden bejegend is vrij onaangenaam. Bij consultatiebureaus voelen ouders zich steeds meer bejegend als potentiële verdachten. Als je ziet wat er allemaal aan gegevens over ons verzameld wordt, dan is dat is tamelijk gevaarlijk. We hebben nu de neiging om bij elke misstand of elk onaangenaam fenomeen te gaan handelen. Daar moeten we vanaf. Maar dat is niet makkelijk. Nietsdoen is moeilijker dan iets doen. Er heerst een verkeerd beeld dat terugtreden is: alles uit je handen laten vallen. Het is juist hard werken en intellectueel een grote uitdaging. Het vereist veel denkwerk om te weten wanneer je weloverwogen niet ingrijpt. Daar denken we binnen de NSOB over na en daar proberen we bestuurders in de publieke sector op voor te bereiden. Je moet namelijk heel zorgvuldig te werk gaan en de burger in staat stellen zijn eigen boontjes te doppen. Dat gaat niet van de ene op de andere dag, je moet de tijd nemen. Het vereist grote zorgvuldigheid. Bij de decentralisatie van jeugdzorg bijvoorbeeld, worden momenteel taken overgeheveld naar de gemeenten. Dat is niet minder dan een groot sociaal experiment. Jammer genoeg worden die veranderingen niet gebruikt om na te denken of we bepaalde taken kunnen schrappen”. Verzorgingsstaat “Nietsdoen is altijd een optie. Laat

de krachten in de samenleving zelf hun werk doen. Vertrouw op de veerkracht van de samenleving. De politiek is geen cockpit van de wereld van waaruit die bestuurd wordt. Het barst in Nederland van de burgerinitiatieven en ideeën. Er is een grote mate van zelfredzaamheid, maar die wordt tegengewerkt door regeltjes van de overheid. Er gebeurt heel veel in de samenleving. Het valt mij steeds op hoeveel burgers voor elkaar over hebben. Wij hebben ons laten wijsmaken dat individualisering betekent dat we helemaal op ons zelf zijn teruggeworpen. Oude verbanden als de kerk zijn minder bepalend geworden, maar de mens is een gezelschapsdier. Als overheid zou je ook ruimte kunnen creëren. Laat het z’n gang gaan. Op voorwaarde dat je ook aanvaardt dat burgers allerlei kanten opgaan. Dat ze dingen doen die jou niet zo bevallen”. Is de burger eigenlijk wel zo blij met een terugtredende overheid? Moeten we niet juist alles op alles zetten om de verzorgingsstaat in stand te houden? Frissen: “De verzorgingsstaat bestaat weliswaar nog, maar is wel grimmiger geworden. De overheid is veel strenger dan voorheen. Terecht hoor, maar voor wie afhankelijk is van die verzorgingsstaat, is het er niet veel beter op geworden. En onze vrijheid is gewaarborgd zolang het een soort grachtengordelvrijheid betreft. Gayparade, vrijheid van meningsui-

ting; dat is allemaal wel goed geregeld, maar de intolerantie voor fundamentalisme en onwelgevallige godsdienst is de laatste jaren behoorlijk toegenomen. Als de mazelenepidemie niet bij orthodoxe christenen, maar bij moslims was uitgebroken zou de wereld te klein zijn geweest. Hoe wij omgaan met wat er op islamitische scholen gebeurt, is niet fraai. Het is heel moeilijk om een islamitische school op te richten. Hoe is dat te rijmen met onze vrijheid van onderwijs? De vrijheid is voor veel mensen echt aan het verkleinen. Daar ben ik niet gerust op. Politiek “Politiek moet minderheden beschermen en voorkomen dat een minderheid een meerderheid gaat vormen. Democratie gaat namelijk niet over de meerderheid, het gaat over beschermen van minderheden. Anders is de democratie niet zinvol te begrijpen. We hebben democratie, juist omdat we verschillend zijn. Alleen voor de staat zijn we allemaal gelijk, onderling zijn we allemaal verschillend. Elke vier jaar zijn er bij verkiezingen weer volstrekt andere uitslagen. Dat is wellicht een feest voor de democratie, maar voor het systeem is het dramatisch. Reden te meer om na te denken hoe je de staat moet inrichten en hoe je politiek moet bedrijven. Kern van de volksvertegenwoordiger is dat je best het belang van je

achterban mag vertegenwoordigen, maar alleen in het diepe besef dat er andere groepen zijn met hún specifieke belangen. De vertolker van een belang mag zijn wil nooit opleggen aan andere groepen. Je kunt alleen maar democraat zijn vanuit de diepe overtuiging dat we het oneens zijn met elkaar en het oneens moeten blijven. We moeten bestuurlijke vormen vinden die bij de maatschappelijke pluriformiteit aansluiten. De politieke realiteit is echter omgekeerd. Die is juist gericht op meerderheidsvorming. De tijdelijke meerderheid mag enige tijd haar opvattingen over hoe de wereld eruit moet zien, in de praktijk brengen. Daar kleeft het gevaar aan, dat de minderheid van nu de meerderheid van straks is. Ik ben dol op de staat omdat hij gevaarlijk is. Ik vind het erg prettig dat in Nederland de staat het geweldsmonopolie heeft. Landen waar dat niet zo is, zijn zeer onaangename oorden. Juist omdat de staat met goede redenen dat recht heeft, moet hij op andere terreinen bescheiden zijn. De combinatie van geweldsmonopolie en allerlei morele opvattingen is zonder meer gevaarlijk. Zeker omdat er in Nederland een politieke meerderheid zou kunnen ontstaan, die wij tamelijk onplezierig vinden. Als de populisten straks de meerderheid krijgen bijvoorbeeld. Want het kan niet zo zijn dat de macht is voorbehouden aan mensen wiens opvattingen ons bevallen. Dat we wel macht toevertrouwen aan liberalen, christendemocraten of sociaal-democraten, maar niet aan populisten. Uitgangspunt van bestuur moet altijd zijn de pluraliteit van de samenleving. Ook als het om mensen gaat waar jij weinig mee gemeen hebt en van wie de opvattingen jou niet bevallen”.

12>cultuur


Single? Of gewoon tussen twee romances?

De Haagse auteur Karin Ramaker (1973), zelf twaalf jaar singleervaring, vindt dat het beeld over de single van nu realistischer moet worden. Eerder schreef zij een boek onder de titel ‘Opkrabbelen, nadat je op je bek bent gegaan’ over hoe je moeilijke periode in je leven kunt overwinnen.

Karin Ramaker ‘Gewoon single! Vooroordelen, misvattingen en andere ongemakken’ Uitgeverij Scriptum ISBN 9789055947935 Prijs: € 17,95

De herinnering aan twee andere boeken speelde voortdurend door mijn hoofd bij het lezen van Moules de Zélande van de Haagse schrijver Jan Willem Verkiel. Net als Gabriel Garcia Márquez in De kampioen van Colombia (1982) roept Verkiel de vroege geschiedenis van de wielrennerij op. Márquez in het Colombia van 1955, Verkiel van de Tour de France eind jaren 40. De renners dragen nog een reserveband om hun schouders. Ze proppen zich onderweg vol met taartjes, bananen en suikerklontjes. De sport is nog maar net het amateurisme ontgroeid. De doping staat nog in de kinderschoenen. Ik vermoed dat Verkiel ook Márquez’ boek in zijn achterhoofd had bij het schrijven van zijn roman, vanwege zijn verwijzing naar Ernest Hemingway, immers een grote literaire held van Márquez. Waar gaat Moules de Zélande over? Bram Brasser is een jonge Zeeuwse boer. Na de oorlog haalt hij zijn voor de Duitsers verstopte racefiets uit de gierput en besluit hij in zijn eentje de eerste naoorlogse Tour de France achterna te fietsen. Een eenzaam avontuur waarbij hij al gauw de aandacht van de echte renners en het publiek trekt. Maar er is meer: Bram heeft nog een appeltje te schillen met zijn vroegere dorpsgenoot en sportvriend Johannes Klootwijk. Deze Klootwijk was fout in de oorlog en verantwoordelijk voor de dood van Bram’s vader en zus. Niet niks dus. Uitgerekend deze Klootwijk houdt zich ook op bij de Tour. Bram’s doel is dus tweeledig: de Tour nafietsen zijn én wraak nemen op Klootwijk. Waarom die wraak per se nu gepleegd moet worden, is niet helemaal duidelijk, Bram ziet Klootwijk ook regelmatig in het dorp. Ik denk dat Verkiel het vooral nodig had voor de extra laag in zijn verhaal. De onderneming van Bram is meer dan alleen sportfanatisme, het is tevens een louteringstocht. Hij vertrekt vol van moordplannen van huis, maar onderweg leert hij zichzelf kennen en maakt een innerlijke ontwikkeling door. Hij wordt daarbij geholpen door Geertje Mulder, journaliste bij – nota bene – de communistische krant De Waarheid. Deze Geertje laat Bram andere kanten van zichzelf ontdekken, gevoeliger kanten vooral. Hij begint zelfs gedichten te schrijven; wie had dat gedacht van deze eenvoudige Zeeuwse boerenjongen. Zelf is hij ook verbaasd. De metafoor is duidelijk: deze gesloten Zeeuwse mossel opent zich.

Pieter Bast (er niet bij 29 november). Pieranunzi speelt wat men wel ‘Europese jazz’ noemt. Door zijn keus voor andersoortige thema’s, omdat er klassieke elementen bij hem kunnen binnenkomen, om zijn lyriek. Nooit steriel, want ‘swing’ is er ook. Vergelijkbaar met de muziek van een Bill Evans uit de periode van ‘Re: Person I Knew’. Pieranunzi maakte veel cd’s, met vaker een ‘Dutch connection’: met collega-pianist Bert van den Brink de cd ‘Daedalus’ wings’, met bassist Heyn van de Geyn ‘Live in Paris’ en ‘Alone together’ ( Eric Vloeimans als gast) en Hans van Oosterhout beroerde de drums op zijn ‘The music of Wayne Shorter’. Chizone zou vol moeten stromen voor Pieranunzi. En mocht er sprake zijn van ‘verzoeknummers’, vraag dan naar zijn versies van Nino Rota’s ‘La dolce vita’ of ‘La Strada’ die

hij zo mooi op cd zette in ‘Fellini’s jazz’. Op vrijdag 22 november is het een jazzdrukte van belang in Den Haag. De band ‘Bongamatic’ speelt in het Institute of Social Studies, een negenmans latin-formatie met Mick Paauwe op babybas en drie vocalisten: de jonge jazz-zangeres Kim Hoorweg (vader Erwin aan de piano), salsazanger (en trombonist) Alberto Caicedo en het naar soulgeluid van Thirza Prak. In het voorprogramma het kwintet van saxofonisten Floriaan Wempe en Tom van der Zaal, toppers uit de laatste Haagse jazzlichting. In Studio 3 speelt laat die avond drummer Eric Ineke’s JazzXpress met Sjoerd Dijkhuizen op sax. Op zondag 24 november is ’s middags Frits Kaatee te gast in de Haagse Jazz Club in het Promenadehotel. Kaatee (76 inmiddels) hoort als geen ander bij Den Haag en je moet

Nederland telt ongeveer 2,7 miljoen singles. Wat is er aan de hand met deze mensen? Kunnen ze geen partner vinden? Willen ze geen partner? Zijn singles potjes waarop nu eenmaal geen dekseltjes passen? Zijn ze zielig of zijn ze losbollen die ieder weekend een andere liefde willen beleven?

