Nr. 0202.239.951
JAARVERSLAG VAN DE RAAD VAN BESTUUR AAN DE ALGEMENE VERGADERING VAN 17 APRIL 2013 MET BETREKKING TOT DE JAARREKENING AFGESLOTEN OP 31 DECEMBER 2012 VAN DE N.V. VAN PUBLIEK RECHT BELGACOM
Geachte aandeelhouders, Wij hebben het genoegen u verslag uit te brengen betreffende de verrichtingen van het boekjaar 2012 en u de jaarrekening die op 31 december 2012 werd afgesloten, ter goedkeuring voor te leggen. 1. DE ONTWIKKELING, DE RESULTATEN, DE RISICO’S EN ONZEKERHEDEN VAN BELGACOM IN 2012 1.1. Commentaar op de jaarrekening Balans na winstverdeling De immateriële vaste activa werden voornamelijk beïnvloed door de afschrijving van de goodwill die ontstaan is in 2010 door de fusie door opslorping. Deze goodwill wordt gezien het langdurig karakter van de winstgevendheid van de totaliteit van de gefusioneerde ondernemingen afgeschreven over 15 jaar. De financiële vaste activa werden voornamelijk beïnvloed door enerzijds de kapitaalverhoging in Tango S.A. door inbreng in natura van aandelen Belgacom Group International Services N.V., de overname van Wireless Technologies B.V.B.A. (de eigenaar van de keten van The Phone House winkels in België), en de fusie door opslorping met Telindus Group N.V., en anderzijds door de aanleg van waardeverminderingen op enkele verbonden ondernemingen en aangehouden aandelen. De aanpassing van de actualisatievoeten, die gebruikt worden termijn voorzieningen, aan de huidige economische realiteit doet risico’s en kosten in 2012 stijgen. De uitbetalingen in 2012 programma en van het sociaal akkoord 2005 in verband met (peterschap) doen de voorzieningen dalen.
bij de bepaling van de lange de voorzieningen voor overige in het kader van het BeSTde organisatie van het werk
De totaliteit van de financiële schulden stijgt omdat de operationele cash flow (netto interest inbegrepen) niet voldoende is om de betaalde cash voor aanschaffingen van vaste activa en voor dividenden te dekken. Resultatenrekening De toegenomen concurrentie van zowel vaste als mobiele operatoren in de traditionele telefonie en de nieuwe mobile termination en roaming tarieven drukken op de bedrijfsopbrengsten. De omzet voor datadiensten en digitale televisie kenden echter een verdere stijging. De daling van de totale omzet in 2012 bedroeg 1,7 %. De bedrijfskosten werden voornamelijk beïnvloed door een strikt kostenbeleid en de daling van de mobile termination en roaming tarieven. Daarnaast is er de kost van de stijging van de lange termijn voorzieningen, andere dan herstructureringsplannen, als gevolg van het neerwaarts aanpassen van de in de berekening gebruikte actualisatievoeten. In vergelijking met vorig jaar stegen de totale bedrijfskosten in 2012 met 3,0 %. Dit percentage omvat ook de positieve impact van een eenmalige terugname van voorzieningen in 2011. De bedrijfswinst daalde met 15,4 % van € 855,0 miljoen in 2011 naar € 723,1 miljoen in 2012.
1
Nr. 0202.239.951
In 2012 werden de financiële resultaten beïnvloed door een dividend van € 42,7 miljoen dat door Belgacom International Carrier Services N.V. aan Belgacom werd uitgekeerd. Bovendien werd op de eigen aandelen een bijkomende waardevermindering genomen van € 31,7 miljoen. Het uitzonderlijke resultaat (uitzonderlijke opbrengsten verminderd met uitzonderlijke kosten) omvat hoofdzakelijk de actualisaties van de voorzieningen voor personeelsherstructureringsplannen. Het uitzonderlijk resultaat werd verder beïnvloed door de meerwaarde ten gevolge van de inbreng in natura van aandelen in Belgacom Group International Services N.V. in Tango S.A., een terugname van de waardevermindering die voorheen werd aangelegd op Belgacom Skynet N.V. en de aanleg van waardeverminderingen voor Telindus-ISIT N.V., Telindus Luxemburg N.V., Dacentec N.V., OnLive Inc. en Scarlet N.V.. De bedragen onder minderwaarden bij de realisatie van vaste activa hebben betrekking op de fusie met Telindus Groep N.V.. De winst van het boekjaar bedraagt € 745,7 miljoen in 2012 tegenover € 628,4 miljoen in 2011. Winstverdeling en -bestemming Na de verwerking van de belastingvrije reserves bedraagt de te bestemmen winst € 746.264 duizend. Wij stellen U de volgende winstbestemming voor (bedragen in € duizend): Te bestemmen winst van het boekjaar Netto onttrekkingen aan de reserves Uit te keren winst
746.264 96.852 843.116
Vergoeding van het kapitaal (dividenden) Andere rechthebbenden (personeel)
798.324 44.792
Op 13 december 2012 werd een interim dividend van € 257.835 duizend uitgekeerd. Rechten en verplichtingen buiten balans Belgacom heeft het recht op uitgifte van Commercial Papers voor een totaal van € 1.000 miljoen en het recht op uitgifte van Euro Medium Term Notes voor een totaal van € 2.500 miljoen, waarvan eind 2012 € 1.575 miljoen was uitgegeven. 1.2. Voornaamste risico’s en onzekerheden Hierna worden de voornaamste risico’s en onzekerheden nader toegelicht. Daarnaast bevat de toelichting van de jaarrekening bijkomende informatie m.b.t. de belangrijkste hangende geschillen en gerechtelijke procedures (vol. 5.13). Belgacom gelooft dat risicobeheer cruciaal is voor deugdelijk bestuur en het uitbouwen van een duurzame business. De Groep hanteert een risicofilosofie die gericht is op het maximaliseren van het commerciële succes en de aandeelhouderswaarde door risico en beloning op effectieve wijze af te wegen. Het doel van risicobeheer is niet enkel de activa en de financiële slagkracht van de Groep te beschermen, maar ook de reputatie van Belgacom te vrijwaren. De doelstellingen en policy's in het kader van het financieel risicobeheer worden beschreven in toelichting 32 van de geconsolideerde jaarrekening, die beschikbaar is op de website van Belgacom. De risico's in verband met belangrijke lopende vorderingen en rechtsprocedures worden beschreven in toelichting 34 van deze jaarrekening. Belgacom is als moederonderneming van de Belgacom Groep eveneens onderworpen aan de risico’s inherent aan een holdingmaatschappij, d.w.z. mogelijke duurzame minderwaarden op haar financiële participaties waarvoor de boekwaarde dicht bij de reële waarde ligt. Andere belangrijke risico’s zijn ondernemingsrisico's en risico's
2
Nr. 0202.239.951
m.b.t. de financiële rapportering, die hieronder in detail worden beschreven, evenals de beperkende factoren en controlemaatregelen die erop betrekking hebben. 1.2.1.
Ondernemingsrisico’s
Enterprise Risk Management (ERM) van de Groep behandelt het volledige spectrum van risico's ('potentieel schadelijke gebeurtenissen') en onzekerheden waarmee Belgacom kan worden geconfronteerd. Belgacom ERM vormt een gestructureerd en consistent kader voor het evalueren van, het reageren op en het rapporteren van risico's die een impact kunnen hebben op het bereiken van de strategische ontwikkelingsdoelstellingen van Belgacom. Het streeft ernaar de waarde voor de aandeelhouders te maximaliseren door het risicobeheer af te stemmen op de bedrijfsstrategie, het aankomende risico van de regelgeving, de nieuwe technologieën of de markt in te schatten, en door strategieën voor risicotolerantie en -beperking te ontwikkelen. Belgacom ERM werd sinds 2006 elk jaar geëvalueerd en bijgestuurd. Deze risicocontrole en inschatting maken integraal deel uit van de jaarlijkse strategische planningcyclus van Belgacom. Het eruit voortvloeiende rapport van de belangrijke risico's en onzekerheden wordt dan geëvalueerd door het Belgacom Management Committee, de Gedelegeerd Bestuurder en het Audit and Compliance comité (A&CC). Van de risico's die in het kader van de ERM-oefening van 2012 werden geïdentificeerd, kregen de volgende risicocategorieën prioriteit: 1- dynamiek van de concurrentiële markt, 2- evolutie van het businessmodel, 3- gemotiveerd personeel met de juiste competenties, 4- afhankelijkheid van apparatuur en technologieën. Belangrijkste risico's Dynamiek van de concurrentiële markt
Evolutie van het businessmodel
Gemotiveerd personeel met de juiste competenties
Afhankelijkheid van apparatuur en technologieën
Beschrijving Een nieuwkomer op de markt of marktverstorend gedrag van een concurrent kan de marktwaarde doen krimpen, het marktaandeel van Belgacom onder druk zetten en de opbrengsten en de winst negatief beïnvloeden. Alternatieve manieren van communiceren aangestuurd door nieuwe technologieën en klanten vragen om snelle interne vernieuwing, terwijl de marges verminderen, met een potentiële impact op de opbrengsten en de winst. De voortdurende verschuiving in de vraag naar competenties kan Belgacom mogelijk met een ontoereikende talentenpool opzadelen. Een plafonnering van de lonen van het topmanagement bij wet zou Belgacom benadelen t.o.v. haar concurrenten. Netwerksystemen kunnen de impact ondervinden van schade, computervirussen, natuurrampen en ongeoorloofde toegang, wat kan leiden tot verlies van activiteiten en aansprakelijkheidsvorderingen.
Beperkende factoren en controlemaatregelen Rationele tariefstrategie Vereenvoudigd en verbeterd postpaidaanbod - Focus op convergentiestrategie. De leiderspositie inzake kwaliteit van het mobiele netwerk behouden. Innovatieve producten en diensten. Belgacom is pionier op het vlak van nieuwe technologieën en biedt klanten het nieuwe voordeel van convergentie. Ook in het Enterprise-businesssegment werden nieuwe businessmodellen ontwikkeld.
Belgacom heeft een goede reputatie als werkgever, maakt gebruik van programma's op maat zoals de Strategic Workforce-planning en investeert doorlopend in professionele vorming door middel van interne opleidingen. Jonge werknemers worden aangetrokken via het 'Young potential program’. Technologieën verspreid over verschillende locaties. De verouderde traditionele koperkabels worden sinds 2003 geleidelijk vervangen door vezeltechnologie. De oude systemen worden geleidelijk uitgefaseerd en vervangen door geïntegreerde systemen. Strikt toezicht op contractuele SLA’s en 3
Nr. 0202.239.951
alle voorwaarden met leveranciers en verkopers. Aangepaste verzekeringen voor schade veroorzaakt door netwerkstoringen, computervirussen, veiligheidsinbreuken, enz.
