1 Inleiding 2 Beleid 3 Onderwijs 4 Onderzoek 5 Beroepspraktijk en regio 6 Kwaliteit is mensenwerk 7 Operational Excellence 8 Bestuur

1 Inleiding | 2 Beleid | 3 Onderwijs | 4 Onderzoek | 5 Beroepspraktijk en regio | 6 Kwaliteit is mensenwerk | 7 Operational Excellence | 8 Bestuur | 9 Raad van Toezicht | 10 Financiën | B Bijlagen

Onderwijs

Drievoudig portret Visie op onderwijskwaliteit Onderwijsaanbod Instroom en inschrijvingen Instroomdoelstelling Ontwikkeling marktaandeel Opleidingen met groeidoelstelling Studiesucces Studenttevredenheid Toetsing en beoordeling Betere landelijke positionering Positionering keuzegids Contacttijd Kwaliteitszorg Onderwijs Onderzoek Studentenzorg Internationalisering

1 Inleiding | 2 Beleid | 3 Onderwijs | 4 Onderzoek | 5 Beroepspraktijk en regio | 6 Kwaliteit is mensenwerk | 7 Operational Excellence | 8 Bestuur | 9 Raad van Toezicht | 10 Financiën | Bijlagen


Studenten Thijs

Lammers (Bachelor Bouwkunde), Marylo Verhagen (Bachelor Toegepaste Gerontologie van Fontys) en Saskia van de Berg (Bachelor Ergotherapie) werken in een multidisciplinair team bij de minor Zorggericht Bouwen. De vergrijzing noodzaakt tot slimme technieken en ideeën voor de zorg. Hoe kun je ouderen prettiger laten wonen en langer zelfstandig laten wonen? Welke wensen hebben ouderen? Welke eisen zijn er in de toekomst aan ziekenhuizen en verzorgingshuizen? En welke bouwkundige eisen en wensen zijn er? Kun je ook gezonder worden door een woonomgeving? Hoe kun je dementerenden prettiger laten wonen of hoe betrek je hun familie en vrienden bij hun verzorging? Marktpartijen en instellingen verwachten van toekomstige bouwkundigen en zorgprofessionals dat zij kennis hebben van de combinatie van kennis van zorg, sociale structuren en techniek. Studenten in de minor Zorggericht bouwen leren ieder vanuit hun eigen discipline samen te werken met studenten uit totaal andere disciplines. Ze werken mee aan onderzoek vanuit het lectoraat Architecture in Health. Hiermee krijgen zij een breed beeld van woon- en zorgwensen van en voor ouderen en doen zij onderzoeksvaardigheden op. Zij voeren onderzoek uit voor bijvoorbeeld gemeenten, woningsbouwverenigingen en ziekenhuizen.

Meer weten?



Studenten Thijs


Meer weten?



Studenten Thijs


Meer weten?



Visie op onderwijs(kwaliteit) De interactie tussen studenten, docenten en de beroepspraktijk is bepalend voor alles wat we doen. De intensiteit én kwaliteit van die interactie is de kern. Met een goed gevoel voor wat de beroepspraktijk vereist, goed kijkend naar wat studenten willen en daar ook actief het gesprek mee zoekend, verwachten we dat onze docenten daarin het voortouw nemen. Couleur locale als uitdrukking van de noodzaak te differentiëren omdat de ene beroepspraktijk de andere niet is, de ene student de andere niet is, dat is het adagium. Zodoende zijn we in staat opleidingen gestalte te geven waar onze professionals zich mee verbonden voelen. Leidinggevenden moeten dat proces organiseren en (externe) kwaliteitskaders borgen. Onze medewerkers moeten dat proces dragen en zich eigenaar voelen van de inhoudelijke keuzes die daarbij gemaakt worden. Wij willen jonge aspirant-professionals onderwijs geven dat hen zodanig vormt en opleidt, dat zij vanuit zelfstandigheid hun beroep gaan uitoefenen. Om die reden rekenen we het tot onze opdracht jonge mensen die zelfstandigheid bij te brengen en bevorderen we het zelf verantwoordelijkheid nemen voor zowel de studie als later de uitoefening van hun beroep. De opbouw van onderwijsprogramma’s is daarop afgestemd. Studenten krijgen in de beginfase van hun studie meer structuur en naar het einde toe steeds meer eigen verantwoordelijkheid.

24



Onderwijsaanbod We hebben een breed aanbod van opleidingen, verdeeld over twee campussen die elk een eigen profiel hebben. In totaal studeren er afgerond 30.000 studenten (10.000 in Arnhem en 20.000 in Nijmegen), verdeeld over 62 bacheloropleidingen, 19 masteropleidingen en zeven associate degrees. (Voor een totaaloverzicht van opleidingen zie de bijlage.) Gezien de diversiteit van de studentenpopulatie biedt de HAN veel opleidingen in verschillende varianten aan (voltijd, deeltijd, duaal, cursorisch). Veel studenten zijn onder de 20 jaar en komen rechtstreeks van het havo, het mbo en in mindere mate het vwo, andere zijn ‘werkend lerenden’ en vaak ouder.

25



Instroom en inschrijvingen

26

Met ingang van collegejaar 2012 studeren aan de HAN 29.819 studenten in het bacheloronderwijs. Dit aantal ligt 0,3% lager dan vorig jaar. De bachelorinstroom daalde dit jaar met 1,0% ten opzichte van 2011 en komt daarmee op 9.567 studenten.

Inschrijvingen per studiejaar 2005 Inschrijvingen

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

23.033 24.968 25.771 26.588 28.361 29.519 29.925 29.819

Groei

+8,4%

+3,2%

+3,2%

+6,7%

+4,1%

+1,4%

-0,3%

Instroom per studiejaar Instroom Groei

2005

2006

2007

2008

2010

2011

2012

8.121

8.876

8.901

9.458 10.084 10.009

9.665

9.567

+9,3%

+0,3%

+6,1%

-3,4%

-1,0%

* Kengetallen bacheloronderwijs op basis van interne definities. Deze kunnen afwijken van landelijke publicaties.

