04

BAKSTEEN

BOUWEN met

1/04

nr 107 - januari - februari - maart afgiftekantoor 8000 Brugge 1 – 2de afdeling

BOUWEN MET BAKSTEEN is het driemaandelijks tijdschrift van de Belgische Baksteenfederatie. Voor meer informatie, aarzel niet ons te contacteren.

Abonnement: Catherine Bral Redactie: Laurie Dufourni Verantwoordelijke uitgever: Jozef Van Den Bossche http://www.baksteen.be e-mail: [email protected]

Adres: Kartuizersstraat 19 bus 19, 1000 Brussel tel. (02) 511 25 81 ~ fax (02) 513 26 40

Druk:

BOUWEN MET BAKSTEEN

VIERENDERTIGSTE JAARGANG

2004

VOORWOORD Bouwen met baksteen stelt u

De ‘Studentenprijs’ is een onafwend-

van criteria zoals de architecturale rijk-

voor om de projecten te ontdekken die

baar keerpunt van ons tijdschrift gewor-

dom, de stedelijke beschouwingen, de

studenten in de loop van het jaar 2003

den, aangezien het voor de Belgische

vernieuwende technische oplossin-

ontwierpen. Vijftien architectuurscholen

baksteenfederatie de gelegenheid is om

gen,…

hebben, dit jaar opnieuw, deelgenomen

bruggen te leggen tussen de laatste-

aan deze uitgave.

jaarsstudenten, toekomstige bouw-

Laat u langs deze projecten meevoeren

meesters, en de baksteenindustrie.

op de wegen die deze jonge architecten

De laureaten van de prijs werden uit de

voor u hebben uitgestippeld.

architectuurscholen gekozen op basis

INHOUD Matthias Verhulst – Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas – Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .2 Stijn Goethals – Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas – Gent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .4 Heidi Veeckmans – Hogeschool Antwerpen – Henry van de Velde Instituut . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .6 Maarten van Eyck – Provinciale Hogeschool Limburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .8 Ann-Véronike Roland – ISACF La Cambre – Bruxelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .10 Gilles Hambücken – ISA Lambert Lombard – Liège . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .12 Sophie Legrand – ISAI Institut d’Architecture de Mons . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .14 Hens François – ISA Saint-Luc – Bruxelles . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .16 Valérie Lambert / Nicolas Moray – ISA Saint-Luc de Wallonie – Liège . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .18 Magali Coussement – ISA Saint-Luc de Wallonie – Tournai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .20 Tine Durnez / Brecht Verstraete – Katholieke Universiteit Leuven . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .22 Stijn Van Schuerbeek – Vrije Universiteit Brussel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .24 David Peleman / Karen Kesteloot / Dominiek Vandewiele – Universiteit Gent . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .26 Caroline Colignon / Sébastien Mainil / Khalyl Zouitni – Faculté Polytechnique de Mons . . . . . . . . . . . . . . . . .28 Christophe Lootvoet / Thérèse Moens – Université Catholique de Louvain . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .30 Lijst van de instellingen voor architectuuronderwijs . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .32

1

2

BOUWEN MET BAKSTEEN VIERENDERTIGSTE JAARGANG

2004

Echo of the Surrounding Matthias Verhulst Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas – Brussel

De Kunstberg heeft nooit echt contact gelegd met haar omgeving, een gebrek aan layers, een gebrek aan persoonlijkheid, aan communicatie. Heel de site ademt de Belgisch nationalistische sfeer van Leopold II, een hunkering naar de centralisatie van wetenschappen en kunst. Ik wil die hunkering gerealiseerd zien in een ruimte die contact legt met haar tijd, die openstaat voor vernieuwing, risico’s en eerlijkheid. Een echo van de omgeving genereren, of het emotionele draagvlak dat ieder gebouw vanuit zijn functie in zijn omgeving teweegbrengt, in ons reflecteert, en versteent in een juist emotioneel beeld. tureerde wijsheid bewonderen. Links

vroegere donkere stedelijke steegje) en

Zo wordt het centraal station onder de

zie je wat lager de naakte ruimte (mul-

kijkt uit op de stedelijk tuin, het sta-

kunstberg open getrokken, waardoor

tifunctionele ruimte) van het indoor

tion, laagstad, en geeft de aanzet naar

een 2 noodzakelijke ingang gegene-

skatepark, dat bovenaan opengewerkt

de hoogstad, ze ent zich in de verschil-

reerd wordt. De laagstad wordt via dit

is in een kuipvormige betonstructuur.

lende instituten en verbindt deze zowel

station verbonden met de Albertina en

Deze kuip in gepolijst beton, baadt in

horizontaal als verticaal.