1.2.1.1. Dynamiek van de concurrentiële markt België is een klein land met slechts enkele grote telecomspelers, waarvan Belgacom de gevestigde operator is. In deze omstandigheden is de marktwaarde kwetsbaar voor marktverstorend gedrag van de concurrentie. Bovendien zijn de belangrijkste concurrenten van Belgacom, Mobistar, BASE en Telenet, dochterondernemingen van grote internationale operatoren, respectievelijk France Telecom, KPN en Liberty Global. Een nieuwkomer op de markt of een radicale prijzenslag met de concurrentie zou Belgacom marktaandeel kunnen kosten en haar opbrengsten en winst onder druk kunnen zetten. Zo zou de nieuwe Belgische telecomwet die sinds 1 oktober 2012 van toepassing is, kunnen leiden tot een sterkere en langer dan verwachte toename van het klantenverloop. De aanhoudend agressieve mobiele tarieven van de concurrentie kunnen mogelijk een bijkomend klantenverloop en een verdere daling van het mobiele marktaandeel van Belgacom teweegbrengen. Daarbovenop kan de concurrentie op de mobiele markt in Wallonië nog intenser worden als de respectieve kabeloperatoren met een agressief mobiel aanbod zouden uitpakken. Indien de concurrentie haar tarieven sterk zou verlagen, zou Belgacom genoodzaakt kunnen worden haar mobiele tariefplannen op basis hiervan aan te passen, wat zou kunnen resulteren in lagere mobiele opbrengsten. Belgacom heeft echter altijd een rationele tariefstrategie gevolgd en zal zo gedisciplineerd mogelijk blijven in haar aanbiedingen voor de klanten, door erover te waken dat de marktwaarde niet verder wordt vernietigd. Belgacom heeft haar mobiele postpaidaanbod aangepast en vereenvoudigd, waarbij de waarde voor de klanten verhoogt. Bovendien biedt de convergentiestrategie van Belgacom de onderneming een stevige concurrentiebasis, doordat ze haar klanten aantrekkelijke multiplayaanbiedingen kan voorstellen en tegelijk de churn verminderen. Belgacom blijft ook investeren in haar netwerken om haar leiderspositie inzake netwerkkwaliteit te behouden en als innovatieve operator te worden erkend. Zo was Belgacom de eerste Belgische operator die LTE-diensten aan haar klanten aanbood. Zoals bij de andere telecomaanbieders kan de waarde van de mobiele spraakdiensten van Belgacom steeds meer onder druk komen van OTT-spelers (Over-The-Top) zoals Skype voor mobiel. Belgacom onderscheidt zich doelbewust van de OTT-concurrenten door gebruik te maken van gevirtualiseerde entertainmentaanbiedingen op de particuliere markt en cloudcomputingdiensten voor professionele gebruikers. Tegelijkertijd breidt Belgacom haar breedbandbereik verder uit om haar klanten de best mogelijke internetervaring te bieden. Belgacom heeft ook inspiratie gehaald bij de OTT-spelers, door een contentaanbod te lanceren dat is aangepast aan haar ‘Connected TV’s’-concept, dat trouwens ook beschikbaar is voor nietBelgacom klanten. 1.2.1.2. Veranderend business model Als telecombedrijf opereert Belgacom in een dynamische omgeving die snel evolueert door de nieuwe technologische ontwikkelingen en de voortdurend veranderende behoeften van de klant. In antwoord hierop past Belgacom ook haar business model aan. Het verschuift verder weg van de traditionele business, die werd gedomineerd door spraakdiensten met hoge marges. In plaats hiervan winnen alternatieve communicatiesystemen, zoals wifi, mobiel internet en VoIP steeds meer aan belang. Deze ontwikkeling kan mogelijk een impact hebben op de toekomstige opbrengsten en winst van Belgacom uit spraakminuten of sms'en.
4
Nr. 0202.239.951
De hoge snelheid van de technologische evolutie noopt ons ertoe om ook intern snel te vernieuwen. Lange interne ontwikkelingstijden kunnen dit echter bemoeilijken en de lancering van nieuwe diensten op de lange baan schuiven. Om de eventuele negatieve effecten op de opbrengsten van de Belgacom Groep en zijn businesssegmenten te beperken, heeft Belgacom ervoor gekozen in te zetten op nieuwe technologieën en de klanten het voordeel van convergentie te bieden - bijvoorbeeld door een nationaal hotspotnetwerk uit te rollen in partnerschap met FON. Belgacom heeft nieuwe tariefplannen ingevoerd die inspelen op de vraag van haar klanten naar deze nieuwe communicatiemethoden - bijvoorbeeld via bundels met een combinatie van onbeperkt sms'en, spraak en mobiele datacapaciteit. Ook in het Enterprise-businesssegment, waar de spraakbusiness krimpt, werden ter compensatie nieuwe business modellen ontwikkeld, zoals cloud computing. 1.2.1.3. Afhankelijkheid van gemotiveerd personeel met de juiste competenties Belgacom is sterk afhankelijk van de personen die voor haar werken: het topmanagement, technische medewerkers met de juiste vaardigheden, en goed getrainde verkopers met een gedetailleerde kennis van de Belgacom-producten en -diensten. De introductie van het bij wet plafonneren van de lonen van topmanagers, dat van toepassing zou worden op nieuwe contracten, zoals voorzien in het wetsvoorstel van de Minister van Overheidsbedrijven, zou Belgacom beperken in het aantrekken en behouden van een hooggekwalificeerd topmanagement. Een verminderde flexibiliteit in de verloning van de topmanagers zou Belgacom benadelen ten opzichte van haar belangrijkste concurrenten op de Belgische markt en zou uiteindelijk tot een verminderde prestatie van de business en daardoor tot lagere opbrengsten kunnen leiden. De snelle veranderingen in de technologieën en de onophoudelijke evolutie in producten en diensten maken dat de vraag naar competenties voortdurend verschuift. Indien Belgacom hier niet op zou anticiperen, dan kan ze mogelijk met een ontoereikende talentenpool worden geconfronteerd. Binnen het Enterprise-segment bijvoorbeeld, zorgt de focus op het leveren van complete end-to-enddiensten en de toenemende complexiteit van de klantencontracten ervoor dat de nood aan personeel met specifieke vaardigheden en expertise toeneemt. Een tekort aan medewerkers met IT-vaardigheden zou het voor de Enterprise Business Unit (EBU) lastig kunnen maken om complexe klantencontracten te sluiten en zou de groeistrategie van EBU op het vlak van oplossingsgerichtheid kunnen vertragen. Het toekomstige succes van Belgacom zal afhankelijk zijn van haar vermogen om hooggekwalificeerde medewerkers aan te trekken en te behouden. Om een antwoord te bieden op de behoeften aan nieuwe vaardigheden heeft het departement Human Resources dan ook specifieke programma's op maat ontwikkeld, zoals de Strategic Workforce-planning en het programma voor young potentials. Bovendien blijft Belgacom investeren in de professionele vorming van haar medewerkers via interne opleiding. Globaal geniet Belgacom een goede reputatie als werkgever. Op het niveau van Belgacom is zowat een op drie werknemers statutair, met een veel betere bescherming tegen ontslag dan de contractuele werknemers. Dit kan Belgacom beperken in haar capaciteit om de efficiëntie te verbeteren en de flexibiliteit te verhogen tot niveaus die vergelijkbaar zijn met die van haar concurrenten. 1.2.1.4. Afhankelijkheid van apparatuur en technologieën De business van Belgacom is sterk afhankelijk van de technische infrastructuur, zoals telecomapparatuur en IT-platformen. Belgacom is alleen in staat om diensten te leveren voor zover ze haar netwerksystemen kan beschermen tegen schade van telecommunicatiestoringen, computervirussen, natuurrampen en ongeoorloofde toegang. Een systeemfout, incident of veiligheidsinbreuk die een onderbreking (van een deel van) de operaties van Belgacom tot gevolg 5
Nr. 0202.239.951
heeft, zou haar vermogen kunnen aantasten om diensten te leveren aan (een deel van) haar klanten en kan potentieel financiële gevolgen en een impact op het imago hebben. Om de risico's op incidenten met een impact op de technische gebouwen (bv. brand) te beperken, heeft Belgacom haar technologieën verspreid over verschillende locaties en gebouwen (bv. drie datacenters, opsplitsen van ICT-diensten voor grote klanten en particulieren), tien knooppunten voor netwerkdiensten en honderden lokale centrales. De dienstenportefeuille van Belgacom wordt almaar meer afhankelijk van verschillende ITplatformen. Om de kwaliteit van de service aan haar klanten op peil te houden dient Belgacom waarborgen te bieden op het vlak van stabiliteit, behandelingstijd en alertheid. Verstoringen van of inbreuken op de veiligheid die resulteren in verlies of beschadiging van data of applicaties van de klanten of die leiden tot het ongepast openbaar maken van vertrouwelijke informatie, kunnen ertoe leiden dat Belgacom aansprakelijk wordt gesteld. Bovendien kan de Groep mogelijk bijkomende kosten dienen te maken om de schade te herstellen die het gevolg is van deze verstoringen of inbreuken. Belgacom is in het bezit van een foutenverzekering ('errors and omissions'), een verzekering tegen onderbreking van de activiteiten en een verzekering die specifiek beschermt tegen bepaalde verliezen te wijten aan, onder meer, computervirussen en veiligheidsinbreuken. Dit neemt niet weg dat, in geval van netwerk- of IT-storingen, Belgacom diverse maatregelen heeft geïmplementeerd om problemen zo spoedig mogelijk te verhelpen. Ten eerste heeft Belgacom een geavanceerd controlecentrum, dat toelaat om alle eventuele problemen die de goede werking van de operaties in gevaar brengen, heel snel te detecteren en te identificeren. Ten tweede heeft Belgacom uitgebreide en beproefde procedures ingevoerd om incidenten met een grote impact zo snel mogelijk het hoofd te bieden door middel van Emergency Response Teams, die de beste experts in hun domein omvatten en alle dagen en de klok rond paraat staan. Belgacom beschikt over een nationaal toegangsnetwerk, waarvan een deel al lange tijd operationeel is: het klassieke kopernetwerk. Door de veroudering van de koperkabels zou het storingspercentage kunnen toenemen en de performantie verminderen. Het mobiele netwerk is mogelijk onderhevig aan technische storingen, die een impact op de kwaliteit van de dienst kunnen hebben of tijdelijke dienstonderbrekingen kunnen veroorzaken, wat tot ontevredenheid bij de klant zou leiden. Een andere prioriteit is het netwerktransformatieprogramma, waarvan de implementatie zou kunnen worden uitgesteld, waardoor ook de besparingen door het uitfaseren van technische gebouwen zouden worden vertraagd. Belgacom investeert zwaar om haar netwerk verder te verbeteren. Het uitrollen van een FTTCnetwerk (fiber-to-the-curb; vezel tot aan de stoep) was de voorbije jaren een van de belangrijkste prioriteiten van Belgacom, terwijl de oude koperkabels worden vervangen en nieuwe technologieën veelbelovend blijken voor de laatste mijl in koperkabel. Belgacom blijft investeren in stabiliteitsverbeteringen voor zowel haar vaste als haar mobiele kernnetwerk door nieuwe architecturen te installeren die een hogere redundantie mogelijk maken. Daarnaast werden doorgedreven netwerkresiliëntieprogramma's opgezet om het vermogen om het netwerk operationeel te houden, te vergroten. Vanaf 1 januari 2013 zal voor bepaalde kritieke ITapplicaties een soortgelijk resiliëntieplan worden geïmplementeerd. Om problemen in de toeleveringsketen te voorkomen, ziet Belgacom bovendien nauwlettend toe op haar contractuele SLA’s en op alle voorwaarden met leveranciers en verkopers. 1.2.2.
Risico's m.b.t. de financiële rapportering
In het domein van de financiële rapportering zijn de belangrijkste risico's, naast de algemene ondernemingsrisico's die ook een impact hebben op de financiële rapportering (bv. personeel), onder meer: nieuwe transacties en evoluerende boekhoudnormen, wijzigingen in de fiscale weten regelgeving en de procedure voor het afsluiten van de financiële staten.
