6/21/2010
infosteel Studiedag EN1090 Edegem 10/11 juni 2010 Corrosiebescherming Ir. Paul Meekels, afdelingshoofd Afdeling Metaalstructuren Vlaamse Overheid
Corrosiebescherming Voorschriften volgens EN 1090-2 Visie van de Vlaamse overheid
infosteel
2
1
6/21/2010
Corrosiebescherming: voorschriften EN 1090-2
Hoofdstuk 10 van EN 1090-2 Bijlage F van EN 1090-2 Normenreeks EN ISO 12944-1 t.e.m. 8
infosteel
3
EN ISO 12944-1 t.e.m. 8
• Duurzaamheidgebieden • Laag – gemiddeld - hoog
• Corrosiebelastingcategorieën • Atmosferisch: C1 – C5 • Water en bodem: Im 1 – Im 2 – Im 3
• Verfsystemen per corrosiebelastingcategorie
infosteel
4
2
6/21/2010
EN ISO 12944 – deel 1 t.e.m. 8 Verven en vernissen – Corrosiebescherming van metaalconstructies door beschermende verfsystemen Deel 1: Algemene informatie (ISO 12944-1:1998) Deel 2: Indeling van de omgevingsomstandigheden (ISO 129442:1998) Deel 3: Basisregels voor het ontwerp (ISO 12944-3:1998) Deel 4: Soorten oppervlakken en behandeling van de oppervlakken (ISO 12944-4:1998) Deel 5: Beschermende verfsystemen (ISO 12944-5:2007) Deel 6: Laboratoriumbeproevingen voor de bepaling van de prestatie (ISO 12944-6:1998) Deel 7: Uitvoering van en toezicht op schilderwerk (ISO 129447:1998) Deel 8: Ontwikkeling van specificaties voor nieuw werk en onderhoud (ISO 12944-8:1998)
infosteel
5
EN ISO 12944-1 t.e.m. 8
Alle delen zijn van 1998 Behalve deel 5 (werd in 2007 herzien) infosteel
6
3
6/21/2010
Duurzaamheidgebieden Definitie: • de verwachte levensduur van een beschermend verfsysteem f voor het h eerste grote schilderonderhoud hild d h d • geen garantietijd
EN ISO 12944 beschouwt 3 duurzaamheidgebieden: • laag: 2 tot 5 jaar • middel: 5 tot 15 jaar • hoog: > 15 jaar infosteel
7
Corrosiebelastingcategorieën 6 voor atmosferische corrosiebelasting • • • • • •
C1 C2 C3 C4 C5-II C5 C5-M
infosteel
zeer laag laag gematigd hoog zeer hoog (industrie) zeer hoog (maritiem)
8
4
6/21/2010
Corrosiebelastingscategorieën
3 categorieën t g i ë voor water t en b bodem d • Im 1 • Im 2 • Im 3
zoet water zeewater en brak water bodem
infosteel
9
Atmosferische corrosiebelastingcategorieën C1 Zeer laag
C2 Laag
C3 Gematigd
C4 Hoog
C5-I Zeer hoog industrie
C5-M Zeer hoog industrie
Verwarmde gebouwen: kantoren, winkels, scholen, hotels Landelijke gebieden (atmosfeer met zeer laag vervuilingniveau) Onverwarmde gebouwen met mogelijke condensatie: opslagplaatsen, sporthallen Stedelijke en industriële gebieden met gematigde vervuiling Productiehallen met hoge luchtvochtigheid en enige vervuiling: wasserijen, brouwerijen, voedselverwerkende industrie Industriële gebieden en kustgebieden met gematigd zoutgehalte Chemische fabrieken, zwembaden, havens Industriële gebieden met hoge vochtigheid en agressieve atmosfeer Gebouwen of gebieden met een bijna permanente condensatie of vervuiling Kust en gerelateerde gebieden met hoog zoutgehalte Gebouwen of gebieden met een bijna permanente condensatie of vervuiling
infosteel
10
5
6/21/2010
Corrosiebelastingcategorieën water en bodem
Categorie
Milieu
Im 1
Zoet water
Voorbeelden RivierRi i en kanaalinstallaties
Zeewater Constructies in havengebieden: sluisdeuren, (ISO 20340) Brakwater dammen, pieren Ondergrondse opslagIm 3 Bodem tanks, stalen pijlers, stalen leidingen Im 2
infosteel
11
ISO 20340
Verven en vernissen - Prestatie-eisen voor beschermende verfsystemen voor offshore en gerelateerde constructies infosteel
12
