STUDIEGEBIED VOEDING Opleidingen Bakkerij, Hotel, Grootkeuken, Slagerij- en Voedingstechnieken Opleidingen Voeding CLW Onderwerpen 1 2 3 4 5 6 7 8
Nieuwe Leerplannen schooljaar 2013-2014 Centrum Leren en Werken – opleiden in leerlijn Lezing ‘De Groote oorlog en Voeding’ mjPublishing ook digitaal HGW - Handelingsgericht Werken Dag beginnende leraar Digitale inschrijving voor mededelingen Stuurgroep Voeding
1
Nieuwe leerplannen schooljaar 2013-2014
1.1
Deze nieuwe leerplannen worden progressief ingevoerd in het eerste leerjaar vanaf 1 september 2013
1.1.1 Tweede graad tso Studierichting Brood en banket 2de graad tso Voor het specifiek gedeelte (S) PV + TV Bakkerij/Voeding Geactualiseerd en geïntegreerd leerplan met duidelijke leerlijn en groei in competenties. Het nieuwe leerplan 2013/024 vervangt leerplan 2002/065. Leerplan (PDF-formaat) Word (2003) Opgelet: gedurende het schooljaar 2013-2014 maken we in het 2de leerjaar nog gebruik van het leerplan 2002/065. Studierichting Slagerij en vleeswaren 2de graad tso Voor het specifiek gedeelte (S) PV + TV Slagerij/Voeding Geactualiseerd en geïntegreerd leerplan met duidelijke leerlijn en groei in competenties. Het nieuwe leerplan 2013/025 vervangt leerplan 2001/012. Leerplan (PDF-formaat) Word (2003)
Opgelet: gedurende het schooljaar 2013-2014 maken we in het 2de leerjaar nog gebruik van het leerplan 2001/012. 1.1.2 Derde graad tso Studierichting Brood en banket 3de graad tso Voor het specifiek gedeelte (S) PV + TV + stage Bakkerij Geactualiseerd en geïntegreerd leerplan met duidelijke leerlijn en groei in competenties. Het nieuwe leerplan 2013/026 vervangt het leerplan 2004/016. Leerplan
(PDF-formaat) Word (2003) Opgelet: gedurende het schooljaar 2013-2014 maken we in het 2de leerjaar nog gebruik van het leerplan 2004/016. Studierichting Slagerij en vleeswaren 3de graad tso Voor het specifiek gedeelte (S) PV + TV + stage Slagerij Geactualiseerd en geïntegreerd leerplan met duidelijke leerlijn en groei in competenties. Het nieuwe leerplan 2013/027 vervangt leerplan 2004/047. Leerplan
(PDF-formaat) Word (2003) Opgelet: gedurende het schooljaar 2013-2014 maken we in het 2de leerjaar nog gebruik van het leerplan 2004/047. 1.1.3 De nieuwe leerplannen tweede en derde graad tso Bakkerij en Slagerij Deze leerplannen, ‘Brood en banket’ en ‘Slagerij en vleeswaren’ - tweede en derde graad tso, zijn gelijktijdig herwerkt. Deze beide richtingen hebben een dubbele finaliteit. Enerzijds willen ze jongeren voorbereiden op specifieke professionele bacheloropleidingen binnen de voedingssector, anderzijds willen ze jongeren kwalificaties bieden om meteen op de arbeidsmarkt te functioneren. De richtingen 'Voedingsmiddelentechnologie', 'Voedings- en dieetkunde' of 'Bedrijfsmanagement' lijken als professionele bacheloropleidingen de meest aangewezene. Wat kwalificaties betreft wordt gekeken naar beroepen in de sector, zowel in de ambachtelijke als de industriële sector. Tegelijk nodigen de richtingen jongeren, die niet kiezen voor hoger onderwijs, uit om zich
verder te bekwamen in een Se-n-Se opleiding of eventueel een specialisatiejaar bso. Zo verhogen ze hun expertise en krijgen ze meer kansen op de arbeidsmarkt. Bij de opmaak van deze leerplannen is bijgevolg uitgegaan van deze meervoudige finaliteit. In de nieuwe leerplannen is zowel het competentieniveau voor de tweede als dat voor de derde graad opgenomen. Aldus willen we de gewenste groei in competenties bij de leerlingen duiden. Bovendien duiden we hierdoor aan welk niveau de leerlingen na de tweede graad gehaald hebben in hun competentiegroei. De belangrijkste accentwijzigingen t.o.v. de vorige leerplannen zijn: -
de sterke focus in de tweede graad op de basis: productkennis, basistechnieken en -processen; de uitdieping en verruiming van deze productkennis in de derde graad met aansluitend de aandacht voor de technologische processen; het benadrukken van veilig, voedselveilig en milieuvriendelijk handelen als ‘rode draad’ doorheen de opleiding; het nadrukkelijk relateren van het competentieontwikkelend leren aan enerzijds de beroepscompetentieprofielen waartoe we opleiden en anderzijds de vervolgstudies in het hoger onderwijs of Se-n-Se; commerciële en organisatorische vaardigheden.
