1-1B

Jaarrekening 2011 ANWB BV Den Haag, 21 februari 2012 AC-2012/1-1B RVC-2012/1-1B

colofon Jaarrekening 2011 van ANWB BV, Den Haag. Opgesteld door de directie op 21 februari 2012. Verstrekt aan Audit Committee ter behandeling in de AC-vergadering van 29 februari 2012 en aan de Raad van Commissarissen ter ondertekening in de RVC-vergadering van 29 februari 2012. De jaarrekening wordt ter vaststelling behandeld in de geplande aandeelhoudersvergadering van 23 mei 2012, waarbij conform de statuten de Raad van Advies van de vereniging wordt gehoord.

Inhoud Jaarverslag 1 2

3

Voorwoord Algemene informatie

1 2

2.1 2.2 2.3 2.4 2.5

2 2 2 3 3

Directieverslag 3.1 3.2 3.3 3.4 3.5

4 5 6 7

Doelstelling ANWB BV Profiel Kernactiviteiten Samenhang Vereniging en Bedrijf Ambitie 20/20

4

Het jaar 2011 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen HRM ANWB Internationaal Vooruitzichten

4 11 12 13 14

Corporate Governance Risicomanagement Bericht van de Raad van Commissarissen van ANWB BV Leden Raad van Commissarissen van ANWB BV

15 16 18 20

Jaarrekening 8 9 10 11 12 13 14 15

Geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 21 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2011 23 Geconsolideerd kasstroomoverzicht ANWB BV over 2011 24 Overzicht totaalresultaat ANWB BV over 2011 25 Toelichting algemeen 26 Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 30 Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2011 40 Additionele informatie 42 15.1 15.2 15.3

Toelichting op de verzekeringsactiviteiten Samengevoegde balans verzekeringsactiviteiten per 31 december 2011 Samengevoegde winst-en-verliesrekening verzekeringsactiviteiten over 2011

42 43 44

Enkelvoudige jaarrekening 16 17 18 19

Vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2011 Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2011 Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2011 Toelichting op de vennootschappelijke winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2011

45 47 48 54

Overige gegevens 20 21

Overige gegevens Controleverklaring

55 56

1 Voorwoord De financiële crisis was in 2011 pijnlijker voelbaar dan in de jaren ervoor, en breidde zich uit tot een landencrisis. De groeiende zorg omtrent de schuldenlast van de Zuid-Europese landen zorgde voor een stagnatie van de economie, een stijging van de werkloosheid en onrust op de financiële markten. Het consumentenvertrouwen kwam hierdoor verder onder druk te staan en bereikte aan het eind van het jaar een dieptepunt. De ANWB heeft hier alert en assertief op ingespeeld en kijkt terug op een redelijk jaar. Het moeizame economische klimaat en de sombere stemming bij de consument hadden weliswaar hun weerslag op de omzet en resultaten, maar de lichte daling die voor beide genoteerd moest worden werd mede veroorzaakt door strategische beslissingen en eenmalige posten. Met een beperkt verlies van ruim 6000 leden bleef ook het ledental op een stabiel niveau. Dat we het jaar met deze uitkomsten konden afsluiten is voor alles te danken aan onze medewerkers. Zij zijn er opnieuw in geslaagd de dienstverlening aan de leden te verbeteren en uit te breiden. Er werden nieuwe producten en diensten ontwikkeld die helemaal van deze tijd zijn en veel waardering kregen. Ook werd een belangrijke bijdrage geleverd aan de Ambitie 20/20, de nieuwe toekomstvisie van de ANWB, waarmee de toegevoegde waarde van de organisatie de komende jaren kan worden geoptimaliseerd en uitgebreid. Onze dank gaat tevens uit naar de leden van de ANWB. Ook in het moeilijke jaar 2011 hebben zij onze toegevoegde waarde herkend en bewust gekozen voor producten en diensten van de ANWB. Daarvoor zijn wij hen zeer erkentelijk. Begin september konden de leden tijdens ANWB Live kennis maken met de volle breedte van de organisatie. Het werd een onvergetelijke ontmoeting, waar leden en ANWB met veel plezier op terug kijken. Het komende jaar zal zonder meer spannend worden en veel van iedereen vergen. Toch hebben we er bij de ANWB vertrouwen in. Persoonlijke betrokkenheid, goede service en aanpassingsvermogen zijn in moeilijke tijden nog meer dan anders belangrijke succesfactoren. Juist hiermee hebben we ons altijd kunnen onderscheiden, en zullen we ook in 2012 onze meerwaarde kunnen laten zien.

Guido van Woerkom Hoofddirecteur

1

2 Algemene informatie 2.1 Doelstelling ANWB BV ANWB BV voert de activiteiten uit die door de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB via een overeenkomst aan haar zijn uitbesteed. Deze overeenkomst vormt de basis voor de wijze waarop de ANWB zich bij overheden, bedrijven en branche-organisaties inzet voor de belangen van de leden van de ANWB en voor een aantrekkelijk en breed assortiment producten en diensten, met name in de sfeer van hulpverlening, reizen, verzekeringen en informatie.

2.2 Profiel De samenleving verandert doorlopend, en mensen veranderen mee. Ook de werkvelden van de ANWB mobiliteit, toerisme en recreatie – zijn volop in beweging en zijn dat ook altijd geweest. Het is een dynamisch samenspel van belangen, van zowel het individu als het collectief, dat zich inmiddels uitstrekt tot ver voorbij onze landsgrenzen. Duurzaamheid speelt daarbij een steeds grotere rol. Binnen dit speelveld behartigt de ANWB de belangen van haar 4 miljoen leden. Mensen willen zich in vrijheid en met plezier kunnen bewegen, zowel zakelijk als privé. De ANWB ondersteunt haar leden in hun mobiliteitsbehoeften en recreatieve wensen met een uitgebreid pakket aan producten en diensten. Daarnaast spant zij zich in voor een duurzame ontwikkeling van de samenleving als geheel. Het bevorderen van de verkeersveiligheid en het behoud van natuurlijk en cultureel erfgoed zijn daarbij belangrijke onderdelen. Om de verschillende belangen zo goed mogelijk op elkaar af te kunnen stemmen, staat de ANWB in voortdurend contact met haar leden en volgt zij maatschappelijke ontwikkelingen op de voet. Zo kunnen kansen worden herkend en ingevuld, bij voorkeur met de leden zelf maar ook met andere partijen. Door met elkaar belemmeringen weg te nemen en mogelijkheden te optimaliseren, bewegen we ons gezamenlijk in de goede richting. En dat is in het belang van iedereen. Met deze werkwijze heeft de ANWB leden en samenleving meer dan 125 jaar goed kunnen bedienen en zal zij ook in de toekomst een rol van betekenis spelen.

2.3 Kernactiviteiten De wens om leden en samenleving verder te helpen heeft geresulteerd in een breed producten- en dienstenpakket dat steeds wordt aangepast aan de eisen van de moderne tijd. Daarnaast speelt de ANWB een actieve rol in het maatschappelijk debat, waarbij niet alleen de wensen van de leden worden ingebracht, maar tevens wordt gezocht naar oplossingen die ook de samenleving als geheel ten goede komen. Mensen gaan graag met een gerust gevoel op pad. En als zich onverhoopt problemen voordoen, willen zij goed en snel geholpen worden. Dit is waar de ANWB voor zorgt. Onze leden kunnen met hun hulpvraag bij ons terecht, waar ter wereld zij zich ook bevinden. De hulpverleningsactiviteiten zijn onder te verdelen in de ANWB Wegenwacht, de ANWB Alarmcentrale, de hulpverleningsactiviteiten voor onze zakelijke partners (Zakelijke Markt), ANWB Rechtshulp en de activiteiten van onze dochterondernemingen Logicx en Medical Air Assistance. Daarnaast worden de leden bediend met goede informatie en met producten en diensten die aansluiten op hun persoonlijke wensen en beleving. Ook kunnen zij verzekeringen afsluiten via de ANWB. Daarbij maken wij gebruik van drie verschillende kanalen: telefonische dienstverlening via ons Contact Center, online dienstverlening via onze website en dienstverlening via de ANWB winkels. Binnen alle drie de kanalen worden zowel het assortiment als de wijze waarop dit wordt aangeboden doorlopend afgestemd op de veranderende ledenwensen en het ter beschikking komen van nieuwe technologie.

2

Ook via haar belangenbehartigingsactiviteiten speelt de ANWB een actieve en ondersteunende rol. De leden willen zich verplaatsen, maar ervaren bereikbaarheidsproblemen; zij willen zich kunnen ontspannen, maar ervaren een tekort aan recreatiemogelijkheden. Met hun wensen lopen onze leden onvermijdelijk tegen maatschappelijke vraagstukken aan in de sfeer van mobiliteit, ruimtelijke ordening, landschapsontwikkeling, natuurbeheer, leefbaarheid en duurzaamheid. Vraagstukken waar vaak geen eenvoudige oplossing voor is, die onderling met elkaar verweven zijn en de inzet van uiteenlopende partijen vereisen. De ANWB is binnen dit krachtenveld een deskundige en gewaardeerde 1 gesprekspartner die naar optimalisatie zoekt - voor haar individuele leden, maar ook voor het collectief.

2.4 Samenhang Vereniging en Bedrijf De Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB heeft al haar activiteiten ondergebracht in de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid ANWB BV. Daarnaast is een deel van de beleggingen ondergebracht in de beleggingsinstelling ANWB Beleggingen BV. Alle aandelen van de twee besloten vennootschappen worden gehouden door de Stichting Administratiekantoor ANWB. De stichting heeft daarvoor certificaten op naam van aandelen uitgegeven, die alle in het bezit zijn van de vereniging. Sinds deze structuur bestaat, geldt een personele unie tussen de hoofddirectie van de vereniging en de hoofddirectie van het bedrijf en tussen de raad van toezicht en de raad van commissarissen. De voorzitter van de raad van toezicht is tevens voorzitter van de vereniging. De leden van de hoofddirectie van de vereniging worden benoemd door de bondsraad op bindende voordracht van de raad van toezicht (gehoord de raad van advies). De bondsraad bestaat uit afgevaardigden die door en uit de leden van de twaalf afdelingen waaruit de vereniging bestaat worden benoemd. Het is het ‘parlement’ van de vereniging. De bondsraad keurt begroting en jaarrekening van de vereniging goed, stelt wijzigingen vast in de statuten en de reglementen, en stelt de contributie vast. Het aantal bondsraadsleden per afdeling is afhankelijk van het aantal leden per afdeling.

2.5 Ambitie 20/20 De ANWB heeft zich in 2011 gebogen over een nieuwe toekomstvisie. Nu de samenleving in rap tempo verandert, en het in de periode tot 2020 naar verwachting economisch onrustig zal blijven, hebben we samen met onze medewerkers, de Bondsraad en externe partijen gezocht naar een koers die de ANWB niet alleen toekomstbestendig maakt, maar die ook recht doet aan de kracht van de organisatie. Beide elementen worden verenigd in de Ambitie 20/20, die in de loop van 2011 werd vastgesteld. De ANWB wil hiermee haar toegevoegde waarde voor leden en samenleving, maar ook voor de organisatie zelf, de komende jaren optimaliseren en uitbreiden. De nadruk zal daarbij liggen op het ontwikkelen van nieuwe verdienmodellen en product/dienstcombinaties, en het vergroten van de efficiency binnen de bestaande business. Wij willen onze leden laten zien dat zij met de ANWB Samen Beter Uit zijn. Uiteraard zal alles wat wij daartoe ondernemen, voldoen aan de criteria sociaal, duurzaam en veilig.

1

Voor een compleet overzicht van onze belangenbehartigingsactiviteiten verwijzen wij u graag naar het Jaaroverzicht ANWB Vereniging 2011, dat u kunt inzien op onze website anwb.nl.

3

3 Directieverslag 3.1 Het jaar 2011 Binnen de ANWB is erg hard gewerkt om de gestelde doelen ondanks alle tegenwind waar mogelijk te realiseren. Naast alle gebruikelijke inspanningen op het gebied van ledenbehoud en kostenbesparingen werd vol ingezet op productinnovatie en maatwerk. Ook werd de zoektocht naar nieuwe verdienmodellen geïntensiveerd. Met deze inzet heeft de ANWB haar leden ook in 2011 de vertrouwde service en kwaliteit kunnen bieden, en heeft zij hen tevens verrast met een aantal nieuwe producten en diensten die enthousiast werden ontvangen. Waardering was er ook voor het grote ledenfeest ANWB Live, waar de ANWB in haar volle breedte werd getoond en de leden persoonlijk konden beleven wat hun club allemaal doet. In 2011 telde de organisatie gemiddeld 4.264 fte’s; daarmee ligt dit aantal op hetzelfde niveau als in 2010. Ledenontwikkeling Het jaar 2011 werd afgesloten met een ledenstand van 3.964.546, een lichte daling van ruim 6000 leden ten opzichte van 2010. Met extra behoudsactiviteiten en wervingscampagnes kon de daling tot dit bescheiden aantal worden beperkt. Een hele prestatie, zeker wanneer de ontwikkelingen bij andere verenigingen in ogenschouw worden genomen. De waardering voor de verbreding van onze dienstverlening bleek onder meer uit de groei van het aantal leden zonder Wegenwachtlidmaatschap. Het aantal leden met Wegenwacht Service nam licht af. Financiële resultaten Het gure economische klimaat, de onrust op de financiële markten en het lage consumentenvertrouwen hebben, zij het in beperkte mate, ook gevolgen gehad voor de omzet en resultaten van de ANWB. De omzet vertoonde, mede door de afbouw van de volmachtportefeuille bij Unigarant, een lichte daling van 1% en kwam uit op 1.065 miljoen euro. Het bedrijfsresultaat liet eveneens een geringe daling zien en kwam uit op 7,1 miljoen euro, waarbij moet worden opgemerkt dat deze uitkomst werd beïnvloed door een reorganisatievoorziening bij Retail, een extra herstelbijdrage aan het pensioenfonds en verschillende bijzondere waardeverminderingen. Daarmee was 2011 voor de ANWB een heel redelijk jaar. Wij kunnen met voldoening constateren, dat de maatregelen van de afgelopen jaren effect hebben gehad. De operationele resultaten van Hulpverlening en Verzekeren lieten door externe factoren enerzijds en een interne focus op efficiency en schadelastbeheersing anderzijds een mooie verbetering zien. Mede daardoor bleven de gevolgen van de recessie voor de ANWB beperkt. Daarnaast heeft de aanhoudende aandacht voor cashflow management goede resultaten opgeleverd en ervoor gezorgd dat de investeringen in het nieuwe kantoorpand van FOX, evenals de acquisitie van Cruise Travel, uit de reguliere kasstroom gefinancierd konden worden. Het slechte beursklimaat zorgde voor een negatief financieel resultaat, ten bedrage van in totaal -2,2 miljoen euro. De negatieve resultaten op aandelen werden grotendeels gecompenseerd door de gunstige effecten van rentedalingen op de koers van de rentende waarden. Het eigen vermogen nam door de acquisitie van Cruise Travel licht af met ruim 7 miljoen euro, maar bleef niettemin op een gezond niveau. Ook de vermogenspositie van onze verzekeringsmaatschappijen bleef gezond en voldoet ruimschoots aan de vereisten die De Nederlandse Bank daaraan stelt. Hier is met de invoering van Solvency II ook voortdurend aandacht voor. Met de Ambitie 20/20 “Samen Beter Uit” heeft de ANWB een veelbelovende koers uitgestippeld die bij de organisatie past en de meerwaarde voor leden en samenleving zal bevestigen en vergroten.

4

Hulpverlening ANWB Wegenwacht De ANWB Wegenwacht streeft ernaar de service constant te houden op hetzelfde hoge niveau en waar mogelijk te verbeteren. Innovatie, efficiency en sturing op kosten waren daarbij opnieuw belangrijke elementen, evenals de samenwerking met partnerbedrijven. Per 1 juni werd in Breda een zesde servicecentrum in gebruik genomen, waar complexe reparaties kunnen worden uitgevoerd. Ondersteuning van leden in het buitenland tijdens het drukke zomer- en winterseizoen is inmiddels een goede traditie. Ook bij grote evenementen als Pinkpop en Lowlands stond de Wegenwacht opnieuw klaar om voertuigen van concertgangers weer aan de praat te krijgen. In samenwerking met ANWB Media werd de Wegenwacht-app ontwikkeld. Hiermee kunnen gestrande leden eenvoudig met hun smartphone een pechmelding doen, waarbij de exacte locatie automatisch wordt doorgegeven. De Wegenwacht-app is door de leden enthousiast ontvangen en werd sinds de lancering in april meer dan 150.000 keer gedownload. In 2011 werd ook het 65-jarig jubileum van de Wegenwacht gevierd, onder meer met een speciale wervingsactie die zeer gewaardeerd werd. Door zich voortdurend aan te passen aan nieuwe ontwikkelingen, heeft de Wegenwacht de leden steeds kunnen verzekeren van de modernste pechhulp. Om dit te onderstrepen werd in april 2011 een multifunctioneel wegenwachtvoertuig geïntroduceerd, waarmee een auto met pech ook getransporteerd kan worden. Bovendien werd in september op luchthaven Schiphol het eerste elektrische wegenwachtvoertuig in gebruik genomen, waarmee ervaring kan worden opgedaan met de bedrijfsmatige toepassing van elektrische auto’s. Voor 2012 wordt, naast behoud van continuïteit en het hoge kwaliteitsniveau, gestreefd naar een groeiend marktaandeel. De activiteiten van de Wegenwacht zullen daarbij worden uitgebreid van autohulp naar mobiliteitshulp en hulp bij schade. Ook zullen de mogelijkheden op het gebied van elektrisch vervoer, diagnose op afstand en hulpverlening via de telefoon nader worden onderzocht. ANWB Alarmcentrale Voor de ANWB Alarmcentrale was 2011 een relatief rustig en evenwichtig jaar zonder grote calamiteiten. Veel aandacht ging uit naar het stroomlijnen van de hulpverleningsprocessen en de samenwerking met onze keten- en netwerkpartners. Ook werd effectief gestuurd op schadelastbeheersing. Bij voertuighulpverlening buitenland werd ingezet op reparatie ter plekke in plaats van repatriëring, wat samen met het lagere pechaanbod resulteerde in een schadelastdaling van 1,8 miljoen euro. Het aantal personenhulpverleningen kwam uit op het verwachte niveau, terwijl het aantal voertuighulpverleningen een lichte daling vertoonde met 4%. Het callaanbod daalde met 10 % en kwam uit op 2.2 miljoen calls. In 2012 zullen de vernieuwing en rationalisatie van de informatiesystemen binnen de hulpverleningsketen een vervolg krijgen. Ook zal, in het kader van een nog betere en efficiëntere hulpverlening aan de leden, gewerkt worden aan een uniforme planning en aansturing over de diverse locaties heen. De personenhulpverlening van de ANWB Alarmcentrale zal worden uitgebreid door de acquisitie in 2011 van twee nieuwe klanten, Univé en ONVZ.