Is het anders nu je een relatie hebt? Mijn vriend en ik koken nu fifty-fifty. Dat is een luxe! Hoe kijken anderen naar singles? Het is een norm dat de dingen in volgorde gaan. Huisje, boompje, beestje. Als je single bent, moet je toch weer gekoppeld worden, vindt men. Er is altijd wel een keer de vraag: zal ik je aan die en die laten zien? Singles zijn te sterk, te krachtig en te zelfstandig om een relatie aan te gaan? Ik denk dat je als single zijnde je eigen boontjes moet doppen. Je hebt zo gauw geen ander nodig. Ik denk dat je niet een partner nodig moet hebben, maar dat je met elkaar naast elkaar staat. Je boek is een ode aan de single. Is het single zijn voor jou een romantisch verleden, waaraan je nu gelukkig ontsnapt bent? Ik heb veel vrienden die single zijn.

Als een Zeeuwse mossel die zich opent Door Thijs Kramer

Door Jill Stolk

Hoe at jij toen je nog single was? Ik heb altijd maaltijden gekookt. Het was voor mij vanzelfsprekend. Er is een beeld van ‘eten alleen is niet leuk’, dus dan los je het op met een afhaalmaaltijd. Toen ik nog single was en door mijn werk laat thuis kwam ging ik altijd een half uurtje koken. Ik wilde wel lekker eten, ook voor de tv. Ik wilde niet chagrijnig worden omdat het eten niet lekker was. Dus doe je je best. Het is belangrijk dat je goed eet, of je nu een relatie hebt of single bent. Zoek of formeer een eetclub. Doe een cursus of ga op een kookreis.

Jan Willem Verkiel schrijft wielerroman

Karin Ramaker: ‘Als je single bent, moet je toch weer gekoppeld worden’. > Foto: PR

Nu ik een partner heb, kan ik de verschillen goed naast elkaar leggen. Als je lang single bent, ga je de relatie romantiseren. Alles wat je samen zou kunnen doen... Aan de single wil ik nu de nuance laten zien. Er zijn onderdelen van het partnerschap waardoor ik een beetje het single zijn miste. Momenten van alleen zijn. Voor mij is het altijd samen zijn niet te doen. Dat zit niet in mijn aard. Je hebt een man van veertig met twee kleine kinderen geïnterviewd. Je noemt hem een seconde single. Hij is volop aan het daten .... Tijdens zijn eerste date was de lange relatie nog niet afgelopen. Het was niet helemaal zuiver .... Is een datingsite een oppervlakkige zoeksite voor singles die afgaan op knappe koppies? Een vleesfabriek? En leuke gezellige date heeft als doel iemand beter te leren kennen. Ik heb zelf datingsites geprobeerd. Je moet heel scherp zijn. Wees realistisch. Verwacht nou niet dat je de prins op het witte paard tegenkomt. Je gaat uitvinden of de date bij je past. Daar gaat tijd en energie in zitten. Sommige mensen zien zichzelf al getrouwd bij de eerste date. Soms haken mensen te snel af en geven de ander geen kans. Gebruik je nuchtere verstand. Geen foto? Weg! Zijn er dingen die niet stroken met elkaar? Weg! Een datingsite is er niet bij gebaat dat jij een match vindt, want als jij een partner hebt gevonden ga je weg bij de datingsite en betaal je niet meer.

‘Het welbekende misleiden’ op de datingmarkt? Het begint al met de profielpagina. Er was een vrouw met een foto die tien jaar oud was. De man herkende haar niet. Zij ging naar hem toe en hij schrok. De date was gedoemd te falen. Het heeft geen zin. Wees vooral eerlijk. Wees trots op jezelf. Als jij je ervoor schaamt dat je vakkenvuller bent en je schrijft op dat je bedrijfsmanager bent breng je jezelf in een rare positie. Je schrijft: Mensen hebben een natuurlijke honger om diepgaande relaties te hebben .... Ik denk dat mensen niet geboren zijn om lang alleen te zijn. Ze gaan uiteindelijk op zoek naar mensen met wie ze kunnen delen. Dat heb je ook met vrienden en familie en toch is het niet hetzelfde. Uiteindelijk wil ik iemand die meer is dan een maatje, iemand met wie je geschiedenis maakt. Dan komt het gekke van de relatie om de hoek kijken. Als je een goeie partner naast je hebt, is het iemand die je gaat bevragen, je aanspreekt op karaktereigenschappen en eigen maniertjes. Een relatie is mooi. Ik vind het fijn als hij beneden fluitend het ontbijt klaarmaakt en ik nog boven aan het rommelen ben.

Het kwam wel een tikje gekunsteld op me over. NSB’er Het was de plot rondom de wraak op Klootwijk die me aan de jeugdroman Oorlogswinter (1972) van Jan Terlouw deed denken. Terlouw zet in dat boek de lezer van meet af aan op het verkeerde been. Oorlogswinter is bedoeld voor kinderen, dus dat gaat nogal expliciet. Kinderen lezen nu eenmaal minder wat er tussen de regels staat dan volwassen lezers. In Oorlogswinter is Oom Ben de steun en toeverlaat van de jonge held Michiel. Hij is aardig, dapper, brengt altijd cadeautjes mee, enzovoort. Groot is dus de verrassing als op het eind uitgerekend Oom Ben een verrader blijkt te zijn. Toen ik dit boek op mijn twaalfde las, tuinde ik er faliekant in. Verkiel doet, weliswaar omgekeerd, precies hetzelfde als Terlouw. Zoals Oom Ben overdreven sympathiek wordt neergezet, zo wordt Klootwijk overdreven antipathiek beschreven. Hij wordt consequent aangeduid met termen als ‘ploert’, ‘schijnheilige’, ‘zelfingenomen klootzak’, ‘duvelse klootzak’. Er mag geen enkele twijfel bestaan over de slechtheid van deze NSB’er. Niets laat Verkiel aan de verbeelding over, hij werkt immers toe naar de wraak die de held op de boef zal nemen. Voor de lezer die het nog niet begrepen heeft, mijmert Bram: “Ik moest denken aan wat hij onze familie had aangedaan. Ik moest denken aan wat ik hem zou aandoen”. En even later: “Waarom moest die schoft alles kapot maken? Waarom moest hij zo nodig de moffen helpen op het moment dat alles toch al verloren was voor ze? Hadden wij hem iets misdaan? ‘Verdoemde klootzak!’, schreeuwde ik naar niemand”. Het ligt er allemaal zo dik bovenop, dat je de verrassing van verre aan ziet komen. En ja hoor, op het eind zit het allemaal anders met deze Klootwijk. Maar gezegd moet worden dat de wending die Verkiel dan aan zijn verhaal geeft op geen enkele manier aangekondigd wordt, of ingebed is in eerdere gebeurtenissen. Met Moules de Zélande heeft Verkiel zeker een mooi verhaal te pakken. De stukken over de wielrenners overtuigen. Daar had hij best meer van mogen maken want daar is hij duidelijk in zijn element. De plot en de ontwikkeling van Bram voelen wat gefabriceerd aan. De bedoeling om echte Literatuur te maken, schemert er naar mijn smaak teveel doorheen. Jan Willem Verkiel: Moules de Zélande. Uitgeverij Les Iles, Prijs: € 18,95

jazz

Enrico Pieranunzi duo in Chizone

De verrassing van de maand: het concert van de Italiaanse jazzpianist Enrico Pieranunzi in Chizone (de Scheveningse Lourdeskerk) op vrijdag 29 november. Gepresenteerd door Prospero Jazz dat in die niet meer zo sacrale, maar nog altijd indrukwekkende ruimte concerten brengt die je hier verder nooit hoort. Pieranzuni is een pianist van wereldklasse die optreedt met de Nederlandse bassist Jasper Somsen. Het tweetal kent elkaar

uit 1996, van de ‘masterclasses’ die de Italiaan gaf aan het Amsterdams conservatorium waar Somsen toen net was afgestudeerd. Vier jaar later maakte Somsen een cd (‘Dreams, Thoughts & Poetry’) gewijd aan Pieranzuni’s muziek. Hij stuurde die naar Italië en Pieranunzi reageerde met “intrigerend en spannend, een aansporing om muziek te blijven maken die de harten van mensen raakt”. Inmiddels vormt hij een trio met Somsen en drummer

bewondering hebben voor zijn nooit aflatende ‘drive’en enthousiasme op al die rietinstrumenten die hij bespeelt. Van de Dutch Swing College heeft hij afscheid genomen, het reizen werd hem te veel, de jonge Haagse saxofonist-klarinettist David Lukács neemt er zijn plaats in. Op die zondagmiddag in Pavlov altsaxofonist Benjamin Herman, hier de laatste tijd vaak te horen. Zou het komen omdat hij in Den Haag ‘the real thing’ kan spelen? Op donderdag 28 november brengt Wolfert Brederode met trio zijn piano-poëzie in een ‘Tribute to Frans Elsen’ in de Regentenkamer. In Dakota (ProJazz) die dag de gezamenlijke big bands van het Haags en Rotterdams conservatorium. Voor het Grote Geluid. Bert Jansma

13

cultuur<


Olivia Vermeulen maakt overal ter wereld furore

zingt, een treurzang van Almirena over haar droeve lot. “Spannend, want iedereen kent die aria en zit erop te wachten. En hij ligt voor mij natuurlijk hoog. Maar desondanks geweldig om te doen. Ik ben zo dankbaar dat ik zulke mooie muziek mag zingen. Een groot genot voor mij, en fijn dat het voor het publiek herkenbaar is”.

Ze is veelgevraagd, de Nederlandse mezzosopraan Olivia Vermeulen die in Duitsland is neergestreken. Ze treint van Berlijn naar Amsterdam en vliegt van München naar New York alsof het niks is. Barok heeft bij haar een streepje voor. En ze is ook graag in Nederland. Dus kan ze dubbel genieten van haar rol in Händel’s opera ‘Rinaldo’ op het Haagse klassieke podium.

Vogeltjes De Lautten Compagney is een barokensemble uit Berlijn waarmee ze vaak samenwerkt. “Het is ontzettend leuk om met ze te werken. De dirigent, Wolfgang Katschner, is heel open. Zo heeft hij bijvoorbeeld een cd gemaakt met muziek van Philip Glass gemengd met muziek van Tarquinio Merula, een renaissancecomponist. Zeker niet doorsnee. Hij bedenkt ook graag gekke dingen, zoals tijdens een aria van Almirena die in een tuin over vogels zingt. Daar laat hij dan de instrumentalisten vogeltjes nadoen”.