1.1.4 Onderscheid opleidingen bakkerij en slagerij in tso en bso In het bso-traject gaat veel aandacht naar praktijk en worden in finaliteit jongeren gevormd die onder begeleiding zelfstandig kunnen werken. Het tso-traject heeft meer aandacht voor het organisatorische en wil jongeren vormen die ook in een middenkader kunnen functioneren. Bovendien is de component AV prominenter aanwezig omdat in tso de eindtermen voor die vakken gehaald moeten worden. Een tso-opleiding wil immers altijd de kans bieden op vervolgonderwijs (professionele bachelor). Omwille van deze duidelijk verschillende profielen, is het nodig een dubbel traject (bso en tso) in de opleidingen bakkerij en slagerij aan te bieden. Binnen het toekomstig continuüm van het secundair onderwijs, zullen beide richtingen een duidelijke en complementaire plaats krijgen. 1.1.5 Opbouw en samenhang Het leerplan is een geïntegreerd leerplan dat geen onderscheid meer maakt tussen TV en PV. Dit zal enkel dienen te gebeuren in functie van de opdrachtverdeling van de leraren, maar de leerplandoelstellingen dienen gerealiseerd in een samenwerking tussen TV en PV. Bovendien
zullen de competenties pas ten volle gerealiseerd kunnen worden als er ook samenwerking is met de leraren van de algemene vakken. Waar dit voor de hand ligt, is het in het leerplan bij de didactische wenken groen (of grijs) gemarkeerd. In tegenstelling tot de bso-richtingen hoeven niet alle leerinhouden omgezet te worden in vaardigheden. In een tso-richting geldt theoretisch en wetenschappelijk inzicht immers ook als brede achtergrond om technologische processen te begrijpen en te sturen, zonder dat we dit altijd in praktijkoefeningen moeten omzetten. Het leerplan vertoont een samenhang over de graden heen. Om die opbouw optimaal te verzekeren, is het noodzakelijk om naast de eigen doelstellingen ook deze van de andere graden te kennen. In de tweede graad ligt de nadruk op het verwerven van de noodzakelijke transfereerbare basiskennis, inzichten en attitudes bij het gebruik van basisproducten en basistechnieken. In de derde graad verruimen en verdiepen we de leerinhouden en doelstellingen in verband met basistechnieken. De klemtoon van de vorming ligt op voedselveilig werken, organisatie en duurzaam handelen binnen de sector. Binnen het fundamentele gedeelte besteden we ook aandacht aan bedrijfsuitrustingen die courant voorkomen. Dit leerplan is als volgt opgebouwd: vanuit het profiel van de studierichting zijn eerst de competenties voor de studierichting uitgeschreven. De groeilijn beschrijft de cesuur tussen beide graden. Zo zien leraren van de derde graad welk competentieniveau in de tweede graad bereikt is. Bij de leerplandoelstellingen worden vooraf ‘overkoepelende doelstellingen’ die bij elke competentie aan bod zullen komen, genoteerd. Na elke competentie worden didactische wenken genoteerd die aansluiten bij de bijbehorende leerplandoelstellingen. Waar dit relevant is, lezen we ook wenken voor evaluatie. Als de leraren voor de realisatie van een doelstelling samenwerken met een ander vak, moeten ze erop toezien dat zij in samenspraak de leerplandoelstelling halen. Het gaat om een gedeelde verantwoordelijkheid. De school zal deze samenhang bewaken. 1.2
Graadleerplannen die op 1 september 2012 startten en die omwille van het progressief invoeren ervan vanaf 1 september 2013 in het 2de leerjaar van de graad zullen ingaan Vanaf 1 september 2013 gebruiken we in het eerste en tweede leerjaar hetzelfde graadleerplan!
