100 jaar
Eerste Wereldoorlog in het Meetjesland doen, zien en beleven
100 jaar Eerste Wereldoorlog in het Meetjesland doen, zien en beleven
INHOUD
Inleiding.................................................................................................................................................... 4 Overzichtskaart Meetjesland............................................................................................................. 6
Een uitgave van de intergemeentelijke projectvereniging COMEET. Cultuuroverleg Meetjesland is het expertisenetwerk en samenwerkingsplatform voor de cultuursector in veertien gemeenten van het Meetjesland. Eenmalige uitgave, 2015 © COMEET Van Hoorebekeplein 1 b4, 9900 Eeklo Coördinatie en redactie: Sebastiaan De Coninck en Hanne Couckuyt Foto cover: Grégoire Depoorter Recente foto’s: Grégoire Depoorter, COMEET, Koninklijk Atheneum Zelzate en de Meetjeslandse Gidsen Historisch beeldmateriaal: heemkundige kring De Vierschaar, prof. dr. Alex Vanneste en collectie Achiel De Vos Met dank aan: de medewerkers van de 14 cultuurdiensten, verschillende heemkundige en historische verenigingen uit het Meetjesland en andere experten, iedereen die zijn medewerking verleend heeft aan de verschillende projecten en prof. dr. Alex Vanneste. Ontwerp: De Barbaren - www.debarbaren.be Druk: Drukkerij Sint-Joris V.U. Stijn Coppejans, voorzitter COMEET, Van Hoorebekeplein 1 b4, 9900 Eeklo Dit plattelandsproject kwam tot stand dankzij de steun van Europa, Vlaanderen en de Provincie Oost-Vlaanderen binnen het Leader/PDPO-project ‘100 jaar Groote Oorlog - Herinneringen in het Meetjesland’.
Aalter ........................................................................................................................................................ 8 Assenede...............................................................................................................................................11 Eeklo........................................................................................................................................................14 Evergem.................................................................................................................................................17 Kaprijke...................................................................................................................................................20 Knesselare.............................................................................................................................................22 Lovendegem.........................................................................................................................................24 Maldegem..............................................................................................................................................26 Nevele.....................................................................................................................................................30 Sint-Laureins........................................................................................................................................32 Waarschoot...........................................................................................................................................34 Wachtebeke..........................................................................................................................................36 Zelzate....................................................................................................................................................38 Zomergem.............................................................................................................................................42 Over de doodendraad........................................................................................................................46 Over de bunkerlinie Hollandstellung.............................................................................................48 Over de strijd in het Meetjesland...................................................................................................50 Gidsen voor groepen, voer voor je fiets-gps, agenda, WOI Meetjesland in beeld en nog veel meer..............................................................53
100 jaar Groote Oorlog
“Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland.”
.3.
HET MEETJESLAND
TIJDENS DE GROOTE OORLOG
GRENS
STRIJD
Op 4 augustus 1914 overschreed het Duitse leger de grens met België. Dat was het begin van vier jaar bezetting. Het Meetjesland grenst aan Nederland, dat neutraal bleef. Langsheen de Belgisch-Nederlandse grens installeerde de bezetter in 1915 een elektrische draadversperring, ‘den draad’ (zie ook p. 46). In 1917 kwam er ook een bunkerlinie, de Hollandstellung (zie ook p. 48).
Over het algemeen was het relatief rustig in het Meetjesland. Maar de regio werd ook opgeschrikt door hevige strijd. Zomergem (zie ook p. 42) en verschillende deelgemeenten van het huidige Nevele (zie ook p. 30), aan het Schipdonkkanaal, kregen het zwaar te verduren en werden met de grond gelijk gemaakt. De Slag bij Burkel (Maldegem) geldt als de laatste cavaleriecharge van het Belgische Leger (zie ook p. 50).
DAGELIJKS LEVEN Bezet België werd onderverdeeld in zones. Meetjesland behoorde tot het Etappengebiet. Het was een rust- en bevoorradingsgebied achter het front. In het Etappengebiet heerste verhoogde waakzaamheid en beperkte bewegingsvrijheid voor de bevolking. Alle aspecten van het dagelijkse leven werden streng gereglementeerd en gecontroleerd. Materialen en voeding werden in kaart gebracht en opgeëist. Vele cafés sloten noodgedwongen hun deuren, inwoners kregen soldaten ingekwartierd, voedsel ging op de bon en reizen - al was het maar naar een volgend dorp - was niet evident.
.4.
SPOREN Na de Eerste Wereldoorlog werd bij wet het herdenken van de oorlog in België geregeld. De gemeenten mochten zelf beslissen of ze een plaat of een gedenkteken wilden oprichten aan gesneuvelde inwoners, iets wat vele gemeenten deden. De gedenktekens zijn vaak gelijkaardig qua ontwerp en symbolen. Ze dienden om het geleden trauma om te zetten in iets tastbaars en vaak waren ze ook religieus geïnspireerd. Vandaag zijn het stille getuigen van ‘Den Grooten Oorlog’.
.5.
.6.
.7.
AALTER LANGS DE WEG
D
Duitse soldaten op Bellem Brug met molen Goethals rechts op de achtergrond. Collectie Heemkring Emiel Metttenanxt Bellem
e bezetting van het
Meetjesland kende Aalter, en vooral
Meetjesland was een feit in
Lotenhulle, nogal wat paniek en
oktober 1914. Aalter kreeg
vernieling. De Duitse bezetter liet zich
Maria-Aalter. Dit haalde zelfs de
echter al vroeger bezoek van Duitsers:
gelden en duldde geen enkele vorm
internationale pers. Verschillende
in augustus 1914 werden Ulanen
van verzet.
Duitsers kwamen om en het stak
MONUMENT WOI t.h.v. Sint-Corneliuskerk uit 1919
Kerkstraat, Aalter
een hart onder de riem van de
gespot. Deze Duitse verkenners bliezen de spoorweg op en zaaiden onrust in
Later kende Aalter (tot aan de
de streek.
bevrijding) minder geweld. In 1915
Bij aanvang van de oorlog in het .8.
inwoners in de bezette gebieden.
MONUMENT MET BRONZEN RELIËFS WOI Aan de Heilig Kruiskerk
werd de bevolking opgeschud door een
Lees meer op
neergestorte Duitse zeppelin in Sint-
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
Pittemstraat, Lotenhulle
.9.