6
Nr. 0202.239.951
1.2.2.1. Nieuwe transacties en evoluerende boekhoudnormen Nieuwe transacties zouden een significante impact kunnen hebben op de financiële staten, zowel rechtstreeks op de resultatenrekening als op de toelichtingen. Een onjuiste boekhoudkundige verwerking zou kunnen resulteren in financiële staten die niet langer een waarheidsgetrouw beeld geven. Wijzigingen in de wetgeving (bv. pensioenleeftijd, bescherming van de klanten) kunnen ook een significante impact op de gerapporteerde financiële cijfers hebben. Nieuwe boekhoudnormen kunnen het vergaren van nieuwe informatie en het aanpassen van complexe (facturatie)systemen vereisen. Indien hier niet tijdig en adequaat op wordt geanticipeerd, kan de tijdige afhandeling en de betrouwbaarheid van de financiële rapportering in gevaar komen. Het is de verantwoordelijkheid van het Corporate Accounting-departement om de evolutie op het vlak van de veranderende normen (zowel lokale GAAP als IFRS) te volgen. De veranderingen worden in kaart gebracht en de impact op de financiële rapportering van Belgacom wordt proactief geanalyseerd. Voor elk nieuw type van transactie (bv. een nieuw product, nieuw werknemersvoordeel, businesscombinatie) wordt een grondige analyse gemaakt vanuit het oogpunt van financiële rapportering, risicobeheer, thesaurie en belastingen. Bovendien worden de ontwikkelingsvereisten voor de financiële systemen tijdig gedefinieerd en wordt de conformiteit met de interne en externe normen systematisch nagegaan. De nadruk ligt op het uitwerken van preventieve controles en het opzetten van rapporteringstools die controles achteraf mogelijk maken. Het A&CC wordt regelmatig geïnformeerd over nieuwe aankomende normen voor financiële rapportering en de potentiële impact ervan op de financiële cijfers van de Belgacom. 1.2.2.2. Wijzigingen in de fiscale wet- en regelgeving Wijzigingen in de fiscale wet- en regelgeving (vennootschapsbelasting, b.t.w. e.d.) of in de toepassing ervan door de fiscus kan een significante impact hebben op de financiële staten. Om de conformiteit ervan te verzekeren, moeten vaak op korte termijn bijkomende administratieve procedures worden opgezet om relevante informatie te verzamelen of moeten updates van bestaande IT-systemen worden doorgevoerd (bv. facturatiesystemen). Het departement Tax volgt mogelijke veranderingen in de fiscale wet- en regelgeving, alsook interpretaties van bestaande fiscale wetten door de fiscus, voortdurend op. Op basis van wetgeving, doctrine, rechtspraak, politieke verklaringen, beschikbare wetsontwerpen, enz. wordt een financiële en operationele impactanalyse uitgevoerd. 1.2.2.3. Procedure voor het afsluiten van financiële staten De voorlegging van tijdige en betrouwbare financiële informatie blijft afhankelijk van een procedure voor het adequaat afsluiten van financiële staten. Voor de procedure m.b.t. het afsluiten van de financiële staten van Belgacom werden duidelijke taken en verantwoordelijkheden vastgelegd. Tijdens de procedures voor de maandelijkse, driemaandelijkse, halfjaarlijkse en jaarlijkse afsluiting van de rekeningen worden de verschillende stappen voortdurend gemonitord. Daarnaast worden nog verschillende controles uitgevoerd om te waken over de kwaliteit en de conformiteit met de interne en externe vereisten en richtlijnen. Voor Belgacom en haar belangrijkste filialen wordt een heel gedetailleerde kalender voor de afsluitingen opgemaakt, met een gedetailleerd overzicht van de divisieoverschrijdende voorbereidende vergaderingen, de deadlines voor het afsluiten van specifieke procedures, de exacte datum en het uur wanneer IT-subsystemen worden vergrendeld, valideringsvergaderingen en de vereiste elementen voor de rapportering. Voor elke procedure en subprocedure worden verschillende controles uitgevoerd, zoals preventieve controles, waarbij de informatie wordt getest vooraleer ze wordt verwerkt en
7
Nr. 0202.239.951
opsporende controles, waarbij het resultaat van de verwerking wordt geanalyseerd en bevestigd. Er gaat specifieke aandacht naar redelijkheidstests, waarbij financiële informatie wordt geanalyseerd door meer onderliggende operationele drivers en coherentietests, waarbij financiële informatie van verschillende domeinen wordt samengevoegd om resultaten, trends e.d. te bevestigen. Voor belangrijke of niet-terugkerende transacties worden tests op de individuele opnames in de boekhouding gedaan; voor de andere transacties gebeurt dit steekproefsgewijs. De combinatie van al deze tests biedt voldoende zekerheid over de betrouwbaarheid van de financiële cijfers. 2. BELANGRIJKE GEBEURTENISSEN DIE NA HET EINDE VAN HET BOEKJAAR HEBBEN PLAATSGEVONDEN In het kader van de optimalisering van het ruimtegebruik is het management in onderhandeling met de representatieve vakbonden om de site in Haasrode te verlaten. Na goedkeuring zullen de medewerkers en technische installaties van Haasrode tegen eind 2014 verhuizen naar gebouwen gelegen in het Brussels Gewest. Deze hergroepering van activiteiten en teams zal ongetwijfeld helpen nog efficiënter te kunnen samenwerken en de inspanningen met betrekking tot de convergentie en consolidatie van de bedrijfscultuur voort te zetten. 3. OMSTANDIGHEDEN DIE KUNNEN BEÏNVLOEDEN
DE
ONTWIKKELING
VAN
BELGACOM
AANMERKELIJK
De risico’s en onzekerheden zijn opgesomd onder 1.2.. 4. WERKZAAMHEDEN OP HET GEBIED VAN ONDERZOEK EN ONTWIKKELING De activiteiten van onderzoek en ontwikkeling omvatten in het algemeen 4 belangrijke stappen in de cyclus van de aanvaarding van een technologie of van een dienst gebaseerd op technologie:
Studie betreffende het potentieel van de technologie: bepalen van de commerciële en technische mogelijkheden van de technologie en de positionering in een technisch portfolio; Introductie van de nieuwe technologie: eens de technologie geselecteerd is, is de engineering van de oplossing nodig opdat deze zou kunnen ontwikkeld, geëxploiteerd en van dag tot dag kunnen beheerd worden; Evolutie van de technologie: eens ontwikkelt, zal deze technologie verder evolueren volgens haar potentieel en de marktvraag; Voorbereiding van de introductie van nieuwe diensten.
De activiteiten van onderzoek en ontwikkeling concentreerden zich in 2012 op de volgende punten: Studie betreffende het potentieel van nieuwe technologieën: o Verdere gedetailleerde studies rond mogelijke oplossingen voor het uitfaseren van traditionele technologieën en om te migreren naar een volledig IP gebaseerd netwerk. Meer bepaald werden oplossingen voor het vervangen van PSTN en ISDN (Acces Gateway, ISDN Access Devices en alternatieven) onderzocht op hun technische, economische en operationele mogelijkheden en werden er voorbereidingen verder gezet voor de toekomstige introductie van IPv6 in het datanetwerk. o Fiber To The Home (FTTH): verdere technische en economische studies werden uitgevoerd en voorbereidingen werden gestart om FTTH uit te rollen in nieuwe verkavelingen. o Onderzoek naar haalbare oplossingen voor het optimaliseren van dataverkeer op het vaste netwerk, met als doel een optimale dienstkwaliteit voor datadiensten. o Belgacom blijft een continue focus behouden op het “Groen” aspect. Met “Groene ICT” en “ICT voor Groen” werkt Belgacom actief aan het verminderen van haar eigen
8
Nr. 0202.239.951
ecologische voetafdruk, als die van anderen. Er verschillende domeinen (e-voorschrift, smart grids…)
wordt
hierbij
gekeken
naar
Introductie van nieuwe technologieën: o De nieuwe technologische generatie voor mobiele communicatie – LTE (Long Term Evolution)- werd in 2012 verder uitgetest en in november commercieel gelanceerd. Hierdoor kunnen we de hoogste upload- en download-snelheden aanbieden aan mobiele gebruikers. o Belgacom en Alcatel-Lucent hebben een samenwerkingsovereenkomst afgesloten voor het gezamenlijk ontwikkelen van een volgende stap in de VDSL2 technologie (‘Vectoring’). Met deze oplossing wordt interferentie in de telefoonkabel opgeheven, waardoor substantieel hogere datasnelheden kunnen worden aangeboden.
Evolutie van de technologie met verbetering en uitbreiding van de bestaande diensten: o Belgacom heeft zijn aanbod voor Cloud-gebaseerde diensten verder verbeterd en uitgebreid met IaaS (Infrastructure as a Service). o Bepaalde diensten van het Belgacom netwerk worden nu aangeboden aan externe klanten met behulp van open interfaces (API –Application Programming Interface). Dit laat toe aan ontwikkelaars om netwerkdiensten (zoals SMS) te integreren in hun toepassingen. o Belgacom TV diensten werden verder uitgebreid met personalisatie (gepersonaliseerde aanbevelingen) en meer geavanceerde blader- en zoekfuncties. o Belgacom heeft de VDSL2 technologie verder verbeterd met de invoering van DLM (Dynamic Line Management) voor haar breedband aanbod. Deze oplossing, die volledig intern werd ontwikkeld, laat toe om hogere datasnelheden aan te bieden aan de klanten.
De voorbereiding van de introductie van nieuwe diensten: o Belgacom is een van de belangrijke deelnemers in het piloot project met glasvezelnetwerk in Kortrijk, waarin testgebruikers beschikken over een toegang met hoge snelheid. Deze proeftuin stelt ontwikkelaars van toepassingen in staat om hun toepassingen te testen in een reële omgeving met een representatief aantal testgebruikers. Belgacom heeft in dit kader ook een aantal geavanceerde diensten uitgetest.
Belgacom werkt samen met de universiteiten, industriële partners en verschillende instituten, zoals iMinds (onafhankelijk onderzoeksinstituut opgericht door de Vlaamse Overheid)), I.W.T. (Agentschap voor Innovatie door Wetenschap en Technologie) en het H.G.I. (Home Gateway Initiative Forum). Belgacom zetelt ook in verschillende Begeleidingscommissies voor S.B.O. (Strategisch Basis Onderzoek) onderzoeksprojecten. 5. BIJKANTOREN Het bijkantoor in het Groothertogdom Luxemburg werd opgericht in 2002 en is belast met het beheer van Luxemburgse financiële activa. Belgacom heeft daartoe haar aandelen in Belgacom Finance N.V. toegewezen aan dit bijkantoor. 6. HET GEBRUIK VAN FINANCIËLE INSTRUMENTEN Belgacom is onderhevig aan marktrisico’s, waaronder intrest- en wisselkoersrisico’s verbonden aan onderliggende activa en passiva en verwachte transacties. Op basis van een analyse van deze risico’s sluit Belgacom selectief derivaten af om deze risico’s te beheren. Belgacom beheert het risico en effect van ongewenste intrestschommelingen en haar totale financieringskost door onder meer gebruik te maken van intrest- en deviezenswaps (IRS en/of
9
Nr. 0202.239.951
IRCS). Deze financiële instrumenten worden gebruikt om het intrestrisico om te vormen van een vaste naar een vlottende rentevoet of omgekeerd. Het wisselkoersrisico van Belgacom heeft betrekking op de financiële schulden in deviezen en op operationele activiteiten in vreemde munten die niet op een “natuurlijke” manier ingedekt kunnen worden. Teneinde dergelijk wisselkoersrisico in te dekken gebruikt Belgacom regelmatig derivaten, voornamelijk wisseltermijncontracten en occasioneel ook deviezenopties. Belgacom loopt hierdoor een risico in het geval de tegenpartij van deze derivaten in gebreke blijft. Aangezien het echter gaat om kredietwaardige financiële instellingen, eist Belgacom over het algemeen geen onderpand of andere zekerheid. In één geval werd een zekerheid van € 32.7 miljoen (‘margin call’) ontvangen van een bank om het risico van de tegenpartij in te dekken en dit binnen de limieten van de groepsregels. 7. ONAFHANKELIJKHEID EN DESKUNDIGHEID OP HET GEBIED VAN BOEKHOUDING EN AUDIT VAN TEN MINSTE ÉÉN LID VAN HET AUDIT- EN TOEZICHTSCOMITÉ Overeenkomstig de statuten beschikt Belgacom over een Audit- en Toezichtscomité (Audit and Compliance Committee – A&CC), dat bestaat uit vijf niet-uitvoerende bestuurders, waarvan de meerderheid onafhankelijk moet zijn. Overeenkomstig haar charter wordt het voorgezeten door een onafhankelijke bestuurder. Alle leden van het Audit and Compliance Committee (A&CC) hebben voldoende ervaring in financiële zaken om hun functies waar te nemen. De voorzitter, de Heer Pierre-Alain De Smedt, is onderlegd op vlak van accounting en auditing. Hij is houder van een licentiaatsdiploma in commerciële en financiële wetenschappen. Gedurende zijn loopbaan heeft hij verschillende functies van CEO, CFO en COO waargenomen. In zijn niet uitvoerende functies is hij lid van het Auditcomité van Avis Europe. 8. VERKLARING INZAKE DEUGDELIJK BESTUUR Het bestuursmodel van Belgacom De statuten van Belgacom zijn sterk beïnvloed door de specifieke juridische vorm van de onderneming. Als naamloze vennootschap van publiek recht is Belgacom in de eerste plaats onderworpen aan de wet van 21 maart 1991 betreffende de autonome overheidsbedrijven (‘de wet van 1991’). Belgacom is onderworpen aan het Wetboek van Vennootschappen, voor zover de wet van 1991 er niet uitdrukkelijk van afwijkt. De belangrijkste kenmerken van het bestuursmodel van Belgacom zijn: • een Raad van Bestuur, die het algemeen beleid en de algemene strategie van Belgacom vastlegt en toezicht houdt op het operationele management; • de oprichting door de Raad van Bestuur in zijn midden van een Audit- en Toezichtscomité, een Benoemings- en Bezoldigingscomité en een Comité voor Strategie en Bedrijfsontwikkeling; • een Gedelegeerd Bestuurder, die de hoogste verantwoordelijkheid draagt voor het operationele management (met inbegrip van, maar niet beperkt tot het dagelijkse bestuur); • een Managementcomité, dat de Gedelegeerd Bestuurder bijstaat in de uitoefening van zijn bevoegdheden. 8.1.