de hoogstad (de hoofdas). De link met

een hoogglanzende zwarte functieloze

De stedelijke tuin wordt omringd met

laagstad ontstaat door een centraal

restruimte, witte bankjes herinneren

restaurants, dringt door tot in de

plein op schaal van de laagstad, geflan-

hier aan de serene sfeer van de kunst-

Stuiverstraat, en deint uit in een over-

keerd door cafés, boekenwinkels, ap-

berg van welleer. De leegstaande ge-

dekt plein, hier wordt het restaurant-

partementen en uiteindelijk ontspan-

bouwen die op de noordzijde stonden,

programma verdergezet, en krijgen we

nend in een stedelijke hal, die ons tot

worden omgebouwd tot hotel en gelinkt

een stapeling van 5 functionele lagen

bij de bedrijvige laagstad brengt.

aan het nieuwe congrescentrum, de

boven elkaar:

De verbinding met de Albertina gebeurt

bestaande gaanderij op het gelijkvloers

– De twee lagen ondergrondse parking

door 2 kruisende hellende vlakken die

wordt volledig opengewerkt en draagt

– Een expo ruimte voor het congressen

zowel de ondergrondse parking als de

hier tweeverdiepingshoge cafés.

e

bovengrondse winkels en cafeetjes met

paleis – Een dwarste commerciële strip die

elkaar verbinden. Rechts loopt de win-

Een tweede sequens met de laagstad

de Zavel verbindt met de Ravenstein

kelstrip door in de sokkel van de biblio-

wordt hier gegenereerd, het zwart plat-

Galerij

theek en kan je zijn inwendige gestruc-

form deint uit in de Stuiverstraat, (het

– Het overdekte restauranten-plein,

BOUWEN MET BAKSTEEN

sterk gelinkt met de stedelijke tuin – Het nieuwe congrescentrum met een


2004

nemen (hal auditorium, simultaan

de hoogstad met zijn musea, koninklijk

vertalingen, bar en foyer).

paleis, en park,… Anderzijds creëert

capaciteit van 2000 personen:

deze vloer ook een doorgang van de

Om zoveel mogelijk contact tussen de

Het interne leven wordt vooral ingeno-

Zavel tot in de Kunstberg en zorgt voor

bezoekers onderling te genereren, is

men door het ondergrondse congrespa-

een nieuwe commerciële ader voor de

het bestoeld oppervlak in twee richtin-

leis, en is ondergronds voorzien van

Ravenstrein galerij (dwarsas), tussen

gen gebogen, geïnspireerd op de opera,

verschillende vergaderruimten, badend

het paleis van Charles de la Lorrraine

maar hier herwerkt voor een actief

in een etherische sfeer, sterk verbon-

en de Bibliotheek. Hierdoor krijgt het

publiek.

den met het hotel, parking, centraal

kind weer een plek in de stad en kan

De gevel wordt gegenereerd uit het

station, restaurants, cafés, en het cen-

deze spelen op tijdelijke kunstige voor-

horizontale grid van de omringende ge-

trum van Brussel. Het is volledig over-

werpen, zodat de woonwijk en de gale-

bouwen. Een dubbelwandige functione-

dekt door een glazen klimaatvloer, van

rij aan de achterkant van de Kunstberg

le gevel zorgt voor een plenum, ter ver-

1 meter dik dat voor alle technieken

opnieuw aansluiting kunnen krijgen

luchting, en de circulatie doorheen het

instaat en tevens de ventilatie van de

met deze actieve omgeving dat de

gebouw. Toiletten en vestiaires worden

ondergrondse parking voor zijn reke-

Kunstberg hoort te zijn.

voorzien in bestaande gebouwen,

ning neemt. Deze vloer genereert de

zodoende dat dit object op het plein

echo van het kunstmatige landschap,

enkel de pure functie hoeft op te

en overbrugt de laatste hindernis naar

3

4


2004

Vergrootglas op de zee Stijn Goethals Hogeschool voor Wetenschap en Kunst Sint-Lucas – Gent

Laboratorium in de stad, stad in het labo; transparantie als middel. Deze doelstelling krijgt op twee manieren gestalte: enerzijds door de glazen sokkel die de labo’s bevat en als een ‘vitrine’ functioneert naar de stad toe en anderzijds door de stadsfuncties zoals de ferry- en cruiseterminal, het station, het nieuwe congrescentrum en het zee-wetenschappelijk museum met daarboven de wandelboulevard met winkels. Beide functies zijn met elkaar verweven: wetenschap en het dagelijkse leven. Een doorsteek werd gemaakt van de stad naar het station die het centrum van het wetenschappelijk gebouw doorkruist.

Het glazen congresgebouw, gepositioneerd aan de rand van het stationsplein met zicht op het Mercatordok, zorgt ervoor dat het stationsplein aan drie zijden omsloten wordt, zodat het plein een menselijkere dimensie krijgt. De glazen sokkel die de labo’s bevat is ingedeeld in compartimenten waarbij ieder compartiment verbinding heeft met een daarboven dwarsgeplaatst kantoorblok. De dwarse wanden van de kantoorblokken bestaan uit een massieve stenen wand die de continuïteit verzekert van de opstaande kaaimuur die als het ware opgaat in het gebouw zowel qua textuur, kleur, als vorm van de steen.