1.2.1 Tweede graad bso Studierichting Brood- en banketbakkerij 2de graad bso Voor het specifiek gedeelte (S) PV + TV Bakkerij/Voeding Het leerplan 2012/015 vervangt het oude leerplan 2002/064. Geactualiseerd en geïntegreerd leerplan met duidelijke leerlijn en groei in competenties. Studierichting Slagerij en vleeswarenbereiding 2de graad bso Voor het specifiek gedeelte (S) PV + TV Slagerij/Voeding Het leerplan 2012/017 vervangt het oude leerplan 2001/011. Geactualiseerd en geïntegreerd leerplan met duidelijke leerlijn en groei in competenties. 1.2.2 Derde graad bso Studierichting Brood- en banketbakkerij en confiserie 3de graad bso Voor het specifiek gedeelte (S) PV + TV + stage Bakkerij Het leerplan 2012/028 vervangt het oude leerplan 2004/018. Geactualiseerd en geïntegreerd leerplan met duidelijke leerlijn en groei in competenties. Studierichting Slagerij en verkoopsklare gerechten 3de graad bso Voor het specifiek gedeelte (S) PV + TV + stage Slagerij Het leerplan 2012/033 vervangt het oude leerplan 2004/063. Geactualiseerd en geïntegreerd leerplan met duidelijke leerlijn en groei in competenties. 2
Centrum Leren en Werken – opleiden in leerlijn
2.1
Even herinneren * * * *
De opleidingen zijn modulair opgebouwd. Iedere module bevat competenties met (onderliggende) deelcompetenties. We onderscheiden twee soorten competenties: basiscompetenties en specifieke of kerncompetenties. De basiscompetenties bevatten grotendeels dezelfde deelcompetenties.
*
*
2.2
De specifieke of kerncompetenties onderscheiden zich met specifieke deelcompetenties gericht naar het profiel van de opleiding, het profiel van de module, het profiel van de specifieke competentie. Voor de toepassingen/inhouden van de deelcompetenties richten we ons als leraar altijd naar het profiel van de opleiding, het profiel van de module, het profiel van de basis- of specifieke/kerncompetentie.
Hoe ontwikkelen we een leerlijn van doelen/criteria binnen de verschillende modules van de opleiding? (en ook verder binnen de vervolgopleidingen) Dit doen we door bij de deelcompetenties ‘minimum’ doelen/criteria van ‘kunnen’ vast te leggen in een leerlijn of groeilijn over de modules heen! Kortom: wat willen we dat de leerling minimum kan bij deze deelcompetentie? Deze doelen/criteria worden dan ook de leerinhoud voor de ondersteunende kennis in de cursus. We illustreren dit even met een voorbeeld voor de opleiding keukenmedewerker. We leggen de focus op de deelcompetentie: ‘ergonomisch werken’. Vooraf leggen we vast wat we – over de opleidingen heen - als leraar onder ‘ergonomisch werken’ allemaal als leerinhoud willen voorzien. De leerinhouden verdelen we eerst over de opleidingen, om pas daarna te verdelen over de modules van de opleiding. Tijdens iedere stap in dit proces van ontwikkeling bewaken we de leerlijn/groeilijn in het leertraject van de module. De leerling kan in de module ‘initiatie keuken’ een goede werkhouding aannemen tijdens het werk. De leerling kan in de module ‘keukentechnieken’ gebruik maken van de juiste hef- en tiltechnieken. Hierbij gaan we ervan uit dat de evaluatie van de leerling in de module ‘initiatie’ gebeurt voor ‘het aannemen van een goede werkhouding’ en in de module ‘keukentechnieken’ voor ‘de hef- en tiltechnieken’. Kortom: ‘een goede werkhouding aannemen’ is bereikt in de module ‘initiatie’. De evaluatie gebeurt dus niet meer in de module ‘keukentechnieken’ hoewel we wel verwachten dat de leerling deze houding gaat aannemen in deze module of in de latere modules van hulpkok en kok. Wij kunnen één of meerdere doelen/criteria bepalen per deelcompetentie. Deze vooraf vastgelegde minimumdoelen/-criteria per module dienen minstens aangereikt te worden gedurende het leertraject van een opleiding.
