1
Inhoudsopgave 1. Inleiding ..................................................................................................................................... 3 2. Samenvatting............................................................................................................................. 4 3. Beschrijving van het vak technologie ........................................................................................ 5 4. Reflectie op ambities en doelen uit het projectplan ................................................................. 8 5. Technologie als concept .......................................................................................................... 24 6. Financiële consequenties invoering technologie .................................................................... 25 7. Conclusies en aanbevelingen .................................................................................................. 26 8. Literatuurlijst ........................................................................................................................... 28
Bijlagen Bijlage 1: Projectplan technologie Bijlage 2: LOB op de locatie Tholen Bijlage 3: Verantwoording methodekeus Bijlage 4: Opdracht GPO klas 3 Bijlage 5: Module voorbereiding havo Bijlage 6: Diepte-interview met tien oud-leerlingen Bijlage 7: Kosten aanschaf software en werkplekken Bijlage 8: Voorbeeld ingevuld reflectieformulier Bijlage 9: Behaalde examenresultaten 2011-2012
2
1. Inleiding Aanleiding en doel rapportage In 2009 heeft het College van Bestuur aan de locatie Tholen een pilot technologie toegewezen. We hebben nu drie jaar ervaring opgedaan met dit vak. Daarbij hebben we gewerkt aan de hand van een projectplan met ambities en doelen. Conform de opdracht van het College van Bestuur verantwoorden we in deze rapportage de eerste opbrengsten. Opbouw rapportage Om het lezen van de rapportage te vergemakkelijken, beginnen we in hoofdstuk 2 met een korte samenvatting. In hoofdstuk 3 beschrijven we vervolgens wat het vak technologie inhoudt. Daarvoor gebruiken we informatie van de website van het Platform Technologie. In hoofdstuk 4 evalueren we in hoeverre in de pilot de ambities en doelen uit het projectplan technologie zijn gerealiseerd. Daarbij voeren we tevens feiten en cijfers aan en de beleving van docenten en leerlingen. Ook worden nieuwe ontwikkelingen en actiepunten benoemd. We menen dat technologie een voertuig is om te komen tot een nieuw bovenbouwconcept, vmbo t+. In hoofdstuk 5 motiveren we dat. In hoofdstuk 6 gaan we daarna in op de financiële consequenties van de invoering van technologie. Hoofdstuk 7 sluit de rapportage af met conclusies en aanbevelingen. Dank Als projectgroep kijken we met veel plezier terug op de afgelopen periode. We zijn dankbaar dat we de krachten van de Heere ontvingen om de pilot uit te voeren. Daarnaast zijn we het College van Bestuur dankbaar voor de ruimte die we kregen. De projectgroep,
Han Geluk
Peter Kunst
Johan van de Waerdt
December 2012
3
2. Samenvatting In 2009 zijn we als projectgroep technologie op de locatie Tholen, in opdracht van het College van Bestuur, gestart met de invoering van technologie in een t+ setting. Hiervoor hebben we een projectplan met ambities en doelen geschreven. Proces Het eerste projectjaar hebben we gebruikt om ons te oriënteren op technologie. We bezochten andere scholen, bestudeerden werkplekken en methoden en maakten kennis met het Platform Technologie. Na de keuze voor de methode Dubbelklik en de verbouw en inrichting van een lokaal, begonnen in april 2010 twee docenten aan de opleiding voor het certificaat technologie. In augustus 2010 startte het eerste cohort leerlingen met technologie, na aanpassing van de lessentabel. Gestuurd door de ambities en al werkend hebben we technologie ontwikkeld tot een intersectoraal bovenbouwconcept voor het vmbo. Het concept leeft op onze locatie en wordt nog steeds verder ontwikkeld. Het vraagt om gedreven docenten met goede coachvaardigheden. Opbrengsten De projectgroep is van mening dat de invoering van het concept technologie geslaagd is. Technologie is een intersectoraal bovenbouwconcept voor het vmbo geworden, waarin LOB, ICT, stage, competentieonderwijs en persoonlijke vorming geïntegreerd zijn. Het concept is zo ingevoerd, dat elke leerling in klas 4 een extra vak volgt. Hierdoor blijft een vmbo t-diploma mogelijk met technologie als extra vak. Bij technologie ontwikkelt de leerling zich tot grotere verantwoordelijkheid en zelfstandigheid. Uit onderzoek blijkt dat leerlingen vinden dat de ambities en doelen bereikt zijn. Het eerste cijfer voor het centraal examen was gemiddeld meer dan een 7. Het Hoornbeeck College is enthousiast over het vak en ziet mogelijkheden tot samenwerking. Het concept technologie heeft bijgedragen aan behoud van de concurrentiepositie in de regio. Technologie is efficiënt ingevoerd. De afgelopen twee jaar hebben we gemiddeld 0,35 fte per jaar bespaard. Er is nu nog maar één vaklokaal en één vakbudget nodig. Conclusie De projectgroep beveelt het concept technologie aan voor de andere locaties van het Calvijn College. Omdat het concept voldoet aan de regels van de Zeeuwse Onderwijs Autoriteit, is het ook aan te bevelen voor andere Zeeuwse vmbo-scholen. Wij willen graag de verworven kennis en ervaring delen met anderen.
4
3. Beschrijving van het vak technologie De onderstaande informatie is overgenomen van de website van het Platform Technologie (www.platformtechnologie.nl), waarbij we zijn aangesloten. Met deze algemene informatie willen we duidelijk maken wat technologie is. In hoofdstuk 5 laten we zien dat de locatie Tholen niet alleen een vak heeft ingevoerd, maar een compleet onderwijsconcept voor de bovenbouw, vmbo t+. Het programma technologie is een intersectoraal programma. Het biedt een brede oriëntatie in de sectoren techniek, zorg & welzijn en economie. Door de pedagogisch-didactische aanpak (probleemgestuurd onderwijs) sluit de werkwijze goed aan bij de werkwijze in het mbo. Het programma wordt aangeboden in een eigentijdse en uitdagende leeromgeving. Technologie is per 1 augustus 2009 regulier ingevoerd in de gemengde leerweg in het vmbo. Uitgangspunten Bij de start van het vmbo wilde men een aantrekkelijke gemengde leerweg starten voor een grote groep leerlingen. Kenmerken: • van onderwijsgericht op eindtermen naar competentiegericht onderwijs; • een specifieke pedagogische en didactische benadering; • een goede aansluiting met het vervolgonderwijs; • een stimulerende leeromgeving; • een eigentijdse infrastructuur. Probleemstelling Wilde de gemengde leerweg een specifieke en duidelijk herkenbare leerweg zijn met een zogenaamd 'civiel effect', dan moest voorkomen worden dat er te veel keuzes en verschillen in het aanbod zouden ontstaan, zodat de gemengde leerweg geen eigen 'gezicht' zou hebben binnen de structuur van het vmbo. Men was destijds van opvatting dat de gemengde leerweg, in tegenstelling tot de theoretische leerweg, een meerwaarde had door het aanbod van het 'op het beroep gerichte vak'. Doelen van technologie Verbetering van de doorlopende leerlijn vmbo – mbo door: het verbeteren van de kwaliteit van de keuze in het mbo; het verbeteren van werkhouding en werkaanpak van de leerlingen; het bieden van een aantrekkelijke, eigentijdse en uitdagende leeromgeving met een sterk technologisch aspect. Verbetering van de aansluiting vmbo – mbo door: een digitale leeromgeving; een contextrijke leeromgeving; keuze voor de zgn. Leittextmethode en Probleemgestuurd Onderwijs als didactische werkvorm; een landelijk examen; 50% intersectorale en 50% sectorale invulling.
5
De meerwaarde voor de theoretische leerweg Gezien de ontwikkeling van het vak en de overtuiging dat technologie ook meerwaarde heeft voor leerlingen in andere leerwegen, en met name voor leerlingen in de theoretische leerweg, zien we inmiddels dat veel scholen ook voor die leerweg het programma aanbieden. Aangezien het ministerie vooralsnog niet tot structuuraanpassingen in het vmbo wil overgaan, dient ervan te worden uitgegaan dat in de theoretische leerweg het vak slechts als extra kan worden aangeboden. Ook zijn er enkele scholen die het programma aanbieden in de havo.
Producten en resultaten van het Platform Er is een intersectoraal programma technologie in de gemengde leerweg voor 4 lesuren van 50 minuten in leerjaar 3. Er is een sectoraal programma technologie in de gemengde leerweg voor de sectoren techniek, zorg & welzijn en economie voor 4 lesuren van 50 minuten in leerjaar 4. Er is een landelijk Programma van Toetsing en Afsluiting (PTA) voor het programma technologie. In samenwerking met CITO en CvE is er ieder jaar een centraal landelijk examen als afsluiting van het programma technologie; vanaf 2010 een CSPE. Er zijn voorbeelden van lokaalinrichtingen en inventarislijsten ontwikkeld. Er is een methode (BUG) ontwikkeld voor het programma, zowel voor het intersectorale als het sectorale deel en er is een tweede methode ontwikkeld (PAT/LINK). In samenwerking met Fontys Hogescholen is een scholingsprogramma voor docenten ontwikkeld. Er zijn zgn. implementatiedagen verzorgd door ervaren docenten voor de startende docenten. Er is een specifiek op technologie gericht convenant voor vmbo-scholen, waarin zij afspraken vastleggen met de ROC’s in hun omgeving. Er zijn 4 regionale netwerken voor docenten onder voorzitterschap van een lid van het Platform. Er is een website ontwikkeld met een openbaar deel en een besloten deel voor de leden van het platform (scholen zijn lid). Naamgeving Toen dit programma geïntroduceerd werd, moest er een naam gegeven worden. Men koos destijds voor de naam technologie, omdat men mede de nadruk wilde leggen op moderne technologische ontwikkelingen. Van verschillende zijden wordt wel opgemerkt dat de naam 'mensen op het verkeerde 6
been zet', omdat het programma ook gaat over de sectoren economie en zorg & welzijn. Aangezien het programma echter een eigen plek in het vmbo veroverd heeft, geeft het ministerie er de voorkeur aan deze naam te handhaven. De sector Landbouw Opdrachten voor landbouw komen in de projecten voor, maar er is geen apart examen of boek voor de sector landbouw in klas 4. Er kan dus vooralsnog niet gekozen worden voor de specialisatie 'landbouw' binnen het vak technologie. De methode Er is in 2007-2008 een nieuwe methode ontwikkeld door Pat Link. In 2008-2009 is er een derde methode ontwikkeld, de methode Dubbelklik bij uitgever Eduklik. In deze methode wordt de nadruk gelegd op eenduidigheid in structuur en didactiek in de modules. Daarnaast worden praktijkopdrachten aangeboden die soms ook buiten het leslokaal uitgevoerd moeten worden.
De werkplekken Het technologieprogramma is opgebouwd rond de werkplekken. Het aantal werkplekken wordt steeds op basis van de nieuwe projecten/modules en wensen uitgebreid. Het examen De examenprogramma’s voor het vmbo kennen een opbouw in drie lagen: de preambule; de exameneenheden die voor het betreffende vak een 'vertaling' zijn van de algemene vaardigheden uit de preambule; de exameneenheden met de meer vakspecifieke kennis en vaardigheden. Dit geldt ook voor het vak technologie in de gemengde leerweg. Het examen bestaat uit een schooldeel en een centraal schriftelijk en praktisch deel, een CSPE (vanaf 2010). Het examen wordt geschreven door de constructiegroep van het CITO en beoordeeld door de commissie van CvE, conform alle centrale erkende examens. Vanaf 2010 is er één landelijk examen voor de drie nieuwe intersectorale programma’s: ICT-route, Intersectoraal en Technologie.
7
4. Reflectie op ambities en doelen uit het projectplan In dit hoofdstuk bezien we per ambitie uit het projectplan wat we hebben gerealiseerd. Regelmatig is dit meer dan we drie jaar geleden van plan waren (bijvangst). Daarna worden de resultaten aangetoond vanuit feiten en cijfers of de beleving van docenten en/of leerlingen. We besluiten elk onderdeel met nieuwe ontwikkelingen of aandachtspunten voor de komende tijd.
Ambitie 1: Een goede loopbaanoriëntatie bieden aan onze leerlingen Technologie biedt leerlingen de kans om in het derde leerjaar kennis te maken met de sectoren economie, techniek en zorg & welzijn. De sectorkeuze wordt uitgesteld tot leerjaar 4. Gerealiseerd Invoering curriculum, integratie stage en decanaat Ambitie 1 hebben we gerealiseerd door het curriculum van technologie in te voeren, maar ook door de integratie van stage en decanaat in het vak technologie. Technologie in PSO-lessen klas 2 We hebben een begin gemaakt met technologie in klas 2, om leerlingen voor te bereiden op technologie in klas 3 en als LOB/ICT-vak. Het Platform Technologie en SLO hebben dit ontworpen tijdens het invoeringsproces op de locatie. De leverancier van de lesmethode Dubbelklik heeft het ontwerp omgezet naar een methode voor klas 2. Deze methode hebben we ingevoerd in de lessen PSO (zie activiteit 7 en 12 in het projectplan, bijlage 1). Begin doorgaande lijn voor LOB Om de LOB-lijn compleet te maken van klas 1 t/m 4, hebben we enkele LOB-opdrachten toegevoegd aan de mentortaken van klas 1. Daardoor is er een begin van een geïntegreerde doorgaande lijn voor LOB ontstaan. Hierbij zijn we uitgegaan van het model dat door SLO is ontwikkeld (zie bijlage 2). Methode verbreedt blikveld De methode Dubbelklik laat de leerlingen al werkend met de verschillende sectoren kennismaken. De opdrachten zijn zo gemaakt dat leerlingen hun blikveld verbreden, ook binnen de sector van hun voorkeur. Binnen de modules van de methode is een relatie tussen de sectoren aangebracht. Sectorgerichte en sectoroverstijgende werkplekken De werkplekken in het lokaal hebben een directe of indirecte relatie met de sector. Enkele zijn echt sectorgericht en andere sectoroverstijgend. Bij de invoering was de gedachte dat bij elke sector één of meer werkplekken aanwezig zouden moeten zijn. De ervaring leert echter dat leerlingen hun pakket zo lang mogelijk breed willen houden. De werkplekken helpen bij oriëntatie op een sector. Daarnaast leert de leerling in elke werkplek zelfstandig aan de hand van een tekst een machine te ontdekken. Hier wordt begrijpend lezen gekoppeld aan een praktijksituatie.
8
Feiten en cijfers Uitstroom cohort 1 naar sectoren Het eerste cohort leerlingen dat de school heeft verlaten, is uitgewaaierd over de verschillende sectoren. Tabel 1 laat het aantal leerlingen per sector zien. Dit beeld komt overeen met het landelijke beeld bij technologie (Kessel&Wester, 2012). 25 20 15
Reeks1
10 5 0 ZW
Techn
Eco
Tabel 1 Uitstroom van cohort 1 naar de verschillende sectoren.