AALTER
TE BEZOEKEN WANDELING: HERDENKINGSROUTE IN AALTER Ontdek de oorlogsgebeurtenissen in Aalter via een herdenkingsfietsroute die start op de Markt in Aalter en uit twee lussen bestaat: route 1 loopt door Lotenhulle, Poeke en Bellem en route 2 door Sint-Maria-Aalter en Aalter-Brug. Beide routes zijn elk ongeveer 20 km. Langs de weg hangen er in totaal 17 informatiepanelen met foto’s en uitleg over gebeurtenissen in de omgeving. Beide routes geven dus een beeld van de Eerste Wereldoorlog in Aalter.
Een Duitse zeppelin stortte neer in Sint-Maria-Aalter. Collectie Aeronauticum Nordholz
Brochure verkrijgbaar in:
ASSENEDE
—— Gemeentehuis Aalter, Europalaan 22 09 325 22 00,
[email protected] —— online op www.aalter.be en www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be (klik op ‘fietsen en wandelen’) Of via Route You voor je fiets-gps
O
p 8 oktober 1914 ondervond
Duitse patrouille aan de doodendraad in Boekhoute. Collectie heemkundige kring De Twee Ambachten Assenede
Assenede de Groote Oorlog voor het eerst aan den lijve.
Assenede spreken van voedselschaarste
Na zware verliezen in Antwerpen,
en de opeisingen van voorraden en
rustten terugtrekkende soldaten een
oogsten door de bezetters. Maar niet
nacht uit in Assenede en zetten hun
alleen dat, ook werkvolk werd opgeëist
tocht de volgende dag verder. Niet
voor de aanleg van een militair vlieg-
veel later viel Assenede in handen van
veld en een uitkijkpost in Stoepe.
de Duitsers. Verschillende opgetekende getuigenissen uit die periode in . 10 .
. 11 .
Doordat Assenede aan de grens met
ASSENEDE
ASSENEDE
LANGS DE WEG
Nederland ligt, hadden de Assene-
TE BEZOEKEN
denaren van dichtbij te maken met de doodendraad, de elektrische
TENTOONSTELLING: BOEKHOUTE IN TIJDEN VAN OORLOG
draadversperring tussen het neutrale Nederland en België (zie ook p. 46).
KUNSTWERK DE DODENDRAAD Haven (t.h.v. nr 83), Boekhoute
In de laatste dagen van de oorlog
RECONSTRUCTIE DEN DRAAD met het wachthuisje
boden de Duitsers nog fel weer-
Braakmanstraat, Boekhoute
werk in Assenede en omstreken.
Deze tentoonstelling is opgesteld in de kerk en vertelt het verhaal van Boekhoute tijdens de twee wereldoorlogen. Je komt meer te weten over de doodendraad (zie ook p. 46) en je kan gerestaureerde wrakstukken van een neergehaalde Duitse Messerschmidt (WOII) bewonderen.
MONUMENT WOI
Pas begin november 1918 slaagden
met toevoeging WOII door Louis Willems (Zelzate) en Oscar Sinia (Gent) uit 1920
de geallieerden erin om Assenede
Grote Markt, Assenede
te bevrijden.
MONUMENT WOI met toevoeging WOII en vrijheidsboom uit 1920. Graftekens Lt. G. Brown en Capt. Haynes, neergeschoten op 23 oktober 1918 in DH 9
Lees meer op
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
Begraafplaats, Boekhoutedorp, Boekhoute
MONUMENT WOI uit 1921 door Aloïs De Beule en vrijheidsboom WOII
Oosteeklodorp, Oosteeklo
. 12 .
—— Wanneer: elke dag van 9 tot 17u —— Waar: Heilig Kruiskerk, Boekhoutedorp, Boekhoute —— Contact: 09 373 60 08,
[email protected]
TENTOONSTELLING: GROTE VROUWEN EN DE GROOTE OORLOG De rol van de vrouw werd vaak onderschat tijdens de oorlog. Ze stonden vaak in voor de voeding en dus het overleven van hun gezin. Een aantal onder hen raakte betrokken in het spionagemilieu. Deze tentoonstelling brengt de verhalen van enkele markante Boekhoutse vrouwen. Kinderen kunnen een spel spelen over smokkelen langs de grens.
—— op woensdag en donderdag van 9 tot 12u en 13u30 tot 16u30, vrijdag van 9 tot 12u en 13u30 tot 15u30 —— Bezoekerscentrum Boekhoute, Boekhoutedorp 3, Boekhoute —— 09 373 60 08,
[email protected], www.grotevrouwen.be
. 13 .
LANGS DE WEG GEDENKPLAAT WOI De 35 m hoge toren van het belfort is een herdenkingsmonument voor de slachtoffers van WOI. N.a.v. de 40ste verjaardag van de bevrijding (WOII) kwam er in 1985 een ‘Vredesbeiaard’ in.
Stadhuis en belfort, Markt, Eeklo MONUMENT van de beeldhouwer Albert D’Havé en kunstsmid Pieter Vandeputte.
Stedelijke begraafplaats, Molenstraat, Eeklo
EEKLO
TWEE GEDENKPLATEN VOOR WOI Sint-Vincentiuskerk (aan de centrale hoofduitgang), Kerkplein, Eeklo HERDENKINGSMONUMENT MILITAIR HOSPITAAL Het monument heeft de vorm van een legerbrancard ter herinnering aan het militair hospitaal dat was ondergebracht in Onze-Lieve-Vrouw Ten Doorn tijdens WOI en ook WOII.
“U
Duitse soldaten op wacht voor het standbeeld van Ledeganck op het kruispunt van de Molenstraat en de Koning Albertstraat in Eeklo. Collectie Stadsarchief Eeklo
w streek heeft nog niet
De stad werd dan ook omgebouwd tot
geleden. Ik beklaag u, zoals
een militair apparaat: het vredegerecht
ik mijn land beklaag. Dat
werd een Passbüro voor het verkrij-
als krijgsgerecht, militair politiekan-
God het bescherme.’ Zo sprak Koning
gen van reispassen en voor verplichtte
toor en uitkijkposten.
Albert toen hij overnachtte in Eeklo
aanmeldingen, een school werd een
tijdens zijn tocht naar Oostende.
hersteloord voor gewonde soldaten en
De bunkerlinie Hollandstellung
bepaalde herbergen en hotels werden
liep ook door Eeklo en het
enkel nog door de bezetter gebruikt.