Door Ellen Segeren

Een maand geleden konden we haar in de Philipszaal nog horen met de Holland Baroque Society, en op 29 november staat ze daar opnieuw, dan met de Berlijnse Lautten Compagney in de concertante uitvoering van ‘Rinaldo’, een opera van Händel uit 1710. De carrière van Olivia Vermeulen zit flink in de lift. In Duitsland, waar ze na haar zangstudie is blijven wonen, maar ook in Nederland is ze bepaald niet onopgemerkt gebleven. De Nederlandse Opera boekte haar begin dit jaar voor een operarol in Prokofiev’s ‘De liefde voor drie sinaasappels’, nadat ze al op andere Europese en overzeese podia furore had gemaakt. Niet gering voor een zangeres die haar studie pas in 2007 afsloot. Ze vertelt: “Ik heb in het Duitse Detmold gestudeerd en ben daarna naar Berlijn gegaan. Nog tijdens mijn studie kreeg ik daar een baan bij het Rundfunkchor, en ik kreeg een Duitse vriend. Zodoende ben ik in Duitsland blijven hangen. Ik heb wel erge heimwee naar Nederland, ik mis het enorm. ’s Zomers ben ik er veel en ook door het jaar heen regelmatig om te zingen. Mijn familie woont gelukkig in het oosten van Nederland, tussen Arnhem en Nijmegen, waar ik ben opgegroeid, maar sinds ik in Duitsland woon, heb ik een ander begrip van afstanden. Reizen vind ik niet zo’n probleem meer”. Gevangen De rol van Almirena, die ze in de Philipszaal zingt, is een uitdaging, vertelt ze. “Ik ben mezzo en de rol is eigenlijk bedoeld voor een sopraan. Maar als je de opera’s van Händel op de historisch correcte manier uitvoert, liggen ze een halve toon lager dan ze in de huidige stemming zouden klinken. Dat is in deze rol voor mij precies haalbaar. De andere sopraanrol, die van Armida, zou ik niet

‘Sinds ik in Duitsland woon, heb ik een ander begrip van afstanden. Reizen vind ik niet zo’n probleem meer’

Begin 2014 verschijnt een nieuwe cd van haar met dit orkest van aria’s van Venetiaanse componisten uit de barok die nooit eerder zijn opgenomen. “Ze komen uit een archief in Berlijn dat een hele tijd verdwenen is geweest. Het is waarschijnlijk tijdens de DDR-tijd in Rusland bewaard en is herontdekt. Samen met Wolfgang ben ik in dat archief gedoken en hebben we er een programma uit samengesteld. We hebben de aria’s al een paar keer als concert uitgevoerd, maar als de cd uit is, gaan we er zeker vaker mee het podium op”.

De carrière van Olivia Vermeulen zit flink in de lift. >Foto: Felix Broede

kunnen zingen, die ligt te hoog. Maar in bijna alle opera’s van Händel zit wel een rol die iets lager ligt”. Met ‘Rinaldo’ schreef Händel zijn eerste Italiaanse opera, bedoeld voor

een theater in Londen, de stad waar hij daarna bleef wonen. Het personage Almirena is een jong meisje dat verliefd wordt op de kruisridder Rinaldo, die haar liefde beantwoordt.

Tovenares Armida steekt een spaak in het wiel en neemt Almirena gevangen. Dat is het moment in de opera waarop Olivia Vermeulen de beroemde aria ‘Lascia ch’io pianga’

Lautten Compagney met solisten onder leiding van Wolfgang Katschner. ‘Rinaldo’ van Händel. Vrijdag 29 november, 20.15 uur, Dr Anton Philipszaal, Den Haag. Meer informatie: www.ldt.nl, www.oliviavermeulen. com en www.lauttencompagney.de


Lautten Compagney Berlin Händels Rinaldo

Opwindende aria’s, spectaculaire muzikale effecten en een bonte orkestratie. Händel wist precies wat het operapubliek wilde horen in zijn Italiaanse opera Rinaldo. Het vermaarde Berlijnse barokensemble Lautten Compagney belooft een concertante voorstelling vol vaart. Met een Nederlands tintje: de sopraan Olivia Vermeulen schittert als Almirena.

info & kaartjes

volg ons

070 88 00 333 www.philipszaal.nl

@TheaterDenHaag aanhetspuiplein

info & tickets

070 88 00 333 www.philipszaal.nl

14>cultuur


Bij de gemeentelijke blijk van waardering voor een kunstenaar die Den Haag op de kaart zet, de Ouborgprijs, hoort, behalve een bedrag van € 10.000,–, een tentoonstelling in het Gemeentemuseum. Stroom gaf tegelijk een schitterend boek van Marcel van Eeden uit.

Tekeningen uit: Marcel van Eeden, Sammlung Boryna, 2009, Gemeentemuseum Den Haag

De karbonade in de kunst van Marcel van Eeden

Ouborgprijs voor fenomena Door Egbert van Faassen

De ‘Sammlung Boryna’, onlangs door het Gemeentemuseum aangekocht en nu in het kader van de Ouborgprijs getoond in de projectenzaal, is een veelkantig geheel. Het is een herschepping van een collectie kunst van geesteszieken, samengesteld door een Boryna geheten personage. Alle werken tonen de bewonderenswaardige tekenvaardigheid van Marcel van Eeden. Volgens de bijschriften, die de tekenaar levert, zijn er nogal wat gemaakt door heel andere kunstenaars, zoals de beeldhouwer Johan Grab, de vindingrijke O. Wirtz, die een hakbijl in de ruimte laat zweven om zijn vraag of de moderne kunst door managers wordt beheerst kracht bij te zetten, of de veelzijdige Therese Bergmann. Al

die tekeningen zijn voorzien van het stempel met de initialen van de verzameling: SB. Ook groot in wit aangebracht op de zwart geschilderde wand, waar het merendeel van de tentoongestelde werken op zijn gehangen. Het publiek wordt enkele malen beschimpt met de fraai gekalligrafeerde kreet ‘Motherfucker’. Ook lezen we enkele malen over ‘de eenzaamheid van de moderne kunst’. Deze wordt geïllustreerd door een ster, een geel stripachtig monstertje en ook door een pornografisch beeld van een paring. Twee donkergrijs geschilderde ruimtelijke dingen staan voor de tekeningen opgesteld, waarvan één refereert aan de beeldtaal van het constructivisme en een tweede meer aansluit bij het werk van Johan Grab zoals gepresenteerd door Marcel van Eeden. De namen van de kunstenaars en

de beelden zijn allemaal door Marcel van Eeden gevonden in oude publicaties, door elkaar gehusseld en opnieuw samengevoegd. Wanneer u tevergeefs in uw geheugen navraagt wie die ene kunstenaar ook alweer was, kan het heel goed dat hij voor het eerst opduikt in deze tekeningen. Marcel van Eeden had ze niet in een andere tijd kunnen maken. Juist de afgelopen decennia is er een overvloed aan beeldmateriaal beschikbaar op internet, maar ook in oude boeken en ander drukwerk, dat soms voor een schijntje wordt aangeboden. Dat is een rijke bron, waaruit Van Eeden zijn keuzes maakt. Hij koos er voor alleen beeldmatertiaal van voor 1965 te gebruiken. Dat is zijn geboortejaar. Tegelijk liep het modernisme in de kunst toen wel ongeveer op zijn einde. Die keuze heeft een levensbeschouwelijk aspect, voor je ge-

boorte ben je er evenmin als na je dood. Maar als kijker kan je bijvoorbeeld denken aan het sterfjaar van Le Corbusier (1965). Verhaallijnen Hoe dan ook, Van Eedens onderwerpen vormen een staalkaart van beelden uit het recente verleden. Ze worden aaneengeregen door verhaallijnen, die altijd wel iets met kunst te maken hebben en tegelijk met de duistere kanten van het leven, wat die kunst weer extra spannend maakt. Verschillende personages raken van de ene in de ander functie verzeild. We krijgen geen inzicht in hun zieleroerselen, maar we volgen wel hun stormachtige carrière. Matheus Bornya was, behalve verzamelaar, ook nog eens een schaker, wiens partijen in een door Marcel van Eeden getekend boekje zijn verzameld. Overigens

zijn er zalen in zijn verzameling, die geheel aan de Amerikaanse abstractexpressionist Franz Klien zijn gewijd. Voor de kijker betekent dat dat hij ook een lezer wordt, die actief de losjes verbonden brokstukken probeert te verbinden. Voor Marcel van Eeden heeft het nog een andere functie: “Ik vind het leuk om moderne kunst te maken, maar dat mag niet meer. Of vrije expressie, dat mag ook weer niet. Maar wel als je het inbedt in een verhaal”. Verschillende verhalen, die Marcel van Eeden eerder maakte, zijn nu gebundeld in de aan de Ouborg-prijs verbonden publicatie (‘N 50 51 40.9 E 3 24 1.3’). De titel wordt gevormd door de coördinaten van een straat in het Vlaamse Waregem waar in 1919 een ongeval plaatsvond, waarbij de jongen Marcel Tijtgat om het leven kwam. De aan ‘Waregem’ gewijde tekeningen zijn recent ge-

15

cultuur<


Opera over vrouw die haar kinderen doodt

Cherubini keert terug naar Koninklijke Schouwburg Opera2Day heeft weer iets bijzonders: een productie van Cherubini’s ‘Médée’, ontdaan van talrijke in de loop van twee eeuwen aangebrachte veranderingen en coupures. Beethoven, Wagner, Brahms en vele andere bekende componisten kwamen woorden te kort om hun bewondering te uiten voor dit muziekdrama, waarin een moeder haar twee kinderen doodt. Elke overeenkomst met recente gebeurtenissen berust op toeval. Door Aad van der Ven

De Franse opera keert terug naar Den Haag. Opera2Day bereidt een productie voor van ‘Médée’ van Luigi Cherubini, het meesterwerk van een ooit prominente Italiaanse componist. Gerepeteerd wordt in een prozaïsche ruimte op de bovenste etage van een kolos in de Binckhorst. Maar weldra zien de zangers en de orkestmusici zich omringd door de smaakvolle elegantie van de Koninklijke Schouwburg, waar Cherubini zich thuis zal voelen. Daar traden in de 19de eeuw talrijke Franse toneel- en operagezelschappen op. Frans was immers de voertaal van de hogere klasse in het diplomatieke centrum Den Haag. Serge van Veggel, initiatiefnemer van Opera2Day en regisseur van deze productie, knoopt met deze enscenering van één van zijn lievelingsopera’s aan bij een roemrijk stukje Haagse geschiedenis. “In 1804”, zegt hij, “werd de Koninklijke Schouwburg voor de Franse opera in gebruik genomen op initiatief van de burgerij. Na jarenlange omzwervingen kreeg de opera eindelijk een thuis in Den Haag. De zaal werd geroemd om de combinatie van gesproken tekst en gezongen muziek. Dit verleden heeft ons geïnspireerd tot deze keuze”.