BOUWEN MET BAKSTEEN

Het is een weergave van de massiviteit van de kaaimuur en het versterkt tevens het stedelijk karakter. Het beklemtoont de ritmering van de plezierboten aan de steigers. Deze massieve gevel benadrukt des te meer de transparantie van de glazen sokkel. De brug tussen mens en wetenschap en vice versa.


2004

5

6


2004

Stadsvernieuwingsproject in het Antwerpse schipperskwartier Heidi Veeckmans Hogeschool Antwerpen – Henry Van de Velde Instituut

Beschrijving door de begeleider Studio C van het Henry van de Veldeinstituut, onder begeleiding van ir.ar. Patrick Lootens en ar. Dirk Janssen, heeft als onderzoeksgebied ‘stedelijkheid’. Via stadsontwerpen, ‘the intermediate scale’, wordt de relatie onderzocht tussen het stedenbouwkundig ontwerp en de architecturale uitwerking ervan. Het afstudeerproject van Heidi Veeckmans situeert zich binnen dit onderzoek. Het doel van de studie is om via een verscheidenheid aan stedenbouwkundige uitgangspunten een vergelijkend onderzoek te doen naar de potenties van een site. Voor het academiejaar 2002/2003 betrof dit het bouwblok ‘Zeemanshuis’ in het ‘Schip-

gekenmerkt door prostitutie, imago-

perskwartier’ te Antwerpen. Het stu-

verlagende handel en een opvallende

dieproces werd via ‘capita selecta’ mee

leegstand.

begeleid door betrokken ambtenaren van de stad Antwerpen en andere

Na grondige studie van de ruimere

externe specialisten.

context werd voor het bouwblok een

De jury had bijzondere waardering voor

masterplan opgesteld. Afbraak van het

zowel het stedenbouwkundig concept

Zeemanshuis bood nieuwe mogelijk-

als voor de architecturale uitwerking in

heden voor de buurt. Er werd een wijk-

het project van Heidi Veeckmans, de

centrum voorzien, gelinkt aan een kan-

specifieke invalshoek leverde een

toorcomplex, met rondom woningen.

belangrijke meerwaarde aan het totale

Op die manier werd het kantoorgebouw

onderzoek binnen de studio.

geïntegreerd in de buurt en kon in de vraag naar open ruimte worden tege-

Beschrijving

moet gekomen.

Herwaardering van het bouwblok van het Zeemanshuis als impuls tot ver-

Het RSV stelt in het kader van verdich-

nieuwing van het hele Schipperskwar-

ting voor om multifunctionaliteit te

tier. De buurt wordt vandaag de dag

versterken door verweving.

BOUWEN MET BAKSTEEN


2004

Men moet daartoe streven naar gemengde zones in plaats van monofunctionele zones. Verweving komt de sociale, economische en culturele slagkracht en dynamiek van de buurt ten goede. De vormgeving en inplanting van de gebouwen creëert een dynamisch spel van opeenvolgende publieke ruimten met elk een eigen sfeer. Een passerel omarmt de gebouwen, geeft ze een duidelijke plek en definieert de open ruimten. Men kan vrij doorheen het bouwblok circuleren, waarbij men vanop de passerel een overzicht krijgt. Deze dynamiek werd voortgezet in de architectuur van de gebouwen.

7

8


2004

Free your mind! Maarten van Eyck Provinciale Hogeschool Limburg

De stedenbouwkundige

sportinfra, sociaal wonen, begijnhof,

ommuurde instelling zal nooit verlaten

bezorgdheid van Maarten was om in

scholen, gevangenis, enz…

worden. Een letterlijke herinnering is er

Tongeren een volwaardige ring rond de

De ontbrekende schakel van de stads-

door de gevangenismuur aan de straat-

stad aan te brengen. De huidige ring

ring is nu een onvindbare structuur die

zijde te behouden.

heeft een ontbrekende of liever ondui-

volgens Maarten moet geprofileerd en

delijke schakel in het zuiden en is voor

opgeladen worden met representatieve

Het concept van het gebouw is een

3/4 rond de stad gewikkeld. De uitein-

stedelijke functies. Infrastructuur is

voortdurend spel van omgaan met om-

den zijn voorzien van een beeldbepa-

dus niet voldoende.

slotenheid en openbaarheid. Het pro-

lend gebouw, respectievelijk de Velinx

gramma bestaat uit een café-restau-

en de Moerenpoort. De ontbrekende

De gevangenis is voor Maarten een in-

rant, een museum en kunstacademie.

schakel kon voor Maarten best een ver-

spiratie geweest om conceptueel en

Functies welke in respectievelijke volg-

binding van deze twee gebouwen zijn

met de locatie iets te doen. Vandaar de

orde toegankelijk en minder toeganke-

via de Motten. De Motten is een laag

naam van het project: free your mind.

lijk zijn. Het gebouw is een compositie

gelegen gebied aan de zuidrand van de

In een gevangenis is enkel de geest

welke gestructureerd is rond een plein,

stad. O.a. door de alluviale slechte

vrij. Deze gedachte van deze plek zou

een binnenkoer en een atrium. Dit zijn

gronden van de beekvallei (Jeker), is

in een nieuwe open stedelijke functie

de elementen die respectievelijk zijn

dit gebied naar gebruik, functies en

een uitgangspunt worden. Vandaar een

gebruikt bij de bovengenoemde func-

representativiteit voor de stad altijd

kunstencentrum als programma.