Aanduiding van de toepasselijke Corporate Governance Code
Belgacom duidt de Belgische Corporate Governance Code 2009 als toepasselijke Code aan. (www.corporategovernancecommittee.be)
10
Nr. 0202.239.951
8.2.
Afwijking van de Belgische Corporate Governance Code 2009
Belgacom leeft de principes en bepalingen van de Belgische Corporate Governance Code 2009 na, met uitzondering van bepalingen 4.6 en 4.7. Hoewel bepaling 4.6 stipuleert dat de bestuurdersmandaten maximaal vier jaar mogen bedragen, lopen de mandaten van de Belgacom-bestuurders over zes jaar, zoals voorgeschreven door artikel 18 van de Wet van 1991. Hoewel bepaling 4.7 bepaalt dat de Raad zijn Voorzitter benoemt, voorziet artikel 18 § 5 van de wet van 1991 dat de Voorzitter wordt benoemd door de Koning. 8.3.
Belangrijkste kenmerken van de interne controle- en riscobeheerssystemen
De Belgacom Raad van Bestuur is verantwoordelijk voor de evaluatie van de doeltreffendheid van de interne controle en van de systemen voor risicobeheer. Belgacom heeft zijn systeem van interne controle gebaseerd op het COSO model, d.i. een geïntegreerd referentiekader voor interne controle en ondernemingsrisicobeheersing zoals opgesteld door het Committee of Sponsoring Organisation of the Treadway Commission (“COSO”). Dit COSO referentiekader is opgesteld rond 5 componenten: de controleomgeving, de risicoanalyse, de controleactiviteiten, de informatie en communicatie en tot slot de monitoring. Het systeem van interne controle van Belgacom wordt gekenmerkt door een organisatie met duidelijk gedefinieerde verantwoordelijkheden, naast voldoende middelen en kennis, alsook aangepaste informatiesystemen, procedures en praktijken. Uiteraard kan Belgacom niet garanderen dat dit interne controle systeem afdoende zal zijn onder alle omstandigheden. Misbruik van activa en vergissingen kunnen immers nooit volledig worden uitgesloten. Belgacom organiseert wel een doorlopend nazicht en opvolging van al de componenten van zijn systemen van interne controle en risicobeheer, teneinde zich ervan te vergewissen dat ze adequaat blijven. Belgacom beschouwt het tijdig verstrekken van volledige, betrouwbare en relevante financiële informatie in overeenstemming met International Financial Reporting Standards (IFRS) en met andere Belgische verslaggevingsvereisten aan al zijn interne en externe belanghebbenden als een essentieel element van beleid en deugdelijk bestuur. Daarom heeft Belgacom zijn interne controle en risicobeheerssystemen over zijn financiële verslaggeving zodanig georganiseerd dat hieraan wordt voldaan. 8.3.1. De controleomgeving 8.3.1.1. De organisatie van de interne controle: Het A&CC heeft als taak de Raad van Bestuur bij te staan en te adviseren met betrekking tot (i) het proces van financiële rapportering, (ii) de efficiëntie van de systemen voor interne controle en risicobeheer van Belgacom, (iii) de interne-auditfunctie van Belgacom en de efficiëntie ervan, (iv) de kwaliteit, de integriteit en de wettelijke controle van de statutaire en geconsolideerde jaarrekeningen van de onderneming, waaronder de opvolging van de vragen en de aanbevelingen geformuleerd door de commissarissen, (v) de relatie met de commissarissen van de Groep en de evaluatie van en het toezicht op de onafhankelijkheid van de commissarissen, (vi) de conformiteit van Belgacom met de juridische en regelgevingsvereisten, (vii) en de conformiteit binnen de organisatie met de Gedragscode en de Dealing Code van Belgacom. Het A&CC vergadert minstens eenmaal per kwartaal. 8.3.1.2. Integriteit en ethiek: De Raad van Bestuur heeft een Handvest van Deugdelijk Bestuur en een Gedragscode “Onze manier van verantwoord ondernemen” goedgekeurd. Alle werknemers moeten hun dagelijkse activiteiten en hun zakelijke objectieven volgens de meest strikte ethische standaarden en principes uitvoeren, met daarbij de Groepswaarden (Respect, Can do en Passion) als leidinggevende principes in het achterhoofd. 11
Nr. 0202.239.951
De Code “Onze manier van verantwoord ondernemen”, beschikbaar op www.belgacom.com, legt de bovenvermelde principes uit en heeft als bedoeling iedere werknemer te inspireren in zijn of haar dagelijks gedrag en houdingen. Het ethisch gedrag is niet beperkt tot de tekst van de Code. De Code is een samenvatting van de hoofdprincipes en is dus niet exhaustief. Bovendien hecht Belgacom in het algemeen en de Finance divisie in het bijzonder veel belang aan het zich strikt houden aan een tijdige en kwalitatieve rapportering. 8.3.1.3. Reglementen en procedures: De principes en de regels in de Code “Onze manier van verantwoord ondernemen” zijn in verschillende interne reglementen en procedures verder uitgewerkt. Deze groepsreglementen en -procedures zijn op de Belgacom intranet-sites beschikbaar. Ieder reglement heeft een verantwoordelijke, die deze op regelmatige basis opnieuw bekijkt en updates doet indien nodig. Regelmatig en bij updates wordt een gepaste communicatie hieromtrent georganiseerd. Op het vlak van de financiële verslaggeving zijn de algemene en meer gedetailleerde boekhoudprincipes, richtlijnen en instructies samengebracht in de boekhoudhandleidingen, alsook in andere referentiedocumenten, die alle beschikbaar zijn op de Belgacom intranet website. Bovendien organiseert het departement Corporate Accounting regelmatig boekhoudseminaries teneinde medewerkers uit financiële en niet financiële departementen up to date te houden met betrekking tot boekhoudreglementen en procedures. 8.3.1.4. Bevoegdheden en verantwoordelijkheden: Het interne controlesysteem van Belgacom doet haar voordeel met het feit dat in de hele Belgacom organisatie de bevoegdheden en verantwoordelijkheden duidelijk bepaald zijn. Iedere business eenheid, divisie en departement heeft zijn visie, missie en verantwoordelijkheden. Op individueel vlak heeft iedere werknemer een duidelijke taakomschrijving en objectieven. De voornaamste rol van de Finance divisie bestaat erin de divisies en filialen te steunen door hen accurate, betrouwbare en tijdige financiële informatie te bezorgen. Deze moet hen toelaten de juiste bedrijfsbeslissingen te nemen, de rendabiliteit op te volgen en op een efficiënte manier de financiële diensten te beheren. Het opstellen van de externe financiële verslaggeving behoort tot de verantwoordelijkheid van het departement Corporate Accounting. De accounting teams van het Corporate Accounting departement nemen de boekhoudkundige verantwoordelijkheid waar voor de moederonderneming Belgacom en voor de grote Belgische dochterondernemingen. Zij verlenen eveneens ondersteuning aan de andere dochterondernemingen. Voor deze gecentraliseerde ondersteuning is de organisatie opgesplitst volgens de belangrijkste (financiële) processen. Deze processen omvatten investeringen en activa, voorraden, werken in uitvoering en omzeterkenning, financieel boekhouden, bedrijfsuitgaven, voorzieningen en geschillen, personeelskosten, voordelen na actieve dienst en belastingen. Deze gecentraliseerde ondersteuning laat toe een diepgaande kennis en ervaring op te bouwen en draagt op die manier bij tot de naleving van de richtlijnen van de Groep. De consolidatie van de verschillende legale entiteiten in de geconsolideerde financiële rapporteringen van de Belgacom Group wordt centraal gerealiseerd. Het consolidatiedepartement bepaalt en verdeelt de informatie m.b.t. de implementatie van boekhoudstandaarden, procedures, principes en regels. Het volgt de regelgeving op teneinde ervoor te waken dat de financiële verslaggeving conform blijft met IFRS zoals die werden aangenomen door de Europese Unie. De maandelijkse consolidatie-instructies bepalen niet alleen de financiële informatie nodig voor de externe rapportering, maar bevat eveneens gedetailleerde deadlines en aandachtspunten, zoals complexe zaken en nieuwe interne richtlijnen.
12
Nr. 0202.239.951
8.3.1.5. Bekwaamheden en ervaring: Belgacom ziet nauwgezet toe op een gepaste personeelsbezetting. Dit vereist niet alleen voldoende personeel, maar tevens de gepaste bekwaamheden en ervaringen. Met deze vereisten wordt al rekening gehouden tijdens het aanwervingsproces, maar ook nadien in de coaching en opleidingsactiviteiten, die begeleid worden door de Belgacom Corporate University. Op het vlak van de financiële verslaggeving werd er een specifieke opleidingscyclus uitgewerkt, waaraan junior en senior personeelsleden verplicht dienen deel te nemen. Deze seminaries, intern en extern georganiseerd, bestrijken niet alleen het domein van IFRS, maar eveneens de lokale wetgeving en normen op het gebied van boekhouding, belastingen en vennootschapswetgeving. Daarenboven wordt de kennis en ervaring up to date gehouden en uitgebreid in meer specifieke domeinen (revenue assurance, pensioenadministratie, financiële producten, enz.) door het bijwonen van seminaries en zelfstudie. Bovendien nemen de werknemers ook deel aan algemene opleidingen en informatiesessies m.b.t. de nieuwe producten en diensten van Belgacom. 8.3.2. Risicoanalyse De risicoanalyse werd uitvoerig besproken onder bovenstaand punt 1.2.. 8.3.3. Risico beperkende factoren en controlemaatregelen De risico beperkende factoren en controlemaatregelen werden uitvoerig besproken onder bovenstaand punt 1.2.. 8.3.4. Informatie en communicatie 8.3.4.1. Financiële rapporteringssystemen: De boekhouding van Belgacom en van de meeste van haar dochterondernemingen wordt gehouden op grote geïntegreerde IT-systemen. Operationele processen zijn vaak geïntegreerd in hetzelfde systeem (vb. toeleveringsproces, salarisadministratie). Voor de facturatiesystemen, die niet geïntegreerd zijn, zijn er doeltreffende interfaces en opvolgingstools ontwikkeld. Voor het financiële consolidatieproces wordt gebruik gemaakt van een specifieke consolidatietool. De organisatorische opzet en het toegangsbeheer van deze systemen zijn opgebouwd om een adequate functiescheiding te ondersteunen, en om niet-geautoriseerde toegang tot gevoelige informatie en niet geautoriseerde verandering van gegevens te voorkomen. De opzet van het systeem is regelmatig het onderwerp van een nazicht door de interne alsook de externe audit. 8.3.4.2. Effectieve interne communicatie: Momenteel worden de meeste boekhoudregistraties zowel volgens IFRS als lokale regelgeving gedaan. In het algemeen wordt financiële informatie die aan het management geleverd wordt en gebruikt wordt voor budgettering, vooruitzichten en controleactiviteiten, opgemaakt volgens IFRS. Een uniforme financiële taal, gebruikt doorheen de organisatie, draagt positief bij tot de effectiviteit en de efficiëntie van de communicatie. 8.3.4.3. Rapportering en validering van de financiële resultaten: De financiële resultaten worden intern gerapporteerd en op verschillende niveaus gevalideerd. Op het niveau van de processen zijn er validatievergaderingen met de business
13
Nr. 0202.239.951
procesverantwoordelijken. Op het niveau van de belangrijkste filialen wordt een validatievergadering georganiseerd met de verantwoordelijke voor de boekhouding en voor controlling. Op Belgacom Groep niveau worden de geconsolideerde resultaten gesplitst per segment. Voor elk segment bevat de analyse en validatie gewoonlijk een vergelijking met historische cijfers alsook een analyse van de vergelijking budget-werkelijk en vooruitzichtwerkelijk. Validering vereist de analyse en afdoende verklaring van (de afwezigheid van) afwijkingen. Daarna wordt de financiële informatie gerapporteerd en verklaard aan managementcomité (maandelijks) en voorgesteld aan het A&CC (per kwartaal).