2009

+6,8%

-0,8%



De instroom aan de HAN groeide bij de Faculteit Techniek met 3,7% en bij de Faculteit Economie en Management met 2,1%, terwijl de instroom bij de Faculteit Educatie afnam met 11,2% en bij de Faculteit Gezondheid, Gedrag en Maatschappij met 1,7%. Bij het interfacultair instituut HAN Masterprogramma’s steeg de instroom met 33,5%. Hier staan in totaal 982 studenten ingeschreven. De daling van de instroom in het bacheloronderwijs beperkt zich tot de deeltijd- en duale opleidingen. De voltijdse opleidingen groeiden met 2,9%. Bij de deeltijdse opleidingen zet de negatieve trend door met 14,1%. Bij de duale opleidingen daalde de instroom dit jaar met 37,5%. De stevige groei van de Nijmeegse campus in de afgelopen jaren lijkt anno 2012 tot rust te komen. Het aantal studenten steeg nog met 1,9%. Op de campus in Arnhem daalde het aantal studenten met 4,3% ongeveer even sterk als vorig jaar. In 2012 studeert ongeveer 32% van de studenten in Arnhem en 68% in Nijmegen.

27



Instroomdoelstelling In het nieuwe instellingsplan koerst de HAN bij de instroom op behoud van haar marktaandeel en een groeidoelstelling op maatschappelijk relevante opleidingen die qua schaal kwetsbaar zijn, en op opleidingen die landelijk uniek zijn.

Ontwikkeling marktaandeel Binnen het eigen opleidingenaanbod realiseerde de HAN in collegejaar 2012 een marktaandeel van 10,5% op de instroom. Dat is een groei van 0,2% ten opzichte van het voorgaande jaar. De groei van het marktaandeel was het grootst bij de technische en economische opleidingen. Deze instroomontwikkeling beantwoordt aan het streven om minimaal marktaandeel te behouden. Landelijk ontwikkelt de belangstelling voor de opleidingen die tot het HANportfolio behoren zich sterker dan voor opleidingen die niet in ons portfolio zitten. Uitzondering daarop zijn de technische opleidingen. Daar groeit de belangstelling gemiddeld sterker voor opleidingen die niet aan de HAN kunnen worden gevolgd.

28



Opleidingen met een groeidoelstelling Bij 10 van de 26 opleidingen met een groeidoelstelling werd in 2012 daadwerkelijk groei gerealiseerd. De totale groei bij die opleidingen was 18,1%. Bij de andere 16 opleidingen daalde de instroom in totaal met 14,7%. Bij de drie groepen opleidingen met een groeidoelstelling in het oude instellingsplan, daalde de instroom bij de Pabo’s met 24% en bij de ‘harde’ technische opleidingen gemiddeld met 0,5% (wat een duidelijk mindere terugloop is dan vorig jaar: 2,8%). Bij de opleidingen in financiële dienstverlening werd een groei gerealiseerd van 1,6%.

29



Studiesucces De gegevens over studiesucces zijn voor ons een belangrijke indicator voor de mate waarin wij erin slagen onze maatschappelijke opdracht uit te voeren. We monitoren het studiesucces vroeg in de opleiding door te kijken hoeveel studenten één jaar na inschrijving bij de HAN nog aan de HAN studeren. Deze zogenaamde ‘survival na één jaar’ is een indicator voor de mate waarin we erin slagen de verwachtingen van onze (eerstejaars)studenten af te stemmen, hen op te nemen/te integreren in onze leergemeenschap en voor te bereiden op een succesvol vervolg van hun bacheloropleiding. Vervolgens kijken we naar het aandeel van deze ‘survivors’ dat de opleiding binnen vijf jaar bij de HAN succesvol afrondt (diplomarendement na vijf jaar).

30



‘Survival’ na 1 jaar

Voltijd

Deeltijd

Duaal

31

Cohort 2007

Cohort 2008

Cohort 2009

Cohort 2010

Cohort 2011

Instroom

6.856

7.211

7.766

7.800

7.744

Survival na 1 jaar

69,0%

71,0%

70,5%

69,2%

70,9%

Uitgevallen

31,0%

29,0%

29,5%

30,8%

29,1%

Instroom

1.753

1.826

1.944

1.910

1.640

Survival na 1 jaar

70,2%

74,5%

74,6%

71,6%

71,1%

Uitgevallen

29,8%

25,5%

25,4%

28,4%

28,9%

266

321

277

208

205

Survival na 1 jaar

76,7%

74,1%

70,8%

67,8%

65,9%

Uitgevallen

23,3%

25,9%

29,2%

32,2%

34,1%

Instroom

Kritische ondergrens 2016 Cohort 2014

70,2%

73,5%

70,9%



Diplomarendement na 5 jaar (na survival)

Cohort 2003 Voltijd

Deeltijd

Duaal

Instroom

32

Cohort 2004

Cohort 2005

Cohort 2006

Cohort 2007

3.921

4.252

4.581

4.674

4.680

Diplomarendement na 5 jaar

72,8%

72,0%

65,9%

65,7%

66,4%

Studerend

11,4%

11,0%

13,4%

13,7%

13,9%

Uitgevallen

15,8%

17,0%

20,7%

20,6%

19,7%

Instroom

1.250

1.156

1.292

1.238

1.269

Diplomarendement na 5 jaar

63,4%

60,1%

61,8%

60,4%

64,1%

Studerend

11,4%

11,6%

12,6%

12,0%

8,4%

Uitgevallen

25,2%

28,3%

25,5%

27,6%

27,5%

170

141

219

252

226

70,6%

72,3%

69,9%

69,4%

75,7%

Studerend

4,7%

12,8%

9,6%

6,7%

6,2%

Uitgevallen

24,7%

14,9%

20,5%

23,8%

18,1%

Instroom Diplomarendement na 5 jaar

Kritische ondergrens 2016 Cohort 2010

70,2%

61,8%

70,9%



Hoewel wij het studiesucces zorgvuldig monitoren en bewaken, vinden we niet dat in het hoger onderwijs het denken in termen van rendement de norm zou moeten zijn. Bij ons staan het sturen op de kwaliteit en het niveau van de opleiding centraal bij het verhogen van het studiesucces. Voor het monitoren en het bewaken van het studiesucces hanteren wij een kritische ondergrens, niet als harde ‘afrekennorm’, maar als ijkpunt voor het monitoren van de toekomstige ontwikkeling. In het licht van het behouden van onze landelijke positionering ten aanzien van het studierendement fungeert de kritische ondergrens als een richtpunt. In het nieuwe instellingsplan hebben we aangegeven dat we de dalende lijn in het studiesucces tot staan willen brengen en willen keren. De prestaties van de meest recente cohorten laten zien dat we inderdaad op de weg omhoog zitten. In de achterliggende periode hebben we gewerkt aan het versterken van de voorlichting, de aansluiting en de studieloopbaanbegeleiding en de matching in het eerste jaar. We intensiveren dit beleid, wat moet leiden tot het terugdringen van vermijdbare uitval en studieswitch (buiten de HAN). We verwachten echter ook dat het sturen op aspecten die de kwaliteit bevorderen – zoals de versterking van de toetsing, de intensivering van het onderwijs en een snellere verwijzing naar een andere opleiding in het eerste jaar buiten de instelling (wo, mbo) – de uitval kan verhogen.