De procedure voor het slagen, de evaluatiepraktijk, de deliberatienormen … behoort tot de autonomie van het centrum.
3
Op zoek naar een actuele lezing of boek over ‘DE GROOTE OORLOG’ en ‘Voeding’
3.1
Keukenhistories & Tafelpraat: geschiedenis op mensenmaat
Gekoppeld aan het nieuwste boek 'Tweemaal oorlog, driemaal honger' werd ook een lezing ontwikkeld die de periode 1914-1944 culinair tegen de achtergrond van de 'grote geschiedenis' schetst. Absoluut actueel, niet alleen met de honderdste 'verjaardag' van de Eerste Wereldoorlog in het jaar 2014 maar evenzeer omwille van de belangrijke lessen die we uit deze periode kunnen trekken! Meer informatie over deze lezing en andere lezingen vind je op volgende website: www.keukenhistoriestafelpraat.be. 3.2
Over het boek ‘Tweemaal oorlog, driemaal honger’ E. Niesten
ISBN: 9789044129335 Aantal pagina's: 172 Prijs € 24,00 Uitgever: Garant Uitgevers nv De voedingsgeschiedenis van de twintigste eeuw wordt sterk gekleurd door de twee wereldoorlogen en de crisisperiode van het interbellum. Driemaal komt de pas verbeterde voedselsituatie van de globale bevolking in het gedrang en moet deze weer haar toevlucht nemen tot beproefde 'armoerecepten'. Bovendien bepalen de gebeurtenissen tussen 1914 en 1944 in grote mate het beleid dat achteraf zal worden gevoerd. 'Nooit meer honger' wordt evenzeer als 'Nooit meer oorlog' een soort van begrijpelijk adagium. Tot in het ongerijmde, daar waar te overvloedige en ongecontroleerde productie voor onder meer 'melkplassen' en 'boterbergen' zorgt.
4
Uitgaven mjPublishing nu ook digitaal De uitgeverij mjPublishing stelt elk schooljaar gratis digitaal materiaal ter beschikking van de scholen die het bijbehorende handboek dat jaar klassikaal voor elke leerling hebben aangekocht en gebruiken. Om dit digitaal materiaal op een handige en beveiligde manier ter beschikking te kunnen stellen is deze uitgeverij participant geworden in Knooppunt.
4.1
Wat is Knooppunt? Knooppunt is een online platform van educatieve uitgeverijen en ondersteund door de officiële boekfederatie Boek.be. Leraren (en eventueel leerlingen) vinden er het digitale lesmateriaal bij de handboeken die ze klassikaal gebruiken.
4.2
Wat zijn de voordelen? * * * *
4.3
Eenmalige registratie voor toegang tot www.knooppunt.net ongeacht het aantal vakken en uitgeverij. Een activeringscode per titel waarvoor digitaal materiaal beschikbaar is. Een wachtwoord en dit gedurende het volledige schooljaar. Continu beschikbaar van op elk toestel met internetverbinding. Altijd up-to-date.
Hoe werkt het? 1
Maak een account aan via www.knooppunt.net.
2
Meld je aan met je e-mailadres en wachtwoord. Vraag de activeringscode aan voor digitaal materiaal behorend bij het handboek. Wij vragen dit te doen via de TAC of TA zodat meteen de
code voor eventuele meerdere gebruikers docenten en/of studenten aangemaakt kan worden.
4.4
3
Activeer je digitaal lesmateriaal met behulp van de activeringscode.
4
Ga van start met je eigen lesmateriaal!