Meetjeslandse landschap werd
Eeklo werd de hoofdplaats van een
T.h.v. kapel college Onze-Lieve-Vrouw Ten Doorn, Zuidmoerstraat, Eeklo HERDENKINGSPANEEL VOOR EDMOND VAN DE WOESTIJNE Op 8 oktober 1918 werd Edmond Van De Woestijne in Gent gefusilleerd. Hij was actief lid van het verzet.
Koningin Astridplein, Eeklo INFOPANEEL IJZERVLAKTE 14-18 EN BALGERHOEKE PANORAMA 14-18 Kruispunt Balgerhoeke-Oude Staatsbaan, links van de brug, Eeklo
bezaaid met kazematten (zie ook
Kommandantur voor het centrum en Grote burgerwoningen deden dienst
het noorden van het Meetjesland. . 14 .
p. 48). . 15 .
EEKLO
TE BEZOEKEN KLEINE STAD IN EEN GROOTE OORLOG Een groot deel van het Meetjesland viel onder het gezag van Kommandantur Eeklo. In de smalle straatjes van Eeklo herbeleef je de Eerste Wereldoorlog in een bezette stad. Met de brochure vol verhalen en oude beelden, ontdek je tijdens een stadswandeling hoe het er in Eeklo aan toeging in 1914-18. Je wandelt langs de belangrijkste gebouwen in Eeklo die door de Duitsers in beslag werden genomen tijdens de 4 jaar durende bezetting. Ondertussen ontdek je ook het huidige stadscentrum.
EVERGEM
Brochure verkrijgbaar in: —— Het STIP, Molenstraat 36, Eeklo —— Toerisme Meetjesland, Huysmanhoeve, Bus 1, Eeklo —— Digitaal via www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be (klik op ‘fietsen en wandelen’)
Stadhuis en belfort met vredesbeiaard op de Markt in Eeklo. Foto COMEET
Gemeentehuis Ertvelde dat tijdens WOI dienst deed als hoofdplaats van de Kommandantur. Privécollectie Gerard Bauwens
N
et als Eeklo waren in Ertvelde de Duitsers
Zonneblomme’ omdat hij niet
altijd en overal aanwezig
tijdens de oorlog, aangezien
kon zwijgen over zijn hobby:
daar de hoofdplaats was van de
zonnebloemen kweken.
Kommandantur voor het Oosten van
. 16 .
het Meetjesland. De meest opvallende
Sleidinge werd bevrijd op 1 en 2
chef van de Kommandantur was
november 1918. Een dag later werd
Hauptmann-Kommandant Wemdt.
zwaar strijd geleverd tijdens de Slag
Hij kreeg de bijnaam ‘Pierke
bij Wippelgem en werden Evergem . 17 .
EVERGEM
EVERGEM
LANGS DE WEG
en Kluizen bevrijd. De Duitsers
TE BEZOEKEN
bleven zich verzetten in Ertvelde en Evergem. De Evergemse kerk
WANDELING: DE KOMMANDANTUR IN ERTVELDE
werd gedynamiteerd en zwaar beschadigd. De dorpen lagen tot op de dag van de wapenstilstand onder Duits artillerievuur. De
MONUMENT WOI met toevoeging WOII door Atelier Bressers (Gent) uit 1928
regen van granaten die neerdaalde op Langerbrugge en het dorp van
Gilbert Braeckmanplein, Evergem
Evergem bleven nog lange tijd voor
MONUMENT WOI
gevaar zorgen.
door architect Van Aspere en beeldhouwer Vereycken (Antwerpen) uit 1924
De bunkerlinie Hollandstellung
Sleidingedorp, Sleidinge
liep ook door Evergem en het
Deze wandeling loopt langs de meest markante plaatsen, gebouwen en monumenten waaronder de hoofdplaats van de vroegere Kommandantur, het toenmalige gemeentehuis. Verder op je weg ontdek je ook andere belangrijke Ertveldse huizen die het Duitse leger in beslag had genomen om de Kommandantur logistiek mogelijk te maken: de mess, de gevangenis, enz. Met de wandelbrochure kan je op eigen houtje op wandel in Ertvelde. Groepen kunnen de wandeling boeken met gids. In Pastorijstraat 10 was het Passbüro gevestigd. Foto Freddy Hofman
Brochure verkrijgbaar in:
Meetjeslandse landschap lag
MONUMENT WOI door Aloïs De Beule uit 1925
bezaaid met kazematten (zie ook
Pastorijstraat, Ertvelde
p. 48).
—— Oud gemeentehuis Ertvelde, Marktplein 2, Evergem —— Toerisme Meetjesland, Huysmanhoeve, Bus 1, Eeklo —— Info en reservatie: www.evergem.be/wereldoorlog
Lees meer op
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
. 18 .
. 19 .
KAPRIJKE
LANGS DE WEG
bouwwerken die je ziet te velde, is deze zo goed mogelijk in oorspronkelijke staat hersteld. Kazematten werden vaak beschilderd om er uit te zien als gewone huizen, en dienden toch van inrichting voorzien te worden
GEDENKPLAAT WOI EN WOII Voorgevel Sint-Eligiuskerk, Bentille
om er een viertal soldaten enkele dagen in te laten leven.
KAPRIJKE
Lees meer op
K
Lembekedorp, Lembeke
van smalspoorlijnen om materiaal
tijdens de bezetting onder de Eeklose
aan te voeren voor de bouw van de
Kommandantur te staan. Er is weinig
kazematten.
documentatie over deze periode, maar we weten bijvoorbeeld wel
In Lembeke kan je zo een kazemat,
dat de Kaprijkse houtzagerij Sylva
of bunker, zoals we ze vandaag
balken aanleverde aan de bezetters,
noemen, van dichtbij ontdekken.
die gebruikt werden voor de aanleg
In tegenstelling tot de vele . 20 .
MONUMENT WOII door ontwerper Jean Canneel en beeldhouwer G. Dobbelaere (Eeklo) uit 1947-48
vrij vroeg in handen van de Duitsers en kwamen
Lembekedorp, Lembeke
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
Houtzagerij Sylva leverde materiaal voor spoorlijnen. Collectie Mark Dauwe
aprijke en Lembeke vielen
MONUMENT WOI door ontwerper Jean Canneel en steenkapper Louis Van Damme (Eeklo) uit 1922
TE BEZOEKEN BUNKER OP KINDERMAAT
Te bezoeken op zondag of voor groepen na afspraak.