33



Voor de studieswitch geldt dat een betere en snellere matching ook kan leiden tot een stijging van het percentage studieswitchers binnen de instelling en daarmee tot een toename van de studievertraging. De hiervoor genoemde maatregelen vormen ook de basis voor het positief beïnvloeden van het diplomarendement op de langere termijn.

34



Studenttevredenheid Docenten, ondersteuners en management hebben de afgelopen periode energiek en volhardend gewerkt aan het verbeteren van de kwaliteit van het onderwijs. Dit heeft geresulteerd in een gestage constante stijging van de studenttevredenheid over de periode 2008-2012 en een verstevigde landelijke positionering van de HAN wat betreft de onderwijskwaliteit. In tegenstelling tot de voorafgaande jaren scoren we in 2012 op de meeste aspecten significant boven het landelijk gemiddelde. We zijn nog kwetsbaar op een aantal punten en de studenttevredenheid is zeker niet de enige indicator voor de kwaliteit van ons onderwijs. Toch ligt er een goed fundament voor het realiseren van de gewenste kwalitatieve groei van ons onderwijsaanbod in de komende periode, zoals verwoord in het nieuwe instellingsplan Kennis in interactie.

35



Studenttevredenheid 2012

Kengetal totaal1

36 Verschil Verschil 2012 ‘12-‘11 ‘12-‘08

2008

2009

2010

2011

74,6%

76,9%

81,7%

82,5%

84,2%

1,7%

9,6%

84% 82% 76% -

84% 84% 78% -

90% 87% 81% -

90% 86% 83% 91%

92% 87% 85% 92%

1,9% 0,7% 2,1% 0,9%

8,2% 4,4% 8,8%

75% 83% 84% 86%

77% 83% 85% 87%

85% 86% 93% 86% 88%

85% 86% 93% 86% 84% 88%

87% 87% 93% 87% 85% 89%

2,0% 1,5% 0,8% 1,3% 1,5% 1,4%

12,3% 3,9%

A lgem ene tevredenheidsi ndicatoren Studie in het algemeen Bij opnieuw kiezen, dezelfde opleiding Bij opnieuw kiezen, opleiding bij de HAN Opleiding aanraden aan anderen A specten opleiding Algemeen Inhoud Algemene vaardigheden Vaardigheden praktijkgericht onderzoek Voorbereiding beroepsloopbaan Docenten

1,5% 3,0%

HA N-brede aa ndachts punte n 2008-2012 Informatie Studiefaciliteiten Ondersteunende diensten2 Toetsing en beoordeling Studieroosters

73% 67% 93% 68% 64%

76% 70% 95% 72% 68%

79% 83% 95% 75% 76%

79% 83% 96% 75% 77%

80% 86% 96% 76% 80%

1,8% 3,7% 0,8% 1,0% 2,8%

7,3% 18,9% 3,2% 7,6% 15,4%

Studielast Studiebegeleiding Internationale studenten2 Overige faciliteiten en studieomgeving2 Betrokkenheid

68% 62%

70% 65%

77% 86% 74% 81% 75%

77% 87% 76% 80% 75%

78% 88% 78% 83% 78%

0,3% 1,6% 2,1% 2,6% 2,6%

9,8%

De percentages betreffen de categorieën ‘neutraal’ tot en met ‘zeer tevreden’ Tellen niet mee in het kengetal 3 Geen informatie beschikbaar 1 2

3 3 3

15,7%



Studenten zijn in het algemeen meer tevreden over de opleiding en op de in 2008 geformuleerde aandachtspunten is flinke vooruitgang geboekt. De instellingsbrede inzet op het verbeteren van de ondersteunende processen, de voorzieningen, de planning van het onderwijs, de toetsing en het meer en beter betrekken van studenten bij het verbeteren van ons onderwijs, heeft duidelijk vruchten afgeworpen. De verbeteringen van de tevredenheid over de toetsing, studielast en kwaliteitszorg blijven nog achter. We zetten de komende periode dit beleid dan ook door. De resultaten bevestigen de stelling dat voor het realiseren van de gewenste kwaliteit eerst ‘het huis op orde’ moet zijn. Bij opleidingen die hoog scoren en/of een flinke stijging laten zien op aspecten als informatie, studiefaciliteiten, toetsing en beoordeling, studieroosters, studielast en betrokkenheid, is over de hele linie sprake van een grote(re) studenttevredenheid. Bij opleidingen die hier relatief (nog) laag op scoren is de tevredenheid over de hele linie een stuk lager. We blijven ons ontwikkelen op onze sterke punten: inhoud, algemene vaardigheden, praktijkgericht onderzoek, docenten en studiebegeleiding. Dit is ook in lijn met de visie van de experts (accreditatie) op ons onderwijs; goed onderwijs door goede docenten.

37



Toetsing en beoordeling Het verhogen van de tevredenheid over de toetsing en beoordeling blijkt een lastige opgave te zijn. Ook in de ogen van de experts (accreditatie) zijn we op dit punt kwetsbaar. Gezien het grote belang dat wij hechten aan een hoog afstudeerniveau en een goede studievoortgang én het gegeven dat het oordeel op de standaard ‘toetsing en gerealiseerde eindkwalificaties’ in de accreditaties een ‘knock out’-criterium is, verscherpen wij het beleid op de toetsing. Enerzijds door het verbeteren van de kwaliteit van de toetsing (scholing docenten, consistentie onderwijs- en examenregeling, integrale toetsing op drie momenten, externe betrokkenheid bij alle afstudeerprocedures en een senior onderzoeker in elke examencommissie). Anderzijds door een intensiever toezicht op de kwaliteit van de toetsen (thematische audits op de toetsing en opvolging compliance) geflankeerd door onderwijskundige en juridische ondersteuning. De resultaten laten zien dat stijging van de studenttevredenheid een instellingsbreed verschijnsel is. Naast het beleid op basis van een thematische instellingsbrede aanpak hebben we ook resultaten geboekt met de specifieke aandacht voor opleidingen waar de studenttevredenheid achterbleef. Instituten met een relatief lage studenttevredenheid in 2008 hebben over de hele periode een substantiële stijging laten zien. Deze gerichte aanpak wordt in de komende jaren voortgezet.