het
Belgacom
8.3.5. Toezicht en monitoring van de interne controle: De effectiviteit en efficiëntie van de interne controle worden regelmatig op verschillende manieren en door verschillende partijen geëvalueerd: Elke verantwoordelijke van een business activiteit is verantwoordelijk om deze op regelmatige basis te herzien en te verbeteren. Dit omvat o.a. de documentatie van het proces, rapportering over indicatoren en de bijsturing hiervan. Teneinde een objectieve overweging en evaluatie van de activiteiten van elk organisationeel departement te hebben, voert Belgacom’s Interne Audit departement regelmatig audits uit over gans de groep. De onafhankelijkheid van de Interne Audit is verzekerd door haar directe rapporteringslijn naar de Voorzitter van het A&CC. Uitgevoerde auditopdrachten kunnen een specifiek financieel proces betreffen maar zullen ook de effectiviteit en de efficiëntie van de operaties en de naleving van de wetten en regels die van toepassing zijn, evalueren. Het A&CC kijkt de tussentijdse kwartaalrapportering en de specifieke boekhoudmethodes na. De belangrijkste geschillen en risico’s waarmee de Groep geconfronteerd wordt, worden overwogen, de aanbevelingen van de Interne Audit worden opgevolgd, de naleving binnen de Groep van de Gedragscode en Dealing Code wordt regelmatig besproken. Alle legale entiteiten van Belgacom Groep, met uitzondering van enkele kleine buitenlandse filialen, zijn het voorwerp van een externe audit. In het algemeen omvat deze audit een evaluatie van de interne controle en leidt tot een opinie over de statutaire jaarrekeningen en over de (halfjaarlijkse en jaarlijkse) cijfers die voor de consolidatie aan Belgacom gerapporteerd worden. Indien de externe audit een zwakte aan het licht brengt of een mogelijkheid identificeert voor de verdere verbetering van de interne controle, dan worden aanbevelingen gemaakt aan het management. Deze aanbevelingen, het gerelateerde actieplan en de implementatiestatus worden minstens jaarlijks gerapporteerd aan het A&CC.
8.4.
Samenstelling en werking van de bestuursorganen en hun comités
Raad van Bestuur Zoals voorzien in de wet van 1991 is de Raad van Bestuur samengesteld uit: • Bestuurders benoemd door de Belgische Staat naar rato van het aandelenbezit; • Bestuurders bij afzonderlijke stemming benoemd door de andere aandeelhouders voor de overige zetels. Minstens drie van deze bestuurders moeten onafhankelijk zijn op grond van de criteria van artikel 526ter van het Belgische Wetboek van Vennootschappen en de criteria van de Belgische Corporate Governance Code. De Raad van Bestuur is samengesteld uit maximum 16 leden, met inbegrip van de persoon die als Gedelegeerd Bestuurder is benoemd. Vandaag telt de Raad 14 leden. Veranderingen in de samenstelling van de Raad van Bestuur
14
Nr. 0202.239.951
Op 29 februari 2012 is het mandaat van de heer Theo Dilissen als Voorzitter verstreken. De heer Michel Moll, het door de Belgische Staat benoemende lid met de meeste anciënniteit, is Voorzitter van de Raad van Bestuur a.i. sedert 1 maart 2012. Leden van de Raad van Bestuur benoemd door de Belgische Staat: Naam Theo Dilissen Didier Bellens Martine Durez Mimi Lamote Michèle Sioen Michel Moll Paul Van de Perre
**
Leeftijd 59 57 62 48 47 65 60
Functie Voorzitter Gedelegeerd Bestuurder Bestuurder Bestuurder Bestuurder Bestuurder Bestuurder
Van tot 2004 - 2015* 2003 - 2015 1994 – 2012** 2006 – 2012** 2006 – 2012** 1994 – 2012*/** 1994 – 2012**
Het mandaat van de heer Theo Dilissen als Voorzitter van de Raad liep af op 29 februari 2012. Overeenkomstig de statuten van de onderneming komt het aan de Belgische Staat toe om de nieuwe Voorzitter te benoemen. Intussen wordt de functie van Voorzitter waargenomen door de heer Michel Moll, het door de Belgische Staat benoemde lid met de meeste anciënniteit. De mandaten van mevrouw Martine Durez, mevrouw Mimi Lamote, mevrouw Michèle Sioen, de heer Michel Moll en de heer Paul Van de Perre liepen af op 23 december 2012. Overeenkomstig de statuten van de onderneming komt het aan de Belgische Staat toe om deze mandaten te verlengen of om de leden te vervangen. Intussen werden de mandaten, op basis van het continuïteitsprincipe, stilzwijgend verlengd.
Leden van de Raad van Bestuur benoemd door de Algemene Vergadering: Naam Jozef Cornu Pierre Demuelenaere Guido J.M. Demuynck Pierre-Alain De Smedt Carine Doutrelepont Oren G. Shaffer Lutgart Van den Berghe
Leeftijd 68 54 62 69 52 70 61
Functie Onafhankelijk Onafhankelijk Onafhankelijk Onafhankelijk Onafhankelijk Onafhankelijk Onafhankelijk
bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder bestuurder
Van tot 2009 - 2015 2011 - 2017 2007 - 2013 2004 - 2016 2004 - 2013 2004 - 2013 2004 - 2016
Werking van de Raad van Bestuur De Raad van Bestuur vergadert telkens wanneer het belang van de onderneming dit vereist of wanneer minstens twee bestuurders erom vragen. In principe komt de Raad van Bestuur vijfmaal per jaar op regelmatige tijdstippen samen. Jaarlijks houdt de Raad van Bestuur ook een extra vergadering om het strategische lange termijnplan te evalueren. De beslissingen van de Raad van Bestuur worden in principe genomen bij gewone meerderheid van de aanwezige of vertegenwoordigde bestuurders. Voor bepaalde kwesties is echter een gekwalificeerde meerderheid vereist. De Raad van Bestuur van Belgacom heeft een charter van de Raad van Bestuur aangenomen dat, samen met de charters van de Comités van de Raad van Bestuur, uiteenzet volgens welke principes de Raad van Bestuur en zijn Comités werken. Het charter van de Raad van Bestuur bepaalt onder meer dat belangrijke beslissingen brede steun moeten genieten, te begrijpen als een kwalitatief concept dat duidt op een effectieve besluitvorming binnen de Raad van Bestuur na een constructieve dialoog tussen de bestuurders. Permanente of ad-hoccomités van de Raad van Bestuur waarin een wezenlijk aantal niet-uitvoerende, onafhankelijke bestuurders in de zin van artikel 526ter van het Belgische Wetboek van Vennootschappen zetelen, dienen deze belangrijke beslissingen voor te bereiden. Alle charters werden een laatste keer nagekeken in september 2012. De belangrijkste wijziging is de
15
Nr. 0202.239.951
aanpassing van het Corporate Governance Charter aan de wettelijke voorschriften van de wet van 20 december 2010 betreffende de uitoefening van bepaalde rechten van aandeelhouders van genoteerde vennootschappen. Comités van de Raad van Bestuur Overeenkomstig de statuten beschikt Belgacom over een Audit- en Toezichtscomité, een Benoemings- en Bezoldigingscomité en een Comité voor Strategie en Bedrijfsontwikkeling. De heren Pierre-Alain De Smedt (Voorzitter), Guido J.M. Demuynck, Michel Moll, Oren G. Shaffer en Paul Van de Perre zijn de leden van het Audit- en Toezichtscomité. De heer Theo Dilissen (Voorzitter tot 29 februari 2012), de heer Michel Moll (Voorzitter a.i. vanaf 1 maart 2012), de heren Jozef Cornu, Pierre-Alain De Smedt, mevrouw Martine Durez en mevrouw Lutgart Van den Berghe zijn de leden van het Benoemings- en Bezoldigingscomité. De heer Theo Dilissen (Voorzitter tot 29 februari 2012), de heer Michel Moll (Voorzitter a.i. vanaf 1 maart 2012), de heer Didier Bellens en de heren Jozef Cornu, Guido J.M. Demuynck en mevrouw Carine Doutrelepont zijn de leden van het Comité voor Strategie en Bedrijfsontwikkeling. Activiteitenverslag In zijn vergadering van 24 februari 2011 heeft de Raad van Bestuur een 'policy inzake transacties met verbonden partijen' aangenomen, die alle transacties of andere contractuele verhoudingen tussen de onderneming en de leden van de Raad van Bestuur regelt. Belgacom heeft contractuele relaties en levert eveneens telefonie-, internet- en/of ICT-diensten aan diverse ondernemingen waarin de leden van de Raad een uitvoerend of niet-uitvoerend mandaat hebben. Daarnaast is Belgacom een Institutionele Partner van Guberna, het Belgisch Instituut voor Bestuurders (verbonden met Lutgart Van den Berghe, Uitvoerend Bestuurder van Guberna), waarvoor ze in 2012 een vergoeding van 30.250 € heeft betaald. Evaluatie van de Raad van Bestuur De Raad heeft in december 2012 een zelfevaluatie gemaakt, waarbij hij zijn omvang, samenstelling, prestaties, alsook de interactie met de directie tegen het licht heeft gehouden. Voor deze oefening werd de hulp ingeroepen van Spencer Stuart als extern expert. De leden werd verzocht een uitgebreide vragenlijst te beantwoorden en aansluitend had elk individueel lid een onderhoud met de externe expert. Vertrekkend van de conclusies en het actieplan dat werd goedgekeurd na de vorige evaluatie, werden de leden naar hun mening gevraagd over corporate governance bij Belgacom, de werking van de Raad, de verhoudingen van de Raad met de andere “stakeholders” en de werking van de Comités. Op basis hiervan besliste de Raad in zijn vergadering van 28 februari 2013 op korte termijn de volgende acties door te voeren: Het opstellen van een jaarlijkse agenda voor de comités; Een tutorial organiseren m.b.t. de rol van de comités en risicobeheersystemen; Een jaarlijkse presentatie geven over de opvolgingplanning aan de raad van bestuur; Een rapporteringsysteem ontwikkelen die de raad van bestuur toelaat om de “key business drivers” van de vennootschap op te volgen; Een bijkomende vergadering inplannen van het strategisch comité. Management De leden van het Managementcomité van Belgacom zijn, naast de Gedelegeerd Bestuurder, de heren Ray Stewart, Michel Georgis, Bart Van Den Meersche, Bruno Chauvat, Geert Standaert en mevrouw Dominique Leroy.
16
Nr. 0202.239.951
De heer Scott Alcott heeft de vennootschap verlaten in juni 2012. Belgacom heeft op haar voorstel leden van het Managementcomité en van haar personeel aangeduid om een mandaat uit te oefenen in vennootschappen, groepen en organisaties waarin ze participaties heeft en waarvoor ze bijdraagt aan de werking. Dergelijke mandaten worden onbezoldigd uitgevoerd. Een lijst van de betrokken personen is opgenomen in punt 10.1 van dit verslag. 8.5.
