3M271/1 De Kaïv
liggen voor het
oprap 1%
V' £É»J
I M P U L S P R O G R A M M A ZWERFAFVAL
Samen werken aan een
schoner Nederland EEN INITiATlRF VAN
rao
Ruimte en Milieu
(S)
VNO NCW
SenterWovem
NederlandSchoon
Nederiand rekent Miljoenen Nederlanders ergeren zich mateloos aan zwerfafval. Geen wonder: rondslingerende rommel verslechtert onze directe leefomgeving, vergroot ons gevoel van onveiligheid, vervuilt het milieu én brengt de verkeersveiligheid in gevaar. Hoog tijd voor actie. Als gemeente, bedrijf, instelling of vereniging speelt u daarin een cruciale rol. Helpt uw organisatie mee uw 'eigen' stukje Nederland op te ruimen?
I
In drie jaar een meetbaar schonere leefomgeving Overheid en bedrijfsleven hebben de handen ineen geslagen om het zwerfafvalprobleem aan te pakken. Staat het onderwerp ook bij u hoog op de agenda? Het 'Impulsprogramma zwerfafval 2007-2009' biedt u concrete ideeën, middelen, maatregelen en instrumenten om het probleem in uw eigen situatie effectief en efficiënt aan te pakken. Het doel is kraakhelder: een meetbaar en zichtbaar schonere leefomgeving in drie jaar.
Samen maken we er een succes van 'Losse' zwerfafvalprojecten sorteren onvoldoende effect. Daaroni is gekozen voor een geïntegreerde aanpak. Landelijke campagnes, maatregelen, middelen en instrumenten en lokale acties en projecten moeten elkaar beïnvloeden, stimuleren en versterken. Denk bijvoorbeeld aan het komende rookverbod in de horeca dat vanaf 2008 ongetwijfeld leidt tot meer rommel op straat. Landelijk wordt het bedrijfsleven betrokken bij dit probleem. Op lokaal niveau
opu\ krijgen gemeenten en horeca hulp bij de aanpak ervan. Of neem de landelijke opschoondag: die wordt centraal georganiseerd en gecoördineerd, maar iedereen kan er op lokaal niveau op inhaken met eigen acties. Een ander kenmerk is de samenwerking tussen partijen: overheden, bedrijfsleven, bedrijven en organisaties op lokaal en landelijk niveau. Het resultaat van die intensieve kruisbestuiving? Een efficiëntere aanpak, meer elan, een groter bereik, meer aandacht voor de projecten en vooral: een veel groter effect. Voor elk wat wils Hoe het Impulsprogramma werkt? Verderop vindt u een overzicht van zwerfafvalprojecten voor de komende drie jaar. Er zijn projecten voor gemeenten, scholen, universiteiten, beheerders van recreatieterreinen en natuurgebieden, campingeigenaren, horeca-ondernemers, winkeliersen ondernemersverenigingen, wegbeheerders, beheerders van OV-stations en -haltes, producenten van verpakkingen... kortom, voor iedereen die graag wil afrekenen met zwerfafval. Wedden dat er een project bij zit dat u kunt toepassen op uw eigen situatie?
'O WwmM o o Q
[Rise sQDssgswatB lbs? DrapfeijïKBpgHJDQiM sGaec sfwdtf
O
l k d b ^ 9 8iMM]8!Bg@
O
lk!iM(B[»XMMi(EaSB(MffigDtBlCt
o o Q
lkB@iij§9 OsDaiïfiSffia [MteBs,
O O
0@a#ïipsB9@(mfeiBQaB(s:(r lkias)Êlte&(?ite§@i)@ö©aBffiossil@^
Kant- en-kiare projectpakketten besparen u tijd en werk Om u tijd, werk en geld te besparen, zijn (en komen) er kant-en-klare pakketten en materialen beschikbaar. Die pakketten bestaan uit draaiboeken, voorbeeldplannen, succesvolle aanpakken. Maar ook uit communicatiemiddelen zoals folders en actieposters, die u op maat kunt laten maken (bijvoorbeeld voorzien van eigen logo of aankondiging actie). Dit gratis projectmateriaal kunt u direct inzetten voor uw eigen zwerfafvalproject.
