1. Inhoudstabel 1. Inhoudstabel
p. 1
2. Media-overzicht 2005
p. 2
3. Doelstellingen en cliëntsysteem 3.1 Doelstellingen VAG 3.1.1 Beleidswerk 3.1.2 Nazorg 3.1.3 Info- en documentatie 3.2 Cliëntsysteem VAG
p. p. p. p. p. p.
3 3 3 3 4 4
4. Beleid en organisatie 4.1 Raad van bestuur en dagelijks bestuur 4.2 Vrijwilligers en beroepskrachten – cijfergegevens 4.2.1 Raad van bestuur 4.2.2 Provinciale afdelingen 4.2.3 Adoptieouders, geadopteerden, vrijwilligers 4.2.4 Boekendienst 4.2.5 Sociaal secretariaat
p. p. p. p. p. p. p. p.
6 6 6 6 6 7 7 8
5. VAG Werking 5.1 Vorming 5.1.1 Praat- en vormingsavonden 5.1.2 Contactgezinnen 5.1.3 Algemene vergadering 5.1.4 Sociale kaart 5.1.5 Folder vormingsavonden 5.1.6 VAG Website 5.1.7 Educatief project Stilo, het blauwe kuikentje 5.1.8 Boekenbrochure 5.1.9 Dag van de adoptie 5.1.10 Opleiding rechterlijke orde 5.1.11 Conclusie vorming 5.2 Beleid 5.2.1 De nieuwe adoptiewet en het adoptiedecreet 5.2.2 Steunpunt Nazorg Adoptie 5.2.3 Bezoek kabinet minister van Welzijn Vervotte 5.2.4 Conclusie beleid 5.3 Binnenlandse en buitenlandse contacten 5.4 Publicaties VAG 2005 5.4.1 Publicaties tijdschrift 5.4.2 Andere publicaties 5.5 Info- en documentatieverstrekking 5.6 Netwerkontwikkeling 5.7 Doorverwijzing, hulpverlening en juridisch advies 5.8 Permanentie
p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p. p.
9 9 9 11 11 11 11 12 12 13 13 14 14 15 15 15 15 15 16 16 16 17 17 19 19 19
6. Team
p. 19
7. Vorming
p. 19
8. Tabellen en cijfers 8.1 Ontvangen vragen op relationeel niveau 8.2 Ontvangen vragen op inhoudsniveau 8.3 Provinciale afdeling
p. p. p. p.
1 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
20 20 22 23
2. Media - overzicht 2005 De twee grote thema’s die in 2005 het nieuws haalden waren ‘adoptie door holebi’s’ en ‘de nieuwe adoptiewet en het adoptiedecreet’. Op 10 september 2005 organiseerde de vereniging ‘Actie voor het gezin’ een mars in het Brusselse Jubelpark tegen het wetsvoorstel voor adoptie door paren van hetzelfde geslacht. Dit wetsvoorstel werd ingediend door Guy Swennen (SPA). De vereniging is van oordeel dat een kind moet opgevoed worden door een mama en een papa, en niet door twee moeders en zeker geen twee vaders. Deze actie werd ook gesteund door de Gezinsbond en eerder conservatieve en godsdienstige organisaties en strekkingen. De Holebifederatie betreurt deze actie. Vele lesbische vrouwen worden zwanger via kunstmatige inseminatie. Adoptie mogelijk maken zou aan de mee-moeder dezelfde rechten en plichten geven als de biologische moeder. Ook stranden veel huwelijken omdat de man of vrouw ontdekt dat hij/zij holebi is. Het kind wordt dan opgevoed bij twee samengestelde gezinnen. CD&V opperde een systeem van zorgouderschap, dat door velen als ingewikkeld ervaren wordt. De nieuwe partners zouden daarmee – zeer beperkte – rechten en plichten ten opzichte van het kind krijgen. Elk besluit zou dan met vier personen moeten besproken worden. CD&V steunde eerst de holebi-adoptie, maar is dan teruggekrabbeld na conservatieve kritiek. Op 2 december 2005 keurde de Kamer het wetsvoorstel van Guy Swennen goed dat holebikoppels het recht geeft om kinderen te adopteren. Dit voorstel werd doorgestuurd naar de Senaat en verder behandeld in 2006. Ondertussen trad de nieuwe adoptiewet op 1 september 2005 in werking. Deze overgang verliep nogal chaotisch. De magistratuur die ingeschakeld werd in de adoptieprocedure was onvoldoende voorbereid en kandidaat-adoptiegezinnen die een dossier lopende hadden en dus in de overgangsfase zaten, bevonden zich in een juridisch vacuüm. KA die de voorbereiding en evaluatie reeds doorliepen, moesten zich nog een keer verantwoorden bij de jeugdrechter. Eind oktober 2005 keurde de Kamer een wetsvoorstel goed dat op 16 december gepubliceerd werd in het Belgisch Staatsblad. Dit voorstel stelt dat de beginseltoestemming die werd verkregen onder de oude wet drie jaar geldig is zonder dat de KA zich tot de jeugdrechtbank moeten wenden. Daarnaast maakte de wetsaanpassing adoptie mogelijk van kinderen die afkomstig zijn uit landen die geen adoptie kennen (zoals vb Marokko) en wordt een bewijs van goed gedrag en zeden gevraagd aan de KA die de procedure doorlopen.
2 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
3. Doelstellingen en cliëntsysteem 3.1 Doelstellingen VAG De doelstellingen van VAG zijn op te splitsen in: · · ·
Beleidswerk Nazorg Info -en documentatie
De structuur van de werking van VAG wordt bepaald door de Algemene vergadering en de raad van bestuur. Het beleid en het takenpakket wordt gelanceerd vanuit deze organen. Inhoudelijk wordt het dagelijks bestuur verantwoordelijk gesteld voor de ondersteuning van de werking. Provinciale afdelingen, contactgezinnen, boekendienst, sociaal secretariaat (inclusief info- en documentatiecentrum) zijn in het leven geroepen om de doelstellingen van VAG te realiseren.