5

ANWB Zakelijke Markt De Zakelijke Markt streeft naar verdubbeling van het marktaandeel in 2020. In 2011 werden hiervoor de nodige voorbereidingen getroffen. Veel aandacht ging opnieuw uit naar de werving en het behoud van klanten, en de ontwikkeling van nieuwe businessmodellen. De kwaliteit van de hulpverlening werd op hetzelfde hoge niveau gehouden, terwijl facturatie- en managementinformatiesystemen werden verbeterd. Dit heeft voor de benodigde continuïteit en voor extra volume gezorgd, met name bij personenhulpverlening. Bij vervangend vervoer werd eCall geïntroduceerd, een geavanceerd voertuigveiligheidssysteem. De samenwerking met andere afdelingen en met ANWB-dochters werd geïntensiveerd, wat tot nieuwe product- en dienstcombinaties heeft geleid en de omzet een goede impuls heeft gegeven. Ook werden aantrekkelijke pakketten ontwikkeld, waarmee het gebruik van alternatieve vervoermiddelen voor het woon-werkverkeer werd gestimuleerd. Dit zal in 2012 een vervolg krijgen. Logicx Bij ANWB-dochter Logicx laat het aantal pechhulpverleningen bij haar afnemers in 2011 een daling zien ten opzichte van het jaar ervoor. Het uitblijven van extreme weersomstandigheden zoals die zich voordeden in 2010 heeft hierbij vermoedelijk een rol gespeeld. Daarnaast werden in 2011 in Nederland minder kilometers verreden, waardoor de kans op pech en ongevallen afnam. Het aantal transportopdrachten bij Logicx daalde hierdoor met bijna 6%. Bij vervangend vervoer daalde het aantal inzetten met 7,5%. Het marktaandeel van Logicx bleef echter stabiel. Waar de afgelopen jaren in het teken stonden van overnames en autonome groei, stond in 2011 de optimalisatie van de interne organisatie centraal. Ook werd met de inbouw van boordcomputers het volgen en inzetten van bergingsvoertuigen verder verbeterd. Om goed voorbereid te zijn op allerlei marktontwikkelingen en nieuwe technologie werd de ICT-afdeling uitgebreid. Ten slotte is veel aandacht uitgegaan naar strategische keuzes voor de toekomst. Daarbij is besloten het huidige dienstenpakket voorlopig te handhaven, terwijl de inzet ervan in andere Europese landen wordt onderzocht. Om vast te stellen welke rol Logicx in de toekomst zal kunnen spelen, worden mobiliteitsontwikkelingen op de voet gevolgd. Medical Air Assistance Medical Air Assistance (MAA) verzorgt de operatie van de traumahelikopters voor de academische ziekenhuizen van Amsterdam, Rotterdam, Nijmegen en in Groningen in samenwerking met de ADAC. Het primaire doel van de traumahelikopter is het vervoeren van een Mobiel Medisch Team (MMT) naar een ongevallocatie. Het MMT biedt hulp bij zeer ernstige ongevallen en is een aanvulling op de ambulancezorg. Nederland is zodanig afgedekt dat de helikopter binnen 15 minuten op de plaats van het incident kan zijn. In 2011 zijn de traumahelikopters ruim 4670 keer ingezet en is er 2629 keer daadwerkelijk hulp verleend. Hiervoor zijn in totaal ruim 2200 vlieguren gemaakt. Na jaren van gedegen voorbereidingen en een definitief akkoord aan het begin van 2011 kon het nachtvliegen in de loop van het jaar worden uitgerold over heel Nederland. Inmiddels is de helikopter op alle vier de stations 24/7 inzetbaar. Naast het nachtvliegen stond 2011 in het teken van de Europese aanbesteding voor een nieuw contract met de ziekenhuizen VUMC, ErasmusMC en het St Radboud. Tevens werd in 2011 gewerkt aan een gezonde bedrijfsvoering van MAA. De nieuwe strategie die hiervoor werd ontwikkeld, zal naar verwachting begin 2012 gereed zijn.

6

ANWB Rechtshulp ANWB Rechtshulp heeft zich ook in 2011 weer sterk gemaakt voor de rechten van de consument op het gebied van recreatie, toerisme, verkeer en vervoer. Via de media werd volop aandacht besteed aan de complicaties die kunnen optreden bij reizen, boekingen en autohuur en werden tevens adviezen verstrekt. Ook tijdens de onderhandelingen met de branche over de nieuwe HISWA- en Recronvoorwaarden werd gestreden voor een verbetering van de positie van de consument. Dit heeft geleid tot de gewenste aanpassingen, met name op het gebied van aanbetalingen en compensatie. Bij de invulling van haar rol wil ANWB Rechtshulp ook de sociale media kunnen inzetten. Met het oog hierop werden in 2011 de rechtshulppagina’s op anwb.nl herzien. De contacten met Slachtofferhulp Nederland werden het afgelopen jaar geïntensiveerd, wat in 2012 moet leiden tot extra aandacht voor de rechtspositie van verkeersslachtoffers. De ANWB biedt haar leden gratis juridisch advies en voorlichting, zowel via de telefoon als online. Onze Alarmjurist en Verkeersslachtofferlijn zijn 24 uur per dag te bereiken, 7 dagen per week. Ook wordt collectieve rechtshulp geboden. ANWB Verzekeringen De ANWB biedt verzekeringen op meerdere manieren aan: via de ANWB-winkels, via anwb.nl en telefonisch door het Contact Center. Daarnaast worden verzekeringen verkocht door Unigarant, de ‘verzekeringsdochtermaatschappij’ van de ANWB. Steeds meer consumenten sluiten hun verzekering online af, een trend waarop de ANWB beter wil inspelen. Dit heeft geleid tot aanpassing van zowel de distributiestrategie als van de verzekeringsproducten zelf. Binnen de nieuw opgerichte afdeling Online verzekeren zullen de mogelijkheden voor het internetkanaal verder worden doorontwikkeld, waarbij de nadruk zal liggen op de nieuwe ANWB Autoverzekering. De gang naar het internet werd ook gevolgd met de introductie van digitale schademelding, waar leden met een reis- en/of annuleringsverzekering van de ANWB sinds juni 2011 gebruik van kunnen maken. Ook worden ANWB- verzekeringen steeds meer geïntegreerd aangeboden, in combinatie met andere producten en diensten. Verzekeringsdochter Unigarant sloot het jaar 2011 goed af door het uitblijven van grote calamiteiten en de inzet op efficiency en productinnovatie. Omzet en winst kwamen uit op het verwachte niveau. De beleggingsresultaten vielen door de slechte beursontwikkelingen lager uit dan in 2010. De organisatie heeft veel profijt van het nieuwe automatiseringssyteem Pulse, dat medio 2010 bij Unigarant in gebruik werd genomen en de werkprocessen aanzienlijk heeft gestroomlijnd. Eind 2011werd door het Verbond van Verzekeraars het keurmerk Klantgericht Verzekeren toegekend. Het keurmerk stelt strenge eisen aan de informatie en dienstverlening aan de klant, bereikbaarheid, klanttevredenheid en kwaliteitsbeleid. In oktober 2011 overleed algemeen directeur van Unigarant, Jan Hennekam. Hij is slechts 50 jaar oud geworden. Dit verdrietige nieuws heeft de organisatie diep geschokt. Jan Hennekam was een zeer deskundige, plezierige en betrokken collega die de verzekeringstak binnen de ANWB met zijn waardevolle inzichten veel richting heeft gegeven. De ANWB is hem zeer erkentelijk voor al zijn inspanningen en zal hier een respectvol vervolg aan geven. De focus bij Unigarant en de ANWB zal de komende jaren liggen op groei, vooral via de ANWB-kanalen. Voortvloeiend uit de strategische keuzes die in 2011 werden gemaakt, zullen medio 2012 alleen nog kortlopende verzekeringen, zoals fietsverzekeringen en kortlopende reis- en annuleringsverzekeringen, in de ANWB-winkels worden verkocht. Alle overige verzekeringen zullen worden aangeboden via het internet en het Contact Center. Ook zullen nieuwe deelmarkten worden verkend.

7

Reizen Hoewel 2011 uiterst succesvol begon met aanzienlijk meer boekingen en omzet dan het jaar ervoor, heeft Reizen geen gemakkelijk jaar achter de rug. Het consumentenvertrouwen daalde in de loop van het jaar steeds verder, wat de reisbranche en vooral de nichemarkten stevig heeft beïnvloed. Ook het vele natuurgeweld (Japan, Australië en Thailand) en de Arabische lente hebben invloed gehad op de resultaten, met name die van FOX en SNP. Ondanks deze drukkende factoren is de omzet van de reisdochters uitgekomen op het niveau van 2010, wat een goede prestatie is. De winkels deden het aanzienlijk slechter, wat de noodzaak van een herinrichting ervan in 2012 heeft onderstreept. Het afgelopen jaar werden ANWB Kampeerreizen en Travelhome organisatorisch geïntegreerd en onder leiding van één directeur gebracht. De beide merken blijven wel los bestaan. Daarnaast is aandacht uitgegaan naar uitbreiding van de reizenactiviteiten door middel van overnames. Dit resulteerde eind 2011 in de acquisitie van Cruise Travel, een gespecialiseerde aanbieder van cruises over de hele wereld. Cruise Travel blijft als zelfstandig geleide dochteronderneming voortbestaan en onder eigen naam cruisevakanties aanbieden. Reisdochter FOX was in 2011 volop in het nieuws met het programma “Wie is de reisleider.” De bouw van een nieuw, duurzaam hoofdkantoor in Hoofddorp verloopt volgens plan. SNP heeft een loyaliteitskaart ingevoerd en is een samenwerking aangegaan met Natuurmonumenten en de Vogelbescherming. Pharos heeft een nieuwe propositie ontwikkeld: “Rondreizen à la card” en heeft de binding met de leden versterkt met een gratis ANWB lidmaatschap bij boeking. Pin High heeft de markt van golfreizen zien krimpen. De invoering van een midware automatiseringssysteem heeft daar geleid tot aanzienlijke efficiencyverbeteringen. Travelhome heeft uitstekende resultaten gehaald die ver boven het marktgemiddelde lagen. ANWB Retail Onder ANWB Retail vallen de winkels van de ANWB, de webwinkel (ANWB Online) en het Contact Center. Voor de ANWB zijn dit belangrijke plekken: hier ontmoeten wij leden en niet-leden, fysiek, interactief en telefonisch, in totaal meer dan 100 miljoen keer per jaar. Juist de combinatie van deze drie kanalen vormt voor de organisatie een sterk fundament. Om de mogelijkheden hiervan optimaal te kunnen benutten, zal de multichannel-benadering de komende tijd verder worden uitgebouwd. Contact Center Evenals in vorige jaren heeft het Contact Center ook in 2011 ingezet op ledenbehoud en loyaliteit. Door verbeterde transparantie en bezettingssystematiek liet de bereikbaarheid een mooie verbetering zien ten opzichte van 2010. De leden hadden ook veel waardering voor de service en call-me-back calls die in het afgelopen jaar werden geïntroduceerd. Maatwerk en persoonlijke betrokkenheid werden eveneens geboden via de sociale media. In 2012 zal ledenbehoud opnieuw centraal staan. In dat jaar zal ook een begin worden gemaakt met open spraakherkenning. ANWB Online Nu het klantgedrag in rap tempo verandert, werd bij ANWB Online net als in 2010 veel aandacht besteed aan innovatie. Dit resulteerde onder meer in een nieuwe autoportal en de ontwikkeling van allerlei nieuwe apps. In totaal werden ANWB-apps meer dan 1 miljoen keer gedownload, een verdrievoudiging ten opzichte van 2010. Ook de lancering van het “Land van de ANWB”, waar leden hun favoriete uitjes kunnen uploaden en met elkaar kunnen delen, was een groot succes.

8

Anwb.nl vervult de rol van digitale ontmoetingsplek met onze leden en klanten en kwam in 2011 opnieuw als best vindbare website uit de bus. Met 116 miljoen lag het aantal bezoeken op hetzelfde hoge niveau als vorig jaar. Ook de waarderingcijfers voor de site bleven onverminderd hoog. Ondanks het moeilijke economische klimaat liet anwb.nl op het gebied van e-commerce een lichte groei zien. De mobiele website www.anwb.mobi, die veel gebruikt wordt voor het raadplegen van de verkeersinformatie, werd ruim 4 miljoen keer bezocht. Ook voor de selfservice-onderdelen bestond veel belangstelling. Het belang hiervan zal in 2012 verder toenemen, en zal dan ook binnen ANWB Online extra aandacht krijgen. ANWB Winkels Het jaar 2011 was voor de winkels van de ANWB een transitiejaar. In de retailmarkt, en in het bijzonder de reis- en verzekeringsmarkt, is een grote verschuiving gaande van het traditionele winkelkanaal richting het internet. Dit heeft het rendement van de ANWB-winkels opnieuw zwaar onder druk gezet. In de loop van 2011 werd duidelijk, dat de distributiestrategie ingrijpend zou moeten worden veranderd en aangepast aan de veranderende marktomstandigheden. Omdat deze herstructurering ook gevolgen heeft voor de personeelsformatie werd een reorganisatievoorziening getroffen. Daarnaast werd eind 2011 een nieuw winkelconcept beproefd in de winkels in Rijswijk en Hilversum. Dit heeft tot goede resultaten geleid. In 2012 wordt besloten of deze formule verder zal worden uitgerold. ANWB Media De vraag naar boeken en tijdschriften loopt al jaren terug, terwijl de vraag naar digitale informatie toeneemt. Dit heeft binnen ANWB Media ook in 2011 geleid tot de ontwikkeling van allerlei nieuwe producten, diensten en verdienmodellen. Besloten werd de uitgave van de Autokampioen en ANWB Onderweg te stoppen, en te vervangen door een nieuwe autoportal, met als meest succesvolle nieuwe dienst de autoverkoopservice. Ook de autokoopservice, die in het verlengde hiervan aan het eind van het jaar werd toegevoegd, werd positief ontvangen. Met het “Land van ANWB” werd een stap gezet naar een nieuwe portal voor vrije tijd, waarop leden en bedrijven uitjes kunnen uploaden, zoeken en boeken. De verschuiving van de traditionele campinggidsen naar een online zoek-en boek-omgeving verliep eveneens voorspoedig. De samenwerking met de Duitse zusterclub ADAC en andere partners werd sterk geïntensiveerd, waarmee het aantal boekingen op de kampeerportal verdubbelde en het aantal aangesloten partners werd uitgebreid. Het aantal live uitzendingen door de ANWB Verkeersinformatie kwam in 2011 uit op ruim 40.000. Bovendien werd de ANWB meer dan 150.000 keer genoemd door commerciële omroepen en regionale en lokale zenders die verkeersinformatie van de ANWB hadden afgenomen. Het aantal volgers op Twitter van de ANWB verkeersinformatie is in 2011 bijna verdubbeld naar 29.000 en het aantal downloads van de verkeersapps voor iPhone en Android steeg in 2011 met 260.000 naar 420.000. Ook de routeplanner mocht zich met 61 miljoen bezoeken en 100 miljoen geplande routes in 2011 weer in een grote belangstelling verheugen. Om het rendement van de traditionele media te steunen, hebben Toeractief en de Kampeer en Caravan Kampioen een nieuwe formule gekregen en werden verscheidende boekenseries herzien. Ook de formule van de Kampioen werd aangepast. Daarnaast werden in 2011 belangrijke besparingen gerealiseerd, die in 2012 effectief zullen worden. De transitie van traditionele naar nieuwe media zal komend jaar volgens plan worden versneld. Bewegwijzering Nederland is gebaat bij goede bewegwijzering. Om de kwaliteit ervan te borgen, is het belangrijk dat de bewegwijzeringstaak centraal belegd blijft. De afgelopen jaren leidde veranderde wet- en regelgeving juist tot een versnippering en daarmee een afname van de kwaliteit. De ANWB heeft haar verontrusting hierover uitgesproken en is zich sterk