aal tekenaar maakt, maar staan aan het begin van het boek. De chronologie van de verhalen wordt gevolgd, niet die van het ontstaan van de tekeningen. Die zijn, doorsneden met

‘Ik vind het leuk om moderne kunst te maken, maar dat mag niet meer. Of vrije expressie, dat mag ook weer niet. Maar wel als je het inbedt in een verhaal’ zwart, dicht tegen elkaar aan gezet, de ene groter afgedrukt dan de andere (in het echt ontlopen de maten elkaar niet zoveel). Tot aan de schut-

Opera2Day, een in Den Haag gevestigde stichting, produceert zowel opera’s in het traditionele genre als voorstellingen waarvan vormgeving en locatie hoogst ongewoon zijn. Zo kwam vorig jaar naast Mozarts ‘Don Giovanni’ ook ‘Dolhuys Kermis’ tot stand, een voorbeeld van theater

waarbij het publiek zich door het voormalige NEBO-ziekenhuis aan de Scheveningseweg bewoog. De bekendste opera van Cherubini (17601842), met een zware hoofdrol die ooit door Maria Callas in vuur en vlam werd gezet, is wel eerder in Nederland opgevoerd. De Nationale Reisopera deed dat bijvoorbeeld in 2007, met Elzbieta Szmytka als Medea, zoals de hoofdpersoon hier in het algemeen wordt aangeduid. Maar daarbij ging het om de bewerkte Italiaanse versie, die een groot verschil – doorgecomponeerde overgangspassages in plaats van gesproken fragmenten – laat zien met het origineel.

Vorm Opera2Day keert terug naar de oorspronkelijke vorm. Maar wel met voor dit doel geschreven Nederlandse teksten, die de aria’s, duetten en koorepisodes met elkaar verbinden. De enscenering van het op een tragedie van Euripides, gebaseerde werk, waarin een door haar partner verraden vrouw uit wraakzucht de twee kinderen van beiden vermoordt, moet niet eigentijds maar tijdloos worden. Van Veggel: “Ik heb het gevoel dat we het verhaal zouden doodslaan door expliciet te verwijzen naar recente voorbeelden, ook in Nederland. Ik ben er ook niet op uit om begrip te kweken. We moeten accepteren dat dit een amorele mythe is. Dat maakt het ook zo bijzonder. Rond 1800 met een dergelijke opera komen, daarvoor was moed nodig. Cherubini heeft ook komische opera’s geschreven. Dat was het genre dat twee eeuwen geleden vaak in de Koninklijke Schouwburg werd opgevoerd. Deze opera stond daar een beetje buiten. Bij dit verhaal voelde men zich onbehaaglijk. Dat valt te begrijpen”. Het verhaal koerst rechtstreeks op de catastrofe af. Er zijn geen aangename zijpaden of andere luchtige terzijdes. En alles draait om Medea zelf, ook al moet zij aan het begin enige tijd in de coulissen wachten voordat haar ex Jason en diens nieuwe geliefde zijn uitgepraat. Medea is bij Euripides geen psychotische moordenares, maar een tragisch personage, heen en weer ge-

slingerd tussen liefde voor haar kinderen en verzengende gevoelens van wraak. Het is vooral die tragische tweespalt die Cherubini met zijn geladen muziek gestalte geeft. Strenge muziek is het, geworteld in de classicistische stijl van Gluck, maar ook vooruitwijzend naar het 19de-eeuwse muziekdrama. Beethoven, Weber, Schumann, Brahms, Wagner, zij allen waren diep onder de indruk van juist dit muziekdrama van hun Italiaanse collega. Eisen De sopraan die de titelrol in haar curriculum kan zetten heeft bij operahuizen voortaan een streepje voor. De vocale partij stelt hoge technische eisen en vraagt veel uithoudingsvermogen. De Italiaanse Capucine Chiaudani en de Amerikaanse Maribeth Diggle nemen die rol tijdens de serie voorstellingen dan ook afwisselend voor hun rekening. De Argentijn Dario Schmunck, die vooral naam heeft gemaakt in vrij lichte tenorpartijen (Mozart, Rossini), blijkt als Jason onvermoede kracht te bezitten. Verder werken Alexandra Schoeny, Laura Pisani, Barbara Kozelj en de geroutineerde Nederlandse, tegenwoordig in Wenen wonende bariton Huub Claessens mee. Tegenover de tijdloosheid van de enscenering staat de historische authenticiteit van de muziekinstrumenten. “Juist die twee kanten in de benadering van een dergelijk werk wilde ik naast elkaar hebben”, aldus Serge van Veggel. Behalve in Den Haag wordt de productie ook in Schiedam, Alkmaar en Rotterdam opgevoerd. In al die steden worden scholieren ingeschakeld, van wie verwacht wordt dat zij niet alleen braaf op hun stoel in het theater blijven zitten maar ook even aan de handeling meedoen. De manier waarop dat gebeurt moet nog even een geheim blijven. Opera2Day met ‘Médée’ van Cherubini. Muzikale leiding: Hernán Schvartman. Regie: Serge van Veggel. Licht: Uri Rapaport. Kostuums: Joost van Wijnen. Met solisten, koor en orkest. Maandag 25/11, dinsdag 26/11, woensdag 27/11 en vrijdag 6/12, 20.15 uur, Koninklijke Schouwburg.

bladen toe zie je alleen maar tekeningen. Achterin een dun katern met teksten. Eén is gewijd aan de prijs. Schrijfster Alexandra Penrhyn Lowe laat de verhaallijn, die in de tekeningen in 1956 blijft steken, tot een bloedig einde komen in Den Haag, in 1965. Terwijl je je vergaapt aan die fenomenale tekenhand, doemen nogal wat vragen op. Waarom duikt toch steeds die vette, rode karbonade op? Vlees kreeg zelfs een dubbelpagina met de tekst ‘Matheus’ (Bornya) dream’. Wel, zegt Marcel, vroeger drukten tijdschriften alleen advertenties af in kleur. “En ik vind het fijn om te tekenen”. De Ouborgprijs 2013: Marcel van Eeden. Gemeentemuseum, Stadhouderslaan 41, tot en met 16 februari 2014. www.gemeentemuseum.nl Marcel van Eeden: N 50 51 40.9 E 3 24 1.3; Tales of murder and violence, € 25,–

Huub Claessens (Créon) en Maribeth Diggle (Médée) tijdens een repetitie. >Foto: Dayna Casey

16>sport


De emancipatiestrijd van de ADO Den Haag vrouwen duurt voort

Toewerken naar een prestatieklimaat ADO Den Haag Vrouwen is teleurstellend aan het seizoen begonnen. Nu de competitie twee weken stil ligt, is het tijd de tussenbalans op te maken. Over wat er mis ging, waarom het allemaal beter wordt en de verre toekomst. “Dankzij onze Academie kunnen we aan een prestatieklimaat werken”. Door Arnout Verzijl

Met een schitterende treffer in de laatste minuut voorkwam Lineth Beerensteyn afgelopen weekeinde een negatief clubrecord. De 2-3 zege bij FC Utrecht betekende de eerste winstpartij na vijf duels zonder overwinning van de voetballende vrouwen uit Den Haag. Dat werd flink gevierd in de kleedkamer. Niet zozeer de drie punten, maar vooral de overwinning op zich zorgde voor een zucht van verlichting, die tot ver achter de duinen hoorbaar was. Toegegeven: we zijn verwend in Den Haag. ADO was in 2007 één van de zes participerende teams in de inaugurale Vrouwen Eredivisie. De club speelde sindsdien vrijwel altijd mee om de bovenste plaatsen. Met als absoluut hoogtepunt de dubbel twee jaar geleden. In 2012 veroverden de Haagse voetbalvrouwen zowel de landstitel als de beker. Het spreekwoordelijke dak ging eraf in het Kyocera Stadion. Topscorer en international Renate Jansen (22) is er al sinds 2007 bij. “Het kampioensteam van 2012 is het beste elftal waarin ik ooit heb gespeeld. In één woord geweldig. Daarna vertrokken er twaalf spelers en moesten we helemaal opnieuw beginnen”. Diverse meiden gingen spelen bij Ajax en PSV, anderen kozen voor een buitenlands avontuur. Ondanks de mutaties draaide ADO vorig seizoen goed mee. “We wonnen zelfs de beker door FC Twente in de finale te verslaan, een geweldige prijs”, zegt Jansen. “Maar dit jaar verloopt tot nu toe moeizaam. Na een goede voorbereiding bleken we toch niet voldoende op elkaar ingesteld. We kwamen in een dip terecht en hebben veel punten verloren”. Er moesten begin dit jaar opnieuw vijf nieuwe meiden worden ingepast. “Weet je, met zoveel verschuivingen kan het altijd twee kanten op. Vorig jaar pakte het positief uit, nu minder”, verzucht de spits van ADO Den Haag Vrouwen. “We blijven keihard werken en ik verwacht zeker dat we in de tweede helft van de competitie meer punten gaan pakken”. Stichting Kees Punt is naast één van de sponsors van het team ook voorzitter van Stichting ADO Den Haag Vrouwenvoetbal. Sinds anderhalf jaar opereert deze stichting onafhankelijk van de NV ADO Den Haag. “We runnen met een kleine groep ons eigen voetbalbedrijfje. Dat is veel werk. We moesten op het 0-punt beginnen. De totale overgave van de meiden, die er echt alles voor over hebben, inspireert ons allemaal. Er zijn vrouwenteams die deel uitmaken van de voetbalclub, zoals FC Twente en Ajax. Die werken met budgetten die wel drie à vier maal hoger zijn dan bij ons. Wij kunnen niet meer regelen dan een onkostenvergoeding en een stageplek”. De begroting van ADO Den Haag Vrouwen bedraagt ongeveer 225.000 euro. Er wordt hard aan fondsenwerving gedaan. Om de toekomst van het vrouwenvoetbal in Den Haag van een steviger fundament te voorzien en om een regionaal prestatieklimaat te creëren, is onlangs de ADO Den Haag Vrouwen-

International Renate Jansen in actie tegen Telstar. > Foto: Patrick Dolkens

voetbal Academie opgericht. “We willen de organisatie breder trekken. Op termijn moeten we een A1 hebben, een tweede elftal. Het bestaansrecht voor vrouwenvoetbal is er. Bijna zijn we net zo groot als hockey. Er is alleen tijd nodig”, aldus Punt. De Academie is vooralsnog bestemd voor talentvolle meiden onder 11 jaar die lid zijn van een voetbalclub en is gestart in samenwerking met sportclub Monster. Tijdens de herfstvakantie waren er meer dan honderd dolenthousiaste meiden aan het trainen. Het programma van de ADO Den Haag Vrouwen Voetbal Academie bestaat uit twee reeksen van vijf voetbaltrainingen door trainers en speelsters van het team, tot en met maart 2014. De beste meisjes krijgen daar bovenop nog eens vier masterclasstrainingen. Hoofdtrainer van de Academie is Alex Scholte. “Er is hier zo veel talent”, aldus Sarina Wiegman, al jaren de inspirerend vaandeldraagster van het vrouwenvoetbal in de regio. “Het niveau gaat jaarlijks omhoog, maar het kan nog veel beter. Daarom willen we ook meiden, die niet in de nationale selecties zitten, een prestatieklimaat bieden. Het is de bedoeling de Academie zo snel mogelijk uit te bouwen naar de hogere leeftijdscategorieën”.

