TREASURY STATUUT
Inhoudsopgave 1. Inleiding
3
2. Treasury Beleid 2.1 Doelstellingen treasury 2.2 Goedkeuring en wijziging 2.3 Financieringsbeleid 2.4 Aanwenden van (tijdelijk) overtollige middelen 2.5 Liquiditeitenbeheer 2.6 Richtlijnen treasury jaarplan
4 4 4 5 5 6 6
3. Risico management 3.1 Algemeen 3.2 Richtlijnen rente risico management 3.3 Richtlijnen derivaten
6 6 7 7
4. Treasury organisatie 4.1 Bevoegdheden van betrokkenen in het treasury proces 4.2 Proces 4.3 Besluitvorming inzake financieren, beleggen en renterisicobeheer 4.4 Informatievoorziening en verantwoording
9 9 10 10 11
Bijlage
12
Vastgesteld door de Raad van Commissarissen in de vergadering van 18 december 2012. Vastgesteld door de Raad van Commissarissen in de vergadering van 17 december 2013.
2
1. Inleiding Stichting Humanitas Huisvesting is primair een sociale verhuurder. Vanuit dat oogpunt opereert Humanitas Huisvesting als maatschappelijk ondernemer op het gebied van de volkshuisvesting, in het bijzonder voor mensen die om financiële of andere redenen (bijvoorbeeld zorg) een steuntje in de rug nodig hebben om kwalitatief goed te wonen. De prestatievelden zoals beschreven in het Besluit Beheer Sociale Huursector van Ministerie Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties staan voorop en in het kader daarvan zijn er regels omtrent toezicht en verantwoording van toepassing. Humanitas Huisvesting onderschrijft de Aedescode van Aedes, belangenvereniging voor woningcorporaties, welke een expliciete verwoording is van gemeenschappelijke waarden en normen waarvoor corporaties zich inzetten en waarop zij willen en kunnen worden aangesproken. In financiële termen gezien moet het financiële beleid en beheer dienstbaar zijn aan het realiseren van de volkshuisvestelijke doelstellingen van Humanitas Huisvesting. Financieringen en beleggingen staan in het licht van het bovenstaande en dienen uitsluitend ten behoeve van het bouwen, beheren en het (financieel) kunnen continueren van de taken van Humanitas Huisvesting. Het is hierbij van belang om kansen en bedreigingen op langere termijn te kunnen overzien. In dit financierings- en beleggingsstatuut, kortweg treasury statuut genoemd, heeft Humanitas Huisvesting uitgangspunten en kaders vastgelegd, welke in acht genomen moeten worden bij het aantrekken en uitzetten van financiële middelen. Het regelt tevens de afbakening van verantwoordelijkheden, taken, bevoegdheden en verantwoording. Deze uitgangspunten zijn mede gebaseerd op: - de statuten van Stichting Humanitas Huisvesting, - het rapport “Renterisico’s beheerst of financiële risico’s vergroot?” van het Centraal Fonds Volkshuisvesting (CFV) van juni 2012, - de beleidsregel inzake het gebruik van financiële derivaten door toegelaten instellingen. Ten aanzien van de financiële doelstellingen van Humanitas Huisvesting geldt het volgende: - een positief operationeel bedrijfsresultaat, - een positieve kasstroom, - een streefnorm voor de solvabiliteit van 15% voor de komende jaren en structureel 20%, - een streefnorm voor de quick ratio van 1, - een rentedekkingsgraad (ICR) op langere termijn van 1,5, - een DSCR van1, - een positieve operationele kasstroom minus 2% aflossingsfictie op langere termijn.
3
2.