3.1.1
Beleidswerk
Beleidswerk is een belangrijke taak van VAG als enig en uniek belangenbehartigingswerk in Vlaanderen. VAG streeft sinds haar ontstaan naar het welzijn (vanuit de visie van de Rechten van het Kind) van geadopteerden en adoptiegezinnen. Op federaal en op Vlaams niveau fungeert VAG als gesprekspartner t.a.v. de overheid. Kind en Gezin ziet VAG als een koepel van rechtstreekse adoptiebetrokkenen. T.a.v. de pers vertegenwoordigt VAG de visie van de adoptiegezinnen op het adoptieveld. Overlegorganen, samenwerkingsverbanden worden aangemoedigd om een onderbouwd adoptiebeleid te bepleiten. Intern gebeurt binnen VAG intense informatie- uitwisseling tussen de bestaande formele en informele netwerken. Contactpersonen, VAG- leden en -besturen zorgen voor wederzijdse informatiedoorstroming van adoptiethema’ s en ervaringsdeskundigheid. Extern bouwt VAG talrijke overlegmomenten en samenwerkingsverbanden uit met derden. VAG vervult de stimulerende en ondersteunende functie op verschillende relatieniveaus. Ze streeft naar een breed uitgebouwd adoptieplatform van adoptiebetrokkenen.
3.1.2
Nazorg
De nazorg verschaft door VAG situeert zich op twee domeinen. In de eerste plaats vertrekt VAG vanuit de preventiegedachte, zo ook op het domein van de nazorg. VAG begeleidt en verwijst daarnaast ook gezinnen door die problemen hebben die het opvoedingsondersteunende en preventieve overstijgen. Preventie gebeurt op verschillende manieren. (Kandidaat-) Adoptanten, hulpverleners, medische beroepskrachten en juristen worden op de hoogte gehouden van actuele en relevante thema’ s rond adoptie binnen de leefwereld van adoptiegezinnen. Via verschillende projectwerkingen doet VAG aan preventiewerk (informatieavonden, tijdschrift, vorming t.a.v. derden, boekendienst en achtergrondinformatie aanbieden). Het tijdschrift is als medium een belangrijk sensibiliseringsmiddel en kadert binnen de preventie.
3 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
T.a.v. het onderwijs vervult VAG een belangrijke functie bij het begeleiden van schoolse adoptieprojecten om zo te werken aan een goede beeldvorming en duiding van adoptie (educatief project Stilo, het blauwe kuikentje, infomapje adoptie, begeleiding info-documentatiecentrum). De begeleiding van adoptiegezinnen gebeurt op een informele wijze. In de provincies komen adoptieouders en geadopteerden op reguliere basis samen omdat ze één ding gemeenschappelijk hebben: adoptie (provinciale activiteiten,…). VAG wil de adoptiegezinnen daar waar mogelijk is opvoedingsondersteuning aanbieden. Wanneer de hulpvraag het preventieve overstijgt wordt het adoptiegezin gericht doorverwezen. Doorverwijzing en gerichte informatieverstrekking in het bestaande hulpverleningssysteem zorgt voor een specifiekere nazorg (sociale kaart voor adoptie in Vlaanderen). Samenwerkingsverbanden worden opgestart of verder uitgebouwd om betere nazorg te voorzien t.a.v. geadopteerden, adoptanten, kandidaat- adoptanten en afstandsouders. VAG zoekt samen met het gezin naar een hulpverleningsinstelling met professionaliteit en mét alertheid naar de adoptiesituatie toe. In het jaar 2005 werden de eerste stappen gezet naar de oprichting van het ‘Steunpunt Nazorg Adoptie’. Dit Steunpunt wordt vanaf januari 2007 het expertisecentrum rond nazorg in Vlaanderen. Gezien de taken van VAG grotendeels gelijk lopen met de taken van het Steunpunt, en er grote interesse is naar het uitwerken van nazorg, heeft VAG in 2005 een aanvraag ingediend bij Kind en Gezin naar oprichting van dit steunpunt. De onderhandelingen en besprekingen verlopen voornamelijk in 2006.
3.1.3
Info- en documentatie
Het doel van het verstrekken van informatie en het beschikbaar stellen van documentatie omtrent adoptie is de basis om te werken in het adoptieveld. De boekendienst, het info-en documentatie-centrum, de VAG e-mail, het driemaandelijks tijdschrift, de digitale nieuwsbrief, de infomap adoptie en de folders richten zich naar het cliëntsysteem. Binnenlandse en buitenlandse tijdschriften, boeken en artikels i.v.m. adoptie worden bijgehouden in het info- en documentatiecentrum. De actualiteit, deskundigheid, achtergrondinformatie en op schrift gestelde ervaringsdeskundigheid bieden de garantie om de nazorg en het beleidswerk na te streven.
3.2
CLIENTSYSTEEM VAG
Intern bestaat het cliëntsysteem uit de adoptiedriehoek: afstandsouders, geadopteerde en adoptant. Extern bestaat het cliëntsysteem uit welzijnsdiensten, adoptiebetrokkenen, studenten, kandidaatadoptanten en derden. De geboorteouders spelen een belangrijke rol in het adoptiegebeuren. Een deel van de geboorteouders ervaren blijvende problemen rond de afstand. Ze krijgen door de omgeving vaak het stigma van ‘schuldige’ opgeplakt. Geboorteouders ontvangen begrip en ondersteuning en worden betrokken om in openheid over adoptie te praten. Geboorteouders worden daarnaast doorverwezen naar bevoegde instanties zoals Kwadrant en het Zoekregister. We merken wel dat de groep afstandsouders zeer klein vertegenwoordigd is bij VAG. Waarschijnlijk is de nabijheid van de grote groep adoptieouders te bedreigend. De geadopteerden worden ondersteund in alle leeftijdscategorieën. De geadopteerde staat centraal in het adoptiegebeuren. Als adoptiekind ben je kwetsbaarder omdat je bent afgestaan. De aangeboren loyaliteit naar de biologische ouders is verbroken en een aangeleerde loyaliteit met de adoptanten dient gesmeed te worden. 4 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
In de voorbereidingsfase, bij de bemiddeling, bij de plaatsing en in de nazorg wordt grote aandacht gegeven aan de geadopteerde. In iedere situatie staat het welzijn van het kind centraal. Adoptie is de beste oplossing voor het kind als alle andere mogelijkheden van gezinsondersteuning uitgeput zijn. Dubbele loyaliteit, de zoektocht naar de identiteit en het aanvaarden van de adoptiestatus zijn de opdrachten die een geadopteerde doorkruist gedurende heel zijn leven. Adoptanten en kandidaat- adoptanten worden ondersteund in de voorbereidingsfase, tijdens de procedure en in de nazorg van het adoptiegebeuren. Steun en begeleiding gebeurt t.a.v. adoptanten als dit nodig blijkt in de gezinssituatie. De doelstellingen van VAG zijn gegroeid uit de betrokkenheid en de inzet van adoptanten als ervaringsdeskundigen. Adoptieouderschap vraagt specifieke opvoedingstaken en vaardigheden. Steun van professionelen en ervaringsdeskundigen verhoogt de draagkracht van het ouderschap. De interne doelgroep van de VAG wordt gevormd door de adoptiedriehoek : geboorteoudersgeadopteerde- adoptanten. De verschillende betekenisverleningen die iedere groep geeft aan adoptie, wordt onder de aandacht gebracht. Beleidswerk, nazorg, info- en documentatieverstrekking wordt voor de drie groepen voorzien.