Remuneratieverslag
Belgacom hecht veel belang aan de transparantie van de lonen van haar topmanagers. Derhalve, conform de wet inzake deugdelijk bestuur van 6 april 2010 en Principe 7 van de Code 2009 inzake deugdelijk bestuur verschaft het bedrijf zijn aandeelhouders en alle andere stakeholders volgende informatie: een beschrijving van de verloning van de bestuurders en een algemene uiteenzetting van het verloningsbeleid van de Groep. Dit omvat ook een analyse van de verloning van het topmanagement en een overzicht van de belangrijkste bepalingen van de contractuele relaties. 8.5.1.
Verloning van de bestuurders
Verloningsbeleid van de bestuurders Over de verloning en de vergoeding van de bestuurders werd beslist door de algemene vergadering van 2004. De berekening van deze vergoeding werd in 2012 niet gewijzigd: een jaarlijkse vaste vergoeding van € 50.000 is voorzien voor de Voorzitter van de Raad van Bestuur en van € 25.000 voor de andere leden van de Raad van Bestuur, met uitzondering van de Gedelegeerd Bestuurder. Alle leden van de Raad van Bestuur, met uitzondering van de Gedelegeerd Bestuurder, hebben recht op een zitpenning van € 5.000 per bijgewoonde vergadering van de Raad van Bestuur. Deze zitpenning wordt verdubbeld voor de voorzitter. Ten slotte zijn er zitpenningen van € 2.500 voorzien voor ieder lid, met uitzondering van de Gedelegeerd Bestuurder, per bijgewoonde vergadering van een adviserend Comité van de Raad van Bestuur. Voor de Voorzitter van het respectievelijke adviserende Comité worden deze zitpenningen verdubbeld. De leden ontvangen ook € 2.000 per jaar voor communicatiekosten. Voor de Voorzitter van de Raad van Bestuur worden de communicatiekosten eveneens verdubbeld. De bestuurders, met uitzondering van de Gedelegeerd Bestuurder, ontvangen geen prestatie gebonden verloning zoals bonussen of aandelen gerelateerde stimuleringsplannen op lange termijn. Zij ontvangen ook geen voordelen verbonden aan pensioenplannen. Overzicht van de verloning van de bestuurders De individuele verloning van bestuurders voor het boekjaar 2012 op basis van hun activiteiten en hun deelname aan de vergaderingen van de Raad van Bestuur en de Comités wordt weergegeven in de onderstaande tabel.
17
Nr. 0202.239.951
Activiteitenverslag en aanwezigheid op de vergaderingen van de Raad en de Comités Naam Theo DILISSEN * Didier BELLENS Jozef CORNU Pierre DE MUELENAERE Guido DEMUYNCK Pierre-Alain DE SMEDT Carine DOUTRELEPONT Martine DUREZ Mimi LAMOTE Michel MOLL ** Oren G. SHAFFER Michèle SIOEN Lutgart VAN DEN BERGHE Paul VAN DE PERRE
Raad
A&CC
NRC
SBDC
(totaal 8)
(totaal 5)
(totaal 7)
(totaal 2)
1/7
1/2 2/2 2/2
7/8 7/8 8/8 8/8 8/8 7/8 8/8 8/8 8/8 8/8 7/8 7/8 7/8 8/8
7/7 5/5 5/5
2/2 6/7 2/2 7/7
5/5 5/5
6/7
7/7 5/5
2/2
Totale bezoldiging 74.000 € 0€ 89.500 € 67.000 € 84.500 € 102.000 € 72.000 € 84.500 € 67.000 € 182.000 € 74.500 € 62.000 € 79.500 € 79.500 €
* Einde van het mandaat als Voorzitter op 1 maart 2012 Totale verloning: inclusief telecomvoordeel ** Start van het mandaat als Voorzitter a.i. op 1 maart 2012 A&CC: Audit- en Toezichtscomité; NRC: Benoemings- en Bezoldigingscomité; SBDC: Comité voor Strategie en Bedrijfsontwikkeling
Verloningsbeleid Belgacom heeft een innovatief verloningsbeleid uitgewerkt dat regelmatig wordt geëvalueerd en geüpdatet in nauwe samenwerking met universiteiten en externe fora omtrent human resources. De policy's met betrekking tot de verloning van de Belgacom werknemers komen tot stand in dialoog tussen de Raad van Bestuur en de sociale partners. Het verloningsbeleid van Belgacom streeft naar een eerlijke vergoeding van de statutaire en contractuele werknemers van de Groep, rekening houdend met de prestaties van de werknemer en van de onderneming. De evolutie van de totale verloning is verbonden aan de bedrijfsresultaten. Gezien de geschiedenis van Belgacom als overheidsbedrijf zijn er in vergelijking met de privésector verschillen in dynamiek en structuur. Deze verschillen hebben een aanzienlijke invloed op de evolutie van het verloningsbeleid. Belgacom Human Resources heeft creatieve en aanpasbare programma's ontwikkeld om tegemoet te komen aan de verplichtingen van Belgacom in verband met de statutaire tewerkstellingsstatus van een deel van het personeel. Tevens werden nieuwe elementen ingevoerd om de policy's voor statutaire en contractuele werknemers op elkaar af te stemmen. Er werden enkele krachtige instrumenten uit de privésector geïntroduceerd, zoals prestatiedifferentiëring, functieclassificatie, betrokkenheid van het personeel en variabele verloning. Deze werden ingevoerd bovenop de traditionele verloningsregels verbonden aan de statutaire tewerkstelling. Belgacom handhaaft – en moderniseert – ook krachtige instrumenten uit de overheidssector, zoals voordelen voor een beter evenwicht tussen werk en privéleven en sociale ondersteuning. Het Work-Life-departement van Belgacom heeft de taak om de behoeften en verantwoordelijkheden van de werknemers en hun gezinnen te verzoenen met die van de onderneming en de samenleving. Door de jaren heen heeft Belgacom diverse prijzen gewonnen voor haar aanhoudende inspanningen om een evenwichtige werkomgeving te creëren voor haar personeel. De overheidscomponent is ook een belangrijke tool voor employer branding. Belgacom wil alle werknemers gelijk behandelen en een werkomgeving creëren waar verschillen tussen werknemers worden aanvaard.
18
Nr. 0202.239.951
8.5.2.
Vergoeding van het topmanagement
Verloningsbeleid van het topmanagement Belgacom heeft voor het topmanagement een evenwichtig verloningsbeleid uitgewerkt dat aantrekkelijke, markt competitieve vergoedingen voorziet en de belangen van het management en van de aandeelhouders in evenwicht brengt. De onderneming wil performante topmanagers aantrekken en behouden voor het Managementcomité en het seniormanagement. De onderneming beloont rolmodellen die zich engageren om sterk te presteren en die de bedrijfswaarden uitdragen. De topmanagers kunnen rekenen op specifieke verloningsprogramma's die focussen op de principes van de Belgacom-strategie om goede prestaties van individuen en van de onderneming consequent te belonen. Om zichzelf van andere werkgevers te onderscheiden, wil Belgacom een uitstekend totaalpakket bieden, dat niet alleen bestaat uit cash, maar ook uit talrijke andere voordelen. Een fundamenteel principe van het verloningsbeleid ligt in een zekere mate van vrijheid, waarbij topmanagers voor een deel kunnen kiezen hoe ze worden vergoed. De onderneming wil de verloning van het topmanagement afstemmen op de mediaan van de markt voor het basisloon en bij het behalen van de targets op 100%. In geval van doorlopend uitstekende prestaties wordt de totale verloning op het hoogste kwartiel gepositioneerd. Met dit beleid streeft Belgacom ernaar dat toppresteerders via langlopende stimuleringsplannen voordeel halen uit de groei van het bedrijf. Het Benoemings- en Bezoldigingscomité legt het verloningsbeleid voor het topmanagement vast en beslist over de individuele loonpakketten voor de Gedelegeerd Bestuurder en de leden van het Managementcomité. De samenstelling van deze pakketten wordt regelmatig vergeleken met de loonpakketten in BEL 20-bedrijven (exclusief financiële sector) en andere bedrijven uit de Europese telecommunicatie en ICT sector. Het huidige verloningsbeleid voorziet geen specifieke contractuele terugvorderingsbepaling ten gunste van de onderneming voor de variabele verloning toegekend aan topmanagers op basis van onjuiste financiële informatie, onverminderd de verschillende wettelijke bepalingen die van toepassing zijn tussen de betrokken personen en de onderneming (bv. wetten van 7 juli 1978, 12 april 1965 en 10 februari 2003 betreffende de terugvorderingsmogelijkheden tegenover werknemers in geval van fraude, zware fout en herhaalde lichte fouten, burgerlijke aansprakelijkheid, enz.). Op de dag van vandaag is het niet voorzien om voor de twee volgende jaren fundamentele beleidsaanpassingen te plannen. Er is echter een initiatief van de regering ter discussie om de lonen van de gedelegeerde bestuurders (CEO) en de leden van het Managementcomité van autonome overheidsbedrijven te begrenzen. Indien dit initiatief tot een wet zou leiden, zou deze wijzigingen teweegbrengen in de vergoedingspolitiek van het topmanagement van Belgacom vanaf het volgende mandaat van de Gedelegeerd Bestuurder of de benoeming van een nieuw lid van het Managementcomité.
19
Nr. 0202.239.951
De relatie tussen de verschillende verloningscomponenten van de leden van het Belgacom Managementcomité en de Gedelegeerd Bestuurder wordt geïllustreerd in onderstaande figuren (figuur 1).
Figuur 1: relatief belang van de diverse componenten van de verloning (KPI's 100% op target).
Overzicht van de verloning van het topmanagement Het verloningsbeleid voor topmanagers bestaat uit een aantal vaste componenten, namelijk de basisverloning, pensioenvoordelen, voordelen na uitdiensttreding en andere voordelen, en een aantal variabele prestatie gebonden componenten, namelijk de variabele verloning op korte termijn en de aandelen gerelateerde variabele verloning op lange termijn. Vanaf prestatiejaar 2011 heeft de Raad van Bestuur in het kader van de toepassing van de nieuwe wet inzake deugdelijk bestuur een herweging van de variabele verloning op korte termijn en de aandelen gerelateerde variabele verloning op lange termijn goedgekeurd om een gelijk gewicht tussen de verloning na 1 jaar en de uitgestelde verloning te verkrijgen. De jaarlijkse variabele verloning wordt berekend aan de hand van de prestaties t.o.v. de Key Performance Indicators, zoals vastgelegd door de Raad van Bestuur op advies van het Benoemings- en Bezoldigingscomité. Voor 2012 omvatten deze prestatie-indicatoren zowel financiële als niet-financiële indicatoren op het niveau van de Groep en de Business Units. Het bereiken van deze KPI’s wordt op regelmatige basis opgevolgd en gecommuniceerd. De resultaten zijn gebaseerd op gecontroleerde financiële cijfers en niet-financiële indicatoren die worden gemeten door interne en externe bureaus gespecialiseerd in markt- en klantenonderzoek, waarvan de processen regelmatig worden doorgelicht. De belangrijkste financiële indicator die wordt gebruikt is de operationele cashflow.
Belangrijke niet-financiële indicatoren zijn 'Care & Ease' en de 'Employee Loyalty Index'. De 'Care & Ease'-indicator ondersteunt Belgacoms ambitie om elke klant een superieure dienstverlening te bieden (Care) en opnieuw een cultuur van superieure proceskwaliteit in te voeren (Ease). 'Care' meet de end-to-end tevredenheid van onze klanten. 'Ease' meet de operationele uitmuntendheid in onze interacties met de klant. De tevredenheid over en de operationele uitmuntendheid van onze interacties en kanalen worden regelmatig gemeten.
20
Nr. 0202.239.951
Figuur: informatie over de 'Care & Ease'-indicator.
Een andere operationele indicator is de 'Employee Loyalty Index', die elk jaar aan de hand van een personeelsenquête peilt naar het engagement t.o.v. de organisatie en de betrokkenheid bij de job. De resultaten hiervan worden gebruikt als startpunt voor verdere acties.