Treasury beleid
2.1 Doelstellingen treasury 1. De doelstellingen van het treasurybeleid van Humanitas Huisvesting zijn: - het waarborgen van een blijvende toegang tot de geld- en kapitaalmarkt teneinde voldoende financiële middelen voor de bedrijfsactiviteiten op korte en lange termijn te garanderen, - het beheersen van de rente- en rendementsrisico’s die samenhangen met financiering, belegging en liquide middelen, - het realiseren, binnen de kaders van dit statuut, van een zo optimaal mogelijk rendement op het eigen vermogen door: * een optimaal rendement op liquide en belegde middelen, * een zo optimaal mogelijke vermogenskostenvoet van het vreemd vermogen. 2. De primaire taak van het treasury proces is beheren en beheersen van de financiële posities die voortvloeien uit de bedrijfsvoering. Dit op een zodanige wijze dat de daaraan verbonden risico’s (met name het liquiditeitsrisico en het renterisico) worden beperkt en de daarmee gepaard gaande kosten en opbrengsten worden geoptimaliseerd. Binnen Humanitas Huisvesting wordt aan de treasury activiteit geen winstverantwoordelijkheid toegekend. Het aantrekken en afstoten van derivaten dient uitsluitend te zijn gericht op het beperken van risico’s van het financiële beleid en beheer. Er is geen “saldobenadering” toegestaan, er moet een 1 op 1 aansluiting zijn tussen lening en derivaat. De verantwoording over het gevoerde treasurybeleid en de gerealiseerde (trans)acties vindt extern onder andere plaats in de jaarrekening en intern in de kwartaalrapportage bestemd voor Bestuur en Raad van Commissarissen. Het treasury beleid, het treasury jaarplan en de kwartaalrapportages vormen een onderdeel van de totale planning & control cyclus. 2.2 Goedkeuring en wijziging Het Treasury statuut en de eventuele wijzigingen daarop worden middels besluit vastgesteld door het Bestuur en vervolgens dient het bestuursbesluit te worden goedgekeurd door de Raad van Commissarissen. Het Treasury statuut heeft door haar aard en inhoud een langdurige werking. Het geldende Treasury statuut wordt elke drie jaar geëvalueerd en, afhankelijk van de bevindingen, aangepast. Het bestuur kan alleen van het treasury statuut afwijkende besluiten nemen na voorafgaande goedkeuring door de Raad van Commissarissen. De Raad van Bestuur laat zich bij het opstellen of wijzigen van het Treasury statuut adviseren door de treasurycommissie. 2.3 Financieringsbeleid Doelstelling is het optimaliseren van de vermogenskosten onder voorwaarde van een evenwichtige spreiding van het renterisico.
4
De meerjaren kasstroomprognose (voor het begrotingsjaar en de vier jaren daaropvolgend) is het uitgangspunt voor het aantrekken van financiering. De kasstroomprognose komt tot stand door het maken van een integrale opstelling van de kasstromen uit operationele activiteiten, de investeringsactiviteiten en de financieringsactiviteiten. Randvoorwaarden: - Er kan geen financiering worden aangetrokken voor financieringsbehoeften in de toekomst. Er moet een concreet goedgekeurd investeringsproject zijn, - Geen derivaten worden afgesloten voor verwachte toekomstige financiering, - Bij een renteniveau van 6% of hoger bedraagt de rentevastperiode op aan te trekken financiering maximaal 10 jaar, - De coupondata dienen zoveel mogelijk over de maanden van het jaar verspreid te liggen. Dit vereenvoudigt het liquiditeitenbeheer, - De financiering voor DAEB (Dienst van Algemeen Economisch Belang) bouwprojecten geschiedt bij voorkeur met Waarborgfonds Sociale Woningbouw (WSW)-borging, - Het verkopen van derivaten, anders dan het sluiten van derivaatposities, is niet toegestaan, - Voordat er financiering kan plaatsvinden, dient te worden voldaan aan alle eisen van het WSW. 2.4 Aanwenden van (tijdelijk) overtollige middelen Humanitas Huisvesting trekt geen middelen aan uitsluitend met het doel deze rentedragend weg te zetten en/of te beleggen. Alleen (tijdelijk) overtollige (niet direct of binnen afzienbare termijn noodzakelijke) gelden worden elders weggezet/belegd. Een en ander geschiedt zodanig dat de middelen vrijkomen op het moment dat zich een financieringsbehoefte of renteconversie voordoet. Beleggingsopbrengsten dienen binnen de geformuleerde randvoorwaarden geoptimaliseerd te worden. In aanmerking komen: Voor de korte termijn (tot één jaar): - spaar- en beleggingsrekeningen, - deposito’s, - medium term notes (overheid). Voor de lange termijn (vanaf één jaar): - spaar- en beleggingsrekeningen (met hoofdsomgarantie), - deposito’s, - medium term notes (overheid), - onderhandse leningen (binnen de volkshuisvesting), bij toegelaten instellingen met een A rating. Beleggingen dienen te allen tijde genoteerd te zijn in euro’s; Beleggen kan alleen plaatsvinden bij financiële instellingen die vallen onder de werking van de Wet Toezicht Kredietwezen en die een internationale creditrating hebben bij minimaal twee gerenommeerde rating agencies (zoals Standard&Poors en Moody’s) die overeenkomt met een minimale kredietwaardigheid voor lange looptijden van AA.
