Inhoudsopgave 1.
Inleiding
3
2.
Je persoonlijkheid en werk
4
3.
Hoe vaardig ben je in het hanteren van stressvolle situaties
6
4.
Stresserende factoren in je werk
8
5.
De stressmeter
11
6.
En wat nu • Als dingen je even allemaal teveel worden • Over flow en roofbouw; van werklast naar werklust
13
Van werklast naar werklust
2
Klaver Coaching en Training©
1. Inleiding Als ik in trainingen vraag wie bij zichzelf signalen van stress herkent, krijg ik in 90% van de gevallen een ja te horen. Is dat voor jou ook zo? Op • • •
de vraag “Weet je waar het vandaan komt?”, komen antwoorden als: ik moet veel administratie doen op het werk. ik ben dubbel belast; ik heb een gezin en een baan. ik krijg mijn werk niet binnen de tijd af.
Weet jij waar jouw werkdruk vandaan komt? En als je het weet, weet je dan wat je er aan kunt doen om je draaglast te verkleinen/of je draagkracht te vergroten? Om je daarbij te helpen, bestaat deze E-publicatie uit vier vragenlijsten. Deze lijsten kun je voor jezelf invullen. Je kunt het ook samen met een critical friend doen. De eerst test gaat over persoonlijkheidskenmerken in relatie tot stress. Alles heel erg goed willen doen, vergoot je draaglast. Op tijd dingen los kunnen laten, vergroot je draagkracht. De tweede vragenlijst gaat over jouw vaardigheden in het omgaan met stress. Actief de bron van stress aanpakken, is voor een goede balans tussen draaglast en draagkracht beter dan problemen vermijden. Door de vragenlijst in te vullen krijg je zicht op waar je het goed doet en waar het beter kan. De derde vragenlijst stelt vragen over de context, de organisatie waarin je werkt. Onderwijs is mensenwerk en dat alleen al brengt zowel vreugde als stress met zich mee. De stressmeter, de vierde test, geeft aan of en zo ja welke stressklachten jijzelf op dit moment hebt. Het geeft je inzicht of je draagkracht en draaglast wel of niet goed in balans is. Door de vragenlijsten in te vullen, ontdek je welke elementen draagkracht geven en draaglast met zich meebrengen. Na elke vragenlijst kun je zelf de uitslag berekenen. En je kunt zien waar jouw werkdruk door ontstaat. Bij elke vragenlijst vind je tips en trucs om draagkracht te vergroten en draaglast te verminderen. Om werkdruk te lijf te gaan. Op basis daarvan kun je besluiten om een coachingsgesprek aan te vragen, met het gehele team een workshop te volgen om werklast om te zetten in werklust. Of te vieren dat je het goed doet. Maar eerst maar eens testen, want meten is weten. In de zesde paragraaf van deze E-publicatie vind je een mooi verhaal en een verhaal over flow en roofbouw, dat eindigt met zes eenvoudige handgrepen om werklust om te zetten in werklast.
Van werklast naar werklust
3
Klaver Coaching en Training©
2. Je persoonlijkheid en werk
Vul bij iedere stelling een letter volgens onderstaande schaal in: A gaat niet voor mij op B gaat af en toe voor mij op C ik weet niet of het voor mij opgaat D gaat bijna altijd voor mij op
1.
Ik heb over het algemeen het gevoel dat ik kan voldoen aan de eisen die in het werk aan mij gesteld worden.
2.
Ik kan mijn ambities binnen de organisatie en de mogelijkheden die er zijn voldoende realiseren.
3.
Ik ben nauwelijks betrokken bij wat ik moet doen; mijn werk neemt geen belangrijke plaats in mijn leven in.
4.
Ik voel mij betrokken bij de organisatie en kan mij vinden in haar doelstellingen.
5.
Ik ben voor collega's een belangrijke steun in het werk.
6.
Ik moet veel van mezelf in het werk, soms zelfs teveel.
7.
Ik geef in mijn werk duidelijke grenzen aan.
8.
Ik weet niet zo goed waarom ik dit werk doe.
9.
Het werk wat ik doe past bij mijn talenten.
10.
Ik zoek en vind in nieuwe situaties op het werk vaak de uitdaging.