38



Betere landelijke positionering Met het nieuwe instellingsplan gaan we de mate van studenttevredenheid uitdrukken in een nieuwe indicator. Dit wordt weergegeven met een rapportcijfer gebaseerd op de respons op de vraag ‘Hoe tevreden ben je over je studie in het algemeen?’ uit de Nationale Studentenenquête (NSE). In de prestatieafspraken hebben we opgenomen dat geen enkele opleiding op deze indicator onder de zeven scoort en dat de gemiddelde studenttevredenheid binnen de gehele HAN uitkomt op 7,3. Het percentage voltijdopleidingen dat op de nieuwe indicator onder de zeven scoort is substantieel afgenomen. Voor de deeltijdopleidingen geldt het tegenovergestelde. Wel moet opgemerkt worden dat voor de deeltijd- en duale opleidingen geldt dat de respons hier vaak zo klein is dat de beweging in deze cijfers ook veroorzaakt wordt door relatief kleine schommelingen in de respons. Er wordt momenteel binnen de faculteiten al kritisch gekeken naar de kwaliteit van de deeltijdopleidingen en wat hier verbeterd kan worden. In het nieuwe instellingsplan is er specifiek en integraal aandacht voor het hele deeltijdportfolio.

39



Percentage opleidingen met een score onder de 7 op het nieuwe kengetal (alleen bacheloropleidingen met meer dan 9 respondenten) 2011

40

2012

Voltijd

Deeltijd

Duaal

Voltijd

Deeltijd

Duaal

Score ≥ 7

53

26

5

55

24

5

Score < 7

9

9

2

6

14

1

Aantal opleidingen

62

35

7

61

38

6

% opleidingen ≥ 7

85,5%

74,3%

71,4%

90,2%

63,2%

83,3%

De HAN laat in 2012 een substantiële groei zien op deze nieuwe indicator waarmee de studenttevredenheid nu zelfs boven het landelijke gemiddelde uitkomt. In de benchmark op deze indicator met de grote en middelgrote hogescholen stijgen we van de achtste naar de zeste plaats (van 16 hogescholen). Ontwikkeling nieuwe kengetal studenttevredenheid en vergelijking met score hbo 2010

2011

2012

HAN

7,17

7,17

7,25

Hbo

7,20

7,19

7,23

Hbo - portfolio HAN

7,18

7,19

7,22

Hbo - niet portfolio HAN

7,23

7,21

7,23



Landelijke positionering keuzegids In afwachting van de verschijning (februari 2013) van de Keuzegids 2013 deeltijd & duaal en de Keuzegids Masters (gebaseerd op de gegevens van 2012), hieronder een samenvattend overzicht van de laatstverschenen keuzegidsen. De kwaliteit van het voltijdonderwijs wordt in haar totaliteit als gemiddeld beoordeeld; 48% van de opleidingen in de keuzegids krijgt het predicaat ‘gemiddeld’ (0). We hebben één zeer goed beoordeelde opleiding, Bio-informatica (+++). Daarnaast hebben we vier opleidingen met een score ++, te weten Fysiotherapie, Civiele Techniek, Embedded Systems Engineering en Opleidingskunde, en twee zwak beoordeelde opleidingen (--), namelijk Sport, Gezondheid en Management en Small Business (Nijmegen). De kwaliteit van het deeltijdonderwijs wordt in haar totaliteit als gemiddeld beoordeeld; 38% van de opleidingen in de keuzegids krijgt het predicaat ‘gemiddeld’ (0). We hebben drie heel goed beoordeelde opleidingen, Facility Management, Accountancy duaal en Opleidingskunde (++) en twee zwak beoordeelde opleidingen (--), namelijk Communication & Multimedia Design en Bouwkunde.

41



De HAN positioneert zich goed onder de masteraanbieders en doet dat over de volle breedte van het HAN-masterprogramma, met uitzondering van de educatieve masters. De totaalscore van de HAN is met 63 punten een bovengemiddelde score. De score is niet alleen goed ten opzichte van andere hboinstellingen maar ook ten opzichte van het wo. 64% Van de opleidingen krijgt een bovengemiddelde beoordeling. Drie opleidingen zijn heel goed beoordeeld met ++, te weten: Neurorevalidatie, Managing Human Resources en Control Systems Engineering. Twee opleidingen zijn benedengemiddeld beoordeeld (-), namelijk Leraar Maatschappijvakken en Leraar Exacte vakken.1

1 Deze benamingen betreffen clusteringen die door de keuzegids worden gebruikt. De HAN hanteert deze clusteringen zelf niet. (Zie bijvoorbeeld het overzicht van ‘interne audits’, enkele pagina’s verderop.)

42



Contacttijd Zeker in de eerste twee jaar van de studie is de kwaliteit en kwantiteit van de interactie tussen student en docent van belang voor de kwaliteit die we willen leveren. Het gaat ons om een ambitieus studieklimaat dat inzet vraagt van studenten en docenten. We zetten in op een verdere verhoging van de intensiteit waarmee ons onderwijs aangeboden en genoten wordt, onder meer tot uitdrukking komend in meer contacttijd in de eerste twee jaar van de studie. We realiseren ons dat intensiteit gepaard moet gaan met kwaliteit en niet geïsoleerd gepropageerd moet worden. Dat eerste is ook precies wat we blijven doen. Er is zowel een onderwijskundige als een inhoudelijke aanleiding om meer onderwijs aan te bieden: omdat het bijdraagt aan studiesucces, omdat we meer kennis willen en moeten meegeven en omdat we onze studenten met meer vaardigheden als jonge professional willen afleveren. In onze prestatieafspraken met het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap staat: ‘We garanderen bij onze voltijdopleidingen 15 uren geprogrammeerde contacttijd gemiddeld per onderwijsweek in het eerste en tweede jaar buiten de stageperiode, als een minimumnorm.’