ties en dus ook iets zeggen over de al

achtergebleven. In dit gebied zijn er

De herinnering van de plek als

dan niet toegankelijkheid ervan. Het gebouw grijpt zich op een geraffineerde wijze vast aan het weefsel van de stad. De huidige structuur van dit stadsdeel is radiaal t.o.v. het hoger gelegen centrum. Deze straten zijn als het ware watergeulen naar de beekvallei. Daar Maarten dit een te directe drainering vindt van centrum naar de nieuwe zuidelijke stadsrand, is er afgeweken van de huidige structuur. Door de architecturale en stedenbouwkundige compositie is er op een subtiele wijze een overgang gemaakt van de stad (plein) naar het museum (binnenkoer) en van het museum naar de kunstacademie. Het gebouw is een stedelijke katalysator.

BOUWEN MET BAKSTEEN


2004

9

10


2004

Reclame en sociale woningen Ann-Véronike Roland ISACF – La Cambre – Bruxelles

De confrontatie van twee problemen: 1. De permanente bewoning in kampeergelegenheden en residentiële

van de aftakeling van het economi-

Gewest hebben de studente ertoe

sche en sociale netwerk en dit heeft

gebracht verder te borduren op de

bijgevolg de aandacht van de archi-

idee om architectuur en reclame te

tecten naar zich toe getrokken.

combineren teneinde dit belangrijk

parken voor het weekeinde is een vorm van precariteit die men steeds

maatschappelijk probleem te finan2. Het reusachtige aantal van 30 000

vaker aantreft in Wallonië. Deze

aanvragen voor toegang tot een

wijze van wonen is de weerschijn

sociale woning in het Brusselse

cieren.

Omleiding

Het vormen van een afhankelijkheid

denheid aan gebruik uitdrukt, verschei-

Economische omleiding

tussen beiden:

denheid ook van antwoorden, en aan-

De reclame financiert de sociale woning.

De reclame heeft nood aan de sociale

gezien 7 benadrukt dat een groot aan-

Financiële opbouw in drie delen:

woning om te functioneren.

tal noodzakelijk is in een stad opdat

– Gemengde investeringen

De sociale woning heeft nood aan de

een project slaagt. 7 plaatsen met

– Vzw voor het reclame-beheer (socia-

reclame om te functioneren (zowel op

verschillende kenmerken, algemeen

het economische als op het architec-

beschouwd als gebieden waarin niet

turale vlak).

gebouwd kan worden.

le woning) – Privaat (ondernemingen die rechtstreeks investeren als tussenpersoon)

7 plaatsen in het licht gebracht door de reclame en 7 plaatsen waar nieuwe

Architectuur Kulturele omleiding

Doelbewuste keuze om te werken met 2

woonervaringen worden beleefd die een

De reclame en de sociale woning: twee

de bestaande panelen van 16 m ,

herwaardering van het stedelijke karak-

maatschappelijk tegengestelde doel-

20 m2, 36 m2, drieledigheid, ontrolbaar

ter bewerkstelligen.

gebieden, die zich hier verenigen en

zoals de video-ondersteuning.

elkaar aanvullen.

7 Plaatsen: aangezien 7 een verschei-

BOUWEN MET BAKSTEEN

20 V 85 -G***


20 M 73 -G*

20 M 12

20 20 m2

20 20 m2

20 20 m2

V

vast

M

mobiel

M

mobiel

85

8 appartementen van

73

7 appartementen van

12

1 appartement van

5 personen G

mate van gezelligheid

* wassalon * feest- en vergaderzaal * sportzaal

3 personen G

mate van gezelligheid

* wassalon

2004

2 personen

11

12


2004

Site van de sluizen van Lanaye Gilles Hambücken Institut Supérieur d’Architecture Lambert Lombard

Aan de Belgisch-Nederlandse grens, verbindt het gebied van de sluizen van Den Haag, opgebouwd uit 3 sluizen, de Maas met het Albertkanaal. Het laat tevens toe een hoogteverschil van 14 m te overbruggen. Dit civiele bouwwerk is een belangrijke schakel in de riviervaart in Europa door de verbinding te verzorgen van de haven van Antwerpen met de Rijn. Om de capaciteit (het aantal ton) te verhogen voorziet het ministerie van verkeer en infrastructuur de bouw van een vierde sluis met een breedte van 25 m en een lengte van 225 m. Bovenop dit titanenwerk, zullen verscheidene faciliteiten voor de promotie en het onderwijs gecreëerd worden waaronder een ontmoetingscentrum, een tentoonstellingsruimte, een zaal om voorstellingen te geven, een restaurant, een uitzichtpunt op de

Het hoofdgebouw, doorkruist door de

Het controle-centrum is omgeven door

heuvel St-Pieter en een nieuw controle-

wandelgang, bestaat uit een opaken

een wand in beton die de verschillende

centrum.

