Afdeling
J,A.van Beuge
~
Vervolg op Corr. nr.
Wijze van verzending a.a. (koerier, expresse, aangetekend, kosten verhalen, publiceren, zegelen, enz.)
j I
I. Geadviseerd. ~
Luchtpost Hollandi
I
11.
1
Te vernietigen na
’s-Gravenhage, Onderwerp:
Klachten van de Proc. -Generaal b/h Hof van Justitie te Hollandia inzake ernstige bemoeilijMng van het onderzoek in de strafeaak-Gonsalves door Gouverneur en bestuursapparaat.
jaar.
5-
&@l
,
GEHEIM. 7
I .
AAN:
de Procureur-Generaal b/h Hof van Justitie te Rollandia, Mr, G.W. von-Meyenfeldt, p/a Zaanenstraat 98,
HUñLEM
.
Met verwijzing naar Uw geheim schrijven van 9 december Jl. inzake de in hoofde dezes bedoelde aangelegenheid, heb ik de eer UHoog’ edelgestrenge mede te delen, dat ik Uw daarin gegeven betoog kan noch wens te volgen. Ik heb U in mijn geheime brief van 7 december t.v. no. GS-3738/35824 een eenvoudige en duidelijke vraag gesteld en ik verwacht daarop een even eenvoudig als duidelijk antwoord. U kbt als Procureur-Generaal bij mij als -verantwoordelijk-
verantwoordelijk Minister een aantal ernstige beschuldigingen voorgebracht van bemoeilijking door Gouverneur en bestuursapparaat van het onderzoek in de strafzaak-Gonsalves. Enerzijds zou dit geschied zijn door diverse getuigen onder druk te zetten. Ter adstructie hiervan heeft U een aantal feitelijkheden genoemd aan de hand waarvan een onderzoek is ingesteld, Anderzijds zouden getuigen "gepaaid zijn met gunsten" (Van Klinken, Krijger en Eibrink Jansen) door het verlenen van belangrijke studie-faciliteiten en door bevordering. Hierbij wordt door U het element van kwade trouw der betrokken superials uiteengezet in mijn eer van 7 december jl. In het ge val van de resident Xibrink Jansen wordt deze kwa de trouw verondersteld bij de Gouverneur, die immers rechtstreeks betrokken is bij de bevordering van laatstgenoemde getuige, dat -&Me-ewvooral een pro : een diging behoort te lancere over duidelijke aanwijzin erwerpelijke gunsten c,q. rangsverhogingen zijn verleend met het oogmerk het justitieel onderzoek in de strafzaak-Gonsalve op enigerlei wijze te frustreren, Ik nodig U derhalve nogmaals uit mij in kennis te stellen met vorenbedoelde duidelijke aanwijsin gen. Indien U hieraan niet kunt of wilt voldoen, moet ik aannemen dat althans dit deel van de door U voorgebrachte beschuldigingen op onvoldoende op gronden berust, -en
,
,
Uw stelling, dat het Openbaar Ministerie zou kunnen volstaan met verdenkin en te uiten en dat de administratie terzake hetfewijs sal hebben te leveren kan ik bepaald niet aanvaarden.
I
I1, AAN:
Z.E. de Gouverneur van Nederlands-Nieuw-Guinea, te IIOLDSA
Geheim/Persoonli jk.
Ten vervolge van mijn eheim schrijven van 7 december 1960 no. GS.37387359i24 heb ik de eer Uwe Excellentie, te Uwer persoonlijke informatie, hiernevens tt3 doen toekomen kopieën van de terzake handelende geheime brie9 van Mr, Von Meyenfeldt ddo 9 dec, 1960, alsmede van b. mijn beantwoordende geheime brief ddo heden, r als deze.
a.
DE MINISTER VAN BImNLANDSE E.H.
Toxopeus.
-7
I
NOTA.
I
Onderzoek n a a r h e t optreden van de c o n t r o l e u r b i j h e t Binnenlands Ses t u u r M r . R. A. Gonsalves, b i j de p a c i f i c a t i e van de Baliemv a l l e i i n c e n t r a a l Ned. -NieuwGuinea. Het v o r i g j a a r , I december 1960, hebben de M i n i s t e r vafi Binnenland?? Zaken en de ondergetekende de v a s t e Commissie v o o r Neder1 Jnds-Nieuw-Guinea van de Tweede Kamer d e r Staten-Generaal v o o r l o p i g i n g e l i c h t omtrent de t c t d a t moment bekende f e i t e n en achtergronden met b e t r e k k i n g t o t h e t door dd Gouverneur en vervolgens door de p r o c u r e u r - g e n e r a a l b i j h e t Hof vaii Justi-1;i.s t e H o l l a n d i a i n g e s t e l d onderzoek n a a r h e t o p t r e d e n van de c o i i t r o l e u r b i j hek Sinnerilands Bestuur, M r . R. A, Gonsalves, b i j de p a c i f i c a t i e van de Baliem-VaL l e i i n h e t C e n t r a l e Bergland van d i t R i j k s d e e l , S e d e r t d i e n i s h e t onderzoek v o o r t g e z e t en beëindigd door voornoemde p r o c u r e u r - g e n e r a a l , Bovendien h e e f t de ondergetekende van z i j n j o s g s t e , kor-be bezoek aan Nederlands-Nieuw-Guinea (van 3-1 2 december 1960) gebruik gemaakt om z i c h t e H o l l a n d i a u i t v o e r i g t e o r i ë n t e r e n omtrent de m é r i t e s en a c h t e r gronden van de onderwerpelijke zaak, w a a r b i j h i j t e v e n s i n de gelegenheid i s geweest om de v a l l e i en i n h e t b i j z o n d e r e n k e l e a l d a a r gelegen bestuur;,-. r,cz4;c:?; z o a l s Wamena en Bokondini, alsmede de zendingspost T i o m , t e bezor!c;.ri t e n e i n d e z i c h a l d u s ook n a d e r t e r p l a a t s e o p de hoogte te, syelii-31: va.? ä . 2 Eo.. cale situatie.
F.
Rondom h e t onderzoek van de p r o c u r e u r - g e n e r a a l e n deze aangelogenheia doorkruisend, b l i j k e n z i c h t e Hollandia d i v e r s e p r e s t i g e - - en competentie. . k w e s t i e s t e hebben ontwikkeld t u s s e n openbaar m i n i s t e r i e en b e s t u u r , Mede tengevolge daarvan i s deze aangelegenheid o o k i n de -,em gekomen, culminerend i n meerdere b e r i c h t e n i n de Nederlandse p e r s op 9 <,TI 10 december j o n g s t l e d e n , w a a r b i j a l s gevolg van. i n d i s c r e t i e de q u i n t e s s e n c e van h e t a d v i e s van de z i c h i n Nederland bevindende p r o c u r e u r - g e n e r a a l , K r . G,W. VOP. Meyenfeldt, v e r v a t i n een van deze afkomstige geheime b r i e f aan de gouvein e u r , g e d a t e e r d 5 december 1960, aan de openbaarheid t7erd p r i j s gegeven. De ondergetekende meent e r goed aan t e doen, nu h e t onderzoek i n de zaak-Gonsalves i s afgerond en de t e r z a k e n o o d z a k e l i j k e b e s l i s s i n g e n z i j r , gznomen, de v a s t e Kamercommissie nader v o l l e d i g op de hoogte t e s t e l l e n van een en ander. Daartoe v e r o o r l o o f t h i j z i c h h e t volgende t e doen s t r e k k e n , tvaarbij n a a s t de f e i t e n en omstandigheden, b e t r e k k i n g hebbende op de onderurrerpeli j k e a a n g e l e g e n h e i d , zowel wat b e t r e f t de g e s c h i e d e n i s d e r p a c i f i c a t i e z e l v e i n de Baliem-vallei a l s t e n a a n z i e n van e n k e l e a s p e c t e n van h e t daerover i n g e s t e l d e onderzoek, bovendien i n beschouwing z a l worden g e t r e d e n cxt r e n t . voorgenomen maatregelen om de p a c i f i c a t i e - a r b e i d i n h e t algemeen t e c o ö r d i n e r e n en b r e d e r inhoud t e geven. -
'
x
I , DE PACIFICATIE VAN DE BALIEM.-VALLEI. CONTROLEm, &Ir, R, A. GONSALVES.
ONDERZOEK NAAR DE Gl3DRAGIlTGEl'i VAN DU:
Eerste periode, I n a p r i l 1954 vond de e e r s t e v e s t i g i n g p l a a t s van een zendingspost van de C h r i s t i a n and Missionary A l l i a n o e (CAMA) i n de Grote V a l l e i van de Baliemrivier. De Baliem omvat een samenstel van v a l l e i e n en r u i g e g e b e r g t e n i n h e t C e n t r a l e Bergland, i e t s w e s t e l i j k golegen van de l i j n Hollandia-Merauke. Deze s t r e e k met een o p p e r v l a k t e van ongevear 60 x 1 2 k i l o m e t e r wordt bewoond 80,000 z i e l e n t e l door k r i j g s h a f t i g e en o o r l o g s z u c h t i g e stammen, 60,000 l e n d e , behorende t o t de hoofdstam d e r D a n i ' s . Deze stammen, d i e z i c h hoofdz a k e l i j k voeden met b a t a t e n (verbouwd op i n g e n i e u s aangelegde tuineri i n dz
-
-
vallei
-
- 2 -
v a l l e i en op de b e r g h e l l i n g e n ) en met v a r k e n s v l e e s , z i j n de ecuven door v c r wikkcld g e v e e s t i n o n d e r l i n g e k r i j g , gepaard gaande met moordovervallen, vrounenroof en d i e f s t a l van varkens, h e t p l a t b r a n d e n van dorpen a l s wraako e f e n i n g , v e r n i e l i n g van voedsGltuincn e . d . , I n dcccnbor 1956 v e s t i g d e de c o n t r o l e u r P. Veldkamp de e e r s t c b e s t u u r s p o s t i n d t Baliem t e Wamena. Ingevolge e m van gouverneur Van Baal ontvangen opdracht diende de h e e r Veldkamp i n dezc c e r s t c f a s e als g e b r u i k e l i j k z i c h voorshands t e onthoudon van i n g r i j p c n i n bevolkingsaangelegenheden, zodat h i j z i c h dus o o k n i e t mocht mengen i n de stammeno.;rlogcn, welke z i c h soms o p s l e c h t ,s cnke.le t i e n t a l l e n meters v e r w i j d e r d van d e b e s t u u r s p o s t a f s p e e l d e n en w a a r b i j d e zorg: voor de doden en gelsonden t o e v i e l a m h e t b e s t u u r . De t a a k van deze e e r s t e bestuursambtenaar i n de Balidm t i a s derhalve: h e t v e s t i g e n van een b e s t u u r s p o s t , h e t leggen van c o n t a c t e n m(,t de bevolking en t r a c h t e n h a a r vertrouwen t e jrinncn, h e t b e s t u d e r e n v m de t a a l en van de zeden en gewoonten, h e t aanleggan van een v o o r l o p i g v l i r g v e l d , en i n h e t a l gemeen, he t e x p l o r e r e n , Deze boperlcte opdracht was mede n o o d z a k e l i j k i n verband n e t de z e e r bep e r k t e t e r b e s c h i k k i n g s t a a n d e machtsmiddelen, Deze p e r i o d e h e e f t geduurd t o t j a n u a r i 1958, t o e n de c o n t r o l e u r Veldkamp n e r d vervangcn door de c o n t r o l e u r Mr. R,A,Gonsalves. Tne e de p e r i o d e
--
Laatstgenoemde bestuursambtenaar o n t v i n g k o r t na z i j n p l a a t s i n g ongev e e r samenvallend met de vervanging van de r e s i d e n t Van d e r G o o t door de r e s i d e n t E i b r i n k Jansen en van gouverneur Van Baal door gouverneur P l a t t e e l a l s normaal v e r v o l g op de e e r s t e f a s e de opc'kracht t e t r a c h t e n e e n zekere mat e van orde en r u s t t e handhc?ven ( e n d e r h a l v e op t s t r e d e n t e g e n de stammenoorlogen) en v o o r t s de b e s t u u r s i n v l o e d n a a r mogelijk u i t t e b r e i d e n . De cont r o l e u r Gonsalves h e e f t de hem v e r s t r e k t e o p d r a c h t met b e p e r k t e machtsmiddel e n ( a a n v a n k e l i j k 1 2 , l a t e r 20 man P a p o e a - p o l i t i e onder e e n Eluropese i n s p e c t e u r van p o l i t i e ) , z o goed mogclijk t r a c h t e n t e v e r v u l l e n . D a a r b i j h e e f t k r i jgsaane n i g e malen e e n t r e f f e n plaatsgevonden met de l o c a l e tr?.!itionele v o e r d e r s en medicijnmF.nnen, d i e i n bepaalde g e v a l l e n n i e t a l l e e n h e t overh c i d s g e z a g uitdaagden, maar soms ook een zendingspost omsingelden en bedreigden en b e p a a l d e groepen a a n z e t t e n om h e t oude handwerk van oorlogvoeren weer op t e v a t t e n . Het onderhavige onderzoek, d a t z i c h u i t s t r e k t o v e r de p e r i o d e j a n u a r i 1958 j a n u a r i 1960, t o e n de c o n t r o l e u r G - n s a l v e s met v e r l o f n a a r Nederland v e r t r o k , b e t r e f t twee van d e r g e l i j k e t r e f f e n s , Isacrbi j i n t o t a a l 3 doden z i j n g e v a l l e n . R i e r b i j z i j aangetekend, d a t i n t u s s e n vras voorkomen, d a t gelijk j a a r l i j k s v e l e honderden personen b i j onanders h e t geval placht t e z i j n d e r l i n g e o o r l o g e n en o v e r v a l l a n zouden z i j n omgekomen, I n e e n d e r g e l i j k p r i m i t i e f g e b i e d , m a r i n de e e r s t e ovcrgdrigdpcriode o m t a l van redenen u i b r a a r d noch van een s y s t e m a t i s c h e I f a l l -round" b e s t u u r s z o r g sprake kan z i j n , noch van een i n t e g r a l e op 7vester:;e l e e s t geschoeide r e c h t s p l e g i n g , moet b i j deze p a c i f i c a t i e a r b e i d van b e s t u u r s z i j d e wel c e n s , t u s s e n v e r s c h i l l e n d e kwaden, h e t minder kwade worden grkozen. AIet andere z i j l ? ~ ut i t e r a a r d woorden, men z a l soms mactregalen moeten nemen welke i n a a n z i e n l i j k v e r z a a k t e vorm meer d i r e c t a a n s l u i t e n b i j x e ~ bestaande r e c h t c g e v o c l d e r betrokken bevolking dan b i j een z u i v e r e m s t c l i j k e r e c h t s gang. Dc b e v o l k i n g van d e r g e l i j k e s t r e k e n wordt d o o r oen o n m i d d e l l i j k e duidel i j k e v e r g e l d i n g i n h e t algemeen meer bevredigd dan door h e t voor hen onbeg r i j p e l i j k ingewikkeldc systeem van w e s t e r s e r e c h t s p r a a k en g e v a n g e n i s s t r a f waarin h c t v e r g c l d i n g s m o t i c f n i c t l a n g e r veA&%+l of z e l f s t o t a a l o n t b r e e k t . Tot deze maatregelen kan bchoren h c t i n h e t b e s l a g nemen van varkens t e r