43



Percentage opleidingen met minimaal 15 contacturen (voltijd) Nulmeting 2012 Studiejaar 2011-2012

Meting 2013 Studiejaar 2012-2013*

Doelstelling 2016 Studiejaar 2015-2016

1e leerjaar

82%

85%

100%

2e leerjaar

57%

71%

100%

* Voorlopige cijfers op basis van 55 van de 60 voltijdse bacheloropleidingen eind 2012

Uit de eerste voorlopige resultaten van de meting van de geprogrammeerde contacttijd in 2013 kunnen we opmaken dat de intensivering van het onderwijs krachtig ter hand genomen wordt. Vooral de contacttijd in het tweede leerjaar is flink toegenomen. Op basis van de Nationale Studentenenquête vragen wij onze studenten naar hoeveel uur zij in het desbetreffende studiejaar gemiddeld per week besteed hebben aan de verschillende onderwijsactiviteiten. Hieruit komt het volgende beeld naar voren:

44



Ervaren contacttijd en totale onderwijstijd voltijd (studiebelasting)

45 Eerstejaars

Ouderejaars

2011

2012

2011

2012

Hoorcolleges

8,2

8,0

5,7

5,6

Werkcolleges (of projectonderwijs, practica, trainingen)

6,7

6,8

4,6

4,6

Stagebegeleiding

0,7

0,7

0,8

0,8

Studiebegeleiding (bijvoorbeeld inhoudelijke vragen, studieproblemen, SLB, afstuderen)

1,6

1,6

1,1

1,1

Tentamens/examens

2,4

2,4

1,3

1,3

Andere activiteiten onder fysieke begeleiding van een docent (bijvoorbeeld excursies, studiereizen)

0,6

0,6

0,5

0,5

20,2

20,1

14,0

13,9

Zelfstudie (individueel of in groepjes) waarbij de docent niet fysiek aanwezig is

9,2

9,1

9,3

9,1

Stage/werkplekleren waarbij de docent niet fysiek aanwezig is

3,9

3,7

10

10,2

Scriptie/afstudeeronderzoek waarbij de docent niet fysiek aanwezig is

0,5

0,5

3,5

3,5

Totaal ervaren onderwijstijd voor zelfwerkzaamheid en stage

13,6

13,3

22,8

22,8

Totaal ervaren onderwij stij d

33,8

33,4

36,8

36,7

E rvare n co ntacttij d waarbij de doce nt fysiek aa nwezig is

Totaal ervaren contacttijd E rvare n onderwij stij d voor zelfwerkzaa m h eid en stag e

Bron: Nationale Studentenenquête 2011 en 2012. De NSE wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van Studiekeuze123.



De ervaren contacttijd en totale onderwijstijd bij de HAN in 2011 en 2012 zijn stabiel en nagenoeg gelijk aan het gemiddelde binnen het hbo (meting 2011). De ervaren onderwijstijd is niet goed vergelijkbaar met de geprogrammeerde onderwijstijd, maar er kan voorzichtig geconcludeerd worden dat de student meer contacttijd ervaart dan staat geprogrammeerd en dat de student minder tijd besteedt aan zelfwerkzaamheid en stage dan in de opleiding aan uren geprogrammeerd wordt (40 uur per week). Ervaren onderwijstijd hbo voltijd 2011 Eerstejaars

Ouderejaars

Ervaren contacttijd

20,3

14,3

Ervaren onderwijstijd voor zelfwerkzaamheid en stage

14,4

22,4

Totaal ervaren onderwijstijd

33,7

36,7

Bron: HBO-raad op basis van Nationale Studentenenquête 2012. De NSE wordt uitgevoerd onder verantwoordelijkheid van Studiekeuze123.

46



Kwaliteitszorg onderwijs en onderzoek Onderwijs Accreditaties In 2012 heeft de Nederlands-Vlaamse Accreditatieorganisatie (NVAO) voor een aantal opleidingen een positief besluit inzake nieuwe accreditatie genomen. ver lee nd

CROHO1

Datum besluit

Accreditatie t/m

34262 34432 34570 34579

2-10-2012 13-08-2012 6-04-2012 7-09-2012

31-12-2018 31-12-2018 31-12-2018 31-12-2018

70055 44116 70061

28-02-2012 13-06-2012 18-07-2012

11-04-2018 19-03-2019 11-10-2018

Datum visitatie

Aanvraag accreditatie

5/6-11-2010

18-12-2012

Bac helor Autotechniek Food & Business Fysiotherapie Voeding en Diëtetiek Master International Business Master in Social Work Master Bedrijfskunde, Zorg en Dienstverlening aang evraag d Bachelor Toegepaste Psychologie 1

Registratienummer in het Centraal Register Opleidingen Hoger Onderwijs

47



Zelfevaluatie en visitatie

48

In 2012 zijn 11 visitaties door de Netherlands Quality Agency (NQA) uitgevoerd op basis waarvan nieuwe accreditatie aangevraagd is. De lerarenopleidingen op masterniveau zijn in november in een cluster ge visiteerd. Bij de visitaties in 2012 hebben de opleidingen een beperkte opleidingsbeoordeling ondergaan, vooruitlopend op de Instellingstoets Kwaliteitszorg, die de HAN in het voorjaar van 2013 zal ondergaan. Datum visitatie

Oordeel NQA

Bac helor Opleiding tot Verpleegkundige

14/15-06-2012

Voldoende

Leraar Gezondheidszorg en Welzijn 2e graads Onderwijsondersteuner Gezondheidszorg en Welzijn

04/05-06-2012

Voldoende

Culturele en Maatschappelijke Vorming

24/25-04-2012

Voldoende

31-05/01-06-2012

Voldoende

International Business & Management Studies Small Business & Retail Management

23/24-05-2012

Onvoldoende1

Toegepaste Psychologie

05/06-11-2012

Voldoende

Sport- en Bewegingseducatie

25/26-09-2012

Voldoende

15/16-11-2012

Rapport in voorjaar 2013 gereed

Master Leraar Nederlands Leraar Engels Leraar Algemene Economie Leraar Wiskunde 1

Verbetertraject ingezet ten behoeve van aanvraag heraccreditatie



Interne audits Met het nieuwe accreditatiestelsel is de interne audit een nog belangrijker onderdeel geworden van ons kwaliteitszorgsysteem. Doel van de audit is om halverwege de accreditatietermijn de stand van zaken bij het niveau van een opleiding op te maken. Aan de fases van audit, rapportage en verbeterplan zijn bovendien een follow up-gesprek na een half jaar en een monitor-gesprek na één jaar toegevoegd. In 2012 zijn de volgende interne audits uitgevoerd:

49



Rapport gereed

Verbeterplan gereed

bac helor Bachelor Bedrijfskunde Management, Economie en Recht

December 2012

Bachelor Logistiek en Economie Bachelor International Business and Languages

December 2012

Bachelor Creatieve Therapie

December 2012

Bachelor Logopedie

Maart 2012

Mei 2012

Bachelor Ergotherapie

April 2012

Mei 2012

Bachelor Lerarenopleidingen 2e graads Economie · Biologie · Duits · Engels · Frans · Geschiedenis · Natuurkunde · Nederlands · Pedagogiek · Scheikunde · Wiskunde

Audit gebeurde in 3 clusters Rapport april 2012

Bachelor HBO-Rechten

Mei 2012

Juli 2012

master Master Sport- en Beweeginnovatie

December 2012

Master Automotive Systems

Maart 2012

Juni 2012

Master Management en Innovatie

April 2012

Augustus 2012

Master Information Systems Development1

Juni 2012

1

e studentenaantallen zijn de afgelopen jaren achtergebleven bij de verwachtingen. Door gewijzigde marktomstandigheden is D ook geen stijging voorzien. Hierdoor is het financieel niet langer haalbaar om aan de eigen kwaliteitsnormen te voldoen. Daarom is besloten de opleiding niet langer aan te bieden en zijn nieuwe inschrijvingen per 2013-2014 niet meer mogelijk.