11.
Ik ben zo prestatiegericht dat ik mijn eigen mogelijkheden overschat.
12.
Ik heb vaak het gevoel onder tijdsdruk te staan, ook als het objectief wel mee valt.
13.
Ik kom zelden op mijn werk in situaties terecht waarvan ik niet weet wat ik er mee aan moet.
14.
Ik vergelijk mijn prestaties met anderen, waarbij anderen de maatstaf zijn.
15.
Conflicten op het werk vind ik zeer vervelend, ook als ik er niet bij betrokken ben.
Van werklast naar werklust
4
Klaver Coaching en Training©
Vraag
A= 1 punt
B= 2 punten
C= 3 punten
D= 4 punten
Vraag
3
1
5
2
6
4
8
7
11
9
12
10
14
13
A= 4 punten
B= 3 punten
C= 2 punten
D= 1 punt
15
Totaal: ……. 15-20 punten
U functioneert prettig in uw werk, u loopt niet veel risico.
21-35 punten
Gemiddeld. Wilt u de vragen met de hoogste score bekijken en nagaan welke preventieve maatregelen u wilt c.q. kunt nemen.
36-47 punten
U begint duidelijk een risico te lopen om vervreemd te raken in uw werk, van uzelf en wat voor u van belang is. Ontwikkel een plan waarbij u uw werkplezier kan vergroten.
48-60 punten
Er is duidelijke en snelle actie geboden. Onderneem meteen actie door de alarmbel te luiden met uw leidinggevenden. U zult last hebben van stressgerelateerde klachten. Onderzoek de mogelijkheden voor een begeleidingstraject.
De beste verdediging tegen burn-out • • • • • • • • • • • • • • • •
Overwin kleine en grote obstakels in werk en privé. Zorg voor een goede 'fit' tussen uw loopbaan en uw talenten. Ken en stel uw grenzen. Streef persoonlijke ontwikkeling in uw werk na. Let erop dat u het in uw werk naar uw zin hebt, elke dag. Houdt de balans tussen werk, sociale leven en vrije tijd goed op orde. Stel realistische en haalbare doelen. Zoek werk wat betekenis voor u heeft, wat u met toewijding kunt doen. Zorg voor perspectief in uw loopbaan en leven, zodat u uitzicht hebt op verandering. Vraag om ondersteuning om uw wensen te realiseren. Specialiseer u op een gebied wat uw interesse heeft. Maak een lijst van 50 leuke activiteiten en doe er elke week 3. Bezoek een stilteplaats. Neem tijd voor ontspanning. Wandel veel. Ga leuke dingen doen met vrienden en familie.
Van werklast naar werklust
5
Klaver Coaching en Training©
3. Hoe vaardig ben je in het hanteren van stressvolle situaties
Juist
Onjuist
O
O
1.
Het komt regelmatig voor dat ik thuis over het werk loop te piekeren.
O
O
2.
Als er teveel werk op me afkomt, zeg ik tegen mezelf dat het vanzelf wel goed zal komen.
O
O
3.
Iemand komt niet op een voor mij belangrijke bespreking. Mijn gedachten: "Hij vindt mijn werk waarschijnlijk niet belangrijk".
O
O
4.
Ik communiceer op mijn werk meestal op een assertieve manier, dat wil zeggen: in mijn verbale en non-verbale taal respecteer ik zowel de grenzen van mezelf als van anderen.
O
O
5.
Over het algemeen accepteer ik bij stresspieken de ondersteuning van collega's of leidinggevenden.
O
O
6.
O
O
7.
Als er sprake is van langdurige tijdsdruk en ik heb het gevoel dit niet aan te kunnen, overleg ik dit met de verantwoordelijke persoon. Als ik over twee dagen iets af moet hebben en er komt een nieuw klus bij, die morgen af moet en die minder belangrijk is, zet ik alles op alles om de taak van overmorgen af te krijgen. Voor de opdracht van morgen probeer ik iets anders te regelen.
O
O
8.
Als ik merk dat de doelen die ik mij gesteld heb voor de komende periode niet realistisch zijn, stel ik ze bij.
O
O
9.
Als het te druk wordt ga ik bij collega's klagen over de overbelasting en zoek (h)erkenning.