9

blijven maken voor centrale regie. Na intensief overleg en samenwerking met de wegbeheerders kwamen partijen in 2010 op één lijn. In 2011 werden tevens ideeën geformuleerd over de vorm. Het voornemen is om in 2012 een Nationale Bewegwijzeringsdienst (NBD) te vormen, waarin alle wegbeheerders vertegenwoordigd zijn. De NBD, die zal worden ondergebracht bij Rijkswaterstaat, wordt verantwoordelijk voor het beheer van de database, de coördinatie en afstemming tussen de verschillende wegbeheerders en het ontwerpen van bewegwijzeringsplannen. De dienst kan ook een rol spelen in de realisatiefase. Op deze wijze wordt de centrale regie, waar zo hard voor gestreden is, geborgd en worden de uniformiteit, continuïteit en samenhang in de Nederlandse bewegwijzering ook voor de toekomst veilig gesteld. De ANWB is dan ook zeer verheugd over deze uitkomst. In 2012 zal het organisatiemodel verder worden uitgewerkt, waarbij het wetsvoorstel waaraan gewerkt wordt, als basis kan dienen. ANWB Rijopleidingen ANWB Rijopleidingen heeft een moeizaam jaar achter de rug. De recessie eiste duidelijk zijn tol. Jongeren en hun ouders zien rijlessen als een dure luxe en vinden het minder opportuun om daar in deze moeilijke tijden in te investeren. Ook traden veel nieuwe spelers toe tot de licht afgenomen en sterk versnipperde markt. Dit resulteerde bij ARO in een afname met 9,8% van het aantal examens voor rijbewijs B. Het marktaandeel van ARO voor rijbewijs B. ligt op ongeveer 4%. Bij bromfietsexamens, waar in 2010 mee gestart werd, ligt het marktaandeel eveneens op 4%. Met 2toDrive kunnen jongeren nu op hun 17e jaar hun rijbewijs halen. Daarna moeten zij nog tot hun 18e jaar lang rijervaring opdoen onder begeleiding van een coach. Daarna mogen zij zelfstandig de weg op. ARO ontwikkelde voor deze nieuwe doelgroep een aantrekkelijk pakket. Voor 2012 wordt gestreefd naar een toename van het aantal franchisenemers en meer fysieke vestigingen in examenregio’s, waardoor het marktaandeel kan worden uitgebreid. Ook zal gestuurd worden op een nog hoger slagingspercentage. Belangenbehartiging Ook met haar belangenbehartigingsactiviteiten heeft de ANWB zich het afgelopen jaar sterk gemaakt voor de leden, die ook zoveel mogelijk bij alle activiteiten worden betrokken. Door het adresseren van allerlei actuele maatschappelijke vraagstukken en het innemen van een actieve rol in het maatschappelijk debat wil de ANWB de bereikbaarheid, veiligheid, leefbaarheid en duurzaamheid in ons land bevorderen, ook voor de langere termijn. In 2011 werd hiertoe onder meer een viertal visies gepresenteerd, die beleidsmakers en bestuurders een richtinggevende schets bieden met allerlei concrete aanbevelingen. Tevens werd gestart met het testen van de verkeersveiligheid van de Nederlandse provinciale wegen. Hiermee geeft de ANWB gehoor aan de oproep vanuit de Verenigde Naties om het aantal verkeersslachtoffers wereldwijd in 10 jaar tijd te halveren. Ook werd veel aandacht besteed aan de kwaliteit en de toegankelijkheid van de recreatieomgeving, die door alle bezuinigingsmaatregelen van het kabinet steeds meer onder druk komen te staan. ANWB Vrijwilligers Het jaar 2011 gaat de geschiedenis in als het Europese jaar van het vrijwilligerswerk. Voor de ANWB een goede aanleiding om al die leden die zich dagelijks voor ons inspannen, eens extra in het zonnetje te zetten! Zonder hun inzet zouden we onze maatschappelijke rol niet op dezelfde manier kunnen invullen. In 2011 waren meer dan 10.000 vrijwilligers actief in 45 projecten, waaronder de Dag van het Park, de accucheck van de Wegenwacht, verschillende fietsbelevingsonderzoeken, het verkeersveiligheidsprogramma Streetwise en de begeleiding van de maatschappelijke stages. In september werd Kees Knook, provinciaal consul van Flevoland, tijdens ANWB Live tot vrijwilliger van het jaar gekozen.

10

Omdat wij ook trots zijn op de middelbare scholieren die bij de ANWB vrijwilligerswerk doen, volgde in het najaar de verkiezing van de ANWB Maatschappelijke Stageleerling van het jaar 2011. Deze eer is Iris Peters van het Segbroek college uit Den Haag ten beurt gevallen. Maatschappelijke stages zijn vanaf het schooljaar 2011/2012 een verplicht onderdeel van het lesprogramma. De ANWB levert daaraan graag haar eigen bijdrage. Met de programma’s Youngwise, Actionwise en Naturewise wordt gewerkt aan een schone en veilige leefomgeving, en aan het behoud van natuurgebieden. In 2011 volgden 1500 middelbare scholieren een stage bij de ANWB. Daarbij werd gewerkt aan het onderhoud van een aantal natuurgebieden, werd een golfdag georganiseerd voor basisschoolleerlingen en aandacht besteed aan de bestrijding van fietsdiefstal. Na de positieve ervaringen in 2010 en 2011, heeft de ANWB ook voor 2012 een ambitieus programma opgesteld. Daarbij worden bestaande samenwerkingsverbanden gecontinueerd en zal tevens de aansluiting worden gezocht met nieuwe partijen. Het aantal stageplaatsen zal worden uitgebreid naar 1750.

3.2 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen Het begrip duurzaamheid is voor de ANWB niet nieuw: het is een belangrijk uitgangspunt van onze statutaire doelstelling en bepaalt daarmee al meer dan 125 jaar onze werkwijze. Als maatschappelijk betrokken organisatie wil de ANWB bij alles wat zij onderneemt fatsoenlijk omgaan met mens en milieu. Wij vinden het verheugend dat MVO inmiddels gelijk staat aan “modern ondernemen”, en dat het belang ervan in steeds breder verband wordt onderschreven. Met de invulling van haar MVO-beleid kan de ANWB rekenen op de waardering van haar leden en medewerkers, terwijl een gezonde rendementsontwikkeling ertoe bijdraagt dat de organisatie haar MVO-beleid voor de toekomst kan 2 bestendigen en uitbreiden . De ANWB onderschrijft de wenselijkheid van duurzame mobiliteit en levert een actieve bijdrage aan het tegengaan van luchtvervuiling, klimaatverandering en geluidshinder. Daarnaast zetten we ons in voor uitbreiding van het groen in de woonomgeving en het behoud van mooie landschappen en cultuurmonumenten. In de Transparantiebenchmark 2011, waarin de maatschappelijke jaarverslagen over 2010 van 500 bedrijven met elkaar werden vergeleken, bereikte de ANWB de 41e plaats, een mooie stijging met 13 plekken ten opzichte van 2010. De ANWB ziet elektrische vervoermiddelen als een kansrijke optie om mobiliteit aanzienlijk schoner, klimaatvriendelijker en stiller te maken. Het bevorderen van ‘elektrisch rijden’ is en blijft voor de ANWB dan ook een belangrijk speerpunt. In 2011 werd bij het hoofdkantoor een elektrisch plein ingericht. Leden en medewerkers kunnen hier kennismaken met elektrisch rijden en hun elektrische voertuig opladen. Via de portal anwb.nl/elektrisch, die in mei live ging, kunnen de leden kunnen zich uitgebreid informeren. Tevens werd geïnvesteerd in elektrische voertuigen en zes zogenaamde snellaadpunten. In 2012 zullen de activiteiten op het gebied van elektrische mobiliteit verder worden uitgebreid. Ook op het gebied van mobiliteitsmanagement wil de ANWB een prominente rol spelen. Flexibel reizen en werken werden nadrukkelijk gestimuleerd, evenals het gebruik van de (e)fiets als alternatief vervoermiddel voor het woon-werkverkeer. Op het hoofdkantoor werden twee verdiepingen ingericht volgens de principes van het Nieuwe Werken. Het aantal aangeboden en gevraagde ritten op het ANWBplatform “Samenrijden.nl” groeide gestaag. Alleen al tijdens Pinkpop 2011 werd hiermee 39 ton CO2 bespaard. Samenrijden.nl won in het voorjaar van 2011 de FIA Innovation Award.

2

Voor een compleet overzicht van onze inspanningen op het gebied van duurzaam ondernemen verwijzen wij u graag naar ons Maatschappelijk Jaarverslag 2011, dat u kunt vinden op onze website anwb.nl.

11

Met haar nieuwe mobiliteitsvisie, die in juni werd opgeleverd, heeft de ANWB een nieuwe impuls gegeven aan doorstroming en bereikbaarheid voor de langere termijn. De visie biedt een actueel beeld van het wensenlijstje van de Nederlandse ‘mobilist’, waarin veiligheid, betrouwbare reistijden, betaalbaarheid, comfort en duurzaamheid centraal staan. Ook werd opnieuw hard gewerkt aan de verkeersveiligheid, onder meer door het testen van de Nederlandse provinciale wegen. Uiteraard werden ook het afgelopen jaar weer allerlei maatregelen getroffen om het eigen energieverbruik te compenseren en waar mogelijk terug te dringen. In 2011 werd door de ANWB in totaal 2.500 ton CO2 gecompenseerd. Klanten van ANWB-reisdochters leverden hun eigen bijdrage door ruim 10.000 ton CO2 klimaatneutraal te maken met de aankoop van CO2-compensatie. In 2011 werd bovendien een nieuw beheersysteem voor MVO-data van de gehele ANWB ontwikkeld, wat een snelle en nauwkeurige rapportage mogelijk maakt in de komende jaren. De CO2-footprint van de ANWB wordt gepubliceerd in het Maatschappelijk Jaarverslag, maar zal naar verwachting niet hoger zijn dan in 2010. In 2012 zal de ANWB opnieuw allerlei activiteiten ontplooien om de mobiliteit prettiger, veiliger, duurzamer en betaalbaarder te maken, en zal tevens worden gestreefd naar een reductie van onze CO2footprint met 3% .

3.3 HRM De ANWB is een organisatie die zich onderscheidt door persoonlijke aandacht. Voor haar leden, maar ook voor haar medewerkers. Uiteindelijk blijft alles wat wij ondernemen voor onze leden mensenwerk. Wij vinden dat onze medewerkers daarbij optimaal moeten kunnen functioneren. Daarom hechten wij sterk aan een stimulerend werkklimaat en goede ontwikkelingsmogelijkheden. Bij de afdeling Human Resource Management is in 2011 opnieuw veel aandacht uitgegaan naar het verbeteren van de efficiency en het terugdringen van overheadkosten. Terwijl de dienstverlening toenam, met name bij recruitment/sourcing, is de totale omvang van de afdeling verder verkleind. Om de HR-processen beter te ondersteunen is het afgelopen jaar tevens gewerkt aan een nieuw HRsysteem dat per 1 januari 2012 operationeel zal zijn. Medewerkers en management kunnen hiermee nog meer zaken zelf regelen. In 2011 werd overeenstemming bereikt met de vakbonden over een nieuwe CAO. Daarnaast is met de bonden gesproken over de toekomst van de pensioenen. Het jaar 2011 was in dat opzicht een bewogen jaar. Na een aanvankelijk positieve ontwikkeling daalde de dekkingsgraad van het pensioenfonds in de tweede helft van 2011 onder invloed van de eurocrisis steeds verder, om aan het eind van het jaar op 90,8% uit te komen. De doelstelling van het herstelplan van het pensioenfonds werd per ultimo 2011 niet gerealiseerd, wat een bijdrage van de ANWB BV, de deelnemers en de gepensioneerden noodzakelijk heeft gemaakt. De komende jaren zal de arbeidsmarkt veranderen, wat de nodige gevolgen heeft. Toekomstige werknemers zullen andere eisen stellen aan hun werk en dit ook op nieuwe manieren met hun privéleven willen kunnen combineren. Daardoor zal er een grote individuele variatie aan arbeidsrelaties en -patronen ontstaan. Daarnaast zal het personeelsbestand onvermijdelijk vergrijzen en zal het werk met minder mensen gedaan moeten worden. Reden voor de ANWB om zich goed voor te bereiden en nu al te zoeken naar de gewenste voorwaarden en managementbenadering, waarmee deze verschuivingen niet alleen opgevangen kunnen worden, maar tevens een waardevolle impuls kunnen betekenen. In 2010 is de ANWB begonnen met de methode “A Great Place to Work”. Dit heeft het management en de medewerkers op een nieuwe manier met elkaar in dialoog gebracht. Op basis van de goede resultaten die inmiddels werden bereikt, zal de organisatie hier de komende jaren mee verder gaan. Door te zorgen voor een goede balans tussen werk en privé-taken, een prettige werkomgeving en aandacht voor vitaliteit en ontwikkeling wil de ANWB haar medewerkers in de gelegenheid stellen om

12

met plezier en op een gezonde manier optimaal productief te zijn en te blijven. Dit zal in 2012 nader geconcretiseerd worden met allerlei programma’s. Ook de hieruit voortvloeiende aanpassing van de diverse HR-instrumenten en het aantrekken van personeel (“sourcing”) staan het komende jaar hoog op de agenda.

3.4 ANWB Internationaal Wereldwijd heeft de ANWB in circa 135 landen een aanspreekpunt . Al deze clubs behartigen de belangen van hun leden op mobiliteitsgebied en bieden hen in meer of mindere mate producten en diensten aan. In omvang en professionaliteit bestaan grote onderlinge verschillen, maar vrijwel zonder uitzondering zijn ze allemaal lid van de Fédération Internationale d’Automobile (FIA). De ANWB staat met 4 miljoen leden in de top 5 van grootste clubs ter wereld. De FIA is niet het enige internationale samenwerkingsverband waarin de ANWB actief is. Via het netwerk ARC Europe wordt pechhulp geleverd aan de zakelijke markt, samen met de hierbij eveneens aangesloten zusterclubs uit Duitsland (ADAC), Oostenrijk (OEAMTC), Zwitserland (TCS), Engeland (AA), België (TCB), Italië (ACI) en Spanje (RACE). Hiertoe onderhoudt ARC Europe een uitgebreid netwerk van service providers en opdrachtgevers in de automotive sector. Een derde samenwerkingsverband waarbinnen de ANWB internationaal opereert, is de Global Mobility Alliance. Binnen dit samenwerkingsverband, waarin zowel een aantal Europese clubs als de Amerikaanse en Australische clubs vertegenwoordigd zijn, staat de ontwikkeling van een gezonde bedrijfsvoering centraal. In FIA-verband is in 2011 verder gewerkt aan een nieuwe bestuursstructuur. In december werd tijdens de General Assembly een aantal statutenwijzigingen doorgevoerd die de transparantie en besluitvorming moeten bevorderen. De ANWB heeft hierbij een grote rol gespeeld. Ook op andere terreinen werden successen geboekt. Via het FIA-bureau in Brussel zette de ANWB zich in voor allerlei onderwerpen die voor de consument van groot belang zijn, zoals een betere toegankelijkheid van informatie over reparatie en onderhoud, de invoering van e-call en voertuigveiligheid, de invoering van milieumaatregelen en de kosten van mobiliteit. ARC Europe SA (voorheen ARC Transistance SA) was ook in 2011 marktleider voor pechhulp in de Europese zakelijke markt. Binnen ARC Europe is de ANWB als aandeelhouder (20%) nauw betrokken bij de ontwikkelingen in de automotive sector. Door technische ontwikkelingen op het gebied van elektrisch rijden, remote diagnostics en de eerder genoemde eCall komt de rol van de pechhulpverlener er anders uit te zien. Op deze veranderingen, die ook centraal stonden tijdens de laatste ARC Europe Network Conference in Wenen, bereiden de ANWB en ARC Europe zich nadrukkelijk voor. Het Russische bedrijf RAMC, waarvan ARC medeaandeelhouder is, heeft haar positie als pechhulpverlener op de zakelijke markt twee jaar na de start aanzienlijk verbeterd. De activiteiten in China daarentegen werden tot een minimum teruggebracht. In het Midden Oosten werd door ARC Europe een samenwerkingsverband aangegaan met de Automobielclub van de Verenigde Arabische Emiraten. Global Mobility Alliance In de contacten tussen de ARC clubs, de zeven Australische clubs en de Amerikaanse AAA speelt de ANWB een actieve rol. Het GMA exchange platform wordt in toenemende mate gebruikt om vragen met een verkennend en strategisch karakter te bespreken. In het verslagjaar werd door de ANWB meegewerkt aan 7 onderzoeksvragen die op het exchange platform werden geplaatst. Bilaterale contacten Van over de hele wereld bestaat belangstelling voor de activiteiten van de ANWB en de manier waarop wij deze georganiseerd hebben. In 2011 ontving de ANWB 18 buitenlandse delegaties, afkomstig uit onder meer Europa, de Verenigde Staten, Australië en Nieuw Zeeland. Vanuit de ANWB zelf werden 8 bezoeken gebracht aan buitenlandse clubs.

13

3.5 Vooruitzichten De eurocrisis is voorlopig nog niet bezworen. De meeste Europese landen bevinden zich inmiddels in een recessie, of balanceren op de rand daarvan. Dat drukt een zware stempel op het jaar 2012. Veel zal afhangen van het vermogen van regeringsleiders om tot een adequate oplossing te komen en Europa weer perspectief te bieden. Tot die tijd zal de koopkracht achteruit gaan, de werkloosheid oplopen en het consumentenvertrouwen verder afkalven. Zorgen zijn er ook rond de dekkingsgraad van de pensioenen: het pensioenfonds van de ANWB zal, evenals veel andere fondsen, wellicht met aanvullende maatregelen moeten komen. Toch is de ANWB niet somber gestemd. Juist in moeilijke tijden zoeken mensen houvast en kwaliteit. En de ANWB is in staat om dat te bieden. Wij zijn gewend om ons aan te passen en te denken in termen van kansen en oplossingen. Daarin ligt onze grote kracht, al meer dan 125 jaar. Dat geeft ons het vertrouwen dat we ook van het grimmige jaar 2012 een succes kunnen maken. De komende jaren zal de samenleving verder digitaliseren, en zullen veiligheid en duurzaamheid een steeds grotere rol spelen. De overheid zal zich verder terugtrekken en het aantal maatschappelijke vraagstukken zal daardoor toenemen. Maatschappelijke organisaties als de ANWB krijgen hiermee extra taken te vervullen. De ANWB volgt deze ontwikkelingen op de voet en speelt daar met haar producten- en dienstenpakket voortdurend op in. Met onze nieuwe toekomstvisie hebben wij bovendien een solide en kansrijke koers uitgezet, waarmee onze meerwaarde voor leden en samenleving verder kan toenemen en de rendementen van de ANWB op termijn zullen verbeteren. Om de gekozen koers te kunnen implementeren, zal in 2012 een aantal noodzakelijke investeringen worden bezien. Mede hierdoor zullen de operationele rendementen komend jaar naar verwachting een lichte daling vertonen.