50



Thematische audits HAN Kwaliteitszorg heeft een thematische audit aangaande het onderwerp ‘toetsing en gerealiseerd niveau’ ontwikkeld. In 2012 werden vijf thematische audits uitgevoerd. 1. 2. 3. 4. 5.

Bachelor Sport, Gezondheid en Management Bachelor Maatschappelijk Werk en Dienstverlening Bachelor Werktuigbouwkunde Bachelor Bouwkunde, deeltijd Bachelor Civiele Techniek, deeltijd

51



Onderzoek Externe evaluatie onderzoek Op 9 maart 2012 heeft de externe evaluatie van de programmalijn Communicatie en HRM van de Faculteit Economie en Management plaatsgevonden (de lectoraten Human Communication Development en Human Resource Management). Het definitieve evaluatierapport is in juni 2012 verschenen. De onderzoekseenheid wordt op vier van de tien onderwerpen uit het HANkwaliteitskader Onderzoek als ‘goed’ beoordeeld en op de overige zes onderwerpen als ‘voldoende’.

52



Studentenzorg (klachtenregeling, decanaat, fondsen en regelingen) Campusdecanaat Het campusdecanaat speelt een belangrijke rol in de zorg voor studenten. Hier organiseert men HAN-brede voorzieningen om studenten met beperkingen of moeilijkheden te ondersteunen. De vier decanen zorgen er zoveel mogelijk voor dat anderen, zoals de studieloopbaanbegeleiders, studenten kunnen helpen. In specifieke gevallen zorgen ze zelf voor (een stap op weg naar) de oplossing van de problemen van een student. Ongeveer 8% van de studenten komt rechtstreeks in contact met het campusdecanaat. De helft van deze contacten heeft betrekking op studiefinanciering, financiële kwesties of een verzoek om financiële ondersteuning. Financiële ondersteuning wordt alleen gegeven als er sprake is van een noodsituatie. Ongeveer 400 studenten hebben te maken met een functiebeperking en/of chronische ziekte. Voor hen worden zo mogelijk aanpassingen en voorzieningen getroffen. Voor ongeveer 200 studenten hebben de decanen van de mogelijkheid gebruikgemaakt om bij persoonlijke (studiegerelateerde) problemen door te verwijzen naar de studentenpsychologen van de Radboud Universiteit in Nijmegen.

53



Bureau Klachten en Geschillen Een veilig en inspirerend studeer- en werkklimaat is een essentiële voorwaarde voor het goed functioneren van onze onderwijsinstelling. Dit betekent dat fenomenen als seksuele intimidatie, agressie, geweld en pesten binnen de HAN onacceptabel zijn. Daarom kent de HAN een Bureau Klachten en Geschillen, waar studenten en medewerkers terecht kunnen voor bezwaren en klachten. Bureau Klachten en Geschillen heeft in 2012 124 klachten, bezwaar- en beroepschriften ontvangen (tegenover 92 in 2011).2 Deze zijn doorgeleid en volgens de vastgestelde procedure in behandeling genomen. Van deze klachten en bezwaren zijn er 11 afgehandeld in een zogeheten voorprocedure. In deze gevallen is door het verstrekken van nadere informatie of het aangaan van een gesprek met de betrokkene de klacht afgehandeld. In 113 gevallen is de formele procedure toegepast. De procedures volgens welke deze klachten, bezwaren en beroepen in behandeling zijn genomen betreffen de procedures van het College van Beroep voor de Examens HAN, de Geschillenadviescommissie HAN, de Klachtenprocedure, de bezwaarschriftenprocedure bij de Examencommissies, de Klachtencommissie Grensoverschrijdend Gedrag, het Privacyreglement of een van de personele bezwaar2 Een verklaring voor dit verschil kan zijn dat door een verbeterde informatievoorziening over het bureau studenten de weg ernaartoe beter weten te vinden. Een andere oorzaak is de langstudeerdersmaatregel; vragen/klachten hierover zijn allemaal bij het bureau ingekomen, en die waren er in 2011 niet.

54



commissies. Eén klacht werd doorgezonden naar een commerciële opleiding, waar de klacht conform het Opleidingscontract en de Algemene voorwaarden in behandeling is genomen. Het volgende overzicht toont het aantal ingediende klachten, bezwaren en beroepen per vastgestelde procedure. Klachten, bezwaren en beroepen Aantal (n=124) College van Beroep voor de Examens HAN

43

Geschillenadviescommissie HAN1

20

Klachtenprocedure

26

Examencommissie2

21

Klachten Grensoverschrijdend Gedrag

1

Taaktoedeling en Beoordeling

1

Voorprocedure Commerciële opleiding 1 2

11 1

aarvan 17 bezwaarschriften gericht tegen de langstudeerboete W Doorgaans worden bezwaarschriften voor Examencommissies rechtstreeks naar de Examencommissie gezonden. Deze 21 bezwaarschriften betreffen enkel die bezwaarschriften die via Bureau Klachten en Geschillen zijn ingediend en doorgezonden naar de Examencommissie.

Naast bovengenoemde klachten, bezwaren en beroepen kreeg Bureau Klachten en Geschillen tientallen korte e-mailberichten met vragen van zowel studenten als medewerkers over eventueel te volgen procedures en/of vragen

55


rievoudig portret Visie op onderwijskwaliteit Onderwijsaanbod Instroom en inschrijvingen Instroomdoelstelling Ontwikkeling marktaandeel Opleidingen met groeidoelstelling Studiesucces Studenttevredenheid Toetsing en beoordeling Betere landelijke positionering Positionering keuzegids Contacttijd Kwaliteitszorg Onderwijs Onderzoek Studentenzorg Internationalisering

en klachten die formeel (nog) niet als klacht, bezwaar of beroep zijn aangemerkt. Deze laatste categorie van vragen en klachten zijn door het bureau voorgelegd aan het desbetreffende organisatieonderdeel en tot tevredenheid beantwoord of opgelost. Een greep uit de onderwerpen die zijn voorgelegd: ontevredenheid over roosters, de gang van zaken tijdens een tentamen, fouten in tentamenvragen, de (on)bereikbaarheid van coördinatoren en docenten, de langstudeerboete, de incasso van collegegelden. Om de toegankelijkheid van Bureau Klachten en Geschillen te verbeteren is aan het einde van het verslagjaar 2011 een rubriek toegevoegd op HAN-Insite (intranet HAN). Deze rubriek is als volgt weergegeven: Oneens met... – De manier waarop de HAN mijn klacht oppakt – Een besluit van de examencommissie, examinator, instituutsdirecteur of ander orgaan van de HAN Deze rubriek bevat een link naar de Insite-pagina van Bureau Klachten en Geschillen waar de verschillende procedures staan beschreven.