Dat de mogelijkheden voor talentvolle vrouwen beter zijn geworden, bewijst Mandy van den Berg (23). De Oranje-international dwong in het kampioensjaar van ADO Den Haag Vrouwen een profcontract af in de Zweedse competitie. Ze is nu speelster van Vittsjö Gik en als haar zaakwaarneemster Angela Verdoes goed onderhandelt, wordt haar transfervrije status binnenkort omgezet in een nieuwe verbintenis. “Ik heb in Zweden een full-profcontract. Niet dat ik zeven auto’s voor de deur heb, maar ik kan er van rondkomen. Ik hoef er niet bij te werken en dat is echt fantastisch. Ik leef de droom die ik mijn hele leven heb nagestreefd. Elke dag realiseer ik me dat. Nú is het zover”. Oranje Zaterdag speelt Van den Berg met Oranje de laatste WK-kwalificatiewedstrijd van het jaar. Op Woudestein in Rotterdam, tegen Griekenland. Ze trainde de afgelopen twee weken mee met ADO Den Haag omdat de competitie in Zweden eind oktober voorbij was. Wat was het grootste verschil met toen ze weg ging? “Ik heb veel nieuwe gezichten gezien, maar dat is logisch. Ik ben nu twee jaar weg. In het eerste jaar waren er twaalf nieuwe vrouwen, nu

weer vijf. Ik vond het ontzettend leuk weer even ‘thuis’ te zijn, want zo voelt ADO voor me. Het is een leergierige groep waar alles om voetbal draait. Vergeet niet dat wij het in ons eerste jaar van de Eredivisie ook

‘Het bestaansrecht van vrouwenvoetbal is er’ niet eenvoudig hadden. De jaren erop ging het erg goed. Dat konden we alleen bereiken doordat de groep grotendeels intact bleef en we ons door konden ontwikkelen. ADO is nu weer opnieuw moeten beginnen. Het niveauverschil ligt in Nederland te ver uit elkaar. Er zijn veel jonge speelsters doorgeschoven. Eigenlijk zouden ze nog in de jeugd moeten spelen. Erg is het niet, maar het heeft wel tijd nodig”. Ook Van den Berg gelooft in het nut van de ADO Den Haag Vrouwen Academie. Ze noemt het zelfs een geweldig initiatief. “Omdat het iets zegt over de ambitie die ADO heeft. De club is vastberaden om het vrouwenvoetbal naar een hoger plan te tillen.

Dit zijn extra faciliteiten die daar voor nodig zijn. Jonge meiden vroeg de kans geven om beter opgeleid te worden. Er is in Nederland nog te weinig kader voor meidenvoetbal”. De gunfactor van ADO Den Haag Vrouwen is hoog. Er is erkenning voor hun idealen en de offers die daarvoor gebracht worden. Alle vrouwen hebben een baan, of volgen een zware studie. Daarnaast trainen ze vier keer per week en hebben ze een wedstrijd. Hun overgave sorteert effect. Renate Jansen, die volgende week haar opleiding Sport en Bewegen succesvol afrondt, realiseert zich dat spelen in ADO 1 ook een voorbeeldfunctie inhoudt: “In het dagelijkse leven merk ik dat niet. Wel via social media en rondom de wedstrijden. Op de foto gaan, handtekeningen uitdelen. Dat is echt heel leuk”. Mandy van den Berg adviseert jonge meiden altijd de beste te willen zijn. “Dat is waar het primair om gaat. Alles willen winnen staat voorop. Maar, behoud het plezier! Ik heb er elke dag lol in en alleen dan kun je het volhouden. Meiden in Nederland moeten er ontzettend veel voor doen om de top te halen. Dat besef, daar moet je van doordrongen zijn. Het topsportklimaat wat de Academie wil kweken, helpt om dat besef te realiseren”.

17

sport<


‘Blikkie Terug’ viert het Haagse voetbalverleden

Door Martin van Zaanen

een heuse Haagse voetbalreünie, waarbij het eerste exemplaar in ontvangst werd genomen door sportwethouder Karsten Klein. Oud-scheidsrechter(sbaas) Leo van der Kroft was van de partij en Aad de Mos, maar ook mannen als André Wetzel, Theo van den Burch, René Pas, Wim van Laar, Hans Lamens, Kees Mol, Wout Pronk, Dick Jol, Willem Post, Leen de Graaf en John Bolman. Zonder uitzondering toonden ze zich onder de indruk van het gepresenteerde werk. Dat bevat 336 bladzijden, is 1,7 kilo zwaar, heeft 1111 foto’s en illustraties en barst bijna van de smakelijke anekdotes uit elkaar. In grote lijnen behandelt het de jaren vijftig tot en met tachtig uit de vorige eeuw. Voor liefhebbers van het Haagse voetbalverleden één groot feest der herkenning. De lijst van namen die aan bod komt, is lang maar voornaam. Wat te denken van Omer en Bert Kouer, Jacob Brik, Wim en Fred Prosman, Henk Houwaart, Herman Choufoer, Theo Godschalk, Jan Villerius, Jan Teske, Mick Clavan, Carol Schuurman, Boudewijn de Geer, Guus Haak, Gerrit van Dijk, Rob Baan en Jan Renooij. Niet alleen bekende namen komen aan bod, maar ook de mindere goden die op hun manier een rol speelden in die gouden, bijna magische periode van het

BLIKKIE TERUG

Onlangs rolde het 25ste boek van Chris Willemsen van de persen. Het heet ‘Blikkie Terug’ en past niet alleen bij deze tijd omdat de feestdagen eraan komen, maar ook omdat de nostalgie ervan afdruipt. Ruim drie decennia aan Haagse voetbalhistorie trekken tot in het kleinste detail aan de lezer voorbij.

De Moeder Aller Nederlagen (voetbalverhalen), De Moord op Maradona (voetbalroman), Het Wezen van de Liefde (gedichten), Jankende Gitaren & Gebroken Akkoorden (muziekverhalen), Ik, Jol (biografie Dick Jol), Dossier Wilders (gebundelde uitspraken Geert Wilders), Earringgek (samen met Golden Earring-verzamelaar Cees van Rutten); een greep uit het almaar groeiende œuvre van Chris Willemsen (60). En dan ligt nu ‘Blikkie Terug’ in de schappen. Een viering van de Haagse voetbalcultuur van toen, een omvangrijk werk dat Willemsen zelf omschrijft als een belevingsepos. De presentatie was vorige week maandag en het is niet onopgemerkt voorbij gegaan. Volle bak in de Sir Winston Entertainment Club op het Generaal Eisenhouwerplein in Rijswijk. Het werd

plaatselijke voetbal. Ook bevat het een aantal scherpe stellingnamen en onthullingen in de vorm van bekentenissen over destijds verzwegen betalingen. Voor alles een boek om lekker lang doorheen te dribbelen. Chris Willemsen: “Op het laatste moment heb ik besloten er deel 1 op te zetten. Zo zet ik mezelf onder druk om met een vervolg te komen. Hoewel … druk is niet het juiste woord. Het was een monsterproject, maar ik hoefde niet naar materiaal te ‘harken’. Wat mij betreft is het Haagse voetbal een bron die nooit opdroogt. Een genot en een voorrecht het te mogen maken”.

Chris Willemsen

‘Zo Haags voetballen we nooit meer’, is de kreet waarmee het boek wordt aangeprezen. Wat is typisch voor Haags voetbal? “Vooral het onophoudelijke spervuur van rake opmerkingen van de voetballers. Daar lopen ijzersterke personages tussen. Het was een rijk voetballeven met een ontelbaar aantal clubs en clubjes met allemaal hun eigen cultuur”. Zou hij zichzelf als voetbalromanticus willen omschrijven? Willemsen: “Jazeker. Ik snap best dat er mensen zijn die op hun voorhoofd tikken wanneer ik zeg dat ik uren naar een oude Haagse voetbalfoto kan kijken. Maar die mensen kijken zelf waarschijnlijk naar The Voice Of Holland en daar hou ik me weer geen seconde mee bezig. De periode die in ‘Blikkie Terug’ wordt beschreven was uniek, die verhalen moesten voor het nageslacht worden bewaard. De wethouder zegde toe dat het wordt opgenomen in het Haags Gemeentearchief. Van alles ben ik daar misschien nog wel het meest trots op”.

BLIKKIE TERUG Haagse voetbalcultuur van toen Haagse voetbalcultuur van toen

Chris Willemsen Collage van beelden uit het boek ‘Blikkie Terug’.

Cultuurreis Reclameman Willemsen is naast oudvoetballer en oud-medewerker van de HVB, onder andere ook oud-journalist van de Haagsche Courant. Met inmiddels een fraaie rij boeken op zijn naam. Hoe voelde het om de meest recente productie in handen te krijgen? “Altijd weer bijzonder. De jaren die ik heb gevoetbald, alles wat ik daarbij heb meegemaakt, ik zou het zo weer willen overdoen. Zie het maar als een cultuurreis door Den Haag en haar voetbalverleden. Het is associatief geschreven en heeft de kenmerken van een roman, waarbij alles uiteindelijk in elkaar haakt”.

‘Blikkie Terug’ van Chris Willemsen. ISBN 9-789082-110609. onder meer verkrijgbaar bij Boekhandel Paagman, Van Stockum en Couvée. Tevens te bestellen bij blikkieterug@ haaglandenvoetbal.nl.

Marc

Gebitsbeschermers

De verontwaardiging was groot vorige week zondag. De commentaren in de ochtendkranten waren niet mals en de kenners vielen over elkaar heen en wensten hem een levenslange verbanning van de hockeyvelden. Het werd veelal gezien als een opzettelijke en doelgerichte actie met vreselijke gevolgen en daar moet een gepaste straf op volgen. Het gaat over de stick van Valentin Verga die op de mond en kaak van Seve van Ass belandde. Vooruitlopend op de uitspraak van de tuchtcommissie van de KNHB heeft Amsterdam Valentin voor drie wedstrijden geschorst. Een terechte beslissing en ook de tuchtcommissie zal haar werk naar behoren doen.