--
-
--
--
--
--
-
onmiddellijke
-
I
- 3 o n m i d d e l l i j k e voldoening van d e benadeelde p a r t i j ( i n casu f a m i l i e l e d e n van een gedode) h c t verbranden van de g r a s h u t t e n van a m v a l lsrs-moordenaars e. d. ; i n h e t z e l f d e k a d e r z i j n met name ook de door de c o n t r o l e u r Gonsalves op bep e r k t e s c h a a l t o e g o p a s t e l i c h a m e l i j k e t u c h t i g i n g e n t e zi.en, welke s t e l l i g n i e t h e t k a r a k t e r hebben gedragen van h e t m i s d r i j f van mishandelinger. De p r i m a i r e s t r e k k i n g van deze mantregelen i s v o o r d geweest h e t voorkomen van h e t t o e p a s s e n door da g e l a e d e e r d e p a r t i j van -.- i n h e t algemeen u i t e r s t wrede en t o t voortdurend v e r d e r r e i k e n d e r e p r e s s a i l l e s over en weer leidende e i g e n r i c h t i n g , welke h e t zonder pardon doden v m de t e g e n p a r t i j c. q. h e t u i t r o e i e n van g e h e l e dorpen, vrouwen en kinderen inbegrepen, i m p l i c e e r d e , h e t verwonden en verminken van do t e g e n s t a n d e r en d i e n s aanhang c t c , Uict a n d e r e noorden, a l s overgangsfase beoogde d i t b e s t u u r l i jk--gOlitiële optreden oen e i n d e t e maken aan de min o f meer permanente toestc-nd van onderl i n g e oorlog. Da:irnaast werden e c h t e r t e g e l i j k e r t i j d op economisch cn c u l t u r e e l g e b i e d de e e r s t e v o o r z i e n i n g a g e t r o f f e n voor een v e r d e r e ontwikkeling i n de Baliem, o p economisch t e r r e i n door h e t s t i m u l e r e n ( o . a , door m i m e z a a d d i s t r i b u t i e , p r o e f t u i n e n e . d . ) van een g e v a r i e e r d e g r o e n t e t e e l t , mede g e r i c h t op de voorz i e n i n g van tsooncentra als H o l l z n d i a , door h e t s t i m u l c r e n van de v e e t e e l t en door de a a n l e g van een g r o t e verbindingsweg door de gehele v a l l e i . Deze l a a t s t e weg b e v o r d e r t een s n e l l e ( r e ) communicatie t u s s e n de h e r en d e r v e r s p r e i d e b e s t u u r s - , zendings- en m i s s i e p o s t e n , t e r w i j l de neg o o k door de betrokken b e v o l k i n g d u i d e l i j k als een p o s i t i e f goed wordt beschouwd en gewaardeerd, onder meer b l i j k e n d e u i t h e t f e i t , d a t nimmer e n i g i n c i d e n t op of nab i j deze weg plaatsvond. Iri d i t verband z i j t e v e n s opgemerkt, d a t h e t op e i g e n g e l e g e n h e i d en o p e i g e n r i s i c o z i c h v e r van een b e s t a a n d e b e s t u u r s p o s t v e s t i g e n van zending en m i s s i e ( w a a r b i j i n h e t b i j z o n d e r de CAMA moet worden genoemd), h e t b e s t u u r noodgedwongen h e e f t gevoerd t o t s n e l l e r e p a c i f i c a t i e van. de g e h e l e v a l l e i dan a a n v a n k e l i j k vrellicht i n de bedoeling h e e f t g e l e g e n ; h e t b e s t u u r kan z i c h nu eenmaal n i e t o n t t r e k k e n a a n de v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d v o o r de l e v e n s van zendelirigen e n hun e v e n t u e l e echtgenoten en k i n d e r e n , ook a l s t e l l e n deze b i j voorbaat d a t z i j a l d m r g e h e e l op e i g e n r i s i c o v e r b l i j v e n . Inmiddels werd i n j a n u a r i 1959 nog een tweede b e s t u u r s p o s t g e v e s t i g d t e Bokondini, t e r w i j l i n november van h e t z e l f d e j a a r de hulppost Koelima werd g e v e s t i g d . I n j a n u a r i 1960 v e r t r o k , a l s h i e r b o v e n vermeld, de c o n t r o l e u r Gons a l v e s met v e r l o f n a a r Nederland. Op d a t moment was i n de Baliem een r e d e l i j ke mate van r u s t en o r d e t o t s t a n d gekomen, t e r w i j l e r de volgende b e s t u u r s - , aendings- en m i s s i e p o s t e n waren g e v e s t i g d : Bestuurspostenr Wamena (met de hulppost Koelima) en Bokondini, C h r i s t i a --n and Missionary A l l i a n c e : Seinma$ Hitigima, Tulim, Pyramid, Pugina en I b e l e , A u s t r a l i a n B a p t i s t Foreign Mission: T i o m , Magi en Ukwa. Unevangelized F i e l d Mission: Wo10 en Bokondini. R.K. M i s s i e ( O . F.Me ) : Wamena en Moesafak.
--
--I
I
I
I n verband met z i j n b i j z o n d e r e v e r d i e n s t e n b i j deze onder m o e i l i j k e omstandigheden v o r r i c h t e p a c i f i c a t i e a r b e i d welke d e r h a l v e zowel i n engere z i n h e t b e ë i n d i g e n van de mensenlevens v e r s l i n d e n d e stammenoorlogen t e n d o e l had c21s o o k h e t g e l i j k t i j d i g entameren van oen c o n s t r u c t i e v e t r a n s f o r m a t i e van de t r a d i t i o n e l e levenswi. j z e n a a r ecn e e r s t e in-schakoling i n h e t s o c i a a l economisch b e s t e l van de r e s t van T\Tieuw-Guinea werd de c o n t r o l e u r Gonsalv e s door de gouverneur voorgedragen voor benoeming t o t Ridder i n de Orde van Oranje-Nassau, welke onderscheiding h e t H.M. de Koningin h e e f t behac..gd hem t e v e r l e n e n op 30 a p r i l 1960,
--
--
-.
Derde --
periode,-
- 4 -Derde
- ' -
periode,
Na h e t v e r t r e k u i t d e Baliem v3.n de c o n t r o l e u r Gonsalvcs CLrollgen i n d e mamd mci 1960 g s r u c h t c n d o o r t o t Hollnndia, d a t d c z c bcstuurs?mbtcnaar b i j gcbrnpcnd v e r z e t van Dani s de grenzcn v-n noodzakeli j k c q;cliverdcdiging z o u hebben ovcrschreden en i n h e t algemeen, d a t de t o e g e p a s t e ~ i r ~ ~ f m a a t r c g c l e n 21s t u c h t i g i n g e n en hLt verbranden van de gr?.shuttcn van oorlogsheren en moordenaars dc grenzen van h e t n o o d z a k e l i j k e en t o e l a a t b n r c zouden hebben o v e r s c h r e den o Dc gouverncur gaf n a n r a a n l e i d i n g daarvan t s r s t o n d opdracht van b e s t u u r s z i j d e een ondcrzock i n t c s t e l l e n , I n h e t beginstadium van d i t onderzoek ber c i k t c de p r o c u r e u r - g e n e r a a l voor h e t e e r s t op 2 j u n i d,n.v. van de z i j d e v m m k e l e bestuursambtenaren en vcn dc p e r s b e r i c h t e n omtrent mogi:li jice s t r a f b a r e gedragingen van Mr. Gonsnlves i n de Balicm-vallei Op 9 j u n i benaderde de p r o c u r c u r - g e n e r a a l de gouver'ieur over deze zaak voor h e t doen nimv'nngen van ccn j u s t i t i m l onderzozk, De gou., \?rnEur gaf evenwel t e kennen er de voorkaur s.an t e geven de r e s u l t a t e n van he-t b e s t u u r s o n d e r zoek af t e wachten, temeer waar d e rcnpportcn van d i t onderzoek t e r k e n n i s van de p r o c u r e u r - g c n c r n d werden gebrncht o I n t u s s e n hcid ook liet Hof vrii J u s t i t i e z i c h i n de z m k gcmcngd door dc: procureur-gcnern2.l om i n l i c h t i n g e n t e verzocken, Op 6 j u l i b e s l o o t de procurcur-genGrml h e t j u s t i t i z e l ondcrzoGk z e l f s t a d i g t e doen a m v m g e n ondmks hcrhr2lcle pogingen v7.n dc goixeernt-ur om Gt procureur-gencrF"a.1 ervan t e o v c r t u i g c n d2.t h c t i n s 1 i n d s b c L m g gewenst zou z i j n mode t e r voorkoming v2.n o n g c w n s t c en o n j u i s t e p u b l i c ? , t i e s en v o o r Ncderlznd n a d e l i g e r e p e r c u s s i c s i n h c t i n t e r n z i t i o n s l e v l z k -- v o o r l o p i g h a t r e s u l t a a t a f t e vrachten van h e t bestuursondcrzoak. Op 18 juli zond lXre Von Meycnfcldt, t e r r n a d p l c g i n g , do stukkcn van h e t onderzoek n a a r de procureur-gcncrnal b i j de I-ioge Ra?d d e r Nederlanden, welke s t u k k e n b i j b r i e f van l i a u g u s t u s d.n.,v, werden terugontvangen ( z i e h i e r o v e r n a d e r onder hoofdstuk 111), De p r o c u r e u r - g e n e r m l b e s l o o t h i e r o p h o t j u s t i t i e e l onderzock v o o r t t e z e t t e n . Aldus zag de gr,u.rcrn;wzich nc- t e r u g k e e r van een d i e n s t r e i s g e s t e l d v o o r de v r m g of n i e t diende t e worden ingegrepen t . z o v . h e t a?aZevnngen j u s t i t i k l e onderzoek. N a gepleegd o v e r l e g met de M i n i s t e r v m Binnenlnndse Zaken en de ondergetekende b e s l o o t h i j e c h t e r op 20 a u g u s t x s de Frocureur-generaal v o o r h e t v e r d e r e j u s t i t i ë l e onderzoek de v r i j e hand t e l a t e n > h e t b e s t u u r s o n derzoek t e s t r k e n en t e r z a k e van bestuursasege a l l e medewerking t e doen v e r l e n e n . Zulks o p grond van de overvreging, d a t h e t l a n d s b e l a n g minder geschaad z o u z i j n mct v o o r t z e t t i n g van h e t j u s t i t i e e l onderzoek ?an met c o n f l i c t e n t u s s e n gouverneur en procureur-generaal d a t h e t b e s t u u r t e r z c k e n i e t s had t e verbergen en d a t z e l f s h e t r i s i c o van ongewenste p u b l i c i t e i t Z O U moeten vorden aanvaard boven een mogelijk v e r w i j t a c h t e r a f , dat; h e t b e s t u u r een j u s t i t i e e l onderzoek z o u hebben w i l l e n f r u s t r e r e n , De p r o c u r e u r - g e n e r a a l werd v e r z o c h t h e t onderzock z o r u s t i g en onopvallend mogelijk t e docli i7iLuLicrL LI^ e i n d e t 6 bevorderen, d a t de zaak m.ar b u i t e n n i e t meer dan o n v e r m i j d e l i j k e aandacht zou k r i jgcn, T e n s l o t t e i s Mr.. Von I\'Ieyenfeldt vergund z i c h begin november 1360 n a a r Nederland t e begeven, t e n e i n d e met een verhoor van de c o n t r o l e u r B,B, Rlr. R. A. Gonsalves de o u d - d i r e c t e u r van Binnenlnndse Zc?.kcn, J. C. Baarspul, en d e v r o e g e r e p r o c u r e u r - g e n e r a a l , Mr0 P.Okma, h e t onderzoek i n deze zaak a f t e s l u i t e n en de gouverneur cn h e t IIof van J u s t i t i e t e Hollandia t c r z a k c t e dienen vzn b e r i c h t , c o n s i d e r a t i o n cn a d v i e s , V o o r t s vrercl met (deze overeenk o m s t beoogd de M i n i s t e r van Binnenlandse Zaken en de ondcrgetckende de gel z g e n h c i d t c b i e d e n mot voornoemdo p r o c u r e u r - g e n e r a a l van ged'lchten t e wiss e l e n omtrent de onderhavige aangelegenheid, alsmede omtrLnt andere dasrmed e samenhangende k w e s t i e s . y
--
-
Tot
-
\
II
- 5 T o t zover ccn k o r t e samenvatting van h e t verloop van h c t onderzoek.