56



Vertrouwenspersonen Als studenten of medewerkers te maken krijgen met ongewenst gedrag in de vorm van seksuele intimidatie, agressie en geweld, pesten of werkdruk, dan kunnen zij contact opnemen met een vertrouwenspersoon van de HAN. In 2012 hebben zich evenals in 2011 rond de 50 personen gemeld bij de vertrouwenspersonen. Het gaat om zowel studenten als medewerkers van de HAN.

Klachten- en meldingsregeling ‘Grensoverschrijdend gedrag’ Naast een melding bij een vertrouwenspersoon kunnen medewerkers en studenten met klachten over ongewenst gedrag binnen de HAN een klacht indienen bij de Klachtencommissie Grensoverschrijdend Gedrag. Het moet daarbij gaan om gedrag dat is vertoond door medewerkers van of studenten aan de HAN. Deze commissie heeft in 2012 evenals in 2011 één klacht ontvangen. Deze klacht is uiteindelijk niet in behandeling genomen doordat klager op enkele verzoeken tot toelichting niet reageerde.

57



De Ombudsman Als een student of medewerker van mening is dat de HAN onzorgvuldig handelt en er voor de desbetreffende situatie geen reguliere regeling is, dan kan hij of zij contact opnemen met de Ombudsman. In 2012 is de Ombudsman door ongeveer 20 studenten benaderd met een klacht waarvoor een HANklachtenregeling bestaat. De meeste studenten zijn door hem doorverwezen. Zelf heeft hij in vier zaken bemiddeld. In alle gevallen is een oplossing bereikt waarmee alle partijen tevreden waren.

Privacyreglement Het privacyreglement van de HAN schrijft voor hoe met persoonsgegevens dient te worden omgegaan en voorziet in een klachtenprocedure. In 2012 is weer een aantal interne audits uitgevoerd, onder meer van applicaties die persoonsgegevens bevatten. In enkele gevallen moesten maatregelen genomen worden om de bescherming van de privacy te verbeteren. Er zijn in 2012 geen klachten ingediend. In juni 2012 heeft het College Bescherming Persoonsgegevens een ‘Onderzoek naar de beveiliging van persoonsgegevens van studenten’ uitgevoerd bij een tweetal hogescholen, waaronder de HAN. Van de elf onderzochte punten voldeed de HAN in eerste instantie aan zeven punten en in tweede instantie aan tien punten. Om te voldoen aan het elfde punt is een (los van het onder-

58



zoek al geplande) vervanging van een applicatie nodig die per 1 april 2013 is afgerond. Overigens is de beveiliging van de studentgegevens geen moment in gevaar geweest.

Bijzondere fondsen Het Profileringsfonds van de HAN biedt financiële ondersteuning aan studenten die studievertraging oplopen wegens onder meer het verrichten van bestuurswerk in een studentenorganisatie, ziekte, zwangerschap, functiestoornis, familieomstandigheden, topsport en inrichting van de opleiding. De aanvragen voor financiële ondersteuning uit het profileringsfonds en meldingen van bestuurlijke functies worden behandeld door de commissie Profileringsfonds. De studentleden worden voorgedragen door de Medezeggenschapsraad van de HAN en vertegenwoordigen de studenten binnen de commissie Profileringsfonds. In 2012 zijn er zes aanvragen in verband met een bestuurlijke functie gedaan. Drie daarvan zijn aangehouden in verband met het opvragen van nadere stukken voor de berekening van de te verwachten studievertraging. Ten opzichte van 2011 is het aantal verzilveringen van eerdere toezeggingen in verband met een bestuurlijke functie afgenomen van 5 naar 1.

59



Van de 53 aanvragen wegens bijzondere omstandigheden betreffen 40 ziekte of handicap, 8 bijzondere familieomstandigheden, 2 topsport en 1 inrichting van de opleiding en 2 een combinatie van deze factoren. Van de 44 toekenningen in 2012 zijn er 23 te beschouwen als ‘langdurig’, dat wil zeggen voor de duur van 12 maanden of langer. De hoogte van het toegekende bedrag per maand voor de langdurige toekenningen is gemiddeld €352,17. De hoogte van het toegekende bedrag per maand voor de kortdurende toekenningen is gemiddeld €315,13. In 2012 heeft het Profileringsfonds tijdelijk te maken gehad met de langstudeerdersmaatregel. De studerenden die wegens bijzondere omstandigheden studievertraging opliepen en geconfronteerd werden met het verhoogde collegegeld, konden dit vergoed krijgen vanuit het fonds. In oktober 2012 is de langstudeerboete afgeschaft door het kabinet Rutte II. De aanvragen voor vergoeding van het verhoogde collegegeld zijn afgewezen. Enkele aanvragen die al eerder waren toegewezen, zijn teruggevorderd. Het totaal van aanspraken op het Profileringsfonds in 2012 bedroeg €181.196,27, ten opzichte van €99.111,34 in 2011. Dit is inclusief de aanspraken op het fonds vanuit toekenningen in voorgaande jaren.

60



De HAN heeft als beleid dat alleen studenten die (in het verleden) in aanmerking komen (kwamen) voor studiefinanciering recht hebben op een tegemoetkoming uit het Profileringsfonds. Daardoor is de toekenning uit het fonds nagenoeg uitsluitend aan EER-studenten (studenten afkomstig van een land dat deel uitmaakt van de Europese Economische Ruimte). Het Noodfonds is een voorziening voor studenten die in een financiële noodsituatie verkeren die op geen enkele andere wijze opgelost kan worden dan door een eenmalige financiële bijdrage. In het kalenderjaar 2012 zijn negen aanvragen voor financiële bijstand uit het Noodfonds afgehandeld. Vijf van deze aanvragen zijn toegekend in de vorm van een gift en uitgekeerd. Drie aanvragen zijn toegekend in de vorm van een renteloze lening en uitgekeerd. Het aantal aanvragen inzake het Noodfonds is ten opzichte van 2011 gedaald van twaalf naar negen. Het Fonds voorzieningen en hulpmiddelen is bedoeld voor studenten met een functiebeperking. Voor dit fonds is in totaal €5.000,- per jaar beschikbaar gesteld. Indien een student met een functiebeperking een voorziening aanvraagt, betaalt de desbetreffende opleiding de eerste €1.000,- zelf. Bedragen boven €1.000,- komen in aanmerking voor een vergoeding uit het fonds. In 2012 is er één verzoek ingediend voor een financiële tegemoetkoming uit het Fonds voorzieningen en hulpmiddelen. Dit verzoek is afgewezen omdat het onder de drempel van € 1.000,- bleef.