volume in tufsteen dat verschillende

verdiepingen draagt, het dak is slechts

diensten en uitrustingen (keuken, sani-

door twee kolommen gesteund zodat

Het architecturale project mag niet

taire ruimten, trappen, liften, air-condi-

het panoramisch zicht geoptimaliseerd

onderdoen voor de indrukwekkende

tioning) verenigt en waarrond verschei-

wordt.

omgeving en materialiseert zich in een

dene functies worden ondergebracht.

galerij van 300 m loodrecht op de slui-

Op het gelijkvloers vindt men de inkom

Tenslotte ligt het uitzichtpunt uitge-

zen. Deze overdekte, en met glas afge-

en de projectiezaal, terwijl op de eerste

strekt over twee terrassen die een toe-

sloten wandelgang, heeft enerzijds tot

verdieping het restaurant en de cafeta-

gang hebben langs een trap waarvan de

doel de bezoekers in goede banen te

ria gelegen zijn, die een toegang tot het

treden rechtstreeks in de rotsen zijn

leiden en anderzijds om een didactisch

park verschaffen op hetzelfde niveau.

uitgehouwen.

instrument te worden dat de historische waarde, het technische, economische en milieugebonden belang belicht van deze uitzonderlijke plaats.

BOUWEN MET BAKSTEEN


2004

13

14


2004

Verstedelijking rond de PASS te Frameries Sophie Legrand ISAI – Institut d’Architecture de Mons

De site van PASS, gelegen te

meer leven in de site te brengen.

drie voor het publiek toegankelijke

Frameries dichtbij Bergen, wordt aan-

Als men zich naar het centrum van de

wandelroutes. Deze methode heeft als

gevuld met nieuwe uitrustingen met de

stad richt, ontdekt men aan de straat-

voordeel de stroom bezoekers makkelij-

bedoeling te beantwoorden aan de ver-

kant de ingang van de architectuur-

ker te beheren en een veelzijdige

wachtingen van de bezoeker terwijl de

school. De brug wordt het signaal van

ontdekking van het PASS mogelijk te

band met Frameries tegelijkertijd be-

de toegang tot de stad, een element

maken.

houden blijft.

dat versterkt wordt door de rustplaats,

De eerste toegangsweg (geel op de

De nieuwe uitrustingen bestaan o.a. uit

die voorzichtig overkoepeld wordt.

plannen) biedt een rondgang op een

een architectuurschool, verscheidene

Eens de brug overschreden, betreedt

open gebied en voert de bezoeker langs

paviljoenen waaronder het paviljoen

men een ruimte die eigendom is van de

diverse animaties. Ieder die wenst mag

van het beeld en van de natuur, een

stad en de PASS en waar allerlei

een wandeling maken op de site.

hotel en een jeugdherberg, een toeris-

evenementen plaatsvinden. Men krijgt

Dit parcours vangt aan in het centrum

tisch informatiecentrum en nieuwe

woningen, hotels en een toeristisch

van de stad en loopt verder door tot de

woningen.

centrum te zien.

slakkenberg waarop spektakels in open

Die woningen hebben tot doel de PASS opnieuw in de stad te integreren en

lucht gegeven worden. De site wordt georganiseerd volgens

BOUWEN MET BAKSTEEN


2004

De tweede route (blauw op de plannen), te betalen, verenigt de verschillende tentoonstellingen van de PASS. Ze vertrekt van de toegangsbrug ontworpen door Jean Nouvel en bereikt het paviljoen van het beeld. De derde weg is de Ravel (rood op de plannen). Langs deze weg zijn intrede doen laat toe de site op een alternatieve wijze te ontdekken en kan aan de wandelaars van de Ravel zin geven om halt te houden aan de PASS. Dit deel is uitgerust volgens het architecturale thema. Langs het parcours ontdekt men: – Een plaats om fietsen te huren die in verbinding staat met de jeugdherberg. – Een rustplaats voor de fietsers in verbinding met de cafetaria. Men vindt op de rustplaats panelen met uitleg over de PASS en de architectuurschool. – De architectuurschool met de paviljoenen voor initiatie tot de architectuur voor kinderen en neofieten. – Het paviljoen van het beeld dat geplaatst werd om individueel te kunnen gebruiken. Het staat dicht tegen de parking en heeft een verbinding met het te betalen bezoek. – Paviljoenen over de geschiedenis van de architectuur, de grote architecten, de bouwmaterialen.

15

16


2004

Kulturele loopbrug te Venetië Hens François ISA – Saint-Luc – Bruxelles

Het project wordt ingeplant

plaatsen vormen en die een doorgang

lyvalent gebruik van de zaal mogelijk

aan het grote waterreservoir van de

over het water mogelijk maken. Deze

is. Een foyer met kleedkamer, bar en

vroegere handelshaven van Venetië.

promenade maakt verscheidene banden

terras is rechtstreeks toegankelijk vanaf

De bedoeling is een ruimte te creëren

met het water gedurende de rondgang

de kaaien. Het achterdeel behelst de

gewijd aan de hedendaagse kunst en

en verzorgt de toegang tot de verschil-

loges, de foyer van de artiesten, de ad-

meer specifiek aan rijzende kulturen in

lende delen van het programma.

ministratie en de opslagplaatsen voor

al hun vormen (dans, theater, muziek,

de decors die georganiseerd zijn rond

schilderwerken, beeldhouwwerken).