Na de vorenstaande nccrgave d e r f e i t e n komt h e t d i e n s t i g voor de daarmede samenhangcndc j u r i d i s c h e a s p e c t e n i n h e t k o r t t e b e l i c h t e n aan de hand van de d c s b c t r e f f e n d e wettelijke bepalingen. De gouverneur i s formeel bevoegd de p r o c u r e u r - g e n e r a a l t e bevelen een onderzoek n i e t i n t e s t e l l e n , t e s t a k e n of van v e r v o l g i n g a f t e z i e n , o p grond van a r t i k c l 56 ( 1 ) R.O. (Reglement o p de R e c h t e r l i j k e O r g a n i s a t i e en h e t b e l e i d d e r J u s t i t i e i n Nederlands-NieuiJ-Guinen) dat l u i d t : "De ambtenaren van h o t openbaar m i n i s t e r i e z i j n v e r p l i c h t om de bevelen "na t e komcn, welke hun, i n hun nmbtsbetrekking, d o o r o f vanwege de "gouverneur z u l l e n worden gegeven, 1 1
V o o r t s i s de tweede n l i n e a van genoemd a r t i k e l 56 R.O.
van belangt
" Z i j z i j n tevens gehouden om desgevorderd, dt, gouverneur en de c o l l e g i ë n , " b i j welke z i j g e p l a a t s t z i j n , met a l l e n spoed t e dienen v a n b e r i c h t , " c o n s i d e r a t i ë n en a d v i e s , ' 1
Deze a l i n e a houdt d e r h a l v e i n , d a t de p r o c u r e u r - g e n e r a a l h e t Hof desgewenst moet i n l i c h t e n . D i t i m p l i c e e r t evenwel n i e t i p s o f a c t o , d a t de procur e u r - g e n e r a a l i n dot g e v a l o n m i d d e l l i j k ook z e l f s t a n d i g een onderzoek zou moeten gaan i n s t e l l e n p a r a l l e l aan h e t r e e d s van andere ( i .c. b e s t u u r s - ) z i j d e geëntameerd onderzoek, Ten a a n z i e n van h e t Hof van J u s t i t i e b e p a n l t a r t i k e l 118 ( 2 ) BNG (Ben i n d s r e g e l i n g N i eum-Guinea) : "Het houdt t o e z i c h t op de g e r e g e l d e a f d o e n i n g van a l l e rechtsgedingen en "de b e h o o r l i j k e v e r v o l g i n g van a l l e m i s d r i j v e n . " Van a r t i k e l 56 ( 2 ) R . O . h e e f t h c t Hoi van J u s t i t i e g e b r u i k gemaclkt z i c h door de P r o c u r e u r - g e n e r a a l t e doen i n l i c h t e n , o p grond van welke i n l i c h t i n gen h e t Hof op 1 2 j u , l i 1960 a l s z i j n o o r d e e l u i t s p r a k , d a t "de door de p r o c u r e u r - g e n e r a a l gevolgde werkwijze t o t hcden geheel i n overeenstemming i s met de r e g e l e n van een goede j u s t i t i e en m i t s d i e n de instemming h e e f t van h e t Hof. I t Daarnaast d i e n t i n h e t kader van de bevoegdheden van h e t Hof a r t i k e l 179 R.O. t e worden vermeld, De e e r s t e a l i n e a van d i t a r t i k e l l u i d t : "Behoudens de bepalingen van a r t i k e l 4 + ) 9 z a l h e t Kof van J u s t i t i e , : ' i n d i e n h e t z e l v e door h e t beklag d e r belanghebbende p a r t i j of op e n i g e "andere w i j z e kennis d r a a g t , d a t e r verzuim h e e f t plaatsgevonden i n h e t "vervolgen van m i s d r i j v e n of o v e r t r e d i n g e n , de p r o c u r e u r - g e n e r a a l ge" l a s t e n o m deswege v e r s l a g t e doen en v o o r t s kunnen b e v e l e n , d a t t e d i e r "zake h e t v e r e i s t e gevolg vrorde gegeven, zo d a a r t o e gronden z i j n , I t Op grond h i e r v a n Z O U h e t Hof dus een mogelijk bevel t o t n i e t onderzoeken c , q . t e z i j n e r t i j d seponeren van de gouverneur a a n de p r o c u r e u r - g e n e r a a l op grond van h e t h i e r v o o r genoemde a r t i k e l 56 ( 1 ) R.O., i n d i e n h e t d a a r t o e t e r men aanwezig a c h t , e v e n t u e e l kunnen t e n i e t d o e n . T e n s l o t t e i s van belang h e t bepaalde b i j a r t i k e l 148 ( 2 ) BNGr "Elke tussenkomst i n r e c h t s z a k e n i s verboden", hetwelk nogmaals o n d e r s t r e e p t , d a t , zodra h e t H o f opdracht h e e f t gegeven t o t v e r v o l g i n g , o f een zaak r e e d s b i j de r e c h t e r i s v o o r g e b r a c h t , de gouverneur t e r z a k e n i e t meer t u s s e n b e i d e kan komen,
-
1.1,EINDADVIES * ?-it Z r t i k c l 4 hc.ndolt o v e r h e t forum privilegiT.tum voor I n l a n d s e v o r s t e n +) en hoofden en i s i n d i t verband van p e n belang, - 11.c *
-6I1 EINDADVIES VUT DE PROCURZUR-GXNERAL o
I N DE ZAAK-GOTTSBLV;:S
,.
B i j geheim s c h r i j v e n van 5 december 1960 d i e n t de procureur-generaal i n Nederland v e r b l i j v e n d , z i j n eindadvies i n aan de gouverneur, Kopieën h i e r van z i j n aangeboden aan h e t Hof van J u s t i t i e t e I-Iollandia en aan de FiIinister van Binnen1 and s e Zak en e De procureur-generaal komt d a a r b i j t o t de c o n c l u s i e , d a t i n h e t geval van de c o n t r o l e u r Gonsalves Iter schuld i s aan d i v e r s e z e e r e r n s t i g e s t r a f b a r e f e i t e n , enige g e v a l l e n van doodslag, enige van poging tot doodslag, z e e r v e l e g e v a l l e n van mishandeling gepleegd met voorbedachten r a d e , v e e l g e v a l l e n van o p z e t t e l i j k e b r a n d s t i c h t i n g of v e r n i e l i n g dan wel b e s c h a d i g i n g van goederen, a l welke f e i t e n werden gepleegd onder de s t r a f v e r z w a r e n d e omstandigheid genoemd i n art.52 '?I.v.Strott Naar de mening van de procureur-generaal " g a a t b i j deze f e i t e n een beroep o p overmacht noodweer of noodweerexces wet t e l i j k v o o r s c h r i f t d a n viel a m b t e l i j k bevel n i e t op. H i e r i s de verdenking wel vain zulk een e r n s t i g e a a r d , d a t , i n d i e n men enige t w i j f e l zou w i l l e n i n h e t geding 'brengen, toch a l l e e n de r e c h t e r h i e r o v e r een b e s l i s s i n g zou vermogen t e nernrn," Overigens overweegt de procureur-generaal, d a t z e l f s de ,geringe s t r a f d i e hi.j b i j v e r v o l g i n g voor de h e e r Gonsalves i n h e t v e r s c h i e t zag, deze one v e n r e d i g zwaar zou t r e f f e n . De procureur-generaal b a s e e r t zulks h i e r o p , d a t de cor-troleilr Gonsalves r e p r e s e n t a t i e f was voor een bepaald b e s t u u r s b e i e i d en d a t h i j daarvan h e t s l a c h t o f f e r was. De voor d a t b e l e i d v e r a n t v o o r d e l i j k e personen z i j n i n de e e r s t e p l a a t s de gouverneur en vervolgens de r e s i d e n t van H o l l a n d i a , Mr,F,R, J . E i b r i n k J a n s e n . De procureur-generaal knoopt h i e r a a n v a s t , d a t i n d i e n t e gen gouverneur en r e s i d e n t bepaalde maatregelen worden g e t r o l f e n tegen voorts laatstgenoemde z e l f s !!zeer s t r e n g e a d m i n i s t r a t i e v e maatregelen" i n h e t Gouvernement r i g o u r e u z e hervormingen worden t o t s t a n d g e b r a c h t t e r e f f e c t u e r i n g van de waarborg van a r t , 140 BNG en i n h e t algeineen t e r verzek e r i n g van een verantwoord j u s t i t i e b e l e i d , h i j zou v i l l e n a d v i s e r e n ! I d a t de v e r d a c h t e Gonsalves b u i t e n v e r v o l g i n g vorde g e l a t e n , " Ten a a n z i e n van Mr.Consalves a d v i s e e r t de procureur-generaal deze n i e t t e hmdhaven b i j de b e s t u u r s d i e n s t ; h i j zou e r evenlvrel geen klezwaar t e g e n hebben i n d i e n de h e e r Gonsalves zou worden o v e r g e p l a a t s t n a a r h e t p a r k e t van de procureur-generaal 0 A a n d i t a d v i e s i s voorafgegaan de volgende k a r a k t e r s c h e t , s van verdachte: ! ' H i j l i j k t mij een onkreukbaar, e e r l i j k mens t e z i j n , een h a r d e , toegewijde, bekwame werker, d i e i n z i j n werk óók aan een r e s p e c t a b e l i d e a l i s m e vorm en g e s t a l t e h e e f t w i l l e n geven, Verantwoording schuwt h i j n i e t ; evenmin aansprak e l i j k h e i d v o o r gemaakte f o u t e n . Een zekere i j d e l h e i d , e e r z u c h t en h e e r s z u c h t , d i e hem m . i , n i e t vreemd z i j n , komen m i j voor n i e t anders dan normale gebreken van jeugd t e z i j n . "
,
,
,
-
-,
De h i e r v o r e n i n h e t k o r t weergegeven overwegingen en c o n c l u s i e s van de p r o c u r eur-g e n e r a a l b eva t t en enk e l e v e r r a s s end e id en d i ng en o Nadat a c m v a n k e l i j k geconcludeerd was, d a t de t e n :Laste gelegde f e i t e n zo bezwarend waren, d a t a l l e e n d e r e c h t e r h i e r o v e r een b e s l i s s i n g Z O U vermogen t e nemen, v o l g t de s l o t c o n c l u s i e , d a t de v e r d a c h t e Gonsalves b u i t e n v e r v o l g i n g zou kunnen worden g e l a t e n , i n d i e n bepaalde a d m i n i s t r a t i e v e maatregelen worden geëffectueerd, Het v o o r s t e l de h e e r Gonsalves, d i e n a z r h e t o o r d a e l van de procureurg e n e r a a l n i e t l a n g e r gehmdhaafd kan b l i j v e n b i j de b e s t u u r s d i e n s t , e v e n t u e s l op liet p a r k e t van de procureur-generaal t e doen p l a a t s e n , b w a t evenzeer een v e r r a s s e n d element, Het moet o v e r i g e n s v o l s t r e k t onaanvaardbaar norden g e a c h t , d a t h e t a l of n i e t vervolgen van 1fr.Gonsalves a f h m k e l i j k iiordt g e s t e l d van h e t t r e f f e n van gouverneur en a d m i n i s t r a t i e v e maatregelen t e g e n een tiweetal ambtsdragers
-
-
resident
-
r e s i d e n t - v o o r wier schuld t e n deze n i e t h e t m i n s t e b e w i j s m a t e r i a a l wordt aangedragen en van een a a n t a l d o o r ‘de procureur-generaal gewenste adminis t r a t i e v e hervormingen x ) , welke met de zaak op z i c h z e l f n i e t s t e maken hebben. De procureur-generaal t r e e d t h i e r z e e r d u i d e l i j k b u i t e n z i j n bevoegdheid. De c l o t c o n c l u s i e , de c o n t r o l e u r Gonsalves b u i t e n v e r v o l g i n g t e l a t e n m i t s aan eerdergenoemde voorwaarden w o r d t voldaan, s t e u n t i n b e l a n g r i j k e mate op de mening van de procureur-generaal, d a t h e t i n de Baliem gevoerde b e s t u u r s b e l e i d o n j u i s t zou z i j n en d a t gouverneur en r e s i d e n t t e n v o l l e verantwoordel i j k moeten worden g e s t e l d voor d a t b e l e i d en v o o r de d e r a i l l e m e n t e n van de c o n t r o l e u r Gonsalves, Het i s d u i d e l i j k , d a t Mr,Von Meyenfeldt k r i t e r i a aanl e g t , welke i n p r i m i t i e v e gebieden a l s h e t onderhavige n i e t kunnen en mogen worden aangelegd ,. Overigens moet h i e r b i j worden aangetekend, d a t de h e e r Von Meyenfeldt, ondanks vorenvermelde z e e r e r n s t i g e c r i t i e k op h e t b e s t u u r s b e l e i d i n de Baliem, geen enkele maal z i c h daarheen begeven h e e f t om z i c h door p l a a t s e l i j k e o r i e n t a t i e op de hoogte t e s t e l l e n van t o e s t a n d e n en achtergronden i n d a t gebied, H i j o o r d e e l t en v e r o o r d e e l t d e r h a l v e geheel van a c h t e r de s c h r i j f t a f e l . Het i s een e r v a r i n g s f e i t , d a t een p a c i f i c a t i e van onbestuurde gebieden n i e t kan worden b e r e i k t d o o r een g e f o r c e e r d e o p l e g g i n g van een v r e d e s t o e s t a n d d o o r middel van i n s c h a k e l i n g van g r o t e a a n t a l l e n b e s t u u r s - en p o l i t i e f u n c t i o narissen zo d i t t e c h n i s c h a l mogelijk ware d i e e l k e v e r s t o r i n g van orde en rust k r a c h t d a d i g keren. P a c i f i c a t i e moet d a a r e n t e g e n b e r u s t e n op een w i j z i g i n g van de g e e s t e l i j k e i n s t e l l i n g van de p r i m i t i e v e bevolking, een proces d e r h a l v e dat geruime t i j d kan vergen, Op b a s i s van deze e r v a r i n g werd i n v r o e g e r e j a r e n een systeem ontworpen, d a t met s u c c e s werd t o e g e p a s t i n voorheen met de h u i d i g e Baliem v e r g e l i j k b a r e s t r e k e n , z o a l s de Wisselmeren, Mappi, Moejoe, A s m a t en t h a n s ook wordt t o e g e p a s t aan de Casuarinen-kust en i n de Midden-Vogelkop. Een s o o r t g e l i j k systeem v i n d t ook t o e p a s s i n g i n h e t Austral i s c h e d e e l van Nieuw-Guinea.