M©f feoiSlÉifWSOff te tapi!te[p!f®|pMMMi fe ®aB®l5óKltB ÉWJff dig !f^tewg(fM4 pffisxsëGitagsa! güB te teifjf (&ll©»^iBo i m m m mm mw ©spMiSsaote p » wê ter pfspaffiaiM! aÉsjtcDdstsao Wte (Mm w s Ê O iSBag!M®WMBWÏi©jB!M!M)(liMteM te OraipillüSpiBJgBgMffiM! IflOo i(gBai!?lM(5Wü551 @iates8Ê(BlB(j pCiB®Ê!iB5®B (SS aOiBdteS® lb©Éjfi!
te
wMo Wxmiê ©upMssEte ted ®te 5®! te
fS(ÉHB(Btefra ëffl ib^adfe® «f§M!
te
te^
m m M k é m m p k , ésismêê kmmaMisÈsm mi mmmsÉm wm êê(^mM^^m&hmh^és^mm(m^'^^^^^mkÉmémMsis§ O ©g ^mmS^ss}^ iM^feteodte ©asmgiBasïi PM©]) IktafSsgr dte teasipai WS di® pfaS(§®fflMfflo Otsfe lb| te® ® g ^ ^
SaawBgïB §smm0sm ^ m ^ mm m&nmÉ^o
Veel meer mogelijkheden voor gemeenten Gemeenten spelen een belangrijke rol in het Impulsprogramma. U leunt rekenen op subsidiemogelijkheden, advies en instrumenten. U kunt ook rekenen op onze inzet als het gaat om het benaderen van landelijke organisaties zoals brancheverenigingen, vervoer- en reisorganisaties. Maar... wij rekenen ook op u! Pakt u de handschoen op? Meedoen? I<jjk op www.samenwerkenaaneenschonernederland.nl Maakt u werk van zwerfafval? Op www.samenwerkenaaneenschonernederland.nl vindt u alle infonnatie over het Impulsprogramma, de projecten, het kant-en-klare projectmateriaal en de subsidiemogelijkheden. Voor ondersteuning van uw eigen zwerfafvalproject kunt u ook terecht bij de betrokken organisaties.
Voor zwerfafvalprojecten is 16 miljoen euro aan subsidies beschikbaar. Bijvoorbeeld voor vernieuwende zwerfafvalprojecten (zg. 'proeftuinprojecten') van gemeenten, bedrijven en organisaties. Daarnaast komen gemeenten in aanmerking voor financiële ondersteuning voor een integrale aanpak van het zwerfafvalprobleem. Alle informatie over de subsidieregeling en de voorwaarden vindt u op www.samenwerkenaaneenschonernederland.nl
Zwerfafval de wereld uit, om te beginnen in uw eigen omgeving.
Doet u mee? Het vergt vaak minder werk dan u wellicht vermoedt. En bedenk: een opgeruimde omgeving maakt opgeruimde klanten.
www.samenwerkenaaneenschonernederland.nl
Uityoeringsagenda Impulsprogramm; Op deze en volgende pagina's vindt u een overzicht van concrete zwerfafvalprojecten die tot 2009 op het programma staan. Sommige projecten lopen al, andere staan nog op stapel. Dit alles in nauwe samenwerking met de praktijk, zodat bij de uitwerking flexibel kan worden ingespeeld op nieuwe ontwikkelingen en situaties. Ook worden veel acties en projecten regelmatig herhaald, zodat u kunt aanhaken met lokale activiteiten. Actuele informatie over alle projecten vindt u opwww.samenwerkenaaneenschonernederland.nl.
Noteer nu alvast in uw agenda week van schoner Nederland ^ " ,0 tlm i4-aart aoo8 De landelijke opschoondag •.