Den Haag, 21 februari 2012 Hoofddirectie ANWB mr. G.H.N.L. van Woerkom (hoofddirecteur) drs. F.J. van Bruggen drs. M. Sijmons MBA drs. R.J.X. Wanders

14

4 Corporate Governance In 2003 is de Nederlandse Corporate governance Code verschenen (Code Tabaksblat). Hoewel deze code strikt genomen slechts geldt voor Nederlandse beursgenoteerde vennootschappen, heeft de ANWB deze code vertaald naar reglementen voor de raad van commissarissen en de hoofddirectie. Hierin zijn de wijze waarop de ANWB wordt bestuurd en het toezicht op dat bestuur, duidelijk en transparant verwoord. Vanaf 2005 wordt binnen de ANWB gewerkt met deze nieuwe reglementen. Deze reglementen zijn vervolgens uitgewerkt in een bevoegdhedenschema ten behoeve van de managementlaag onder de hoofddirectie. Op grond van de reglementen heeft de raad van commissarissen twee commissies ingesteld: een audit commissie en een commissie die zich bezig houdt met de benoeming, bezoldiging en selectie van de leden van de raad van commissarissen en de hoofddirectie. Deze commissies werken op grond van een eigen reglement. De Monitoring Commissie Corporate Governance Code publiceert elk jaar in december een rapport waarin de toepassing van de Code wordt geëvalueerd en doorgaans de Code wordt aangepast. Zowel de hoofddirectie als de raad van commissarissen bespreken jaarlijks de bevindingen van de Monitoring Commissie en de daaruit voortvloeiende eventuele wijzigingen in de ANWB-reglementen. Uit deze evaluaties blijkt dat de Code (en faciliterende wetgeving) heeft geleid tot een verbeterde governance structuur bij beursgenoteerde vennootschappen. Met name het interne toezicht door commissarissen is intensiever en gespecialiseerder geworden. In december 2010 heeft de Monitoring Commissie (onder voorzitterschap van de heer J. Streppel) het zesde rapport over de naleving van de Code gepubliceerd. Bij de evaluatie over het jaar 2010 ging bijzondere aandacht uit naar de verantwoordelijkheid van de aandeelhouders en (de samenstelling en evaluatie van het functioneren van) de raad van commissarissen. Ten aanzien van de raad van commissarissen is geconstateerd dat de diversiteit ten aanzien van vrouwen is verbeterd maar nog steeds laag is; de gemiddelde leeftijd van leden van de raad van commissarissen is gedaald en dat het aantal commissarissen met een buitenlandse nationaliteit is afgenomen; de rapportage ten aanzien van de evaluatie van het functioneren van de raad laat ruimte voor verbetering. De Commissie doet in haar rapportage geen voorstellen voor aanpassing van de Code. De hoofddirectie en de raad van commissarissen bespraken de bevindingen van de Monitoring Commissie in mei 2011 en constateerden dat er geen aanleiding was de huidige corporate governance reglementen voor de raad en de hoofddirectie te herzien. Wel is geconstateerd dat de samenstelling van de raad voldoet aan de norm van diversiteit ten aanzien van vrouwen. In navolging van de Code hebben de bank- en verzekeringsbranche inmiddels gekozen voor zelfregulering en een specifieke code opgesteld. De Governance Principes van het Verbond van Verzekeraars zijn in 2011 binnen de ANWB vertaald in reglementen voor het statutaire bestuur en de raad van commissarissen van de ANWB-verzekeringsdochtermaatschappijen.

15

5 Risicomanagement De ANWB is een organisatie met zeer verschillende activiteiten die elk hun eigen specifieke risico’s kennen. Om de doelstellingen te kunnen behalen en de continuïteit van de organisatie te waarborgen, gaat veel aandacht uit naar de beheersing daarvan. De ANWB hanteert het COSO-ERM model als uitgangspunt voor haar risicomanagementsysteem. Interne omgeving Een solide interne omgeving vormt volgens COSO de basis voor goed risicomanagement. De interne omgeving behelst onder meer de “tone at the top” ten aanzien van risico's, evenals de sturingskaders, inrichting en cultuur binnen de organisatie. Aan de ontwikkeling van de interne omgeving wordt binnen de ANWB dan ook doorlopend gewerkt. In het kader van de Visie 2011, het driejarenplan dat tussen 2008 en 2011 het uitgangspunt vormde, werden belangrijke stappen gezet op het gebied van de aansturing van de organisatie. De resultaten hiervan werden afgelopen jaar geëvalueerd, waarbij de kwaliteit van de visie en de sturing op doelstellingen centraal stonden. De uitkomsten hiervan werden vervolgens gebruikt bij het formuleren van een nieuwe toekomstvisie, de Ambitie 20/20. Van risicoherkenning naar risicobeheersing Het identificeren en bespreken van risico’s is bij steeds meer onderdelen binnen de ANWB vanzelfsprekend en speelt daarmee een grotere rol bij nieuwe initiatieven. Het opnemen als een vast agendapunt is een belangrijke succesfactor gebleken. De risicokaart Ook in 2011 werd de risicokaart van de ANWB geactualiseerd. De risico’s uit 2010 komen hierin op hoofdlijnen weer terug. Het actualiseren van de risicokaart gebeurt binnen de ANWB op jaarlijkse basis. Strategische risico’s De basis voor de huidige strategie van de ANWB ligt inmiddels vast in de Ambitie 20/20. Risico’s ten aanzien van imago en merknaam als ook maatschappelijk verantwoord ondernemen en wijzingen in wet- en regelgeving komen terug in de lijst van 2011 en worden met diverse programma’s binnen de verschillende onderdelen van de ANWB in voldoende mate beheerst. Operationele risico’s De reputatie van de ANWB is uitstekend. Slechte kwaliteit van producten of diensten, of een onderbreking in de levering daarvan, bijvoorbeeld door uitval van ICT-systemen, kan daar afbreuk aan doen. Mede gelet op enkele aan ICT gerelateerde incidenten werd in 2011 bekeken of de bestaande maatregelen afdoende zijn om de bedrijfscontinuïteit ook in geval van calamiteiten te garanderen. In 2012 zullen de nodige ICT-aanpassingen volgen en/of extra maatregelen worden geïmplementeerd. Ook de veranderende arbeidsmarkt is voor de ANWB een risico: het zal lastig blijven om op sleutelposities de juiste mensen met de gewenste kwaliteiten aan te trekken en te behouden. Binnen de afdeling HRM wordt hard gewerkt om ervoor te zorgen dat de ANWB een aantrekkelijke werkgever blijft om voor te werken. Financiële en verslagleggingsrisico’s De ANWB heeft zich de afgelopen jaren op de verbetering van de interne processen gericht wat heeft geleid tot een sterkere financiële organisatie. Begin 2011 kon een nieuw financieel systeem worden geïmplementeerd. Het borgen van de naleving van (financiële) wet- en regelgeving was daarbij een belangrijk uitgangspunt. Ook de vastlegging van data en de controle-omgeving werden belangrijk verbeterd. Het risico van een negatieve ontwikkeling van de dekkingsgraad van het pensioenfonds van de ANWB werd toegevoegd aan de risicolijst. Mede door de financiële crisis zijn extra stortingen al eerder nodig

16

geweest, en gelet op de ontwikkelingen op het gebied van pensioenen en de financiële markten blijft het risico hierop de komende jaren bestaan. Op korte termijn zullen maatregelen worden getroffen die de pensioenlast in de toekomst draagbaar houden voor de ANWB. Ook het vermogensbeheer werd toegevoegd als risico. Het al dan niet bewust verkeerd uitvoeren van mandaten door vermogensbeheerders kan grote financiële gevolgen hebben. De ANWB en het pensioenfonds van de ANWB participeren gezamenlijk in een viertal gemeenschappelijk fondsen. Dit risico wordt, mede door adequate maatregelen op het gebied van functiescheiding van beheer en bewaar van het vermogen en ingerichte autorisatie- en monitoringsprocedures, op dit moment voldoende beheerst. Compliance risico’s Door de diversiteit van haar activiteiten heeft de ANWB te maken met een veelheid aan regelgeving en verschillende toezichthouders. Belangrijke wetgeving betreft onder meer de Wet Bescherming Persoonsgegevens (WBP), Wet financieel toezicht (Wft) en, relevant voor de verzekeringsactiviteiten, per 2010 ook Solvency II. Ten behoeve van de invoering van Solvency II is er voortdurend aandacht om aan de nieuwe regelgeving te voldoen. Ook ten aanzien van de Wet financieel toezicht lopen er programma’s die toetsen of de ANWB blijft voldoen aan de betreffende regelgeving. De ANWB beschikt over een compliance officer en een privacy coördinator, die onder andere invulling geven aan de bewustwording van de organisatie waar het gaat om risicobeheer en de bewaking van het voldoen aan de relevante wet- en regelgeving. De ANWB kent een gedragscode en een klokkenluidersregeling.

17

6 Bericht van de Raad van Commissarissen van ANWB BV De raad van commissarissen vergaderde in 2011 zeven maal plenair in aanwezigheid van de hoofddirectie. Vijf van deze vergaderingen waren reguliere vergaderingen, één vergadering betrof de jaarlijkse strategiedag en één vergadering was geheel gewijd aan de vaststelling van de nieuwe toekomstvisie van de ANWB. In een afzonderlijke vergadering van de raad van commissarissen vonden de evaluaties en beoordelingen plaats van de raad van commissarissen, de afzonderlijke commissies van de raad, de hoofddirectie en de individuele leden daarvan. Daarvoor zijn vragenlijsten gebruikt. Ook besprak de raad van commissarissen de profielschets voor de omvang en samenstelling van de raad van commissarissen en het introductie-, opleidings- en trainingsprogramma. Alle reguliere vergaderingen werden voorafgegaan door een besloten overleg van de raad van commissarissen. De voorzitter van de raad van commissarissen had tussentijds regelmatig persoonlijk en telefonisch contact met de hoofddirecteur. De voorzitter fungeert voor de hoofddirecteur als eerste aanspreekpunt binnen de raad van commissarissen. De voorzitter van de audit commissie had regelmatig contact met de financieel directeur. Buiten de vergaderingen waren er diverse informele contracten tussen individuele commissarissen en leden van de hoofddirectie. Er was geen sprake van frequente afwezigheid van één of meer commissarissen. Alle leden van de raad van commissarissen zijn onafhankelijk in de zin van de Nederlandse Corporate Governance Code. Per januari 2011 heeft de heer Staal na twee termijnen de raad van commissarissen verlaten. Zijn voorzitterschap van de raad van commissarissen is overgenomen door de heer Laman Trip, voorheen vice-voorzitter. De ontstane vacature in de raad is ingevuld door toetreding van mevrouw Bussemaker per 20 januari 2011. In elke vergadering van de raad van commissarissen is gesproken over de financiële gang van zaken en de stand van zaken van overnames. In aanwezigheid van de externe accountant zijn de jaarrekening 2010 en de management letter 2010 besproken. De raad van commissarissen keurde de begroting 2011 goed. Speciale aandacht kreeg de risicokaart 2011 waarin de belangrijkste risico’s van de ANWB in kaart zijn gebracht, inclusief de beheersmaatregelen. In januari 2011 is de hoofddirectie gestart met de formulering van een nieuwe toekomstvisie “Ambitie 20/20”, als vervolg op de ANWB Visie 2009-2011. De raad van commissarissen was daarbij intensief betrokken en sprak hierover in elke vergadering. Ook tijdens de jaarlijkse strategiedag was dit logischerwijs het belangrijkste onderwerp. Onderdeel van de totstandkoming van de Ambitie 20/20 was een analyse van de verschillende activiteiten van de ANWB en van de markten waarbinnen die activiteiten worden ontplooid. Deze analyses zijn uitgebreid besproken met de raad van commissarissen. De Ambitie 20/20 (met de naam “Samen Beter Uit”) werd in december 2011 goedgekeurd door de raad van commissarissen en borduurt in grote lijnen voort op de Visie 2009-2011. Wel zijn er vier strategische thema’s geformuleerd: duurzame mobiliteit, verkeersveiligheid, recreatie dichtbij en vangnet onderweg. Nieuw element is dat initiatieven binnen de ANWB worden beoordeeld op hun bijdrage aan de samenleving, de leden en de ANWB. Onderwerpen die regelmatig aan de orde kwamen in de vergaderingen van de raad van commissarissen zijn de situatie van het ANWB-pensioenfonds, de ontwikkelingen bij Bewegwijzering, de strategie Verzekeren, het nachtvliegen door de MAA-traumahelicopters, de strategie Retail, de stand van zaken van de vervanging van het financiële systeem, de introductie van de autokoopservice, substantiële campagnes, de vermogensbeleggingstructuur, duurzaamheid en maatschappelijk rendement. De raad van commissarissen werd in 2011 ondersteund door twee commissies die de aan hen opgedragen onderwerpen voorbereiden ten behoeve van besluitvorming in de plenaire vergadering van de raad van commissarissen. De auditcommissie wordt gevormd door de heer Hensel (voorzitter), mevrouw Peijs en de heer Van Amerongen. De heren Van der Graaf (voorzitter) en Laman Trip vormen de bezoldigings-, selectie- en benoemingscommissie. Deze commissies vergaderden beide vier maal.

18

De commissies rapporteren via hun voorzitters aan de voltallige raad van commissarissen. De schriftelijke verslagen van de vergaderingen van de commissies worden gedeeld met alle leden van de raad. De voorzitter van de auditcommissie bereidde alle vergaderingen van de auditcommissie voor met de financieel directeur. De financieel directeur woonde alle vergaderingen van de auditcommissie bij. De auditcommissie besprak in elke vergadering de financiële resultaten van de ANWB (inclusief de beleggingen), de uitgevoerde audits en onderzoeken, de stand van zaken van de vervanging van het financiële systeem, de stand van zaken van acquisities en evaluaties ervan. Speciale aandacht besteedde de auditcommissie aan de vermogensbeleggingsstructuur, de stand van zaken van het pensioenfonds, de risicokaart 2011 en de beheersmaatregelen, het auditjaarplan en de begroting 2011. In aanwezigheid van de externe accountant besprak de auditcommissie de jaarrekening 2010, de managementletter 2010, alsmede de follow up van de managementletter 2010 en de interimcontrole 2011. De belangrijkste onderwerpen voor de bezoldigings-, selectie- en benoemingscommissie waren de evaluatie van de opgestelde profielschets over de samenstelling en competenties van de raad van commissarissen, het rooster van aftreden van de commissarissen, (her)benoemingen, de bespreking van de behoefte aan nadere training en opleiding van de leden van de raad, beheerst beloningsbeleid, de variabele beloning 2010 voor de hoofddirectie en de directeuren, de doelstellingen voor de hoofddirectie en de voortgang ervan, het remuneratierapport 2010, de nevenfuncties van leden van de hoofddirectie, de gevolgen van de nieuwe Wet Bestuur en Toezicht en wijzigingen op posities binnen het eerste echelon. Het jaarverslag en de jaarrekening van ANWB BV over het jaar 2011, opgesteld door de hoofddirectie en gecontroleerd door accountant Ernst & Young, zijn aan de raad van commissarissen voorgelegd en ondertekend. De raad van advies van de vereniging Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB zal overeenkomstig artikel 35 lid 4 van de statuten worden gehoord in diens vergadering van 23 mei 2012. De raad van commissarissen biedt het jaarverslag en jaarrekening 2011 van ANWB BV aan de algemene vergadering van aandeelhouders aan ter vaststelling. Mede gelet op de controleverklaring adviseert de raad van commissarissen de jaarrekening van ANWB BV over het jaar 2011 vast te stellen en voor het jaar 2011 decharge te verlenen aan de hoofddirectie voor het gevoerde bestuur en aan de raad van commissarissen voor het gehouden toezicht. De raad van commissarissen meent dat de ANWB kan terugkijken op een goed jaar, ondanks het lastige economische klimaat. De raad van commissarissen dankt de medewerkers van de ANWB en de leden van de hoofddirectie voor deze prestatie, hun inzet en betrokkenheid. Den Haag, 29 februari 2012 De raad van commissarissen jhr. drs. D. Laman Trip (voorzitter) E.A. van Amerongen mw. dr. M. Bussemaker (vanaf 20 januari 2011) ir. C.J. van der Graaf drs. F.H. Hensel mw. drs. K.M.H. Peijs

19

7 Leden Raad van Commissarissen van ANWB BV jhr. drs. D. Laman Trip 65 jaar. Eerste benoeming 2000. Voormalig voorzitter bestuur ING Nederland. Voorzitter Comité Ondernemerschap en Financiering in Nederland. Tevens voorzitter van de Raad van Advies van Burgers Zoo, bestuur Bio Kinderrevalidatie, coach bij Quist Executive Coaching en bestuurslid van diverse andere organisaties. E.A. van Amerongen 58 jaar. Eerste benoeming 2006. Voorheen voorzitter van de directie van Kon. Swets & Zeitlinger NV en CEO Europa, Midden Oosten en Afrika van Lucent Technologies. Voorzitter van de raden van Commissarissen van BT Nederland NV en van Thales Nederland BV, vice-voorzitter van de raad van commíssarissen van HITT NV alsmede lid van de raad van commissarissen van lmtech NV, Kon. Wegener NV en Essent BV en senior independent nonexecutive board member van Shanks Plc. mw. dr. M. Bussemaker 50 jaar. Eerste benoeming 2011. Van 1998 tot 2007 lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal voor de Partij van de Arbeid en van 2007 tot 2010 staatssecretaris bij het Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Momenteel rector Hogeschool van Amsterdam en lid College van Bestuur Universiteit van Amsterdam, kroonlid van de SER, lid raad van advies B&A Groep, voorzitter raad van toezicht lntegrale Kankercentra Nederland, bestuurslid Stichting Meer dan Voetbal (KNVB), bestuurlid lndisch Herinneringscentrum Bronbeek. ir. C.J. van der Graaf 61 jaar. Eerste benoeming 2006. Lid van de Raden van Bestuur van Unilever BV en Ltd. President van Unilever Europa tot medio 2008. Oprichter en voorzitter van de FSHD Stichting (spierziekte) en de FSHD Europe patiënten vereniging. Executive-in-Residence en co-director van het Global CEO Center bij de Business School IMD in Lausanne, Zwitserland. Lid van de raad van Commissarissen bij Carlsberg (Denemarken), Ben&Jerry's (VS), GrandVision, en Mylaps. Voorzitter van de Raad van Toezicht van de Universiteit Twente. drs. F.H. Hensel 68 jaar. Eerste benoeming 2001. Voormalig Senior Vice President Finance Akzo Nobel en voormalig voorzitter van de Boards van Akzo Nobel USA en Akzo Nobel UK. Voorzitter van de Raad van Advies van de Dutch Association of Corporate Treasurers en bestuurder van de Stichting Register Treasurers. mw. drs. K.M.H. Peijs 67 jaar. Eerste benoeming 2007. Minister van Verkeer en Waterstaat van 2003 tot 2007. Commissaris van de Koningin in de provincie Zeeland, voorzitter Veilig Verkeer Nederland, regeringscommissaris bij Aegon NV, coördinator Binnenwateren en Binnenvaart voor de Europese Commissie, lid van Raad van Toezicht van de TU Delft.