5
2.5 Liquiditeitenbeheer Doelstelling: Het liquiditeiten beheer van Humanitas Huisvesting is erop gericht om te allen tijde aan de lopende verplichtingen te kunnen voldoen. Het (contante) kasverkeer is minimaal, alleen bedoeld voor kleine inkomsten en uitgaven. Randvoorwaarden Er wordt gebruik gemaakt van een meerjaren kasstroomprognose en een liquiditeitsprognose voor het lopende begrotingsjaar (waarin de liquiditeitsbehoefte per maand wordt gespecificeerd). Op basis van deze prognoses en op basis van renteverhoudingen wordt bepaald wanneer middelen uiterlijk moeten worden aangetrokken of hoe lang ze kunnen worden uitgezet. 2.6 Richtlijnen treasury jaarplan 1. In het Treasury Jaarplan wordt aangegeven: a. wat de maximale en bestaande omvang van de kredietfaciliteiten is; b. wat de maximale en bestaande omvang van variabel rentende financiering is; c. hoe de bestaande omvang van de variabel rentende financiering en kredietfaciliteiten zich verhouden tot de geldende normen; d. welke (trans)acties met betrekking tot kredietfaciliteiten en variabel rentende financiering worden voorzien; e. welk volume beschikbaar is om geldleningen aan te gaan. 2. Humanitas Huisvesting zal zich voor wat betreft de definitie en maximale omvang van hoogte van de kredietfaciliteiten en de variabel rentende financiering in ieder geval conformeren aan de geldende kaders zoals vastgelegd in de vigerende regels en normen van het WSW. 3 Risico management 3.1 Algemeen Humanitas Huisvesting streeft naar een integraal risico management systeem. Onderdeel hiervan is een risicobeheerssysteem voor de treasury activiteiten. Aangezien de financiële risico’s, en specifiek de renterisico’s die gepaard gaan met treasury activiteiten aanzienlijk zijn, is het van belang om de beheersing hiervan goed te monitoren en aan strikte richtlijnen te laten voldoen en deze te toetsen. Ten aanzien van de uitvoering van transacties met een renterisico zijn door Humanitas Huisvesting richtlijnen opgesteld. De richtlijnen met betrekking tot het renterisico op de leningenportefeuille en rentederivaten worden in dit hoofdstuk behandeld. 3.2 Richtlijnen rente risico management 1. Renterisico is in algemene termen gedefinieerd als het totale bedrag of de totale (restant) hoofdsom waarover in een bepaald jaar een nu nog onbekend nieuw rentepercentage betaald zal gaan worden.
6
2. Centraal uitgangspunt bij renterisicomanagement is het in de tijd spreiden van (her)financieringsrisico en renterisico (“risico spreiden = risico beperken”) en het voorkomen van te grote pieken in het risicoprofiel. 3.3 Richtlijnen derivaten Humanitas Huisvesting onderkent de mogelijkheden van het gebruik van derivaten, maar geeft de voorkeur aan het spreiden en beperken van renterisico’s door gebruik te maken van traditionele instrumenten. Daarbij moet gedacht worden aan het maken van contractuele renteafspraken met geldgevers over bestaande leningen of het afsluiten van leningen met uitgestelde storting. In de voorstellen voor het afsluiten van derivaten dient de toegevoegd waarde in vergelijking met traditionele instrumenten aangetoond te worden. Voor het gebruik van derivaten gelden de volgende uitgangspunten. a. als derivaten zijn uitsluitend rentecaps en payer swaps toegestaan. b. derivaten mogen alleen betrekking hebben op onderliggende hoofdsommen luidend in euro’s; c. derivaten mogen alleen gebruikt worden voor het in de tijd spreiden en beperken van renterisico’s, mits voldaan wordt aan de in dit Treasury statuut daarvoor genoemde eisen en geformuleerde kaders; d. speculatief handelen in derivaten, zoals door middel van het aangaan van ‘open posities’, zonder dat sprake is van bestaande of toekomstige financieringsbehoeften of renterisico’s, is niet toegestaan; e. derivaten worden alleen afgesloten bij banken met een internationale rating tenminste A-3 afgegeven door Moody’s of tenminste A of gegeven door Standard & Poor’s; f. alvorens met een bepaalde bank een derivaat aan te gaan zullen de wederzijdse verplichtingen die daaruit voortkomen, vastgelegd worden in een speciaal daartoe af te sluiten contract. Vanwege het specialistische karakter van dit soort overeenkomsten zal, voordat een dergelijk contract wordt afgesloten, de visie van een onafhankelijk gespecialiseerd adviseur worden ingewonnen; g. bij het aangaan van derivaten is er sprake van mogelijke positieve en negatieve marktwaarden. Dit moet passen binnen de richtlijnen van het WSW. Humanitas Huisvesting ziet er op toe dat het volume in derivaten zich zodanig verhoudt met de beschikbare liquiditeit dat het risico op liquiditeitstekort gering is; h. Humanitas Huisvesting houdt zich aan het “Swap-limiet” van