Op het grote vaartuig wordt een spekta-

een buitenzone die niet toegankelijk is

Het project bestaat uit meerdere plat-

kelzaal ondergebracht met een totale

voor het publiek.

boomde vaartuigen met uitstekende

capaciteit van 500 zitplaatsen met de-

delen uit water die ludieke openbare

monteerbare onderbouw zodat een po-

BOUWEN MET BAKSTEEN

De drijvende gebouwen van kleinere afmeting verwelkomen tentoonstellingsruimten onder water die verdere ruimtelijke experimenten en verlichtingsmogelijkheden inhouden. Het bouwsysteem inspireert zich rechtstreeks door de architectuur van de scheepvaart: stalen structuur met samengestelde aan elkaar gelaste liggers en houten beplating voor de volledige inkleding van de binnenruimten en de vloerbekledingen buiten.


2004

17

18


2004

Een industrieel gebied en de maatschappij… Valérie Lambert – Nicolas Moray ISA – Saint-Luc de Wallonie – Liège

– Het landschap benoemen van een deel van het grondgebied – Een havengebied voorstellen met

de gebruikers voorstellen, terwijl de wanverhouding op de voorgrond treedt van de man tot de industrie.

meerdere functies – De ontwikkeling van een architectu-

Drie aspecten moeten beschouwd

raal project op de noordelijke punt

worden: het eiland zelf, het zicht vanop

van het eiland Monsin

het eiland naar de omgeving, maar ook de aanblik van het eiland van buiten

De aanwezige elementen op het eiland

het gebied (het land van Herve langs

Monsin zijn het resultaat van een spon-

de autosnelweg Luik-Maastricht).

taan gebruik van het grondgebied.

Het aan de gebruikers voorgestelde

In elk geval geeft de vorm van het land-

parcours volgt een rechtlijnig verloop

schap dat zich aanbiedt in de vorm van

met een opeenvolging van verschillen-

een zichtbare wanorde te denken dat

de beelden (industrie, ontspannings-

de mogelijkheden van het grondgebied

ruimten, loskade,…) of een kruising

niet ten volle benut worden. Ons land-

van meerdere fluïda. Daarenboven is de

schappelijk doel, na analyse, is tweeër-

aangereikte ervaring verschillend vol-

lei: het wil het eenheidsgevoel uit een

gens het voertuig om zich te verplaat-

gemeenschappelijke typologie laten

sen (auto, vrachtwagen, aak, trein,

opduiken en tevens deze entiteiten aan

fiets,…). De snelle verplaatsing van

BOUWEN MET BAKSTEEN

een autobestuurder zal een statisch beeld ontsluieren, terwijl de rondgang met de fiets zal aanmoedigen tot deelname met de voorgespiegelde elementen. De operatie moet voorrang verlenen aan de sterke elementen van de site; ze moet de grenzen herdefiniëren en de visuele aanblik inkaderen. De gebruikte architecturale taal is die van de massa-productie: die elementen zullen aan de ruimte en het landschap hun structuur geven. De samenhang van de gebruikte middelen verwijst naar de sterke homogeniteit van de site, de uitzondering (het museum) zal daarin zijn bestaansreden vinden.


2004

19

20


2004

Een stedelijke uitbreiding en een openbare uitrusting te Kortrijk Magali Coussement ISA – Saint-Luc de Wallonie – Tournai

Aan de grenzen van Kortrijk, doorkruist door de Leie en afgelijnd door een spoorweg, is een nieuwe ruimte ontworpen. Wandelend in die recente verstedelijking, ondervond ik dat deze bestond uit een bewoond park met woningen, bureaus en concertzalen. Kuierend langs de Leie werd mij de adem benomen door een deel van het park, een architecturaler deel, dat zich verder naar de stad toe uitstrekte. ik opgenomen was in een gebouw.

deel over de openbare ruimte en voor

De gestructureerde plateaus met tuinen

Aan mijn rechterzijde onderscheidde

een deel over het watervlak: de ritmes

per thema, vergleden langs een open-

zich een van de plateaus: privaat, ook

van de wanden en kolonnen die deze

bare ruimte. Aan de rand hiervan, werd

hoger, ondersteund door een muur van

vleugel ondersteunden onderbroken

ik begeleid door een rustig kabbelend

rolstenen. Aan mijn linkerzijde hing

zich en boden een zicht op de publieke

water. Ik merkte niet onmiddellijk dat

een vleugel in metselwerk op, voor een

esplanade.