Wil je weten waarom de Duitse soldaten bunkers bouwden in het Meetjesland? Ben je nieuwsgierig wat ze aten en hoe het leven was in de bunker? Wil je zelf eens op de uitkijk gaan liggen? Kom alles te weten over het leven van de soldaat in de Eerste Wereldoorlog in de bunker op het terrein van het Bardelaeremuseum.
—— Open op zon- en feestdagen van maart tot eind oktober —— Bardelaeremuseum, Ledestraat 42, Lembeke, 09 377 04 22
[email protected]
. 21 .
KNESSELARE
LANGS DE WEG
staart in de lucht. Daarbij kwam de boordschutter, die helemaal vooraan in het toestel zat, om.
GEDENKPLAAT WOI Gevel Sint-Medarduskerk, Ursel
De andere bemanning werd onmiddellijk gevangen genomen door de bezetters. Op 16 oktober 1918 trokken duizenden terugtrekkende Duitsers
KNESSELARE
door Knesselare. Enkele dagen later was Knesselare officieel bevrijd, maar het werd nog dagelijks getroffen door verloren
OORLOGSMONUMENT ZWARTE DUIVELS
obussen uit de hevige strijd die in
Monument ter ere van het bataljon karabiniers-wielrijders, bijgenaamd de Zwarte Duivels. Deze troepen verplaatsten zich per fiets.
Zomergem woedde. Ook in Ursel werd er de volgende weken nog
Hooiestraat, Ursel
veel geschoten. Pas op 2 november 1918 was ook Ursel bommenvrij. Fotomontage neergestorte tweedekker in Ursel. Montage Kurt Plyson (Werkgroep B-67)
W
anneer de
Lees meer op
oorlogsdreiging dichtbij
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be paardenstallen gebruikt. Zo werden
kwam, vluchtten veel
Knesselarenaren naar omliggende
vensterbanken, lessenaars, kasten, …
gemeenten en Nederland. De Duitsers
kapot gebeten.
zagen hun kans schoon en plunderden leegstaande huizen. De kerk werd
Op 25 augustus 1917 stortte een
ingericht als verblijf- en slaapplaats
bommenwerper neer in het Keigat in
voor de Duitse soldaten. Ook de
Ursel. Na een scheervlucht belandde
jongensschool van Knesselare werd als
de tweedekker op zijn neus, met de
. 22 .
. 23 .
LOVENDEGEM
LANGS DE WEG
40 krankzinnige vrouwen naar het klooster. Hun gesticht was kort daarvoor door de Duitsers opgeëist voor het verzorgen van zieke Duitse soldaten. Die zusters en patiënten bleven er allemaal tot 31 oktober 1918.
GEDENKPLAAT WAARNEMING ZEPPELIN LZ37 De Duitse zeppelin LZ37 werd door Reginald Warneford gespot boven Bierstalbrug (Lovendegem), in brand gezet boven de Brugsepoort, waarna het explodeerde en brandend neerstortte in Sint-Amandsberg.
In de einddagen van de oorlog
LOVENDEGEM
stonden in Lovendegem de kanonnen gericht op Zomergem, waar nog een hevige strijd woedde.
Kerkhof rond de Sint-Baafskerk, Vinderhoute
Enkele dagen voor de bevrijding werden Lovendegemnaars uit hun huizen verjaagd door de Duitsers.
MONUMENT WOI met toevoeging WOII, door Gustave Pickery (Brugge) uit 1920
De lege huizen werden volledig leeggeplunderd. De gemeente
Kerkstraat, Lovendegem
werd bijna twee weken beschoten ’t Plankske gaf de grens van de Kommandantur aan. Collectie Gerard Van Vooren
T
ijdens de bezetting
door de Belgen. Op de avond van Allerheiligen trokken de Duitsers zich terug, de volgende morgen
vielen Lovendegem en Velen zochten toevlucht in het klooster
Vinderhoute als enige
kwam het Belgische leger aan in
MONUMENT WOI Kerkhof rond de Sint-Baafskerk, Vinderhoute
Lovendegem.
gemeentes van het huidige Meetjesland
van Kindsheid Jesu. Ouderlingen,
onder Kommandantur Gent. Op de
zieken, wezen en vluchtelingen werden
grens met de Kommandantur stond
hier opgevangen. Op 29 augustus 1914
Lees meer op
een bord dat men niet verder mocht
kwam een eerste groep vluchtelingen
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
zonder paspoort, in de volksmond
uit de streek van Mechelen in
heette dat ‘t Plankske.
Lovendegem aan. Enkele weken later kwamen religieuzen uit de streek met . 24 .
. 25 .
LANGS DE WEG
MALDEGEM
HERDENKINGSMONUMENT GRAAF FRANCIS DE MEEUS opgericht door zijn zoon in 1931. Kapitein-Commandant de Meeus sneuvelde bij de laatste cavaleriecharge in de Slag bij Burkel op 19 oktober 1918
O
Hollandstellung (zie ook p. 48).
p 14 oktober 1914
Francis de Meeuslaan, Maldegem
Vernielde brug over het Leopoldkanaal in 1914. Collectie gemeentearchief Maldegem
MONUMENT WOI
trokken de eerste Duitse Vanaf januari 1915 werd Maldegem
van de Groote Oorlog in zicht. De
met toevoeging WOII, door Karel Laloo en Georges De Sloovere uit 1921
en sommigen namen hun intrek in
Operationsgebiet (gebied dichter
aftocht van het Duitse leger werd
Marktstraat, Maldegem
leegstaande huizen. Al snel werd de
bij het front) met een Kaiserliche
ingezet. Het Belgische leger voerde
grens afgesloten, want vele Belgen
Kommandantur en werden de
op 19 oktober 1918 een charge
GEDENKPLATEN WOI EN WOII
vluchtten naar het neutrale Nederland.
Maldegemnaars geconfronteerd met
uit op de Duitse troepen bij het
geschonken door pastoor Vereecke in 1924
Als grensgemeente had ook Maldegem
nog strengere wetten en voorschriften.
gehucht Burkel. De Slag bij Burkel
soldaten door Maldegem
Sint-Adrianuskerk, Adegem-Dorp, Adegem
blijft in de herinnering als de laatste
te maken met de doodendraad. In oktober van 1918 kwam het einde
(zie ook p. 46) en de bunkerlinie . 26 .
Belgische cavaleriecharge. . 27 .