het WSW. In deze beleidsregel van het WSW is geregeld dat een deelnemer een gelimiteerd bedrag liquiditeitsrisico mag lopen voor zijn derivatenportefeuille waarbij csa’s en/of breakclausules zijn afgesproken; i. in voorstellen voor het afsluiten van derivaten dient onder andere het type derivaat gemotiveerd te worden; j. er moet sprake zijn van een adequate administratie voor derivaten. k. besluiten voor het afsluiten van derivaten worden in principe genomen door afweging van, op basis van aan minimaal twee marktpartijen opgevraagde concurrerende offertes, verkregen alternatieven. l. Er mogen in of ten aanzien van aan te trekken financiële derivaten geen clausules worden gehanteerd die op enigerlei wijze de uitoefening van het toezicht op de toegelaten instelling kunnen belemmeren.
7
m. de maximale looptijd van payer swaps is het lopende jaar en de direct daarop volgende negen kalanderjaren. Voor rentecaps geldt dat de looptijd beperkt is tot de looptijd van de onderliggende variabele lening. n. financiële derivaten worden aangetrokken onder de modelovereenkomst die is opgenomen in bijlage I van de raamovereenkomst in bijlage II bij de beleidsregels gebruik financiële derivaten toegelaten instellingen o. Het openen van derivatenlijnen behoeft voorafgaande melding aan de RvC onder mededeling van de impact van het risico. Deze melding zal worden voorzien van informatie over het doel. Indien een nieuw derivaat wordt afgesloten dient eerst een stress-analyse voor de betreffende transactie uitgevoerd te worden en vervolgens wordt beoordeelt of deze transactie binnen de bestaande portefeuille past. Daarnaast dient ook te worden aangegeven wat de te verwachten effectiviteit is van het derivaat. Vervolgens vindt er een juridische toetsing plaats of het derivaat voldoet aan alle beleidsregels. Bij het afsluiten van een rentederivaat wordt een onafhankelijke adviseur ingeschakeld die beschikt over een vergunning van de AFM.
8
4. Treasury organisatie 4.1 Bevoegdheden van betrokkenen in het treasury proces Hieronder zijn de taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden van de betrokkenen in het treasury proces opgenomen. Raad van Commissarissen - de Audit en Compliance Commissie van de Raad van Commissarissen bereidt de besluitvorming omtrent het treasury statuut, het treasury jaarplan en het treasuryverslag voor, - vaststellen van het treasury statuut, het treasury jaarplan en het treasuryverslag, - de Audit en Compliance Commissie bepaalt op basis van het treasury jaarplan, welke financiering kan worden aangegaan door de RvB (leningovereenkomst en eventueel een daaraan gekoppeld derivaat). Afwijkingen van het jaarplan en investeringen die daarin niet voorkomen worden apart besproken in de Audit Commissie, die hierover verslag uitbrengt aan de Raad van Commissarissen, - vaststellen van eventuele wijzigingen in het treasury statuut, Raad van Bestuur - opstellen van het treasury statuut, het treasury jaarplan en het treasuryverslag, - opstellen van eventuele wijzigingen in het treasury statuut, - het uitvoeren van operationele treasury activiteiten betreffende financieren, beleggen, liquiditeitenbeheer en renterisicobeheer, waaronder het aangaan van transacties, - het schriftelijk vastleggen van (offertes + afgesloten posities) met betrekking tot financiering, - het afleggen van verantwoording over de uitgevoerde transacties aan de Raad van Commissarissen in een aparte paragraaf in het jaarverslag. Werkorganisatie/controller - het bijhouden en interpreteren van marktinformatie, - het opstellen van de meerjaren kasstroomprognose, - het (laten) uitvoeren van een stress analyse (indien noodzakelijk), - het bijhouden van beschikbare financieringsruimte bij het WSW, - het opvragen van (saldo) bevestigingen om de integriteit van de administratie/bestanden aan te kunnen tonen, - het bewaken van de verplichtingen welke geldnemers dienen na te komen jegens Humanitas Huisvesting, - het zorgdragen voor nakoming van de verplichtingen van Humanitas Huisvesting jegens geldgevers, - het zorgdragen voor aanvragen van bereidstellingsverklaring tot borging bij het WSW, - accorderen van facturen, overeenkomstig procedure factuurverwerking. Registeraccountant De accountant van Humanitas Huisvesting besteedt binnen zijn opdracht tot controle van de jaarrekening van de stichting tevens aandacht aan de opzet, bestaan en werking van de treasuryorganisatie en rapporteert in zijn managementletter over de bevindingen aan de Raad van Bestuur en Raad van Commissarissen. In opdracht van de Raad van Bestuur en/of Raad van Commissarissen kan hij extra, meer gedetailleerde, werkzaamheden uitvoeren in het kader van dit statuut.