6
6/21/2010
ISO 20340 De norm ISO 20340 onderscheidt volgende zones en overeenstemmende corrosiebelastingcategorieën: • enkel atmosferisch: C5-M • de zone die zich permanent onder water bevindt: Im 2 • de getijdezone (zone die onderhevig is aan de getijdewerking): combinatie C5-M en Im 2 • de splashzone (zone die bevochtigd kan worden door golven en spatten van zeewater of brak water): combinatie C5-M en Im 2
infosteel
13
ISO 20340 De norm ISO 20340 is niet opgenomen in EN 1090-2, maar stelt zwaardere prestatie-eisen dan de norm EN ISO 12944-6 en is dus zeker voor Im 2 nodig ISO 20340 is gelijkwaardig aan Norsok M-501 (ontwikkeld door Noorse petroleumindustrie voor off-shore toepassingen)
infosteel
14
7
6/21/2010
Voorschriften hoofstuk 10 van EN 1090-2 Voorschriften voor: • • • •
voorbewerking van stalen ondergrond geverfde oppervlakken thermisch gespoten oppervlakken thermisch verzinkte oppervlakken
infosteel
15
Graad van voorbewerking Werd reeds behandeld door Guy Cools Graden P1 – P2 – P3 volgens ISO 8501-3 P3 kan in sommige gevallen gespecificeerd zijn EN ISO 12944-3 geeft ook ontwerpregels voor de voorbewerking van stalen oppervlakken Slijpen van thermisch gesneden randen kan noodzakelijk zijn om de vereiste ruwheid door stralen te bereiken (hardheid gesneden randen: 6.4.4)
infosteel
16
8
6/21/2010
EN 1090-2 Voorbewerking van het staaloppervlak Duurzaamheid
Categorie
Graad van voorbewerking
> 15 jaar (hoog)
C1/C2
P1
Boven C2
P2
Van 5 tot 15 jaar (gemiddeld)
C1 tot C3
P1
Boven C3
P2
< 5 jaar (laag)
C1 tot C4
P1
C5 - Im
P2
infosteel
17
ISO 8501-3
infosteel
18
9
6/21/2010
ISO 8501-3
infosteel
19
ISO 8501-3
infosteel
20
10
6/21/2010
ISO 8501-3
infosteel
21
ISO 8501-3
infosteel
22
11
6/21/2010
Ontwerpregels EN ISO 12944-3
infosteel
23
Ontwerpregels EN ISO 12944-3
infosteel
24
12
6/21/2010
Ontwerpregels EN ISO 12944-3
infosteel
25
Ontwerpregels EN ISO 12944-3
infosteel
26
13
6/21/2010
Voorschriften bijlage F van EN 1090-2 Normatief Eisen en aanbevelingen voor werkplaats en bouwplaats Corrosiebescherming (verfsysteem, thermisch spuiten, thermisch verzinken) Niet voor roestvast staal
infosteel
27
Voorschriften bijlage F van EN 1090-2 Prestatiespecificatie estat espec cat e • Verwachte levensduur (duurzaamheid) • Corrosiebelastingcategorie • Eventueel met voorkeur voor verf, thermisch spuiten of thermisch verzinken
infosteel
28
14
6/21/2010
Bijlage F - oppervlaktevoorbewerking Voor geverfde en metaalgespoten oppervlakken: • Reinheidsgraad volgens EN ISO 12944-4 en EN ISO 8501 (Sa 2 ½ - Sa 3) • Oppervlakteruwheid volgens EN ISO 8503-1/2 • Graad van voorbewerking (P1 - P2 - P3) volgens EN ISO 8501-3 8501 3
infosteel
29
Reinheidsgraad • Sa 2½
• Sa 3
infosteel
30
15
6/21/2010
Reinheidsgraad Oppervlakteruwheid • Reinheid en ruwheid door stralen
infosteel
31
Bijlage F - oppervlaktevoorbewerking Thermisch verzinken vooraf: • Ontvetten, spoelen, beitsen, spoelen, fluxen, drogen
Thermisch verzinken achteraf (indien verflagen worden aangebracht): • Geschikte G h k etsprimer (scheikundig h k d verouderen) d • Licht aanstralen
infosteel
32
16
6/21/2010
Bijlage F - oppervlaktevoorbewerking Verbindingen • Specifieke eisen voor wrijvingsoppervlakken bij schuifvaste verbindingen (uiteenzetting Rik Debruyckere) • Andere contactvlakken + vlakken onder ringen: maximaal primer en volgende verflaag • Ganse verbinding krijgt hetzelfde verfsysteem als de omliggende constructie