MALDEGEM
TE BEZOEKEN MALDEGEM IN DEN GROOTEN OORLOG: DE HOLLANDLINIE Een tocht van 12 km gidst je langs de Duitse bunkerlinie uit WOI aan het Leopolden Schipdonkkanaal. Laat je leiden langs de indrukwekkende bomenrijen en vergezichten.
Brochure verkrijgbaar in: —— het UiTloket in het gemeentehuis van Maldegem, Marktstraat 7
[email protected] www.maldegem.be
. 29 . . 28 .
NEVELE
LANGS DE WEG
er begin 1917 in om een draadloze uitzendpost te plaatsen op de
MONUMENT ROBERT DONNY Gesneuveld in Landegem op 13.10.1914
zolder van het klooster van Nevele,
Trekweg nabij de spoorwegbrug in Landegem
naast de kerk. Van daaruit speelde hij via morse inlichtingen door
MONUMENT ANDRÉ DELLA FAILLE DE LEVERGHEM
aan de Engelsen. Hij werd eind oktober van 1918 gevat en ter
Gesneuveld in Merendree op 23.10.1918
Diepestraat nabij de brug over het Schipdonkkanaal
dood veroordeeld, maar gered door het einde van de oorlog.
NEVELE
GEDENKPLAAT WOI
In de nadagen van de Groote
door ontwerper Valentin Vaerwyck en beeldhouwer Oscar Sinia uit 1924
Oorlog kreeg Nevele het, net als in
Zijgevel Sint-Petrus en Pauluskerk,
1914, zwaar te verduren, vanwege
Hansbeke
de ligging aan het Schipdonkkanaal
HERDENKINGSMONUMENT WOI EN WOII
(zie ook p. 50). De kerken verloren
Met 24 graven van Belgische soldaten gesneuveld in oktober 1918 in Landegem tijdens gevechten aan het Schipdonkkanaal
hun toren, molens werden vernield en nooit meer opgebouwd en veel woningen werden vernield. In Vernielde huizen op de Markt in Nevele. Collectie Carlos Lips
H
et belangrijkste gevecht
gebruikt. Langs het Schipdonk-
in de begindagen van de
kanaal sneuvelden tussen 20 hun medestrijders ongehinderd hun
oktober en 1 november 1918 meer
Slag bij Overbroek (Merendree).
terugtocht richting IJzer konden verder
dan 200 Belgische soldaten in
Deze vergeten veldslag vond plaats
zetten.
een poging om het kanaal over te
op 13 oktober 1914 langs het
Tijdens de oorlog was in Nevele
steken. Alle Nevelse gemeenten
Schipdonkkanaal. Tien Belgische
een belangrijke spion aan het
bleven achter als een puinhoop.
soldaten en officieren lieten
werk: ingenieur Henri De Clercq,
er het leven tegen een Duitse
de directeur van de Nevelse
Lees meer op
overmacht opdat honderden van
elektriciteitscentrale. Hij slaagde
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
oorlog in Nevele was de
. 30 .
Kerkhof van Landegem, Stationsstraat
Nevele en Hansbeke werd gifgas
HERDENKINGSMONUMENT WOI & WOII Kerkplein van Merendree ZUIL MET DE BUSTE VAN EEN SOLDAAT uit 1920 voor de slachtoffers van WOI, met aanvulling van WOII
Sint-Mauritiuskerk, Camille Van der Cruyssenstraat 1, Nevele HERDENKINGSPLAKKAAT VOOR DE SLACHTOFFERS VAN BEIDE WERELDOORLOGEN Sint-Eligiuskerk, Vosselare
. 31 .
SINT-LAUREINS
LANGS DE WEG
noemde men dit ‘Klein België’. Moershoofde, Oosthoek en Kantijne waren zo van de rest van het dorp afgesneden. Toen de Duitsers begonnen te vrezen voor een geallieerde invasie
SINT-LAUREINS
via het neutrale Nederland,
MONUMENT WOI
bouwden ze de bunkerlinie
met toevoeging van WOII, door J. De Visscher (Eeklo) uit 1920 met vrijheidsboom
Hollandstellung (zie ook p 48).
Dorpsstraat, Sint-Laureins
Op 1 november 1918 werd Sint-
GEDENKPLAAT WOI UIT 1935 Voorgevel oud gemeentehuis, Sint-Margrietestraat 53, Sint-Margriete
Laureins bevrijd. Lees meer op
MONUMENT WOI
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
met toevoeging van WOII, door L. Van Damme (Eeklo) uit 1921
Kerkstraat, Waterland-Oudeman GEDENKPLAAT WOI Voorgevel Sint-Niklaaskerk, Waterland-Oudeman
Paardentelling in Watervliet. Foto privéverzameling
W
egens zijn ligging aan GEDENKPLAAT WOI EN WOII Sint-Elooikerk, Bentille
de Nederlandse grens toch al zwemmend of met een vlot
duurde het iets langer
het kanaal nog over te steken.
vooraleer de Duitse troepen Sint-
MONUMENT WOI
Laureins bereikten. Kort na de bezetting werd de Moershoofdebrug
Ter hoogte van Sint-Laureins kwam
in Sint-Laureins afgesloten omdat
een stukje Belgisch grondgebied, na
vluchtelingen de brug gebruikten
de verplaatsing van de elektrische
om naar het neutrale Nederland te
versperring, tussen de rijksgrens en
vluchten. Enkelingen probeerden
den draad te liggen. In de volksmond . 32 .
met toevoeging van WOII, door J. De Visscher (Eeklo) uit 1920 en vrijheidsboom (opnieuw aangeplant in 2013)
Molenstraat, Watervliet
. 33 .
WAARSCHOOT
LANGS DE WEG
Het eten kregen ze van de veldkeuken. Er was weinig contact met de bezetter, zij vormden een gesloten kring.” Getuigenis van Richard Vereecke.
MONUMENT WOI
In de nadagen van de oorlog
met toevoeging van WOII, door Jules Vits (Melle) uit 1928
stonden meer dan 200 kanonnen
Hovingen, Waarschoot
opgesteld in het centrum van
WAARSCHOOT
Waarschoot, gericht op Zomergem, waar wel nog hevig gevochten werd. Waarschoot vervulde vooral een ondersteunende functie. Op Allerzielen van 1918 werden de eerste Belgische soldaten feestelijk onthaald in Waarschoot. Lees meer op
Duitse soldaten en Waarschotenaren in de Schoolstraat. Collectie Pieter De Reu
D
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
e Belgische terugtrekkende troepen hadden “De ganse oorlog waren er in Waar-
Waarschoot nog maar net
verlaten, of de vijand stond al aan de
schoot Duitsers gelegerd. Minstens
deur. Er werd in elke woning gekeken
1 compagnie. Het aantal geschikte
hoeveel plaatsen beschikbaar waren
plaatsen naar logement bij particulie-
om Duitse soldaten in te kwartieren.
ren werd op de deuren geschreven.