Beleving docenten Minder focus op sector Door technologie blijven leerlingen met een sterke voorkeur voor de sector techniek niet meer alleen kijken naar basale technische beroepen, zoals metaalbewerker, timmerman/metselaar en dergelijke. Ze zien dat er in een ziekenhuis of hotel ook volop mogelijkheden zijn voor een technisch beroep. De docenten vinden het steeds belangrijker de werkplekken niet alleen per sector in te zetten, maar leerlingen te laten zien dat werkzaamheden terug kunnen komen in alle sectoren. Op deze manier raken leerlingen ook meer gemotiveerd om aan een werkplek te werken. De lesmethode biedt voldoende mogelijkheden om aandacht te schenken aan de verschillende sectoren en de werkzaamheden daarbinnen. Ze daagt uit om ook met eigen creatieve aanvullingen te komen die kunnen bijdragen aan een sectorkeus. Het lesprogramma geeft nu ook ruimte om minder specifiek te denken, maar veel algemener en breder. Dat leerlingen nu minder sterk gefocust zijn op de sector, blijkt ook uit de vakkenkeus. Er worden veel pakketten gekozen waarmee een leerling op het mbo meerdere kanten uit kan. Zo zou hij zijn sectorkeus zelfs uit kunnen stellen tot de aanmelding bij het mbo. In ontwikkeling Uitbouw geïntegreerde LOB-lijn Met technologie in klas 2, 3 en 4 en de LOB-leerlijn van SLO als de basis, bouwen we verder aan een geïntegreerde LOB-lijn van klas 1 t/m 4. Daarbij wordt LOB gekoppeld aan persoonlijke vorming. Werkplekken voor meer sectoren We willen werkplekken zo aanschaffen en inzetten dat ze te gebruiken zijn binnen alle sectoren. Zo kunnen we leerlingen bewust maken dat bepaalde werkzaamheden in alle sectoren voorkomen. Een
9
voorbeeld is de werkplek communicatie. Deze was aanvankelijk bedoeld voor de sector economie, maar een goed telefoongesprek voeren komt voor in alle sectoren. De heel specifieke technische werkplek mech-lab willen we inruilen voor een 3-D printer. Deze biedt voor de sectoren economie en zorg en welzijn veel meer mogelijkheden. Verder hebben we voor de sectoren zorg en welzijn en techniek een nieuwe werkplek techniek en voeding aangeschaft. Uitbreiding technologie in klas 2 In januari 2011 hebben we een pilot met proefexemplaren van de methode Dubbelklik gedaan in klas 2 stream 2, in de plaats van PSO. De invulling en opzet van de lessen sprak ons erg aan. Met in het vooruitzicht dat leerlingen uit klas 2 stream 2 voor 75% in Tholen blijven en nog geen definitieve sectorkeus maken, dachten wij dat we de lessen op deze manier goed in konden vullen. Tijdens de pilot werd duidelijk dat het meer voordelen oplevert als leerlingen al in een vroeger stadium kennismaken met technologie. Ze zijn in klas 3 al bekend met de methode en het lokaal en hebben een betere ICT-beheersing. Er zijn geen aparte ICT-lessen meer nodig, omdat bij technologie veel toegepaste ICT aan de orde komt. ICT komt daar ook beter tot zijn recht, omdat de opdracht in een mooie en leerzame context staat. Leerlingen doorlopen ongemerkt alle sectoren, doen kennis op over werkzaamheden en moeten zelf onderzoekjes uitvoeren. We hebben dit aangegrepen om leerlingen meer bewust te maken wat er allemaal te kiezen valt. Een natuurlijke integratie van LOB. De startmodule Eigen Bedrijf biedt mooie kansen om leerlingen kennis te laten maken met een bedrijf van hun belangstelling. Met theoretische en praktische kennis en ervaringen moeten ze een presentatie maken en houden voor de klas. Op deze manier worden alle leerlingen geconfronteerd met een diversiteit aan bedrijven en sectoren. De praktische opdracht hierbij is dat leerlingen een echt bedrijfsbezoek organiseren, in dit bedrijf gaan kijken. Tijdens het bezoek moeten ze antwoorden zien te krijgen op een vooraf opgestelde vragenlijst. Deze informatie geeft stof genoeg om een presentatie te maken. De andere modules zijn keuzeonderwerpen die meer relatie hebben met de sector. Een leerling moet altijd twee keuzemodules maken. Ook daarin ervaren de leerlingen al dat werken in een sector breder is dan ze altijd voor ogen hadden. Een voorbeeld: de module Zorgcentrum heeft op het eerste gezicht veel relatie met verzorging. Maar ook hier worden leerlingen met technische en economische beroepen geconfronteerd. Deze goede opzet vanuit de methode daagde ons uit om alle lessen PSO onder te brengen bij technologie klas 2. Maar ook binnen LOB liggen hier mooie kansen. Daarom zijn we dit jaar gestart om technologie in klas 2 aan alle leerwegen aan te bieden. Momenteel bieden we in klas 2 stream 2 en 3 dit vak 2 uur per week aan en in stream 1 0,5 uur per week. In het cursusjaar 2012-2013 gaan we ook enkele werkplekken inzetten in klas 2. Voordelen van technologie in klas 2 voor onze vestiging: - een breed blijvende sectororiëntatie; - een goed doorlopende LOB-lijn, met zelfreflectie en kennis van het beroepenveld als hoofdlijn; - vakoverstijgende projecten; - optimale lokaalbezetting; - geen kleine groepen die praktijklokalen bezetten; - geen roosterproblemen, de klas blijf compleet; - leerlingen leren van elkaar; - goede voorbereiding op klas 3 van basis tot en met vwo; - leerlingen leren veel algemene vaardigheden. 10
Nadelen van technologie ten opzichte van PSO: - Leerlingen doen tijdens de technologielessen geen specifieke praktijkopdrachten. - Leerlingen doen andere praktijkopdrachten.
Ambitie 2: Verbeteren van de aansluiting vmbo-mbo Met technologie kunnen we meer competentiegericht onderwijs geven. Daarnaast geeft het vak de mogelijkheid van probleemgestuurd onderwijs, wat aansluit bij de didactiek van het mbo. Doordat de leerling met meer sectoren kennismaakt, kan hij bovendien beter gefundeerd zijn vervolgopleiding kiezen. Gerealiseerd Keuze lesmethode Dubbelklik De methodekeuze was van groot belang voor de invulling van technologie. We kozen voor de digitale methode Dubbelklik, de jongste methode voor het vak. Deze is ontstaan in de praktijk en is erg praktisch. Dubbelklik is modulair opgebouwd. Elke module speelt zich af in een praktijksituatie. De website en lay-out zien er realistisch uit, waardoor de leerling zich echt in een beroepssituatie waant. De verschillende competenties worden per module opgebouwd, van begeleid naar zelfstandig. Bij de evaluatie stellen we vast dat we de juiste methode kozen. De ervaringen van leerlingen en docenten zijn goed. In twee jaar tijd is Dubbelklik de marktleider geworden. Door het invoeren van Dubbelklik is ambitie 2 volledig gerealiseerd. Wel blijft het een aandachtspunt dat leerlingen veel achter de computer zitten. In de evaluatie noemen leerlingen dit ook als minpunt.
11
Integratie GPO en sectorwerkstuk In het projectplan wordt de opklimmende reeks genoemd van leren in de klas, in de school en buiten de school. Competenties gebruiken in ‘echte’ situaties, buiten de lessituatie, is de beste leerschool. Dit hebben we gerealiseerd door de Grote Praktische Opdracht (GPO) in klas 3 en het sectorwerkstuk in klas 4 te integreren in het PTA voor technologie. Het gaat zowel om de inhoud als de begeleiding. Integratie minionderneming Omdat binnen de sector economie de minionderneming een groot succes was, hebben we gezocht naar een methode met de minionderneming als module. Een dergelijke methode is er echter niet. Dubbelklik stelde zijn lay-out en logo ter beschikking om zelf een module te maken in de huisstijl van de methode. Deze module is ontwikkeld en voor het tweede jaar in gebruik. Dit betekent dat bij invoering van technologie de minionderneming mogelijk blijft. Helaas heeft Dubbelklik de module niet willen overnemen.
Integratie havo-lijn Op initiatief van de havo-bovenbouw is er een pakket samengesteld voor vmbo 4-leerlingen die na het behalen van hun diploma naar de havo willen. De inhoud van dit pakket sluit aan bij de werkwijze binnen technologie. Het gaat namelijk om reflectie, verslaglegging, solliciteren en een plan maken. Daarom hebben we besloten de havo-lijn te integreren in technologie. In de stijl van de methode hebben we een module ontworpen die de leerlingen vanaf januari in klas 4 moeten volgen. De opdrachten die ze voor de module doen, tellen mee voor het PTA-cijfer technologie en geven vrijstelling van opdrachten die gericht zijn op het mbo. Hiermee voldoen we aan de eisen van de Zeeuwse Onderwijs Autoriteit. Door de havo-lijn in technologie op te nemen, is deze gelijk geborgd. Voor de toekomst zien we als kans de leerlingen na het examen eventueel extra modules aan te bieden, waardoor de aansluiting nog beter wordt. Feiten en cijfers GPO De GPO in klas 3 is gekoppeld aan LOB. Deze opdracht hebben we zelf ontwikkeld en opgenomen in het PTA. Het is de bedoeling dat de leerling zich beter bewust wordt van zijn eigen talenten en zijn plaats in het beroepenveld. De opdracht is aan deze rapportage toegevoegd als bijlage 5.
12
Beleving docenten GPO: van knelpunt naar nieuwe uitdaging Het eerste invoeringsjaar liepen we tegen het knelpunt aan dat leerlingen nog geen sector hadden gekozen. Voorheen maakten de leerlingen hun GPO bij het verplichte vak van hun sector. In overleg hebben we besloten de GPO sectoronafhankelijk te maken en onder te brengen bij technologie. We hebben de GPO nu gekoppeld aan het LOB-traject. De leerlingen moeten binnen hun eigen belangstellingsgebied onderzoek doen naar leerlijnen, opleidingen, arbeidsmarkt en vrijwilligerswerk/maatschappelijke stage (MAS). Aan de hand van een instructie onderzoeken ze relaties tussen onderdelen, ontwikkelingen en toekomstige mogelijkheden. Leerlingen bezoeken verplicht minimaal twee voorlichtingsbijeenkomsten van vervolgopleidingen. Ook MAS hebben we ondergebracht in deze opdracht en is zodoende een onderdeel gewerden van het PTA. Met deze opdracht beogen we dat leerlingen bewuster bezig zijn met hun toekomstperspectief, doordat ze hun eigen mogelijkheden moeten onderzoeken, beschrijven en presenteren. Tegelijk zijn er weer enkele losse onderdelen van de bovenbouw geïntegreerd. Verschuivingen in onderwerpen en uitvoering sectorwerkstuk Ook het sectorwerkstuk is bij technologie ondergebracht. Hierdoor zien we een verschuiving in de keuze van de onderwerpen en in de uitvoering. Leerlingen zoeken naar onderwerpen die ze op een praktische manier kunnen presenteren. Presentaties buiten school zijn hier een onderdeel van. Een praktische uitvoering binnen school spreekt leerlingen ook aan. De combinatie van stage en sectorwerkstuk komt steeds meer voor. Soms zijn leerlingen uit verschillende sectoren samen bezig met een sectorwerkstuk. Omdat ze binnen technologie leren samenwerken en taken verdelen, gaan leerlingen dit ook toepassen bij het maken van hun sectorwerkstuk. Naast de verantwoordelijkheid voor het hele sectorwerkstuk, zijn de leerlingen ieder speciaal verantwoordelijk voor bepaalde onderdelen ervan. De opdracht is nu zo geformuleerd dat de leerlingen ruimte krijgen om hun sectorwerkstuk sectorspecifiek of sectoroverstijgend, theoretisch of praktisch uit te voeren. Alle leerlingen hebben tijdens de technologie-uren ruimte om aan hun sectorwerkstuk te werken. De docent technologie is dan voor hen beschikbaar als begeleider. De tweede begeleider zien de leerlingen in zijn les. Er is dus geen lesuitval. In ontwikkeling Structurele evaluatie Voor het opstellen van deze rapportage hebben we een terugkommoment voor onze oudexamenkandidaten van het eerste cohort georganiseerd. Naast ontmoeting en gesprek hebben we een enquête afgenomen en diepte-interviews gehouden. De opbrengst zullen we gebruiken om verbeteringen aan te brengen in het vak. We zullen nagaan of we deze vorm van evaluatie blijvend willen opnemen, ook omdat de opkomst bijna 100% was. Het blijft de vraag of bovenstaande evaluatie voldoende is, of dat er nog een schoolverlatersonderzoek na twee jaar moet plaats vinden.
13
Afstemming mbo In het kader van het onderzoek hebben we een bezoek gebracht aan het Hoornbeeck College in Goes. We hadden een goed gesprek met het locatiemanagementteam. De directie was enthousiast over het feit dat we afstemming zochten. De inhoud van technologie sluit dicht aan bij de aanpak, didactiek en vaardigheden op het mbo. Het mbo stelde een boekje met taalvaardigheden beschikbaar dat nog maar net van de pers was. Deze manier van omgaan met vaardigheden is goed in te passen in technologie. Hier liggen kansen! Doorstroom naar mbo groen We gaan onderzoeken of we de doorstroom naar mbo groen nog kunnen verbeteren door daarvoor een module te ontwerpen. Zorgwerkplek We zullen bezien of we een specifieke zorgwerkplek kunnen realiseren die ook uitstraling heeft.
Ambitie 3: Voorbereiden op zelfstandig en verantwoordelijk functioneren in de maatschappij Technologie geeft veel mogelijkheden voor praktijkleren, activerende didactiek en ontwikkelen van sociale vaardigheden. Leerlingen gaan vooral praktisch en in groepen aan het werk, met projecten, buitenschoolse opdrachten, werkstukken, enz. Het accent ligt op doen en daarop reflecteren. Als reformatorische school betrekken we hier ook het functioneren als christen bij. Gerealiseerd Invoeren methode Ook deze ambitie is gerealiseerd door het invoeren van de methode. Het functioneren als christen zit niet specifiek in de methode, maar doortrekt als een zuurdesem het onderwijs. In het opstellen van een persoonlijk statuut komt dit wel sterk naar voren.