O
O
10. Bij stresspieken ben ik in eerste instantie geneigd de spanning te reduceren door meer te gaan roken en/of koffie te drinken en/of een babbel te maken met mijn collega's.
O
O
11. Als er veel werk op me afkomt, zet ik de knop om en werk net zolang door tot het af is.
O
O
12. In tijden van drukte komen sommigen zaken gewoon niet af. Ik los de problemen op als ze zich voordoen.
O
O
13. Als een situatie zich voordoet, die na allerlei pogingen en beraad onoplosbaar zijn, leg ik me daar bij neer.
O
O
14. Ik kan me buiten mijn werk voldoende ontspannen door sport, gezelligheid of anderszins.
O
O
15. Als er problemen zijn op mijn werk kan ik er met mensen uit mijn eigen omgeving niet over praten.
O
O
16. Als ik over lastige situaties praat, doe ik dit zo dat ik na het gesprek meer zicht heb op een mogelijke oplossing.
Van werklast naar werklust
6
Klaver Coaching en Training©
Vraag
Juist = 1
Onjuist = 0
Vraag
1
4
2
5
3
6
9
7
10
8
11
13
12
14
15
16
Juist = 0
Onjuist = 1
Totaal 0-4 punten
Voor u is stress geen aandachtspunt. U hebt waarschijnlijk verschillende manieren waarop u lastige situaties het hoofd biedt, waardoor ze voor u niet bedreigend zijn.
5-8 punten
U bent matig stressgevoelig. Het ligt aan uw werkomstandigheden of het voor u van belang is om uw omgangsstijl met stress te verbeteren.
9-12 punten
U bent stressgevoelig. Hoe hoger het aantal punten, hoe meer het u aan een aantal vaardigheden ontbreekt om stressvolle situaties succesvol het hoofd te bieden. Kijk welke tips voor u opgaan.
13-16 punten U loopt een groot risico op stressklachten, als u die al niet heeft. Uw manier van omgaan met stresssituaties is niet adequaat te noemen. Bespreek het met uw leidinggevende en maak een verbeterplan. Het zoeken van begeleiding is een van de mogelijkheden. Let wel; u bent uw eigen kapitaal.
Tips voor het effectief omgaan met stressvolle situaties 1.
Denk zo dat het u helpt de situatie het hoofd te bieden • Onderzoek uw denken; is het reëel? • Gebruik uw humor. • Kijk naar de uitdaging. • Relativeer.
2.
Gebruik uw sociaal netwerk in en buiten uw werk • Zorg voor goede en plezierige relaties. • Praat over problemen en uit uw emoties. • Kom uit voor uw behoefte aan ondersteuning. • Onderhandel over een teveel aan werk met uw leidinggevende.
3.
Los de problemen actief op • Onderken en onderzoek de stressvolle situaties. • Pak het probleem actief aan en los het op. • Trek het u niet persoonlijk aan. • Durf professionele hulp te zoeken.
Van werklast naar werklust
7
4.
Reduceer spanning • Neem op tijd pauze. • Zorg voor voldoende lichamelijke inspanning. • Kaart problemen aan bij collega's of bij uw leidinggevende. • Geef uw grenzen aan.
5.
Structureer uw werk • Stel prioriteiten; wat is echt belangrijk. • Doe de belangrijke dingen eerst. • Stapel geen werk op. • Delegeer of onderhandel de minder belangrijke dingen weg.
Klaver Coaching en Training©
4. Stresserende factoren in je werk
Vul bij iedere stelling een letter volgens onderstaande schaal in: A past niet bij mijn organisatie. B past soms bij mijn organisatie. C past vaak bij mijn organisatie. D past precies bij mijn organisatie. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.