Chris Willemsen

BLIKKI Haagse voetb

De algemene mening is nu dat gebitsbeschermers ook bij de senioren (en zelfs in de top) verplicht zouden moeten worden gesteld. Want dat heeft, zo betoogt men, het incident met Van Ass toch tenminste wel aangetoond. De medische commissie van de KNHB heeft dit inmiddels ook al als bindend advies bij de hockeybond neergelegd. Mosterd na de maaltijd. Waarom zou die verplichting juist nu moeten worden opgelegd? Waarom niet al 5in jaar Nergens op de hele wereld werd het voetbal degeleden? tweede Toen helftwas vande de vorige hockeybal toch ook al hard en eeuw zo intens beleefd als in Den Haag. Dat is geen chauvinisme, dat de sticks toch ook al van stijf is echt Was het toen nietlangs de waar. Blader door Blikkie Terug en lees enkunststof. kijk hoe het was. Wandel nodig om gebitsbeschermers te duizenden namen en gebeurtenissen. Over verdwenen clubs, reclameloze verplichten? Er heerst blijkbaar shirts, legendarische trainers, cafévoetbal, afkeuringslijsten, pupillenlatten, altijd een grote behoefte om correct opkoude te treden na eeneeuwige ernstig bruine ballen, zwarte betalingen, overledenen, douches, Enzaalgiganten, dat betekent dus talenten, ratjes, journalisten, kampioenen,ongeluk. krantjes, en nog veel (vaak) extra regels. Een stukje meer waaronder de nodige staaltjes Haagse voetbalhumor. reactief regeren.

BLIKKIE TERUG Haagse voetbalcultuur van toen

Wees niet somber dat die tijd nooit meer terugkomt. Allesvan watgebitsbebegint, zal Het verplichten is een betutteling namelijk ooit eindigen, dus ook het plezierschermers en de kameraadschap op en rond zonder kunnen. het voetbalveld. Laten we blij en dankbaarwaar zijn we datecht we het hebben meegeAls iemand zo’n ding niet wil maakt. Met z’n állen hebben meegemaakt.dragen Voor ons was voetbal houvast, dan is het toch zijn of eigen verantwoordelijkliefde en cultuur tegelijk. Het was gedeeldhaar genot, het was van hoog tot laag heid? Volwassenen moet je als puur Den Haag. volwassenen behandelen. Ze zijn oud en wijs genoeg en heel goed in staat om de gevaren van het spel in te schatten. Daar doet een ongeluk als dat van vorige week niets aan af. En als je een bitje verplicht stelt waarom dan ook geen verplichte bescherming voor je edele delen (een zogenaamde tok). Want zo’n bal zal maar tussen je navel en knie met zo’n honderd kilometer per uur terechtkomen. Dan piep je wel anders. Marc Delissen Voormalig hockeyer en advocaat bij Delissen Martens advocaten belastingadviseurs mediation

18>sport


Erik van Driel werkt met hockeydames aan de toekomst

‘HDM krijgt steeds meer een topsportcultuur’ De hockeydames van HDM presteren wisselvallig in de hoofdklasse. Maar het directe succes staat voor de Hagenaars dan ook niet op de eerste plaats. Het jonge team van Erik van Driel richt zich vooral op de toekomst. Door Klaas-Jan Droppert

HDM staat momenteel negende met vier punten voorsprong op de degradatieplaatsen. Een veilige positie is bereikt, maar die kan door wisselvalligheid ook zomaar weer verspeeld worden. Coach Erik van Driel kan er inmiddels mee omgaan, maar zit eigenlijk nooit rustig op de bank. “In degradatieproblemen zouden we niet mogen komen, maar eerlijk gezegd kijk ik meer omlaag dan omhoog. Er gebeurt veel dit seizoen, zodat het moeilijk is om er een peil op te trekken. Goede en slechte wedstrijden wisselen elkaar af. Het is wel jammer dat we de goede lijn van vorig jaar niet kunnen doortrekken”. De 35-jarige coach heeft wel een verklaring voor de wisselvalligheid. “We zijn dit seizoen vijf speelsters met hoofdklasse-ervaring kwijtgeraakt. Momenteel bestaat onze verdediging uit twee meisjes van 18 jaar en zelfs eentje van 17 jaar. Dan ben je kwetsbaar. Als ook nog Leonoor Schiphorst, de meest ervaren speelster, met een kruisbandblessure uitvalt, dan is de balans in het team eigenlijk zoek”. Het zorgt ervoor dat HDM enorm afhankelijk van topscoorster Pien van Nes wordt. “Qua goals wel, maar dat moet je wel in perspectief blijven zien. Ze komt vaak, mede door haar strafcorners, in scoringspositie. Dus dan is het ook niet raar dat ze vaak scoort. Maar of we afhankelijk van

haar zijn? Is Barcelona of Real Madrid afhankelijk van Lionel Messi en Cristiano Ronaldo? In zekere zin wel, maar ook zonder hen zouden die ploegen bovenaan staan. Zo is het bij HDM ook. Je moet ook weer niet te veel druk op haar schouders leggen. Pien is pas 23 jaar”. Topsport Veel meer dan met de huidige resultaten is Van Driel met de toekomst bezig. Gezien het jeugdige karakter van de ploeg kan er in de toekomst iets moois groeien. “Als dit team tenminste bij elkaar blijft. Moet lukken, want het is een hecht team met meiden die allemaal het clubgevoel hebben”. Om beter te worden heeft de coach wel een aantal zaken veranderd. “HDM krijgt steeds meer een topsportcultuur. Het doel van de club is om leuk hockey met eigen jeugd te spelen. Voorheen was er sprake van puur degradatiehockey. Dan stonden de routiniers op in de wedstrijden waar het om ging, maar lieten ze overige wedstrijden vaak schieten. Maar ik vind dat je in alle wedstrijden goed hockey moet laten zien om zo snel mogelijk bij de degradatieplekken weg te komen”. Verschil Van Driel is dus nog niet klaar met de klus die twee jaar geleden begon. Toen werd hem na het opstappen van Herman Kruis gevraagd om in de laatste twee competitieduels de honneurs waar te nemen. Nu is hij bezig aan zijn tweede volledige seizoen. Daarvoor was Van Driel speler, jeugdtrainer en assistent bij Heren 1 van de Haagse club. “Er is wel een verschil tussen het coachen van een herenen een damesteam. Je moet bij de dames met meer dingen rekening hou-

den. Als je een grote bek geeft, blijft dat bij dames soms langer hangen, terwijl jij het alweer vergeten bent. Dames zijn vaak stiller als ze onzeker worden, terwijl heren het nog wel eens van zich afschreeuwen. Daarom moet je meer persoonlijke aandacht geven. Al is het ook niet zo dat je elke week om de tafel moet gaan zitten. Maar zolang je geen onzin verkoopt, blijf je als coach altijd overeind”.

‘Als je zoals ik lang wilt blijven coachen moet je niet ieder jaar van club wisselen. Dan is de vijver met clubs zo leeg’ Waar zijn loopbaan hem verder brengt, dat ziet hij wel. “Het komt gewoon op mijn weg. Ik had ooit al dames getraind en dacht daarmee klaar te zijn, maar toen kwam dit en ben ik er toch ingestapt. Ik heb geen plannen, heb het bij HDM enorm naar mijn zin. Dan kan ik wel ieder jaar van club veranderen, maar ik ben pas 35 jaar. Doe je dat wel dan is, als je zoals ik nog lang wil blijven coachen, de vijver met clubs zo leeg. Bovendien woon ik op slechts vijf kilometer van de club en dat is me ook wat waard. Ooit hoop ik nog coach van Heren 1 te worden, omdat het plan was om met de jeugdspelers die ik trainde mee te groeien. Nu staat er een aantal van hen in het eerste, maar ik heb nog geen haast. Ze staan eerste, doen het goed. Ze hebben mij dus daar niet nodig”.

Erik van Driel (rechts op de foto):‘HDM krijgt steeds meer een topsportcultuur’. >Foto: Daan Rhijnsburger

Mbambi (links) straalt kracht uit en macht uit. >Foto: Marcel de Kler

Ngoma Mbambi is de rots en de trots van Quick Wie een wedstrijd van Quick bezoekt, raakt automatisch onder de indruk van verdediger Ngoma Mbambi (28), een clubspeler pur sang. Den Haag Centraal richt de spotlight op de man die op zijn 28ste al meer dan 200 officiële wedstrijden voor het eerste elftal van De Haantjes heeft gespeeld. Door Martin van Zaanen

Clubvoetballers pur sang, in vroeger tijden struikelde je er op de Haagse velden zowat over. Zo werden de gebroeders Kubitza steevast in één adem genoemd met SOA. Had iemand het over Nol en Herman Thomassen, dan wist je dat het over HMSH ging. En bij SVV Scheveningen had je John Blok en Ron Cramer. Tegenwoordig moet je er aanzienlijk langer naar zoeken, maar zijn ze er nog wel. Spelers die in één adem met hun club worden genoemd en hun club in één adem met hen. Types die we moeten koesteren. Zoals Quinten Blokpoel bij PGS/Vogel, Kees Konings bij Forum Sport en Tjeerd Westdijk bij HBS. Ook Quick heeft in deze categorie een aantal sprekende voorbeelden rondlopen. Zoals in de voorhoede Joost de Gelder. En in de defensie Ngoma Mbambi. De man die op zijn 28ste al meer dan 200 officiële wedstrijden voor het eerste team van De Haantjes heeft gespeeld. Een dergelijke mijlpaal wordt bij de zondag hoofdklasser altijd uitgebreid gevierd. Zo zette het bestuur hem halverwege maart van dit jaar in het zonnetje toen Mbambi na afloop van het thuisduel tegen Westlandia van voetbalvoorzitter Pieter Fischer De Bronzen Haan ontving. Ngoma speelt al vanaf de F-jeugd op Nieuw Hanenburg en is inmiddels 22 jaar lid van de marineblauwe club. Hij was achttien jaar en kwam nog uit voor de A1 toen hij zijn debuut voor het keurkorps maakte. Het was de tijd dat de topclub van weleer fiks was weggezakt. Vervolgens droeg Mbambi zijn steentje bij aan de sportieve opgang met de promoties van de tweede naar de hoofdklasse en de winst van de Haaglanden Voetbal Cup. Aan de Savornin Lohmanlaan is hij al jaren niet meer weg te denken. Wie een wedstrijd van Quick bezoekt, raakt automatisch onder de indruk van deze clubspeler pur sang.