14
Integratie mentoraat Vóór de invoering van technologie zat het lesrooster van klas 3 vol. De mentor had wel begeleidingsuren in de normjaartaak, maar er was geen ruimte in het rooster om de leerling te spreken. We hebben dit opgelost door de uren van de mentor in te roosteren op het moment dat een klas technologie heeft. De mentor is aanwezig in de les, naast de docent technologie. Hij heeft ruimte om leerlingen even te spreken, of om de klas in zijn geheel te spreken. Omdat technologie een sociaal vormend vak is, past dit binnen het curriculum. Dit jaar is de mentor in klas 3 ook betrokken geweest bij het persoonlijk statuut. Bij de start van klas 3 hebben de mentor en de docent technologie een groepssurvivalopdracht laten doen in de gymzaal. De docenten gaven hardop reflectie. Deze reflectie was input voor het persoonlijk statuut van de leerling. Persoonlijk statuut Bij de invoering van technologie hebben we, geïnspireerd door Covey (zie literatuurlijst), besloten de leerlingen een persoonlijk statuut te laten schrijven. De bedoeling daarvan is dat ze bij de start van een leerjaar naar zichzelf leren kijken en hun doelen stellen. In klas 2 doen we dit voor het eerst. Het thema is: ik en het vak technologie. In klas drie gaan we een stap verder. In het persoonlijk statuut willen we dan terugzien: o minimaal drie belangrijke doelen die de leerling zich stelt voor dat jaar; o waar hij op aanspreekbaar wil zijn; o voor de leerling belangrijke norm(en)/waarde(n); o welke verantwoordelijkheden hij aan wil gaan; o wat hij voor groepsgenoten wil betekenen; o welke bijdrage hij gaat leveren aan de positieve sfeer in de klas. In klas 4 spitsen we het statuut toe op het sectorwerkstuk. Het thema is dan: wat zijn mijn persoonlijke doelen met het sectorwerkstuk? In de eerste instantie hebben we het persoonlijk statuut gebruikt binnen technologie. Al heel snel gebruikte de mentor het ook als vertrekpunt voor de persoonlijke gesprekken. Op dit moment gaan we de leerlingen bewust maken dat het persoonlijk statuut gebruikt moet worden in alle vakken of uren op school. Zo leren ze hun eigen verantwoordelijkheden. Het draagt bij aan hun persoonlijke ontwikkeling en karaktervorming. Ook is er een duidelijke relatie met burgerschapsvorming.
15
Reflecteren Binnen het curriculum van technologie leren leerlingen reflecteren. In klas 3 is dit vooral zelfreflectie en in klas 4 ook reflectie op de ander. Het gaat om complimenten en tips. Sectorwerkstuk meesterproef Het sectorwerkstuk is een meesterproef geworden waarin de leerling de competenties toont die hij verworven heeft. Projecten met andere vakken Technologie heeft veel overlap met andere vakken. Dit maakt schuiven in de lessentabel beter verdedigbaar. In de twee jaar dat we technologie hebben, is er samengewerkt met Nederlands, Duits, Engels, geschiedenis, wiskunde en maatschappijleer. Feiten en cijfers Enquête oud-leerlingen cohort 1 De tabel hieronder bevat de uitslag van het onderzoek onder oud-leerlingen van cohort 1. Er zijn 36 leerlingen ondervraagd. Niet iedere leerling heeft alle vragen beantwoord. De antwoorden stemmen de projectgroep tot tevredenheid. Uit de tabel blijkt dat we de ambities en doelen gehaald hebben, maar ook dat technologie een levend concept is, dat nooit klaar is. Stelling 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
Ik had plezier in dit vak. Ik heb nu een voorsprong op ICT-gebied. Het was een vak met afwisselende opdrachten. Afwisseling in de opdrachten zorgde voor een betere motivatie. Bij dit vak heb ik mijn persoonlijke vaardigheden ontwikkeld. Ik heb leren samenwerken. Ik heb leren vergaderen. Ik zit nu in de sector die bij mij past. Bij dit vak moet je meer je eigen verantwoordelijkheid nemen. Bij dit vak heb ik veel van anderen geleerd. Bij dit vak moet je eigen initiatieven nemen. Ik ben blij dat ik technologie gehad heb. De opdrachten bij technologie geven een goede indruk hoe het in een echt bedrijf eraan toegaat. 14. Als het kon zou ik meer met de werkplekken in het lokaal gewerkt hebben.
Niet mee eens 3 14 7 5 8 2 4 2 4 12 2 4
Mee eens 33 21 28 31 28 35 32 33 32 23 34 32
7 6
30 30
Beleving leerlingen Leerlingen ervaren meerwaarde technologie In het diepte-interview gaven leerlingen aan dat ICT-vaardigheden, presenteren en samenwerken meerwaarde geven aan het vak technologie. In hun beleving hebben ze naast samenwerken en ICT ook goed leren presenteren en vergaderen. De ondervraagde leerlingen vonden technologie 16
voldoende uitdagend. Ze vinden dat ze in vergelijking met andere leerlingen in hun huidige opleiding beter zijn in bovengenoemde onderdelen. Zie bijlage 6 voor de uitwerking van de interviews. In ontwikkeling Verder uitwerken persoonlijk statuut Dit jaar zijn we begonnen leerlingen een keuze uit het persoonlijk statuut te laten presenteren aan de klas. Hierbij is ook de mentor aanwezig. Positief daaraan is dat leerlingen uit de klas anders gaan kijken naar hun medeleerlingen. Natuurlijk moet de privacy van de leerling gewaarborgd blijven. Het persoonlijk statuut heeft nog meer tijd nodig om verder uit te kristalliseren. We zijn er echter van overtuigd dat we een prachtig instrument hebben om de leerling zelf verantwoordelijk te maken voor zijn leerproces en om persoonlijke ontwikkeling te verbinden aan de grondslag van de school
Ambitie 4: Efficiënt organiseren van een kwalitatief goed onderwijsaanbod Op dit moment bieden we drie sectorale programma’s binnen de gemengde leerweg. Daarnaast is er een kleine groep t-leerlingen. De kleine groepen maken het moeilijk clusteren en zijn kostbaar. Met de t+-variant hebben we een goed alternatief, dat efficiënter te organiseren valt. Gerealiseerd Aangepaste lessentabel Omdat technologie zowel in klas 3 als in klas 4 vier lesuren nodig heeft, is de lessentabel van beide klassen aangepast. In klas 4 zijn alle examenvakken op vier uren gezet.
17
Zeven vakken voor elke leerling Elke leerling heeft nu in klas 4 zeven vakken. Bij het eerste cohort hebben we de zwakke leerlingen soms zes vakken gegeven en een programma gemaakt voor de gaten die in het rooster vielen. Op basis van de ervaringen bij het eerste examen hebben we echter besloten om alle leerlingen echt zeven vakken te laten volgen. Dat maakt voor gezakte leerlingen de kans op een g-diploma groter, omdat er dan beter een wisseling van sector gerealiseerd kan worden. Wiskunde verplicht vak Alle leerlingen volgen verplicht wiskunde. Dit is een verzwaring van het programma. Maar omdat de laatste jaren bijna alle leerlingen al wiskunde kozen, en gezien de komst van zware rekeneisen, vinden we dit een goede keuze. We organiseren wel bijles voor zwakke leerlingen. Bewuste keuzen Op basis van een eerste keuze van leerlingen worden clusters gemaakt. Hieruit ontstaan keuzelijnen. De decaan geeft per keuzelijn de doorstroommogelijkheden naar mbo-sectoren en havo-profielen aan. Dan maken de leerlingen hun definitieve keuze. Doordat de leerlingen zicht hebben op de gevolgen van hun keuze voor de doorstroom naar mbo of havo, kiezen ze bewuster. Feiten en cijfers Meer t+-diploma’s Het aantal leerlingen met een t+-diploma (zes theorievakken en technologie) is gestegen. Bij het eerste cohort ging het om 13 van de 39 leerlingen. Besparing fte, efficiënte clustering Hoewel we alle leerlingen zeven vakken aanbieden, is het aanbod goedkoper dan in de oude situatie. Bij cohort 1 bespaarden we 0,4 fte in klas 4 en bij cohort 2 bespaarden we 0,3 fte in klas 4. Vóór de invoering van technologie moesten we elk jaar extra groepen splitsen om alles te kunnen aanbieden. Twee groepen Engels werden bijvoorbeeld drie groepen, omdat we anders niet konden clusteren. Dit is bij cohort 1 en cohort 2 niet meer nodig geweest. In ontwikkeling Stijging t+-diploma’s We streven ernaar nog meer t+ -leerlingen af te leveren. Bij buitenstaanders staat een t-diploma immers hoger aangeschreven dan een g-diploma. Naamvoering Het willen onderzoeken of het beter is om in plaats van t+ de naam mavo+ te gaan voeren, of een andere variant met mavo.
18
Ambitie 5: Het imago van de opleiding verbeteren Het werkveld ervaart de gemengde leerweg als een lager niveau dan de theoretische. Daardoor dreigt het gevaar van kleinere kansen voor de g-leerlingen. Met de variant t+ kunnen we daaraan tegemoetkomen. Gerealiseerd T-diploma voor g-leerlingen Alle leerlingen volgen nu verplicht het gt-programma met zeven vakken, waarvan zes theorievakken, met verplicht Nederlands, Engels, wiskunde en technologie. Na de eindexamens kunnen leerlingen, mits ze voldoen aan de examennormen, kiezen voor een g- of een t-diploma. Alle g-bekostigde leerlingen kunnen nu dus gewoon in aanmerking komen voor een t-diploma. Feiten en cijfers Positieve ontwikkeling bekostiging Leerlingen die voor de gemengde leerweg zijn ingeschreven, brengen in klas 3 en 4 totaal per leerling € 600,- meer in dan de vmbo t-leerlingen. In het verleden hadden wij in klas 4 ongeveer 80% vmbo g-leerlingen. Na invoering van het vak technologie is dit op 100% gekomen. Dit is positief voor de bekostiging. Beleving docenten Grotere slagingskans Met technologie wordt de slagingskans groter, zeker als een leerling een goed overwogen vakkenpakket kiest. Een voorbeeld: een leerling van de sector zorg en welzijn met wiskunde en geschiedenis/aardrijkskunde in zijn pakket, kan als wiskunde een breekpunt zou zijn, met de overige zes vakken alsnog een g-diploma halen.
19
In ontwikkeling Zorgvuldige keuze vakkenpakket Bij de vakkenkeuze zal de decaan zorgvuldig met de leerlingen overleggen welke mogelijkheden het vakkenpakket biedt. Daarbij wordt zowel naar vervolgopleidingen als naar slagingskans gekeken.
Ambitie 6: Behoud van een goede concurrentiepositie Onze locatie wil niet achter raken op vmbo-scholen in de omgeving die technologie gaan aanbieden. Gerealiseerd Stijging leerlingenaantal Technologie draagt bij aan de dynamiek van de locatie, vooral door de ontwikkeling van vak naar vmbo bovenbouwconcept. De laatste twee jaar is het leerlingenaantal weer gegroeid, terwijl de prognose juist dalend was. Dit jaar is het aantal brugklasleerlingen met meer dan 10% toegenomen. Het concept technologie heeft hieraan, naast andere ontwikkelingen, zeker een bijdrage geleverd. Media-aandacht We hebben de ontwikkelingen binnen het vak technologie steeds in de plaatselijke media onder de aandacht gebracht (zie artikel Regio Nieuws Tholen). In ontwikkeling Doorontwikkelen technologie Nu technologie is ontwikkeld tot een bovenbouwconcept, hebben we een voorsprong op de omringende scholen. Westerpoort is ondertussen gestopt met technologie. We blijven interne en externe prikkels gebruiken om het vak verder door te ontwikkelen.