20

Jaarrekening

8 Geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 voor bestemming resultaat (bedragen in duizenden euro's)

Noot

31-12-2011

31-12-2010

VASTE ACTIVA Immateriële vaste activa

1

Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen Machines en installaties Auto's Automatisering en inventaris Activa in uitvoering

2

8.826

62.552 29.619 39.042 10.676 17.795

3.344

65.616 32.515 38.989 10.874 3.326 159.684

Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen Andere deelnemingen Vorderingen op andere deelnemingen Effecten en overige beleggingen Leningen en voorschotten

1.371 4.323 378.414 5.159

3 4 5 6 7

151.320

3.913 7.700 383.885 5.679

*

389.267

401.177

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden

8

31.672

28.271

Onderhanden projecten

9

1.815

410

Vorderingen Debiteuren Kortlopende beleggingen Overige vorderingen Overlopende activa

10

70.989 75.000 11.065 33.799

11

Liquide middelen Totaal activa

79.627 75.064 15.995 13.222

* *

190.853

183.908

42.505

28.622

824.622

797.052

* De vergelijkende cijfers zijn in het kader van de gewijzigde consolidatiekring aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. Voor een toelichting op deze wijziging wordt verwezen naar de Toelichting algemeen.

21

*

Noot

GROEPSVERMOGEN Eigen vermogen Aandeel derden

31-12-2011

31-12-2010

12

201.885 1.796

209.306 1.482

*

203.681

210.788

VOORZIENINGEN EN SCHULDEN Voorzieningen Voorzieningen voor personeelsbeloningen Reorganisatievoorziening Overige voorzieningen

13 14 15

26.170 18.442 39.011

21.582 8.994 33.747 83.623

Kortlopende schulden Crediteuren Belastingen en sociale lasten Schulden inzake pensioenen Overige schulden Overlopende passiva

16

17

44.211 43.815 519 22.963 425.810

Totaal passiva

22

64.323

34.818 38.334 76 13.742 434.971

* *

537.318

521.941

824.622

797.052

9 Geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2011 (bedragen in duizenden euro's)

Netto-omzet Wijzigingen in onderhanden projecten Som der bedrijfsopbrengsten Inkoop goederen en diensten Personeelskosten Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen materiële vaste activa Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten

Noot

2011

1.065.399 1.828-

20

1.075.485 664 1.063.571

561.921 282.187 1.750 20.338 190.250

21 1 2 22

Bedrijfsresultaat Resultaten andere deelnemingen Gerealiseerde resultaten beleggingen Ongerealiseerde resultaten beleggingen Rentebaten en -lasten Financieel resultaat

2010

593.704 253.438 141 19.108 191.568

6 23

**

1.056.446

** 1.057.959

7.125

18.190

58 514 1.854894-

4

1.076.149

301 1.245 * 21.802 * 21- * 2.176-

23.327

Resultaat voor belastingen

4.949

41.517

Belastingen Aandeel derden

1.39477

Resultaat na belastingen

3.632

* De vergelijkende cijfers zijn in het kader van de gewijzigde consolidatiekring aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. Voor een toelichting op deze wijziging wordt verwezen naar de Toelichting algemeen. ** De vergelijkende cijfers zijn in het kader van de gewijzigde toerekening van niet verrekenbare BTW aangepast. Voor een toelichting op deze wijziging wordt verwezen naar de Toelichting algemeen.

23

7.9512 33.568

10 Geconsolideerd kasstroomoverzicht ANWB BV over 2011 2010

2011

(bedragen in duizenden euro's)

Kasstroom uit operationele activiteiten Bedrijfsresultaat

7.125

Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen materiële vaste activa Bijzondere waardeverminderingen Aanpassing voor afschrijvingen Dotatie voorziening Onttrekking voorziening Aanpassing voor mutatie voorziening

1.750 20.338 1.256

18.190 141 19.108 1.668

23.344 20.285 985-

20.917 2.227 32.027-

19.300

Veranderingen in werkkapitaal: Mutatie debiteuren Mutatie kortlopende beleggingen Mutatie overige vorderingen Mutatie voorraden Mutatie onderhanden projecten Mutatie crediteuren Mutatie overige schulden

8.638 64 15.6473.4011.4059.393 5.984

Kasstroom uit bedrijfsoperaties Saldo rentebaten en -lasten (Betaalde)/ontvangen winstbelasting Aandeel derden in resultaat

29.800-

2.059 30.1971.386 * 1.827 328 4.430 26.065 * 3.626

5.898

53.395

15.205

8941.40777

21- * 47 2 2.224-

Totaal kasstroom uit operationele activiteiten

28

51.171

15.233

Kasstroom uit investeringsactiviteiten Verwervingen van groepsmaatschappijen Investeringen in andere deelnemingen Mutatie vorderingen op andere deelnemingen Investeringen in materiële vaste activa Desinvesteringen in materiële vaste activa Investeringen in immateriële vaste activa Aankopen van effecten en overige beleggingen Verkopen van effecten en overige beleggingen Gerealiseerde resultaten beleggingen Mutatie leningen en voorschotten Overige mutaties Totaal kasstroom uit investeringsactiviteiten

12.0333527.700 41.61312.911 8.48829.00032.617 450 520 -

Mutatie geldmiddelen Totaal liquide middelen ultimo boekjaar Totaal liquide middelen begin boekjaar Mutatie geldmiddelen

4481.05930.41712.254 65126.08033.856 1.245 452 26

* * * *

37.288-

10.822-

13.883

4.411

42.505 28.622

28.622 24.211 13.883

* * 4.411

* De vergelijkende cijfers zijn in het kader van de gewijzigde consolidatiekring aangepast voor vergelijkingsdoeleinden. Voor een toelichting op deze wijziging wordt verwezen naar de Toelichting algemeen.

24

11 Overzicht totaalresultaat ANWB BV over 2011 (bedragen in duizenden euro's)

ANWB BV

Eigen vermogen per 31 december 2010 resp. 31 december 2009

170.345

Netto resultaat na belastingen toekomend aan de rechtspersoon

4.459

Rechtstreekse mutaties in het eigen vermogen: - Betaalde goodwill

11.053-

Totaalresultaat van de rechtspersoon

6.594-

Eigen vermogen per 31 december 2011 resp. 31 december 2010

163.751

25

ANWB Beleggingen BV

Totaal 2011

Totaal 2010

38.961

209.306

176.186

3.632

33.568

827-

827-

38.134

11.0537.421-

201.885

44833.120

209.306

12 Toelichting algemeen Algemeen Aandeelhouder De certificaten van de aandelen van ANWB BV, gevestigd aan de Wassenaarseweg 220 te Den Haag, worden voor 100% gehouden door de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB (hierna ook wel: de Vereniging) door middel van de Stichting Administratiekantoor ANWB. Samenhang vereniging en bedrijf De Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB heeft al haar activiteiten ondergebracht in de besloten vennootschap met beperkte aansprakelijkheid ANWB BV. Daarnaast is een deel van de beleggingen ondergebracht in de beleggingsinstelling ANWB Beleggingen BV. Alle aandelen van de twee besloten vennootschappen worden gehouden door de Stichting Administratiekantoor ANWB. De stichting heeft daarvoor certificaten op naam van aandelen uitgegeven, die alle in het bezit zijn van de vereniging. Sinds deze structuur bestaat, geldt een personele unie tussen de hoofddirectie van de vereniging en de hoofddirectie van het bedrijf en tussen de raad van toezicht en de raad van commissarissen. De voorzitter van de raad van toezicht is tevens voorzitter van de vereniging. De leden van de hoofddirectie van de vereniging worden benoemd door de bondsraad op bindende voordracht van de raad van toezicht (gehoord door de raad van advies). De leden van de hoofddirectie van ANWB BV worden benoemd door de raad van commissarissen van ANWB BV. De bondsraad is als algemene ledenvergadering het 'parlement' van de vereniging. De ruim honderd leden van de bondsraad worden in de jaarlijkse ledenvergadering benoemd door de leden van de afdeling waarin in een vacature moet worden voorzien. Het aantal bondsraadsleden per afdeling is afhankelijk van het aantal leden per afdeling. De bondsraad stelt wijzigingen vast in de statuten, de reglementen en de contributie. Bovendien is de bondsraad verantwoordelijk voor de opstelling van de ANWB in maatschappelijke vraagstukken binnen de statutaire werkgebieden: mobiliteit, vakantie en vrije tijd. Doelstelling vereniging In de statuten van de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB is in artikel 3 de doelstelling van de Vereniging als volgt omschreven: "de vereniging heeft ten doel het behartigen van de belangen van haar leden op het gebied van recreatie, toerisme, verkeer en vervoer. Daarbij zal zij zich waar nodig mede inspannen voor het behoud en de verbetering van de kwaliteit van het milieu, alsmede van landschappelijke en cultuurhistorische waarden." Uitvoering doelstelling Zowel de maatschappelijke als de dienstverlenende activiteiten van de ANWB vloeien hier rechtstreeks uit voort. De activiteiten om deze statutaire doelstelling te realiseren heeft de vereniging ANWB door middel van een uitbestedingsovereenkomst ondergebracht bij ANWB BV. De statutaire doelstelling vormt de basis voor de wijze waarop de ANWB zich bij overheden, bedrijven en brancheorganisaties inzet voor de belangen van leden en voor een aantrekkelijk en breed assortiment producten en diensten, met name in de sfeer van hulpverlening, reizen, verzekeringen en informatie. In eerdere jaren is een gedeelte van het vermogen van ANWB BV afgesplitst naar ANWB Beleggingen BV. Jaarlijks wordt zonodig een gedeelte van het vermogen van ANWB Beleggingen BV teruggestort naar ANWB BV dan wel wordt zonodig een aanvullende storting vanuit ANWB BV aan ANWB Beleggingen BV gedaan, overeenkomstig de afspraken ter zake met de belastingdienst. Toegepaste regelgeving voor de jaarrekening De jaarrekening 2011 is opgesteld in overeenstemming met Titel 9 Boek 2 BW en de Richtlijnen voor de Jaarverslaggeving.

26

12 Toelichting algemeen (vervolg) Consolidatiegrondslagen In de geconsolideerde jaarrekening zijn opgenomen de financiële gegevens van ANWB BV en van haar groepsmaatschappijen, voor zover van toepassing onder opvoering van de post ‘aandeel van derden’. In de consolidatie is als groepsmaatschappij tevens betrokken de beleggingsinstelling ANWB Beleggingen BV. Aangezien ANWB BV en ANWB Beleggingen BV zustermaatschappijen zijn, is sprake van horizontale consolidatie (het eigen vermogen van de beide vennootschappen is samengevoegd).

Waarderingsgrondslagen Vergelijkende cijfers Voorzover posten van de jaarrekening anders zijn gerubriceerd dan in de jaarrekening van het voorafgaand boekjaar, zijn de vergelijkende cijfers voor de vergelijkbaarheid aangepast. De cijfers per 31 december 2010 en over 2010 zijn aangepast als gevolg van: - aanpassing van de consolidatiekring: met ingang van 2011 wordt ANWB Beleggingen BV middels horizontale consolidatie opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van ANWB BV. De voor vergelijkingsdoeleinden aangepaste posten over 2010 zijn aangeduid met *. - de gewijzigde toerekening van niet verrekenbare BTW: met ingang van 2011 wordt de niet verrekenbare BTW op de kostensoort verantwoord waarop de BTW betrekking heeft. De cijfers voor 2010 zijn hiervoor aanpast. De aangepaste posten zijn aangeduid met **. Waarderingsgrondslagen algemeen Voorzover niet anders vermeld, zijn de activa en passiva gewaardeerd tegen nominale waarde. Posities in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de koers per balansdatum. Immateriële vaste activa • De immateriële vaste activa worden gewaardeerd tegen de verkrijgingsprijs onder aftrek van de cumulatieve afschrijvingen. • Software licenties en ontwikkelde software worden afgeschreven in lijn met de licentietermijn en/of de verwachte levensduur (drie tot vijf jaar). • Overgenomen klantenportefeuilles en intellectuele eigendommen worden lineair afgeschreven over een periode van vier jaar. • Goodwill wordt rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht. Goodwill wordt gedefinieerd als zijnde het verschil tussen de verkrijgingsprijs van nieuw verworven deelnemingen en de waarde van het groepsaandeel in de netto-vermogenswaarde gebaseerd op de waarderingsgrondslagen van de ANWB BV op het moment van verwerving. Materiële vaste activa • De terreinen zijn gewaardeerd tegen aankoopprijs. • De bedrijfsgebouwen, machines en installaties, automatiseringsactiva, inventarissen en andere vaste bedrijfsmiddelen zijn gewaardeerd tegen aankoopprijs, verminderd met jaarlijks gelijkblijvende afschrijvingen, gebaseerd op de geschatte levensduur. Hierbij wordt rekening gehouden met een mogelijke restwaarde. • De auto’s zijn gewaardeerd tegen aankoopprijs en bijkomende kosten, verminderd met jaarlijks gelijkblijvende afschrijvingen, gebaseerd op de geschatte levensduur. De jaarlijkse afschrijvingen van de materiële vaste activa zijn berekend volgens het onderstaande schema: Bedrijfsgebouwen en terreinen Grond: ANWB-vestigingen, wegenwachtstations en buitenlandse steunpunten: Keuringsstations: Verbouwingskosten; van huurpanden afhankelijk van de duur van de huurcontracten: Overige panden, waaronder kantoren en magazijnen:

27

0% 3% 5% 10 - 20% 2,5 - 4%

12 Toelichting algemeen (vervolg)

Machines en installaties Beveiligingssystemen, telefoniesystemen, inrichting keuring- en servicestations: Helicopters, parkeersystemen: Andere machines en installaties:

10% 5% 10 - 25%

Auto's Het afschrijvingspercentage bedraagt, afhankelijk van de geschatte levensduur:

12,5 - 25%

Automatisering en inventaris Automatiseringsactiva: Inventaris:

20 - 33% 10 - 33%

Financiële vaste activa • De deelnemingen in groepsmaatschappijen zijn gewaardeerd tegen de netto-vermogenswaarde. • Andere deelnemingen zijn gewaardeerd tegen de netto-vermogenswaarde voor zover er sprake is van invloed van betekenis. In de overige gevallen wordt gewaardeerd tegen kostprijs onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorziening. • Participaties in besloten fondsen voor gemene rekening worden gewaardeerd tegen actuele waarde. Gerealiseerde en ongerealiseerde waardeveranderingen worden verantwoord in het resultaat. Inzake de ongerealiseerde waardeveranderingen wordt een wettelijke reserve aangehouden voor die effecten waarvoor geen frequente marktnotering is. ANWB BV heeft geen meerderheid van stemrechten in de vergadering van participatiehouders. Dit betekent dat de besloten fondsen voor gemene rekeningen niet meegeconsolideerd hoeven te worden in de geconsolideerde jaarrekening. • Leningen en voorschotten zijn opgenomen tegen nominale waarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorziening. Voorraden De voorraden zijn gewaardeerd tegen kostprijs inclusief voorbereidingskosten, dan wel lagere directe opbrengstwaarde, onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorziening voor incourantheid. Onderhanden projecten Onderhanden projecten zijn gewaardeerd op basis van gerealiseerde projectkosten, inclusief voorbereidings- en inkoopkosten. Ontvangen voorschotten worden in mindering gebracht. Verwachte verliezen op lopende projecten worden voorzien. Vorderingen De vorderingen zijn opgenomen tegen de nominale waarde onder aftrek van de noodzakelijk geachte voorziening. Liquide middelen De liquide middelen staan, voorzover niet anders vermeld, ter vrije beschikking van de rechtspersoon. Voorzieningen Voorzieningen voor personeelsbeloningen De verplichting voor personeelsbeloningen wordt opgenomen tegen de contante waarde en betreft verplichtingen inzake: - Pensioenen; - Overige regelingen, bestaande uit Kostenregelingen voor gepensioneerden, VUT-regelingen (vervroegd uittreders), Stamrecht regelingen en Jubileumuitkeringen.