61



Subsidies aan studentenbelangenorganisaties worden verstrekt met als doel het stimuleren van collectieve belangenbehartiging van studenten en het bevorderen van participatie van studenten in studentenbelangenorganisaties. Zowel voor het collegejaar 2011-2012 als voor het collegejaar 2012-2013 is door het College van Bestuur een subsidie van €1.000,- per jaar beschikbaar gesteld voor organisaties die de belangen van HAN-studenten behartigen. Voor het collegejaar 2012-2013 zijn er geen verzoeken binnengekomen.

Internationalisering; studenten naar en vanuit het buitenland De uitgangspunten van ons internationaliseringsbeleid zijn: • Mainstreaming. Internationalisering moet onderdeel zijn van de reguliere activiteiten van opleidingen. • Internationalisation at home. We bieden een leeromgeving die studenten en medewerkers de mogelijkheid biedt om internationale en interculturele competenties te ontwikkelen. • Decentrale invulling. De opleidingen geven zelf de nodige specifieke invulling aan de internationale en interculturele dimensies.

62



Studentenmobiliteit Zowel de uitgaande als de inkomende mobiliteit is in het studiejaar 20112012 verder gestegen. (Zie ook hoofdstuk 8, ‘Notitie Helderheid’).

Activiteiten • Werving: De centralisering van de werving van internationale studenten is verder ingericht en zal naar verwachting in 2013 leiden tot een professionelere organisatie gericht op voldoende massa en verhoging van de instroomkwaliteit. • Scholarship: het beurzenbeleid van de HAN voor de Engelstalige internationale opleidingen is in discussie en wordt in 2013 beter gericht op de doelstellingen van faculteiten en instituten. • Ranking: Eind 2012 is besloten de HAN, als eerste hogeschool in Nederland te laten deelnemen aan een rankingsystematiek (QS Stars). In het voorjaar van 2013 zal deze ‘internationale audit’ plaatsvinden. • MOVEON: De eerste fase van Moveonimplementatie is afgerond: de invoering van al onze internationale partners en de nieuwste lichting binnenkomende exchangestudenten. Per augustus 2013 zullen ook de uit gaande exchangestudenten in het nieuwe systeem worden geregistreerd.

63



• Internationalisation at home (I@H) en Subsidieprojecten: Het afgelopen jaar hebben acht instituten zich verder verdiept in het ontwikkelen van I@H. De rapportages zijn in december 2012 aangeleverd en geven een gevarieerd beeld van aandacht en keuzes die gemaakt zijn: nulmetingen, internationale stages, Engelstalig aanbod, international classroom teaching en voorstellen voor internationalisering van curricula. • OS India: In 2012 is de aanvraag voor het ontwikkelen van een ontwikkelingssamenwerkingstraject door de commissie Duurzaamheid gehonoreerd. De HAN ontwikkelt momenteel een duurzame samenwerkingsorganisatie met universiteiten in Bangalore (India) om, vergelijkbaar met het bekende Theewaterskloof-project in ZuidAfrika, ook hier community buiding door middel van service learning van samenwerkende studenten in de gemeenschap tot stand te brengen. • Huisvesting: Het meerjarenplan voorziet in een centrale monitoring en afhandeling van internationale huisvesting voor alle betrokken opleidingen van de HAN. De huisvestingsproblematiek verdient voortdurende aandacht omdat het een voorwaardelijke kwaliteit is voor het aantrekken en behouden van internationale degree- en exchangestudenten.

64



• Meertaligheid in informatievoorziening op de HAN: De verzorging van noodzakelijk digitale en niet digitale informatie en applicaties in het Engels is heel voortvarend ter hand genomen na besluitvorming in mei 2012. Naar verwachting is in mei 2013 dit traject afgerond en is ook de bewegwijzering en de informatievoorziening in de gebouwen tweetalig: Nederlands en Engels. Dit grote samenwerkingsproject van faculteiten en Service Units verloopt in alle opzichten voorspoedig. • Negatief reisadvies en studentmobiliteit: Er is een beleidsrichting ontwikkeld voor het omgaan met mogelijk gevaarlijke situaties van studenten en personeel in het buitenland. De besluitvorming is het afgelopen jaar getoetst en is aanleiding geweest tot forse aanpassingen.

Internationale studenten Het aantal ingeschreven internationale studenten aan een reguliere Nederlandstalige, Engelstalige of Duitstalige bachelor of een master bij de HAN was vorig jaar september 2.543 (2.654 in september 2011). Duitse studenten vormen de grootste groep studenten die studeren aan Duitstalige, Engelstalige en Nederlandstalige opleidingen van de HAN (1.951 in 2011-2012). Andere internationale studenten studeren voornamelijk aan de Engelstalige opleidingen van de HAN.

65



Onderstaand overzicht geeft aan welke nationaliteiten de buitenlandse studenten aan de HAN hebben.

66

Duitsland 1951

Azië 307 Oost-Europa 81 West-Europa 65 Zuid-Europa 27 Zuid-Amerika 17 VS 7 Overige 88

Azië 307 Vietnam 15 Turkije 7 Irak 6 Iran 10 Indonesië 66 Kazachstan 6 China 187 Kirgizië 5 Pakistan 5 Oost-Europa 81 Oekraïne 23 Bulgarije 17 Rusland 11 Polen 11 Litouwen 9 Roemenië 5 Letland 5

West-Europa 2016 Duitsland 1951 Frankrijk 24 Groot-Brittannië 19 België 17 Oostenrijk 5 Zuid-Europa 27 Italië 13 Griekenland 8 Portugal 6 Zuid-Amerika 17 Brazilië 7 Peru 5 Mexico 5 VS 7 Overige 88

1 Inleiding 2 Beleid 3 Onderwijs 4 Onderzoek 5 Beroepspraktijk en regio 6 Kwaliteit is mensenwerk 7 Operational Excellence 8 Bestuur

Recommend Documents