20
Artikel in Regio Nieuws Tholen Proefproject ‘Dubbelklik’ op Calvijn college “Technologie is echt een hartstikke leuk vak” Zélf opdrachten plannen, zélf evalueren en elkaar beoordelen. Op het Thoolse Calvijn college hebben derdejaars leerlingen er met de pilot ‘Dubbelklik’ een flinke dosis verantwoordelijkheid bij gekregen. In plaats van braaf te luisteren naar de docent over wanneer zij welke lesstof door moeten nemen, zijn zij nu - in modules - zelf aan de slag gegaan met hun economie, techniek en zorg en welzijn-opdrachten. “Het is een splinternieuwe methode, waarbij de lesstof een stuk breder wordt aangepakt dan voorheen. De scholieren leren beter plannen, samenwerken en vergaderen. Die kennis zorgt voor een betere aansluiting op het mbo en havo, iets waar duidelijk behoefte aan was”, vertelt docent Johan van de Waerdt. Bovendien hoeven de jongeren in deze opzet pas in hun vierde schooljaar een definitieve keuze te maken. “Ze komen in feite een jaar langer in contact met economie, techniek en zorg en welzijn. De leerlingen krijgen meer inzicht in de verschillende richtingen en kunnen zo een bewustere keuze maken. Dertig procent van de vmbo-ers wisselt na hun schooldiploma alsnog van richting voor de vervolgopleiding, dat percentage is erg fors. Het zou mooi zijn als door deze nieuwe methode de beroepskeuze makkelijker wordt.” Modules Door ‘Dubbelklik’ leren de scholieren zelfstandiger werken, meer inzicht krijgen in vergadermethodes en samenwerking. Tegelijkertijd ontwikkelen zij hun ict-vaardigheden. “We zijn nu bezig met de eerste module. Dat is veel theorie achter de pc. Binnenkort gaan de leerlingen meer praktijkgericht aan de slag”, aldus Van de Waerdt. Zo leren de jongeren onder meer een graveermachine bedienen, verschillende machines met de computer te programmeren en te bedienen en de diverse toepassingen van domotica-systemen. Mocht de proef aanslaan bij de 300 Thoolse leerlingen, dan wordt de lesmethode ook op de andere locaties van het Calvijn college ingevoerd. Zelf dingen ontdekken Marlinde van Dijke zit achter een van de computers in de klas aan een powerpointpresentatie te werken. Op internet zoekt zij naar passende plaatjes over het onderwerp ‘winkelen’. “Voor deze opdracht moet je namelijk een presentatie maken over je grootste hobby”, legt zij glimlachend uit. “Ik vind het wel leuk om te leren wat je allemaal met powerpoint en Excel kan doen en je leert ook goed samenwerken, maar de praktijklessen lijken mij nog véél leuker”, geeft de scholiere toe. Matteo Fransen voelt zich daarentegen momenteel als een vis in het water. Hij ziet een loopbaan in de IT wel zitten en vindt het geweldig om met pc’s in de weer te zijn. “Technologie is een hartstikke leuk vak. Je leert op een zelfstandige manier plannen, samenwerken en zelf dingen ontdekken. Die mix is goed. Ik ben de meeste computerprogramma’s best gewend, maar leer iedere opdracht toch weer bij.” Experts Bij deze lesmethode staat ook het leren van elkaar centraal. Wanneer een leerlinge met een vraag over een van de computerprogramma’s naar de docent komt, wordt het antwoord niet op een presenteerblaadje aangeboden. “Wie heeft er hier veel verstand van Excel?”, vraagt Van de Waerdt aan de rest van de klas. Een leerlinge die haar hand opsteekt, krijgt van hem de volgende opdracht: help je klasgenoot door middel van het stellen van vragen op de juiste weg, niet door het geven van het antwoord. “Over een tijdje gaan we werken met zogenaamde ‘experts’. Leerlingen die van een specifiek onderwerp veel afweten, worden aangewezen als vraagbaak. Zo leren de scholieren niet alleen goed samen te werken, maar krijgen ook leerlingen – die misschien wat buiten de groep staan – ook meer aansluiting met de klas. Het is echt een wisselwerking.” Of ‘Dubbelklik’ werkelijk de toekomstige lesmethode wordt, is nog even afwachten. De proef duurt nog twee jaar. De huidige scholieren zijn in ieder geval erg enthousiast, aldus Van de Waerdt. “Als eerste praktijkopdracht mochten zij een folder maken voor een hoveniersbedrijf. Ik heb zelfs enkelen op vrijdagmiddag, vlak voor de herfstvakantie, gewoon achter de computer vandaan moeten trekken en moeten zeggen ‘ga vakantie vieren!’ Dat geeft toch wel aan hoe fanatiek zij er mee bezig zijn”, glimlacht hij. (BvG)
21
Doel 1: Invoeren van het vak technologie, rekening houdend met de ambities Proces We hebben ruim de tijd genomen om technologie in te voeren. Het eerste jaar van het project bestond vooral uit oriëntatie en voorbereidende activiteiten. Zo hebben we verschillende scholen bezocht. We hebben een methode gekozen nadat we alle drie de uitgeverijen hadden uitgenodigd. Als projectgroep concluderen we dat technologie invoeren een intensief proces is. Neem hiervoor de tijd, het gaat om een complex vak met grote kansen. Snel invoeren brengt het risico mee dat er kansen blijven liggen of de invoering mislukt. Lokaal en inrichting In het gebouw moet een geschikte plaats worden gezocht. Technologie vraagt om oppervlakte. Er is ruimte nodig om te presenteren en te vergaderen, ruimte voor computers en werkplekken. In Tholen hebben we nu een ruim, transparant en multi-inzetbaar lokaal beschikbaar voor technologie. Elke locatie moet dit bij invoering van technologie creatief oplossen. Voor de inrichting hebben we verschillende meubelleveranciers ontwerpen laten maken. In een technologielokaal moeten dertig computers staan. Een werkplek kan niet door een Sunray worden aangestuurd. Voor de werkplekken waren twee leveranciers op de markt, ondertussen is dat er nog één. Het kiezen van werkplekken moet zorgvuldig gebeuren. Ook wij hebben ontdekt dat de ene werkplek veel en de andere bijna nooit wordt gebruikt. Dit is vooraf moeilijk in te schatten, omdat het afhankelijk is van de persoonlijke voorkeur van leerlingen en docenten. We hebben ondertussen de aanvraag voor een 3D-printer ingediend om de mech-lab te vervangen, die veel te specialistisch is. In het contract met werkplekkenleverancier WIA hebben we bedongen dat de licentie bij eventuele invoering op de andere locaties ook voor hen geldt, omdat we met één server werken. Scholing De docenten zijn geschoold bij Fontys. Het gaat om een scholing van een jaar, die grotendeels met het startende eerste leerjaar (klas 3) meeloopt. Docenten moeten voor de scholing één dag per week worden uit geroosterd. De scholing levert nog steeds geen bevoegdheid op, maar een certificaat. Examenresultaten Inmiddels heeft één leerjaar examen gedaan in het vak technologie. De individuele resultaten zijn opgenomen in bijlage 9. Het gemiddelde SE-cijfer was 7,32; het gemiddelde CS-cijfer was een 7,15. Alle leerlingen hadden als eindcijfer een 7 of een 8. Systeembeheer Het is erg aan te bevelen dat één systeembeheermedewerker aanspreekpunt voor technologie is. Deze persoon moet goed in staat zijn om de werkplekken draaiend te houden, in samenwerking met leverancier WIA. Bij eventuele invoering op het totale Calvijn College, moeten er zeker met WIA afspraken worden gemaakt over het softwareonderhoud. Dit loopt momenteel niet altijd goed.
22
Doel 2: Creëren van Zeeuwsbrede betrokkenheid en overdracht van kennis over (de invoering van) het vak technologie en vernieuwende didactische werkvormen Klankbordgroep, bezoeken en overige communicatie Bij de invoering van technologie hebben we een klankbordgroep samengesteld bestaande uit vertegenwoordigers van alle vmbo gt-locaties. Deze klankbordgroep heeft het proces gevolgd en meegedacht. De leden zijn op bezoek geweest toen cohort 1 in klas 4 zat. Ze hebben toen ook kennis gemaakt met technologie in klas 2. Daarnaast hebben we individuele bezoeken gehad van het College van Bestuur en geïnteresseerde docenten. In de interne bladen hebben we vorderingen van het project gecommuniceerd. Op de MR hebben we een presentatie gehouden. Als stuurgroep krijgen we de signalen dat er draagvlak is om technologie in te voeren. Al werkend is er een concept voor vmbo gt ontstaan dat volledig past in het plaatje van de Zeeuwse Onderwijs Autoriteit. Als projectgroep willen we onze kennis en ervaringen graag delen met scholen die ons concept willen gebruiken. Dit hoort bij een professionele school.
Doel 3: inzicht verkrijgen in de feitelijke meerwaarde van het vak technologie Door middel van gesprekken en interviews hebben we geprobeerd de meerwaarde van de invoering van technologie vast te leggen. Docenten en leerlingen geven aan dat zij de meerwaarde zien en hoog inschatten. De resultaten van de interviews zijn te vinden in bijlage 6.
23
5. Technologie als concept Bij de invoering van technologie dachten we aan het vervangen van de beroepsgerichte vakken door technologie. Inmiddels is het veel meer geworden. We spreken nu liever niet meer van het invoeren van een vak, maar we vinden dat er een geheel nieuw concept staat. Naast het feit dat de vakken handel en administratie, zorg en welzijn en metalectro verdwenen zijn en technologie op het rooster staat, zijn er de volgende wijzigingen: 1. De begeleiding van de leerling bij de keuze van sector en vervolgopleiding is sterk verbeterd. 2. Leerlingen leren op een andere manier: ze leren zelfstandiger werken, leren omgaan met reflectie, leren plannen, leren verbanden zien. Dat is merkbaar bij andere vakken. 3. Het concept doet een groter beroep op verantwoordelijkheid en zelfstandigheid. Een vormend element is het persoonlijk statuut. 4. Technologie biedt de mogelijkheid om meer betrokkenheid met het bedrijfsleven te creëren. In de praktijk blijkt dat bedrijven het fijn vinden als leerlingen onder begeleiding van een docent opdrachten voor hen uitvoeren. Leerlingen vinden het fijn als zij een ‘echte’ opdracht hebben. Hierdoor komt er meer contact tussen school en leerlingen enerzijds en bedrijven anderzijds. We noemen dit praktijknabij onderwijs. 5. Het mentoraat is anders vormgegeven. De mentor is meer betrokken bij LOB, meer betrokken op het groepsgebeuren in de klas. 6. Er vindt veel meer samenwerking tussen vakken plaats. 7. Het maken van een sectorwerkstuk is geïntegreerd in het vak technologie. 8. De minionderneming is een onderdeel van technologie. 9. De voorbereiding op de havo wordt gedaan binnen technologie. 10. LOB is beter en doorlopend georganiseerd. 11. Het programma is pittig (mavo+), met de mogelijkheid voor maatwerk om minder getalenteerde leerlingen binnen boord te houden. Al deze zaken vullen elkaar aan en versterken elkaar. Het geheel is meer dan de som der delen. Als besloten wordt dat andere locaties technologie ook gaan invoeren, adviseren wij dringend om niet alleen het vak in te voeren, maar het hele concept. Dit vraagt om gedreven docenten die naast het volgen van de opleiding ook ruim de tijd krijgen om zich voor te bereiden op technologie.
24
6. Financiële consequenties invoering technologie Invoering De invoering van het concept technologie heeft het volgende gekost: 09-10 € 1.000,00
10-11 € 1.000,00
Inrichting lokaal: meubels Inrichting lokaal: werkplekken Aanvulling computers Verbouwing lokaal
€ 20.000,00 € 30.000,00
€ 23.000,00
Totaal
€ 85.500,00
Lidmaatschap Platform Technologie
11-12 € 1.000,00
12-13 € 1.000,00
jaarlijks € 1.000,00
€ 1.429,25 € 34.500,00
€ 24.000,00
€ 1000,00
€ 1.000,00
Ontwikkeling en scholing Het ontwikkelen van het concept en de scholing van de docenten hebben het volgende gekost: 09-10 Scholing Ontwikkeluren
2x100 uur
10-11 € 7000 2 x 200 uur 2x100 uur
11-12
12-13
2x100 uur
2x100 uur
Licenties Dubbelklik Jaarlijks moeten licenties voor de modules van Dubbelklik gekocht worden. Voor het cursusjaar 2012-2013 zijn de kosten per leerling als volgt: Klas 2 vmbo: € 20,00 Klas 2 HV € 15,00 Klas 3 € 40,00 Klas 4 € 37,00 Per jaar wordt € 25,00 aan administratiekosten gerekend. Verder zijn er geen kosten (zoals docentenlicenties). Overig Jaarlijks is er een afschrijving van de werkplaatsen en de inrichting en een vakbudget.
25
7. Conclusies en aanbevelingen Conclusies voor de locatie Tholen 1. Technologie is ingevoerd volgens het projectplan. Het is een bovenbouwconcept geworden in plaats van een vak. 2. De ambities en doelen uit het projectplan zijn gehaald. Er is meer bereikt dan in het plan staat. 3. De docenten zijn opgeleid. Naast opleiding is het van belang dat de docent creatief is en denkt in uitdagingen en oplossingen. Binnen technologie liggen veel kansen om beter onderwijs te geven, de docent moet de kansen wel grijpen. 4. Het concept technologie vraagt om specifieke competenties en vaardigheden van de docent. 5. De invoering van het vak technologie heeft geleid tot een nieuw onderwijsconcept in de bovenbouw, namelijk vmbo t+. 6. Het concept technologie sluit goed aan bij het vervolgonderwijs, zowel bij het mbo (Hoornbeeck) als bij de havo. 7. De spreiding van t+-leerlingen over de sectoren in het mbo wijkt niet af van andere locaties van het vmbo en komt overeen met het landelijke beeld. 8. Het aantal leerlingen dat naar de havo gaat, is gegroeid. 9. De didactiek en inrichting van technologie sluiten volgens het mbo beter aan bij het vervolgonderwijs dan de didactiek en inrichting van de beroepsgerichte vakken in de gemengde leerweg. 10. De vaardigheden op gebied van vergaderen, presenteren, samenwerken, reflecteren en ICT (o.a. kennis en vaardigheden Microsoftprogramma’s) zijn door technologie sterk verbeterd. 11. Het concept technologie doet een groter beroep op de talenten van leerlingen. a) Door het maken van een persoonlijk statuut wordt de leerling zich bewust van zijn persoonlijke ontwikkeling. b) Elke leerling volgt 7 vakken. c) Elke leerling volgt technologie. Dit betekent dat elke leerling beter is voorbereid op zijn vervolgopleiding. 12. Binnen technologie zijn LOB, GPO en sectorwerkstuk, mentoraat, tovo en burgerschap geïntegreerd. De ervaring is dat dit goed mogelijk is, een meerwaarde van het concept. 13. Op de locatie Tholen is technologie, ondanks de toegevoegde waarde voor vorming en onderwijs van leerlingen, goedkoper dan de oude situatie. Tot nu toe hebben we 0,7 fte in twee jaar uitgespaard. 14. Technologie heeft de samenwerking tussen de vakken bevorderd. 15. Leerlingen leren ook tijdens de lessen buiten het schoolgebouw. 16. We doen veel gemakkelijker een beroep op de eigen verantwoordelijkheid van de leerling. 17. De projectgroep ziet met dankbaarheid terug op het project. We willen technologie niet meer missen!
26
Aanbevelingen voor de locatie Tholen 1. 2. 3. 4.
Blijf binnen de ambities zoeken naar nieuwe uitdagingen in het vak. Het is nog niet uitontwikkeld. Onderzoek of het wenselijk is een module voor het Groen te ontwikkelen. Zoek naar nieuwe werkplekken die goedkoop en doelgericht zijn. Bijvoorbeeld in de zorg. Overweeg of de huidige projectgroep kan helpen technologie verder het Calvijn College in te voeren.
Conclusie en aanbevelingen voor het hele Calvijn College 1. Technologie voldoet aan de eisen die de Zeeuwse Onderwijs Autoriteit stelt aan de gemengde leerweg, inclusief de doorstroming naar de havo. Als het concept op alle vier de vmbo gt-locaties wordt ingevoerd, voldoet het Calvijn College dus geheel aan deze eisen. 2. Invoeren van technologie is een proces. Het vraagt een andere manier van lesgeven. Dit vraagt om een goede voorbereiding per locatie. 3. Elke locatie heeft zijn specifieke situatie. Dit betekent dat de ervaringen van Tholen met de clusters en de inrichting niet te kopiëren zijn naar andere locatie. Elke locatie zal zelf moeten zoeken naar efficiëntie. Dit kan door vooraf eisen te stellen aan de locaties. 4. Technologie vraagt om ruimte en inrichting. Het is mogelijk om de inrichting gefaseerd te doen. 5. Technologie maakt de aansluiting naar mbo en havo makkelijker te organiseren. Gewenste ontwikkelingen kunnen namelijk in dit vak gerealiseerd worden en alle leerlingen krijgen er dan mee te maken. 6. Goede samenwerken met de collega’s van systeembeheer is belangrijk. Zeer aanbevelenswaardig is dat minimaal één collega meer weet van de werkplekken dan alleen softwarematig.
27
Literatuurlijst
Covey, Zeven Eigenschappen van effectief leiderschap. Wester M. en Kessel N van. In en doorstroomprogramma’s in het vmbo. ITS Radboud Universiteit Nijmegen (ook digitaal te raadplegen).
28
Bijlage 1
Projectplan Technologie locatie Tholen 16 juni 2009
Inhoud 1.
Inleiding ............................................................................................................................ 30
2.
Doelen ............................................................................................................................... 31
3.
Deelresultaten ................................................................................................................... 31
4.
Projectorganisatie .............................................................................................................. 33
5.
Activiteitenplanning .......................................................................................................... 34
6.