-
-
-,
Bedoeld systeem v o o r z i e t i n de v e s t i g i n g van een b e t r e k k e l i j k k l e i n e p o s t i n h t ? t betrokken gebied, v a a r een c o n t r o l e u r met enkele t i e n t a l l e n pol i t i e a g e n t e n t r a c h t om i n de d i r e c t e omgeving een t o e s t a n d van o r d e en r u s t t e handhaven. I s eenmaal een k e r n van r u s t cn orde g e v e s t i g d , dan b l i j k t d i e voor de b e v o l k i n g - u i t g e z o n d e r d de o o r l o g s l e i d e r s en hun aanhang? z o l m g z i j een openbaring van n i e t hun dominerende p o s i t i e n i e t wensen p r i j s t e geven vermoede mogelijkheden t e z i j n , vaar men, b e v r i j d van d e a l s een o n d r a g e l i j k e l a s t gevoelde t o e s t a n d van voortdurende oorlogen en wraakmoorden, r u s t i g kan l e v e n en werken. B l i j k t d a t d e nieuifo verhoudingen z i c h s p o n t a a n i n de omgev i n g u i t b r e i d e n , dan kunnen o p meer a f g e l e g e n p l a a t s e n i n h e t g e b i e d k l e i n e nevenposten worden geopend. D i t systeem werd en wordt ook t o e g e p a s t i n de Baliem, n a a r t h a n s één hoofdpost (Vamena) en d r i e neven-bestuurspos t e n gevestigd zijn. I n d e Baliem wordt de u i t v o e r i n g van d i t p a c i f i c a t i e - s y s t e e m a l s e e r d e r vermeld gecompliceerd d o o r de aanwezigheid van v e r s p r e i d e zendingsposten, d i e z i c h weliswaar g e h e e l op e i g e n r i s i c o daar v e s t i g d e n , doch n i e t t e m i n een druk op h e t bes t u u r s a p p a r a a t loggen. Hierdoor w o r d t een zekere v e r s n e l l i n g van h e t p r o c e s g e f o r c e e r d d o o r een z i c h v e r d e r u i t s t r e k k e n d e patrouillegang,uiteraard m e t de ‘ a v c r r e d i g v e r g r o t e kans op noodzaak t o t k r a c h t d a d i g o p t r e d e n , Tekenend daarvoor i s de e r v a i n g van h e t Amerikaanse z e n d e l i n g e n e c h t p a a r Rose t e Tulem, v o o r welks p o s t een d e r g e l i j k o p t r e d e n d o o r de c o n t r o l e u r Gonsalves i n a p r i l 1959 o n g e t n i j f e l d de r e d d i n g h e e f t betekend. Een g e d e e l t e u i t een rondzendb r i e f van d i t e c h t p a a r , g e d a t e e r d 23 maart 1960, wordt t e r s c h i l d e r i n g van do -
-
-
x ) Ten a a n z i e n h i e r v a n z a l i n een volgend hoofdstuk nog h e t een en a n d e r rrorden opgemerkt.
ade t o e s t a n d aan deze n o t a gehecht. De c o n t r o l e u r Gonsalves o n g e t w i j f e l d een e n i g s z i n s a m b i t i e u s man knam e r d a a r d o o r t e g e r e d e r t o e z i j n t a a k n i e t meer u i t s l u i t e n d t e z i e n als h e t scheppen van een voorbeeld binnen een beperkt gebied. en a l s een poging t o t g e l e i d e l i j k e ombuiging van de bestaande geestes6estc?ldlriei.d 'van de bevolk i n g , doch i s v i a een min o € meer g e f o r c e e r d tempo overgegaan naar d e . volgende fase, n a m e l i j k h e t v e s t i g e n van h e t Nederlandse.gezag i n een zo ruim m o g e l i j k e omgeving en i n de k o r t s t mogelijke t i j d , k i e r b i j h e e f t de i n z e k e r e z i n afgeronde g e o g r a f i s c h e eenheid van de v a l l e i hem t o t s t e e d s v e r d e r (moet e n ) gaan v e r l o k t . I n d i t l i c h t zag h i j a l l e v e r s t o r i n g e n van de openbare r u s t en orde - e i g e n r i c h t i n g , moorden, stamoorlogen dvelke z i c h waar dan ook i n de v a l l e i voordeden, als een inbreuk op d a t gezag en v o e l d e h i j z i c h deswege v e r p l i c h t d a a r t e g e n met k r a c h t op t e t r e d e n , De c o n t r o l e u r Gonsalves spaard-e z i c h z e l f d a a r b i j a l l e r m i n s t , Ter ill u s t r a t i e d i e n e , d a t h i j i n de twee j a a r van z i j n bcstuursper:iode i n de Bal i e m 350 dagen o p p a t r o u i l l e i s geweest i n d i t zo zware t e r r e i n en d a t h i j i n mei 1959 e n i g e t i j d opgenomen i s geweest i n h e t z i e k e n h u i s t e H o l l a n d i a wegens a l g e h e l e u i t p u t t i n g Z e l f s i n h e t g e v a l , d a t de c o n t r o l e u r Gonsalves i n ' i n c i d e n t e l e g e v a l l e n e x c e s s i e f en o n t o e l a a t b a a r zou z i j n opgetreden voor welke s u p p o s i t i e de M i n i s t e r van Hinnenlandne Zaken en de ondergetekende g c m afdoende gronden aanwezig a c h t c n dan nog zou h i e r t e g e n a-fgewogen moeten worden h e t f e i ti d a t h e t k r a c h t d a d i g optreden van deze bestuursambtenaar, va& mei g e r n a r voor e i g e n l e v e n , t e n gevolge h e e f t gehad d a t o p k o r t e t e r m i j n h e t aantal doden i n de R a l i e m v a l l e i , als gevolg van o n d e r l i n g e moorden en o o r l o g e n , met meerdere honderden p e r j a a r i s afgenomen, De M i n i s t e r van Binnenlandse Zaken en de ondergetekende z i j n d a n ook van mening, d a t d e op 30 a p r i l 1960 aan de c o n t r o l e u r , Mr,H,A.Gonsalves, v e r l e e n de K o n i n k l i j k e o n d e r s c h e i d i n g , i n verband met z i j n b i j z o n d e r e u e r d i e n s t e n b i j de onder nioei'lijke omstandigheden v e r r i c h t e p a c i f i c a t i e - a r b e i d , t e n v o l l e g e r e c h t v a a r d i g d en v e r d i e n d i s g e w e e s t , Z i j z i j n eveneens van o o r d e e l d a t , hoewel u i t e r a a r d r e s i d e n t E i b r i n k Janscn en i n h o o g s t e i n s t a n t i e gouverneur D r . P l a t t e e 1 verantwoording dragen voor h e t p a c i f i c a t i e - b e l e i d i n de Baliem, z o a l s d a t i s gevoerd, geen enkele omstandigheid aan h e t l i c h t i s gekomen noch d o o r d e procureur-generaal over-t u i g e n d bewi j :;materiaal i s aangevoerd voor d e v e r o n d e r s t e l l i n g , d a t een van b e i d e n o f b e i d e ambtsdragers s c h u l d i g v e r a n t l r o o r d e l i jk zouden z i j n voor een onaanvaardbaar p a c i f i c a t i e - b e l c i d of voor h e t bewust t o l e r e r e n van e v e n t u e l e excessen b i j de u i t v o e r i n g daarvan. Er b e s t a a t evenmin a a n l e i d i n g t o t h e t t r e f f e n vc.n e n i g e a d m i n i s t r a t i e v e m a a t r e g e l j e g e n s de c o n t r o l e u r Gonsalves. Hij z a l worden herpLaats-1; b i j de b e s t u u r s d i e n s t U i t o p p o r t u n i t e i t s - o v e ~ v e g i n g e n z a l h i j evenwel n i e t worden , t e m g g e p l a a t s t i n d e Baliem. Ook v o o r z i j n v e r d e r e o p l e i d i n g komt h e t gewenst v o o r hem thans een meer ontwikkeld gebied t o e t e vertrouwcn,
-
-
-
i
I
-
.
-
"
-
I n o v e r l e g en v o l l e d i g e overeenstemming met d e M i n i s t e r van Binnenlandse Zaken en de ondergetekende h e e f t de Gouverneur van Nederlands-Nieuw-Guinea b i j brief va,n 6 j a n u a r i 1960 de procureur-generaal opgedrapm OP grond van a r t . 56 ( I ) R o g , sf t e z i e n van een s t r a f v e r v o l g i n g t e g e n d e h a e r GonsaLves en d e r h a l v e de zaak t e seponeren. ' D a a r b i j i s t e v e n s de procureur-generaal medegedeeld, d a t de d o o r hem g;F3s t e l d e a d m i n i s t r a t i e v e en o r g a n i s a t o r i s c h e a s p e c t e n , welke a l s . zodanig b u i t e n h e t b e s t e k van h e t onderzoek i n de o n d e r w e r p e l i j k e zcak v a l l e n , u i t e r a a r d de v o l l e a m d a c h t hebben van Regering en h e t Gouvernement, d i e daarop j u i s t e r p l a a t s en t i j d een d u i d e l i j k antwoord zull.en Keven.
-
111.-
,
D é u i t e i n d o l i j k e b e s l i s s i n g s n de u i t s l u i t e n d e verantwoording voor h e t b e l e i d i n een aangelegenheid a l s deze b l i j v e n ann d c gouverneur.
Ook na de o n t v a n g s t van h e t beantwoordend schrijven v,m de procureur-gëhc-r a a l b i j de Hoge Raad d e r Nederlanden van 1 1 a u g u s t u s 1960, bleef dc? h e e r Von 1:ldycnf c l d t volharden i n u i j n o n j u i s t c. en onaanvaardbare houding. I w i t l d e l s vond telegrai.'isch overlet,; pla t s t u s s e n de gouvervizur en de ondergetekende, hetgeen z o s l s r e e d s e e r d e r g e s t e l d - l e i d d e t o t de overweGing, d a t h e t l a n d s b e l a n g minder zou Tvorden geschaad met v o o r t z e t t i n g van h e t j u s t i t i e e l onderzoek dan met c o n f l i c t en t u s s e n gouverneur en procureur-gener a a l , Een zo r u s t i g en onopvallend m o g e l i j k onderzoek zou kunnen bevorderen, d a t de zaak n a a r b u i t e n n i e t meer dan o n v e r m i j d e l i j k e aandacht zou k r i j g e n " I n h e t onverhoopte gevdl van pu'ulicit e i t over h e t onderzoek n a a r beweerde missfaiqden b i j d e p a c i f i c a t i e van de Baliem, zou h e t f e i t , d a t een onderzoek werd i n g e s t e l d h e t n a d e l i g e f f e c t ervan voor g e d e r l a n d z o g e r i n g mogelijk maken o 013 grond van d i t o v e r l e g en de vermelde overweging b e s l o o t de gouverneur d e r h a l v e , met de v o l l e d i g e instemming van de M i n i s t e r van Binnenlandse Zaken en de ondergetekende, om de procureur-generaal voor h e t v e r d e r e onderzoek de v r i j e hand t e l a t e n en t e r z a k e van bestuurswege a l l e medewerking t e doen v e r lenen. Het v e r d e r e v e r l o o p van h e t onderzoek h e e f t aangetoond, hoezeer t e n gev o l g e van de w i j z e waarop d i t onderzoek i s gehouden door h e t p a r k e t van de p r o c u r c u r - g e n e r a a l , onder d e p e r s o o n l i j k e l e i d i n g en v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d van d e h e e r Von Ifleyenfeldt, d e zaak z e l v e b u i t e n a l l e p r o p o r t i e s i s opgeblazen en i n d e p e r s gekomeng d a a r b i j I n d o n e s i ë m a t e r i a a l v e r s c h a f f e n d e v o o r een h e f t i g e campagne i n de i n t e r n a t i o n a l e p e r s en i n d e Verenigde K a t i e s .
-
De procureur-generaal h e e f t d a a r n a a s t n i e t geschroomd z e e r e r n s t i g e bes c h u l d i g i n g e n t e r i c h t e n aan h e t a d r e s van de gouverneur, de d i r e c t e u r van Binnenlandse Zaken en a e r e s i d e n t van H o l l a n d i a , i n een b r i e f aan de hdinister van Binnenlandse Zaken ddo 31 oktober 1960, met b i j b e h o r e n d e nota. D a a i n s t e l t d e h e e r Von Meyenfeldt onder meer, d a t afdoende maatregelen dienen t e worden g e t r o f f e n om een e i n d e t e maken aan d e gouvernementele a c t i e t o t f r u s t e r i n g van h e t onderzoek vanwege h e t parke'c e Men p r e f e r e e r d e b u i t e n de p r o c e s r e g e l s om h e t j u s t i t i e e l onderzoek t e belnvloeden en t e g e n t e werken. Diverse g e t u i g e n vaerdm en worden onder ongeoorloofde druk g e z e t dan wel g e p a a i d met gunst c n e T i j d e n s z i j n v e r b l i j f i n Nederland i s de h e e r Von Meyenfeldt door de m i n i s t e r van Binnenlandse Zaken u i t g e n o d i g d h e t b e w i j s t e l e v e r e n voor de h i e r voren vermelde e r n s t i g e bvschuldigingen van f r u s t r a t i e van h e t onderzoek, waaronder begrepen h e t p a a i e n met g u n s t e n v a n getuigen. Wat d i t l a a t s t e bet r e f t wordt onder meer met name genoemd h e t " h a l s over kop" bevorderen van een i n s p e c t e u r v a n p o l i t i e en h e t promotie doen maken van de r e s i d e n t van H o l l a n d i a met terugwerkende k r a c h t t o t I j a n u a r i 1960. De heer Von Meyenfeldt h e e f t h i e r o p van z i j n k a n t eén a a n t a l gegevens inzakc. de zogenaamde f r u s t r a t i e van z i j n onderzoek v e r s t r e k t . Ten a a n z i e n van " h e t p a a i e n met gunsten" kon o f w i l d e h i j geen n a d e r e i n l i c h t i n g e n vers t r e k k e n , d a a r b i j de s t e l l i n g ponerende, d a t h e t openbaar m i n i s t e r i e h e t r e c h t h e e f t t e vols-baan met verdenkingen t e u i t e n en d a t de a d m i n i s t r a t i e t e r zake h e t (tegen-) bewi j s h e e f t t e l c v e r e n , Mede u i t van di! gouverneur verkregen i n l i c h Lingen kon worden v a s t g e s t e l d , d a t van f r u s t r a t i e van h e t ondcrzoek geen s p r a k e i s geweest., Evtnmin van h e t p a a i e n met gunstcn van g e t u i g e n , l a a t s t a a n van de vero n d e r s t c l d u kwade trouw i n dcze. -dat do twee genoemde g e v a l l e n b e t r e f t s t a a t v a s t , d a t de betrokken i n s p e c t e u r van p o l i t i e een normale b e v o r d e r i n g h e e f t gemaakt o p de daarvoor bepaalde t i j d en d a t de promotie van de r e s i d e n t van H o l l a n d i a ( t c g e l i j k met twee andere r e s i d e n t en) met t erugwerkende k r a c h t
-
tot
-
-
-
I1
t o t 1 j a n u a r i 1960 r e e d s s e d e r t 1959 was v o o r b e r e i d door middel van c o r r e s pondeuitie t u s s e n gouverneur en departement. De p r o c u r e u r - g e n e r a a l h e e f t i n d i t o p z i c h t l i c h t v a a r d i g en op onverantw o o r d e l i j k e v v i j z e verdenkingen g e u i t j e g e n s gouverneur en andere hoge ambtsd r a g e r s . D i t kan a l l e e n v e r k l a a r d worden d o o r d a t de h e e r Von Xeyenfeldt i n f e i t e z i j n o n d e r s c h i k k i n g aan de gouverneur n i e t kan e n wenst t e aanvaarden, zowel w a t b e t r e f t de l e i d i n g van h e t openbaar m i n i s t e r i e ( a r t . 56 R . O , ) , alsook w a t b e t r e f t z i j n f u n c t i e van hoofd van d e r e c h t e r l i j k e en a d m i n i s t r a t i e v e p o l i t i e i n g e h e e l Nederlands-Nieuw-Guinea ( a r t . 140 (I) Bewindsregeling NieuwGuinea) l a a t s t b e d o e l d e o n d e r s c h i k k i n g v l o e i t v o o r t u i t a r t o 29 3 N G , k r a c h t e n s welke b e p a l i n g de gouverneur i n naam en a l s vertegenwoordiger d e s Konings h e t algemeen b e s t u u r o v e r Nieuw-Guinea u i t o e f e n t e n deswege v e r a n t w o o r d e l i j k i s aan d e Koning. D e g e d r z g i n g e n van d e h e e r Von Meyengeldt doen uitkomen, d a t d e z e i n d e u i t o e f eming van bevoegdheden van a n d e r e organen, wel.ke z i j n bevoegdheden raken, à p r . i o r i z i e t een a a n t a s t i n g van de j u s t i t i e . Een a n d e r v o o r b e e l d h i e r v a n i s de r e a c t i e van d.e h e e r Von Neyenfeldt ' op een normaal a m b t e l i j k b r i e f j e van de d i r e c t e u r van S o c i a l e Zaken en J u s t i t i e omtrent h e t beheer en de verantwoording van d e d o o r d e z e . a a n d e procureurg e n e r a a l i n h e t k a d e r van d e beherrrnde t a a k van d i e d i e n s t g e a u t o r i s e e r d e beg r o t i n g s g e l d e n . De h e e r Ton Meyenfeldt r e a g e e r d e d a a r o p onder meer met de med e d e l i n g d a t h i j de f i n a n c i ë l e a d m i n i s t r a t i e o f d e p e r s o n e e l s a d m i n i s t r a t i e of d e materieel-beheers-administaiie van z i j n d i e n s t ( b e d o e l d i s h e t p a r k e t ) n i e t kan noch mag u i t handen geven aan w e l k e d i r e c t e u r o u k , t e i j d i e d i r e c t e u r i n z i j n d i e n s t zou t r e d e n , d a a r z i j n w e t t e l i j k e bevoegdhe n medebrengen d a t h i j , v o o r a l ook i n de o r g a n i s a t i e van z i j n d i e n s t , z e l f s t a n d i g z i j n beleid h e e f t t e v o e r e n , aan welke bevoegdheden s l e c h t s , een w i j z i g i n g s w e t van d e B e w i n d s r e g e l i n g z a l vermogen t e derogeren.