28

12 Toelichting algemeen (vervolg) Reorganisatievoorziening De voorziening voor reorganisatiekosten en de daarmee samenhangende personeelskosten wordt jaarlijks bij het opmaken van de jaarrekening gebaseerd op de meest actuele, beste inschatting op basis van actuele plannen zoals die zijn gecommuniceerd binnen de organisatie. Aangezien de reorganisatievoorziening een schatting blijft en een periode van meerdere jaren omvat, kunnen de werkelijke reorganisatiekosten belangrijk afwijken van de opgenomen voorziening. De in de voorziening opgenomen kosten hebben betrekking op: • Salarisbetalingen van medewerkers die “overcompleet” zijn geworden en die vanaf het moment van overcompleet zijn tot het moment van herplaatsing niet meer op een afdeling werkzaam zijn; • Aanvullingen op het salaris bij externe herplaatsing; • Opleidingskosten welke moeten leiden tot externe herplaatsing van medewerkers; • Eenmalige uitkeringen; • Overige kosten, zoals kosten van outplacement. Tevens zijn de van toepassing zijnde sociale lasten voorzien. Overige voorzieningen De overige voorzieningen zijn gewaardeerd tegen nominale waarde.

Resultaatbepalingsgrondslagen De resultaten zijn berekend op basis van historische kostprijzen, waarbij de baten en lasten zijn toegerekend aan het jaar waarop zij betrekking hebben. Tot de omzet worden gerekend de op het jaar betrekking hebbende uitbestedingsvergoedingen c.q. contributieontvangsten, de verdiende premie-opbrengsten en de netto-opbrengsten uit de verkoop en levering van goederen en diensten. De resultaten op onderhanden projecten bewegwijzering worden genomen bij volledige oplevering van deze projecten. Voor zover verliezen worden verwacht, zijn deze volledig voorzien. De beloningsverplichtingen aan het personeel worden verantwoord volgens de Richtlijn voor de Jaarverslaggeving RJ 271. De te betalen pensioenpremies en eventuele dotaties aan de voorzieningen voor personeelsbeloningen worden als personeelskosten verantwoord. Transacties in vreemde valuta zijn omgerekend tegen de afrekenkoersen. Gerealiseerde koersverschillen zijn verantwoord onder het resultaat.

Belastingen De belastingen over het resultaat zijn bepaald op basis van het geldende tarief en met inachtneming van de geldende fiscale faciliteiten. ANWB BV vormt voor de vennootschapsbelasting tesamen met haar 100% dochterondernemingen een fiscale eenheid. De berekende belastingen van groepsmaatschappijen worden in rekening-courant verrekend met de afdrachtplichtige moedermaatschappij ANWB BV. De zustermaatschappij ANWB Beleggingen BV is zelfstandig belastingplichtig voor de vennootschapsbelasting. Voor tijdelijke verschillen wordt een latente belasting vordering (of schuld) in de balans opgenomen tot het bedrag waarvan het waarschijnlijk is dat er fiscale winst beschikbaar zal zijn voor de verrekening.

Kasstroomoverzicht Het kasstroomoverzicht is opgesteld volgens de indirecte methode.

29

13 Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 1

Immateriële vaste activa (bedragen in duizenden euro's)

Software

Boekwaarde per 1 januari 2011 Aanschafwaarden Cumulatieve afschrijvingen

Overzicht mutaties gedurende het boekjaar Investeringen Overboeking gerede projecten Afschrijvingen Bijzondere waardevermindering

Recapitulatie van de boekwaarde per 31 december 2011 Aanschafwaarden Cumulatieve afschrijvingen

Overig

Activa in uitvoering

Totaal

4.094 3.111983

260 92168

2.193 2.193

6.547 3.2033.344

5.764 1.033 1.6981164.983

5252-

2.724 1.0331.140551

8.488 1.7501.2565.482

10.727 4.7615.966

260 144116

2.744 2.744

13.731 4.9058.826

Onder de post 'overig' zijn overgenomen klantportefeuilles opgenomen. De activa in uitvoering betreffen vooruitbetalingen op ontwikkelde software en aangekochte software licenties. De activa worden lineair afgeschreven vanaf het moment van ingebruikname. In 2011 is operationele software afgewaardeerd in verband met strategische heroverwegingen. 2

Materiële vaste activa (bedragen in duizenden euro's) Gebouwen en terreinen

Boekwaarde per 1 januari 2011 Aanschafwaarden 125.069 Cumulatieve afschrijvingen 59.45365.616 Overzicht mutaties gedurende het boekjaar Investeringen 101 Overboekingen gerede projecten 407 Desinvesteringen 66Cumulatieve afschrijving desinvesteringen 25 Afschrijvingen 3.5313.064-

Machines en installaties

66.354 33.83932.515

Auto's

Automatisering en inventaris

Activa in uitvoering

Totaal

67.831 28.84238.989

81.353 70.47910.874

3.326 3.326

343.933 192.613151.320

107

21.649

2.580

17.176

41.613

655 -

23.508-

1.645 697-

3.6582.896-

10.705 8.79353

630 4.356198-

2.70714.469

24.27111.360 20.3388.364

Recapitulatie van de boekwaarde per 31 december 2011 Aanschafwaarden 125.511 67.116 65.972 84.881 17.795 361.275 Cumulatieve afschrijvingen 62.95937.49726.93074.205- 201.59162.552 29.619 39.042 10.676 17.795 159.684 De actuele waarde van de gebouwen en terreinen wordt per 31 december 2011 geraamd op totaal circa € 95 miljoen, gebaseerd op de WOZ-waarde (31 december 2010 : € 91 miljoen).

30

13 Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) 3 Deelnemingen in groepsmaatschappijen Op 30 december 2011 is een 100% aandelen belang in Cruise Travel Nederland BV verkregen. Het verschil tussen de koopprijs en de intrinsieke waarde van de onderneming is als goodwill rechtstreeks ten laste van het eigen vermogen gebracht. In de koopprijs is tevens een earn-outregeling begrepen over de jaren 2011 tot en met 2013. De best-estimate van de omvang van deze earn-outregeling is in de koopprijs en daarmee de goodwill verwerkt. De earn-outverplichting is onder de overlopende passiva in de jaarrekening verantwoord. Gezien het tijdstip van verwerving van de zeggenschap zal de vennootschap voor het eerst in de consolidatie worden betrokken vanaf 1 januari 2012. 4 Andere deelnemingen 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Boekwaarde per 1 januari Investeringen Resultaten andere deelnemingen

2010

3.913

3.612

352 58

301

Boekwaarde per 31 december

4.323 3.913 De per 31 december 2011 rechtstreeks of indirect gehouden andere deelnemingen (minderheidsbelangen, waaronder belangen in samenwerkingsverbanden) zijn als volgt weer te geven:

Deelneming

ACTA Assistance SA ARC Europe SA Bxmail AG Camping Key Alliance Handelsbolag Eric 2000 EESV Euro Nederland BV Starter Spzoo

Statutair gevestigd Frankrijk België Zwitserland Zweden Den Haag Amsterdam Polen

Aandelenbelang in procenten 21,79% 20,00% 6,25% 50,00% *1 28,00% *2 50,00% 16,00%

*1 = deze entiteit is op 12 december 2011 opgericht. *2 = het belang in Eric 2000 EESV is 28,00% winstrecht en 33,33% stemrecht.

5 Vorderingen op andere deelnemingen 2011

(bedragen in duizenden euro's)

2010

Boekwaarde per 1 januari

7.700

6.641

Verstrekkingen Aflossingen Afwaardering

5.9631.737-

1.100 41-

Boekwaarde per 31 december

7.700 Deze post betrof een rekening-courant krediet aan Euro Nederland BV met een rentepercentage van 1,504% (12-maands Euribor). Als onderpand tegenover de verstrekte lening stonden immateriële en materiële vaste activa. Vanwege een verliessituatie en het ontstaan van een negatief eigen vermogen heeft een afwaardering van de vordering plaats moeten vinden.

31

13 Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) 6 Effecten en overige beleggingen FGR complementaire waarden

FGR geldmarkt

Totaal 2011

Totaal 2010

-

383.885

369.887

-

11.064

11.064

45.000

85.364

11.064

394.949

414.887

(bedragen in duizenden euro's)

FGR aandelen

FGR rentende waarden

Boekwaarde per 1 januari

105.594

192.927

85.364

-

-

105.594

192.927

Bij: kortlopende beleggingen

Aankopen Verkopen

Mutatie marktwaarde

-

3.6173.617-

-

29.000 40.06411.064-

29.000 43.68114.681-

26.080 67.82041.740-

1.854-

21.802

9.373 198.683 -

1.37883.986 -

-

Af: kortlopende beleggingen

9.84995.745 -

-

378.414 -

394.949 11.064-

Boekwaarde per 31 december

95.745

198.683

83.986

-

378.414 -

383.885 -

Gelijksoortige beleggingen van de ANWB groepsonderdelen zijn ondergebracht in beleggingspools. De beleggingspools hebben de vorm van besloten fondsen voor gemene rekening (FGR). Er zijn vier besloten fondsen opgericht, te weten: 1. Het Aandelen fonds. De beleggingen binnen het Aandelen fonds zijn in hoofdzaak voor 50% in Europa belegd, 35% in Amerika, 10% in het Verre Oosten en 5% in opkomende markten. Het valutarisico is waar mogelijk afgedekt. 2. Het Rentende waarden fonds. Dit fonds belegt voor circa 75% in Europese AAA staatsleningen. Het overige deel is belegd in bedrijfsobligaties (investment grade en high yield) en deep value leningen. 3. Het Complementaire waarden fonds. Dit fonds belegt in een breed gespreide portefeuille van complementaire beleggingen. De performance van het fonds hangt in beperkte mate samen met die van het Aandelen fonds en Rentende waarden fonds. De complementaire beleggingen betreffen onder meer hedge funds, valutastrategieën, commodities en emerging market debt. 4. Het Geldmarktfonds. De beleggingen in dit fonds worden grotendeels belegd in liquiditeitsfondsen en een deel in een deposito bij de Rabobank. De beleggingen in het geldmarktfonds hebben een kortlopend karakter en zijn om deze reden gerubriceerd onder de vlottende activa. De mutatie van de marktwaarde is in de winst-en-verliesrekening opgenomen als ongerealiseerde resultaten op beleggingen. De verschillende beleggende juridische entiteiten van de ANWB Groep kunnen afhankelijk van het eigen beleggingsplan in meer of mindere mate participeren in de diverse beleggingspools. De Stichting Bewaar ANWB is juridisch eigenaar van de beleggingen en houdt toezicht op de Stichting Beheer ANWB, aan wie het dagelijks beheer is uitbesteed. De Stichting Beheer ANWB zorgt dat het beleggingsbeleid binnen de beleggingspools voldoet aan de afgesproken restricties en richtlijnen. Het daadwerkelijke vermogensbeheer binnen de beleggingspools wordt door externe vermogensbeheerders gevoerd. De financiële- en effectenadministratie van de FGR's is uitbesteed aan de KAS Bank.

32

13 Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) 7 Leningen en voorschotten 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Boekwaarde per 1 januari

5.679

Verstrekkingen Aflossingen

31 551-

Boekwaarde per 31 december

5.159 -

2010

6.131 156 6085.679 -

De boekwaarde van de leningen kan als volgt nader worden gespecificeerd: Leningen aan leasemaatschappijen inzake auto's Leningen aan personeel inzake auto's Overige leningen en voorschotten

5.025 5.555 43 47 91 77 5.159 5.679 De leningen aan leasemaatschappijen zijn verstrekt tot financiering van leaseauto's en zijn gewaardeerd tegen geamortiseerde kostprijs. De omvang en gemiddelde looptijd van de lening varieert met het aantal geleasde auto's. Zowel de lening als het leasecontract dragen geen rente. Bij een tussentijdse beëindiging zal de leasemaatschappij voor de financiering van de dan lopende leasecontracten zorgdragen tegen dan geldende rentecondities.

8 Voorraden (bedragen in duizenden euro's)

2011

2010

Grond- en hulpstoffen Onderhanden werk Gereed product en handelsgoederen

1.830 1.757 28.085 31.672 -

1.835 1.332 25.104 28.271 -

2011

2010

9 Onderhanden projecten (bedragen in duizenden euro's)

Uitgaven onderhanden projecten Ontvangen voorschotten

7.710 5.8951.815 -

9.538 9.128410 -

10 Kortlopende beleggingen 2011

(bedragen in duizenden euro's)

FGR Geldmarktfonds Termijn deposito's

2010

11.064 75.000 64.000 75.000 75.064 De kortlopende beleggingen betreffen tijdelijke beleggingen van liquiditeiten in kortlopende termijn deposito's en soortgelijke instrumenten. De termijn deposito's per 31 december 2011 hebben een looptijd tot uiterlijk 28 maart 2012 en de rentevergoedingen bedragen ca 1,2% op jaarbasis.

33

13 Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) 11 Overige vorderingen (bedragen in duizenden euro's)

2011

2010

Vennootschapsbelasting Diversen

9.840 1.225 11.065 -

10.506 5.489 15.995 -

9.840

10.506

Vennootschapsbelasting De post vennootschapsbelasting kan als volgt nader worden gespecificeerd: Latente belastingvorderingen

De latente belastingvorderingen betreffen latente vorderingen als gevolg van tijdelijke verschillen tussen de in de jaarrekening verantwoorde belastingdruk en de werkelijk over het betreffende boekjaar verschuldige belastingen zoals berekend op basis van de fiscale cijfers. Deze tijdelijke verschillen betreffen fiscaal met toekomstige winsten te verrekenen verliezen alsmede verschillen tussen de commerciële en fiscale waardering van balansposten. De latente belastingen worden berekend tegen nominaal tarief en hebben een overwegend langlopend karakter. Inzake de te verrekenen verliezen is per 31 december 2011 een bedrag van € 1,6 miljoen aan voorvoegingsverliezen van deelnemingen voorzichtigheidshalve op nihil gewaardeerd (31 december 2010: € 1,8 miljoen). De belastingen over het resultaat zijn bepaald op basis van het geldende tarief en met inachtneming van de geldende fiscale faciliteiten, te weten in 2011 tegen het tarief in Nederland van 25,0%. De latente belastingvorderingen zijn per 31 december 2011 gewaardeerd tegen het geldende vennootschapsbelastingtarief per 1 januari 2012 van 25,0% (31 december 2010: 25,0%). Diversen In de post diversen is een vordering van € 18.000 op de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB opgenomen. Over deze vordering wordt geen rente vergoed.

34

13 Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) 12 Groepsvermogen Het groepsvermogen omvat het samengevoegde eigen vermogen van ANWB BV alsmede van zustermaatschappij ANWB Beleggingen BV. De specificatie en het verloop van het groepsvermogen gedurende het boekjaar luidt als volgt: (bedragen in duizenden euro's)

Geplaatst kapitaal

Agio

Wettelijke reserves

Algemene reserve

Resultaat boekjaar

Totaal eigen vermogen, verloop in 2011

Totaal eigen vermogen, verloop in 2010

Stand per 31 december vorig boekjaar: - ANWB BV 15.334 15.574 - ANWB Beleggingen BV 19 40.129

2.079 -

106.395 3.792-

30.963 2.605

170.345 38.961

139.830 36.356

Stand per 31 december vorig boekjaar

209.306

176.186

-

-

15.353

55.703

2.079

102.603

33.568

-

-

-

33.568

33.568-

-

-

-

11.053-

-

-

-

387 -

387-

3.632

3.632

Stand per 31 december

15.353

55.703

2.466

124.731

3.632

201.885

209.306

- ANWB BV - ANWB Beleggingen BV Stand per 31 december

15.334 19 15.353 -

15.574 40.129 55.703 -

2.466 2.466 -

125.918 1.187124.731 -

4.459 8273.632 -

163.751 38.134 201.885 -

170.345 38.961 209.306 -

Totaal 2011

Totaal 2010

21.582

49.266

- Winstbestemming voorgaand boekjaar - Betaalde goodwill bij koop deelnemingen - Dotatie wettelijke reserve reserve - Resultaat boekjaar

11.053-

44833.568

13 Voorzieningen voor personeelsbeloningen Pensioen

(bedragen in duizenden euro's)

Stand per 1 januari

6.975

Onttrekking in verband met betalingen herstelplan, indexatie en nagekomen facturatie Dotaties Vrijval uit hoofde van schattingswijziging Dotaties en onttrekkingen boekjaar