Begroting........................................................................................................................... 36
29
Inleiding Binnen het Calvijn College hebben we de achterliggende periode onderzocht of we het vak technologie willen invoeren voor g/t-leerlingen. De conclusie was dat er veel argumenten zijn die vóór het vak pleiten, maar dat het de vraag is of die in de praktijk daadwerkelijk opgaan. Het CvB was dan ook van mening dat een meer evidence-based benadering nodig is. Het heeft de mogelijkheid geboden dat één van de locaties ervaring kan opdoen met het vak. De bedoeling is dat dit gebeurt in een t+ variant, startend per 1 augustus 2010. Per maart 2013 moet duidelijk zijn of het project voldoende meerwaarde heeft opgeleverd. Bij positief antwoord op die vraag zal technologie schoolbreed worden ingevoerd. Op de locatie Tholen hebben we het aanbod van het CvB doorgesproken en besloten het project aan te vragen. De reden daarvoor is dat wij verwachten dat technologie kan bijdragen aan een aantal van onze ambities:
Een goede loopbaanoriëntatie bieden aan onze leerlingen Technologie biedt ze de kans om in het derde leerjaar kennis te maken met de sectoren economie, techniek en zorg & welzijn. De sectorkeuze wordt uitgesteld tot leerjaar 4.
Verbeteren van de aansluiting vmbo-mbo Met technologie kunnen we meer competentiegericht onderwijs geven. Daarnaast geeft het vak de mogelijkheid van probleemgestuurd onderwijs, wat aansluit bij de didactiek van het mbo. Doordat de leerling met meer sectoren kennismaakt, kan hij bovendien beter gefundeerd zijn vervolgopleiding kiezen.
Voorbereiden op zelfstandig en verantwoordelijk functioneren in de maatschappij Technologie geeft veel mogelijkheden voor praktijkleren, activerende didactiek en ontwikkelen van sociale vaardigheden. Leerlingen gaan vooral praktisch en in groepen aan het werk, met projecten, buitenschoolse opdrachten, werkstukken, enz. Het accent ligt op doen en daarop reflecteren. Als reformatorische school willen we hier ook het functioneren als christen bij betrekken.
Bieden van een motiverende leeromgeving Met technologie wordt vernieuwend en contextrijk onderwijs gegeven. De inhoud is afgestemd op het beroepsleven en ‘real life’. We willen nuttig gebruik maken van de ondersteuning door een elektronische leeromgeving. We verwachten dat we binnen technologie ook enige aandacht kunnen geven aan landbouw, wat goed aansluit bij de belevingswereld van een deel van onze leerlingen.
Het imago van de opleiding verbeteren Het werkveld ervaart de gemengde leerweg als een lager niveau dan de theoretische. Daardoor dreigt het gevaar van kleinere kansen voor de g-leerlingen. Met de t+ variant kunnen we daaraan tegemoet komen.
Efficiënt organiseren van een kwalitatief goed onderwijsaanbod Op dit moment bieden we drie sectorale programma’s binnen de gemengde leerweg. Daarnaast is er een kleine groep t-leerlingen. De kleine groepen maken het moeilijk
30
clusteren en zijn kostbaar. Met de t+ variant hebben we een goed alternatief, dat efficiënter te organiseren valt.
Behoud van een goede concurrentiepositie Onze locatie wil niet achterraken op vmbo-scholen in de omgeving die technologie gaan aanbieden.
Wij zijn dan ook blij dat het CvB heeft besloten het project aan onze locatie toe te kennen. In dit projectplan werken we verder uit hoe we dit project willen opzetten en uitvoeren.
Projectdoelen De doelen van het project zijn: 1. invoeren van het vak technologie, rekening houdend met de ambities uit de inleiding; 2. creëren van Zeeuwsbrede betrokkenheid en overdracht van kennis over (de invoering van) het vak technologie en vernieuwende didactische werkvormen; 3. inzicht verkrijgen in de feitelijke meerwaarde van het vak technologie.
Activiteiten en deelresultaten Om deze doelen te bereiken werken we aan de onderstaande concrete deelresultaten: 1. Kennis van de ervaringen van andere scholen Hiervoor bezoeken we 3 vmbo-scholen die al ervaring hebben opgedaan met technologie. Tijdens deze bezoeken zullen we hen bevragen op hun keuzes, successen en valkuilen ten aanzien van de deelresultaten die hieronder worden genoemd. Daarnaast worden de 3 regionale ROC’s bezocht om tips en aandachtspunten te verzamelen met betrekking tot de aansluiting technologie en mbo. 2. Beschikbaarheid van een methode technologie en projecten Er zijn drie uitgevers van methoden technologie en twee leveranciers van werkplekken. We laten deze elk een presentatie verzorgen. Aspecten die meewegen bij de keus zijn in elk geval de aansluiting bij de identiteit van de school, de competenties (kennis, vaardigheden en houding) die we willen aanleren en de aandacht voor de praktische component. We willen een maximum aan practicumopdrachten bieden naast de digitale leeromgeving en simulaties. Gevoed door de presentaties van de leveranciers zullen we een totaaloverzicht opstellen met keuzecriteria en de mate waarin de methoden en projecten daaraan voldoen. Op basis daarvan wordt een voorstel geschreven. De eerste twee jaar zullen we werken met de projecten uit de methode. De invoering vraagt dan al voldoende energie. Daarna zullen we zo mogelijk aandacht geven aan het aanpassen van projecten of het zelf ontwikkelen van projecten, zodat we nog beter kunnen aansluiten bij onze eigen speerpunten, belangstelling van de leerling en de omgeving van de school. 3. Een voor technologie ingericht lokaal Uitgangspunt is dat alle activiteiten voor technologie in één lokaal plaatsvinden. Het lokaal moet over voorzieningen beschikken voor een elektronische leeromgeving. Uitgaand van het aanbieden van technologie in klas 3 en 4, hebben we het lokaal per week 16 uur nodig,
31
met een groepsgrootte van circa 30 leerlingen. De mogelijkheid wordt bezien of een combinatie mogelijk is met het computerlokaal. Wat betreft de werkplekken is het streven de investering beperkt te houden door slechts aan te schaffen wat voor dat jaar echt nodig is en waar zinvol naar goedkopere alternatieven te zoeken dan leveranciers standaard aanbieden. 4. Geschoolde docenten Het vak technologie zal worden gegeven door J. Geluk en J.J. van de Waerdt. Zij zullen hiervoor het certificaat Technologie in GL behalen. Dit is een duale cursus van ongeveer een jaar, die verzorgd wordt door Fontys Hogescholen. In de cursus wordt het hele technologie-traject bestudeerd: de doelstellingen, de gevolgde probleemgestuurde onderwijsvorm, de gebruikte methoden en werkplekken, de projecten, etc. 5. Een aangepaste lessentabel en helderheid over keuzelijnen Techologie zal vanaf augustus 2010 worden aangeboden in klas 3 en vanaf augustus 2011 in klas 3 en 4. De huidige vakken techniek, handel & administratie en verzorging komen dan te vervallen. In klas 3 is technologie verplicht. In klas 4 zijn er twee mogelijkheden: T+ (^theorievakken + technologie),of G. Daarbij zullen we tevens overwegen of we alle keuzelijnen blijven bieden, of deze willen terugbrengen tot de lijnen die noodzakelijk zijn voor de vervolgopleiding. 6. Een pta voor klas 3 en 4 Voor 2010-2011 moet het pta voor klas 3 klaar zijn. Het pta voor klas 4 kan een jaar later worden opgesteld. We zoeken in het pta naar zoveel mogelijk samenhang tussen vakken. In het laatste jaar van het project willen we bezien of vakkenintegratie tot de mogelijkheden behoort. Tegelijk met het pta wordt de wijze van waarderen van de resultaten bezien. Er moet tevens worden nagegaan wat de consequenties zijn van een afwijkend pta binnen de locatie Tholen ten opzichte van de rest van het Calvijn College. 7. Duidelijkheid over de consequenties voor OSB/PSO Het feit dat technologie de sectorkeuze een jaar opschuift, maakt voor de t+ leerlingen de OSB/PSO in klas 2 in feite overbodig. Het sectorwerkstuk zou geïntegreerd kunnen worden binnen technologie. Wijzigingen zijn echter alleen mogelijk in overleg met de andere g/t locaties. In de loop van het project zullen we hier voorstellen voor ontwikkelen. Bij de start gaan we uit van de bestaande OSB/PSO en dus een dubbeling voor de technologieleerlingen. 8. Adequate informatievoorziening over het vak aan ouders en leerlingen Hiervoor zullen we de voorlichting en media gebruiken die regulier worden gebruikt op de locatie. 9. Betrokkenheid van collega’s bij de voortgang van het project We willen collega’s laten weten wat er speelt en ze enthousiast maken voor technologie, maar ze ook graag laten meedenken en een beroep doen op de kennis en inzichten die al in de organisatie aanwezig zijn. Er wordt een Zeeuwsbrede klankbordgroep ingesteld die input levert en reflecteert op onze plannen. Ook zullen we open dagen organiseren voor belangstellende collega’s. Voor het geheel van onze collega’s zullen we periodiek verslag
32
uitbrengen in het personeelsblad van het Calvijn College. Ook via sharepoint stellen we nieuws, foto’s en dergelijke beschikbaar. 10. Een database met kennis over zaken die (het invoeringsproces van) technologie en de gebruikte didactische werkvormen betreffen Gedurende het project zullen we alle stappen in het invoeringstraject en de gemaakte afwegingen beknopt beschrijven. Deze beschrijvingen worden samen met alle plannen, beleidsstukken en andere documenten beschikbaar gesteld via sharepoint, zodat andere locaties daarop later terug kunnen vallen. 11. Een evaluatie van de meerwaarde van technologie Aan het eind van het project moet bepaald worden of het vak technologie voldoende meerwaarde heeft. Het CvB heeft de opdracht gegeven een voorstel voor criteria en normen te ontwikkelen, dat uiterlijk in februari 2010 door het CvB moet worden vastgesteld. De meting van de meerwaarde gebeurt onder ouders, leerlingen, collega’s en vervolgonderwijs. Hiervoor zullen we tegen het eind van het project een meetinstrument ontwikkelen. Tussentijds worden beperktere evaluaties gedaan. De uitkomsten daarvan worden gebruikt om plannen of beleid voor het komende cursusjaar aan te scherpen of bij te stellen. 12. Kennis van en eventueel implementatievoorstellen voor nieuwe ontwikkelingen binnen technologie De voorzitter van het platform technologie geeft aan dat er drie nieuwe ontwikkelingen zijn. Deze nieuwe ontwikkelingen willen we volgen en eventueel invoeren in het curriculum van de school. De eerste is ontwikkeling van technologie voor klas 2, waarbij de projectopzet en de didactiek van het vak gebruikt worden in een aantal pso-achtige lessen in klas 2. Er wordt door het landelijk platform onderzocht of technologie kan worden toegepast in havo 3,de projectgroep zal dit volgen en met de juiste mensen communiceren. Als derde is genoemd dat technologie in de toekomst misschien een theorievak (zoals beeldende vorming) in plaats van een praktijkvak kan worden, ook dit zullen we volgen.
Projectorganisatie Stuurgroep De opdrachtgever/stuurgroep van dit project is het CvB. De stuurgroep is verantwoordelijk voor het vaststellen van het projectplan en de jaarlijkse bijgewerkte versie en voor de besluitvorming over investeringen en beleidsvoorstellen. Projectleider De locatiedirecteur functioneert als projectleider. Hij stuurt de projectgroep aan, die bestaat uit twee docenten. De projectleider legt halfjaarlijks verantwoording over de voortgang af aan de stuurgroep. Projectgroep De projectgroepleden verzorgen het ontwikkelwerk en de lessen technologie. Waar dat nodig is zullen ze een beroep doen op of afstemmen met anderen, zoals de collega’s van de AVOvakken in Tholen, systeembeheerder, facilitair manager, decanen, roostermaker, kwazo, enzovoort.
33
Klankbordgroep Daarnaast is er een Zeeuwsbrede klankbordgroep, met een adviserende/reflecterende rol. In de klankbordgroep nemen deel vrijwilligers van de andere locaties. Voorstellen naar het CvB zullen we voorzien van schriftelijk commentaar van deze groep.
Activiteitenplanning Het project heeft een looptijd van 3 à 4 jaar. Het cursusjaar 2009-2010 wordt gebruikt als een voorbereidingsjaar. Vanaf 2010-2011 wordt technologie aangeboden in klas 3, het jaar daarna volgt klas 4. De globale planning van de activiteiten ziet er als volgt uit: Schooljaar 2008-2009 Nr. 1. 2. 3. 4. 5.
Activiteit Lidmaatschap Platform Technologie Aanvragen map SLO Indienen projectplan en beoordeling door CvB Definitief besluit over uitvoeren project Instellen klankbordgroep
Deadline z.s.m. z.s.m. juni juni juni/juli
Schooljaar 2009-2010, voorbereidingsjaar Nr. 1.
2. 3. 4. 5. 6.
7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18.
Activiteit Presentatie projectplan aan klankbordgroep en collega’s die een directe rol spelen in het project (docenten klas 3 en 4 g/t Tholen, systeembeheer, facilitair manager, decaan, etc.) Inrichten sharepoint Bezoeken van 3 vo-scholen en een mbo-school Presentaties leveranciers methoden en werkplekken Keuze lokaal, tekeningen maken en offertes opvragen Beschrijven competenties en overige eisen aan methode en werkplekken; formuleren voorstel voor de keuze, incl. de projecten voor 2011-2012 (klas 3) Voorstel beoordelingscriteria slagen project Reflectie klankbordgroep op voorstellen Besluitvorming CvB Voorlichting ouders Scholing docenten Voorstel lessentabel en rooster klas 3 Voorstel pta klas 3 in samenhang met andere vakken, incl. voorstel wijze van waarderen Reflectie SLO Reflectie klankbordgroep op voorstellen Besluitvorming CvB Verbouwing/inrichting lokaal Interne communicatie personeelsblad/sharepoint/locatiebezoek
34
Deadline september
september herfstvak. herfstvak. herfstvak. december
december december januari open dag mrt vanaf april april april april april mei mei doorlopend
Schooljaar 2010-2011, start technologie in klas 3 Nr. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13.
Activiteit Lessen technologie in klas 3 Scholing docenten Voorstel positie technologie in klas 4 en keuzelijnen Voorstel projecten voor 2011-2012 (klas 3 en 4) Reflectie klankbordgroep op voorstellen Besluitvorming CvB Voorlichting ouders Evaluatie ervaringen in klas 3 en voortgang project Voorstel aanpassingen n.a.v. evaluatie Voorstel lessentabel en pta klas 4 Reflectie klankbordgroep op voorstellen Besluitvorming CvB Interne communicatie
Deadline doorlopend doorlopend december december december januari maart maart april april april mei doorlopend
Activiteiten 2011-2012
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.