5 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
4. Beleid en organisatie 4.1 Raad van bestuur en dagelijks bestuur Het afgelopen werkjaar kwam de raad van bestuur geregeld samen. Vanwege de centrale ligging in Vlaanderen vonden de vergaderingen plaats in C.C. De Ploter in Ternat. De vijf provincies zijn er vertegenwoordigd door één of twee personen. Gezien de raad van bestuur van VAG de belangrijke taak heeft spreekbuis te zijn voor de adoptiebetrokkenen naar het beleid toe, vinden we het van zeer groot belang dat het beleid van VAG gemaakt wordt door zoveel mogelijk adoptiebetrokkenen. Zo krijgen twee afgevaardigden per provinciale afdelingen, het mandaat te zetelen in de raad van bestuur van VAG. Zij krijgen de opdracht om de agendapunten van de raad van bestuur te bespreken met hun afdeling. Dit jaar werd gewerkt aan: •
Nieuwe adoptiewet/decreet,
•
Steunpunt Nazorg Adoptie+ bezoek kabinet Welzijn,
•
Dag van de adoptie op 25 september 2005,
•
Aanpassing statuten,
•
Nieuw tijdschrift VAG,
•
Organisatie vormingsavonden,
•
Familiedag op 9 september 2006,
•
Varia en dagelijkse werking VAG.
4.2 Vrijwilligers en beroepskrachten - cijfergegevens 4.2.1 Raad van bestuur De Raad van bestuur kwam in 2005 zes maal samen (28/01/05, 24/02/05, 19/05/05, 07/07/05, 30/08/05 en 20/10/05). Vier provincies zijn vertegenwoordigd door bestuursleden en vormen samen met de voorzitter (Bernard Van Steenkiste), secretaris (Marleen Bloemen) en penningmeester (Lucien Strypens) een groep van zeven vrijwilligers.
4.2.2 Provinciale afdelingen De provinciale besturen vergaderen (twee)maandelijks en organiseren praatavonden en activiteiten voor (kandidaat)adoptanten, geadopteerden en andere geïnteresseerden. In juni 2005 staakte VAG Antwerpen haar werkzaamheden en werd een nieuw bestuur opgericht. Eind 2005 maakten 4 personen deel uit van het VAG bestuur van Antwerpen. Tijdens deze periode bereidden ze een tweetal avonden voor, die doorgaan in februari en mei 2006. Gedurende 2005 werden 6 nieuwe vrijwilligers aangeworven (1 contactgezin en 4 nieuwe bestuursleden van VAG Antwerpen) en staakte 1 vrijwilliger haar werkzaamheid. 106 vrijwilligers zijn vertegenwoordigd in de provinciale afdelingen van VAG. Elk contactgezin telt 1 of twee vrijwilligers, afhankelijk van de gezinssituatie.
6 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
2004
2005
25 20 15 10 5 0 Antwerpen
Vlaams Brabant
OostWestVlaanderen Vlaanderen
Limburg
In 2004 waren 101 vrijwilligers vertegenwoordigend in de provinciale afdelingen, in 2005 waren dit er 106. Dit is een lichte stijging van ongeveer 5%.
4.2.3 Adoptieouders, geadopteerden, vrijwilligers Het totaal aantal vrijwilligers in 2005 per provinciale afdeling waren 120 adoptieouders en geadopteerden, waarvan 102 contactouders. In 2004 telde VAG 101 vrijwilligers waarvan 86 contactouders. Sommige contactouders (22 personen) zijn werkzaam in een provinciaal bestuur en hebben dus een dubbel mandaat binnen VAG. De vereniging telt 40 personen die zich vrijwillig inzetten voor de organisatie van de vormingsavonden van VAG (18 bestuursleden + 22 bestuurslid/contactouder). De twee vrijwilligers die de boekendienst van VAG vormen zijn tevens contactouder. 120 vrijwilligers van VAG
102 contactouders 18 bestuursleden
22 bestuursleden+ contactouder
78 contactouders
2 boeken -dienst
4.2.4 Boekendienst Philip en Christiane Quintens verzorgen de boekendienst van VAG. Zij zoeken in samenwerking met het secretariaat naar nieuwe boeken inzake adoptie of aanverwante thema’s en trekken erop uit met de boekenstand van VAG. In het jaar 2005 gingen Philip en Christiane een tweetal keer op verplaatsing. Daarnaast verzorgt Philip de boekhouding van de boekendienst en doet hij de aan– en de verkopen. 10/09/2005: Bijeenkomst FINADO te Sint-Denijs-Westrem 25/09/2005: Dag van de Adoptie van VAG te Brugge
7 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
4.2.5 Sociaal secretariaat Betaalde beroepskrachten: Dagmar Warlop Halftijds administratief bediende Inge Demol Voltijds maatschappelijk assistente Lieselot Snoeck Halftijds maatschappelijk assistente sinds 19/09/2005 De voorzitter van VAG, Bernard Van Steenkiste, overlegt tweewekelijks 2 à 3 uur met de personeelsleden van het sociaal secretariaat.