infosteel
33
Bijlage F – methode voor aanbrengen Aanbrengen van verf Voorafgaand controle van het oppervlak Aanbrengen verf volgens EN ISO 12944-7 12944 7 Verschil in kleurtint per verflaag Voorzetten (stripe-coating) vanaf categorie C3 en duurzaamheid “gemiddeld” • Geschikte klimatologische omstandigheden (temperatuur, geen natte oppervlakken, 3 °C boven dauwpunt, aanbevelingen verffabrikant) • • • •
infosteel
34
17
6/21/2010
Aanbrengen verf (spuiten)
infosteel
35
Aanbrengen verf (stripe-coating)
infosteel
36
18
6/21/2010
Bijlage F – methode voor aanbrengen Metaalspuiten (metalliseren) • Volgens EN ISO 2063 (met zink, aluminium of zink/aluminium 85/15-legering) • Na het thermisch spuiten volgt onmiddellijk een geschikte hechtlaag (sealer) verenigbaar met de verflagen
Verzinken (galvaniseren) • Volgens EN ISO 1461
infosteel
37
Metaalspuiten (metalliseren)
infosteel
38
19
6/21/2010
Thermisch verzinken (galvaniseren) Kleine delen tot …
infosteel
39
Thermisch verzinken (galvaniseren) … een volledige brug
infosteel
40
20
6/21/2010
Bijlage F – keuring en controle Volgens kwaliteitsplan en uitvoeringsspecificatie • Routinecontroles • Reinheidsgraad en oppervlakteruwheid • Laagdiktemetingen • Visuele keuring volgens EN ISO 12944-7
• Referentievlakken Volgens l EN ISO 12944 12944-7 7 • V • Uitgevoerd in aanwezigheid van alle partijen • Verplicht vanaf C3 en voor immersie tenzij anders gespecificeerd infosteel
41
Visie van de Vlaamse overheid Bepalingen van EN 1090-1/2 worden van t toepassing i via i h hett nieuwe i standaardbestek 260 voor waterbouw en kunstwerken (SB 260) Hoofdstuk 26: Staal en staalconstructies Hoofdstuk 33: Conserveringswerken
infosteel
42
21
6/21/2010
SB 260 Hoofdstuk 33- Conserveringswerken Vervangt het dienstorder LI 96/47 over formuleverven Is gebaseerd op de normenreeks EN ISO 12944 ISO 20340 is van toepassing p g voor Im 2
infosteel
43
SB 260 Hoofdstuk 33- Conserveringswerken Voorbereiding van de ondergrond (nieuwbouw en onderhoud) Thermische verzinking (galvanisatie) en thermisch spuiten (metallisatie) Verfproducten Corrosiebelastingcategorieën en duurzaamheid Beschermingssystemen voor nieuwbouw en onderhoud d h d Uitvoeren van beschermingswerken Controles infosteel
44
22
6/21/2010
Voorbereiding van de ondergrond In het werkhuis (nieuwbouw - onderhoud) • Verwijderen olie, vetten, … • Straalreinheid: Sa 2½ of Sa 3 • Straalruwheid: Ra tussen 6,3 en 12,5 µm
Op de werf (onderhoud) • Reinigen tot graad P Sa 2½, d.w.z. • stralen tot Sa 2½ van zones met niet-hechtende verf en met roestgraad > Re 2 (Europese roestschaal) • zones met sterk hechtende verf worden eerst ontdaan van vet, olie, stof, vuil … en nadien licht aangestraald
infosteel
45
Thermisch verzinken Ook galvaniseren genoemd Volgens EN ISO 1461 Voorbereiding van de zinklaag ingeval een verfsysteem wordt aangebracht voor het bekomen van een ruwheid Ra ≥ 6,3 µm: • natuurlijke veroudering (1 jaar) • mechanisch verouderen door licht aanstralen (zinklaagdikte max. – 10 µm) • scheikundig verouderen infosteel
46
23
6/21/2010
Thermisch spuiten Ook metalliseren genoemd Volgens EN ISO 2063 Juiste aanduiding: • (NBN EN ISO 14919 ZnAl15)120
Onmiddellijk een poriënvuller of sealer aanbrengen b
infosteel
47
Verfproducten Summiere beschrijving van een aantal te gebruiken verven Geen G fformuleverven l off k koolteerverven l meer Streven naar beperking van vluchtige organische stoffen (VOS) p y en p polyurethaan y verven Epoxyverven Verven worden gekeurd (identifcatieproeven: dichtheid, vaste stofgehalte, viscositeit, …) infosteel