Voor het jaar 2013 werden nieuwe key performance indicators gedefinieerd. Deze financiële en niet-financiële indicatoren weerspiegelen de strategische pijlers en prioriteiten van de Belgacom strategie. Op Groepsniveau zal de Care & Ease indicator plaatsmaken voor Simplicity & Customer Experience die de vooruitgang meet van het vereenvoudigen en het optimaliseren van de processen en de gebruikerservaring van de klant. De engagement KPI zal gebaseerd zijn op de nieuwe personeelsenquête Speak Up en is een indicator voor engagement, agility en strategic alignment van de Belgacom medewerkers. Op Business Unit niveau zullen de key performance indicators onder andere gericht zijn op convergentie, value management, solution centricity en de hervorming van het vaste en mobiele netwerk. Basisloon Het basisloon van de leden van het Managementcomité wordt elk jaar door het Benoemings- en Bezoldigingscomité herzien op basis van een grondige evaluatie door de Gedelegeerd Bestuurder van de prestaties en het potentieel, en op basis van externe benchmarkinggegevens. Het basisloon omvat het basissalaris dat wordt verdiend in de functie van Gedelegeerd Bestuurder of lid van het Managementcomité voor het jaar waarover verslag wordt uitgebracht. De Gedelegeerd Bestuurder, Didier Bellens, is ook een onbezoldigd lid van de Raad van Bestuur. In de loop van 2012 hebben noch de Gedelegeerd Bestuurder noch de leden van het Managementcomité een meritverhoging ontvangen. Wijzigingen in de cijfers zijn voornamelijk het gevolg van de wettelijke indexering in maart 2012 en wijzigingen in de samenstelling van het Managementcomité.
21
Nr. 0202.239.951
Basisloon (in k€)
3000 2500
2.760,2
2.597,6
2000 1500 1000
963,1
938,6 500 0 2011 Gedelegeerd Bestuurder
2012 Managementcomité
Variabele verloning op korte termijn Het systeem voor variabele verloning, dat in de Belgacom Groep wordt gebruikt, weerspiegelt de waarden van de Groep, benadrukt de troeven van de Business Units en vormt een incentive voor de individuele prestaties van de medewerkers. 30%
GROU P
RESUL T 30%
BUSINESS UNIT
INDIVIDUAL
40%
Figuur: ·De policy voor het Managementcomité van Belgacom houdt rekening met de prestaties van de Groep, de Business Units en het individu.
De variabele verloning op korte termijn omvat de feitelijke bonus die werd uitbetaald in 2012 voor de prestaties in het jaar 2011. Een lineaire uitbetalingscurve met een onder- en bovengrens werd gedefinieerd voor elk van de drie onderdelen van de variabele verloning op korte termijn. Deze curve bepaalt de variabele verloning op korte termijn die toegekend wordt aan de Gedelegeerd Bestuurder en de leden van het Managementcomité in functie van de effectieve resultaten op elke KPI. De variabele verloning op korte termijn wordt uitbetaald via één van de opties van het kortlopend bonusplan.
22
Nr. 0202.239.951
Variabele verloning op korte termijn: Betalingscurve
250%
200%
150%
100%
50%
0%
ondergrens
doel
bovengrens
Vanaf prestatiejaar 2013, ook al blijven de parameters die in aanmerking genomen worden voor de berekeningsformule van de variabele verloning op korte termijn toegekend aan de Gedelegeerd Bestuurder en de leden van het Managementcomité onveranderd, wordt hun gewicht herzien zodat de impact van de Groep KPI belangrijker wordt dan de individuele en Business Unit KPI’s. De Gedelegeerd Bestuurder en de leden van het Managementcomité kunnen naar keuze hun bonus ontvangen in cash, via een aandelenaankoopplan met korting. Het aandelenaankoopplan met korting geeft het recht om een toegewezen aantal aandelen te kopen met een korting van 16,66 %. De aandelen zijn eigen aandelen die worden geblokkeerd voor een periode van twee jaar. De werknemer zelf financiert 83,34 % van de volledige aandelenaankoopprijs. De korting wordt gefinancierd door de werkgever. De Gedelegeerd Bestuurder heeft ervoor gekozen zijn variabele verloning op korte termijn te ontvangen via een aandelenaankoopplan met korting. De andere leden van het Managementcomité hebben gekozen voor een cash bonus.
23
Nr. 0202.239.951
De variabele verloning op korte termijn van de Gedelegeerd Bestuurder en de leden van het Managementcomité daalde ten opzichte van vorig jaar als gevolg van wijzigingen in de samenstelling van het Managementcomité en de herweging van de target percentages tussen korte en lange termijn incentives in overeenstemming met de nieuwe regels van het Belgisch deugdelijk bestuur.
Variabele verloning op korte termijn (in k€) 2.000 1.500
1.653,1 1.393,1
1.000 500
712,1
513,7
0 2011 Gedelegeerd Bestuurder
2012 Managementcomité
Op aandelen gebaseerde variabele verloning op lange termijn Op jaarbasis kunnen de leden van het Managementcomité ook aandelenopties toegekend krijgen. De opties die in het kader van dit plan worden uitgegeven, zijn inschrijvingsrechten die (voor een beperkte periode) het recht geven om Belgacom-aandelen te kopen tegen de prijs die overeenkomt met de waarde van het aandeel op het moment van de toekenning van de opties. Om te voldoen aan de nieuwe wet inzake deugdelijk bestuur werd het Langlopend bonusplan aangepast vanaf de aandelenopties toegekend in 2011: Het toekenningsplan is 50% na ten minste twee jaar en 50% na ten minste drie jaar na de toekenning. De slotkoers van het aandeel moet hoger liggen dan de uitoefenprijs verminderd met het totaalbedrag van de bruto dividenden gekoppeld aan de aandelen die kunnen worden verworven door het uitoefenen van de opties. Het uitoefenen van een aandelenoptie is pas mogelijk ten vroegste drie jaar na de aanbiedingsdatum. In geval van beëindiging van de arbeidsovereenkomst blijven de aandelenopties overeenkomstig deze vestingvoorwaarde verworven. Verworven aandelenopties moeten, op straffe van nietigverklaring, worden uitgeoefend met inachtneming van de sperperiode van drie jaar en dit vóór de eerstvolgende einddatum van ofwel de periode van vijf jaar volgend op de beëindiging van de arbeidsovereenkomst ofwel de uitoefenperiode. Op individuele basis hebben de leden van het Managementcomité de opties ontvangen die in de onderstaande tabel zijn vermeld.
24
Nr. 0202.239.951
Overzicht van het aandelenoptieplan: Gedelegeerd Bestuurder en andere leden van het Managementcomité
op 1 januari 2012, overblijvende stock opties van voorgaande jaren: Aanvaard Aantal gedurende het Uitoefenprijs gerapportee (in €) rde jaar Uitgeoefend gedurende het gerapportee rde jaar
Aantal Jaar van toekenning van de uitgeoefende opties
Didier BELLENS
Scott ALCOTT
Bruno CHAUVAT
Michel GEORGIS
Dominique LEROY
Geert STANDAERT
Ray STEWART
Bart VAN DEN MEERSCHE
536.585
170.898
0
192.646
0
31.590
293.112
55.000
135.414
0
0
65.857
12.665
6.000
75.988
15.000
22,275
22,275
-
22,275
22,275
22,275
22,275
22,275
86.225
0
0
0
0
4.147
71.822
0
2005
-
-
-
-
2009
2006 & 2008
-
0
258.503
12.665
33.443
297.278
70.000
Vervallen gedurende het gerapportee rde jaar
Aantal
Verloren gedurende het gerapportee rde jaar
Aantal
32.406
Jaar van toekenning van de vervallen opties
2010 & 2011
Jaar van toekenning van de vervallen opties
TOTAAL
585.774
138.492
Voor de gedelegeerde bestuurder verschillen de bedragen van de op aandelen gebaseerde variabele verloning op lange termijn door de herweging van de target percentages tussen korte en lange termijn incentives in overeenstemming met de nieuwe regels van het Belgisch deugdelijk bestuur. Voor de leden van het managementcomité verschillen de bedragen vooral door het gevolg van wijzigingen in de samenstelling van het Managementcomité en de nieuwe wetgeving inzake voordelen alle aard betreffende de aandelenopties die het percentage van aanvaarde aandelenopties beïnvloed heeft.
Op aandelen gebaseerde variabele verloning op lange termijn (in kEUR) 1.400 1.200 1.154,4
1.000 800 600 400 200
692,9 534,6
474,3
0 2011 Gedelegeerd Bestuurder
2012 Managementcomité
25
Nr. 0202.239.951
Pensioenvoordelen en voordelen na uitdiensttreding De Gedelegeerd Bestuurder neemt deel aan een aanvullend pensioenplan, dat een jaarlijkse geïndexeerde bijdrage van 77.970,53 € voorziet. De huidige leden van het Managementcomité hebben een Defined Benefit Plan (toegezegde regeling). Andere voordelen De Belgacom Groep wil zijn topmanagers stimuleren door middel van een portefeuille van vergoedingen en voordelen die op de markt als competitief kan worden beschouwd. De Gedelegeerd Bestuurder en de andere leden van het Managementcomité ontvangen bovenop hun loon voordelen zoals een hospitalisatieverzekering, een wagen en andere voordelen in natura. Samenvatting De onderstaande tabel geeft een overzicht van de verloning en de andere vergoedingen die door Belgacom of een andere onderneming van de Belgacom Groep rechtstreeks of onrechtstreeks aan de leden van het Managementcomité werden uitbetaald in 2012 (vergoedingen gebaseerd op de bruto- of netto verloning, afhankelijk van het type vergoeding). De -
evolutie van de cijfers op jaarbasis is vooral het gevolg van: de wijzigingen in de samenstelling van het managementteam; de wettelijke indexering van de lonen; de nieuwe wetgeving inzake voordelen alle aard betreffende de aandelenopties die het percentage van aanvaarde aandelenopties beïnvloed heeft.
Verloning
Basisloon Variabele verloning op korte termijn Op aandelen gebaseerde variabele verloning op lange termijn Pensioenvoordelen en voordelen na uitdiensttreding Andere Voordelen TOTAAL (excl. sociale werkgeversbijdrage) TOTAAL (incl. sociale werkgeversbijdrage)
Gedelegeerd Bestuurder
Andere leden van het Managementcomité 2011 2012 2.597.582 2.760.207 1.653.134 1.393.093 1.154.360 692.914
2011 938.591 712.056 474.330
2012 963.096 513.715 534.615
109.440
113.032
514.310
538.377
9.663 2.244.080
14.773 2.139.231
203.409 6.122.795
154.819 5.539.410
2.580.147
2.484.136
7.438.289
6.889.211
Tabel 1: overzicht van het basisloon en de variabele verloning van de Gedelegeerd Bestuurder en de andere leden van het Managementcomité. 8.5.3.
Belangrijkste bepalingen van de contractuele relatie
Contractuele overeenkomst van de Gedelegeerd Bestuurder In maart 2009 begon Didier Bellens aan het eerste jaar van zijn nieuwe zesjarige mandaat als Gedelegeerd Bestuurder. Hij heeft een contract als zelfstandig manager. Niettemin is hij onderworpen aan de socialezekerheidsbijdragen voor werknemers, in de lijn van artikel 11 §1 van het Koninklijk Besluit van 28 november 1969. Dit artikel bepaalt het volgende: 'de toepassing van de wet wordt verruimd tot de instellingen van openbaar nut en de autonome overheidsbedrijven alsmede tot de personen die, in hoedanigheid van lasthebber en tegen loon, hun voornaamste activiteit wijden aan het dagelijks beheer of de dagelijkse leiding van die instellingen en bedrijven, voor zover op die personen geen statutaire pensioenregeling van toepassing is'.