9
Treasurycommissie Minimaal eenmaal per halfjaar vindt overleg plaats over treasury aangelegenheden. Dit overleg vindt plaats in de treasurycommissie. De treasurycommissie bestaat uit een lid van de Raad van Bestuur, de directeur Financiën en de controller huisvesting. De treasury commissie laat zich (waar nodig) bijstaan door een externe, onafhankelijke, deskundige. 4.2 Proces Door de treausury commissie wordt een treasury statuut in concept opgesteld. Dit statuut wordt door de Raad van Bestuur goedgekeurd en door de Raad van Commissarissen (met advies van de Audit en Compliance Commissie) vastgesteld. In de toelichting bij de jaarlijkse begroting wordt een treasury jaarplan opgenomen en als zodanig door de Raad van Commissarissen (met advies van de Audit en Compliance Commissie) vastgesteld. Jaarlijks zal in het jaarverslag van Humanitas Huisvesting een paragraaf (treasury jaarverslag) worden opgenomen. 4.3 Besluitvorming inzake financieren, beleggen en renterisicobeheer Voor een goede besluitvorming vraagt de Raad van Bestuur meerdere offertes aan voor het aantrekken van leningen en het uitzetten van overtollige middelen ten einde een zo gunstig mogelijk rentepercentage te bedingen. Bevoegdhedenoverzicht Humanitas Huisvesting: Taken Uitvoeren
Bevoegde personen Registreren Controleren
Autoriseren
1.
Formuleren treasurybeleid
RvB
Controller
Controller
RvB
2.
Afsluiten financieringstransacties t/m € 20 mln
RvB
Controller
Controller
RvB
3.
Afsluiten financieringstransacties boven € 20 mln
RvB
Controller
Controller
RvB
4.
Afsluiten cashmanagementtransacties t/m € 20 mln
RvB
Controller
Controller
RvB
5.
Afsluiten cashmanagementtransacties boven € 20 mln
RvB
Controller
Controller
RvB
6.
Leningen vervroegd aflossen t/m € 20 mln
RvB
Controller
Controller
RvB
7.
Leningen vervroegd aflossen boven€ 20 mln
RvB
Controller
Controller
RvB
10
8.
Renteconversie t/m € 20 mln
RvB
Controller
Controller
RvB
9.
Renteconversie boven € 20 mln
RvB
Controller
Controller
RvB
10. Afsluiten derivatencontracten met een onderliggende hoofdsom t/m € 20 mln *2) 11. Afsluiten derivatencontracten met een onderliggende hoofdsom boven € 20 mln *2)
RvB
Controller
Controller
RvB
RvB
Controller
Controller
RvB
12. Afsluiten beleggingstransacties
RvB
Controller
Controller
RvB
13. Opstellen rapportages *1)
Controller
*1) Bij de rapportages geldt de volgende frequentie: kwartaalrapportage naar RvB en RvC. *2) Het openen van derivatenlijnen behoeft voorafgaande melding aan de RvC onder mededeling van wat er wordt afgedekt, hoe lang en waarom. Deze melding zal worden voorzien van informatie over het doel. Treasury rapportages dienen de volgende elementen te beschrijven: -‐ geplande en uitgevoerde transacties -‐ liquiditeitsprognoses (op maand en op jaarbasis) -‐ verschillen analyses -‐ financieringsbehoeftes -‐ portefeuille risico’s -‐ rente risico’s -‐ eventueel derivaten posities 4.4 Informatievoorziening en verantwoording De Raad van Commissarissen moet over voldoende informatie beschikken om een toezichthoudende rol te kunnen vervullen. De volgende informatie wordt door Humanitas Huisvesting opgesteld: - exploitatiebegroting met toelichting (inclusief liquiditeitsbegroting en treasury jaarplan), - een meerjaren kasstroomprognose - managementrapportages gedurende het jaar - jaarrekening met toelichting - volkshuisvestingsverslag - cijfermatige kerngegevens.