8 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
5. VAG werking 5.1
Vorming
5.1.1 Praat– en vormingsavonden In 2005 werden 13 vormingsavonden georganiseerd. Deze praatavonden stonden onder leiding van de provinciale besturen, met logistieke ondersteuning vanuit het sociaal secretariaat. Adoptanten, kandidaat-adoptanten, studenten en geïnteresseerden bezochten deze avonden. Op een praatavond schommelt de aanwezigheid tussen 15 naar 40 tot soms 80 deelnemers. V.A.G. Vlaams Brabant 10/03
“Eigen kinderen en adoptiekinderen” Spreker: Nadine Meeus, VCOK
02/06
“Nazorg inzake adoptie in Vlaanderen, wat met de sociale kaart” Spreker: Inge Demol, coördinator VAG nationaal
24/11
“Verwennen, positieve discriminatie en grenzen stellen” Spreker: Bart Bisschops, psycholoog, deskundig in de adoptiethematiek
V.A.G. Limburg 31/01
“Assertiviteit voor (adoptie)jongeren” Spreker: Anouk Drieskens, psychologe – therapeute, deskundige in assertiviteitstraining voor kinderen en jongeren van 9 tot 18 jaar
14/03
“Verwennen, positieve discriminatie en grenzen stellen” Spreker: Bart Bisschops, psycholoog, deskundig in de adoptiethematiek
24/10
“De rootsreis: voorbereidingen en ervaringen” Spreker: panel met moderator Bart Bisschops, Psycholoog, deskundig in de adoptiethematiek
12/12
“Positief omgaan met je kind” Spreker: Rik Bloemen, Directeur Vertrouwenscentrum Kindermishandeling Hasselt
V.A.G. Antwerpen 15/03
“Diversiteit en identiteit, hoe kan ik omgaan met de achtergrond van mijn kind?” Spreker: Ann Somers, VCOK
V.A.G. Oost-Vlaanderen 18/03
18/11
“Verwennen, positieve discriminatie en grenzen stellen” Is niet doorgegaan wegens ziekte van de spreker Bart Bisschops “Het nieuwe adoptiedecreet toegelicht: een praktische uiteenzetting”
9 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
Spreker: Belinda Beerens, Cel adoptie, Kind en Gezin Brussel V.A.G. West-Vlaanderen 18/02
“Assertiviteit bij (adoptie)kinderen” Spreker: Carole Vandaele, Vormingswerker, werkzaam bij Triobla (erkend voorbereidingscentrum)
15/04
Gespreksgroep: “Vragen en bedenkingen bij de opvoeding van mijn (adoptie)kind(eren)” Moderator: Bernard Van Steenkiste, kinder- en adolescentenpsycholoog, adoptievader en voorzitter VAG
28/05
Workshop Djembé, zang en dans, voor jong en oud Begeleiding: Bovic
18/11
“Een positief vonnis, en nu? Hoe maak ik de juiste keuzes qua leeftijd bij aankomst, geslacht en land van herkomst” Spreker: Nadine Meeus, ontwikkelingspsychologe, werkzaam bij VCOK (erkend voorbereidingscentrum)
6 5
5
5 4
4
4
4 3
3
2004 2005
3 2 2 1
1
1 0 Antwerpen
O-Vl
W-Vl
Vl-Brabant
Limburg
In 2005 organiseerden de provinciale besturen van VAG 13 activiteiten. In vergelijking met 2004 is dit een daling van 6 activiteiten (bijna 40%). De organisatie van de dag van de adoptie op 25 september 2005 nam veel tijd van de VAG-vrijwilligers in beslag.
10 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
5.1.2 Contactgezinnen De contactgezinnen hebben als taak het verschaffen van ervaringsgerichte informatie aan alle geïnteresseerden in adoptie. Deze geïnteresseerden kunnen studenten zijn, hulpverleners, (kandidaat)adoptiegezinnen, media en anderen. In 2005 konden we 8 nieuwe contactgezinnen verwelkomen. Eind 2005 beschikte VAG over 51 contactgezinnen. Deze vrijwilligers van VAG werden zowel persoonlijk als via de e-mail gecontacteerd met vragen naar ervaringsgerichte informatie.
5.1.3 Algemene vergadering Op 24 februari 2005 vond de jaarlijkse algemene vergadering van VAG plaats in Ternat. Het jaarverslag en de begroting van 2004 werden voorgelegd en besproken. 6 vrijwilligers, 2 personeelsleden en een stagiaire van VAG waren aanwezig.
5.1.4. Sociale kaart Het VAG secretariaat wordt regelmatig gecontacteerd met een hulpvraag. Gezien het preventieve karakter van het takenpakket van de vereniging, worden hulpvragers bij VAG vaak doorverwezen naar de bestaande hulpverlening. Een handig instrument om elke unieke vraag op maat door te verwijzen is de adoptiekaart. Deze ‘adoptiekaart’ is een aanvulling op de huidige sociale kaart van de hulpverlening in Vlaanderen. Want ook al zijn adoptiekinderen in eerste instantie gewoon kinderen, hun achtergrond werkt door in hun ontwikkeling waardoor zij soms speciale aandacht nodig hebben. De huidige adoptiekaart bevat informatie over 200 organisaties, personen en instellingen in Vlaanderen die ervaring hebben met de adoptiethematiek. VAG vindt het belangrijk dat mensen met een hulpvraag gericht kunnen doorverwezen worden. Deze adoptiekaart is daarbij een handig hulpmiddel en wordt vaak gebruikt door de medewerkers van het VAG secretariaat. In 2005 werd VAG geconfronteerd met 4019 hulpvragen, waarvan 216 personen (ongeveer 5%) doorverwezen werden met behulp van de adoptiekaart. Meer informatie kunt u vinden op het einde van dit jaarverslag.