:
In d e eerdergenoemde b r i e f en n o t a van 31 o k t o b e r 1960 s t e l t d e procur e u r - g e n e r a a l ook nog, d a t r e g e l r e c h t o v e r l e g van h e t openbaar m i n i s t e r i e m e t d e N e d e r l a n d s e r e g e r i n g over d e f e i t e n d i e b i j h e t onderzoek a a n h e t l i c h t kwamen, van meetaf en s t e e d s d u l d e l i j k e r b i j d e v o o r t g a n g van h e t onderzoek, hoogst u r g e n t . b l e e k t e z i j n , omdat met v r i j g r o t e z e k e r h e i d moest vvorden aangenomen, d a t e r t u s s e n d e wetenschap aangaande d i e f e i t e n b i j de Regering en d i e b i j liet Gouvernement, door d e s c h u l d van h e t Gouvernement z u l k een e r n s t i g'e d i s c r e p a n t i e b e s t o n d en vv e r d i n s t a n d gehoud en, d a t j u i s t d a a r d o o r n i e t o n g e v a a r l i j k e c o n f l i c t s t o f f e n voor d e p o l i t i e k e i n t e g r i t e i t waren en w e r d e n opgehoopt. Ook d e z e b e s c h u l d i g i n g h e e f t d e . h e e r Von MeyenIcldt n i e t weten waar t e maken. Nog e e n ' l a a t s t e omstandigheid moet i n d i t verband worden. g e r e l e v e s r d . Waar a a n l e i d i n g van b e r i c h t e n i n d e p e r s op 9 en 10 december 1960, welke k e n p e l i j k g e ï n s p i r e e r d waren op de inhoud van h e t geheime e i n d a d v i e s van d e p r o c u r e u r - g e n e r a a l aan de g o u v e r n t u r van 5 december t e v o r e n , werd t e n d e p a r t e mente een onderzoek i n s e s t e l d n a a r een m o g e l i j k e i n d i s c r e t i e van e e n d e r beI
+
.
an d i t onderzoek werd ook de heer Von Meyenfeldt t e l e f o n i s c h gevraagd o f z i j n e r s i j d s w e l l i c h t mededelingen u i t z i j n a d v i e s waren gedaan aan derden. De heer Vorl Nieyenfeldt ontkende z u l k s c a t e g o r i s c h , ITct vt:rderc onderzoek l e i d d e evenwel t o t a a n w i j zingen i n de r i c h t i n g van d c ht-c-r Von M e y e n f e l d t , waarop aan d e z e nogmaals en t h a n s s c h r i f t e l i j k d e eerd e r gedane vraag h e r h a a l d werd, Hierop gaf d e , h e s r Von Neysuifcldt t o e , op 6 december 1960 m e t een d e r d e een ondcrhoud t e hebben gehad, w a a r b i j h i j zichflgenoodzaakt had g e z i e n z i c h t e r l o o p s . o v e r d e inhoud van z i j n a d v i e s u i t t e l a t e n d ' H i j d e e l d e d a a r b i j mede t e menen z i c h m e t z e k e r h e i d t e kunnen h e r i n n e r e n , geen antwoord t e hebben .-
- gegeven -
GEIIE Ilil I
-- I.--- .
-
12
-
gtgcveil op de e e r d c r g c s t L l d e t e l e f o n i s c h e v r a a g of h i j met d e r d m had gesproken over z i j n e i n d a d v i e s i n d e s t r a f z a a k Gonsalves. Deze gang v a n zaken v e r s t e r k t de r e e d s e e r d e r gewekte i n d r u k , d a t deze p r o c u r e u r - g e n e r a a l i n z i j n b r i e v e n en r a p p o r t e n , aan een gt'orek aan o b j e c t i v i t c i t t e v w s p a a r t een .;.-"urck aan z o r g m l d i s h e i d i n z i j n f o r m u l c r i n g s n o
-
Het i s wel zonder ineer d u i d e l i j k , d a t de u i t d e i n s t e l l i n g van de h t e r Von J!/Ieyenfeldt v o o r t v l o o i s n d c , i n deze n o t a gLsi,maleerde gsdrdgingen g e l a i d hcbben t o t e c n v e r s t o r i n g van de a m b t e l i j k e verhoudingen, waarbij de heor Von McyLnfeldt a l s procureur-gencraal en b u i t txgewoon l i d van de Raad van Diensthoofden betrokken i s , HiGrdoor i s i n gcvaar gebracht dc n o o d z a k e l i J k e samenwerking tussLn n t t parkc-t van de procursur-gcneraal e n e r z i j d s en d e d i e n s t van Binnenlandse Zaken En h e t b e s t u u r i n h e t algdmecn a n d t r z i j d s , welke organen zozeer op goed samenspcl z i j n aangewczen i n h e t b e l a n g van d e p o l i t i e t a a k , aang e z i e n h e t a d m i n i s t r a t i c v 2 beheer van de p o l i t i e bshoort t o t de t a a k van de d i e n s t van Binnenlandse Zaken en de bestuursambtenaren t e v e n s a l s hoofd van d e p o l i t i e i n hun r e s s o r t obtreden. V o o r t s b e s t a a t ook de noodzaak t o t voortdurend v r u c h t b a a r o v e r l e g i n z a k e - h e t v e r v o l g i n g s b e l e i d , d a t t e n aanzien van de n i e t aan de inheemse r e c h t s p r a a k onderworpen j u s t i t i a b e l e n b z r u s t b i j de procurcur-generaal en voor h e t o v e r i g e d e e l d e r bevolking, aan de inheemse r e c h t s p r a a k onderworpen, b i j de d i r e c t e u r van Binnenlandse Zaken. Ook d i t aanrakingsvlak h e e f t g e l e i d t o t s t r u b b e l i n g e n , t e n d e t r i m e n t e van e e n goede gang van zaken. Samenwerkiyg Eet de h e e r Von Meyenfeldt i n a m b t e l i j k verband i s i n de p r a k t i j k dan ook wel u i t z r s t m o e i l i j k gebleken, Alvorens h e t b e s t u u r l i j k e onderzoek i n z a k e de gedragingen van de c o n t r o l c u r Gonsalves i a de Balicm kon worden v o l t o o i d , werd d i t d o o r k r u i s t door ezn s G r a f r e c h t s l i j k onderzoek door de p r o c u r e u r - g e n e r a a l , d i e , behalve t e n a a n z i e n van d i t . gedragingLn ook een onderzoek i n s t t l d e n a a r h e t p o l i t i o n e l e optreden met de s t a k e arm i n e n k e l e g e v a l l e n , vradrbi j a c u t e o r d e v e r s t o r i n g e n dienden t e vrorden opgchevc-nb Het onderzoek n a a r l a a t s t b e d o e l d e g e v a l l e n l o v e r d e e c h t e r geen aanwij z i n g a op, d a t d a a r b i j bepaiilde l a a k b a r c f e i t e n d o o r h e t b e s t u u r zoudcn z i j n gepleegd, l a a t s t a a n d a t deze een u i t v l o c i s e l zouden z i j n van ken g e v e s t i g d en door d e gouv e r n e u r g e s a n c t i o n e e r d p a c i f i c a t i e b e l e i d , De volkomen k u n s t m a t i g e c o n s t r u c t i e van h e t t o e p a s s e n van h e t b e g r i p doodslag op een gewapend t r e f f e n met honder. den k r i j g e r s en h e t b e g r i p zaakbeschadiging op h e t vcrbranden van g r a s h u t t e n , waarin b e d r i j v e r s van moordpartijen z i c h o p h i e l d e n , w i j s t op een o n j u i s t inz i c h t van de h e e r Von Meyenf e l d t i n d e b u i t engewone omstandigheden van ven p a c i f i c a t i e g e b i e d , waar normale w e s t e r s e rechtsnormen en begrippen z i c h nu eenmaal n i e t zonder meer l a t e n toepassen. De c o n c l u s i e waartoe de Regering gckomen i s kan dan ook geen andere zijn, dan d a t M r . G.'!/., von Meyenfeldt n i e t l a n g e r t e handhaven i s i n z i j n ambt van procureur-gcneraal b i j h e t Hof van J u s t i t i c t e Hollandia. Tot goed b e g r i p d i e n 9 , d a t de Regering g e e n s z i n s van o o r d e e l i s , d a t een procureur-generaal v e r p l i c h t zou z i j n voorafgaand instemming t t verzoeken a a n d e gouvsrneur om een onderzoek i n t c s t e l l c n n a d r m o g e l i j k door bestuursorganen gepleegde s t r a f b a r e f e i t e n . Nog minder dat eon procureur-generaal door zodanig onderzoek practisi:h een o n t s l a g zou r i s k e r c n , De ondergetekende hoopt i n tegend e e l t L hebben d u i d e l i j k gcmaakt, d a t i n d i t g e v a l d e i n z i c h t e n , eigenschappen en ambtsopvat tingen van deze procureur-generaal t o t z i j n o n t s l a g moesten l e i d e n , H i e r b i j s t a a n twee vvegen opens e e r v o l o n t s l a g op vcrzoek v m betrokkene z e l f s dan w e l e e r v o l o n t s l a g u i t z i j n ambt wegtns gebleken ongeschiktheid voor h e t beklede ambt. I n h e t l a a t s t 2 geval kan ecn d a a r t o c s t r e k k e n d v o o r s t e l aan € I o i ~ l od b Koningin e e r s t xorden ingediend, nadat ingevolge art. 18 ( 6 ) R.O. h e t Hof van J u s t i t i e t e H o l l a n d i a t e r z a k e i s geraadplcegd, d a t vooraf dc! betrokken ambtenaar i n de gelegenheid s t e l t om z i j n v e r d e d i g i n g voor t e dragen. De M i n i s t e r van Binncnlandse Zaken en de ondergetckendc z i j n gaarne b s r e i d hun
-
medewerking
-
,
mcdewcrking t e v e r l e n e n , i n d i c n d e h e e r Von Meyenfcldt de wens t o kennen mocht g t v e n z e l f z i j n o n t s l a g t o vorzoeken,
D e R e g e r i n g s t c l t h e t op p r i j s , d a t d e bij Koninkliljkbeshit van 5 decemb e r 1960 No. 18 bcnocmdci p r c s i d o n t van h e t Hof van J u s t i t i o t e n ' o l l a n d i a , Ure L . P . d e Groot, b e r e i d i s bevonden om z o s p o c d i g m o g e l i j k n a a r NedsrlandsNieuw-Guinka t c v c r t r c k k e n , met t o e z e g g i n g n a de a l g L h e l e a f w i k k s l i n g van d e o n d e r w e r p e l i j k e aangclegcnheid n a a r Nederland t e mogen t e r u g k c r e n om a l s n o g o r d e op e i g e n zaken t e kunnen s t e l l e n . Dc h e e r DG Groot i s 30 december v . j . v e r t r o k k t n en h b e f t op 2 j a n u a r i j l . z i j n ambt aanvaard van p r e s i d e n t van h e t Hof van J u s t i t i e t e H o l l a n d i a . De Rcgcring hoopt en v a w a c h t d a t liIr. De G r o o t een b e l a n g r i j k e b i j d r a g e z a l vermogen t e I.evsrcn om d e ontspoorde vcrhoudingcn t u s s e n openbaar minist e r i e en b c s t u u r wederom i n j u i s t e banente l e i d e n .
- IV -
....
i I
.
.Z
.
. .
.
.
..
.
I
-GE -.-IC2 I1,iI
Y.-
IV.
-
14
-
VOORSTELLEN VAN M r . G.W. VON MEYENFELDT T , A . V , IN NEDERLANDS-l!TI EUW- GUINEA.