BOUWEN MET BAKSTEEN


2004

Deze beide elementen drongen door in een kubisch volume waarvan het gelijkvloers, open over twee niveaus, het park verwelkomde. Vanaf deze hal, ontwaarde ik, achter het bouwwerk, een groene zone. Een patio gelegen op de tweede verdieping en open langs de achterkant bood dit schuine zicht. Ik nam de trap en werd onthaald door een man in blauw hemd achter zijn receptiebalie. Ik begreep toen dat ik mij in een politiecommissariaat bevond. Elke vleugel was uitgehold, alsof van binnenuit gegraven was om een opeenvolging van ademhalingskanalen te vormen. Op dat ogenblik werd ik mij bewust van het leven dat het park aan het gebouw inblies. De wandelingen binnen en buiten het gebouw kruisten en overlapten mekaar. Een afstand werd gecreëerd en gelijktijdig een dichte samenhang, wat de ruimte gezelligheid verschafte. De nacht gevallen, gleed ik naar de openbare ruimte, onder het opgehesen volume. Van de onderzijde ging een bijzonder schijnsel uit, dat in het watervlak weerkaatste. Na enkele passen, draaide ik mij een laatste keer om en stelde vast dat deze voorstelling een werkelijke oproep van de stad was.

21

22


2004

De ware aard van de AirportCity Ontwerp van een congres- en kunstencentrum op de luchthaven Schiphol, Nederland

Tine Durnez – Brecht Verstraete Katholieke Universiteit Leuven

Schiphol is gegroeid tot een publieke

De bedoelingen van het masterplan

plek bij uitstek in Nederland en wordt

worden hard gemaakt in het ontwerp

gepromoot als ‘AirportCity’. Deze term

van een publiek gebouw en de omrin-

suggereert dat de luchthaven niet meer

gende publieke ruimte. Dit toont op

gezien wordt als functioneel eenduidig

een verder uitgewerkte schaal de inte-

complex, maar evolueert naar een plek

gratie-mogelijkheden die het master-

met een autonome stedelijkheid. Het

plan aanreikt. Het gebouw huisvest een

bestuur van Schiphol gebruikt deze

museum, een congrescentrum, een

identiteit vooral om het winkelen op

wintertuin, expositieruimtes, bars, etc.

Schiphol te promoten, maar miskent

Belangrijk is het samenspel tussen de

een groot deel van de functies die de

verschillende programma-onderdelen

echte harmonie van Schiphol verbeel-

en de relatie tussen interne ruimtes en

den: kantoren, parkings, diensten, een

de omgeving. De gevel in polycarbonaat

park. Wil Schiphol zijn allures van

geeft de buitenwereld een glimp van

autonoom gebied waarmaken, dan

het leven binnenin; de grote raam-

moet het net deze aspecten durven

openingen bieden van binnenuit een

integreren in het beeld van de Airport-

gecontroleerde blik op de AirportCity.

City. In een masterplan wordt een voorstel gedaan om de AirportCity te herinterpreteren. De verschillende functies op Schiphol liggen vandaag droogjes naast elkaar en worden enkel met de terminal verbonden. De verdere ontwikkeling van het gebied heeft echter relaties doen ontstaan die los staan van het contact met de terminal. Een directe verbinding (loodrecht op het verkeer naar de terminals) mogelijk maken is het hoofddoel van het masterplan: het voorziet in één duidelijke link die een generatieve as kan worden, een ruggegraat van de publieke ruimte van de AirportCity.

BOUWEN MET BAKSTEEN


2004

23

24


2004

Sportcomplex & evenementenhal Philipssite Leuven Stijn Van Schuerbeek Vrije Universiteit Brussel

Op de Philipssite aan de Parkpoort in

kelde gebouwengroep en bijhorende as

Leuven drong zich na het verdwijnen

zijn een hedendaagse architecturale

van de industriële activiteiten van

vertaling van de ‘Parkpoort’.

Philips een herbestemming op. Rekening houdend met de reeds

De overdekte centrale as dient niet al-

gerealiseerde herbestemming, stelden

leen als ‘Parkpoort’ maar vormt tevens

we zelf een nieuw masterplan op.

de link tussen het nieuwe sportcentrum en de evenementenhal die aan weers-

Bij de opbouw van het masterplan, ben

zijden hiervan liggen.

ik uitgegaan van de bestaande toestand en heb ik de Philipssite beschouwd als

Het sportcentrum is opgebouwd in drie

een link tussen de stad Leuven en de

parallelle stroken. De polyvalente zaal

groene gordel errond. Naast de be-

in de centrale strook wordt zenitaal ver-

staande gebouwen plantte ik een sport-

licht door twee parallelle lichtstraten in

centrum en een evenemtenhal in langs

het dak. In een onafhankelijk uitkra-

een overdekte centrale as. De ontwik-

gend bouwvolume op het dak bevindt

BOUWEN MET BAKSTEEN

zich een gevechtsportzaal die volledig

De evenementenhal is opgebouwd vol-

in Japanse stijl zal worden ingericht.

gens het ‘blackbox’-principe. Net als het sportcentrum, bestaat de evene-

In het verlengde van het sportcentrum

mentenhal uit drie parallelle stroken.

ligt een basketbalarena met 2000 zit-

In de centrale strook bevindt zich de

plaatsen. De link met het sportcentrum

evenementenhal gericht op binnen-

wordt visueel gemaakt via de dakstruc-

en buitenactiviteiten in de ‘festival-

tuur met de twee parallelle lichtstraten.

kuip’ die aansluit op de zaal.

