1 1
Inhoudsopgave Veilig, ergonomisch, economisch en ecologisch werken
9
Veilig werken
9
-
2
3
Het technieklokaal Gereedschap en machines Persoonlijke beschermingsmiddelen Veiligheidspictogrammen Elektriciteit EHBO Hygiënisch werken Noodnummers
9 9 10 10 12 12 13 13
Ergonomisch werken - Zithouding in de klas - Gezond computeren - De juiste boekentas - Tillen van zware lasten Ecologisch en economisch werken - De ecologische voetafdruk - Zuinig en milieuvriendelijk met energie - Voedsel - Verklein de afvalberg
14 14 14 14 14 15 15 15 16 16
Technische begrippen
17
Basisbegrippen
17
Het technisch proces in vijf stappen
18
Het ontwerpproces
19
Het maakproces
20
Het onderzoeksproces
21
Duurzaamheid
22
Techniek en materialen
23
Indeling van de materialen
23
-
24 25 26 27 28
Metalen en niet-metalen Enkelvoudige metalen en legeringen Ferrometalen en non-ferrometalen Niet-metalen Kunstmatige niet-metalen: kunststoffen -
composieten - keramische materialen
Specifieke kenmerken van de meest gebruikte materialen
32
- Ferrometalen • Staal - Non-ferrometalen • Aluminium (Al) • Koper (Cu) • Zink (Zn) • Lood (Pb) • Tin (Sn) - Legeringen • Messing • Brons • Inox
32 32 32 32 33 33 34 34 35 35 35 36
3 TEEXOPL_inner.indb 3
07/04/15 9:15 AM
• •
4
Duraluminium Soldeertin
36 36
- Natuurlijke materialen • Hout: beuk, eik, grenen, meranti • Leder • Zand • Natuursteen • Cement • Gips • Rubber • Katoen • Wol • Voedingsgewassen - Kunststoffen • Polyvinylchloride (PVC) • Polyamide (PA) • Polyetheen (PE) • Plexiglas (Polymethylmethacrylaat – PMMA) • PS-hardschuim (Geëxpandeerd polystyreen - EPS, afkorting van expanded polystyrene) • Bakeliet (Fenolformaldehyde - PF) • Polyesterhars (UP) • Elastomeren - Composieten • Multiplex, triplex • Spaanplaat • MDF/HDF • OSB • Papier • Composiet met glasvezel • Composiet met koolstofvezel (carbon) - Keramische materialen • Glas
37 37 38 38 39 39 39 40 40 40 41 41 41 41 42 42 42 43 43 44 44 44 45 45 45 46 46 46 47 47
Techniek en gereedschappen
49
Verspanende en niet-verspanende gereedschappen
49
Teken- en aftekengereedschappen
50
Potlood en gom, Passer, Kraspen, Centerpons, Kraspasser, Priem of els, Smetkoord
Meetgereedschappen
52
Maatlat, Meetlat, Geodriehoek, Rolmeter, Schuifmaat, Vouwmeter, Meetlint, Zelfnivellerende bouwlaser, Theodoliet, Tachymeter, Multimeter, Digitale afstandmeter
Controletechnieken en -gereedschappen.
56
Winkelhaak, Stelling van Pythagoras, Waterpas, Pasdarm, Schietlood
Spangereedschappen
58
Bankschroef, Spanschroef/machineklem, Snelspantang
Hamers
59
Bankhamer, Klauwhamer, Houten hamer, Kunststof hamer
Beitels
60
Houtbeitel, Steenbeitel, Metaalbeitel
Zagen
61
Beugelzaag, Rugzaag of kapzaag, Figuurzaag, Figuurzaagmachine
Vijl
62
Boren, Metaalboor, Houtboor, Steenboor, Verzinkboor
Boren en boormachines
62
Handboormachine, Kolomboormachine, Boor/ freesmachine
Tangen
64
Striptang of ontmanteltang, Rondebektang, Plattebektang, Universele tang, Kopkniptang, Zijkniptang
4 TEEXOPL_inner.indb 4
07/04/15 9:15 AM
Knipgereedschappen
66
Handschaar, Blikschaar, Doorloopschaar, Knabbelschaar, Hefboomplaatschaar
Montagegereedschappen
67
Schroevendraaiers, Platte schroevendraaier, Kruisschroevendraaier, Sleutels, Steeksleutel, Ringsleutel, Verstelbare sleutel, Solderen, Puntlassen, Blindklinken, Lijmen
Plooigereedschappen
70
Zetbank, Vingerplooibank, Kunststofplooibank
Afwerkingstechnieken
71
Schuren, Verven of vernissen
Bouwgereedschappen
72
Handgereedschappen, Spade en schep, Kruiwagen, Mortelkuip, Betonmolen
5
Computergestuurde machines
75
Communicatie en informatie
77
Communicatiemiddelen: een steeds snellere evolutie
78
-
78 78 79 80 81 81 81
Schrift Via rook naar de telegraaf Telefonie Radio/tv PC - Laptop - Tablet Internet Gps
Communiceren met tekeningen
82
-
82 82 82 83 83 83 83 84 84 84 85 86 87 88 89 90 92
Schets Beeldverhaal Pictogram Patroon Symbolen Schema Plan Ontvouwing Ploftekening Een Werktekening of technische tekening Stroomdiagram/stroomschema/flowchart/stappenplan Papierformaten Lijnsoorten Projectietekenen Perspectieftekenen Maataanduiding Schalen
Informatie: gegevensverwerking
93
-
93 93 94 95
Gegevens en informatie Informatietechnologie Analoog/digitaal Van analoog naar digitaal en omgekeerd
Streepjescode of EAN-13 barcode
96
QR-code
97
Logische poorten
98
Waarheidstabel
100
Talstelsels
101
Tellen met talstelsels
102
Omrekenen van talstelsels
103
5 TEEXOPL_inner.indb 5
07/04/15 9:15 AM
6