2.3026.685 4.383

Stand per 31 december

11.358

35

Overige regelingen

14.607

679884 205 14.812

2.9817.569 4.588 26.170 -

25.8431.502 3.34327.68421.582 -

13 Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) Voorziening voor pensioenen De ANWB kent meerdere pensioenregelingen. In 2006 zijn de belangrijkste pensioenregelingen omgezet naar een opbouwregeling met een pensioenopbouw van 2,25% per deelnemersjaar. Het toegezegd pensioen gaat in op het 65e levensjaar. De gehanteerde pensioenregelingen van de vennootschap en haar geconsolideerde maatschappijen zijn toegezegde-pensioenregelingen, die voor het merendeel zijn ondergebracht bij het ondernemingspensioenfonds. De te betalen pensioenpremies voor het verslagjaar komen direct ten laste van de winst- en verliesrekening. Voor de onvoorwaardelijke verplichtingen inzake pensioenen wordt per balansdatum een voorziening gevormd. Deze bestaat per 31 december uit de volgende componenten: - Verplichtingen tot herstelbetalingen uit het initieel herstelplan 2009-2013; - Additionele bijdragen (onvoorwaardelijk toegezegd deel) aan het herstelplan 2009-2013; - Onvoorwaardelijke indexatie pensioenen van actieve deelnemers die nog niet afgefinancierd zijn. De bedragen van bovengenoemde verplichtingen worden contant gemaakt tegen de geldende marktrente (2011: 4,5%, 2010: 4,3%). De verplichtingen tot herstelplanbetaling komen voort uit het herstelplan 2009-2013 waarin met het Pensioenfonds maatregelen zijn afgesproken om tot een dekkingsgraad van 104,4% te komen in 2013. Onderdeel van dit herstelplan is dat met de sociale partners overlegd zal worden over eventuele aanvullende maatregelen als de dekkingsgraad aan het eind van enig jaar onvoldoende is in het groeipad naar de beoogde 104,4% per ultimo 2013. De dekkingsgraad van het pensioenfonds per 31 december 2011 bedraagt 90,8% (2010: 100,5%). Dat zou conform het Herstelplan 2009-2013 eind 2011 99,4 % dienen te zijn. Het dekkingstekort per ultimo 2011 bedraagt € 32,5 miljoen, zo heeft het Pensioenfonds berekend. Derhalve dient het Pensioenfonds additionele herstelplanmaatregelen te nemen. De ANWB is naar aanleiding van deze ontwikkeling op verzoek van het Pensioenfonds in overleg getreden met haar sociale partners over een bijdrage in de additionele lasten inzake mogelijke extra herstelplanmaatregelen. Medio januari 2012 zijn de ANWB en vakbonden tot een principeakkoord gekomen waarin overeengekomen is dat de ANWB 2/3e bijdraagt in de additionele lasten in 2012 en 2013 in 3 termijnen, waarbij de 2e en 3e termijn afhankelijk zijn van de dekkingsgraad en de toepasselijke weten regelgeving op de respectievelijke peildata in 2012 en 2013, met een maximum van € 21,5 miljoen. De werknemers (actieven) te samen met de gepensioneerden/slapers (inactieven) zullen 1/3e bijdragen in de additionele lasten. Het akkoord geeft derhalve de maximale bijdrage van de ANWB aan in het per 31 december 2011 berekende dekkingstekort. De daadwerkelijke omvang van de bijdrage zal afhankelijk zijn van de ontwikkelingen ten aanzien van de dekkingsgraad en de toepasselijke wet- en regelgeving in 2012 en 2013. De ANWB heeft in overeenstemming met het principeakkoord in een brief aan het Pensioenfonds begin februari 2012 per direct een extra herstelbijdrage van € 7,2 miljoen toegezegd onder verrekening van een vordering op het Pensioenfonds wegens technisch resultaat arbeidsongeschiktheid van € 6,3 miljoen. Deze post is opgenomen in de voorziening, aangezien deze post invulling geeft aan een per balansdatum bestaande feitelijke verplichting ( "constructive obligation") van de ANWB richting haar personeelsleden. De omvang van eventuele vervolgbijdragen bedraagt maximaal €14,3 miljoen en is afhankelijk van de ontwikkeling van dekkingsgraad en de toepasselijke wet- en regelgeving op twee peildata. De dekkingsgraad van het Pensioenfonds ultimo 2012 is de eerste peildatum. Deze eventuele vervolgbijdragen zijn het gevolg van onderhandelingsresultaten in 2012 en kwalificeren als een gebeurtenis van het jaar 2012. De tweede peildatum is een nader vast te stellen datum in 2013. Gezien voorziene wijzigingen in de pensioenwetgeving ingevolge het Pensioenakkoord, de huidige volatiliteit van de financiële markt, en het daarmee grillige verloop van de dekkingsgraad kan geen betrouwbare schatting gemaakt worden van de omvang van de eventuele toekomstige additionele bijdragen op de peildata in 2012 en 2013 door de ANWB. De belangrijkste parameters voor de ontwikkeling van de dekkingsgraad van het Pensioenfonds zijn de rekenrente (eind 2011: 2,74%, eind 2010: 3,54%) en het rendement op de zakelijke beleggingen. Het effect van een beweging van de rekenrente met 0,1 procentpunt leidt tot een mutatie van de pensioenverplichting met circa € 16 miljoen, en in de dekkingsgraad met 0,8 procentpunten. Het effect van een beweging in het rendement van de zakelijke waarden met 5% leidt tot een mutatie in de dekkingsgraad met 2,2 procentpunten.

36

13 Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) Voorziening voor overige regelingen personeelsbeloningen De overige regelingen bestaan uit: - Verplichtingen inzake Vut en stamrechtuitkeringen. Deze worden opgenomen voor zover deze nog niet afgefinancierd zijn; - Kostenregelingen voor gepensioneerden (ziektekosten en kortingsregeling), gebaseerd op actuariële berekeningen; - Verplichtingen voor jubileumuitkeringen, eveneens gebaseerd op actuariële berekeningen waarbij rekening gehouden wordt met de arbeidsvoorwaarden en personeelsbestand (er wordt geen rekening gehouden met toekomstige salarisstijgingen). De verplichtingen uit hoofde van deze regelingen zijn contant gemaakt tegen de geldende marktrente. Het gehanteerde disconteringstarief bedraagt 4,5% (2010: 4,3%). De gehanteerde overlevingskans is AG prognosetafel 2010-2060.

14 Reorganisatievoorziening 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Stand per 1 januari

2010

8.994

Toevoeging Vrijval Onttrekkingen

11.576

13.101 38512.716

1.529 804725

3.268-

3.307-

Stand per 31 december

18.442 8.994 In de loop van 2011 zijn de in 2010 geplande herstructureringen verder gedetailleerd en/of geïmplementeerd. Een verdere analyse van de effectiviteit en efficiency van de bedrijfsvoering in 2011 heeft geleid tot een herstructurering bij retail als gevolg van verschuivingen in de markt van de verkoop van verzekeringen en reizen via winkels naar internet. Daarnaast is er een toevoeging aan de voorziening geweest in verband met indexatie van verwachte vertrekpremies van lopende reorganisaties en een vrijval van de reorganisatievoorziening als gevolg van lagere kosten dan voorzien.

15 Overige voorzieningen Deze post betreft een voorziening voor de geschatte toekomstige kosten van lopende schadegevallen, voortvloeiend uit hoofde van verkochte verzekeringen.

-

16 Belastingen en sociale lasten (bedragen in duizenden euro's)

2011

2010

Assurantiebelasting Omzetbelasting Loonheffing Sociale lasten

24.452 8.375 7.104 3.884

19.397 8.987 7.922 2.028

43.815

38.334

-

-

37

13 Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) 17 Overlopende passiva (bedragen in duizenden euro's)

Vooruitgefactureerde omzet Nog te betalen kosten

2011

2010

382.867 42.943

389.802 45.169

425.810 -

434.971 -

2011

2010

18 Niet uit de balans blijkende verplichtingen (bedragen in duizenden euro's)

Huren gebouwen Huren overig Investeringsverplichtingen gebouwen Overige huisvestingskosten Inkoopverplichtingen goederen en diensten Inkoopverplichting ICT Inkoopverplichting Telstar Inkoopverplichting wagenpark Leasecontracten

< 1 jaar

1-5 jaar

> 5 jaar

8.729 77 192 5.056 51.343 7.565 15.106 10.410 3.767

15.411 2.484 58.597 5.474 1.603 2.594

6.104 27 18.308 177 -

30.244 77 192 7.567 128.248 13.039 15.106 12.190 6.361

36.784 71 123 10.150 115.477 39.424 16.200 22.933 8.558

102.245

86.163

24.616

213.024

249.720

Bankgaranties Per 31 december 2011 zijn bankgaranties afgegeven voor in totaal € 6 miljoen (per 31 december 2010: € 4 miljoen).

Pensioenverplichtingen Voor niet uit de balans blijkende verplichtingen inzake pensioenen wordt verwezen naar de toelichting bij de voorziening voor personele beloningen. 19 Financiële instrumenten en risico's Algemeen De ANWB en haar groepsmaatschappijen houden geen financiële instrumenten voor handelsdoeleinden aan en geven deze ook niet uit. Kredietrisico Binnen de beleggingen in besloten fondsen voor gemene rekening (FGR's) worden de kredietrisico’s gereduceerd door strikte beleggingsrichtlijnen en restricties ten aanzien van de kwaliteit van en spreiding over vermogensbeheerders, regio's, instrumenten en bedrijven. Er worden geen directe kredieten verleend. Afgeleide financiële instrumenten worden alleen aangegaan binnen de FGR's met kredietwaardige banken. Het kredietrisico blijft beperkt tot het contante renteverschil van de marktrente omdat geen hoofdsommen worden uitgewisseld.

38

13 Toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) Renterisico ANWB BV stelt zich ten doel de invloed van de veranderingen in rentetarieven op de resultaten te beperken en de totale rentebaten te optimaliseren. Daartoe kan gebruik worden gemaakt van het Rentende Waarden Fonds en het Geldmarktfonds. Door meer of minder in deze fondsen te beleggen kan de rentegevoeligheid van de beleggingen worden gestuurd. Valutarisico Het valutabeleid is gericht op bescherming van de operationele marge. Voor de beheersing van valutarisico's worden valutatermijncontracten aangegaan. Voor wat betreft de valutarisico’s binnen de FGR's, worden deze binnen het Aandelenfonds eveneens in principe door middel van termijntransacties afgedekt. De beleggingen in het Rentende Waarden Fonds luiden in euro. Binnen het Complementaire Waarden Fonds zijn de valutarisico's onderdeel van de mandaten van de betrokken vermogensbeheerders. Reële waarde van de in de balans opgenomen financiële instrumenten Onderstaande tabel geeft een overzicht van de boekwaarde van de in de geconsolideerde balans per ultimo boekjaar opgenomen financiële instrumenten. De boekwaarde is gelijk aan de marktwaarde. (bedragen in duizenden euro's)

Liquide middelen Effecten en overige beleggingen Kortlopende beleggingen Leningen en voorschotten

2011

2010

42.505 378.414 75.000 5.159 501.078

28.622 383.885 75.064 5.679 493.250

De volgende methoden en aannames zijn gebruikt voor de bepaling van de marktwaarde van de financiële instrumenten: Liquide middelen De boekwaarde is de nominale waarde. Effecten en overige beleggingen Maandelijks wordt de totale marktwaarde van de besloten fondsen voor gemene rekening opgesteld door de KAS Bank. Deze marktwaarde wordt uitgedrukt in de koersen van de FGR's. De marktwaarde van de binnen de FGR's ter beurze genoteerde effecten en beleggingen zijn gebaseerd op de beursnoteringen. De marktwaarde van niet ter beurze genoteerde effecten en beleggingen zijn gebaseerd op de geschatte marktprijzen of, als ze rentedragend zijn, berekend tegen de geldende rentetarieven. Kortlopende beleggingen De waarde in het economisch verkeer bestaat uit het bedrag dat de onderneming zou ontvangen of moet betalen om de termijncontracten te beëindigen. Leningen en voorschotten De boekwaarde van de overige vorderingen en schulden is gelijk aan de actuele waarde.

39

14 Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2011

20

Netto-omzet 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Uitbestedingsvergoeding Hulpverlening Verzekeringen Reizen Special Products, ANWB Media, overige

49.642 300.667 349.860 175.427 189.803 1.065.399

Wijzigingen in onderhanden projecten

1.8281.063.571 -

21

2010

47.461 293.160 363.029 175.784 196.051 1.075.485 664 1.076.149 -

Personeelskosten 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenen en andere personeelsbeloningen Dotatie/(vrijval) reorganisatievoorziening

2010

203.149 28.217 38.105 269.471

192.558 26.224 33.931 252.713

12.716

725

282.187 -

253.438 -

Aantal personeelsleden van de ANWB BV en de meegeconsolideerde bedrijven Het gemiddeld personeelsbestand van de medewerkers in dienst van de ANWB en haar dochterbedrijven in FTE was over het jaar als volgt samengesteld: 2011

Eigen vast personeel Eigen tijdelijk personeel

2010

3.589 675

3.536 741

4.264

4.277

Beloningen Hoofddirectie en Raad van Commissarissen De beloningen, inclusief pensioenlasten, aan hoofddirectieleden bedraagt over 2011 € 1.617.385 (2010: € 1.731.791). Aan de Raad van Commissarissen is in 2011 € 145.688 uitgekeerd (2010: € 144.026).

40

14 Toelichting op de geconsolideerde winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2011 (vervolg)

22

23

Overige bedrijfslasten (bedragen in duizenden euro's)

2011

Inleen personeel van derden Overige personeelskosten Huisvestingskosten Automatiseringskosten Promotie- en communicatiekosten Administratiekosten, incl. porti en vrachtkosten Consultancykosten Diversen

35.293 13.893 20.412 27.933 39.075 16.298 5.044 32.302

36.334 14.606 19.660 28.204 36.461 17.830 6.041 32.432

** ** ** ** ** ** ** **

190.250 -

191.568 -

**

Rentebaten en -lasten 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Rentebaten Rentelasten

24

2010

2010

3.940 4.834-

7.499 7.520-

894-

21-

Accountantskosten De in de overige bedrijfslasten opgenomen accountantskosten zijn als volgt gespecificeerd weer te geven: 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Jaarrekeningcontrole Andere assurance-opdrachten Belastingadvies Overige dienstverlening

2010

375 32 28

432 14 369

435

815

** : De 2010 cijfers zijn aangepast voor vergelijkingsdoeleinden in verband met de gewijzigde verwerkingswijze van niet verrekenbare BTW. Voor een nadere toelichting wordt verwezen naar de Toelichting algemeen. 41

15 Additionele informatie

15.1

Toelichting op de verzekeringsactiviteiten Hoewel ANWB BV geen verzekeringsmaatschappij is zoals bedoeld in artikel 427 lid 1 van Boek 2 Titel 9 van het Burgerlijk Wetboek, maken verzekeringsactiviteiten een belangrijk deel uit van het geheel van ANWB-activiteiten. Om inzicht te verschaffen in de verzekeringsactiviteiten conform artikel 406 lid 4 van Boek 2 Titel 9 van het Burgerlijk Wetboek, zijn een samengevoegde balans en winst-en-verliesrekening van de verzekeringsactiviteiten opgenomen, waarbij de samenvoeging een arbitrair karakter heeft vanwege de verwevenheid met de overige ANWB-activiteiten. In deze balans en winst-en-verliesrekening zijn de financiële gegevens van de volgende (indirecte) deelnemingen van ANWB BV opgenomen:

• •

Reis- en Rechtshulp NV UVM Verzekeringsmaatschappij NV

Voor een verdere toelichting wordt verwezen naar de jaarrekeningen van deze vennootschappen.

42

15 Additionele informatie (vervolg)

15.2

Samengevoegde balans verzekeringsactiviteiten per 31 december 2011 31-12-2011

(bedragen in duizenden euro's)

31-12-2010

ACTIVA Beleggingen Terreinen en gebouwen Effecten en overige beleggingen

3.560 340.276

3.811 348.232 343.836

Vorderingen Overige activa

4.499 25.097

Totaal activa

352.043 15.403 75.249

29.596

90.652

373.432

442.695

163.903

247.828

PASSIVA Eigen vermogen Technische voorzieningen Voor niet verdiende premies en lopende risico's: Bruto Herverzekeringsdeel

82.895 34.479-

89.721 40.52348.416

Voor te betalen schaden en uitkeringen: Bruto Herverzekeringsdeel

181.939 140.496-

Overige voorzieningen Kortlopende schulden Overlopende passiva

49.198 186.445 145.344-

41.443

41.101

57

64

39.746 79.867

23.869 80.635 119.613

104.504

Totaal passiva

373.432

442.695

Solvabiliteit Aanwezige solvabiliteit Vereiste solvabiliteit

168.555 46.130

252.480 45.672

Overschot

122.425

206.808

43

15 Additionele informatie (vervolg)

15.3

Samengevoegde winst-en-verliesrekening verzekeringsactiviteiten over 2011

2011

(bedragen in duizenden euro's)

Verdiende premies eigen rekening Toegerekende opbrengst uit beleggingen Schaden eigen rekening Bedrijfskosten Resultaat technische rekening schadeverzekering Opbrengsten uit beleggingen Beleggingslasten Toegerekende opbrengst van beleggingen

2010

224.454 37 119.63950.137-

213.115 5.970 120.53257.896-

54.715

40.657

76 2737-

21.846 45.97012

15.872

Resultaat uit gewone bedrijfsuitoefening voor belastingen

54.727

56.529

Belastingen

13.640-

14.504-

Resultaat na belastingen

41.087

42.025

44

Enkelvoudige jaarrekening

16 Vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2011 voor bestemming resultaat (bedragen in duizenden euro's)

Noot

31-12-2011

31-12-2010

VASTE ACTIVA Immateriële vaste activa

1

Materiële vaste activa Gebouwen en terreinen Machines en installaties Auto's Automatisering en inventaris Activa in uitvoering

2

1.210

4.767 16.164 22.690 5.953 17.775

2.756

19.230 21.498 21.545 6.892 3.052 67.349

Financiële vaste activa Deelnemingen in groepsmaatschappijen Vorderingen op groepsmaatschappijen Andere deelnemingen Leningen en voorschotten

301.398 4.301 4.322 4.563

3 4 5

72.217

374.729 4.801 3.583 4.786 314.584

387.899

VLOTTENDE ACTIVA Voorraden

6

31.380

28.134

Onderhanden projecten

7

1.815

410

Vorderingen Debiteuren Vorderingen op groepsmaatschappijen Kortlopende beleggingen Overige vorderingen Overlopende activa

64.917 92.472 60.000 11.130 23.583

8 9

Liquide middelen Totaal activa

45

76.785 287.531 15.119 7.544 252.102

386.979

4.647

-

673.087

878.395

Noot

EIGEN VERMOGEN Geplaatst kapitaal Agio Wettelijke reserves Algemene reserve Resultaat boekjaar

31-12-2011

31-12-2010

10

15.334 15.574 2.466 125.918 4.459

15.334 15.574 2.079 106.395 30.963 163.751

170.345

VOORZIENINGEN EN SCHULDEN Voorzieningen Voorzieningen voor personeelsbeloningen Reorganisatievoorziening

24.458 17.858

11 12

20.057 8.307 42.316

Kortlopende schulden Schulden aan kredietinstellingen Crediteuren Schulden aan groepsmaatschappijen Belastingen en sociale lasten Overige schulden Overlopende passiva

38.307 131.071 31.577 19.268 246.797

13

14 15

Totaal passiva

46

28.364

4.276 24.093 357.212 28.907 9.262 255.936 467.020

679.686

673.087

878.395

17 Vennootschappelijke winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Noot

Netto-omzet Wijzigingen in onderhanden projecten Som der bedrijfsopbrengsten Inkoop goederen en diensten Personeelskosten Afschrijvingen immateriële vaste activa Afschrijvingen materiële vaste activa Overige bedrijfslasten Som der bedrijfslasten

2011

440.660 1.828-

446.910 664 438.832

16 1 2 17

109.326 222.590 417 11.176 139.182

447.574 119.603 197.075 89 10.895 131.731

482.691

Bedrijfsresultaat Resultaten groepsmaatschappijen Resultaten andere deelnemingen Gerealiseerde resultaten beleggingen Rentebaten en -lasten Financieel resultaat

2010

**

** 459.393

43.8593 4 5 18

38.292 387 1.611-

11.81938.969 199 267 1.380-

37.068

Resultaat voor belastingen

6.791-

Belastingen Resultaat na belastingen

26.236

11.250

4.727

4.459 -

30.963 -

** De vergelijkende cijfers zijn in het kader van de gewijzigde toerekening van niet verrekenbare BTW aangepast. Voor een toelichting op deze wijziging wordt verwezen naar de Toelichting algemeen.