48
24
6/21/2010
Corrosiebelastingcategorieën Duurzaamheid (enkel “HOOG”)
infosteel
49
Beschermingssystemen Voor C4 – C5-I – C5-M – Im1 – Im3 wordt gekozen uit de voorbeeldsystemen g y van EN ISO 12944-5 (eventueel aangepast in functie van eigen ervaring) Voor Im2 wordt een niet-voorbeeldsysteem gevraagd (minimum 3lagen) met een beproevingsrapport b i t conform f ISO 20340
infosteel
50
25
6/21/2010
Enkele voorbeeldsystemen C4 – Sa 2½ gestraalde ondergrond A*4.15PU
verfproduct
laagdikte
2-component
1-component
primer
epoxyzink 90 M%
PU zink
40 µm
g 1-2 tussenlagen
epoxy p y ijzerglimmer j g
PU ijzerglimmer j g
150 µ µm
eindlaag
alifatische PU
alifatische PU
50 µm 240 µm
infosteel
51
Enkele voorbeeldsystemen C4 – gemetalliseerde ondergrond A*8.01PU
verfproduct
laagdikte
2-component
1-component
sealer
epoxy ijzerglimmer
PU ijzerglimmer
-
g tussenlaag
epoxy p y ijzerglimmer j g
PU ijzerglimmer j g
110 µ µm
eindlaag
alifatische PU
alifatische PU
50 µm 160 µm
infosteel
52
26
6/21/2010
Enkele voorbeeldsystemen C5-I/M – Sa 2½ gestraalde ondergrond A*5.PU
verfproduct
laagdikte
2-component
1-component
primer
epoxyzink 90 M%
PU zink
40 µm
g 2 tussenlagen
epoxy p y ijzerglimmer j g
PU ijzerglimmer j g
230 µ µm
eindlaag
alifatische PU
alifatische PU
50 µm
A*5.PU = A5I.05 = A5M.06 (EN ISO 12944-5)
infosteel
320 µm 53
C5-I – A*5.PU (brug van Ham)
infosteel
54
27
6/21/2010
C5-I – A*5.PU (Noorderlaanbruggen Antwerpen)
infosteel
55
Enkele voorbeeldsystemen C5-I/M – gegalvaniseerde ondergrond A*7.13PU
verfproduct
laagdikte
2-component
1-component
primer
epoxy ijzerglimmer
PU ijzerglimmer
75 µm
g tussenlaag
epoxy p y ijzerglimmer j g
PU ijzerglimmer j g
75 µ µm
eindlaag
alifatische PU
alifatische PU
50 µm 200 µm
infosteel
56
28
6/21/2010
Enkele voorbeeldsystemen Im1 – Im3 – Sa 2½ gestraalde ondergrond A*6.02
verfproduct
laagdikte
2-component
1-component
primer
epoxyzink 80 M% epoxy zinkfosfaat
PU zink
60 µm
1-2 1 2 tussenlagen
high solids epoxy
PU immersie
260 µm
eindlaag
high solids epoxy
PU immersie
130 µm 450 µm
infosteel
57
Enkele voorbeeldsystemen Im1 – Im3 – Sa 2½ gestraalde ondergrond A*6.02PU
verfproduct
laagdikte
2-component
1-component
primer
epoxyzink 80 M% epoxy zinkfosfaat
PU zink
60 µm
2 tussenlagen
high solids epoxy
PU immersie
340 µm
eindlaag
alifatische PU
alifatische PU
50 µm 450 µm
infosteel
58
29
6/21/2010
Enkele voorbeeldsystemen Im1 – Im3 – gemetalliseerde ondergrond A*8.03
verfproduct
laagdikte
2-component
1-component
sealer
sealer (keuze leverancier)
sealer (keuze leverancier)
-
tussenlaag
high solids epoxy
PU immersie
160 µm
eindlaag
high solids epoxy
PU immersie
160 µm 450 µm
infosteel
59
Enkele voorbeeldsystemen Onderhoud Volledig g verwijderen j bestaand systeem: y zelfde systemen als voor nieuwe constructies (gedeeltelijk) behoud bestaande verflagen • reinigen i i P Sa S 2½ - P St 3 • proefvlakken om verenigbaarheid oud en nieuw verfsysteem te testen infosteel
60
30
6/21/2010
Enkele voorbeeldsystemen Onderhoud C4 – P Sa 2½ voorbereide ondergrond O*4.09PU
verfproduct
laagdikte
2-component
1-component
primer
epoxy aluminium
PU zink / oppervlakte tolerante PU
80 µm
1 2 tussenlagen 1-2 t l
epoxy ijzerglimmer ij li
PU ij ijzerglimmer li
150 µm
eindlaag
alifatische PU
alifatische PU