Ook in het voetbal is een goed begin het halve werk en al tijdens de warming-up maakt hij een gedreven en geconcentreerde indruk, een beeld dat zich tijdens de wedstrijd voortzet. Ingespannen en overtuigend coacht en dirigeert hij zijn medespelers. Aan de bal verricht hij de meeste handelingen met links, maar ook met zijn rechterbeen weet hij zich prima te redden. Compleet De man straalt kracht uit en hij straalt macht uit. In het sterk op de aanval georiënteerde combinatiespel dat trainer Frans Danen zijn ploeg laat spelen, is het belangrijk dat de verdedigers niet alleen maar kunnen afbreken en hoewel Ngoma daar zowel over de grond als door de lucht een specialist in is, toont hij zich ook een bedreven opbouwer. Voorts scoort hij hoog op de onderdelen druk zetten, doordekken, tegenstanders oppakken op de vijandelijke helft en ook

Ngoma speelt al vanaf de F-jeugd op Nieuw Hanenburg en is inmiddels 22 jaar lid

daar voor 100% het persoonlijke duel ingaan. Kortom: de man is zo compleet als een Zwitsers zakmes. Met de veelzijdigheid die hij op het voetbalveld tentoonspreidt, is het geen verrassing dat hij ook een goede cricketer is. Al op zijn 16de speelde hij driemaal voor het eerste cricketteam van Quick, maar koos daarna voor een recreatief niveau. Ook buiten het veld deed hij zich binnen de vereniging gelden als leider van het jaarlijkse jeugdkamp en leider van diverse jeugdelftallen. Wie je ook spreekt bij Quick, ze zijn trots op hun rots in de branding. Als geen ander draagt Mbambi uit dat voetbal voor alles een teamsport is. Of hij achterin samenspeelt met Jeroen Brand of Quincy Angelista, van onderlinge misverstanden is slechts zelden sprake. Aan één blik hebben ze doorgaans genoeg. Bij deze doorgewinterde vaklui zegt één blik meer dan duizend woorden.

19

varia<


stadsgroen

Krant slaat nieuwe wegen in

Workshops en bakfietsen voor verkopers jarige daklozenkrant

Tuincentrum 2.0

Door Saskia Herberghs

Op haar achttiende verjaardag heeft Straatnieuws 10.000 euro gekregen van de gemeente Den Haag. Een bedrag dat Floor de Booys, sinds maart 2011 hoofdredacteur, wil inzetten om de verkoop van de daklozenkrant flexibeler te maken, bijvoorbeeld met behulp van bakfietsen. “Daarmee kunnen verkopers ’s zomers festivals, parken en het strand aandoen”. Uit een brainstormsessie met betrokkenen zijn meer ideeën voortgekomen die het Straatnieuws aantrekkelijker moeten maken, zoals het aanbieden van wifi of koffie en thee. Voor workshops Nederlands, verkooptechnieken en sociale weerbaarheid had De Booys eerder al fondsen benaderd. Uit eigen ervaring weet zij dat verkopers sterk in hun schoenen moeten staan. “Sommige mensen lopen met een grote boog om je heen of reageren negatief ”. De krant die met een oplage van nu 9.000 exemplaren jaarlijks zeventien (17) keer uitkomt, heeft minder aftrek dan in de beginjaren. “De oplage loopt al jaren gestaag terug”, zegt De Booys, die om die reden nieuwe paden is ingeslagen. Zo is het voorvoegsel ‘Haags’ uit de titel verdwenen en komt de krant sinds september ook in Rotterdam uit. De medewerkers van deze regio-editie werken voortaan ook mee aan een glossy (5 euro in de verkoop), waarvan het eerste nummer is gemaakt door de redacties in Amsterdam, Haarlem en Utrecht. Het magazine waarvoor verkopers bij inkoop 2,50 euro moeten neerleggen, verkoopt nog niet hard, maar De Booys is positief gestemd mede dankzij de medewerking van bekende Nederlanders aan de artikelen. Doorgaans stijgt de verkoop van de krant, die dak- en thuislozen voor 1,35 euro inkopen en voor 2 euro verkopen, eveneens in de winterperiode. “Dan wordt het kouder en rond de Kerst speelt het geweten bij de mensen op”. Het kerstnummer van de krant komt daarom in een grotere oplage uit, maar cijfers uit de hoogtijdagen van ongeveer achttien jaar geleden, toen de oplage nog 25.000 exemplaren bedroeg, worden niet meer ge-

Hoofdredacteur Floor de Booys (midden) hoopt dat er een warmere band ontstaat tussen de winkelbedrijven en dak- en thuislozen. > Foto: PR

haald. De Booys: “Het concept is sleets geworden. Mensen vinden het niet meer spannend”. Desondanks gelooft ze in de krant en de mensen die deze verkopen. “Het zou mooi zijn als we onze 175 verkopers meer perspectief konden bieden, maar de realiteit is dat ook hoog-gekwalificeerden nu geen baan meer vinden en in de problemen komen”. Hip Ondanks gemeentelijke projecten zoals Den Haag Onderdak en Housing First om mensen van de straat te houden, valt een groep dak- en thuislozen buiten de boot. “Er is wel verbetering maar je houdt altijd een groep die op straat leeft”. Zo zijn er dak- en thuislozen die vanwege ‘drukte in hun hoofd’ niet in de opvang terecht kunnen. Zij kampen bijvoorbeeld behalve met een verslaving ook met psychische problemen. “De gemeente doet het wel eens voorkomen alsof iedereen terecht kan bij Den Haag Onderdak, maar er is een toename van dakloze eenoudergezinnen. Een nieuwe groep bestaat uit slachtoffers van de crisis. Zij verblijven vaak tijdelijk in de opvang, betalen hun schulden af en beginnen weer opnieuw”. De Booys staat daarom een pragmatische aanpak voor, die ze ook managers van grootwinkelbedrijven

voorlegt. Die zijn niet altijd blij met een straatkrantverkoper voor hun deur. “Maar nu maatschappelijk ondernemen hip is, zouden ze zich ook kunnen profileren door de straatkrantverkopers te omarmen. Tegen een manager van de Bijenkorf zei ik: steek die man in een oud pak van Gucci, stuur hem naar de kapper en zorg dat hij in de kerstperiode binnen mag staan. Dat kunnen klanten heus waarderen. Die willen toch ook eerlijke koffie?” Dat pleidooi heeft De Booys nog niet gewonnen, maar zij hoopt dat mede dankzij een actievere inzet van de daklozen zelf een warmere band ontstaat tussen de winkelbedrijven en dak- en thuislozen. “Supermarkten kunnen ook iets positiefs doen, door bijvoorbeeld hun toilet open te stellen voor de verkopers of door hen in te zetten bij het terughalen van de winkelwagentjes”. Straatnieuws wil ook de banden met de kopers aanhalen. Bij wijze van actie krijgen de komende edities van Straatnieuws een los inlegvel met de levensbeschrijving en cv van de verkopers. “Veel mensen kopen hun krant bij een vaste verkoper. Op deze wijze leren zij hun verkoper beter kennen, want ook daarom geven we deze krant uit. Om het contact van dak- en thuislozen met de samenleving te versterken”.

overstaan van een jury van niet minder dan twaalf personen hun visie op de zaak te bepleiten. Vooral als die advocaat een getuige mag ondervragen, wordt het spannend. De onvergetelijke scène, waarin Tom Cruise de supervijandige getuige Colonel Jessup aanpakt in ‘A Few Good Men’, is verplichte kost voor iedere advocaat. Een persoonlijke favoriet is de film ‘JFK’ uit 1992. Kevin Costner is daarin geen advocaat, maar een officier van justitie, die in het kader van zijn aanklacht met kracht van argumenten juist de vermeende schuld van de

(dode) hoofdverdachte Lee Harvey Oswald weet te weerleggen. Hij verliest de zaak, maar eindigt als morele winnaar. In een andere prachtige film, ‘A Passage to India’, staat een aanklacht centraal, waaruit blijkt hoe racistisch de rechtspraak er in koloniale tijden aan kon toegaan. Voor de oprecht geïnteresseerde in de totstandkoming van een beslissing in een strafzaak dient de film ‘Twelve Angry Men’ te worden aangeschaft, een klassieker met Henry Fonda als onwrikbaar jurylid die er in slaagt zijn elf medejuryleden te overtuigen van de onschuld van de verdachte. Dit meesterwerk is niet alleen voor adspirant juristen van grote waarde, maar ook voer voor psychologen. Fictie en werkelijkheid raken elkaar soms aan in de rechtszaal. In 2007 riep een Italiaanse rechtbank in Napels Mickey Mouse, Donald Duck en Tweety op te verschijnen als getuige in een plagiaatzaak. De griffier die dat vonnis

Er is een tijd geweest dat je zomaar een doodnormale straat in kon fietsen en daar, tussen de nagenoeg aaneengesloten huizen, een steegje, poortje of kort straatje vond dat bij nader inzien naar een piepklein tuincentrum leidde. Op een stukje grond achter de bebouwing, tussen de tuinen van de buurt, stond dan een oude keet, een kas of een caravan. Van daaruit werd de onderneming geleid. ‘Tuincentrum’ is eigenlijk geen goed woord voor dit tuinderijtje dat naast bomen, struiken en planten enkel zakken tuinaarde, tonkin-stokken en opbinddraad verkocht. Je werd er geholpen door de tuinder of door de tuindersvrouw, die tussen haar werkzaamheden als koken, wassen, strijken en de kinderen van en naar school brengen regelmatig de honneurs waarnam. Het groenassortiment was beperkt, maar altijd goed opgekweekt, en niet duur. Je kreeg er ook uitstekend advies bij. En de spullen werden na zessen wel even bij je thuisgebracht. In december werden er kerstbomen aangeboden, maar verlichting, ballen en een piek waren hier niet te koop. Dat kwam allemaal pas veel later. Toen het tuincentrum zichzelf opnieuw ging uitvinden. Daarbij verdwenen de kleinere tuinderijtjes. Het zaterdagse parkeergeweld van de kopers eiste hun tol. Er kon overigens ook niet echt makkelijk uitgebreid worden, daar achter die huizen. Want er moest natuurlijk een afdeling loungemeubelen komen. En

buitenkeukens, jacuzzi’s, stoomcabines, trampolines en andere speeltoestellen. En een afdeling voor de gedekte tafel, een afdeling geurkaarsen, een afdeling diervoeders en een horecahoekje. Het tuincentrum werd een beleving. Het groen raakte op de achtergrond, vieze handen krijgen hoefde niet meer. Of die moesten van het warme saucijzenbroodje komen, dat je bij de koffie at. Het tuincentrum werd een dagje uit ....

schreef, werkt nu waarschijnlijk in Eurodisney. In echte rechtszaken overstijgt het drama de filmwereld bovendien regelmatig. De vrijspraak in 2005 van Michael Jackson in de tegen hem aangespannen strafzaak wegens kindermishandeling werd live op CNN uitgezonden, en pas toen er voor de tiende keer ‘not guilty’ door de jury werd uitgesproken, konden miljoenen fans over de hele wereld opgelucht ademhalen. En nog dit jaar leidde een andere vrijspraak, die van de particuliere beveiliger George Zimmer-

man, tot heftige reacties bij de lokale bevolking. Zimmerman werd er van beschuldigd een Afrikaans-Amerikaanse teenager te hebben doodgeschoten, maar beriep zich op overmacht. President Obama voelde zich na alle commotie genoodzaakt publiekelijk commentaar te geven op de rechtsgang. U kunt er natuurlijk ook voor kiezen zelf eens in de rechtszaal te gaan zitten. Bijna alle zittingen zijn immers openbaar. Ik durf er wat om te verwedden dat u zelfs de saaiste politierechterszaak opwindender vindt dan een Hollywood film. En het kost niks! Dus op naar het Paleis van Justitie aan de Prins Clauslaan. Wel even opletten: met Kerstmis is de rechtbank gesloten, dus die dvd-speler nog niet meteen weggooien. Veel plezier.