11
Bijlage DEFINITIES BEGRIPPEN TREASURYSTATUUT De behandelde begrippen hoeven niet per se in dit treasury statuut aan de orde te zijn gekomen, doch dienen ook als algemene toelichting. Aflossingsvrije (=fixe) lening: Lening waarbij gedurende de looptijd alleen rentebetalingen plaatsvinden. Aflossing van de hoofdsom vindt plaats aan het eind van de looptijd. Annuïtaire lening: Lening waarbij jaarlijks een vast bedrag aan rente en aflossing wordt betaald. In de beginjaren al de jaarlijkse betaling voor het grootste deel uit rente bestaan, in de eindjaren voor het grootste deel uit aflossing op de hoofdsom. Callgeld: Een overeenkomst tussen twee partijen om voor 1 dag een vast bedrag tegen – een vaste vergoeding – met elkaar uit te wisselen. Wanneer de overeenkomst geldt voor enkele dagen spreekt men van een Call-fixe. Cap: Een Cap is een overeenkomst tussen twee partijen, waarbij voor de koper een bovengrens aan de rentevariabele financiering over een vooraf afgesproken hoofdsom wordt vastgesteld. Een Cap is dus eigenlijk een call-optie op de geldmarktrente. Een Cap wordt gekocht om een maximum voor de te betalen rente vast te leggen voor een bepaalde periode. Een Cap is geen lening want er vindt geen uitwisseling van de hoofdsom plaats. Een Cap kent als product wel een premie. De premie is sterk afhankelijk van de geldende situatie op een rentemarkt en hangt in hoge mate af van de hoofdsom, de looptijd en het ingedekte renteniveau. Collar: Een Collar is een combinatie van Cap en een Floor. Hiermee wordt de bandbreedte vastgelegd waarbinnen de rente zich kan bewegen. In geval van een lening kan een collar gecreëerd worden door een cap te kopen en een floor te verkopen. Om de premie van een gekochte Cap gedeeltelijk te financieren wordt vaak een Floor verkocht. Hierbij is ook een constructie mogelijk waarbij de Floor-premie de Cappremie volledig gecompenseerd worden (zgn. ‘zero-cost collar’). Deposito: Het beleggen van een vast bedrag gedurende een vaste periode (meestal een veelvoud van een maand tegen een van te voren afgesproken vergoeding. Derivaten: Zie definitie rente-instrument. Euribor: Staat voor Europeaan Inter Bank Offered Rate. Het is het tarief dat banken elkaar in rekening brengen voor kortlopende financiering. Het geldt als de gangbare referentierente voor kortlopende leningen.