TEEXOPL_inner.indb 6
Logisch schakelen
104
- Invoerorganen - Uitvoerorganen of actuatoren
104 104
Beslissingspaneel
105
Tellerpaneel
106
Geheugenpaneel
107
Principeschakelingen
108
Alpha sturingen
110
RVO-IR13
113
RVO - IT’s alive
119
ICT-termen – transport van gegevens
124
Techniek en energie
127
Opwekken van elektriciteit
128
-
128 129 130 131
Thermische centrales Alternatieve centrales De zon als energieleverancier Chemie als energieleverancier
Omvormen van elektrische energie
131
Elektrische begrippen en grootheden
133
-
133 133 134 134 134
Wat is elektriciteit? Spanning Stroom Weerstand Vermogen
De elektrische kringloop
135
- De eenvoudige elektrische stroomkring
135
Delen van de elektrische kringloop
136
-
136 136 136 136
Bron Geleider Verbruiker Schakelaar
Open en gesloten kringloop
137
Uitbreiding van de elektrische stroomkring: relais en adapter
138
De serie- en parallelschakeling
139
- De serieschakeling - De parallelschakeling
139 139
Transport van centrale naar stopcontact
140
Een veilige huisinstallatie
141
-
141 142 142 143 143 143 143
Zekering Aarding Verliesstroomschakelaar Dubbele isolatie Kinderbeveiliging Vochtbeveiliging Keurmerk
Elektronische componenten
144
-
144 145 145 146
Weerstand Diode Led Schakelen van leds
6
07/04/15 9:15 AM
7
8
- Berekenen van een voorschakelweerstand - Condensator - Transistor
146 147 147
Elektrocutiegevaar
148
Techniek en transport
149
Wat is transport?
149
De mijlpalen van transport
150
Soorten aandrijving of hoe iets tot beweging komt
151
Andere krachten die een rol spelen bij transportmiddelen
152
- Weerstandskrachten (= wrijvingskrachten) - De zwaartekracht - De opwaartse kracht of lift
152 153 153
Mechanismen om beweging over te brengen
154
-
Wat is een overbrenging? Basisbegrippen Overzicht van de verschillende soorten overbrengingen Overbrenging door wrijving Tandwieloverbrenging Tandwiel-tandlatoverbrenging Wormwieloverbrenging Riemoverbrenging Kettingoverbrenging Nok-stootstangmechanisme Kruk-drijfstangmechanisme
154 155 156 156 157 158 158 159 160 161 161
De mechanismen van pneumatiek en hydraulica
162
Hefbomen: om gemakkelijk kracht over te brengen
163
- Primaire hefboom - Secundaire hefboom - Tertiaire hefboom
163 164 164
Katrollen: om zware lasten te tillen
165
- Katrolsystemen
165
De keuze van een transportmiddel
166
-
166 166 166 166 166 166
Ruimte Afstand en tijd Comfort Prijs Milieu Uiterlijk
Systemen van transport: logistiek
167
Infrastructuur
168
- Verkeersmiddelen - Bouwwerken
168 168
Techniek en constructies
169
Soorten constructies
169
Criteria en keuzes
171
Constructies en krachten
173
-
173 173 174 174
Drukkrachten Trekkrachten Buigkrachten Torsiekrachten
7 TEEXOPL_inner1.indd 7
07/04/15 4:47 PM
9
TEEXOPL_inner.indb 8
Sterke constructievormen
175
-
175 175 176 176 177
Stabiliteit door een brede basis De driehoek Van vierhoek naar driehoeken De boogvorm Profielen als constructieversterking
Een ‘constructieve’ materiaalkeuze
178
- Een ‘gewapende’ combinatie
178
Verbindingstechnieken
178
- Niet-uitneembare of vaste verbindingen - Uitneembare verbindingen
179 179
Interessante constructieweetjes
180
- Gelijmde vliegtuigen - Fiets vol verbindingen - Metselverband
180 180 180
Techniek en biochemie
181
De actieve voedingsdriehoek: hulpmiddel voor je optimale energieopname
181
Zuiver water
182
-
182 183 183 184 184
Het zoete water Zuiveren tot drinkbaar water Hard of zacht water Afvoer van water na verbruik Water ook zuiver terug naar de natuur
Micro-organismen
185
- Wat zijn micro-organismen? - Bacteriën - Schimmels
185 185 186
De techniek van het bewaren
187
-
187 187 188 188 188 188 189 189 189
Fermenteren Koelen Drogen Zuurstof verwijderen: vacuüm verpakken Toevoegen van stoffen die microben doden UHD=Ultra Hoge Drukbehandeling Pasteuriseren Steriliseren UHT=Ultra Hoge Temperatuurbehandeling
En dan de verpakking
189
-
189 189 190 190 190 191
Het verpakken Het gebruiksgemak De communicatie=voedseletikettering Nog een soort communicatie:de reclameboodschap Hygiënische bescherming Controle op bewaring en verpakking
Klaar met eten: wat met de restjes en de verpakking?
191
- De meest gebruikte verpakkingsmaterialen voor voeding - Afval beperken: de ladder van Lansink
191 192
Sorteren doe je zo!
193
Composteren
195
- Wat is composteren? - Wat kan je thuis composteren? - Composteringstechniek - Problemen bij het composteren Index
195 195 195 196 198
8
07/04/15 9:15 AM