BET JUSTITIE- EN POLITIEBELEID
A l s e e r d e r i n deze n o t a vermeld z i j n d o o r M r , Von Meyenfeldt i n z i c h t e n c n v o o r s t G l l d n n a r voren g.ibr
V o l l e d i g h e i d s h a l v e z?.l aan deze i n z i c l i t m en voorst2ll:n s e avd.qLclit worden gewijd.
t e dezsr plaat-
Justitiebcleid. De h c c r Ton Meycnfclclt s t \ ? l t t e r z ? k e , d a t i n h e t Gouvernement v m Nedcrl,inds-Nicui~-Guine,? h e t j u s t i t i e b d o i d t u s s e n s t o c l cn t c i f e l v n l t , De d i r e c t c u r v?.n S o c i a l c Znkm . e n J u s t i t i e n l . h e e f t s l e c h t s zen beherendz en pudm i n i s t r a t i e v e v e r a n t w o o r d e l i j k h c i d , I n i t i ? . t i e v e n voor c.cn b e l e i d z a l h i j n i s t ncmcn o f kunnen ncmc-n, 66k, omdzt dc gouverneur zulk een b e l e i d z a l w i l l e n ovcrln.tcn ;?an de p r e s i d e n t en de p r o c u r e u r - g e n e r a a l v2.n h c t H o f van J u s t i t i e , Deze f u n c t i o n a r i s s e n hebben c c h t c r rircer geen bavoegdheid om c m b e g r o t i n g op t e s t c l l e n , iielkd bevoegdheid i s gegevcn a a n de d i r e c t e u r v a n S o c i a l e Zaken c n J u s t i t i e . Rot resultaat i s dan ook, di?t niemand een v e r q n t v o o r d j u s t i t i e b e l c i d t o t 'ontplooiing brengt, H i j z o u daarom w i l l e n v o o r s t e l l e n , d?*t h e t hoofd van de a f d e l i n g Wetgev i n g en J u s t i t i c , d i s i s vcrbondtin a a n d e d i c n s t v?n S o c i a l s Zikcn en J u s t i t i t , a m g e s t e l d wordt op z i j n p a r k o t en d a t de p r o c u r e u r - g s n e r a z l wordt bel a s t n e t h e t o p s t a l l e n van cen b e g r o t i n g voor J u s t i t i e , Dcze i s t o c h ook buiteilgewoon l i d van de Rand van Diensthoofden, Al?us dc: mcning van d e h e e r Von Meyenfeldt. I i i s r b i j wordt h c t volgende aangetekend, De d s p a r t c m c n t a l e j u s t i t i c t a a k , z o a l s clczc t h i n s wordt u i t g m o e r d d o o r de d i c n s t ven S o c i a l e Zaken en J u s t i t i c , houdt i n de o p s t e l l i n g van de beg r o t i n g voor de r e c h t e r l i j k e macht en de u i t v o e r i n g van de werkzaamhcden van -h e t v r o a g c r c bureau Uctyeving en J u r i d i s c h e Zaken ( d i t b u r e a u maakte t e v o r e n d e e l u i t van c'c S e c r e t g r i e ) , De o p s t e l l i n g van de begrokin& voor de r e c h t e r l i j k e macht g e s c h i c d t g e h e c l i n o v e r l e g met de p r z s i d e n t van h e t Hof van J u s t i e e n met de p r o c u r e u r - g e n e r a a l , B i j de voorbesprekingcn omtrcnt de ontwerpb e g r o t i n g rrorden deze i n s t a n t i e s v o l l e d i g i n g e s c h a k e l d , de u i t v o e r i n g van de goedgekeurde b e g r o t i n g v o r d t a a n hen g e d e l e g e e r d , voor z o v e r de p o s t e n bet r e k k i n g hcbben op de d i r e c t e u i t o e f e n i n g van hun taak, De t a a k v a n h e t openbaar m i n i s t e r i e i s volgens art. 55 B.O. de hnndhav i n g d e r w e t t e l i j k e bcp(2lingen en d e r b e s l u i t e n v m h e t o p e n b m r gezag9 de v e r v o l g i n g van alle m i s d r i jveri en o v e r t r e d i n g e n , nlsrncde h e t doen u i t v o e r e n van a l l e s t r s f v o n n i s s e n , De t a n k van de p r o c u r e u r - g e n a r a a l l i g t d e r h a l v e i n h e t e x e c u t i e v e v l a k en dan nog op een b e p e r k t d e e l dacrvtin, Onderwerpen als dc e e r d G r genocmde l i g g e n b u i t e n d l t v l n k . Z i j h o r e n t h u i s i n h c t v l n k van de d i e n s t e n van algemeen b e s t u u r a l s b e d o e l d i n a r t , 60 BNG. I n d e r d z a d s p r e e k t d i t 7 . r t i k e l van diensthoofCen, d i e h e t "behc-er" hebbc-n o v c r d c z e d i e n s t e n van algemeen b e s t u u r . Hieronder wordt mede begrepen h c t ontnerpcn v i n tbegrotingen en h e t ontwerpen v m producten van wetgevende aard. Het g e t u i g t van een o n j u i s t b e g r i p omtrent de t a n k v a n e e n p r o c u r e u r g e n e r a a l , i n d i c n deze z i c h a l s zoclmig de t a a k t o e b e d e e l d wenst t e z i e n van h G t o n t p l o o i z n v a n e e n vernnt.c;oord j u s t i t i c - b e l e i d , I-Ict hoofdparkdt i s d a a r op g e e n s z i n s berekend, 2n e e n a f d e l i n g Vetgeving en J u s t i t i e h o o r t daar n i c t thuis. I n t u s c c n kan de p r o c u r e u r - g e n e r a a l , n i c t 21s zodanig, doch v e l a l s b u i tengewoon l i d van d e Rrind van Diensthoofden, s t e e d s i n v l o e d u i t o e f e n e n op het justitie-bcleid,
- ---P o l i t i e - b e l e i d . -
-
GEHEIM
I5
-
-*u__y
-
Politip-bclcid.
De h o e r Ton l\feydnfelfi.t Stelt t e n o p z i c h t e van h e t p o l i t i c - b e l c i d , d a t ook h i e r z i i n s i n z i e n s g e l d t , d a t zulk een b e l e i d t e n o f f e r i s g e v 3 ] l o n aan een ~ J ~ l l c o n s t r U C t i eEen . cidmini's t r a t i e v c en beherende dienst, d i e vayl Binnen1Xtdsc Zn-ken, h e e f t ?.ti vt,r?.nttroordslijkheid v o o r h e t opstellen vsn (iL bcgr0tin63 v o o r d e P o l i t i e . D i t l l & e f t e r t o e g e l e i d , d 3 t dc b e p a l i n g v,q.l1 140 BNG, d i 0 de PrOCUr2Ur-generaal a2.nl-JijSt a l s h e t hoofd van de p o l i t i c , i n de p r ? . k t i j k Gen dode l e t t e r i s geaiorden. De procureu-r-generaal k;ln n i i i t i n hek m i n s t ook maar e n i g p o l i t i e - b e l e i d ontwikkelen, Z e l f s i n b e l a n g r i j k e benoemingen en o v e r p l a a t s i n g e n wordt h i j n i e t gekend. Het e r g s t e i s , d a t de p o l i t i e - e x e c u t i e v e b i j n a g e h l d l d r e i g t o p t e gaan i n a d m i n i s t r a t i e en b e h e e r , een d o d e l i j k !<waad voor een p o l i t i e - o r g a n i s a t i e . I i i j s t e l t t e r z a k e voorL, d a t weer a l s vanouds rvordt benoemd een chef van de algemene p o l i t i . e , d i e o o k op h e t p a r k e t van de p r o c u r e u r - g e n e r a a l worde g e s t a t i o n n e e r d , Aan d i t p a r k e t worde ook opgedragen h e t o p s t e l l e n van de beg r o t i n g voor de p o l i t i e . Ook de i n l i c h t i n g e n d i e n s t behoort n a a r de mening van Illr, Von Meyenfeldt OP h e t p a r k e t t h u i s .
,
Ook h i e r g e e f t de p r o c u r e u r - g e n e r a a l b l i j k van e e n o n j u i s t i n z i c h t i n z i j n t a a k , Deze t a a k i s h i e r v o r e n onder " j u s t i t i e - h e l e i d " r e e d s omschreven. . Z i j l i g t v o o r a l d a a r i n d a t l e i d i n g moet worden gegeven aan h e t openbaar m i n i s t e r i e en a a n de r e c h t e r l i j k e en a d m i n i s t r a t i e v e p o l i t i e , Doch d i t l a a t s t e b e t r e f t de p o l i t i e - u i t o e f e n i n g a l s b e s t u u r s t a a k en n i e t de p o l i t i e - o r g a n i s a t i e a l s b e h e e r s t a a k , welke l a a t s t e b i j de d i e n s t van algemeen b e s t u u r t h u i s h o o r t , i n c a s u b i j de d i e n s t van Binnenlandse Zaken, De p r o c u r e u r - g e n e r a a l i s h i e r b i j k e n n e l i j k u i t g e g a a n van de o n j u i s t e v e r o n d e r s t e l l i n g , d a t de p o l i t i e - e x e c u t i e v e t h a n s b e r u s t b i j de d i e n s t van Binnenlandse Zaken, De p o l i t i e - e x e c u t i e v e i s doelbewust g e d e c e n t r a l i s e e r d e n g e s t e l d r e c h t s t r e e k s onder de r e s i d e n t e n , d i e i n g e v o l g e a r t i k e l 409 ( I ) van h e t Rechts.-reglement Buitengewesten a a n h e t hoofd s t a a n v a n de p o l i t i e i n hun r e s s o r t . Z i j z i j n v o o r h e t g e b r u i k van deze p o l i t i e v e r a n t w o o r d i n g s c h u l d i g aan de p r o c u r e u r - g e n e r a a l ? d i e i n g e v o l g e a r t . I40 BNG hoofd i s van de p o l i t i e i n gehe e l N i euw-Guinea, B a a s t de p o l i t i e - e x e c u t i e v e , welke d e r h a l v e b i j de p r o c u r e u r - g e n e r a a l b e r u s t , i s , evenals v o o r de r e c h t e r l i j k e maclit, het p e r s o n e l e en m a t e r i ë l e b e h e e r van de p o l i t i e opgedragen a a n een d i e n s t van algemeen b e s t u u r , i , c . de d i e n s t v a n Binnenlandse Zaken, Het hoofd v a n de a f d e l i n g P o l i t i e b i j deze d i e n s t h e e f t geen p o l i t i o n e l e t a a k o f p o l i t i o n i e l - e x e c u t i e v e bevoegdheden, Wanneer de h e e r Von Meyenfeldt v o o r s t e l t " a ï s vanouds" e e n chef van de algemene p o l i t i e t e benoemen, d i e op z i j n p a r k e t wordt g e s t a t i o n n e e r d , dan l i j k t d i t , h i s t o r i s c h g e z i e n , e e n o n j u i s t h e i d , Er was wel i n Nederlands-Ind i ë een chef v a n dd algomene r e c h e r c h e , doch geen chef van de algemene p o l i t i e a a n h e t h o o f d p a r k e t verbonden, De chef van de algemene r e c h e r c h e had een t a a k o p h e t g e b i e d van de d a a d w e r k e l i j k e p o l i t i e - u i t o e f e n i n g , Daarnaast was er ook e e n chef van de algemene p o l i t i e , doch deze was g e p l a a t s t b i j h e t departement van Binnenlands B e s t u u r en had een beherende a d m i n i s t r a t i e v e f unc t i e I s t s a n d e r s i s h e t u i t e r a u r d , d ? t de p r o c u r e u r - g e n e r a a l de P o l i t i e - u i t bij oefer.ing 'ochoort t e kunndr, l e i d e n en d a t h c t v o o r de hand l i g t , d a t dc v e r v u l l i n g v a n v a c a t u r e s op d i t g e b i e d ook mee behoort t e kunnen s p r e k e n , waartegen u i t e r a a r d b i j de gouvsrneur ook g e n e r l e i bezwaar b e s t a a t * M r e j/[eyenfeldt hGcft i e r t o e e c h t e r nimmer de wens t e kennen gegeven. i n l i c h t i n g e n d i e n s t geen p o l i t i o n e l e bevodgdheid u i t o e f e n t , Zolang i s h e t g e e n s z i n s n o o d z a k c l i j k d a t deze d i e n s t b i j h e t P a r k e t b e h o o r t - In verband met de c e n s u u r - a f f a i r e vrerd h e t j u i s t w e n s e l i j k g e o o r d e e l d de i n l i c h t i n g e n d i e n s t t e o n t t r e k k e n aan h e t p a r k e t v a n de proCUreur-@neraal en haar adm i n i s t r a t i e f o n d e r t e brengen b i j de d i e n s t van Binnenlandse Zaken* D~ t a a k van de p r o c u r e u r - g e n e r a a l , b e d o e l d i n a r t i k e l 140 BlTG9 is Op z i c h z e l f d u i d c l i j k . Daar b e h o o r t n i e t t o e c c n administratiCVE behcrende t a a k * D i t Z O U i n s t r i j d z i j n met de Bewindsregeling, V, VOORGENOMEN
-
-
V, VOORGENOMEN NAATREGELEN TER C O O R D I N E R I N G VAN DE ONT fIKKELING DER NOG N I E T ONDER VOLLEDIG BESTUUR GEBRACHTE GEBIEDEN,
Ondcr h o o f d s t u k I1 van deze not?., b l z , 7 i:erd e e n u i t e e n z e t t i n g gdgevm omtrent h c t p a c i f i c a t i e - s y s t c e m van nog n i t , t onder v o l l e d i s b c s t u u r g e b r a c h t e g e b i e d e n , z o a l s d a t i n de p r a c t i j k i s g e g r o e i d , welk systeem g c h e c l ovareenkomstig i s zan d a t t o e g e p a s t b i n h a t A u s t r a l i s c h e deel ~ ~ r . 