5.1.5 Folder vormingsvonden Tijdens de maanden maart - juni 2005 troffen de provinciale afdelingen van VAG hun voorbereidingen voor de planning van de vormingsavonden, en dit voor het werkjaar 2005-2006. Het systeem waarbij VAG een folder publiceert met alle avonden van een werkjaar, heeft succes bij zowel de vrijwilligers van VAG als de (kandidaat-) adoptanten. De praktische organisatie van de vormingsavonden is via deze methode voor de provinciale afdelingen van VAG minder belastend: in tegenstelling tot voorgaande jaren werden de sprekers en locaties immers op voorhand bepaald. De vrijwilligers van VAG kunnen deze vrijgekomen tijd besteden aan het zich verdiepen in bepaalde thema’s en de verbetering van de werking van VAG, alsook aan het uitwisselen van informele informatie. Dit laatste zorgt onrechtstreeks tot de motivatie en het dynamisme van een provinciaal bestuur.
11 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
Het is de bedoeling dat de maatschappelijk assistente de deelname aan de verschillende provinciale vergaderingen afbouwt zodat de provincies autonoom kunnen werken. Op die manier kan de vrijgekomen tijd aan andere projecten van VAG besteed worden. In het jaar 2005 organiseerden de provinciale besturen van VAG 13 activiteiten voor adoptiegezinnen (cfr. 5.1.1) naast de grootschalige organisatie van de ‘dag van de adoptie’ op 25 september 2005.
5.1.6 VAG website De website van VAG werd opgemaakt door de maatschappelijk assistente Inge Demol. Zij beheert de webstek en vult ook de nieuwe informatie aan. De website bevat informatie over: - de werking van VAG - de contactgezinnen en provinciale afdelingen - de boekenstand - de projecten (vb Stilo) - de adoptieprocedure - de nieuwe adoptiewetgeving - de familiedagen (zoals de dag van de adoptie) - de mogelijkheid om informatie via mail aan te vragen - relevante linken - en nog veel meer… In 2005 bezochten ongeveer 10.000 personen de website van VAG.
5.1.7 Educatief project Stilo, het blauwe kuikentje ‘Stilo, het blauwe kuikentje’ is een verhaal over een adoptiekuiken om kinderen bewust te maken van de diversiteit in onze samenleving. Het is een project ontstaan vanuit de behoefte naar informatieverstrekking en nazorg voor adoptiegezinnen en het kleuteronderwijs. Dit project bestaat uit een animatiefilmpje en een educatieve materialenkoffer die kan uitgeleend worden gedurende drie weken.
12 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
5.1.8 Boekenbrochure Elke maand wordt het info-en documentatiecentrum van VAG uitgebreid met nieuwe boeken, nieuwe tijdschriften en eindwerken. Deze nieuwe informatie wordt systematisch geïnventariseerd in een databestand. Op basis van deze gegevens wordt de boekenbrochure opgemaakt, die dienst doet als inventaris van onze info-en documentatiecentrum. In 2005 werden 580 boekenbrochures opgemaakt en verzonden naar (kandidaat-)adoptanten en andere geïnteresseerden. 350 boekenbrochures werden verspreid via VCOK (voorbereidingscentrum) en 230 via de infomapjes van VAG.
5.1.9 Dag van de adoptie Na een pauze van 6 jaar, besliste de raad van bestuur van VAG om opnieuw een dag van de adoptie te organiseren. Tot en met september 2005 maakte deze organisatie een belangrijk deel van de algemene werking uit. De vijfde dag van de adoptie ging door op zondag 25 september 2005 in het Boudewijnseapark te Brugge. Meer dan 1000 personen (adoptiegezinnen, kandidaat-adoptieouders, geadopteerden, familie en vrienden, hulpverleners, enz…) zakten die dag af naar het adoptie-evenement. Deze familiedag zorgde enerzijds voor momenten van ontmoeting en anderzijds had deze dag ook een sterk informatief en vormend karakter. Tijdens deze dag kwamen prominente adoptiedeskundigen aan het woord, waarbij verscheidene thema’s tijdens voordrachten en workshops werden gebracht. De dag van de adoptie werd op 25 september ’05 in het VTM-nieuws vermeld. Het programma bestond uit: -
Voormiddag: Adoptieverhalen: Een panel bestaande uit adoptiebetrokkenen vertelden hun levensverhaal. De moderator was Jan Van Langendonck, Radio 1 presentator en adoptievader. Meer dan 300 geïnteresseerden bezochten deze workshop.
-
Namiddag: Tijdens de namiddag gingen de drie workshops telkens twee maal door: 1e workshop: het thema was "Adoptie: een optie voor het kind en zijn/haar gezin?” en werd gebracht door Prof. Dr. Femmie Juffer (Leerstoel adoptie, Universiteit Leiden te Nederland). Deze workshop werd twee maal bezocht door een 200-tal personen en was bijgevolg volzet. De 2e workshop bracht als thema "En toen ontstond gehechtheid... Krachtlijnen uit de hedendaagse gehechtheidstheorie". De spreker was Greet Geenen (KULeuven, onderzoeksgroep psychotherapie en dieptepsychologie, doctoraat over hechting). Greet Geenen sprak tot tweemaal toe een groep van 130 personen toe. Deze workshop was ook volzet. Ann Somers (psychologe, coördinator VCOK-adoptie Gent) was spreker van de 3e workshop met thema “De impact van openheid op adoptie”. Tijdens de eerste sessie bezochten 120 personen de workshop. De tweede groep bestond uit een 150-tal personen en was volzet.