15 maart 200b
j
zwerfafval 2007-2009
0Q(giMi(g[a d!(g s&m^°o openstelling regeling • 1 oktober 2007
iiiiIMj&w^plBmgipQBigODGgODg fosÉ?9^ï
najaar 2007 O rimrowstfe lïïWimSj^hig
O' O; O; •
MEstewsxaFSoMiaasilMis
O i(öcfes8i(Mik®Éöid]
O ^^sS^^mimim^kmsSmMQ • \fm
ON O O
o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o o
^ Doelgroepgerichte projecten Met deze projecten werkt u concreet aan het bijsturen van het 'zwerfafvalgedrag' van specifieke doelgroepen. Hetzij zelfstandig, hetzij in het verlengde van landelijke initiatieven. Bij sommige onderdelen ligt het initiadef bij de partners van het Impulsprogramma, bij andere zijn vooral uw eigen inzet en inbreng van belang.
Voor wie?
Basis, middelbaar, en voortgezet onderwijs, gemeenten, MEC's, etc.
Dcelstelüng
Scholieren en studenten bewust maken van het zwerfafvalprobleem door voorlichting en educatie; tevens zwerfafval door (hang)jangeren aanpakken.
Wat
Pakketten gericht op jongeren met o.a lespakketten, draaiboeken, planvorming, materialen, etc.; inzet van maatwerkoplossingen voor peuken, kauwgom e.d. De vuurwerkcampagne eind 2007. Daarnaast wordt in liet laatste kwartaal van 2007 een herzien lespakket uitgebracht voor jongeren onderde 12 jaar.
Dec 2007 Vuurwerkcampagne
Voor wie?
Rijkswaterstaat, provincie en gemeenten, pompstadonhouders, wegrestaurants, etc.
Doelstelling
Terugdringen vervuiling op en langs rijkswegen, provinciale en gemeentelijke hoofdwegen.
Wat
Opcimalisaüe voorzieningen en beheersstructuur, gedragscampagnes specifiek gericht op automobilisten en andere relevante weggebruikers, etc.
Voor wie?
Gemeenten, evenementenorganisaties, exploitanten, sportclubs, etc.
Doelstelling
Doorbreken van het patroon van achterlaten afval na strandbezoek, evenement of sportactiviteit, alsmede het verbeteren van het voorzieningniveau en het beheer op deze locades.
Wat
Inventarisatie, best-practices en kennisuitwisseling, campagnes, monitoring, stimuleren van innovatie van voorzieningen en beheer en handboek optimalisatie beheer. Uitreiking 'Schoonste strand van Nederland Award'; inventarisatie van voorzieningenniveau en beheer op Noordzeestranden in 4' Icwartaal van 2007
Voor wie?
Gemeenten, branches, (lokale) horeca-exploitanten en winkeliersverenigingen, banken, etc.
Dceistelling
Optimaliseren voorzieningenniveau in omgeving van horeca, winkels en banken, versterken samenwerking horeca/winkeliers en gemeenten, bewuster maken van horecabezoekers en winkelend publiek.
Wat
Inventarisatie en verspreiding best-practices, communicatiecampagnes, handboek optimalisatie beheer en handhaving.
Gebiedsgerichte projecten Deze projecten richten zich vooral op plekken waar doorgaans veel zwerfafval ligt. Bij de aanpak van het probleem zijn uw eigen initiatief en inbreng van doorslaggevend belang. U kunt daarbij rekenen op de nodige facihteiten, activiteiten, kennis en middelen vanuit de landelijke organisaties
gOalSSDöStMB^tPXftDi (M ( O P M l ^ Voor wie?
NS, OV-bedrijven, gemeenten, etc.
Doelstelling
Integraal beheer van de stationsomgeving en OV-haltes; optimalisatie van samenwerking gemeenten en overige beheerders; optimalisecen van voorzieningen o.a. tijdens piekbelasting; optreden tegen vernieling en verloedering.
Wat
Verduidelijken verantwoordelijkheden en wegnemen knelpunten, vasdeggen in duidelijke afspraken, innovatie van voorzieningen, pilots en kennisuitwisseling e.d. Organiseren van rondetafeldiscussie begin 2008 om juiste partijen te mobiliseren en kernpunten inzichtelijk te maken.
Voor wie?
Gemeenten, woningbouwverenigingen, maatschappelijke organisaties, etc.
Scelstelling
Gemeenten en overige beheerders onderstetmen bij het beperken van overlast door zwerfafval in o.a. aandachtswijken.