En nu zijn we weer een stap verder. Of is het een stap terug? Het tuincentrum is terug in de stad. Het tuincentrum van de toekomst is een winkel. In een doodgewone winkelstraat. Tussen zaakjes waar je thee kunt kopen, en tassen, kunst, een jurk en antiek. Bomen, struiken, planten en al die andere zaken zijn er nauwelijks, maar die kunnen voor je besteld worden, in deze tuinwinkel 2.0. En je hoeft er niet meer, zoals vroeger, langs allerlei secties kunstmest en anti-mos te sjokken. Nee, in de tuinwinkel ga je aan tafel zitten met een tuinarchitect. Je drinkt er koffie en je hebt een goed gesprek. Over je tuin. En om je heen staan fraaie spulletjes, van designvogelhuisjes tot exclusieve potten, van tuingereedschap van uitstekende kwaliteit tot tuinboeken, veel tuinboeken. Van tuinieren 2.0 krijg je ... schone handen! Wendy Hendriksen

juridisch

Rechtbank & Drama

Nu de feestdagen met rasse schreden naderen en Kerstmis dit jaar weer midden in de week valt, zal er tijd te over zijn eens een filmpje te pakken. Het is waarschijnlijk niet verrassend als ik u vertel dat ik graag naar rechtbankfilms kijk. Weliswaar betreft het over het algemeen Amerikaanse producties, maar de rechtspraak daar is – ook in het echt – veel spectaculairder dan hier. Logisch dus dat Hollywood daar vaak nog een schepje bovenop doet. Met een zekere jaloezie bezie ik in al die films mijn Amerikaanse confrères, die uitgebreid de ruimte krijgen om ten

De griffier die dat vonnis schreef, werkt nu waarschijnlijk in Eurodisney

Michael van Basten Batenburg Delissen Martens advocaten belastingadviseurs mediation www.delissenmartens.nl

20>varia


© Marcello's Art Factory

onder de haagse torens

ergernissen Tips naar [email protected]

Koptelefoon

O

p de brug bij de Toussaintkade staat nog altijd een damesfiets met bloemen van het jonge meisje dat hier om het leven kwam. ‘Dit is wat ze het laatste hoorde’, sprak Yvonne Keuls bij de popmuziek die tijdens de herdenkingsdienst op haar school door de aula knetterde. Inderdaad, het kwetsbare pubermeisje had relaxed meedeunend met de oortjes van haar Ipod de vrachtauto naast haar niet gehoord. Net zo min als de boomlange Surinamer merkte dat de scooter hem op het fietspad inhaalde, terwijl hij – zonder om te kijken of richting aan te geven – juist linksaf sloeg. Je hoorde de muziek nog uit de witte dopjes schallen toen hij met zijn racefiets plat op het rode asfalt lag. De witte dopjes van de iPod of iPhone zijn allang geen statussymbool meer.

De huidige mode is om op de Konadfiets of Vespa-scooter rond te rijden met een stoere koptelefoon op. Met van die grote oorschelpen die je goed afschermen voor geluid van buitenaf en ook de lage bassen lekker laten doordreunen. Dat is ook wel nodig, want de jonge generaties hebben bij popconcerten en door knetterharde muziek uit oortjes al zoveel schade aan de trommelvliezen opgelopen, dat ze nog maar met moeite de muzieknuances kunnen onderscheiden. Bezorgde ouders of een cynische Yvonne Keuls spreken met hun waarschuwingen dan ook tegen dovemansoren.

Dansen met Mondriaan Door Jasper Gramsma

Coos Versteeg

© Marnix Rueb

haagse harry

PLAATS

Deze meisjes krijgen via de moderne tablet wat ouderwetse tafelmanieren bijgebracht. > Foto: PR

Museumdirecteur Benno Tempel heeft een groot probleem. Over twee uur start in ‘zijn’ Gemeentemuseum een nieuwe tentoonstelling, maar de zaal is nog leeg. Jong en oud kunnen helpen. Door opdrachten uit te voeren in dertien Wonderkamers krijgen de bezoekers een allround stoomcursus in de kunsten. Tijdens de interactieve games op een tablet zijn in elke kamer punten te verdienen. Daarmee kopen de deelnemers kunst om in hun eigen digitale museumzaal te exposeren. Zelden zie je scholieren zo gedreven door een museum banjeren als door het Magische Midden, in de kelders van het Gemeentemuseum. In duo’s vliegen ze heen en weer van de ene kamer naar de andere. Voor even zijn ze curator in hun eigen museum en dat is hard werken, zeker als je niet weet waar je op moet letten bij het samenstellen van een tentoonstelling. Gelukkig leiden de spelletjes de jonge bezoekers in vogelvlucht door de collectie. Iedereen kan meedoen op zijn eigen leerniveau. Natuurlijk komen de highlights van het Gemeentemuseum voorbij. Samen met Piet Mondriaan dansen de kinderen op boogie woogie-muziek met uitzicht op het New York van de jaren veertig. De oplichtende vloertegels bepalen de danspas. De kamer geeft een idee van de

overweldigende impact die de stad op de kunstenaar heeft gehad. Een ruimte verderop wordt duidelijk hoe vooruitstrevend Mondriaan was voor zijn tijd. De primitieve leefomstandigheden op de antieke foto’s steken schril af tegen de strakke lijnen en primaire kleuren uit zijn beroemdste werk. Ter plekke waag je je aan het maken van een Mondrianeske compositie, maar wie denkt dat het eenvoudig is, vergist zich. Ook de architectuur van H.P. Berlage mag in de Wonderkamers niet ontbreken. Na een introductie over de bouwstijl en de toegepaste materialen ga je zelf als architect aan de slag. De opdracht is een paviljoen te ontwerpen voor in de museumtuin. Hoe beter de creatie aansluit bij de stijl van Berlage, hoe meer punten er zijn te verdienen. Maar ook met een eclectisch gedrocht kun je gelukkig een kunstwerk voor in je eigen zaal bij elkaar sparen.

Catwalk Het feit dat het Gemeentemuseum één van de grootste modecollecties van Europa bezit, betekent dat er ook in de Wonderkamers veel aandacht voor is. In een nagemaakte outfit uit de zeventiende eeuw, of juist van de laatste show van Jean Paul Gaultier, wanen de scholieren zich ware mannequins. Op de catwalk zijn alle flitslichten op ze gericht. Wat ze niet weten, is dat alle gekke poses door

de speciale spiegelwand ook voor anderen te zien zijn. De twee kamers vol met meubels uit vervlogen tijden zijn voor de volwassen bezoeker een feest van herkenning. De stoelen, tafels en kasten zijn met elkaar vervlochten in fantasierijke installaties. Voor de jeugdige museumgasten zijn het stille getuigen uit een andere tijd. Niettemin zijn ze veelzeggend voor de interieurs uit de negentiende en twintigste eeuw. Als alle opdrachten zijn vervuld, kan de digitale museumzaal worden ingericht in het miniatuurmuseum, het centrum van de Wonderkamers. De witte gestapelde kijkdoos, geïnspireerd op het ontwerp ‘Maison d’Artiste’ van Theo van Doesburg en Cornelis van Eesteren, hangt en staat vol met originele miniaturen van wereldberoemde kunstwerken. Onder anderen Sol LeWitt, Roy Lichtenstein en Damien Hirst zijn in de collectie vertegenwoordigd. Het echtpaar Ria en Lex Daniëls uit Amsterdam heeft duizend stuks uit hun eigen verzameling in langdurige bruikleen gegeven. Daarmee is het in aantal de grootste bruikleen ooit. “We hebben supervette shit verzameld”, zegt één van de jonge bezoekers na afloop. Thuis kan hij nog nagenieten van zijn eigen zaal, want op de website is de verzameling terug te vinden. Dat is het voordeel van zo’n digitaal museum.

Electriciteitsfabriek Marcel Verreck bespreekt heden en verleden van een bijzondere Haagse plek.

H

et is gek genoeg een beetje fris in de Electriciteitsfabriek. Althans in de ruimte waar de Stichting Haags Industrieel Erfgoed (SHIE) haar 20-jarig bestaan viert met een symposium. Als perronchef van dienst mag ik de sprekers aankondigen en een trotse SHIE-voorzitter Koos Havelaar interviewen over de niet mis te verstane rol die de SHIE de afgelopen decennia in de stadsontwikkeling heeft gespeeld. Veel sporen van Haagse industriële bedrijvigheid zijn uitgewist, maar er zijn ook genoeg gebouwen en terreinen die een mooie, nieu-

we bestemming hebben gekregen. De electriciteitsfabriek aan het De Constant Rebecqueplein is daarvan een sprekend voorbeeld. De zaal waar we bijeenkomen, is sinds kort een dependance van het Theater aan het Spui. Vanwege de theatrale functie is het plafond gesloopt en is de ruimte twee verdiepingen hoog. En kijk, daarom is het wat fris, de radiatoren van de centrale verwarming hangen aan de muur ter hoogte van de tweede etage. Komt allemaal goed, zoals er mede door de enthousiaste en deskundige inzet van de SHIE nog best veel goed is gekomen in Den Haag en omstreken. Herbestemming is het thema van de middag, die na de boeiende betogen van drie sprekers, culmineert in de

presentatie van een fraai nieuw SHIEboekwerk over dit thema. Vijftien rijk geïllustreerde artikelen over voormalige industriële plekken die een nieuwe toekomst kregen, zoals de Pander-fabriek en het Dr. Neher Laboratorium in Leidschendam. Het eerste exemplaar wordt aangeboden aan de altijd goedlachse wethouder Henk Kool, wiens herbestemming na de gemeenteraadsverkiezingen allerminst duidelijk is. Want ja, politici vallen zelden onder de categorie ‘industrieel erfgoed’, maar ook hen wacht een nieuw bestaan nadat zij van hun taken zijn ontheven. Helaas zijn de meeste vormen van herbestemming van politici nogal voorspelbaar. Degenen die braaf aan de leiband van lobbyisten hebben gelopen,

worden beloond met een lucratieve functie in het bedrijfsleven. Verder is er het vangnet van het burgemeesterschap of het provinciaal bestuur. Voor een enkele gedeputeerde volstaat deze beloning niet, hetgeen kan resulteren in een penitentiaire herbestemming. (Zal Ton Hooijmaijers straks ook zijn cipiers weten om te kopen?). Herbestemming, het is alom. Wellicht rijdt er binnenkort een restauranttram door de stad, een fitness-centrum in die wegroestende Fyra-treinen lijkt me een kwestie van tijd. Komt er toch nog wat beweging in die wagons. Herbestemming: gedenk het verleden, maar omarm de toekomst! Marcel Verreck

11

Recommend Documents