47

38.055

18 Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2011 Algemeen Voor een overzicht van de gehanteerde grondslagen van waardering en resultaatbepaling wordt verwezen naar de toelichting algemeen bij de geconsolideerde balans en winst-en-verliesrekening. 1

Immateriële vaste activa (bedragen in duizenden euro's) Software

Boekwaarde per 1 januari 2011 Aanschafwaarden Cumulatieve afschrijvingen

652 89563

Overzicht mutaties gedurende het boekjaar Bijzondere waardevermindering Investeringen Overboekingen gerede projecten Afschrijvingen Totaal mutaties

1161.033 417500

Activa in uitvoering

Totaal

2.193 2.193

2.845 892.756

1.140127 1.0332.046-

1.256127 4171.546-

Recapitulatie van de boekwaarde per 31 december 2011 Aanschafwaarden Cumulatieve afschrijvingen

1.521 147 1.668 4584581.063 147 1.210 De activa in uitvoering betreffen vooruitbetalingen op ontwikkelde software en aangekochte software licenties. De activa worden lineair afgeschreven vanaf het moment van ingebruikname. In 2011 is operationele software afgewaardeerd in verband met strategische heroverwegingen. 2

Materiële vaste activa (bedragen in duizenden euro's) Gebouwen Machines en en terreinen installaties

Boekwaarde per 1 januari 2011 Aanschafwaarden Cumulatieve afschrijvingen

Auto's

Automatisering en inventaris

Activa in uitvoering

Totaal

33.733 14.50319.230

45.662 24.16421.498

41.579 20.03421.545

63.051 56.1596.892

3.052 3.052

187.077 114.86072.217

Overzicht mutaties gedurende het boekjaar Investeringen 12 Overboekingen gerede projecten 48 Desinvesteringen 15.185Cumulatieve afschrijvingen 1.562 Afschrijvingen 90014.463-

31 522 4.9111.205 2.1815.334-

6.500 5.9376.095 5.5131.145

115 1.571 7128 2.582939-

16.864 2.14114.723

23.522 26.1048.890 11.1764.868-

Recapitulatie van de boekwaarde per 31 december 2011 Aanschafwaarden 18.608 41.304 Cumulatieve afschrijvingen 13.84125.1404.767 16.164

42.142 19.45222.690

64.666 58.7135.953

17.775 17.775

184.495 117.14667.349

48

18 Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) 3

Deelnemingen in groepsmaatschappijen (bedragen in duizenden euro's)

2011

2010

Boekwaarde per 1 januari

374.729

336.208

Ontvangen dividenduitkeringen Resultaten groepsmaatschappijen Goodwill ten laste van eigen vermogen dochtermaatschappij

100.57038.292 11.053-

38.969 448-

Boekwaarde per 31 december

301.398 374.729 De per 31 december 2011 rechtstreeks of indirect gehouden deelnemingen in groepsmaatschappijen zijn als volgt weer te geven: Deelneming

Statutair gevestigd

Aandelenbelang in procenten

ANWB Beheer BV

Den Haag

ANWB Golf BV

Den Haag

100,00% *1 100,00% *1

ANWB Leden- en Kampeerreizen BV

Den Haag

100,00% *1

ANWB Medical Air Assistance BV

Den Haag

100,00% *1

ANWB Reizen Beheer BV

Den Haag

100,00% *1

ANWB Reizen BV

Den Haag

100,00% *1 *2

ANWB Test- en Trainingscentrum Beheer BV

Den Haag

100,00%

ANWB Test- en Trainingscentrum Vof

Den Haag

ANWB Uitwinkel BV

Den Haag

100,00% *1

ANWB Vastgoed Beheer BV ANWB Vastgoed Rotterdam BV ARO BV België Reizen Beheer BV Cruise Travel Nederland BV Fox Vakanties BV Garantex BV KNAC Services BV Logicx Berging BV Logicx Mobiliteit BV Logicx Vervangend Vervoer BV NV A.T.C. All Travel Consultants Pin High Golf Travel BV Reis- en Rechtshulp NV SNP Natuurreizen BV Telstar Trading BV Travelhome BV Unigarant NV UVM Verzekeringsmaatschappij NV Wecruise BV

Den Haag Den Haag Eindhoven Putten Putten Nieuw Vennep Den Haag Den Haag Den Haag Den Haag Zaandam Antwerpen, België Den Haag Den Haag Nijmegen Harderwijk Eindhoven Den Haag Hoogeveen Amsterdam

100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00% 100,00%

75,00% *1 *1 *1 *3 *3 *1 *1 *1 *1 *1 *3 *1 *1 *1 *1

*3

*1 = Inzake deze deelnemingen zijn door ANWB BV garantieverklaringen (artikel 403 Titel 9 BW2 verklaring) verstrekt. *2 = Met ingang van 1 april 2011 is het aandelenbelang uitgebreid van 95,1% naar 100%. *3 = Met ingang van 30 december 2011 is het volledige aandelenbelang in Cruise Travel Nederland BV verworven en daarmee tevens het 100% aandelenbelang in haar dochtermaatschappijen Wecruise BV, België Reizen Beheer BV en NV A.T.C. All Travel Consultants.

49

18 Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) In 2011 zijn de volgende vennootschappen gefuseerd: ANWB Vastgoed Hoofdkantoor BV

Den Haag

100,00% *1

ANWB Vastgoed Multi Utrecht BV

Den Haag

100,00% *1

ANWB Vastgoed Multi Ypenburg BV

Den Haag

100,00% *1

ANWB Vastgoed Wegenwacht I BV

Den Haag

100,00% *1

ANWB Vastgoed Winkels I BV

Den Haag

100,00% *1

ANWB Vastgoed Winkels II BV

Den Haag

100,00% *1

ANWB Vastgoed Zwolle BV

Den Haag

100,00% *1

Vlieg & Fiets BV

Amersfoort

100,00% *2

*1 = Deze zeven entiteiten zijn met ingang van 18 juli 2011 volledig gefuseerd met ANWB Vastgoed Beheer BV. *2 = Vlieg en Fiets BV is met ingang van 12 juli 2011 volledig gefuseerd met SNP Natuurreizen BV.

4

Andere deelnemingen 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Boekwaarde per 1 januari

3.583

2010

3.384

Investeringen Resultaten andere deelnemingen

352 387 199 Boekwaarde per 31 december 4.322 3.583 De per 31 december 2011 rechtstreeks of indirect gehouden andere deelnemingen (minderheidsbelangen, waaronder belangen in samenwerkingsverbanden) zijn als volgt weer te geven: Deelneming

ACTA Assistance SA ARC Europe SA Bxmail AG Camping Key Alliance Handelsbolag Eric 2000 EESV Euro Nederland BV Starter Spzoo

Statutair gevestigd Frankrijk België Zwitserland Zweden Den Haag Amsterdam Polen

Aandelenbelang in procenten 21,79% 20,00% 6,25% 50,00% *3 28,00% *4 50,00% 16,00%

*3 = deze entiteit is op 12 december 2011 opgericht. *4 = het belang in Eric 2000 EESV is 28,00% winstrecht en 33,33% stemrecht.

5

Leningen en voorschotten 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Boekwaarde per 1 januari

4.786

Verstrekkingen Aflossingen

223-

Boekwaarde per 31 december De boekwaarde van de leningen kan als volgt nader worden gespecificeerd: Financiering lease-auto's Leningen contract-auto's Overige leningen en voorschotten

50

2010

5.052 156 422-

4.563 -

4.786 -

4.447 39 77 4.563

4.662 47 77 4.786

18 Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) 6

7

Voorraden (bedragen in duizenden euro's)

2011

2010

Grond- en hulpstoffen Onderhanden werk Gereed product en handelsgoederen

1.814 1.557 28.009 31.380 -

1.818 1.332 24.984 28.134 -

2011

2010

Onderhanden projecten (bedragen in duizenden euro's)

Uitgaven onderhanden projecten Ontvangen voorschotten Onderhanden projecten

8

7.710 5.8951.815 -

9.538 9.128410 -

Kortlopende beleggingen 2011

(bedragen in duizenden euro's)

2010

Termijn deposito's

60.000 De kortlopende beleggingen betreffen tijdelijke beleggingen van liquiditeiten in kortlopende termijn deposito's en soortgelijke instrumenten. De termijn deposito's per 31 december 2011 hebben een looptijd van maximaal 3 maanden en de rentevergoeding bedraagt 1,4% op jaarbasis.

9

Overige vorderingen (bedragen in duizenden euro's)

2011

2010

Vennootschapsbelasting Diversen

9.839 1.291 11.130 -

10.953 4.166 15.119 -

Vennootschapsbelasting De post vennootschapsbelasting kan als volgt nader worden gespecificeerd:

2011

2010

Latente belastingvorderingen

9.839

Voor een nadere toelichting op de post latente belastingvorderingen wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011. Diversen In de post diversen is een vordering van € 18.000 op de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB opgenomen. Over deze vordering wordt geen rente vergoed.

51

10.953

18 Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) 10

Eigen vermogen Het verloop van het eigen vermogen is als volgt weer te geven: (bedragen in duizenden euro's)

Stand per 31 december vorig boekjaar - Winstbestemming voorgaand boekjaar - Betaalde goodwill bij koop deelnemingen - Dotatie wettelijke reserve - Resultaat boekjaar

Geplaatst kapitaal

Agio

Wettelijke reserves

Algemene reserve

Resultaat boekjaar

15.334

15.574

2.079

106.395

30.963

-

-

-

30.963

30.963-

-

-

387 -

11.053387-

4.459

Totaal eigen vermogen, verloop in 2011

Totaal eigen vermogen, verloop in 2010

170.345

139.830

-

-

11.0534.459

44830.963

Stand per 31 december

15.334 15.574 2.466 125.918 4.459 163.751 170.345 De afwijking tussen het geconsolideerd eigen vermogen en het hier gepresenteerde enkelvoudig eigen vermogen bestaat uit het eigen vermogen van zustermaatschappij ANWB Beleggingen BV. Deze entiteit wordt middels horizontale consolidatie opgenomen in de geconsolideerde jaarrekening van ANWB BV. Geplaatst kapitaal en Agio Het maatschappelijk kapitaal bedraagt € 16.796.000 en is verdeeld in 68.000 aandelen van € 247,00 nominaal. Het geplaatst en gestort aandelenkapitaal bedraagt € 15.334.007, zijnde 62.081 aandelen. De aandelen worden gehouden door de Stichting Administratiekantoor ANWB, welke hiertegenover certificaten van aandelen op naam aan de Koninklijke Nederlandse Toeristenbond ANWB heeft uitgegeven. De post Agio bedraagt € 15.574.000 per 31 december 2011 (31 december 2010: € 15.574.000) en betreft het gedeelte van de stortingen door de aandeelhouder op de geplaatste aandelen boven het nominaal bedrag van de aandelen. Wettelijke reserves De wettelijke reserves worden aangehouden in lijn met de wettelijke bepalingen inzake verantwoorde resultaten van deelnemingen waarin een minderheidsbelang wordt gehouden en inzake verantwoorde ongerealiseerde waardeveranderingen van beleggingen voor die effecten waarvoor geen frequente marktnotering is. Verder in verband met omrekeningsverschillen welke bij de introductie van de euro in 2002 zijn ontstaan als een gevolg van het omrekenen naar euro's van de nominale waarde van aandelen welke statutair in guldens luiden.

11

Voorzieningen voor personeelsbeloningen De specificatie van de voorzieningen voor personeelsbeloningen luidt als volgt: 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Voorziening voor pensioenen Voorziening voor overige regelingen personeelsbeloningen

9.983 14.475 24.458 Voor een nadere toelichting op de voorzieningen voor personeelsbeloningen wordt verwezen naar de toelichting op de geconsolideerde balans ANWB BV per 31 december 2011.

52

2010

5.755 14.302 20.057 -

18 Toelichting op de vennootschappelijke balans ANWB BV per 31 december 2011 (vervolg) 12

Reorganisatievoorziening 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Stand per 1 januari

8.307

Toevoeging Vrijval

2010

11.576

12.960 38512.575 3.024-

Onttrekkingen

1.529 804725 3.994-

Stand per 31 december

17.858 8.307 In de loop van 2011 zijn de in 2010 geplande herstructureringen verder gedetailleerd en/of geïmplementeerd. Een verdere analyse van de effectiviteit en efficiency van de bedrijfsvoering in 2011 heeft geleid tot een herstructurering bij retail als gevolg van verschuivingen in de markt van de verkoop van verzekeringen en reizen via winkels naar internet. Daarnaast is er een toevoeging aan de voorziening geweest in verband met indexatie van verwachte vertrekpremies van lopende reorganisaties en een vrijval van de reorganisatievoorziening als gevolg van lagere kosten dan voorzien.

13

Schulden aan kredietinstellingen De ANWB Groep beschikt over een krediet/seizoensfaciliteit bij de Rabobank van in totaal € 150 miljoen.

14

15

Belastingen en sociale lasten (bedragen in duizenden euro's)

2011

2010

Assurantiebelasting Omzetbelasting Loonheffing Sociale lasten

14.012 8.985 4.717 3.863 31.577 -

11.056 10.630 5.239 1.982 28.907 -

2011

2010

221.348 25.449 246.797

225.762 30.174 255.936

Overlopende passiva (bedragen in duizenden euro's)

Vooruitgefactureerde omzet Nog te betalen kosten

53

19 Toelichting op de vennootschappelijke winst-en-verliesrekening ANWB BV over 2011 16

Personeelskosten 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Lonen en salarissen Sociale lasten Pensioenen en andere personeelsbeloningen Dotatie/(vrijval) reorganisatievoorziening

2010

155.489 21.840 32.686 210.015

147.899 20.319 28.132 196.350

12.575

725

222.590

197.075

Aantal personeelsleden Het gemiddeld personeelsbestand van de medewerkers in dienst van de ANWB in FTE was over het jaar als volgt samengesteld: 2011

Eigen vast personeel Eigen tijdelijk personeel

17

2.812 454

2.744 483

3.266

3.227

Overige bedrijfslasten 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Inleen personeel van derden Overige personeelskosten Huisvestingskosten Automatiseringskosten Promotie- en communicatiekosten Administratiekosten, incl. porti en vrachtkosten Consultancykosten Diversen

18

2010

2010

34.159 8.601 15.019 15.849 28.683 14.644 4.476 17.751

34.970 8.694 14.127 12.387 26.237 17.020 5.493 12.803

139.182

131.731

Rentebaten en -lasten 2011

(bedragen in duizenden euro's)

Rentebaten groepsmaatschappijen Rentelasten groepsmaatschappijen Rentebaten Rentelasten

2010

752 1.0953.540 4.808-

503 1.0286.599 7.454-

1.611-

1.380-

** : De vergelijkende cijfers zijn in het kader van de gewijzigde toerekening van niet verrekenbare BTW aangepast. Voor een toelichting op deze wijziging wordt verwezen naar de Toelichting algemeen.

54

** ** ** ** ** ** ** **

Overige gegevens

20 Overige gegevens

Statutaire bepalingen winstbestemming De winst staat op grond van artikel 37.2 van de statuten van ANWB BV ter vrije beschikking van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders.

Voorstel bestemming van het resultaat boekjaar Voorgesteld wordt de winst over het boekjaar 2011 te verwerken ten gunste van de post Algemene reserve.

Ondertekening Aldus opgemaakt en ondertekend door de hoofddirectie van ANWB BV: Den Haag, 21 februari 2012

mr. G.H.N.L. van Woerkom

drs. F.J. van Bruggen

drs. M. Sijmons MBA

drs. R.J.X. Wanders

Aldus ondertekend door de Raad van Commissarissen van ANWB BV: Den Haag, 29 februari 2012

jhr. drs. D. Laman Trip (voorzitter)

E.A. van Amerongen

mw. dr. M. Bussemaker

ir. C.J. van der Graaf

drs. F.H. Hensel

mw. drs. K.M.H. Peijs

55