De toren van de Sint-Ghislenuskerk
Dan moesten de mensen daar ruimte
deed dienst als Duitse uitkijkpost.
voor laten. Dit werk werd gedaan door de ‘kwartiermakers’. . 34 .
. 35 .
WACHTEBEKE
LANGS DE WEG
Vanaf 1 november 1918 waren de Belgische troepen opgerukt tot tegen het kanaal GentTerneuzen, vanwaar ze de Duitsers in Wachtebeke bestookten met
MONUMENT WOI
artillerievuur. Toch bleef de
met Heilig Hartbeeld door Aloïs De Beule (Gent) uit 1938
materiële schade relatief beperkt. Lees meer op
WACHTEBEKE
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
Het Voedingscomité aan het werk in de Kerkstraat t.h.v. nr. 10. De broodkar wordt geladen. Collectie Paul Hesters via heemkundige kring De Vierschaar
N
a de val van Antwerpen op 10 oktober 1914
Wachtebeke ligt aan de grens met
marcheerden de Duitsers
Wachtebeke binnen. Ze bleven twee
Nederland en werd dus geconfronteerd
dagen. De bevolking was massaal op
met de doodendraad (zie ook p. 46).
de vlucht geslagen, vooral de mannen,
In het gehucht Overslag werd het
wat het voor de Duitsers gemakkelijk
dorp in twee gesneden door de draad.
maakte de gemeente grondig te
Toen de Nederlanders ook een draad
plunderen.
plaatsten op de grens, zaten 196
Een koe aangeslagen in Overslag. Collectie heemkundige kring De Vierschaar
inwoners gevangen. . 36 .
. 37 .
ZELZATE I
LANGS DE WEG
Zelzate Brug en de Brughuizen tijdens WOI. Collectie Achiel De Windt
n het kielzog van de
worden gelaten. Vóór de plaatsing van
terugtrekkende Belgische
de doodendraad (zie ook p. 46) waren
legermacht werd alle
veel Zelzatenaren naar Nederland
havenbedrijvigheid in Zelzate
gevlucht. In Sas van Gent, over de
Op 3 november boden de Duitsers
beëindigd met de sluiting van het
Nederlandse grens, ontstond een
nog hevig weerwerk aan het kanaal
kanaal voor de zeevaart op 12 oktober
Belgische kolonie van vluchtelingen en
Gent-Terneuzen. Het werd pas
1914. Belgische genietroepen maakten
werklieden met hun families.
stil in Zelzate op de dag van de
bevrijding, die uit het westen kwam.
MONUMENT WOI met toevoeging WOII, door Louis Willems (Eeklo) uit 1921
Grote Markt, Zelzate
Wapenstilstand, 11 november
de elektrisch aangestuurde brug onbruikbaar en ze kon de hele oorlog
Zelzate moest in 1918 wegens zijn
1918. Kort na de middag werden
Lees meer op
enkel nog met mankracht op en neer
ligging wat langer wachten op de
de bevrijders begroet in Zelzate.
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
. 38 .
. 39 .
ZELZATE
TE BEZOEKEN EEN WANDELING DOOR ZELZATE TIJDENS DE GROOTE OORLOG Met de brochure ga je op stap langs Zelzaatse monumenten en lees je over hun rol tijdens WOI. Je begint op de plek waar de eerste Duitse verkenner gespot werd en eindigt aan het klooster dat dienst deed als opvangplaats voor vluchtelingen en vandaag verschillende musea huisvest, waaronder dat van het Tweede Regiment Gidsen. Leerlingen van het Koninklijk Atheneum Zelzate vertellen je aan de hand van QR-codes op de monumenten (die je kan scannen met je smartphone) meer over de geschiedenis. De wandeling (5km) is toegankelijk voor rolstoelgebruikers en buggy’s.
De Brughuizen. Foto Wikimedia Commons DirkVE
Brochure verkrijgbaar in: —— online op www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be (klik op ‘fietsen en wandelen’)
. 40 .
ZOMERGEM
LANGS DE WEG MONUMENT WOI Sint-Martinuskerk, Zomergem HERDENKINGSMONUMENT WOI Voor de slachtoffers van WOI, en vooral de slachtoffers die in Ronsele vielen bij de terugtrekking van het Duitse leger in 1918.
Kerkplein, Ronsele Vernielde Sint-Martinuskerk van Zomergem. Collectie www.zomergeminbeeld.be
D
e eerste vijandelijke troepen
Duitsers zetten hun verdedigings-
kwamen op 13 oktober
linie op aan het Schipdonkkanaal en
1914 van over het Schip-
de gemeente kwam in de vuurlinie te
ontvlucht. Begin november was
donkkanaal Zomergem binnen. Enkele
liggen. Zomergemnaars ontvluchtten
geen enkele burger meer te bespeu-
dagen later werd het klooster van
hun gemeente of zochten de schuilkel-
ren in Zomergem, de bombarde-
Zomergem bezet door de Duitsers
ders op. Ook Ronsele en Oostwinkel
menten gingen onverstoord door.
en ook Oostwinkel kreeg vijandelijk
lagen onder vuur. Eind oktober 1918
De Duitsers verlieten de streek rond
bezoek.
werden in Zomergem gasbommen
het Schipdonkkanaal en trokken
Op 19 oktober 1918 bereikte het Bel-
ingezet. Een groot deel van de
richting de tweede verdedigingsriem
gische bevrijdingsleger Zomergem. De
bevolking was de gemeente dan al
rond het kanaal Gent-Terneuzen.
. 42 .
GEDENKPLAAT WOI Sint-Gangulphuskerk Ronsele MILITAIRE BEGRAAFPLAATS VAN ZOMERGEM MET 108 BELGISCHE SOLDATEN Kerkhofstraat, Zomergem SOBER HERDENKINGSMONUMENT VOOR RAYMOND LAGAE Raymond Lagae kwam daar om tijdens een verkenningsopdracht enkele dagen voor de wapenstilstand.
Rostraat, Zomergem
. 43 .