50 µm 280 µm
infosteel
61
Enkele voorbeeldsystemen Onderhoud C5-I/M – P Sa 2½ voorbereide ondergrond O*5 02PU O*5.02PU
verfproduct f d t
l laagdikte dikt
2-component
1-component
primer
epoxy aluminium
PU zink / oppervlakte tolerante PU
80 µm
2 tussenlagen
epoxy ijzerglimmer
PU ijzerglimmer
190 µm
eindlaag
alifatische PU
alifatische PU
50 µm 320 µm
infosteel
62
31
6/21/2010
Uitvoering Voorleggen van beschermingsprogramma • • • • • • •
Voorbereiding g ondergrond g Beschrijving systeem Verfproducten met technische fiche Methode voor herstellingen Te behandelen oppervlakte P Personeel l Voorzorgen voor verwarming, ventilatie, …
infosteel
63
Uitvoering Certificatie industriële schilders • Nieuwe eis binnen Vlaamse overheid • 1 op de 2 schilders moet beschikken over Basiscertificaat industriële schilder “Manueel ontroesten en schilderen” • Schildersbedrijf moet beschikken over een “Geldigheidsverklaring g g Industriële Schilder Anticorrosie”
infosteel
64
32
6/21/2010
Controles Voorbereiding ondergrond (reinheidsgraad + ruwheidsgraad Ra) Uit te voeren op iedere laag + volledig systeem • Laagdikte volgens EN ISO 2178 • Hechting • < 250 µm: cross-cut EN ISO 2409 • ≥ 250 µm: – X‐cut tape test (test methode A) ASTM D 3359 p ( ) – Pull‐off test EN ISO 4624
• Uitzicht
infosteel
65
Voorbereiding ondergrond • Stralen – visuele controle reinheidsgraad • Sa 2½ - zeer zorgvuldig stralen Waargenomen g met het blote oog g dient het oppervlak pp vrijj te zijn van zichtbare olie, vet en vuil, alsmede van het grootste deel van walshuid, roest, verflagen en vreemde materialen. Eventueel nog aanwezige sporen van verontreinigingen mogen slechts als lichte verkleuringen in de vorm van vlekken of strepen zichtbaar zijn. • Sa 3 - stralen tot zilverblank Waargenomen met het blote oog dient het oppervlak vrij te zijn van zichtbare olie, vet en vuil, alsmede van walshuid, roest, verflagen en vreemde materialen. Het moet een gelijkmatige metaalkleur hebben.
infosteel
66
33
6/21/2010
Voorbereiding ondergrond: visuele controle reinheidsgraad • Sa 2½
• Sa 3
infosteel
67
Voorbereiding ondergrond • Ruwheidsgraad Ra: Rekenkundige gemiddelde van de afwijkingen van het ruwheidsprofiel tt.o.v. o v de middelste lijn lijn.
infosteel
68
34
6/21/2010
Voorbereiding ondergrond • Meten van ruwheid Ra
infosteel
69
Controle voorbereiding ondergrond (onderhoud)
infosteel
70
35
6/21/2010
Controle laagdikte
• Volgens EN ISO 2178 (magnetische meetmethode)
infosteel
71
Controle hechting • Laagdiktes < 250 µm: ruitjesproef of cross-cut test volgens EN ISO 2409 • Eis: klasse 0 of 1
infosteel
72
36
6/21/2010
Controle hechting ISO 2409
infosteel
73
Controle hechting
infosteel
74
37
6/21/2010
Controle hechting
• Laagdiktes ≥ 250 µm • Test methode A X-cut tape test volgens ASTM D 3359 • Eis: min. klasse 4a
infosteel
75
Controle hechting • Laagdiktes ≥ 250 µm • Pull off test volgens EN ISO 4624 • Tractie van 20 mm pastilles • Hechtsterkte • min. 3 Mpa zinkrijke primers • min. 5 Mpa andere verftypes infosteel
76
38
6/21/2010
Controle uitzicht • Volgende onvolmaaktheden zijn niet toegelaten: • roest, stof en vuil, blaren, afschilfering, aflopers, gebrek aan verf, …
• Herschildering om esthetische redenen kan geëist worden • Eindlaag moet visueel gelijkmatig van kleur en glans gl zijn ij • Glans wordt gemeten volgens EN ISO 2813
infosteel
77
EN 1090-2: corrosiebescherming
Bedankt voor uw aandacht
infosteel
78
39