Wat
Inventarisatie best-pracQces, ontwikkeling maatwerkinstrumenten, inzet subsidie, kennisuitwisseling, etc. In laatste Icwartaal 2007 worden interdepartementaal en gemeentelijk contacten gelegd om zwerfafval als thema mee te nemen in de discussie over kracht- en aandachtswijken.
ïi(mm Voor wie? Cüelsteiling
Wat
Gemeenten, ondernemersverenigingen en scholen. I Betrokkenen ondersteunen bij het aanpakken van zwerfafval I in en rond wijkwinkelcentra. Inventarisatie en best-practices, ontwikkeling maatwerkinstrumenten, subsidieprojecten en 'proeftuinen', communicatiecampagnes en handboek optimalisatie beheer. Bekendmaken subsidiemogelijkheden in september/ oktober 2007; opstellen voorbeeldhuisregels voor winkelcentra in eerste helft 2008.
mmm Voor wie? Doeisteli^iig
Wat
Gemeenten, lokale winkeliers, horecaverenigingen. I Direct betrokkenen ondersteunen bij aanpak j zwerfafval in binnensteden en stadswinkelcentra. Inventarisatie en best-practices, ontwikkeling maatwerkinstrumenten, communicatiecampagnes en handboek optimalisatie beheer, subsidieprojecten en proeftuinen, kennisuitwisseling en -deling, etc. Bekendmaken subsidiemogelijkheden in september/ oktober 2007.
Communicatie; samen een groter effect De inzet van landelijke en lokale campagnes heeft tot doel om de kennis en houding ten aanzien van zwerfafval positief te bemvloeden. Feitelijke gedragsverandering vereist daarnaast ook andere maatregelen, zoals verbeterde voorzieningen, handhaving, educatie, e.d. Het Impulsprogramma voorziet in communicatiemiddelen voor landelijke campagnes en biedt gemeenten, organisaties en initiatiefhemers de mogelijkheid om hierop aan te haken. De komende jaren wordt het onderwerp zwerfafval regelmatig op landelijke schaal uitgedragen. De vuurwerkcampagne eind 2007 en de week van schoner Nederland metde landelijke opschoondag in maart 2008 zijn hiervan voorbeelden. De lokaal in te zetten communicatiemiddelen zijn via een webwinkel op maat te bestellen en kunnen bijvoorbeeld worden voorzien van een eigen logo, oproep voor actie, noem maar op. Het lokale karakter wordt versterkt door de landelijke uitstraling en andersom. Wij brengen u tijdig op de hoogte van deze activiteiten zodat u kunt aanhaken met uw eigen initiatieven. Verder wordt binnen de diverse projecten aangegeven welke middelen er beschikbaar komen voor lokaal gebruik. U kunt deze inzetten wanneer uw eigen planning hierom vraagt. Kijk voor informatie opwww.samenwerkenaaneenschonemederland.nl.
Ondersteunende maatregelen Bij deze projecten ligt het initiatief vooral bij de partners van het Impulsprogramma. Denk bijvoorbeeld aan het opstellen van voorwaarden om de handhaving op zwerfafval te kunnen uitvoeren, het in gang zetten en stimuleren van innovaties rondom verpakkingen door het bedrijfsleven en het doen van relevant onderzoek. De resultaten zijn uiteraard relevant voor u. Actuele informatie vindt u op www.samenwerkenaaneenschonemederland.nl. J>*
LnjaffiXMA Voor wie?
Gemeenten en andere bevoegde instanties.
Dcelstelüng
Gemeenten instrumenten aanreiken voor het terugdringen van zwerfafval via vergunningverlening, opstellen van bestpractices en beschikbaar stellen van concrete instrumenten voor handhaving op specifieke doelgroepen en/of gebieden.
Wat
Tekstvoorstellen voor vergunningen en verordeningen, handreikingen, informatiebijeenkomsten, handhavingsflyer, inzet doelgroepencampagne, handboek optimalisatie handhaving, mobiele handhavingsteams etc. Beschikbaar stellen voorbeeldteksten die via het VNGledennetwerk worden verspreid vanaf4'' kwartaal 2007.
Voor wie?