ZOMERGEM
In Zomergem stond niets meer overeind. Op 6 november 1919 kreeg Zomergem bezoek van koning Albert I. In een toespraak verklaarde het koninklijk echtpaar dat in Vlaanderen, behalve de IJzerstreek, geen enkele gemeente zo zwaar vernield was als Zomergem. Lees meer op www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
TE BEZOEKEN WANDELEN IN HET SPOOR VAN DE GROOTE OORLOG Brochure verkrijgbaar in:
Zomergem was voor een groot deel van de oorlog een typisch dorp in bezet gebied. Haar strategische positie langs het Schipdonkkanaal maakte van de gemeente tijdens het eindoffensief in oktober 1914 een ware rampzone. Op 6 november 1919 kreeg Zomergem bezoek van koning Albert I. In een toespraak verklaarde het koninklijk echtpaar dat in Vlaanderen, behalve de IJzerstreek, geen enkele gemeente zo zwaar vernield was als Zomergem. De wandelbrochure door Zomergem geeft aan hoe het er tijdens de oorlog aan toe ging, en houdt halt aan de laatste getuigen uit die periode. Het is een interactieve route op maat van het hele gezin.
— Gemeentehuis, Markt 1, Zomergem — Bibliotheek, Den Boer 15, Zomergem — Cultuurdienst, Hofbouwstraat 1, Zomergem — Digitaal via www.zomergem.be en www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be (klik op ‘fietsen en wandelen’)
. 45 . . 44 .
TH E M A
DE DOODENDRAAD V
anaf het voorjaar van 1915
Hij werd dag en nacht bewaakt. In
bouwde de Duitse bezetter
totaal kwamen meer dan duizend
langs de Belgisch-
mensen om bij de elektrische draad-
Nederlandse grens een elektrische
versperring. Ondanks het schrik-
draadversperring. Om praktische
aanjagend en moordend karakter van
redenen werd de grens niet overal van
dit nieuwe wapen, werd de grensver-
nabij gevolgd. Dat had voor tal van
sperring duizenden keren overschre-
grensbewoners soms nare gevolgen,
den. De creativiteit van spionnen,
zoals in Sint-Laureins (zie p. 32) en in
passeurs, smokkelaars en vluchtelingen
Wachtebeke (zie p. 36).
kende geen grenzen. Ze gebruikten passeurskaders, houten fietsvelgen,
Van de drie rijen draden stond enkel
rubberen pakken, een polsstok, geïso-
de middelste rij onder een spanning
leerde hefboomkniptangen en tal van
van 2.000 volt. Den draad of de
andere middelen.
doodendraad moest het smokkelen van
Ze groeven een greppel onder de
mensen, oorlogsvrijwilligers, informa-
versperring door of kochten gewoon
tie en goederen een halt toeroepen.
de grenswachters om.
. 46 .
. 47 .
TH E M A
BUNKERLINIE HOLLANDSTELLUNG
D
e Duitse bezetter vreesde
Strobrugge in Maldegem. Ook het
In de volksmond werden de bunkers
van een bunker sinds WOII, daarvoor
in 1916 voor een geallieerde
Schipdonkkanaal met hier en daar
‘onderstant’ genoemd, verwijzend naar
werd het woord enkel in associatie
landing via het neutrale
bunkers en draadversperring maakte er
het Duitse ‘Unterstand’ of schuil-
gebracht met opslagplaatsen van olie
deel van uit.
plaats.
of steenkool in schepen. Een kazemat
Het woord ‘kazemat’ is eigenlijk de
is een bomvrij schuiloord.
Nederland. Ze dachten dat geallieerde troepen het Westfront aan de IJzer in de rug zouden aanvallen door via
De linie liep verder via Eeklo,
Zeeuws-Vlaanderen te ontschepen.
Lembeke, Oosteeklo, Ertvelde,
correcte benaming. Men spreekt pas
Kluizen en Terdonk. Vanaf het De Duitsers startten vanaf de herfst
kanaal Gent-Terneuzen liep de
van 1916 met de bouw van de
Hollandstellung met een minder
zogenaamde Hollandstellung, een
zware verdediging verder door het
versterkte linie van 75 km die opge-
Waasland tot aan Antwerpen en sloot
KAZEMATTEN KIJKEN!
trokken werd tussen Knokke en
zo aan bij de daar bestaande forten.
Het Meetjesland ligt nog steeds bezaaid met kazematten.
Antwerpen, en gericht is op verdedi-
In het totaal richtte de Duitse
Op www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be staat per
ging tegen een invasie vanuit Neder-
bezetter meer dan 850 bunkers op.
gemeente op de kaart aangegeven waar er nog bunkers liggen.
land. De Hollandstellung begon in het
De gevreesde geallieerde invasie vanuit
Er is ook een fietstocht die vele van de kazematten aandoet
Zwin en volgde op een afstand de
het neutrale Nederland is er nooit
doorheen verschillende gemeenten.
Belgisch-Nederlands grens tot
gekomen. . 48 .
. 49 .
STRIJD IN HET MEETJESLAND
versperd door gevallen brokstukken.
Vanaf 23 oktober hadden de wegtrek-
Gelukkig, want we waren anders
kende Duitsers zich met kanonnen en
recht in het schietveld van de Duit-
mitrailleurs opgesteld aan de overkant
sers gekomen. Dan langs achter in
van het Kanaal Gent-Terneuzen en
de hof gelopen waar we ons gebukt
hielden daar de aanrukkende Belgische
wegstopten onder het struikgewas. Het
troepen onder vuur tot aan de wapen-
was reeds avond en donker. Opeens
stilstand op 11 november.
zagen we een paar schimmen op ons toekomen, ze riepen ons iets toe in de
GETUIGENIS
Franse taal. Mijnheer Verbiest, een
Frans Van Maldeghem uit Nevele
gewezen onderwijzer, die dat verstond,
schreef over het eindoffensief aan het
riep onmiddellijk ‘nous sommes des
Schipdonkkanaal in zijn dagboek.
Belges, nous sommes des Belges’.