12
Financieringsrisico: Het risico dat geen nieuwe financiering kan worden aangetrokken. Floor: Een Floor is een overeenkomst tussen twee partijen, waarbij de verkoper aan de koper een ondergrens aan zijn rentevariabele renteopbrengst vaststelt. Een Floor is dus eigenlijk een put-optie op de geldmarktrente. Een Floor wordt gekocht om een minimaal te ontvangen rente vast te leggen. Zij werkt verder op deze manier als de cap. Er wordt echter in plaats van een renteplafond een rentebodem bepaald. De Floor is geschikt om een minimun rendement in te stellen voor een bepaalde periode. Een Floor is geen lening want er vindt geen uitwisseling van de hoofdsom plaats. Een Floor kent als product wel een premie. De premie is sterk afhankelijk van de geldende situatie op een rentemarkt, en hangt in hoge mate af van de hoofdsom, de looptijd en het ingedekte renteniveau. Interest Rate Swap (IRS) Een SWAP is een contract waarbij over een vooraf afgesproken hoofdsom het uitwisselen (“Swap”=ruil) van kasstromen tussen twee partijen wordt overeen gekomen. Een IRS is een kapitaalmarktproduct. Een IRS is geen lening want er vindt geen uitwisseling van hoofdsom plaats. Bij een IRS worden rentebedragen tegen elkaar uitgewisseld. Daarbij wordt afgesproken dat partij A een vast rentepercentage gaat betalen over de vooraf afgesproken hoofdsom aan partij B. Partij B op haar beurt betaalt een variabel rentepercentage over hetzelfde bedrag aan partij A. Partij A heeft dat een “payer’s” Swap (zij betaalt de vaste rente) en partij B heeft een “receiver’s” Swap (zij ontvangt de vaste rente). De bedragen worden op de overeengekomen vervaldata in dezelfde valuta afgerekend. De looptijd van de Swap wordt door de partijen samen overeengekomen. Een IRS kent als product geen premie. Een Swap is geschikt om het renteniveau van een toekomstige financieringsbehoefte of renteaanpassingen vooraf te fixeren. Door op de ingangsdatum van de Swap een tegengestelde Swap in te laten gaan wordt de in de eerste Swap overeengekomen vaste rente daadwerkelijk voor de looptijd die overeengekomen is gefixeerd. De bijbehorende financieringsbehoefte moet zonodig separaat aangetrokken worden. Een swap gaat zeker in en heeft geen optioneel karakter zoals de Swaption. Kasgeldlening: Het lenen van een vast bedrag gedurende een vaste periode (meestal een veelvoud van een maand) tegen een van te voren afgesproken vergoeding. Lineaire lening: Lening waarbij periodiek een vast bedrag aan aflossing wordt betaald. De rentebetaling wordt berekend over de nog openstaande hoofdsom. De totale betaling aan rente en aflossing zal elk jaar verminderen.
13
Looptijd: De periode die resteert tot het moment dat de voorwaarden van een lening of belegging wijzigen. Onderscheid wordt gemaakt naar: - Liquiditeitstypische looptijd: de periode die resteert tot het moment dat de lening (o/g) moet worden afgelost dan wel een belegging (u/g) vrijvalt. - Rentetypische looptijd: de periode die resteert tot het moment dat de rente op een lening of belegging een herziening ondergaat. Medium Term Note (MTN): Een standaard schuldtitel waarin de kenmerken van een obligatie en een onderhandse lening zijn samengevoegd. MTN’s zijn courant verhandelbaar. Netto financieringsbehoefte Het totaal van opgenomen leningen waarop de aanwezige beleggingen en liquide middelen in mindering zijn gebracht. Bij een negatief saldo liquide middelen heeft dit het effect dat de netto financieringsbehoefte toeneemt. Obligatie Verhandelbaar bewijs van deelname in het vreemde vermogen van een onderneming voor een van te voren overeengekomen periode tegen een van te voren overeengekomen vergoeding (couponrente). Optie: Een optie is een rente-instrument waaraan de koper, tegen betaling van een premie, bepaalde vast omschreven rechten kan ontlenen. Tegen ontvangst van een premie gaat de verkoper bepaalde vast omschreven verplichtingen aan. Gangbare renteopties zijn Cap, Floor en Swaption. Onderhandse lening: Onverhandelbaar bewijs van deelname in het vreemde vermogen van een onderneming voor een van te voren overeengekomen periode tegen een van te voren overeengekomen vergoeding. Renteconversie: Bij een renteconversie dient over een bestaande lening rente voor de volgende rentevastperiode opnieuw te worden overeengekomen. Rente-instrument: Een rente-instrument (derivaat) is een financieel contract waarmee het renterisico over een lening of belegging kan worden veranderd of beïnvloed. Onderscheid wordt gemaakt naar instrumenten met een fixerende werking (het tarief wordt vastgelegd) en instrumenten met een beschermende werking (het tarief wordt gelimiteerd). Een renteinstrument kan het (her-) financieringsrisico niet beïnvloeden.