Producenten/importeurs, banken, horeca, overige bedrijven.
Doeistelüng
Toepassing van preventieve maatregelen door producenten die zwerfafval helpen voorkomen, o.a. actief verbeteren van bestaande verpakkingen, stimuleren van zwerfafvalvrij ontwerpen van nieuwe verpakkingen en oplossing van productspecifieke problemen als peuken, kauwgom en banken boimetjes.
Wat
Opstellen hulpmiddelen bij nieuwe ontwerpen, inventarisatie huidige probleemverpakkingen, ontwikkelen productspecifieke oplossingen. Afronden Checklist Zwerfafvalgevoeligheid Verpakkingen in i'' kwartaal 2008.
Voor wie?
Dce'steiling
Wat
Producenten reinigingsmaterieel en straatmeubilair, gemeenten en reinigingsbedrijven. j Relevante partijen bij elkaar brengen om wensen en I mogelijkheden t.a.v. straatmeubilair, reinigingssystemen en I beleidsvragen in kaart te brengen en op te lossen. Inventarisatie, ontwikkelen en uittesten verbeteropties. Startbijeenkomst tijdens ReinigingsDemoDagen in 3' kwartaal 2007.
13
§ Stimuleringsregeling gemeenten en overige beheerders Financiële ondersteuning is een belangrijke stimulans voor het aanpakken van zwerfafval. Er is ruim i6 miljoen beschikbaar; maak er gebruik van!
Voor wie?
Gemeenten, bedrijven en organisaties.
Doelstelling
Beheerders stimuleren tot een planmatige en integrale aanpak van zwerfafval; gemeenten en overige beheerders stimuleren tot het opzetten van 'proeftuinen'.
Wat
Subsidie voor basis- plus- en proefprojecten, ontwikkeling instrumenten, best-practices en activiteiten voor kennisuitwisseling (workshops, congressen, etc). Publicatie van subsidieregeling in 3' kwartaal 2007.
(5) Monitoring en overig onderzoek Om de effecten van de projecten te meten, wordt een landelijk monitoringsysteem opgezet dat aansluit op de huidige praktijk van veel gemeenten. Ook wordt onderzocht welke aspecten leiden tot meer inzicht in en een betere bestuurbaarheid van het zwerfafvalprobleem. »•>
14
Voor wie?
Partners van het Impulsprogramma Zwerfafval, gemeenten, overige beheerders en andere professioneel betrokkenen.
Dcelstelüng
Het realiseren van een landelijk monitoringsysteem om inzicht te krijgen in de ontwikkeling van de feitelijke (objectieve) en de beleefde (subjectieve) mate van 'schoon zijn' van Nederiand.
Wat
Monitorprotocol en jaarlijkse monitoringrapportages. Oplevering uniform systeem en i'monitoring in 4' kwartaal 2007.
Voor wie?
Partners van het Impulsprogramma Zwerfafval, gemeenten, overige beheerders en andere professioneel betrokken.
Doelsieiiing
Vergroten van inzicht in aspecten van zwerfafval die momenteel nog onvoldoende belicht zijn, maar die naar verwachting een relevante rol kunnen spelen in het oplossen van het probleem.
Wat
Initiëren, begeleiden en uitvoeren van onderzoek naar o.a. kosten en bronnen van zwerfafval, effectiviteit maatregelen, relatie subjectieve en objectieve schoonheid, benchmark, etc. Start onderzoek kloof tussen objectief schoon en subjectief schoon in 3' kwartaal 2007.
Voor wie?
Doelstelling
Wat
Partners van het Impulsprogramma Zwerfafval, gemeenten, overige beheerders en andere professioneel betrokkenen. j Meer inzicht in de aanpak in ons omringende landen en het doorvertalen van bewezen concepten uit het buitenland naar de Nederlandse situatie. Opbouwen/uitbouwen van internationaal netwerk en gericht verkennen van ideeën en oplossingen die in het buitenland worden gehanteerd.
15
www.samenwerkenaaneenschonernederland.nl
EEN INITIATIEF VAN
^ n l O ^ ^ H ~ l Ruimte en Milieu
@D
V N o N CW
SenterWovem
NederlandSchoon