Wat is digitaal beschikbaar bij mjPublishing? * De reeks ‘Hoe gasten ontvangen in de horeca’ - 50 prachtige filmpjes die direct aansluiten bij het boek en in het boek aangeduid worden met een icoontje. * Wijnen en dranken: de basis - 2de druk alle kaarten van de belangrijke wijnlanden, ingevuld en blanco. * Wijnen en dranken: Frankrijk de oefenkaarten. * Wijnen wereldwijd: het gedetailleerd overzicht van de Italiaanse wijnen en de belangrijkste wijnkaarten ter beschikking gesteld door de officiële instanties van de diverse wijnlanden. * Handboeken voor de slagerij: Deel 1: Vee en Vlees bij hoofdstukken 3, 4 en 5 Deel 2: Vleeswarenbereiding bij hoofdstukken 2 en 6 Deel 3: Culinaire bereidingen bij hoofdstukken 1, 2, 3, en 4 *Bakkerij en Banketbakkerij de belangrijkste foto’s ter beschikking gesteld voor de lessen technologie. *In voorbereiding oefenmateriaal voor bij de reeks ‘Gastheerschap in de Horeca’ en de reeks ‘De keuken in de Horeca’. Registreren kan je op www.knooppunt.net en vraag de handleiding en de voorwaarden bij mjPublishing.
5
HandelingsGericht Werken - HGW
5.1
In het pedagogisch project van veel scholen vind je de intentie terug om aan iedere leerling een gepersonaliseerde zorg te geven. De jongere staat dan met zijn unieke persoonlijkheid en specifieke leefcontext centraal. Om die zorg voor de leerling concreet vorm te geven biedt het HGW een kader. De toenemende aandacht voor het handelingsgericht werken binnen de pedagogische begeleidingsdienst kadert in het mee zoeken naar oplossingen en ondersteuning van de school, de leerlingenbegeleider en de
leraar om aan al de leerzorgvragen, leernoden, verhoogde zorg … een antwoord te geven. Om vorm te geven aan zorg vanuit Handelingsgericht Werken kun je altijd een beroep doen op ondersteuning van de pedagogische begeleiding. 5.2
Zorgvraag ‘leren leren’ Onderstaand vind je een praktisch voorbeeld van een zorgvraag voor ‘leren leren’. De vakwerkgroepen hebben van de directie de opdracht gekregen om een antwoord te geven op de vraag hoe de leerling het beste zijn voorbereiding maakt voor de les (praktijk) en hoe de leerling het beste een les volgt. De suggesties, stappen, tips … werden dan op ‘smartschool’ geplaatst waar de leerling, de ouders, leerlingbegeleiders … nu graag gebruik van maken voor alle lessen. Het uitgewerkte voorbeeld is, vrijblijvend en enkel ter inspiratie, een voorbeeld van een vakwerkgroep restaurant en keuken – tweede graad bso.
5.2.1 Hoe is de evaluatiepraktijk voor TV en PV? Er is een ‘permanente evaluatie’ voor het vak TV en PV. Dit wil zeggen dat er geen examens meer zijn voor elk vak afzonderlijk, maar dat de leraar de punten geeft op ieder moment van het lesgebeuren TV en PV. Dit kan aan de hand van een toets op het einde van de les, een toets over de vorige les, een toets na een periode van lessen, een oefening, een groepswerk, een spreekbeurt, een huistaak, een presentatie met PowerPoint, een opdracht, een praktijkbeurt … De leraar gaf vroeger de punten voor elk vak afzonderlijk, maar doet dit nu op basis van de competenties. Iedere competentie bevat drie domeinen: - de kennis - de vaardigheden - de attitudes
= = =
de theorie de praktijk de houding tijdens de theorie en/of praktijk
Op het rapport komen altijd de totale punten van de voorbije periode. 5.2.2 Hoe leer ik mijn kennis? Tips om de les te leren. * * * * *
Lees aandachtig de (hoofdstuk)titels in je cursus. Lees de behandelde leerstof aandachtig. Maak opnieuw de opdrachten uit de cursus. Maak een korte samenvatting of gebruik het bordschema van de les. Stel jezelf zoveel mogelijk vragen over de leerstof.
* * *
Voor welke toepassing gebruik je deze kennis in de praktijkles? Maak een beeld van de toepassing in je hoofd. Als je een leerstofonderdeel niet begrijpt vraag je uitleg aan een medeleerling. Als de uitleg van de medeleerling niet voldoende is vraag je opnieuw uitleg aan de vakleraar.