TERUGTREKKEN NAAR DE IJZER
DE BEZETTER TERUGDRINGEN
Na de val van Antwerpen op 10
Op 15 oktober 1918 stortte het Duitse
oktober 1914 trokken de Belgische
front in elkaar en trokken de Duitsers
“Rond 20 oktober werd de eerste
soldaten in de kelder gegaan terwijl
troepen zich terug naar de kust en de
zich terug. De Belgen konden bijna
beschieting uitgevoerd. Langs de
buiten de beschieting in alle hevigheid
Westhoek. De Duitsers marcheerden
ongehinderd over de IJzer komen. De
vaartoever stonden een viertal kleine
voortwoedde. We begonnen te bidden.
het Meetjesland binnen. In onze streek
Duitsers probeerden de opmars te
woningen, eigendom van de familie
moest de vijand opgehouden worden
stuiten door het gebruik van mitrail-
Buysse-Loveling. Daarin hadden de
’s Anderendaags in de voormiddag
om het Belgische leger de tijd te geven
leurvuur en gasgranaten.
Duitsers mitrailleuzen opgesteld en
was het kalmer, maar in de namiddag
zich met manschappen en materi-
Op 19 oktober vond de Slag bij
vuurden zonder ophouden naar de
kwam een Frans officier ons melden
eel terug te trekken. Spoorwegen en
Burkel, een gehucht van Maldegem,
eerste soldaten van de verbonden
dat we moesten vertrekken omdat
bruggen moesten nog enkele uren en
plaats. Het Belgische leger voerde
legers. Al met eens was er een gewel-
weldra een groot offensief zou ingezet
dagen operationeel gehouden worden.
toen een charge uit op de Duitse
dige granaatinslag in de woning van
worden: ’We zullen het niet overleven,
In Merendree (Nevele) werd de Slag
troepen. Die slag wordt herinnerd als
Verbiest, waar we in de kelder schuil-
maar gij moet zeker vertrekken’. We
bij Overbroek uitgevochten (zie p. 30),
de laatste charge met paarden. Tegen
den. We liepen, dood van schrik, allen
hadden eigenlijk wat te lang gewacht.
waardoor voor de Belgische soldaten
mitrailleurs was de ruiterij niet meer
naar boven. De ene langs voren, de
De gemelde aanval was reeds begon-
kostbare tijd gewonnen werd.
opgewassen. Op 21 oktober trokken
andere langs achter.
nen. Toen zijn we langs achter wegge-
de Duitsers zich terug tot achter het
Ikzelf, mijn vader en Verbiest waren
lopen, om ons heen floten de kogels.”
naar de voordeur gelopen. Deze was
(…)
. 50 .
Onmiddellijk zijn we met de Franse
. 51 .
Bron: Van Maldeghem F., Oorlogsbelevenissen 1914-18 en 1940, Het Land van Nevele, jg. XXII, afl. 4, p. 269-292. PROMOPA
TH E M A
Schipdonkkanaal in het Meetjesland.
PRAKTISCH
ONLINE Op www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be vind je een agenda terug met WOI-activiteiten in de streek, fiets- en wandelroutes (o.a. via Route You), lokale WOI-geschiedenis, nieuws, boeken, groepsaanbod, …
MEETJESLANDSE GIDSEN De Meetjeslandse Gidsen brengen thematische wandelingen, fietstochten, lezingen en busrondritten doorheen de verschillende gemeenten van het Meetjesland. Naar aanleiding van de herdenking van 100 jaar Eerste Wereldoorlog hebben ze ook specifiek aanbod: —— Rondleiding voor jongeren: Ontdek de grens —— Tijdens de Eerste Wereldoorlog - Assenede —— Wandeling: De Kommandantur in Ertvelde - Evergem —— Belevingswandeling: Klein België voor groepen - Sint-Laureins —— Belevingswandeling: Vluchtroute ‘14 - Boekhoute (Assenede) —— Tentoonstelling en wandeling: Maldegem in ‘Den Grooten Oorlog’ Maldegem Alle info op www.meetjeslandsegidsen.be (klik op ‘cultureel’ en ‘Eerste Wereldoorlog’)
ERFGOEDBANK MEETJESLAND Op Erfgoedbank Meetjesland, het digitale geheugen van het Meetjesland, staat ook een collectie historische foto’s over de Eerste Wereldoorlog in het Meetjesland. Ga naar www.erfgoedbankmeetjesland.be (klik op ‘e-expo’ en ‘thema’s’).
MEER INFO OVER HET MEETJESLAND? TOERISME MEETJESLAND De regionale toeristische dienst is gevestigd in Provinciaal Streekcentrum de Huysmanhoeve, Bus 1, 9900 Eeklo 09 377 86 00 •
[email protected] • www.toerismemeetjesland.be . 53 .
FOTOBOEK
2014-18 DE OORLOG VERSLAAN In dit Meetjeslands boek vind je een interessante mix van poëzie en oude en nieuwe foto’s. Fotograaf Grégoire De Poorter trok naar de plaatsen die afgebeeld staan op oude foto’s uit Wereldoorlog I. De nieuwe foto’s die hij daar maakte staan in het fotoboek naast de oude. Naast foto’s staan in het boek ook gedichten van de hand van poëet Herman Leenders, maar ook oude teksten en historische duiding.
Het boek helpt de herinnering levend te houden aan de verschrikkingen van de oorlog. Maar het laat ook in contrast daarmee een mooi, welvarend en kleurrijk land zien.
Het boek kost 9 euro en is verkrijgbaar in: — Toerisme Meetjesland, Huysmanhoeve, Bus 1, Eeklo — STIP Eeklo, Molenstraat 36, Eeklo — Bezoekerscentrum Boekhoute, Boekhoutedorp 3, Assenede — Kantoor COMEET, Van Hoorebekeplein 1, Eeklo
Online te bestellen via de webshop van www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be.
Stationsstraat in Eeklo in 1914 en vandaag. Foto boven: collectie Stadsarchief Eeklo. Foto onder: Grégoire De Poorter.
. 54 .
. 55 .
. 56 .
Het Meetjesland was dan wel geen frontstreek, toch leed ook deze regio zwaar onder de Eerste Wereldoorlog. Strijd en vernieling bij het oprukken en terugtrekken van de Duitsers, ‘den doodendraad’ en de bunkerlinie ‘Hollandstellung’ aan de grens en een hard dagelijks leven onder aanwezigheid van de bezetter, dat was de Eerste Wereldoorlog in het Meetjesland. En dat liet zijn sporen na in de regio. COMEET bundelt in deze brochure die zichtbare (en soms onzichtbare) sporen, net als de verschillende initiatieven die tussen 2014 en 2018 beschikbaar zijn in onze streek. De herdenking duurt nog tot 2018. Voor nieuwe activiteiten surf je best ook eens naar:
www.eerstewereldoorlogmeetjesland.be
100 jaar Groote Oorlog