De druk op mijn werk is groot. Ik werk teveel uren en moet te hard werken. In mijn functie is het precies duidelijk wat ik moet doen en hoe ik het moet doen. Ik ken de meetlat waarlangs mijn prestaties gelegd en beoordeeld worden. Ik krijg in mijn werk van verschillende mensen tegenstrijdige berichten over wat ik moet doen c.q. wat mijn werk inhoudt. In mijn werk staat mijn verantwoordelijkheid voor andere mensen centraal. In mijn werk krijg ik te horen wat ik goed doe. In mijn organisatie worden zeer goede prestaties niet extra beloond. Op mijn werk kan ik met de meeste mensen goed opschieten; er hangt er een goede sfeer. Ik kan slecht met mijn leidinggevende overweg/ Ik ben tevreden over mijn carrièremogelijkheden. Ik ben tevreden over de zeggenschap die ik heb over de veranderingen die plaatsvinden in mijn werk. Ik kan weinig invloed uitoefenen op de indeling van mijn werk. Ik heb zeer afwisselend werk. Ik zie in onze organisatie veel signalen van stress. Ik heb teveel taken. Ik werk in een rustige omgeving.
Van werklast naar werklust
8
Klaver Coaching en Training©
Vraag
A= 1 punt
B= 2 punten
C= 3 punten
D= 4 punten
Vraag
1
2
3
5
4
7
6
9
8
10
11
12
13
15
A= 4 punten
B= 3 punten
C= 2 punten
D= 1 punt
14
Totaal: ……. 15-20 punten
U functioneert prettig in uw werk, u kunt het voldoende aan en stress is voor u geen punt van aandacht. De organisatie waar u werkt veroorzaakt wat u betreft weinig stress.
21-35 punten
Er zijn enkele stressfactoren in uw organisatie. Wilt u de vragen met de hoogste score bekijken en nagaan welke preventieve maatregelen u wilt c.q. kunt nemen.
36-47 punten
U krijgt in uw werk met een grote hoeveelheid stress te maken. Uw organisatie bevindt zich vanuit uw perspectief in de gevarenzone. Ook zult u extra aandacht moeten besteden aan het onder controle houden van een teveel aan stress. Lees de vragen door waarop u een 3 of 4 hebt ingevuld zoek naar tips om dat te verbeteren. Ga met uw leidinggevende van gedachten wisselen en/of praat er met uw collega’s over en stap daarna naar uw leidinggevenden.
48-60 punten
De organisatie van uw werk moet veranderen. Niet alleen uzelf maar waarschijnlijk ook collega’s hebben er last van. Onderneem meteen actie door de alarmbel te luiden bij zowel uw leidinggevende als uw collega's. Burn-out ligt op de loer en bedenk dat preventie van burn-out niet alleen een nobel en nastrevenswaardig doel is. Ook in economisch opzicht is preventie zinvol.
Van werklast naar werklust
9
Klaver Coaching en Training©
Een organisatie zonder burn-out? Tips voor de leidinggevende 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Zorg voor een aangename werkomgeving. Zorg eerder voor onder- dan overbelasting. Maak heldere taak- en functieomschrijvingen. Maak duidelijke standaarden voor succes. Geef ieder zoveel mogelijk beslissingsruimte. Maak het werk voor iedereen afzonderlijk zo interessant mogelijk. Geef veel mogelijkheden om plezierige werkrelaties te ontwikkelen en te behouden (bijvoorbeeld gezamenlijke lunch, drink samen koffie, organiseer recreatieve uitjes, soms met partners en kinderen). Zorg voor een goede relatie met alle mensen uit uw team. Beloon goed werk op allerlei inspirerende manieren. Kijk uit naar signalen van een negatieve sfeer en praat erover. Voorbeelden zijn: verveling, apathie, weerstand, vijandigheid Zie gevolgen van stress als signalen voor de organisatie. Voorbeelden daarvan zijn: te laat komen, klagen, veel zieken. Doe er uw voordeel mee.
Hoe maakt u uw stresservaringen productief? 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Bepaal uw stressfactor in uw organisatie. Bespreek de stressfactor met collega's. Kaart de stressfactor aan in uw team c.q. bij uw direct leidinggevende. Maak samen met de collega's een voorstel voor het verhelpen van de stressfactor. Kijk bij de tips voor de leidinggevende. Welke past u? Zorg voor goede onderlinge relaties. Doe een voorstel voor verbetering op de korte en de lange termijn.