1Nieuïr1 Guinea, De m o c i l i j k e b e r e i k b a a r h c i d v m deze gebieden, alsmede h e t ontbreken van v o l doende g e r o u t i n e e r d e , 1e i ding-gevende b e s tiiursamb t e n a r e n i n de hogere r2.ngen, hebben e r t o e ge1t:id d a t n i e t a l t i j d d e nodige p r a c t i s e h i ! en n d m i n i s t r a t i e v e l e i d i n g gegeven i s kunnen worden a m de merendeels j o n g e r e bestuursambt e n a r e n i n de nog n i e t onder v o l l e d i g b e s t u u r g d b r a c h t e g e b i c d e n , Zo werd i n 7950 i n g e s t e l d dil a f d e l i n g C e n t r a a l - N i e u ~ ~ - G u i n e a ,doch gebrek a m g e s c h i k t e k r a c h t e n ir~as o o r z a a k , d a t voor deze a f d e l i n g op d a t o g m b l i k geen r e s i d a t kon tiorden bmocmd. DC r e s i d e n t van d e a f d c l i n g Gcelvinkbaai t e Biak werd dnarom t e v e n s b e l a s t met h e t b e s t u u r o v e r de a f d e l i n g C e n t r a a l NieuwGuinee. J u i s t omdat h i j d-eze f u n c t i e u i t o e f e n d e als neventaak n a a s t z i j n v o l v a a r d i g e e i g e n t a a k , was h e t n o o d z J k c l i j k om h c t g e b i e d v a n deze b e r g l a n d - a f d e l i n g t e beperken t c t de d i r e c t e omgeving vrin d e Wisselmeren, Tocn h e t v o o r a l door de m n a e z i g h e i d van v e l e b u i t e n l a n d s e zendingspost e n n o o d z a k e l i j k werd om c e n sanvang ti, maken met h e t onder b e s t u u r brengen van de B a l i e m - v a l l e i , kon d i t g e b i e d n i e t vrorden tocgzvoegd a a n de a f d e l i n g C e n t r a a l - N i e u ~ ~ - G u i n e a ,a a n g e z i e n h e t d e r e s i d e n t t e B i a k n i e t mogelijk zou z i j n om c o n t r o l e u i t t e o e f t n e n op d i t voor hem zo z e e r a f g e l e g e n gebied. Om d i e r e d e n werd de B a l i e m - v a l l e i als e x p l o r a t i e - r e s s o r t 00st-Bergland toegevoegd a a n en g e s t e l d onder d e r e s i d e n t t e H o l l a n d i a . Het i s i n de p r a c t i j k e c h t e r gebleken, d a t de r e s i d c n t t e H o l l a n d i a z o wel door t r a n s p o r t m o e i l i j k h e d e n n a a r d i t n i e t gzmukkclijk t e b e r e i k e n g e b i e d , alsmede door de v e l e en v e l e r l e i besognes, w e l k e h e t b e s t u u r o v e r de hoofdp l a a t s en omgeving meebrengt, zodanig a a n R o l l a n d i a wordt gebonden, d a t s l e c h t s s p o r a d i s c h g e l e g e n h e i d i s voor h e t n o o d z a k e l i j k e , p e r s o o n l i j k e cont a c t met de i n de Balicm g e p l a a t s t e bestuursambtenaren om afdoende l e i d i n g , vorm en inhoud t e kunnen gkven a a n de p a c i f i c a t i e - a r b e i d , i n b e g r e p e n h e t scheppen van e e n b e g i n van een economische b a s i s voor de a l d a a r g e v e s t i g d e , u i t e r s t p r i m i t i e v e bevolking. D i t bezwaar d o e t z i c h t e meer gevoelen, i m a r p e r s o o n l i j k e omstendigheden v r i j w e l s t e e d s e e n b e l e t s e l vormen voor p l a a t s i n g van oudere en meer e r v e r e n ambtenaren i n de e x p l o r a t i e - r e s s o r t e n , zodnt men h i e r v o o r p r a c t i s c h g c h c e l aangewezen i s op jonge bestuursambtenaren, d i e nog r e g e l m a t i g e l e i d i n g behoeven, Hoetrcl d i t t o t nu t o e s l e c h t s i n s p o r a d i s c h e g e v a l l e n h e e f t g c l e i d t o t een ongcnLnste s i t u a t i e , i s h e t d u i d e l i j k d a t h i e r d o o r t o c h e e n r i s i c o i s geschp.pen, d a t s l e c h t s verminderd k m worden door h e t c o n t r o l e r e n d b e s t u u r s a p p a r a a t a a n de t o p t e v e r s t e r k m , Dat n i e t t e m i n v e l e van deze jonge bestuursambtenaren op cenzame p o s t e n z o v o o r t r , f f c l i j k iverlc hebbon gedaan en nog doen, onder de m o e i l i j k s t denkbare 2mstandigheden van p s y c h i s c h e En physieke a a r d , met e e n minimum .?an comfort Gn met u i t e r s t bescheiden machts- cn a n d e r e middelon, met i n z c t van h e e l hun persoon en v a a k met n L g a t i c v3.n e i g e n v e i l i g h e i d , v c r d i e n t i n t e w e e bewondering en trz::rdering,
-
I n m i d d e l s wordt h e t e c h t e r gewenst g e a c h t om t e n e i n d e h e t evenbedoel'chans op k o r t e t e r m i j n tr3 komen t o t de r i s i c o t o t een minimum t e beperken ecn v e r s t u r k i n g a a n de t o p , De omstandigheid doet z i c h n a e l i j k voor om e e n i n 2 x p l o r a t i c - en p a c i f i c a t i e e r v a r e n b e s t u u r s a m b t e n a a r b i n n e n k o r t v r i j t e maken cn dLze t e bcnocmcn t o t r e s i d e n t van c e n c v c n t u c e l i n t e s t e l l e n a f d e l i n g Bergland, welke het g c h e l c g e b i e d van h e t S t e r r e n g c b e r g t e ?.f ( a a n de
-
-
-
grens
-
GEHEIM
-
17
-
g r e n s met A u s t r a l i s c h Nieuw-Guinea) t o t en met h e t Wisselmerengebied zou kunnen omvatten, Het ligt i n de bedoeling d a t deze r e s i d e n t a l s d a n v o l d o u n d o m o b i l i t e i t b e z i t om d i t g e h e l e c e n t r a l e berglar e f f e c t i e f t e c o n t r o l e r e n en t c r p l a a t s e de jonge ambtenaren met z i j n e r v a r i n g bid t a s t a a n , Door een d e r g e l i j k e mantr e g e l z u l l e n de e e r d e r genoemde bezwaren, v x l k c l e i d d e n tot een z c k c r e mate van o n d e r v e r z o r g i n g van de nog n i e t onder v o l l e d i g b e s t u u r g e b m c h t e g e b i e den, voor een d e e l worden ondervangen, omdat deze r e s i d e n t dan ook i n g r o t e r verband v o o r h e t gehele c e n t r a l e bergland de werkzaamheden van de v e r s c h i l l e n de v!elvaartsl?iensten z a l kunnen coördineren, maarbi,j h i j n i e t zoals t h a n s de r e s i d e n t e n t e Bi2.k en t e Hollandia belemmerd z a l worden d o o r de dagel i j k s e e i s e n welke de b e s t u u r s v o e r i n g i n de n c e r ontwikkelde kustgebieden stelt. Een b e l a n g r i j k element i s bovendien, d z t de voorgenomen maotregel z a l kunnen l e i d e n t o t een b e t e r gecoördineerd b e l e i d i n z a k e de o p m l e g g i n g van de nog n i e t onder v o l l c d i g bestuur g e b r a c h t e gebieden en h a a r g e l e i d e l i j k e s o ciaal-economischc i n s c h a k e l i n g b i j de o v e r i g e , meer ontwikkelde d e l e n van Nederlands-Nieuw-Guinea, Een a n d e r e mogelijkheid zou a v e n t u e e l z'i j n dc i n s t e l l i n g van een commiss a r i a a t voor de ontwikkelingsgebieden, onder de s u p e r v i s i e van de d i r e c t e u r van Binnenlandse Zaken, h e t w l k a l s d a n een g r o t e r gcbicd dan 2 l l c e n h e t cent r a l e b e r g l a n d zou kunnen omvatten, b i j v . ook de Casusrinenkust en h e t Cent r a l e Vogelkop-gebied, Naarmate een s t r e e k r i j p n0rd.t voor gewoon b e s t u u r , zou deze a l s d a n onder de normale b e s t u u r s v o e r i n g en r e c h t s p l e g i n g kunnen worden g e b r a c h t , Met de gouverneur wordt nog o v e r l e g gevoerd omtrent de meest gewenste vorm.
.*.
--
--
IR
j a n u a r i 1961, De S t a a t s s e c r e t a r i s van Binnenlandse Zaken,
Th,H.
Bot,
Copie v s r ~ 0en gedeelte VUE een b r i e f , gezonden door Darl e n ô en J e r r y Rose zendelingen van de Christian and ldissionary A l l i e n c e t e Tulen (Baliem) aan The A l l i a n c e Tabernacle t e Vancouver, welks l a e t s t a de b r i e f veraenigvuldigde en rondzond:
Tulem, 'BalieLu Vzlley, Bec'd i n Vancouver March 23,1960 Our dear Friends, This morning when the mail came tiiere was a l i t t l e b o o k l e t in which the r e a d i n g for today was prefaced w i t h t h e t e x t , '1 t h a n k mY God in al.1 my remembrances of you, aìways i n every Prayer of mine f o r you all making my prayer w i t h JOY! Phil. 1:3,4,
These words have remained i n my heart arid been a tremendous s o u r c e of Joy and blessing today. ?/hat a note of w a r m a r f a c t i o n Permeates the l e t t e r Of t h i s beloved leader, Paul, to the friends Of t h e church a t p h i l i p p i . HOWi t must have warmed and encouraged t a e i r h e a r t s t o know t h a t h e , their l e a d e r , was prayi n g f o r them, and then h e a d d s , '*..making my prayer w i t 1 3 JOY?'' What an encouragement such a p r a y i n g f r i e r ! : as t h a t can be? And what a g l o r i o u s prayer was Paul's f o r h i s f r i e n d s t k t t h e i r love abound more and more. Just such a warmth of feeling as t h e i r s was, has been ours during t h e closing o f t h i 8 past y e a r a n d the beginning of t h e new. Xever has any Christmas at home 0s abroad brought us such an avalanche o f mail, cards, g i f t s , packages and tapes. and they are s t i l l coming! Almost without e x c e p t i o n you reminded u s of your l o v e and f a i t h f u l i n t e r c e s s i o n for a n d r e m u b r a n c e of us. To barro.,v 8 l i t t l e p h r a s e Dr.Jaffray was wont t o u s e , "It g o e s around our hearts l i k e plush!" F o r t h i s year on whose t h r e s h o l d we stand our prayer for you with JOY is t h a t €Ie may bless you more and more! When the hands of the clock are puahing bard toward t h e midnight hour seems always t o be the t i m e I compose my Z e t t e r s home, Why?? I'd l i k e t o think it i s the 'Hour of Inspiration', b u t the finished product bespeaks the o p p o s i t e , I'm afraid i t is j u s t t h e one time o f t h e day when a l 1 a c t i v i t y ceases in the w o r l d adjacent t o our à w e l l i n g a s w e l l as w i t h i n the household. S l e e p Pias coralled the male members of t h e family. The cat's off s t a l k i n g rats i n the out-building and as of t e n o'clock the last Dani s a i d , ''Nimf (clan member af the o p P o s i t e sex)", went o u t the d o o r and blended i n t o the night. So now f o r the next few hours, a l l things being equal, I can expect t o be und i s t u r b e d ! Undisturbed, does that sound s t r a n g e t o you? Our last four v i s i t o r s t o Tulen concluded t h a t there'er no place in the v a l l e y like it and 'it could be very wearing'! By 6 O'clock i f the weather's clear, later i f it's foggy Or raining, om f i r s t f2riunds arrive hawking t h e i r wares a t the t o p of t h e i r lungs, If you don't respond immediately they know t h a t t h e s e is -nothing t o corilpeto with a l i t t l e pounding on an aliminum house!! E s p e c i d l y one tilal; i s a e t up temporarily! 1 orice c a l l e d out, "'!/sit quietly. TLie boys are Sleeping. I'm C o o k i W , ' ' But by the time he y e l l e d back, l l I ' v e brought firewood. Big wood! A good k i n d of firewood! I t ' s dry! I've p u t i t down her@!" and emphasized his s a l e s t a l k with a few bangs on the door**athe boys
.
..
-
-
- 2 -
boys mere no l o n g e r sleeping! Yes, i t car2 bo d i s t u r b i n g if you're t r y i n @ t o chase 8 verb form around with a couple o f i m p ï o s i v e s a n d f0EVaX'd flap ' 1 ' 8 thrown i n t û add to thû Conf u s i o n , D i s t u r b i n g , yes, hut I'll t e 2 1 you what's more dist u r b i n g , that's t o be undisturbed! ! ! Last Feb;luary and X a c h a taboo 'i"Jacjl 2lnced on the a i s s i o n compound a n d d l t r a i l s i n t o the p r o p e r t y w e m closed. T r f l n g t o v i s i t them we soon knew ws were n o t welcom. Our house boys were L h r m t e n e d and lest t h e t h r e a t upon t h e i r l i v e s be c a r r i e d out, w u 8ez-t %ca home. A disease sweeping through the area was rapidly d e p l e t i n g t h e p i g population. Idany people w e r e dyi n g of a n undiagnosed s i c k n e s s . But why t h e h o s t i l i t y tovmrd us? Ye Z a t e r l e a r n c i l the story. Greatly distresred a n d anxious OP keart; t h e l o c a l s went upstream t o consv2.t w i t I r S. famous ~ o r c e r e r ,tvho imieÜfate1y plcpoj-need us as t h e soxi~ceof all. t h e i r troubles. According t o h i m a man from t h a t m e i t had d i e d of t h i s s t r a n g e s i c k n e s s . 'Jhile b e i n g crematod h t s mouth suddenl y dropped open and out rolled oome of OUT t m d e beads! "Return d.3. t h e i r t r a d e beads and simiTar items, ban t h e i r property, Se11 them?, n o l k î n ~ . Drive them aut, then y o u pigs a3.d people w i l 1 recover!" They heads2 h i s counsel, The p r o p e r t y beccuize f m when we nov know were a c t i c g as s p i e s , taboo t o all but IT0 one brought f i r e v o o d . mot a sweet potato would they cell US. The wonen who had t o CTOSS the p r o p e r t y t o reach t h e i r g a r d e n s p u l l e d t h e i r ~ e t sdown low o v e r t h e i r heads ani! scurried a l o n g like frightened mice when we c a l l e d t o them, As this s i t u a t i o n continued on into the t h i r d n o n t h , i f anyone raentioned " D a n i t t 9 the. rest of us couniícroc! -?:it&, " R &mi, %liat's tkr-t?" Undistuz*bed clid I say? O Blessei! Eistarbances! Yi'e becane deeply C O P ~ S C ~ M L Sof the g r a v i t y OP t h e situation. Kany n i g h t s we w e r e aw&ensd by ths c o l d h m d of f e a r c l u t c k i n g a t UB, shakinc us into rirtrzkefUosas t o hear protdlsrs around the house , The following morning we w o u l d find Z;$lltale f o o t p r i n t s under t h e windowrs an4 l i t t l e 'iïunLtles of beads, g l a s s a n d other odd b i t 8 and p i e c e s which t h e y h ~ received d o s s t o l e n f r o n US. The &il.ciren hc?d nightrnaros, Kore than once l i t t l e Joy c r i e d out t o h e r mother t o come, tbat t h e r e w%re b i g snirnals outside her window making funny noises. We know nowthy~-is?d,.very i n c a n t a t i o n a n d every t r i c k of black a r t they &m:t on UE. The bogs often becme r e s t l e s s . Taking them both i n t o bod with us, and p u l l i n g them U ~ O B B , 1 w o u l d argue the age-old q u e s t i o n , wIiave we t h e r i g h t t o expose OUD c h i l d r e n t o this?" There i r , the darkneas of the n i g h t and heathenism, He C E M B , Ee cam w ì t h abundance of Peace and Quitnesa and we slept. I t c m c t o a head the morning of t h e 7th A p r i l , People f r o a a c r o s g the r i v e r and f r o m a n area t o t h e southeast of us a l l i e d themselves w i t h the Locals t o take part i n t h e attack. A plane was scheduled t h a t a o r n i n g t o shuttle sweel p o t a t o e s from anothci. s t a t i o n for our Kapauku a t a t i o n hands a n d their f a a i l i e s . I remained a t t h e house w i t h Brian. Suddenly aZ1 t h e u wiveg nd cllj,lären rushed i n t o t h e house agkf4Pg if they & co@8%xi~ w a t g me. Logwe, l o c a l c u s t o d i a n of t h i n g s used i n their m a c a l r i t e s , a n d a d e w f r i e n d , warned them that the COTUP Found was completely surrounded a n d they s h o u l d g e t t o t h e house a n d stay w i t h EiiIzuna Rosa. I c o u l d hear t h e pilot; r e w i n g up t h e motor.,,ths plane was a i r b o r n e , I was assuring them they couXd s t a y with us a n d , if n e c e s s a r y s l e e p h e s e , when J e r r y