Lessen technologie in klas 3 en 4 Voorstel LOB per aug 2012, in relatie met OSB/PSO, KWT Reflectie op voorstel door klankbordgroep Besluitvorming CvB Voorlichting ouders Evaluatie ervaringen klas 3 en 4 en voortgang project Voorstel aanpassingen n.a.v. evaluatie Reflectie door klankbordgroep Besluitvorming CvB Interne communicatie Oriëntatie op nieuwe ontwikkelingen: technologie in klas 2 en havo 3.
Doorlopend December December Januari Maart Maart April April Mei Doorlopend Doorlopend
Activiteiten 2012-2013 Nr. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
Activiteit Lessen technologie in klas 3 en 4 Ontwikkelen meetinstrument meerwaarde technologie Reflectie door klankbordgroep Besluitvorming CvB Uitvoeren meting Besluitvorming over slagen project Beoordelen van bestaande projecten, ervaring opdoen met aanpassen en zelf ontwikkelen van projecten (scholing SLO) Interne communicatie Nader onderzoek invoering in klas 2 en havo 3. 35
Deadline Doorlopend Oktober Oktober November Februari Maart Mei Doorlopend
Begroting De begroting bestaat uit materiële kosten (methode, inrichting etc.) en uren voor scholing en ontwikkelwerk. Voor het ontwikkelwerk worden de twee deelteamleiders gedurende het project een dubbel lesuur per week uitgeroosterd. De begroting wordt jaarlijks opnieuw vastgesteld.
Lidmaatschap technologie Methode Inrichting lokaal Verbouwing lokaal Scholing Ontwikkeluren SLO
09-10 € 1.000 P.M. € 30.000 P.M.
2x100 uur P.M.
10-11 € 1.000 P.M. € 30.000 € 7000* 2x200 uur 2x100 uur
11-12 € 1.000
12-13 € 1.000
€ 20.000
€ 20.000
2x100 uur
2x100 uur P.M.
* Minus het standaard nascholingsbedrag per persoon uit de nascholingsgelden.
36
Bijlage 2
LOB op de locatie Tholen van het Calvijn College
Inhoudsopgave LOB op de locatie Tholen van het Calvijn College ................................................................................. 37 Inleiding ............................................................................................................................................. 38 Algemeen gedeelte ........................................................................................................................... 38 Uitgangspunten bij LOB ................................................................................................................. 38 Doelen die we willen bereiken met LOB ....................................................................................... 38 Stappenplan LOB ........................................................................................................................... 38 Aanleiding ...................................................................................................................................... 39 Uitwerking ......................................................................................................................................... 39 Leerjaar 1 ........................................................................................................................................... 40 Leerjaar 2 ........................................................................................................................................... 40 Leerjaar 3 en 4 ................................................................................................................................... 40 Bijlage: klas 1 Opdracht 1 .............................................................................................................. 41 Bijlage: klas 1 Opdracht 2 .............................................................................................................. 42 Bijlage: Leerjaar 3 .......................................................................................................................... 43 Klas 4 ................................................................................................................................................. 48 Formulier LOB klas 4 voor het portfolio ........................................................................................ 48 Stage voorbereiding klas 4 ............................................................................................................ 51
37
Inleiding Om een leerling goed te begeleiden in het maken van een keuze in sector en beroep is het goed om dat planmatig te doen. Daarom is dit document opgesteld. Uitgangspunt is dat een leerling er op gewezen wordt dat gaven gebruikt mogen worden. Na de inleiding in dit document volgt een algemeen gedeelte, waarna we in chronologische volgorde de opbouw hebben bepaald.
Algemeen gedeelte Uitgangspunten bij LOB 1. We hebben allen de verantwoordelijkheid om onze gaven te gebruiken. Dat geldt zowel voor de leerling als voor de personeelsleden. Als personeelsleden dienen we te bedenken dat het een voorrecht is dat we de leerlingen hierin mogen begeleiden, maar ook dat dat geldt als een verantwoordelijkheid. 2. LOB dient een doorlopende leerlijn te zijn. Er dient verband te zijn en een logische opbouw in het bewustmaken van de leerling. 3. Voor een goed LOB moeten school en ouders goed samenwerken. 4. Ervaring is voor mensen (en in het bijzonder voor jongeren) heel belangrijk. Daarbij dient wel bedacht te worden dat door het opschrijven van ervaringen en nog meer door het praten over ervaringen de ervaring beter beklijft (of moderner gezegd: tussen de oren blijft hangen). 5. LOB is de verantwoordelijkheid van alle personeelsleden. We vervullen bijvoorbeeld allemaal een voorbeeldfunctie. Doelen die we willen bereiken met LOB De volgende doelen streven we na met een goed LOB: Het tot ontwikkeling brengen van de gaven die de leerlingen ontvangen hebben van hun Schepper Het stimuleren van de eigen verantwoordelijkheid van de leerling bij de sector – en studiekeuze Het bereiken van een actieve houding van leerling ten aanzien van de sector- en studiekeuze Het vroegtijdig schoolverlaten zo veel mogelijk voorkomen Het zo laag mogelijk houden van de switches tussen sectoren en studies (ook op het mbo) Het ontwikkelen van loopbaancompetenties Het behalen van bovenstaande doelen zal leiden tot: Meer werkplezier voor de leerling (en later als werknemer) Minder maatschappelijke kosten Stappenplan LOB September 2012 We hebben we een voorlopig plan. Het plan zoals dat nu voor u ligt is in principe klaar voor klas 1 t/m 4.
38
In de loop van het cursusjaar 2012-2013 Januari 2013: We willen dit cursusjaar de rest van het personeel informeren over wat er gebeurt bij LOB en bij hen draagkracht kweken, zodat het plan breed gedragen wordt binnen de school (locatie). Februari 2013: Eventuele suggesties vanuit het personeel worden in het plan verwerkt. Mei 2013: de LOB-coördinatoren evalueren de uitvoering van het plan en stellen het plan bij voor het komende cursusjaar Juli 2013: voorlopig plan voor cursusjaar 2013-2014 is klaar Juli 2013: voorlopig plan voor cursusjaar 2013-2014 wordt besproken in lmt. Juli 2013: plan voor het cursusjaar 2013-2014 is af. Aanleiding Als Locatie management team hebben we de behoefte gevoeld om nadrukkelijker met LOB bezig te zijn. We willen komen tot een geïntegreerde aanpak, met een doorlopende leerlijn vanaf de basisschool tot aan het vervolgonderwijs rekening houdend met de genoemde uitgangspunten en doelen. Uitwerking Om dat doel te verwezenlijken zijn er twee LOB-coördinatoren aangesteld. Zij hebben de taak het goede wat er in de school is te behouden (en eventueel te verbeteren) en er nieuwe zaken aan toe te voegen. Er is ook besloten om aan elke leerling een portfolio te geven. Voorlopig hebben we er voor gekozen om dat een papieren portfolio te doen zijn, omdat we denken dat dat toch makkelijker werkt. De bedoeling is dat de leerling belangrijk papieren waar de leerling trots op kan zijn bewaart. Dat kan er mede voor zorgen dat de begeleiding van de leerling op het gebied van LOB geen losse stukjes worden, maar dat het allemaal een geïntegreerd geheel wordt. Door de invoering van het vak technologie is er een enorme impuls gegeven aan de LOB. De methode besteedt veel aandacht aan LOB. Daarnaast zorgt de begeleiding door de decanen voor een goede informatievoorziening. Zelfstandigheid van de leerling staat bij ons op de locatie hoog in het vaandel. Dat kunnen we dan ook in het LOB terug zien. We hebben een aantal formulieren samengesteld voor klas 3 en 4, waarbij ze gedwongen worden om na te denken over de keuze van hun stage-adres, de sector, de vervolgopleiding en hun beroep.
39
Leerjaar 1 In de tweede helft van het eerste leerjaar voert de leerling twee opdrachten uit (zie bijlagen). Deze worden door de mentor uitgereikt, de leerling wordt bij het maken door de mentor begeleid en de uitwerking wordt door de mentor met elke leerling besproken. De opdrachten komen in het portfolio van de leerling en worden daarin bewaard, ook na afloop van het cursusjaar. Deze opdrachten zijn vooral gericht op zelfexploratie. Portfolio: 2 uitwerkingen van opdrachten die bewaard worden tot eind klas 4.
Leerjaar 2 Bij het Vak Technologie krijgt de leerling 1 uur per week les in het vak technologie. Daarin zetten ze als groep van drie leerlingen een eigen bedrijf op. Hierin leren ze veel van wat er bij en bedrijf starten komt kijken. Portfolio: de uitwerking van de opstart van het bedrijf.
Leerjaar 3 en 4 Het vak Technologie (en in het bijzonder de gebruikte methode Dubbelklik) geeft veel mogelijkheid tot het aandacht schenken voor LOB. De leerling doet veel ervaring op in het uitwerken van opdrachten, samenwerken, presenteren, zelfreflectie, zelfstandig leren werken, enzovoort. Allemaal aspecten die van groot belang zijn bij een goede keuze voor sector, vervolgopleiding en beroep. Daarbij wordt door onze locatie het vak zoveel mogelijk praktijknabij gegeven, met opdrachten bij bedrijven, snuffelstages, presentaties van bedrijven op school, enzovoort. Als middel Portfolio: alle uitwerkingen en beoordelingen waar de leerling trots op is. Minimaal: Uitslag beroepskeuzetest 1 uitwerking gemaakt in Publisher De ingevulde formulieren (zie bijlagen) stageverslag
40
Bijlage: klas 1 Opdracht 1 Opdracht wordt uitgedeeld door de mentor Mentor deelt de opdracht uit. Licht de opdracht toe, begeleidt bij het maken en bespreekt de uitwerking. Waarbij het gaat om positief stimuleren. Voorbereiding: 1. Zorgen voor A3-papier 2. De mentor heeft een voorbeeld.
Opdracht 1: Maak een collega van A3-formaat waar op je met plaatjes en toelichtende tekst aangeeft wat jij later voor werk wilt gaan doen. Zet er ook bij welke opleidingen je daarvoor moet volgen. Als je al heel goed weet wat je later wilt worden zet je er een tweede mogelijkheid bij. Bewaar je collage in je Portfolio.
41
Bijlage: klas 1 Opdracht 2 Uit te delen door de mentor.
Opdracht 2: Vraag aan 2 personen die jou goed kennen om de vragenlijst over jou in te vullen. Denk bijvoorbeeld aan de volgende personen: pa, ma, opa, oma, oom, tante, grote broer of zus. Maar het hoeft geen familie te zijn, als je een buurman of buurvrouw hebt die jou goed kent mag die het ook invullen. Vragenlijst Deze vragenlijst gaat over: ………………………………………………… Ik ben : ………………………………………………… Ik ben de …………………………………….. van hem/haar. Ik vind hem / haar heel goed in het ………………………………………………………………………………….. Dat weet ik omdat hij/ zij …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ik vind hem / haar heel goed in het ………………………………………………………………………………….. Dat weet ik omdat hij/ zij …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ik vind hem / haar heel goed in het ………………………………………………………………………………….. Dat weet ik omdat hij/ zij …………………………………………………………………………………………………… …………………………………………………………………………………………………………………………………………… Ik vind hem / haar heel goed in het ………………………………………………………………………………….. Dat weet ik omdat hij/ zij …………………………………………………………………………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………………………………………
42
Bijlage: Leerjaar 3 Klas 3 Formulier LOB Naam: ………………………………………………………………….
Klas: ……….
Naam decaan: ........................................................ Naam Mentor: ....................................................... Naam technologiedocent: .................................................. ΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞ Bewaar dit document in je portfolio (en evt. ook digitaal). Zowel je decaan, als de mentor en de docent Technologie kunnen er naar vragen.
Ik volg nu in klas 3 het vak Technologie en ik moet een keuze gaan maken tussen de sectoren. Wat wil ik graag worden: Keuze 1: ...……………………………………………………………………………. Welke vervolgopleiding hoort daar bij? ……………………………………………………………………………. Welke sector past daar het beste bij? …………………………………………………………
Keuze 2: ...……………………………………………………………………………. Welke vervolgopleiding hoort daar bij? ……………………………………………………………………………. Welke sector past daar het beste bij? ………………………………………………………… Eventueel: Keuze 3: ...……………………………………………………………………………. Welke vervolgopleiding hoort daar bij? ……………………………………………………………………………. Welke sector past daar het beste bij? …………………………………………………………
43
Vragenformulier vóór het bezoek aan voorlichtingsavond(en) Ik ga met de volgende vragen naar de voorlichtingsavond(en): 1. .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................... 2. ............................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................... 3. .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................... De volgende voorlichtingsavond(en) wil ik graag bezoeken .......................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... Na het bezoek van de voorlichtingsavond(en) De volgende voorlichtingsavond(en) heb ik bezocht .......................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... Welke antwoorden heb ik gevonden op de vragen die ik vooraf had? 1. .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................... 2. ............................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................... 3. .............................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................
44
Op welke vragen heb ik nog geen antwoord? 1. .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................... 2. ............................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................... 3. .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................... Waar ga ik de antwoorden zoeken? (bijv. internet, decaan) ................................................................................................... De informatie die ik zocht heb ik gevonden:
.......................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... Afsluiting De sectorkeuze moet ik doorgeven aan de decaan vóór .......... Nu ik alle informatie verzameld heb moet ik 1 keuze maken: Ik kies voor
Beroep: ............................................................. Vervolgopleiding: ............................................. En daarom als sector: .......................................
45
Klas 3 Stage formulier voorbereiding Naam: Klas: Waar ben ik goed in? Wat vind ik leuk werk? Welke ervaring heb ik al? (denk aan: werk door de weeks, zaterdag baantje, vakantiewerk, werk thuis)
Welke vervolgopleiding wil ik gaan volgen? (mbo, Hoornbeeck, ROC, havo)
Welk type bedrijf ga ik voor mijn stage zoeken?
Afspraken leerling en docent: ………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………… Handtekening leerling:
handtekening docent:
46
Klas 3 gegevens stage-adres Naam : Klas: Gaat stage lopen bij bedrijf / instelling: Naam: Adres Postcode en woonplaats: Mijn begeleider op het bedrijf / instelling wordt: Kennismakingsgesprek gehad op: (datum): De datums dat ik stage loop: De tijden dat ik stage loop:
47
Klas 4 Formulier LOB klas 4 voor het portfolio Naam: ………………………………………………………………….
Klas: ……….
Naam decaan: ........................................................ Naam Mentor: ....................................................... Naam Technologiedocent: .................................................. ΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞΞ Bewaar dit document in digitaal of in folio (op papier). Zowel je decaan, als de mentor en de docent Technologie kunnen er naar vragen.