13 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
De kinderen werden opgevangen door een professioneel team van animatoren en artiesten: Circusvoorstelling Hoetchacha: Enthousiaste en speelse jongelingen brachten een heus circus voor jong en oud, waarin iedereen zijn gekste kanten liet zien. Speelkaravaan Circus Hoetchacha: Gedurende de ganse namiddag verzorgden de circusartiesten het animatiegebeuren voor de kinderen. Zij zetten in de sportzaal in het Boudewijnseapark een heus speelplein op waar kinderen zich naar hartelust konden uitleven. Begeleiding in het attractiepark Geschoolde jongeren in het jeugdwerk hebben de kinderen (van 6 tot 12 jaar) begeleid in het attractiepark. Voorleeshoekje: De allerkleinsten konden genieten van leuke en spannende verhalen in een knus hoekje. Vrij toegang tot het attractiepark: Ieder kon vrij gebruik maken van het attractiepark. Schminken: Thierry Vermeire, adoptievader en contactouder van VAG, schminkte zeker wel 60 kinderen op deze adoptiedag. Baby– en kinderopvang Baby’s konden rustig spelen en slapen in een kalme ruimte, onder begeleiding van een onderwijzeres. Deze vijfde dag van de adoptie werd afgesloten met een spetterende en voor VAG exclusieve dolfijnenshow in het dolfinarium. Uit de evaluatieformulieren van de deelnemers van de adoptiedag bleek dat het merendeel tevreden was. Zowel inhoudelijk als animatief was de dag geslaagd. Alleen jammer dat de loketten de grote opkomst aan het begin van de dag niet vlotjes konden verwerken.
5.1.10 Opleiding Rechterlijke Orde Op 21 en 22 november 2005 werd een opleiding georganiseerd om de magistraten een overzicht te geven van het nieuwe wettelijke kader en om hen voor te bereiden op de nieuwe taken die zij moeten uitvoeren. Bernard Van Steenkiste, psycholoog en voorzitter van VAG, nam deel aan deze vorming en gaf op 22 november een voordracht over ‘de psychologische aspecten van de adoptie voor ouders en kinderen en de nazorg’.
5.1.11 Conclusie vorming Het VAG secretariaat werkte het afgelopen jaar voornamelijk aan de voorbereiding en organisatie van de ‘dag van de adoptie’, die plaatsvond op 25 september 2005 in het Boudewijnseapark te Brugge. De overige werking werd opgevolgd en ondersteund, zonder ruimte voor nieuwe projecten. VAG geeft de voorkeur aan de uitbouw van de bestaande werking. Wij zijn van mening dat men net zoals bij een huis eerst de fundamenten versterkt vooraleer men met de inrichting begint.
14 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
5.2. Beleid Vanuit de taak naar belangenverdediging van adoptiegezinnen, is VAG op beleidsvlak de spreekbuis naar de pers, de media en de overheid toe.
5.2.1 De nieuwe adoptiewet en het adoptiedecreet Op 1 september 2005 ging de nieuwe adoptiewet van start. Deze gebeurtenis ging gepaard met een lange periode van overleg en voorbereiding met de sector. Ook leverde de nieuwe adoptiewetgeving heel wat verwarring op bij mensen die reeds voor 1 september met de adoptieprocedure gestart waren. De periode voor 1 september ’05 was er één van grondige studie zodat we klaar waren voor de vele vragen van de (kandidaat-)adoptanten. Na 1 september werd het VAG secretariaat overspoeld met vragen over de nieuwe wetgeving, de overgangsmaatregelen (mensen die reeds gestart waren voor de start van de nieuwe adoptiewet), de vele onduidelijkheden en de onwetendheid bij de magistratuur. De tijd gaf raad en het aantal vragen en klachten verminderden zienderogen naarmate het jaar verstreek.
5.2.2. Steunpunt Nazorg Adoptie Sinds de start van de adoptiewet op 1 september 2005 werden een aantal stappen in de adoptieprocedure aangepast. Voor sommige zaken had de overheid onvoldoende financiële middelen, zoals de uitbouw van de nazorg. Het adoptiedecreet vermeldt de oprichting van een Steunpunt Nazorg Adoptie die operatief kan worden vanaf 1 januari 2007. VAG bekeek het takenpakket van het Steunpunt Nazorg Adoptie, vergeleek die met de eigen taken en diende een aanvraag in bij Kind en Gezin voor de oprichting van het Steunpunt. VAG signaleert al jaren een tekort aan nazorg in Vlaanderen en wil daar via dit Steunpunt en samen met de adoptiesector en bestaande hulpverlening iets aan doen. Tijdens de tweede periode van 2005 kreeg VAG van haar Raad van Bestuur toestemming om de Vereniging voor Kind en Adoptiegezin om te vormen tot een Steunpunt Nazorg Adoptie. Deze periode diende ook als voorbereiding op de bijeenkomst met de adoptiesector begin 2006, waarvoor een werktekst met ideeën rond nazorg werd geschreven.
5.2.3 Bezoek kabinet minister van Welzijn Vervotte Op vrijdag 16 september 2005 werd een delegatie van VAG uitgenodigd op het kabinet van minister Vervotte. Het thema ‘oprichting Steunpunt Nazorg’ stond op de agenda. Het kabinet bevestigde dat men het Steunpunt Nazorg Adoptie geschreven heeft volgens het takenpakket van de Vereniging voor Kind en Adoptiegezin. Zij ondersteunden ook de vraag van VAG om het Steunpunt Nazorg Adoptie uit te bouwen.
5.2.4 Conclusie beleid 2005 was een turbulent jaar inzake adoptie en beleid: een nieuwe wet ging van kracht en VAG bereidde zich voor op een eventuele omvorming naar een Steunpunt Nazorg Adoptie.
15 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
5.3 Binnenlandse en buitenlandse contacten Binnenlandse contacten en samenwerking
K&G: adoptieoverleg, besprekingen van de kwartaalverslagen van VAG, brainstorm Steunpunt Nazorg Adoptie, vergaderingen rond de nieuwe adoptiewetgeving.