Tips tijdens de les. * * * * * * *
Werk actief mee tijdens de les. Maak aanvullende notities in je schrift of cursus met eigen woorden. Gebruik gekleurde tekstmarkers voor belangrijke lesonderdelen. Gebruik gekleurde tekstmarkers voor de titels. Invulteksten vul je altijd in. Na afwezigheid laat je je informeren over de les bij vrienden. Noteer het bordschema (is een beknopte samenvatting van de les).
5.2.3 Hoe bereid ik me voor op de praktijkles? (Een voorbeeld voor restaurantpraktijk!) VOORBEREIDING LES PV Stap 1 Maak de menuontleding. Gebruik hiervoor het sjabloon 'menuontleding' opgemaakt door de school. Mogelijke vindplaats Smartschool Cursus Vakboek restaurant
Menu opzoeken
Menuontleding uitschrijven …
In fiche/sjabloon restaurantpraktijk …
…
Stap 2 Heeft de leraar een taak/opdracht gegeven voor de volgende les? Zo ja: de taak/opdracht klaarleggen om mee te nemen. Zo nee: naar stap 3. Stap 3 Lees de feedback en de oplossing(en) van de verbeterpunten uit vorige les(sen). Stap 4 Kledij klaarleggen (volgens de checklist 'restaurantkledij').
Stap 5 Klaarleggen van: bv. - bestelbonboekje - praktijkschrift/notities - lucifers - kurkentrekker/flesopener - schrijfgerief - dienstservet - schoolagenda … (volgens de checklist 'benodigdheden restaurant') Wat doe ik tijdens de les PV? * * * * * *
Eigen notities maken over de uitleg van de leraar. De functie beschrijven van de dag. De verwachtingen – doelen van de les noteren. Het werkplan en/of stappenplan uitschrijven. Vakgebonden houding/attitude: wat verwacht de leraar van mijn houding tijdens de les? …
Wat doe ik op het einde van de les PV? * * *
Reflectiedocument invullen. De evaluatie bespreken. …
Wat doe ik na de les/thuis? * * *
6
Eigen notities aanvullen. Cursus bewerken met tekstmarker. …
Dag van de beginnende leraar De Diocesane Pedagogische Begeleidingsdienst Brugge (DPB Brugge) nodigt je van harte uit op een eerste ontmoetingsdag voor beginnende leraren. Voor het studiegebied Voeding heeft deze plaats op woensdagnamiddag 25 september 2013 om 14.00 uur in d’Abdij – DPB Brugge - Baron Ruzettelaan 435 - 8310 Assebroek • tel. (050) 37 26 75 • fax (050) 35 45 08.
7
Digitale inschrijving voor DPB-mededelingen Wil je de tweewekelijkse DPB-mededelingen automatisch via e-mail ontvangen, dan kan dit door de procedure te volgen uitgeschreven op de website van het dpb: www.kobrugge.be – dpb – secundair onderwijs: inschrijvingen.
8
Stuurgroep Voeding Vanaf het schooljaar 2013-2014 starten we met een actieve stuurgroep Voeding voor het secundair en hoger onderwijs binnen het Eekhoutcentrum. In de stuurgroep zetelen vertegenwoordigers van de pedagogische begeleiding Brugge en de Katholieke Hogeschool Vives, lectoren uit het hoger onderwijs en leraren uit het secundair onderwijs vanuit het studiegebied Voeding en het studiegebied Personenzorg. Met de oprichting van deze stuurgroep willen we vooral een zo breed mogelijk nascholingsaanbod voor leraren en lectoren, met voeding als component in de opleiding, garanderen. De taak van de stuurgroep bestaat uit het ontwikkelen van een nascholingsaanbod voor individuele leraren en lectoren. Als eerste uitdaging zien we de organisatie van een ‘Dag van de voeding’.
Patrick Ameye
Dag van de voeding CURSUSCODE: D14-032 DOCENT: diverse docenten DATUM EN UUR: woensdag 19 maart 2014 - namiddag LOCATIE: KH VIVES Campus Roeselare Roeselare