Ik volg nu in klas 4 het vak Technologie, ik heb al een sector gekozen en nu gaat het om mijn vervolgopleiding. De sector die ik gekozen heb is: ........................................................ Wat wil ik graag worden: Keuze 1: ...……………………………………………………………………………. Welke vervolgopleiding hoort daar bij? ……………………………………………………………………………. Kan ik met mijn opleiding daar terecht? ...............................................................................
Keuze 2: ...……………………………………………………………………………. Welke vervolgopleiding hoort daar bij? ……………………………………………………………………………. Welke sector past daar het beste bij? …………………………………………………………
48
Vragenformulier vóór het bezoek aan voorlichtingsavond(en) Ik ga met de volgende vragen naar de voorlichtingsavond(en): 1. .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................... 2. ............................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................... 3. .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................... De volgende voorlichtingsavond(en) wil ik graag bezoeken .......................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... Na het bezoek van de voorlichtingsavond(en) De volgende voorlichtingsavond(en) heb ik bezocht .......................................................................................................................................................... ...........................................................................................................................................................
Welke antwoorden heb ik gevonden op de vragen die ik vooraf had? 1. .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................... 2. ............................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................... 3. .............................................................................................................................................. ...........................................................................................................................................................
49
Op welke vragen heb ik nog geen antwoord? 1. .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................... 2. ............................................................................................................................................ ........................................................................................................................................................... 3. .............................................................................................................................................. ........................................................................................................................................................... Waar ga ik de antwoorden zoeken? (bijv. internet, decaan) ................................................................................................... De informatie die ik zocht heb ik gevonden:
.......................................................................................................................................................... ........................................................................................................................................................... Afsluiting Ik moet me aanmelden bij de vervolgopleiding vóór: ..........................
Nu ik alle informatie verzameld heb moet ik 1 keuze maken: Ik kies voor
Beroep: ............................................................. Vervolgopleiding: ............................................. Niveau: .....................
50
Stage voorbereiding klas 4 Naam: Klas: Waar ben ik goed in? Wat vind ik leuk werk? Welke ervaring heb ik al? (denk aan: werk door de weeks, zaterdag baantje, vakantiewerk, werk thuis)
Bij welk bedrijf / welke instelling liep ik vorig jaar stage? Op welke afdeling(en) liep ik stage? Wat heb ik daar gedaan? Wat is het onderwerp van mijn sectorwerkstuk Neem ik deel in een minionderneming? Ja / nee. Zo ja, welke functie wil ik daar doen? Welke vervolgopleiding wil ik gaan volgen? (mbo, Hoornbeeck, ROC, havo) (leerlingen die naar havo willen kunnen een meeloopdag op de havo laten gelden als stage) Welk type bedrijf ga ik voor mijn stage zoeken?
Afspraken leerling en docent: ………………………………………………………………………………………………………………………………. ……………………………………………………………………………………………………………………………… Handtekening leerling:
handtekening docent:
51
Klas 4 gegevens stage-adres Naam : Klas: Gaat stage lopen bij bedrijf / instelling: Naam: Adres Postcode en woonplaats: Mijn begeleider op het bedrijf / instelling wordt: Kennismakingsgesprek gehad op: (datum): De datums dat ik stage loop: De tijden dat ik stage loop:
52
Bijlage 3
Verantwoording methodekeus Omdat we als locatie starten met het geven van het vak Technologie, is het voor ons van groot belang dat we de goede keuze maken. Daarbij komt nog dat we een pilot draaien als locatie. Daarom was het voor ons van extra belang om de keuze heel serieus te overwegen en onze bevindingen vast te leggen. We hebben daarom verschillende scholen met Technologie bezocht en gevraagd naar hun ervaringen met de door hen gebruikte methode. Daarnaast zijn vertegenwoordigers van de drie methodes op school geweest om hun methode te presenteren. Vooraf waren er criteria gesteld waaraan ons inziens een goede methode moest voldoen. Gedurende het proces hebben we onze beoordeling van de criteria per methode ingevuld en zijn we gekomen tot een overzicht. Dat overzicht is opgenomen in bijlage 1. Op basis van het ingevulde schema hebben we gekozen voor de methode Dubbelklik. Ook Dubbelklik zal zijn nadelen hebben, maar voorlopig vinden we die methode wel het beste. Johan van de Waerdt Tholen, april 2010
53
Technologie Methodekeus Nr. 1
Kenmerken Identiteit
2
Competenties
3
Structuur docent
4
Structuur leerling
5
Structuur leerstof
6
Prijs
7
Systeemeisen
8
9
Dubbelklik Nog geen negatief identiteitsgevoelige dingen kunnen ontdekken. Als we ervoor kiezen willen we hem wel nader bestuderen op dit onderdeel. Goed. Voldoende aandacht voor de competenties die we de leerlingen willen aanleren. Zelfreflectie is mogelijk en reflectie door medeleerlingen en docenten. Heel helder. Tot in de details is alles voorbereid. Roulatie binnen de werkplekken is geïntegreerd binnen de thema’s. De geschreven werkkaarten doen geen afbreuk in de structuur van de module. Eenvoudig en eenduidig zonder dat het saai is. Overal komt hetzelfde terug en kan naar informatie worden doorgelinkt. Heel sterk. Alle sectoren komen aan de orde, hieronder vallen alle vakken en werkvormen. € 45,- per leerling per jaar voor 6 modules. € 40,- per leerling per jaar voor 4 modules.
Laag. Computer en internet nodig. Er is weinig opslag capaciteit nodig. Systeemgevoeligheid Als de ene site niet werkt kun je altijd op de schaduwsite werken. Wanneer het systeem niet werkt kun je verder met een dvd.
Diversiteit sectoren
Goed
54
Link2 Het ligt gevoeliger dan bij Dubbelklik. (meer recreatief)
Aan de slag Geen opmerkingen
Zit er voldoende in en is goed in de methode verwerkt. (sterker dan bij Dubbelklik)
Enigszins aanwezig, zitten in de procesbeoordeling.
Te compleet waardoor het niet meer overzichtelijk wordt.
Docent moet zelf veel ontwikkelen en moet behoorlijk gemotiveerd zijn.
Verwarrend en erg uitgebreid. (leerlingen kunnen doordat het te uitgebreid is het overzicht kwijtraken) Geen duidelijke structuur. Het is een beetje gekunsteld en de leerlingen werken los van elkaar. € 13,- per module.( Klas 3 → € 81,- en klas 4 → € 64, € 75,- euro per docent € 590,- introductiecursus (2 daags). 16 KB per leerling, internet Explorer 2007. Proxi wordt niet ondersteund. Veel storingen vorig jaar maar dat is nu voorbij. Als reserve is er een soort lightversie maar daar kun je alleen lezen, anders een papierenversie die af te drukken is vanaf een cd-rom. Komt goed aan bod en erg gevarieerd. -Ziekenhuis vinden veel
Matig. Vraagt veel eigen initiatief van leerlingen.
Matig. Geen Elo
€ 42,00 per leerling per jaar, + administratie kosten.
HTML omgeving.
Gevoelig, geen schaduwversie.
Redelijk, erg gericht op verzorging. Veel van hetzelfde.
10
leerlingen leuk. -Kapsalon vindt maar een klein gedeelte interessant. -Zorgopleiding in de regio is een sterk punt. Moeilijk te zeggen. Veel van hetzelfde.
Diversiteit opdrachten Uitdagend voor jongeren
Goed
12
Zelfstandig werken
Zit er helemaal in. Een leerling kan altijd door.
13
Buitenschools leren
Elke module heeft dit.
14 15
Flexibiliteit Leerlijn
16
Sector en beroepsoriëntatie
Eigen inbreng is inpasbaar. Dubbelklik is bezig met een leerlijn voor klas 2. Voor het mbo is dit niet bekend. Goed, ze hebben regelmatig opdrachten waarin naar voren komt of ze dit zelf zouden willen. Wanneer voor Dubbelklik gekozen wordt, zal hier nader onderzoek naar komen.
17
Overig
11
Bijzonder. Geeft een goede aansluiting op de belevingswereld van jongeren. Elk bedrijf wordt gestuurd door een persoon.
55
-Bij andere methode ligt de diversiteit verder uit elkaar. -Bij Link2 ligt dit meer bij elkaar. -De structuur is erg dwingend. -Altijd komt de reflectie terug. -Filmmateriaal is bij Dubbelklik van betere kwaliteit. Heel goed. Althans voor een leerling die de opdracht begrijpt. Zit er niet in. Zit er niet in. Is heel helder. Havo-3, PSO en technologie voor klas 2 wordt overwogen. -Niet sterk. - Er zijn wel werkplekopdrachten aanwezig. -Het effect in mbo is nog niet gemeten, dit is jammer! Vanuit de theorie geschreven.
Nee, lelijke lay-out en lettertype. Ingescande werkbladen.
Veel hulp nodig.
Is mogelijk, niet ontwikkeld. Weinig, kost veel werk. mbo goede aansluiting.
Niet gevonden
Advies: neem alle werkplekken.
Bijlage 4
Opdracht GPO klas 3 Aantal te besteden uur: 10 uur binnen de technologielessen inclusief de presentatie 10 uur in eigen tijd. Onderzoek leerlijnen / opleidingen/arbeidsmarkt / vrijwilligerswerk Start het onderzoek binnen de sector van jouw belangstelling. Waar je volgend jaar voor zal kiezen. Minimaal met 2 personen en maximaal met 4 personen. Onderdelen uit het onderzoek: Opstellen van een hoofdvraag Opstellen van deelvragen; minimaal 2 deelvragen per leerling. Relatie studie – arbeidsmarkt Verschillende studierichtingen met daarbij horende: - Vakken - Persoonlijke vaardigheden - Jouw eigen mogelijkheden - Sterke / zwakke kanten Arbeidsmarkt en ontwikkelingen binnen de sector - De afgelopen 5 jaar - Toekomstverwachting met goede motivatie - Veranderingen - De plaats waar jij straks graag zou willen werken met motivatie Jouw eigen ondernomen acties - Bezoeken van voorlichtingen of open dagen mbo/havo - Informatie van je snuffelstage - Wat je wilde weten - Wat je te weten kwam - Welke vragen je nog hebt Relatie arbeidsmarkt / vrijwilligerswerk - Noodzaak of niet - Afhankelijk van genoten opleiding - Jouw eigen toekomstperspectief Relatie – jouw identiteit en de arbeidsmark met jouw belangstelling Er worden positieve en negatieve aanbevelingen gedaan Een goede samenvatting. Slotconclusie met antwoord op de hoofdvraag
Beoordelingsmodel Grote Praktische Opdracht Technologie
Max score
Planning ; Opstellen van een goede realistische planning. Bijstellen van de planning Werkafspraken: Verdeling werk Wie dat wat / wanneer Logboek Deelname Werkoverleg Opstellen van een hoofdvraag Opstellen van minimaal 4 deelvragen
5
5
10
Totaal aantal punten
20
Paraaf docent:
Datum:
57
beoordeli ng docent
Voorbereiding
zelfbeoor deling
Groepsopdracht: Minimaal 2 personen, maximaal 4 personen.
Lay-out: Titel Inhoudsopgave/paginanummering Auteurs Inleiding; het waarom van je onderwerp Logische opbouw Bronvermelding
10
Niveau / kwaliteit van het werkstuk: In begrijpelijke taal geschreven Juiste beantwoording van de deelvragen Eigen menig met beschrijving van voor- en nadelen Identiteitsaspect Overeenkomende illustraties / foto’s Conclusie en beantwoording van de hoofdvraag Eigen aanbevelingen; wat kan wel, wat kan niet
40
Totaal aantal punten
50
Paraaf docent:
Datum:
58
beoordeling docent
Schriftelijk
Zelfbeoordeling
Max score
Uitwerking /product
Inhoud PowerPoint Inleiding Elke deelnemer heeft een goed verhaal met een eigen mening over minimaal 1 deelvraag Ieder heeft een mening over de identiteit Er worden positieve en negatieve aanbevelingen gedaan Er zit een duidelijke lijn in het totale verhaal Er wordt een samenvatting gegeven Slotconclusie geeft antwoord op hoofdvraag Luisteraars worden bedankt Lay-out PowerPoint In dia’s staan geen zinnen, maar steekwoorden Alle dia’s zelfde achtergrond Tekst is goed leesbaar Afbeeldingen/foto’s zijn goed gekozen, zinvol Opbouw is overzichtelijk Presentatie Er wordt duidelijk en rustig gesproken Spreker neemt een goede presentatiehouding aan Er wordt een eigen verhaal verteld en niet opgelezen Sprekers kijken luisteraars aan Het verhaal wordt enthousiast gebracht Er is een goede taakverdeling
10
Totaal aantal punten Totaal aantal punten voorbereiding Totaal aantal punten Product Totaal aantal punten Presentatie
30
:
10
10
Cijfer: aantal punten/10 Paraaf docent:
Opmerkingen:
Datum
59
beoordeling docent
Max score
zelfbeoordeli ng
Presentatie
Bijlage 5
Module Voorbereiding op havo
Module geschreven voor de Technologielessen op de locatie Tholen van het Calvijn College
60
Inhoud Inleiding ............................................................................................................................................. 62 Taak 1 Voorlichting volgen op de locatie Tholen...................................................................... 63 Taak 2 Vakinhoudelijke voorbereiding .............................................................................................. 66 Taak 3 Eindtest .................................................................................................................................. 67 Te bewaren bestanden ...................................................................................................................... 68
61
Inleiding Binnen de lessen Technologie krijg je in klas 4 de mogelijkheid om je voor te bereiden op je overstap naar de havo.
Hoe gaat het in zijn werk? (de module in het kort) Om je goed voor te bereiden op de overgang naar de havo krijg je voorlichting op de locatie Tholen, ga je naar een voorlichtingsbijeenkomst op de havo in Goes, maak je testen, loop je een dag mee op de locatie Goes, heb je een intakegesprek en gaje de lesstof die je nodig hebt om een goede aansluiting te hebben tijdens de Technologielessen je eigen maken. Deze module is een goede handleiding om dat allemaal goed te laten verlopen. Succes!