Kabinet: Vergadering inzake Steunpunt Nazorg Adoptie. Concentra Media: Samenwerkingscontract – publiceren van artikels in de kranten Belang van Limburg en
Gazet van Antwerpen. Contacten in het kader van de dag van de adoptie: stad Brugge, provincie West-Vlaanderen, Stad Brugge, Nationale Loterij, universiteit Leuven en Gent, Universiteit Leiden te Nederland, kinderanimatie, sprekers voor workshops, onderwijsinstellingen, … Adoptiesector: Adoptiediensten, voorbereidingscentra, evaluatiecentra: samenwerking elk op eigen terrein (verspreiden info vormingsavonden, doorgeven contactgezinnen, samenwerking projecten, uiteenzettingen vormingsavonden, enz…). Buitenlandse contacten en samenwerking WAN: Deelname aan Congres te Utrecht, Femmie Juffer: spreker op de dag van de adoptie ADOC: Informatie internationaal en Nederlands onderzoek + contacten dag van de adoptie Lava: Op zaterdag 19 november brachten 7 bestuursleden van LAVA een bezoek aan VAG. LAVA is een onafhankelijke adoptieoudervereniging uit Nederland die in 2001 werd opgericht
5.4 Publicaties VAG 2005 5.4.1 Publicaties tijdschrift Totale oplage: 3050 1 maart 2005 2 juni 2005 3 september 2005 4 december 2005
40e 40e 40e 40e
jaargang jaargang jaargang jaargang
nr.1 nr.2 nr.3 nr.4
Oplage Oplage Oplage Oplage
750 750 750 800
Medewerkers: Dagmar Warlop, Inge Demol, Bernard Van Steenkiste, Barbara Delagrange, Tara Mortier, Liesbet Denys, Magda Vande Ginste, R. Hoksbergen, Nadine Meeuws, Chris Verschooren, Philip Quintens, Kathy Degraeve, Kind en Gezin, Ann Somers, Holebifederatie, Gerd en Eddy, Lieselot Snoeck, Adoc, Roel Truyers, Joris Saerens, Geert Janssens. Redactie: Bernard van Steenkiste, Inge Demol, Dagmar Warlop en Lieselot Snoeck Het tijdschrift van VAG wil informeren en wetenschappelijke, juridische, kortom, kwalitatieve artikels publiceren met behulp van de middelen die VAG ter beschikking heeft.
16 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
5.4.2 Andere publicaties Dit zijn de publicaties met andere doeleinden. Totale oplage: 6459 Folders vormingsavonden: 3000 Folders VAG: 1000 Jaarverslagen 2004: 99 Boekjes video Stilo: 6 Folders Dag van de adoptie: 1800 Info-doc boekjes: 554
5.5 Info- en documentatieverstrekking Info- en documentatiecentrum Ontleningen en aanvragen educatief materiaal 2005: 160 Boeken en video’s: 142 Artikels, tijdschriften en eindwerken: 18 Infomappen:222 250
222
200 150
141
142
142 2004 2005
100 50
22
18
0 Boeken en video's
Artikels en tijdschriften
Infomappen
De sterke stijging van de infomappen in 2005 is deels te wijten aan de grotere vraag via de website, het feit dat de nieuwe leden ook een infomap ontvangen en de bekendmaking van VAG via de dag van de adoptie. In 2005 werden in totaal 382 items ontleend. In vergelijking met 2004 (305 ontleningen) is dit een stijging van ongeveer 25%. Bezoekers info-en documentatiecentrum 2005: 45 Geadopteerden: 0 Studenten: 18 Adoptanten: 6 Kandidaat-adoptanten: 21 In het jaar 2004 bezochten 33 personen het info-en documentatiecentrum van VAG. De meeste bezoekers hadden een persoonlijk gesprek met de maatschappelijk assistente van VAG. De kandidaat-adoptieouders hadden vooral informatieve vragen, de adoptanten wensten begeleiding. Deze individuele bezoeken namen elk ongeveer 1 à 2 uur in beslag. Deze thema’s komen ook bij dezelfde doelgroepen aan bod tijdens telefonische contacten. Deze cijfergegevens worden op het einde van dit jaarverslag vermeld.
17 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
Boekenverkoop In 2005 werden 742 boeken verkocht. In vergelijking met 2004 (616 boeken) is de verkoop in 2005 met 20% gestegen. Vooral op de dag van de adoptie werden heel veel boeken verkocht. De bestsellers worden in de tabel weergegeven:
45
22
18
18
nk om ov st er ad En op ik tie ,e n ik ,e n ik
er
20
aa
ijs
ch tje
s
na
ja ar
te er s H et e
20
be
el tje Kl e
er e w yo u he n
W
in e
W
ie b
C hi na
in d rn bo
W
in
el dk
ka tie ad op n va
n te ks
er
ar tje s
e ek j rb o eu te kl Te
31 22
ot pi e Ad
34
ed i
35
G
50 45 40 35 30 25 20 15 10 5 0
Aan de top van de meest verkochte boeken staat het adoptiekleuterboekje. Op nummer twee staat het boek van VAG ‘Mag je zelf je mama en papa kiezen?’ Dankzij de familie Quintens (Philip en Christiane) verloopt de verkoop optimaal! 23 nieuwe boeken De referenties verwijzen naar de boekenlijst die telkens in bijlage van het VAG-tijdschrift wordt gevoegd. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref. Ref.
10 15a 16a 17 20 25 32a 34 42 60 61 68a 100 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136
Twee gezichten van de maan Verbinding verbroken Bodemloos bestaan Chinese aarde Het verhaal van Tracy Baker Marie-Li Yasmin Spelend opvoeden Wachten op Zach Als hechten moeilijk is Het adoptieboek Wouter CD Voor de tweede keer adopteren When you were born in Korea I wish for you a beautiful life Wanting a daughter… Adoptie en kinderdagverblijf Tanden in een doosje Gloeiende voeten Adoptie mijn levenslijn Liefs uit Bogota Het mekkerende wolfje Kinderen zoals ik
18 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
5.6 Netwerkontwikkeling Sensibilisering in beeldvorming van adoptie en info-uitwisseling werden verzorgd vanuit VAG aan derden. Nieuwe of bestaande samenwerkingsmogelijkheden werden onderzocht en uitgebouwd. De contacten kunnen teruggevonden worden bij de rubriek binnenlandse en buitenlandse contacten.
5.7 Doorverwijzing, hulpverlening en juridisch advies VAG verwijst door naar de adoptiediensten, Kind en Gezin, geadopteerdenwerkingen, contactgezinnen en welzijnsdiensten. De sociale kaart is een handig hulpmiddel voor gerichte doorverwijzing. VAG gaf in 2005 vooral juridische informatie omtrent de nieuwe adoptiewetgeving en het nieuwe decreet. In sommige gevallen werd doorverwezen naar de juridische dienst van K&G of een adoptiedienst. Het merendeel van de hulpvragers zijn adoptanten. Zij hadden vragen rond volgende thema’s: zoektochten, racisme, hechtingsproblematiek, leeftijdsaanpassing en doorverwijzing.