Van werklast naar werklust
10
Klaver Coaching en Training©
5. De stressmeter Lichamelijk 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
Ik voel me uitgeput Ik slaap heerlijk Ik word vroeg wakker Ik ben zelden ziek Ik slaap gemakkelijk in Ik krijg de laatste tijd meer kleine ongelukjes Ik heb geen enkele last van schouderklachten Ik heb gespannen spieren Ik heb geen last van mijn hart Ik heb nekklachten Ik heb rugpijn Ik kan me goed ontspannen Ik zweet de laatste tijd meer dan vroeger Mijn bloedruk is normaal Ik sta uitgerust op Ik ben snel moe Ik ben vatbaarder voor infecties Ik ben onhandiger dan ik geweest ben Ik heb voldoende energie Mijn motoriek is nog steeds hetzelfde
Juist O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O
Onjuist O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O
Juist O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O
Onjuist O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O
Juist O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O
Onjuist O O O O O O O O O O O O O O O O O O O O
Denken en voelen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
Ik ben tevreden over mijn werk Ik heb geen overzicht meer over wat er allemaal moet gebeuren Het werk daagt me uit Ik ben minder snel van begrip de laatste tijd Ik heb last van stemmingswisselingen Ik voel me competent genoeg voor mijn taak Sociale activiteiten putten mij uit Ik ben zelden geïrriteerd Ik kan me goed concentreren Ik val tegen mensen uit Ik vertrouw op mijn probleemoplossend vermogen Ik ben ontevreden over mijn prestatie op het werk Ik voel me machteloos Ik verheug me op de leuke zaken in mijn vrije tijd Ik kan hoofd- en bijzaken goed scheiden Ik geniet nauwelijks nog van plezierige gebeurtenissen Mijn werktempo is er niet beter op geworden Ik ga met plezier naar het werk Ik stel te hoge eisen aan mezelf Ik vergeet van alles, soms klein, soms groot
Manier van doen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
Ik gebruik meer alcohol, drugs of kalmerende middelen om mij beter te voelen Ik vergeet zelden iets Ik vermijd mensen op mijn werk, het kost me energie met ze om te gaan Ik vind het gezellig, contact met anderen in mijn vrije tijd Mijn bureau is opgeruimd Ik heb meer conflicten dan vroeger op mijn werk Ik werk langer door dan vroeger, opdat mijn werk afkomt Ik ben effectief in het uitvoeren van mijn taken Seks vraagt teveel energie In mijn vrije tijd kan ik me echt ontspannen Ik ben overbezorgd over van alles en nog wat Ik neem werk mee naar huis Ik kom ‘s ochtends heel gemakkelijk op gang Als het werk erom vraagt, ga ik door tot het af is, ook al ben ik moe Ik raak spullen kwijt Ik kan mijn geduld goed bewaren Ik ben haastig Ik ga te laat naar bed Ik raak achter met de post of klusjes Ik neem pauze, wanneer ik er aan toe ben
Van werklast naar werklust
11
Klaver Coaching en Training©
Lichamelijk Juist
Onjuist
Denken en voelen 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
1 0 1 0 0 1 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 1 1 0 0
0 1 0 1 1 0 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 0 0 1 1
Juist 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
Totaal kolom 1: …….
0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 0 1 1 0 1 1
Manier van doen
Onjuist
Juist
1 0 1 0 0 1 0 1 1 0 1 0 0 1 1 0 0 1 0 0
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20.
Totaal kolom 2: …….
Totaal 3 kolommen: …….
20 – 39 punten
0 - 9 punten
stress is voor u geen item
10 - 19 punten
u begint last te krijgen van stressgerelateerde klachten. Een punt van 40te– 60 punten aandacht. U kunt de stresslijsten invullen om na gaan waar bij u de oorzaak te vinden is
Van werklast naar werklust
12
1 0 1 0 0 1 1 0 1 0 1 1 0 1 1 0 1 1 1 0
Onjuist 0 1 0 1 1 0 0 1 0 1 0 0 1 0 0 1 0 0 0 1
Totaal kolom 3: …….