62
Taak 1 Voorlichting volgen op de locatie Tholen
Taak 1.1 Map maken Maak een map aan waarin je je bestanden kunt bewaren. Noem de map “Portfolio havo” Taak 1.2 Voorlichting Op de locatie wordt door de decaan voorlichting gegeven over de overstap naar de havo. Je bent verplicht dit te volgen. Maak een samenvatting van hetgeen je gehoord hebt. Doe dat verslag (minimaal 200 woorden) in je portfolio. - Wat is je motivatie om havo te gaan doen - Welke zaken waren nieuw voor jou in de presentatie - Wat sprak je aan en waarom - Waar zou je tegen op zien - Schrijf ook minimaal 5 (leer)vragen op. Taak 1.3 Voorlichtingsavond Bezoek de voorlichtingsavond in Goes en schrijf hierover een verslag. Doe het verslag van minstens 300 woorden in je portfolio voor 25 januari 2013. - Welk beeld heb je van de havo-opleiding gekregen na de voorlichting - Welke verschillen zijn je opgevallen tussen vmbo en havo; noem er minimaal 3 - welke nieuwe zaken/onderdelen na de voorlichting trekken jou om naar de havo te gaan - Op welke vragen heb je antwoord gekregen - Welke vragen heb je nog moeten stellen - Er zijn beslist nieuwe vragen bij je opgekomen. Beschrijf minimaal 3 leervragen Taak 1.4 Reflectie op adviezen docenten De docenten waar je les van hebt geven een advies over de haalbaarheid van jouw overstap naar de havo (de zogenoemde kruisjeslijst). Schrijf een reflectie op de adviezen van de docenten van minimaal 300 woorden. Doe dat voor 30 januari 2013 in je portfolio. Neem de volgende vragen me in je reflectie: 1. Wat vind je van de adviezen? 2. Herken je jezelf erin? Waarin herken je je zelf en waarin juist niet 3. Welke vragen komen er bij je op als je de adviezen leest?
63
Taak 1.5 Zelftesten Je gaat nu de SLO-zelftesten maken. Dit zijn zelftesten over vaardigheden en leerkwaliteiten. De decaan bespreekt dit samen met jou. Jij maakt daar een verslag (100 woorden) van en doe dit in je portfolio vóór 8 februari 2013. -
Neem de uitslagen van de testen op in je verslag. Score Zelftest Vaardigheden Benoem de 5 meest sterke vaardigheden en beschrijf of je dit bij je zelf herkant. Benoem de voor jou meest belangrijke vaardigheden waar je -1 of lager scoort Beschrijf wat je gaat doen om hierin verandering te brengen: Hoe, wat, waarom. Score leerkwaliteit Op welke onderdelen scoor je minimaal? Klopt dit met je eigen ervaring; motiveer dit. Beschrijf hoe je deze onderdelen zou kunnen verbeteren. Beschrijf ook wat en of wie je daarvoor nodig zou hebben. Op welke onderdelen scoor je 50 tot 100% Klopt dit met je eigen ervaring; motiveer dit. Neem in je verslag ook op de samenvatting van het gesprek met je decaan wat je hebt gehad over deze testen. Wat waren zijn adviezen.
Taak 1.6 Meeloopdag 1. Neem contact op met dhr. Maarsman (
[email protected]) om een dag op de havo van de locatie Goes mee te lopen. 2. Maak deze afspraak vóór 8 februari 2013. Zorg dat je vóór 15 februari 2013 de meeloopdag hebt. 3. Meld bij dhr. J. Geluk de datum van je meeloopdag. 4. Maak van de meeloopdag een verslag (300 woorden). Lever dat vóór 15 maart 2013 in. - Welk beeld heb je van de havo-opleiding gekregen na de meeloopdag - Welke verschillen zijn je opgevallen tussen vmbo en havo; noem er minimaal 3 zijn dit andere dingen dan na de voorlichtingsavond. - welke nieuwe zaken/onderdelen na de meeloopdag trekken jou om naar de havo te gaan - Op welke vragen heb je antwoord gekregen - Welke vragen heb je nog moeten stellen - Er zijn beslist nieuwe vragen bij je opgekomen. Beschrijf minimaal 3 leervragen
64
Taak 1.7 Motivatiebrief Op de voorlichtingsavond heb je gehoord hoe je een motivatiebrief moet maken. Schrijf deze motivatiebrief voor aanmelding havo. Betrek hierbij persoonlijk statuut, dat je aan het begin van het cursusjaar hebt geschreven. Lever je motivatiebrief in vóór 15 maart 2013. -
Lees al je eigen verslagen nog eens door
-
Betrek in deze motivatiebrief ook je persoonlijk statuut
-
Beschrijf in je motivatiebrief waarom jij kiest voor de havo-opleiding.
-
Beschrijf je sterke kanten. Dit moet gaan over vakken en cijfers, maar ook over vaardigheden.
-
Beschrijf je minder sterke kanten. Dit moet gaan over vakken en cijfers, maar ook over vaardigheden.
-
Geef aan op welke manier je minder sterke kanten gaat verbeteren en wat je daarbij nodig denkt te hebben.
-
Past jou werkhouding bij een havo-opleiding.
-
Maak va je hele traject een goede PowerPoint en presenteer die aan de Havo-groep
Taak 1.8 Inleveren portfolio Lever het complete portfolio digitaal in bij je decaan vóór 15 maart 2013. Taak 1.9 Intakegesprek Je voert een intakegesprek met de decaan van de havo op de locatie Goes. Dit gesprek zal plaats vinden op 22 of 23 maart 2013 Je krijgt daarvan een verslag thuis.
65
Taak 2 Vakinhoudelijke voorbereiding Taak 2.1 Planning Als je toegelaten bent op de havo, ga je je voorbereiden op de lesstof. Tijdens de lessen Technologie krijg je tijd om je voor te bereiden op de lessen van de havo.
Zorg eerst dat je weet wat je nog moet doorwerken.
Schat in hoeveel uren dat kost.
Deel in overleg met je Technologiedocent je tijd in, maak een planning per week.
Taak 2.2 Uitvoering Voer de planning uit. Vul steeds een logboek in. Taak 2.3 Reflectie op de vakinhoudelijke voorbereiding
Leg je planning naast de logboeken.
Is je planning uitgekomen, waar liep het anders?
66
Taak 3 Eindtest Taak 3.1 Toets wiskunde Op de locatie Goes maak je een toets voor wiskunde om te zien in hoeverre je de stof beheerst. Deze toets zal in juni 2013 afgenomen worden.
Succes!
67
Te bewaren bestanden
Bewaar de onderstaande bestanden. Let ook op de juiste bestandsnaam! Taak
Inleveren
Bestandsnaam
datum
1.2
Samenvatting van de voorlichting
Samenv voorl [jouw naam]
16 01 2013
1.3
Verslag voorlichtingsavond Goes
Versl voorl avond [jouw naam]
23 01 2013
1.4
Reflectie op adviezen docenten
Refl adviezen [jouw naam]
30 01 2013
1.5
Zelftesten
Versl zelftest [jouw naam]
06 02 2013
1.6
Meeloopdag
Meeloopdag [jouw naam]
14 03 2013
1.7
Motivatiebrief
Mot.brief [jouw naam]
14 03 2013
2.3
Reflectie vakinhoudelijke voorbereiding
Refl vakinh [jouw naam]
68
01 06 2013
Bijlage 6
Diepte-interview Met 10 oud-leerlingen 1. Welke opleiding doe je nu en op welke school? Heb je het idee dat je de juiste opleiding hebt gekozen? Opleiding Directie-secretaresse/management assistente Tandartsassistente havo (2x) Verzorgende Verpleegkundige SAW Onderwijsassistent
School Juiste opleiding Hoornbeeck Goes Scheepvaart en transport College Scalda Goes Calvijn College Goes Hoornbeeck Goes Hoornbeeck Goes Hoornbeeck Goes Visserijschool Hoornbeeck Goes
2. Wat is voor jou de meerwaarde van het vak technologie? Betere ICT-vaardigheden (5x) Niet te zeggen op dit moment Veel dingen wist ik al Presenteren (3x) Samenwerken (3x) Breed georiënteerd Het leren omgaan met studieprogramma’s Het secretaresse zijn bij de mini-onderneming (i.v.m. opleiding secretaresse)
3. Welke leuke kanten heeft technologie voor jou? Plannen Organiseren Zelfstandig werken (3x) Veel variatie (verschillende opdrachten) (2x) Veel achter de computer Samenwerken (2x) Praktische opdrachten Gezelligheid (2x)
4. Wat heb je allemaal geleerd bij het vak Technologie? ICT-vaardigheden (6x) 69
ja ja ja ja ja ja ja ja ja
Vergaderen (3x) Presenteren (4x) Samenwerken (6x) Notuleren Mini-onderneming Geldzaken
5. Was het uitdagend? Ja (8x) Nee (2x)
6. Geef aan in welke vaardigheden jij sterker bent dan de leerlingen die geen technologie hebben gehad. Beter samenwerken (6x) Presenteren (3x) ICT-vaardigheden (6x) Het maakt je communicatief en sociaal vaardig Publisher (2x) Zelfstandig werken
7. Heb je het idee dat diegene die technologie hebben gehad beter voorbereid zijn op het mbo dan de leerlingen die geen technologie gehad hebben: Vergaderen: Ja (8x) Niet echt (1x) Niet op havo (1x) Samenwerken: Ja (10x) Verantwoordelijkheid nemen: Ja (10x) Elkaar op het juiste moment aanspreken/feedback geven:
Taken verdelen:
Ja (8x) Kon ik al Niet echt
Presenteren:
Ja (10x)
Plannen van opdrachten: Ja (5x) Minder (2x) Niet echt voor op een ander (2x) Nee (1x) Zelfreflectie:
Ja (9x) Nee, ben ik nu aan het leren 70
Ja (9x) Nee, ben ik nu aan het leren (1x)
8. Heb je het idee dat je door technologie en het feit dat je een jaar later een keus hebt moeten maken voor vervolgopleiding een betere keus hebt gemaakt dan wanneer je dit een jaar eerder gedaan zou hebben? Ja (4x) Ja, maar nu heb ik weinig praktijk gehad (1x) Nee, keuze stond al vast (2x) Nee, keuze is bepaald door stage Nee, geen echte praktijk gehad (2x)
9. Heb je het idee dat de leerlingen die geen technologie hebben gehad een voorsprong hadden op bepaalde onderdelen? Zo ja, welke onderdelen? Nee (7x) Ja, in de praktijk, zoals bed opmaken e.d. Ja, bijv. filmpjes in ppt zetten: is professioneler dan wij kregen. Ja, metaalbewerking
Voor Havo leerling: Hoe ervaar je de aansluiting van vmbo naar havo? Op zich goed. Mensen op de havo kunnen beter plannen (beginnen eerder te leren e.d.) Goed, zeker met de begeleiding Heb je wat gehad aan de module ‘Havo’ in de lessen technologie? Ja, was heel fijn Niet gedaan i.v.m. late beslissing
71
Bijlage 7
Kosten aanschaf software en werkplekken Calvijn College Werkplek totaal
Serviceabonneme nt
Aanschaf 3 locaties, per locatie
inclusief Serviceabo nnement € 6.504,25
€ 314,25
€ 4.490,00
Graveermateriaal SpaceClaim
€ 344,00 € 1.750,75
€ 0,00 € 260,75
€ 344,00 € 1.750,75
Edgecam
€ 2.673,12
€ 398,12
€ 2.673,12
Freesmateriaal Appelboor
€ 170,00 € 3.872,50
€ 0,00 € 127,50
€ 170,00 € 3.290,00
Mechatronicamodel Moodboard foto Moodboard video Dataloggers
€ 0,00 € 500,00 € 1.000,00 € 5.036,75
€ 314,25 € 0,00 € 0,00 € 261,75
€ 0,00 € 500,00 € 1.000,00 € 3.425,00
Barcodesoftware
€ 1.663,50
€ 178,50
€ 690,00
Beelcommunicatie Crosstrainer
€ 1.095,00 € 1.090,75
€ 0,00 € 261,75
€ 1.095,00 € 829,00
Medische instrumenten
€ 2.791,75
€ 261,75
€ 1.180,00
Kassa
€ 3.695,00
€ 150,00
€ 3.695,00
Domotica Techniek
€ 6.168,50
€ 283,50
€ 4.390,00
WIA EngraveSIM & Roland MDX-20
Opmerkingen
Prijswijzigingen voorbehouden
72
Software dient niet nomaals te worden aangeschaft Regeling software niet van toepassing Regeling software niet van toepassing Software dient niet nogmaals te worden aangeschaft
Software dient niet nogmaals te worden aangeschaft Software dient niet nogmaals te worden aangeschaft Software dient niet nogmaals te worden aangeschaft Software dient niet nogmaals te worden aangeschaft Regeling software niet van toepassing Software dient niet nogmaals te
worden aangeschaft Domotica Zorg & Welzijn & Bedrijfsbeveiliging
€ 4.173,50
€ 283,50
€ 2.395,00
Installatie Training & Locatie
€ 1.190,00 € 3.000,00
€ 0,00 € 0,00
€ 1.190,00 € 3.000,00
TOTAAL
€ 46.719,37
€ 3.095,62
€ 36.106,87 € 24.384,00
€ 11.722,87
73
Software dient niet nogmaals te worden aangeschaft Training kan worden verzorgd voor 3 locaties tegelijk
totaalbedrag software die niet nogmaals dient te worden aangeschaft bedrag per locatie van nog aan te schaffen software
Bijlage 8
Voorbeeld van een ingevuld reflectieformulier
74
Bijlage 9 Behaalde resultaten examenjaar 2011-2012
Martin van Ast Claudia Bentschap Knook Rhodé van den Berge Corné Blaasse Marius Blaasse Annelien den Boer Lydia Nouwen Dennis Bruijnzeel Adriënne Deurloo Marlinde van Dijke Maarten van Driel Simeon van Egeraat Margreet Eskes Martijn Everaers Matteo Franssen Heino van Haaften Izak de Heer Martijn Heijboer Alieke Janssen Paola Ketting Arjen van der Klooster Elleke Knulst Lisa Kosten Doritha Lindhout Carlijne Lindhout Joost van der Maas Lydia Nouwen Sytze Ponsteen Remco pronk Marianne Quist Ilona de Rooij Mark Scherpenisse Nathalie Slingerland Willieke van Steenis Anne-Linde Tiggeloven Herwin Uijl Maarten Vader Annelies van Vliet Mistral van Voorst
SE-cijfer
CE-cijfer
72 71 74 73 76 69 81 74 72 73 72 72 74 69 72 70 66 74 76 70 67 70 69 78 74 68 73 68 82 82 81 79 74 75 73 74 75 69 72
67 60 77 70 70 61 68 73 68 76 62 66 77 73 80 62 75 65 68 80 76 70 65 67 63 77 80 72 76 80 73 73 82 66 77 81 70 68 71 75
gemiddelde eindcijfer 69,5 65,5 75,5 71,5 73,0 65,0 74,5 73,5 70,0 74,5 67,0 69,0 75,5 71,0 76,0 66,0 70,5 69,5 72,0 75,0 71,5 70,0 67,0 72,5 68,5 72,5 76,5 70,0 79,0 81,0 77,0 76,0 78,0 70,5 75,0 77,5 72,5 68,5 71,5
7 7 8 7 7 7 7 7 7 7 7 7 8 7 8 7 7 7 7 8 7 7 7 7 7 7 8 7 8 8 8 8 8 7 8 8 7 7 7
Jan de Waal Joost de Witte gemiddelde
82 66
73 72
77,5 69,0
8 7
73,20
71,46
72,33
7,23
76