- walked -
c
- 3 C
walked i n w i t h Bruce. "You s t a y w i t h I d o r n e t t , he cx,i.d. " J e r r y , what's t h e m a t t e r ? " I asked, f o l l o w i n g h i m out t h e door. "Look up on the h i l l " , he s a i d i n Hapauku s o the children would n o t understand, Look I did. A cold wave of v i o l e n c e s m p t down f r o n t h e hi11 c h i l l i n g t h e v e r y marron i n my O O ~ C B . I s t o o d t r e m b l i n g , c l u t c h i n g mij l i t t l e ones t o me, There were 45 jet-blackened, f u l l y armed warriors, bows s t r u n g , a n arrow h e l d i n r e a d i n e s s a n d t h e i r spears stuck i n t h e ground w i t h i n g r a b b i n g d i s t a n c e . My h e a r t VJW b e a t i n g l i k e a t r i p hammer.Ny f i r s t i n s t i n c t was t o p l e a d t h e covering of the Blood a n d cry t o God t o a l e r t the f a i t h f u l a t home t o s t a n d in prayer for us Then the words c a e t o me as though spoken by a n a u d i b l e v o i c e , "You are immortal u n t i l your work i s donel*' It was a quote f r o a a book I had been reading. I n t h a t moment my heart c e a s e d its f r a n t i c e f f o r t s t o break through t h e p r i s o n bars of ribs surrounding i t . 15y whole being was f l o o d e d with quietness. Smiling down a t l i t t l e Brucie, I s a i d , ' f C o m ~ , Brucie, shall ~ve go see what Daddg's doing?tf Daddy'had gone i n t o t h e house ahead of US. H e was shaving, I c a n ' t gay nov i f he needed i t o r n o t ; one sometimes üoes strange things i n moments of stress. Knowing the s e r i o u s n e s s of the s i t u a t i o n i n our area, %he government o f f i c i a l had t o l d u3 we must inf'om h i m i m e d i a t e l y of a n y t h r e a t s upon o u r l i v e s , We f e l t t h a t i f anyone were e v e n wounded, i t might s e t off a wholesale massacre of a l l f o r e i g n e r s i n the valley. A t t h a t time w e had no n o t o r a n d n o p a d d i e s so t h e boat was useless t o r e a c h him by river. Then I remernbere d t h a t Paul P o n t i e r of W was t o be making s h u t t l e s i n t h e v a l l e y that; day. I suggested t o J e r r y that poscl%ly Paul could bo contacted by a i r r a d i o and aakad t o ?=.op a n o t e f o r as a t t h e government camp. Jerry dashed off a szotc Lu;ioirning t h e government a2ficia.i of the s i t u a t i o n , i n a c c o x a n c e with his i n s t r u c t i o n s a n d saying we w e r e not a s k i n g f o r 'lis h e l p . :Vhile J e r r y went i n t o use t h e r a d i o , Ed Pdaxey went up on t h e h i l l t o t r y t o r e a s o n with the men. M r P o n t i e r s a i d he would come inmediately. Then Jerry went up t o join Ed. If you don't t h i n k that Lakes courage from a Divine souroe, try i t sometime, E d and J e r r y s a i d they c o u l d n ' t work up enough saliva between them t o s p i t ! We are none of ua heros or h e r o i n e s . F r i & t e n e d , yes, but the w a r r i o r s , i n s p i t e of t h e d L ri n t e n t i o n of v i o l e n c e a g a i n s t us were also f r i g h t e n e d , Frightened because their pigs a n d people were d y i n g , One of the younger r i n g - l e a d e r s demandfed, Why should we n o t k i l l them now?1t A s i l e n c e followe d his challenge a n d t h e n a n old man, with a sweep of h i s p i e r c i n g , black eyes, claimed t h e i r a t t e n t i o n . tTYoul i s t e n ! If he counter-challenged, "If i t had n o t been f o r t h e s e people a n d Doctor S m i t , my wife w o u l d have died!" No one c o u l d ref u t e his argument. They knew a l l t o o well t h a t their efforts were t o no avail. T h e i r magic had f a i l e d . H i s w i f e was d y i n g of c o m p l i c a t i o n s following c h i l d b i r t h , t h s n God a n d Dr.Smit s t e p p e d i n a n d h e r l i f e was spared. Only e t e r n i t y will r e v e a l t h e i r thoughts as t h e y s h i f t e d from f o o t t o f o o t , f i n g e r e d t h e i r bows a n d arrows, c l a s p a n d unclasp t h e i r hands around t h e i r spears. Breaking t h e oppressive silence t h a t followed Wenekali's c h a l l e n g e , a n o t h e r old man asked would Nessy (Mlaxey) a n d Horosi (Rose) ask JQSUS t o cause t h e sickness of the
I
-
-
- 4 -
- 5 men sat around t h i s n e t p u l l i n g i t back arid f o r t h t o shake the t h i n g s while t h e y chanted t h e i r i n c a n t a t i o n s , working b l a c k a r t on u s t o assure our deaths. They also w e d sweet potdnes which were supposed t o r e p r e s e n t us and s t i c k i n g n e e d l e s i n them they ciiaated, "îrIessy*s d e a d ' , " H o r o s i ' s d e a d ' , e t c . naming each of u s . They t r i e d t h e n and l a t e r t o poison us. I n f a c t l a t e J u l y we a r e n o t s o sure but that t h e y d i d n o t succeed with S d . The locals said he k a d been pmoned, l * Y J i l l he d i e ? " Nuch o f that Sunday our own Liearts anxiously voioed that same queation. The d o c t o r a l a o thought i t s o s s i b l e Zd had Seen pmoneä. Since it can o n l y be used on coolred o r r i p e f o o d a , we stopped buying cooked sweet p o t a t o e s a n d r i p e baaanas. As t h e s o r d i d detailsr were r e v e a l e d as t o who was t o chop o f f OUT heads and where o u r b o d i e s bvere t o be Surned, I WEM r e m i n d e d , as i n t h e e a r l y days i n t h e valley, tilat only e t e r g i t y w i l 1 reveal ho:v rnany t i n e s they h e ï J their parleys and laid t h e i r plans t o - . r i p u s o u t ; y e t always i n t n e t i m e o f gravest danger s o m e w e r e so:r.eoZie YJas in touch with the throne and by tiie goodnoss of Vod our l i v e s were spared. Shortly t a e r e a f t e r l e t t e r s began t o coma f r o n the Philippines, ?ennsylvania, Ohio, C a l i f o r n i a , Georgia, 'Jashingtor_ a n d Canada from %nose who had b e n under a t e r r i b l e burden of p r a y e r f o r UB on o r j u s t before t h a t d a t e . I t &'as tiiere a special t h e y a s k e d . Someone expressed it as a process of t h e mind sending o u t tnouglit waves wliich w e r e s i c k e d up by o.thers who happened t o be tiiinking o f us! I t a j u s t simple enough t o b e l i e v e t h a t it was t h e L o r d who heard o u r c r i e s of d i s t r e s s tnat m o r n i n g a n d knew t h o s e who :vould lay h c l d o f the h o r n s o f tiie a l t a r f o r our deljyeí.a(:ce. Any e x p r e s s i o n o f g r a t i t u d e t o God f o r your i n - t e x c s s s i o n c a d I l i a d e l i v e r a n c e would be inadequate. There 'vas s o n e t h i n g about the whole a f f a i r t ì i c z t impressed the people here aad made then conscious tiat Jesus knew everyt a i n g a n d ti-at when we t a l k e d t o H i m , H e h e a r d US. They came with many and varied r e q u e s t s for L S t o t a l k t o Jesus about, Mostly, would we ask J e s u s t o tell t h o s e who had s t o l e n t h e i r p i g s t o bring them back?? The governffient ordered cessation o f figh-king between the v a r i o u s ;varring factions. The people move q u i t e freely up and down and a c r o s s the v a l l e y . Since peace was made h s t J u l y w i t h the enerily g r o u p t o t h e east o f us t o w a r d the rnoilnteiins, the people cone t o our compound d a i l y t o seek meaical aid, s e l l t h i n g s o r j u s t l o o k u s over.
.
With deep g r a t i t u d e f o r 2 o u r fellovrihip i n the. W.S.
a a r l e n e and J e r r y Rose,
..
- 9 111, OFTRFDEN VAN DE FROCUKEUR-G~NCI?AAL, M r . HET ONDERZOEK 0
G.VV.VON
MEYENPELI)T, TIJDENS EN NA
Het optreden v5p Mr.Von Meyênfeldt t i j d e n s en na h e t onderzoek i n de zaak-Gonsalvec h e e f t o n g e t w i j f e l d voor een b e l a n g r i j k d e e l a a n l e i d i n g gegeven t o t spanningen t u s s e n openbaar minis t e r i e en b e s t u u r t u s s e n procureur-gener a a l en gouverneur, met a l s gevolg ook h e t oproepen van competentie-kwesties en een bepaalde P U b l i c i t e i t , welke h e t l a n d s b e l a n g h e e f t geschaad. ~
I n de e e r s t e p l a a t s moet h i e r genoemd worden de a m b t e l i j k e o n j u i s t e houd i n g van de h e e r Von Jqeyenfeldt tegenover de gouverneur, De procureur-gener a a l h e e f t i n h e t s t r a f r e c h t e l i j k vooronderzoek n a z r de gedragingen van de c o n t r o ~ e u rGonsalves i n de Baliem a a n v a n k e l i j k geweigerd om met de gouverneur i n r e d e l i j k o v e r l e g t e t r e d e n over de v r a a g of h e t algemeen a a n wel h e t landsb e l a n g s t o p z e t t i n g of een bepaalde w i j z e van aanpak van h e t onderzoek e i s t e en t e v e n s om aan de gouverneur t e r b e o o r d e l i n g van d i e v r a a g i n z a g e t e v e r l e nen van de stukken van liet onderzoek. Daardoor kwam de gouverneur i n de onmog e l i j k h e i d t e v e r k e r e n z i j n t a a k , de z o r g voor h e t l a n d s b e l a n g ? t e n deze u i t t e oefenen en handelde de h e e r Von N e y e a f e l d t t e v e n s d u i d e l i j k i n s t r i j d met a r t , 56 R.O. E e r s t nadat de procureur-generaal b i j de Hoge Raad d e r Mederlanden aan wie de h e e r Von Meyenfeldt b i j b r i e f van 18 j u l i 1960 de s t u k k e n van h e t onderzoek had toegezonden i n verband met een t e c o n s t r u e r e n , nimmer n a d e r t o e g e l i c h t , a m b t s m i s d r i j f van de gouverneur op grond van de a r t i k e l e n 21 24 Bewindsregeling Nieuw-Guinea -- de h e e r Von Meyenfeldt b i j b r i e f van I 1 a u g u s t u s dea.v. op h e t o n j u i s t e van z i j n houding tegenover de gauvern e u r h a d gewezen, zond deze de s t u k k e n , na wederom gedaan verzoek, aan de gouverneur onder de mededeling, d a t h i j i n de b r i e f van de- procureur-generaal b i j de Hoge Raad d e r Nederlanden aan1eiG:i:g had gewinden h e t onderzoek i n de zaak-Gonsalves v o o r t t e z e t t e n en met h e t u l t i m a t i e v e verzoek om u i t s l u i t s e l binnen enkele u r e n omtrent de d o o r de gouverneur t e nemen b e s l i s s i n g o f h e t l a n d s b e l a n g a l dan n i e t s t o p z e t t i n g van h e t onderzoek vorderde. Afgezien van h e t a m b t e l i j k onaanvaardbare van vorenvermelde gedragingen van de h e e r Von Meyenfeldt, z i j n z i j ook o n j u i s t , De aangelegenheid i s t e n onrechte en bovendien o n v o l l e d i g v o o r g e b r a c h t b i j de p r o c u r e u r - g e n e r a a l b i j de Hoge Raad d e r Nederlanden, d i e z i c h daarvan dan ook g e d i s t a n c i e e r d h e e f t . De gouverneur en/of de m i n i s t e r hadden, t e r z a k e - n i e t gepasseerd mogen worden. Het moet s t r i j d i g worden geacht met de j u i s t e a m b t e l i j k e verhoudingen t u s s e n p r o c u r e u r - g e n e r a a l en gouverneur, d a t eerstgenoemde w e i g e r t v o l l e d i g m a t e r i a a l t e r b e s c h i k k i n g van de gouverneur t e s t e l l e n voor een overweging van de v r a a g o f h e t algemene of l a n d s b e l a n g h e t e v e n t u e e l achtertvege l a t e n van een s t r a f v e r v o l g i n g v o r d e r t , d a a r g e l a t c n o f een v e r p l i c h t i n g d a a r t o e v o o r t v l o e i t u i t a r t . 56 ( 2 ) R,O, Het i s onaanvaardbaar, d a t de gouverneur voor een b e s l i s s i n g a l s h i e r bedoeld n i e t zou beschikken over h e t meest v o l l e d i g e materiaal m De h e e r Von Meyenfeldt gaf v o o r de t o e z e n d i n g van de stukken aan de P r o c u r e u r - g e n e r a a l b i j de Hoge Raad d e r )Tederlanden a l s reden O P , d a t n a a r Z i j n o o r d e e l " h e t r e d e l i j k vermoeden i s gewekt, d a t n i e t a l l e e n de r e s i d e n t van H o l l a n d i a en de d i r e c t e u r van Binnenlandse Zaken, maar ook ZoE-de C k ~ ~ r n e u r i n meer of minder e r n s t i g e mate d o o r de gang v~iìì zalten b i j h e t onderzoek en d o o r vist izet ondcrzoek a l aan h e t l i c h t b r a c h t z i j n gecom-promittecrd!" Een gecompromitteerd z i j n van d.e gouverneur Z O U e c h t e r t c n hoogste kunnen z i j n een gecompromitteerd z i j n u i t een oogpunt 'van a d m i n i s t r a t i e v e vera n t w o o r d c l i j k h c i d en n i e t h e t v e r d a c h t z i j n van e n i g s t r a £ b a a r f e i t * D i t g e e f t de y r o c u r e u r - g e n c r a a l n i e t h e t r e o h t om een b e l a n g r i j k d e e l van de taak van de gouverneur a l s h e t ware aan deze u i t handen t e nemen door hem d e gegevens voor h a a r v e r v u l l i n g n i e t v o l l e d i g t e v e r s t r e k k e n ,
--
2"'
I
--
--
-
De
-