voor u is stress een punt van zorg en aandacht. U begint de gevarenzone te naderen. Vul de stresslijsten in om te bepalen wat bij u stress oproept u lijdt serieus onder een te grote hoeveelheid stress. U verkeert in de gevarenzone voor een chronisch stresssyndroom. Wilt u er serieus werk van maken. Een chronisch stresssyndroom verdwijnt niet zomaar
Klaver Coaching en Training©
Tips voor onthaasten: • • • • • • • • • •
Doe een ding tegelijk Hou alles kort Vertraag uw tempo Werk ‘s avonds niet Maak tijd voor uzelf Beweeg of sport een uur per dag Neem in de middag rust (siësta) Doe uw dingen met aandacht en plezier Heeft u geen zin, neem het serieus Ga uw gang in het tempo van uw lichaam ga geen tandje hoger
6. En wat nu Als de dingen in je leven je even allemaal te veel worden, als 24 uur in een dag niet meer genoeg tijd lijkt, denk dan eens aan dit bericht Een professor stond voor de klas om een les filosofie te geven. Hij had een aantal voorwerpen voor zich liggen. Toen de klas begon, nam hij zonder iets te zeggen een lege pot en begon deze te vullen met golfballetjes. Toen deze hier helemaal mee gevuld was vroeg de professor aan zijn studenten of de pot nu vol was. Zij antwoordden van wel. Toen nam de professor een doos met kralen en kiepte deze in de pot. Hij schudde lichtjes met de pot en de kralen rolden tussen de open plekken tussen de golfballetjes. Weer vroeg de professor aan zijn studenten of de pot nu vol was. Ze gaven weer eenzelfde antwoord; ja. de pot is vol. De professor nam nu een doos met zand en kiepte dit zand in de pot met golfballetjes en kralen. Natuurlijk vulde het zand alle ruimte op tussen de golfballetjes en de kralen. Weer vroeg de professor aan zijn studenten of de pot nu vol was. De studenten antwoordden wederom van wel. Van onder het bureau nam de professor nu twee koppen koffie en kiepte de hele inhoud van deze twee koppen koffie in de pot met golfballetjes, kralen en zand. De hele inhoud verdween in de pot. De koffie vulde de ruimte op tussen het zand. De studenten begonnen te lachen. "Nu", zei de professor, "nu wil ik dat jullie deze pot zien als jullie eigen leven. Deze pot gevuld met golfballetjes, kralen, zand en koffie, stelt namelijk het leven van een mens voor." "De golfballetjes zijn de belangrijke dingen in het leven: je familie je kinderen, je geloof, je gezondheid en je favoriete bezigheden. Dingen die ervoor zorgen dat als er niets meer op de wereld was dan deze dingen, je leven toch gevuld zou zijn." "De kralen zijn de andere dingen die belangrijk zijn. Je werk, je huis, je auto. Het zand dat staat voor de kleine dingetjes die belangrijk voor je zijn." "Als je het zand als eerste in de pot kiept en hem hiermee vult, is er geen plek meer voor de kralen of voor de golfballetjes. Datzelfde geldt ook voor je eigen leven. Als je al je tijd en energie aan de kleine dingetjes besteedt, dan kun je nooit meer ruimte hebben voor de dingen die belangrijk voor je zijn. Besteed aandacht aan de dingen die belangrijk voor je zijn. Speel bijvoorbeeld met je kinderen. Neem tijd voor een onderzoek voor je gezondheid zo nu en dan. Neem je partner mee uit eten. Doe nog iets leuks, er is altijd nog wel ergens tijd om het huis te poetsen of de prullenbak te repareren." "Zorg eerst voor de golfballetjes, de dingen die echt het allerbelangrijkste voor je zijn. Stel je prioriteiten. De rest is maar zand." Eén van de studenten steekt een vinger op en vraagt waar de twee koppen koffie in die pot dan voor zouden moeten staan. De professor lacht en zegt de student dat ze daarmee een heel goede vraag heeft gesteld. "Ik wilde daarmee alleen nog maar weer eens aangeven en bevestigen, dat hoe vol je leven ook mag zijn, er is altijd wel een plekje om samen met een vriend of een dierbare een kopje koffie te drinken."