26
Nr. 0202.239.951
Clausules De Gedelegeerd Bestuurder is gebonden door een niet-concurrentiebeding dat hem gedurende twaalf maanden na het verlaten van de Belgacom Groep verbiedt te werken voor een concurrent van de Belgacom Groep in België en in landen waar de Belgacom Groep ten minste 5% van zijn geconsolideerde inkomsten genereert. Ter compensatie zal hij een bedrag ontvangen dat overeenkomt met een jaar loon. De leden van het Managementcomité die gebonden zijn door een niet-concurrentiebeding dat hun gedurende twaalf maanden na het verlaten van de Groep verbiedt te werken voor een andere mobiele of vaste operator met een licentie die actief is op de Belgische markt, zullen ter compensatie een bedrag ontvangen dat gelijk is aan zes maanden loon. Didier Bellens, Dominique Leroy, Bruno Chauvat, Geert Standaert, Ray Stewart en Bart Van Den Meersche hebben een contractuele verbrekingsclausule met een vergoeding van één jaar loon. Michel Georgis heeft een contractuele verbrekingsclausule met een vergoeding van één jaar loon plus één maand loon per jaar verworven anciënniteit, met een maximumvergoeding van twee jaar loon na twaalf jaar dienst. 9. STRIJDIG BELANG De heer D. Bellens verklaarde, tijdens de Raad van Bestuur van 1 maart 2012, dat hij met betrekking tot de stimuleringsplannen voor het personeel, een agendapunt van deze vergadering van de Raad van Bestuur, in een toestand van belangenconflict verkeerde. Mevrouw L. Van den Berghe verklaarde, tijdens de Raad van Bestuur van 26 juli 2012, dat zij met betrekking tot het agendapunt Overeenkomst Elektriciteitsvoorziening Electrabel van deze vergadering van de Raad van Bestuur, in een toestand van belangenconflict verkeerde. Mevrouw M. Durez verklaarde, tijdens de Raad van Bestuur van 13 december 2012, dat zij met betrekking tot het agendapunt Bpost – contract vaste en mobiele facturatie van deze vergadering van de Raad van Bestuur, in een toestand van belangconflict verkeerde. Conform artikel 523 van het Belgische Wetboek van vennootschappen worden de notulen van deze vergaderingen hieronder opgenomen. Notulen van de vergadering van de Raad van Bestuur van 1 maart 2012 Debriefing door de Voorzitter i.v.m. de Comités Gedelegeerd Bestuurder De heer D. Bellens legt de volgende verklaring af waarin hij stelt dat hij met een belangenconflict wordt geconfronteerd. Deze verklaring wordt opgenomen in de notulen, waarna de heer D. Bellens voor dit punt de zaal verlaat. Conform artikel 523 van het Belgische Wetboek van Vennootschappen verklaart de Gedelegeerd Bestuurder, de heer Didier Bellens, een belangenconflict te hebben met betrekking tot de Stimuleringsplannen voor het Personeel, een punt dat op de agenda staat van deze vergadering van de Raad van Bestuur, en meer bepaald m.b.t. de vaststelling van de incentives in het kader van de Kort- en Langlopende Stimuleringsplannen die hem overeenkomstig het Plan 2011 worden toegekend. De heer D. Bellens verzoekt de Raad kennis te nemen van zijn verklaring in dit verband en alle nodige verklaringen op te nemen in het jaarverslag van Belgacom voor het boekjaar 2012. De heer D. Bellens belangenconflict.
zal
ook
de
commissaris-revisor
van
Belgacom
inlichten
over
dit
27
Nr. 0202.239.951
De heer D. Bellens beslist vrijwillig niet aan de deliberatie en aan de stemming over deze agendapunten deel te nemen en verlaat de zaal voor de agendapunten waarop deze verklaring en toestand van belangenconflict een weerslag hebben. Na de bespreking en op aanbeveling van het Benoemings- en Bezoldigingscomité beslist de Raad om een bedrag van € 513.452 in het kader van het Kortlopende Stimuleringsplan en een bedrag van € 534.611 in het kader van het Langlopende Stimuleringsplan aan de Gedelegeerd Bestuurder toe te kennen. Hiermee wordt het punt afgesloten waarop artikel 523 van het Belgische Wetboek van Vennootschappen van toepassing is. Notulen van de vergadering van de Raad van Bestuur van 26 juli 2012 Overeenkomst Elektriciteitsvoorziening Conform artikel 523 van het Belgische Wetboek van vennootschappen verklaart Mevrouw L. Van Den Berghe, een belangenconflict te hebben met betrekking tot het agendapunt Overeenkomst Elektriciteitsvoorziening. Mevrouw L. Van Den Berghe verzoekt de Raad nota te nemen van haar verklaring in dit verband en alle nodige verklaringen op te nemen in het jaarverslag van Belgacom m.b.t. het boekjaar 2012. Mevrouw L. Van Den Berghe zal ook de commissaris-revisor van Belgacom inlichten over dit belangenconflict. Mevrouw L. Van Den Berghe beslist vrijwillig niet aan de deliberatie en aan de stemming over dit agendapunt deel te nemen en verlaat de zaal voor het agendapunt waarop deze verklaring en toestand van belangenconflict een weerslag hebben. De Raad van Bestuur beslist met eenparigheid van stemmen de Gedelegeerd Bestuurder te machtigen, met de mogelijkheid van subdelegatie, om een verlenging van het bestaande elektriciteitscontract met ELECTRABEL CS (Electrabel Customer Solutions) te ondertekenen. Notulen van de vergadering van de Raad van Bestuur van 13 december 2012 Bpost - vaste en mobiele facturatie - Contract Conform artikel 523 van het Belgische Wetboek van vennootschappen verklaart Mevrouw M. Durez, een belangenconflict te hebben met betrekking tot het agendapunt Bpost - vaste en mobiele facturatie – Contract. Mevrouw M. Durez verzoekt de Raad nota te nemen van haar verklaring in dit verband en alle nodige verklaringen op te nemen in het jaarverslag van Belgacom m.b.t. het boekjaar 2012. Mevrouw M. Durez belangenconflict.
zal
ook
de
commissaris-revisor
van
Belgacom
inlichten
over
dit
Mevrouw M. Durez beslist vrijwillig niet aan de deliberatie en aan de stemming over dit agendapunt deel te nemen en verlaat de zaal voor het agendapunt waarop deze verklaring en toestand van belangenconflict een weerslag hebben. De Raad van Bestuur beslist met eenparigheid van stemmen de administratieve verhoging voor een Business Purchase Order gelinkt met de convergentie en de ondertekening van het contract met Bpost goed te keuren. 10.VERPLICHTING INGEVOLGE DE WET VAN 21 MAART 1991 BETREFFENDE DE HERVORMING VAN SOMMIGE ECONOMISCHE OVERHEIDSBEDRIJVEN 10.1. Mandaten uitgeoefend in ondernemingen waarin Belgacom participeert De mandaten uitgeoefend door leden van de beheersorganen binnen de vennootschappen, groepen en organismen binnen dewelke Belgacom participaties bezit of waarvoor zij bijdraagt aan de werking worden onbezoldigd uitgeoefend.
28
Nr. 0202.239.951
PARTICIPATIES
LEDEN OP 31/12/2012
BELGACOM GROUP INTERNATIONAL SERVICES N.V.
R. Stewart G. Geerkens G. Kerremans P. Neyt
BELGACOM OPAL N.V.
J. Robeyns O. Moumal D. Lybaert
BELGACOM INTERNATIONAL CARRIER SERVICES N.V.
CONNECTIMMO N.V.
BELGACOM SKYNET N.V.
D. Bellens R. Stewart D. Lybaert M. Gatta M. Georgis J. Joos O. Moumal S. Van Casteren P. Neyt J-C. De Keyser M. Boddez E. Van Landeghem
SKYNET iMOTION ACTIVITIES N.V.
P. Verdingh E. Provoost
MOBILE-FOR N.V.
G. Geerkens F. Lhostte B. Dierickx
BELGACOM BRIDGING ICT N.V.
B. Van Den Meersche J-M. Courtoy W. Van Uytven P. Wauters R. Tilmans
BELGACOM ICT-EXPERT COMMUNITY (B.I.C.) C.V.B.A.
Belgacom vertegenwoordigd door J-M. Courtoy Belgacom Bridging ICT vertegenwoordigd door W. Van Uytven
BELDISCOM N.V.
TANGO S.A.
BELGACOM RE N.V.
D. Leroy M. Somers S. Franklin D. Bellens B. Chauvat M. Georgis L. Kervyn de Meerendré D. Leroy O. Moumal G. Hoffmann O. Moumal L. Kervyn de Meerendré G. Kerremans
29
Nr. 0202.239.951
PARTICIPATIES BELGACOM FINANCE N.V.
LEDEN OP 31/12/2012 L. Kervyn de Meerendré O. Moumal G. Kerremans M. Vikrant
WIRELESS TECHNOLOGIES B.V.B.A.
L. Claus D. Bossuyt M. Georgis
SCARLET N.V. (Nederland)
D. Bellens R. Stewart M. Georgis D. Rouma M. Gatta
SAHARA NET LLC
R. Stewart
SCARLET BELGIUM N.V.
P-E. Evrard C. Dujardin
SCARLET BUSINESS N.V.
P-E. Evrard C. Dujardin
MBS TELECOM N.V.
P-E. Evrard C. Dujardin
SOFTKINETICS SYSTEMS N.V.
L. Claus
DACENTEC N.V.
J. Manssens
AWINGU N.V.
W. Van Uytven
11.DIVERS Leden van het College van Commissarissen Het mandaat van Deloitte Bedrijfsrevisoren BV ovve CVBA, Berkenlaan 8b, 1831 Diegem, vertegenwoordigd door de heer Geert Verstraeten en van Luc Callaert BV ovve E.B.V.B.A., Zwaluwstraat 132, 1840 Londerzeel, vertegenwoordigd door de heer Luc Callaert, als bedrijfsrevisor van Belgacom zal verstrijken op het ogenblik dat de jaarlijkse Algemene Vergadering wordt gehouden in 2016. Het mandaat van de heer Rion zal verstrijken op de datum van de jaarlijkse Algemene Vergadering van 2016. Het mandaat van de heer Lesage zal verstrijken op 30 juni 2014. Mandaat van de revisor die verantwoordelijk is voor de certificatie van de geconsolideerde jaarrekening voor de Belgacom Groep. Het mandaat van Deloitte Bedrijfsrevisoren BV ovve CVBA, vertegenwoordigd door de heer G. Verstraeten en de heer L. Van Coppenolle voor het geconsolideerde auditmandaat van Belgacom zal verstrijken op het ogenblik dat de jaarlijkse Algemene Vergadering wordt gehouden in 2013.
30
Nr. 0202.239.951
Tot besluit We zijn zo vrij u voor te stellen de jaarrekening, zoals ze hier wordt voorgelegd, goed te keuren en verzoeken u de bestuurders en commissarissen van de jaarrekening kwijting te verlenen voor de uitvoering van hun mandaat tijdens het voorbije boekjaar. Op aanbeveling van het Benoemings- en Bezoldigingscomité en overeenkomstig artikel 18 van de statuten, dragen we de heer Guido J.M. Demuynck (mandaat tot de Algemene Vergadering van 2019), mevrouw Carine Doutrelepont (mandaat tot de Algemene Vergadering van 2016) en de heer Oren G. Shaffer (mandaat tot de Algemene Vergadering van 2014) voor als kandidaten leden van de Raad van Bestuur. We stellen voor om Deloitte Bedrijfsrevisoren BV ovve CVBA, vertegenwoordigd door de heer G. Verstraeten en de heer N. Houthaeve te benoemen voor het geconsolideerde audit mandaat van Belgacom N.V voor een periode van drie jaar, die verstrijkt op het ogenblik dat de jaarlijkse Algemene Vergadering wordt gehouden in 2016. We stellen ook voor de bezoldiging van de revisor die instaat voor de certificatie van de geconsolideerde jaarrekening vast te stellen op € 298.061 (jaarlijks geïndexeerd). Hoogachtend, Namens de Raad van Bestuur, Brussel, 28 februari 2013. Didier BELLENS Gedelegeerd Bestuurder
Michel MOLL Voorzitter a.i. van de Raad van Bestuur
31