5.8 Permanentie Permanentie secretariaat : MA : 9u00-12u00 en 13u30-17u00 DI: 9u00-12u00 en 13u30-18u00 WOE: 9u00-12u00 en 13u30-18u00 DO: 9u00-12u00 Vrij: 9u00-12u00 In 2006 werd de permanentie op dinsdag veranderd naar 17u00.
6. Team Geregeld komen de maatschappelijk assistenten (Inge Demol en Lieselot Snoeck), en de administratief bediende (Dagmar Warlop) samen om de dagelijkse werking te bespreken en te plannen. Herhaaldelijk wordt team gehouden tussen de voorzitter van VAG (Bernard Van Steenkiste), de maatschappelijk assistenten en de administratief bediende. Tijdens deze vergaderingen komen thema’s aan bod zoals interne communicatie, beleid, evaluatie, planning en bespreking werking sociaal secretariaat. Van februari tot april ’05 volgt Tara, stagiaire maatschappelijk werk, stage bij VAG. In het werkjaar 20042005 maakt Sofie, stagiaire van Dagmar, deel uit van het team. In het werkjaar 2005-2006 versterkt Glenn, stagiair van Dagmar, het VAG-team.
7. Vorming Inge Demol: Interactieacademie ‘groepen in organisaties’ te Antwerpen: 14/01/05, 18/02/05, 18/03/05, 15/04/05, 27/05/05, 10/06/05 Lieselot Snoeck: WAN- studiedag Utrecht: ‘Aangeboren of aangeleerd’ 14/10 te Utrecht ‘Infosessie over de nieuwe wet betreffende de rechten van vrijwilligers’ 19/12 te Brugge Dagmar Warlop: ‘Infosessie over de nieuwe wet betreffende de rechten van vrijwilligers’, 19/12 te Brugge 19 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
8. Tabellen en cijfers 8.1 Ontvangen vragen – relationeel niveau Intern VAG Derden Dokter/med. wereld Welzijnsdienst Kand. Adoptanten Geadopteerde Adoptant Student Andere Totaal
Telefoons 39 111 7 81 283 6 170 46 1
Brieven 2 250 0 146 105 3 128 8 0
E -mails 370 486 17 335 566 13 681 165 0
Totaal 411 847 24 562 954 22 979 219 1
744
642
2633
4019
In 2005 ontving het VAG-secretariaat via telefoon, post en e-mail 4019 vragen tegenover 3355 vragen in 2004. Dit is een stijging van 664 vragen ofwel 20%. We zien dat de stijging hoofdzakelijk te wijten is aan de binnenkomende e-mails (+ 816 of + 45%), waarbij we denken aan de vele inschrijvingen voor de Dag van de adoptie.
3000 2633 2500 1817
2000
2004 2005
1500 1000
654
744
884 642
500 0 telefoons
brieven
e-mails
We zien in 2005 een stijging van contacten met kandidaat-adoptanten (+ 345 of + 57%) en adoptanten (+ 310 of + 46%). Sinds de publicatie van de website van VAG op internet ontvangen we meer informatievragen van adoptanten en kandidaat-adoptanten dan vorige jaren. Ook de organisatie van de adoptiedag heeft het aantal contacten van (kandidaat)adoptanten doen stijgen. De tabel vindt u op de volgende pagina.
20 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
1200 1000 800 2004
600
2005
400 200
Totaal vragers 2004: Totaal vragers 2005:
ad op
st ud e
nt
t ta n
de op te er
pt an t
ge ad
ka -
ad o
el zi jn w
ed is ch m
in te rn
de rd
VA G
en
0
3355 4019
jaar 2005
4019
jaar 2004
3355 2648
jaar 2003 jaar 2002
3087
jaar 2001
2414 1807
jaar 2000 0
1000
Leden: Niet-leden
2000
3000
4000
5000
1876 (46,7 %) 2143 (53,3 %)
In 2004 was 48,5% van de personen die contact opnamen met VAG lid, en 51,5% niet lid. We zien in 2005 een lichte verschuiving waarbij het verschil tussen leden en niet-leden iets groter werd.
2500
2143 1876
2000 1629
1726
1500
2004 2005
1000 500 0 lid
niet-lid
21 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
8.2 Ontvangen vragen – inhoudsniveau Info algemeen Juridisch Redactie/tijdsch. Hulpverlening Beleid Vorming Wil lid worden totaal
telefoons 206 128 28 89 44 225 24
brieven 192 5 72 7 188 178 0
E -mails 479 189 288 120 359 1118 80
totaal 877 322 388 216 591 1521 104
744
642
2633
4019
Op inhoudsniveau zien we in 2005 een sterke stijging bij de aanvragen om lid te worden (+ 49 of + 89%) en bij de vragen over vorming (+ 543 of + 56%). De vele vragen rond de dag van de adoptie werden bij VAG geklasseerd onder ‘vorming’, vandaar deze grote stijging. De overige resultaten zijn over het algemeen gelijk gebleven.
1600 1400 1200 1000 2004 2005
800 600 400 200
n lid
w
or
de
in g vo rm
be le id
ni ng rle
re da ct ie
ju rid is ch
hu lp ve
in f
o
al ge
m
ee n
0
22 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.
8.3 Provinciale afdelingen 160 140
Aantal leden 2005
512
VAG VAG VAG VAG VAG
70 98 104 99 141
Limburg: Brabant: Oost-Vlaanderen: West-Vlaanderen: Antwerpen:
120 100
2004
80
2005
60 40 20
d
en
nl an bu ite
er p An tw
-V L W
-V L O
t ba n Br a
Li
m
bu r
g
0
In navolging van vorig jaar kunnen we concluderen dat het aantal leden lichtjes gestegen is. In 2004 telde VAG 507 leden, in 2005 512 leden. Dat maakt een verschil van 5 leden voor VAG in 2005. TOT VOLGEND JAAR !!!
23 Jaarverslag 2005 – Vereniging voor Kind en Adoptiegezin vzw.