10 april 1997
97-000540
2 presentatie boek gesticht in de duinen op 16 april 1997
Op woensdag 16 april a.s. wordt het eerste exemplaar van boek ‘Gesticht in de duinen’ overhandigd aan gedeputeerde Tielrooij, die (de afwikkeling van) de provinciale ziekenhuizen in zijn portefeuille heeft. Het boek behandelt de geschiedenis van de provinciale psychiatrische ziekenhuizen van Noord-Holland van 1849-1994. Ook de gedeputeerden Wildekamp, belast met o.a. de geestelijke gezondheidszorg en Verburg (Personeel en Organisatie) zullen aanwezig zijn. De presentatie vindt plaats in het gebouw Koekoeksduin, op het terrein van het psychiatrisch ziekenhuis Duin en Bosch in Castricum, Duinenbosch 3. Vertegenwoordigers van de pers zijn van harte welkom de presentatie van dit bijzondere boek bij te wonen. Voor hen is een recensie-exemplaar beschikbaar. De bijeenkomst begint om 14.00 uur. Het boek is geschreven door drie auteurs van het Trimbosinstituut in Utrecht, een instituut dat tot doel heeft de geestelijke gezondheid van mensen te bevorderen. Een medewerkster van de provincie Noord-Holland heeft het hoofdstuk geschreven dat gaat over de provinciale bemoeienis met de ziekenhuizen. Aanleiding voor het schrijven van het boek was de verzelfstandiging van de psychiatrische ziekenhuizen in Santpoort in 1991 en Castricum in 1994. Daarmee kan een einde aan een unieke periode van 145 jaar waarin de provincie Noord-Holland zelf provinciale ziekenhuizen beheerde. Behalve op de behandeling van patiënten door de loop der jaren heen, gaan de auteurs van 'Gesticht in de duinen' ook in op factoren die bepalend waren voor de mogelijkheden en onmogelijkheden in de behandeling zoals de rol en positie van het personeel, de financiering, de veranderende ziekenhuisbevolking en het overheidsbeleid. Het boek toont de ontwikkeling van de psychiatrie als een voortdurende spanning tussen therapeutisch optimisme en een ontnuchterende werkelijkheid, tussen hooggestemde idealen en tekorten aan geld en personeel, binnen telkens wisselende perspectieven op de verhouding tussen lichaam en geest, individu en gemeenschap.
3 De presentatie van het boek staat onder leiding van A.J. Heerma van Voss, voormalig eindredacteur van het maandblad Geestelijke Gezondheidszorg en thans hoofdredacteur van de VPRO-Radio. De heer A.F.M. van Herpen, oud-statenlid, houdt een inleiding over de zorg van de provincie Noord-Holland voor het lot van haar krankzinnige ingezetenen. Voormalig directeur-geneesheer van PZ Santpoort, de heer A. Rengelink blikt terug op de verzelfstandiging, de opsplitsing en de verhuizing van het Santpoortse ziekenhuis naar Amsterdam. De heer E.J.M. Crabbendam, voormalig directeur-geneesheer van PZ in Castricum houdt een inleiding over het psychiatrisch ziekenhuis in verandering. Auteur en eindredacteur Joost Vijselaar zal het boek overhandigen aan gedeputeerde Tielrooij. Het boek zal o.a. aan alle huidige en oud-medewerkers van beide ziekenhuizen worden geschonken. Het boek wordt uitgegeven door Uitgeverij Verloren te Hilversum en is in de boekhandel te koop voor ¦ 39,--. Inlichtingen voor tel. (023) 514 42 Inlichtingen voor tel. (023) 514 35
de pers:Hans Jansen, bureau Communicatie, 57 anderen:Jos de Smit, afdeling Zorg, 47
E-mail:
[email protected] http://www.noord-holland.nl Bijlage: een korte impressie van het boek.
4 BIJLAGE Gesticht in de duinen Geschiedenis van de provinciale psychiatrische ziekenhuizen van NoordHolland 1849-1994 Joost Vijselaar (redactie) Hilversum, Uitgeverij Verloren, 1997. Het klassieke psychiatrische ziekenhuis behoort bijna tot het verleden. In de afgelopen vijftien jaar is het Provinciaal Ziekenhuis te Santpoort, een van de grootste en meest vooruitstrevende psychiatrische ziekenhuizen van ons land, voor een groot deel verhuisd en verspreid over een groot aantal kleinere voorzieningen in Amsterdam. Het vroegere Provinciaal Ziekenhuis Duin en Bosch, in 1994 geprivatiseerd, zal in de komende decennia eenzelfde ontwikkeling doormaken. Het gaat hier om een landelijke trend. Dat de Provincie Noord-Holland zelf psychiatrische ziekenhuizen beheerde vormde in Nederland een uniek gegeven. In de eerste helft van de vorige eeuw vervulde de provincie daarmee een voorhoede rol. Het provinciaal geneeskundig gesticht Meerenberg, het latere Provinciaal Ziekenhuis Santpoort, opgericht in 1849, was de eerste en lange tijd de enige moderne psychiatrische inrichting van Nederland. In het boek 'Gesticht in de duinen' wordt de geschiedenis van deze bijna 140 jaar 'provinciale' psychiatrie beschreven. De ontwikkeling van de drie provinciale ziekenhuizen - de provincie beheerde van 1923 tot 1967 ook een inrichting in Medemblik - omspant de hele geschiedenis van het klassieke psychiatrisch ziekenhuis van zijn ontstaan rond 1840 tot aan de verdwijning ervan in de laatste vijftien jaar. Het boek beschrijft, na de ontstaansgeschiedenis, uitvoerig de opeenvolgende trends in behandeling en verzorging in de ziekenhuizen, waarbij Santpoort landelijk vaak het spits afbeet. Rond 1860 bloeide in Meerenberg de 'zedenkundige behandeling' en schafte men er als eerste in continentaal Europa de dwangmiddelen af. Het NoordHollandse gesticht werd in die dagen algemeen beschouwd als een modelinrichting van internationaal formaat. In de jaren negentig van de vorige eeuw voerde men er de opleiding voor psychiatrisch verpleegkundigen in. De provinciale ziekenhuizen golden in de jaren twintig als de pioniers bij de introductie van de 'actiever therapie'. Het ging om een pedagogisch systeem waarbij grote nadruk werd gelegd op arbeid en ontspanning, en dat in de Nederlandse inrichtingen geleidelijk de toon ging aangeven. Evenals elders raakte ook in de provinciale ziekenhuizen in de jaren zeventig de gemoederen heftig in beweging: de instellingen werden gedemocratiseerd en in de behandeling verschoof het accent naar de psycho- en sociotherapie. Santpoort maakte daarbij naam met de invoering van de '(psycho)therapeutische gemeenschap'. Uitgebreid komen in het boek ook de politieke verwikkelingen in Amsterdam na 1984 aan de orde, die maakten dat het Provinciaal Ziekenhuis Santpoort in 1991 werd opgeheven en als eerste APZ volledig werd 'gedeconcentreerd'. Het geïsoleerde 'gesticht in de duinen' van weleer maakte plaats voor kleinschalige, meer ambulante voorzieningen midden in de stad.
5
Titel:Pb Presentatie boek 'Gesticht in de duinen'. 10-04-1997 Datum:16-04-1997 Nummer:97-000540 Documenttype:Persbericht