14
Renterisico: De mogelijkheid dat het toekomstige resultaat en/of vermogensverhoudingen nadelig worden beïnvloed als gevolg van ontwikkelingen in de rente. Het risico in absolute zin is de optelsom van jaarlijkse cashflow en renteaanpassingen in een bepaalde periode (meestal van 12 maanden). Aanpassingen in de rente kunnen betrekking hebben op leningen en beleggingen, maar ook op rente-instrumenten. Bij het risico in relatieve zin wordt het absolute renterisico gedurende een bepaalde periode (meestal 12 maanden) in een percentage van de netto financieringsbehoefte ultimo periode uitgedrukt. Roll-over lening: Een Roll-over lening is een overeenkomst tussen twee partijen om gedurende een langere periode (meestal tussen 2 en 10 jaar) geld te lenen waarbij de rente periodiek wordt herzien. De rente is meestal gekoppeld aan het Euribortarief. Bij een Roll-over met variabele hoofdsom kan bij renteaanpassing eveneens de hoofdsom worden gewijzigd (tussen 20% en 100%). Een Roll-over met variabele hoofdsom combineert de voordelen van een lange financiering (lage bancaire opslagen, langdurige beschikbaarheid) met de voordelen van kasgeldfinanciering (grote flexibiliteit, lage tariefstelling). Swap: Het Engelse woord Swap staat voor ruil. Bij een Swap (ook wel Renteswap) komen twee partijen overeen renteverplichtingen met elkaar te ruilen. De ene partij betaalt gedurende de looptijd van de swap een vaste rente aan de tegenpartij waarbij de tegenpartij als tegenprestatie een variabele rente betaalt (meestal Euribor). De onderliggende hoofdsom waarover de renteberekening plaats vindt, wordt niet uitgewisseld. De hoogte van de vaste rente wordt aan het begin van de looptijd van de Swap afgesproken. De variabele rente hangt af van de ontwikkeling van de geldmarktrente (meestal Euribor). De gangbare rentetypische looptijd voor de vaste rente is twee tot tien jaar, de gangbare variabele rente is drie of zes maanden. Er wordt onderscheid gemaakt naar: - Payers Swap: de koper van een Payers Swap betaalt een lange rente (Swaptarief) in ruil voor de ontvangst van een korte rente (Euribor) - Receivers Swap: de koper van een Receivers Swap betaalt een korte rente (Euribor) in ruil voor de ontvangst van een lange rente (Swaptarief). Swaprate: Het is het tarief dat banken met een hoge kredietwaardigheid (AA-rating) elkaar in rekening brengen bij het aangaan van een renteswap. Het tarief geldt als de gangbare refentierente voor langlopende leningen. Swaption: Een Swaption is een optie op een Swap. De koper van de Swaption heeft het recht om binnen een bepaalde periode een Swap aan te gaan tegen vooraf bepaalde tarieven en voorwaarden. Hiervoor betaalt de koper van de Swaption een premie aan de verkoper. Deze, op zijn beurt, heeft de plicht een Swap aan te gaan op het moment dat de koper dit wenst. Vooraf worden de volgende zaken geregeld: de looptijd van de optie, de looptijd van de Swap bij uitoefening van het optierecht, de vaste en variabele rente van de Swap.
15
Er zijn twee soorten Swaptions, te weten de ‘payers’ Swaption en de ‘receivers’ Swaption. De koper van een payers Swaption heeft het recht de vaste rente te gaan betalen (en dus de variabele rente te ontvangen). De koper van een receivers Swaption heeft het recht de vaste rente te gaan ontvangen (en dus de variabele rente te betalen). Een Swaption is geen lening want er vindt geen uitwisseling van de hoofdsom plaats. Een Swaption kent als product een premie die sterk afhankelijk is van de geldende situatie op een rentemarkt en hangt in hoge mate af van de hoofdsom, de looptijd en het ingedekte renteniveau. Een Swap is geschikt om het renteniveau van een toekomstige financieringsbehoefte of renteaanpassingen vooraf optioneel te fixeren. Door op de ingangsdatum van de Swaption een tegengestelde Swap in te laten gaan wordt de in de eerste Swaption overeengekomen vaste rente daadwerkelijk voor de looptijd die overeengekomen is gefixeerd. De bijbehorende financieringsbehoefte moet zodanig separaat aangetrokken worden. Een Swaption heeft, in tegenstelling tot de Swap, een optioneel karakter en biedt de mogelijkheid om vanwege een bij nader inzien uitblijvende of lager uitvallende financieringsbehoefte of renterisico de onderliggende Swap niet te laten ingaan. Voorwaartse fixatie: Ruim voor de contractuele conversiedatum wordt met de geldgever de rente op een lopende lening voor de opvolgende rentevastperiode overeengekomen.
16