Van werklast naar werklust
13
Klaver Coaching en Training©
Over flow en roofbouw; van werklast naar werklust Het vak van leraar is mooi, vooral wanneer het contact met de leerlingen of studenten goed is. Het werk vraagt echter ook veel. Omdat het mensenwerk is, zijn er vaak onverwachte mooie en lastige situaties in de klas, met ouders, met een student. En je moet tegenwoordig steeds meer bijhouden en vastleggen. Ook hier geeft de administratieve druk werklast, hoewel ieder dat op eigen manier ervaart. De een draait er zijn hand niet voor om, de ander is erg blij als het weekend voor de deur staat en nummer drie werkt in het weekend de achterstand weg. De eerste is goed in balans, de tweede kan zijn draaglast verkleinen of zijn draagkracht vergroten, de derde mag overwegen het werk op het werk te laten, in ieder geval een weekend per maand. Balans herstellen begint bij het gadeslaan van jezelf, terwijl je werkt. Waar werk je in de roofbouwstand en wanneer in de flow? Wanneer maak je tijd voor zelfmanagement? Op basis van deze onderzoeksgegevens kun je de balans op maken. Om daarna met een paar eenvoudige handgrepen de balans te herstellen. Want, pas op: een langdurige disbalans, vanaf een halfjaar, is niet goed voor je gezondheid. Wat is stress, positieve en negatieve Een mens ervaart stress wanneer hij schat dat zijn mogelijkheden – in tijd, geld, talenten of energie – onvoldoende zijn om de uitdaging, het gevaar of de bedreiging het hoofd te bieden. Als dat even duurt, geen probleem. Dan is de stress positief, het geeft een adrenalineshot, waardoor je draagkracht ietsje groter wordt en je dus meer aankan. Als deze stress aanhoudt, omdat je langdurig “over presteert”, pleeg je roofbouw. Dan wordt het oppassen geblazen. Wat is roofbouw? Een menselijk lichaam heeft twee standen: aan en uit. Als je werkt, omdat het af moet, staat de knop op ‘aan’; je verbruikt dan energie. Staat de knop op ‘uit’, dan laad je weer op. Staat je lichaam te lang op ‘aan’, dan creëer je een tekort aan energie. Vergelijk roofbouw met meedoen aan de Formule-1 race. Je zet alles in om het doel te halen. Iedere coureur gaat met genoeg benzine van start, maar moet ook af en toe bijtanken. Wie regelmatig de pitstop overslaat of te weinig brandstof bijtankt, loopt het risico met een lege tank te komen staan. Nog even iets afmaken, of een belangrijke deadline halen. En dat dag na dag, terwijl je te weinig tijd neemt om je voorraden weer aan te vullen, dan raakt je lichaam uitgeput. En als dit lang duurt, word je uiteindelijk ziek. Zoals de raceauto uiteindelijk stil komt te staan. Einde race. Dit is roofbouw. Wat is flow? Je bent in een flow als je energieverbruik op uit staat. Dat kan ook in je werk, op die momenten dat je geniet van je werk, uiterst geconcentreerd plezier beleeft aan wat je doet. De tijd vliegt en je levert kwaliteit. Om de vergelijking met de auto door te trekken; je bent heerlijk buiten aan het rijden in je oldtimer met open dak. Er hoeft nu geen race gewonnen te worden.
Van werklast naar werklust
14
Klaver Coaching en Training©
Wat is zelfmanagement? Zelfmanagement betekent dat je jezelf kunt managen, opdat je effectief met je energie omgaat. Soms moet je racen in je Formule-1 auto en op andere momenten kun je erg goed in je oldtimer van de zon genieten. Je gebruikt je zelfmanagement als een persoonlijke assistent, om te weten waar en wanneer je over kunt en moet stappen. Mindfullnes is een goede training voor zelfmanagement, maar daarover een andere keer. Zes eenvoudige handgrepen Onderzoek en schrijf op waar je in je werk energie van krijgt (flow) en wat je energie kost (roofbouw). Heb je geen idee of ben je nieuwsgierig, vul drie testen in, trek een conclusie en lees de tips. • Neem een moment rust en spreek je zelfmanagement aan. • Kijken welke werklast je kunt verminderen of hoe je meer in een flow kunt komen. • Kies een actie uit. • Probeer deze actie twee weken uit en let goed op hoe je balans tussen draaglast en draagkracht verbetert. Als het goed werkt, blijf het doen. • Neem daarna een volgend element. • Blijf doorgaan tot je gelukkig bent en in balans op en buiten je werk.
Van werklast naar werklust
15
Klaver Coaching en Training©