De lichtstraten zorgen voor zenitaal licht boven het speelveld.

Voor de gevels van beide gebouwen werd geopteerd voor ‘Terracota’-gevelbekleding.


2004

25

26


2004

Kortrijk Weide, a park with Big Motherfuckers David Peleman – Karen Kesteloot – Dominiek Vandewiele Universiteit Gent

Programma

gen telkens een drietal meter lager dan 2

– 30.000 m wonen – werken –

– kent eenzelfde organigram; wonin-

het park, dat alle blokken met elkaar

gen zijn oost-west georiënteerd en

verbindt en ontsluiting geeft voor voet-

kantoren zijn noord-zuid georiën-

– 12.000 m politiekantoor

gangers en fietsers naar het stadscen-

teerd.

– evenementenplein

trum via fly-unders & fly-overs.

recreatie 2

– parkeerzone voor stad kortrijk

– draagt een deel van het recreatieprogramma dat aansluit op het evene-

Elke Big Motherfucker:

mentenplein. Zo wordt het ‘publiek’

Het programma werd volledig verdeeld

– draagt een gemixt programma wonen

programma gelijkmatig over het park

over 6 volumes (Big Motherfuckers) die

– werken – recreatie, met telkens

verspreid. Het binnenplein van de

50 % woonoppervlak.

Big Motherfucker is telkens een deel

willekeurig over het terrein gestrooid werden. Elk volume wordt via parkings

– heeft twee ontsluitingen; één op de

ontsloten naar de rondepunten op de

lager gelegen parkeerzone en één in

kortrijkse binnenring. De parkings lig-

het park

van het evenementenplein. – wordt verbonden met de rest van het park door een netwerk van paden.

BOUWEN MET BAKSTEEN


2004

27

28


2004

Heraanleg van de site van Grognon te Namen: invoegen van een Waals parlement en creatie van een kulturele pool in de site

Caroline Colignon – Sébastien Mainil – Khalyl Zouitni Faculté Polytechnique de Mons

Ideaal gelegen in het hart van de Waalse hoofdstad, aan de samenloop van Samber en Maas, werd de site van Grognon in het verleden reeds vooropgesteld om de infrastructuur van het Waalse parlement te ontvangen. Het herbekeken programma houdt de creatie in van een gebouw in een halve cirkel en van een kulturele pool die een bibliotheek behelst, een mediatheek en tentoonstellingsruimten. De inplanting en het volume van de kulturele pool zijn voornamelijk voorgeschreven door de vorm van het gebied

laatste wordt afgelijnd door een espla-

verbindt, voorzien van winkelruimten

en de wens om het visuele contact

nade die eveneens de twee voorname

en horecazaken.

tussen Namen en Jambes te behouden.

assen Namen en Jambes verbindt.

Een groen dak zorgt dat het gebouw op-

Tenslotte laat het volume van de kultu-

gaat in de site wanneer dit vanop de

Teneinde de voetgangersstroom tussen

rele pool toe om een tweede voetgan-

citadel aanschouwd wordt.

de twee oevers van de Maas aan te

gersbrug te voorzien die geïntegreerd

moedigen, werd een voetgangersbrug

wordt in de dakstructuur, en de punt

ingevoegd die Grognon met Jambes

van Grognon aan de citadel bindt.

Anderzijds, hebben de gebouwen van het parlement en ellipsoïdale vorm, symbool van democratie en makkelijk te herkennen in het landschap. Boven de bebouwde zones, heeft men in het bijzonder het accent gelegd op het verkeer, de verbindingen, de openbare ruimten met hun verband tussen de gebruikers van de site. De openbare ruimte bestaat uit een plaats die zich rechtover het parlement openvouwt en een groene ruimte aan de voet van de citadel gelegen; deze

BOUWEN MET BAKSTEEN


2004

29

30


Charleroi,

2004

een nieuwe schaal: een verlichting van het statuut

van industrieel braakland aan de oever van de Samber

Christophe Lootvoet – Thérèse Moens Université Catholique de Louvain

De houding

landschap, een nieuwe orde vaststel-

bewoond tallud – biedt het nieuw front

Ten gevolge van zijn industrieel verle-

len: bepaalde braaklanden, door hun

van verstedelijking zich aan het water,

den, lijdt Charleroi aan meerdere vloe-

rechtstreekse band met de communica-

terwijl het tegelijkertijd een zekere

ken, vindt moeilijk duurzame stedelijke

tie-infrastructuur, zijn gestructureerd

afstand bewaart. De gecreëerde ruimte,

oplossingen. De oude sleutels om de

om werk op te vangen; de anderen zijn

leegte die de stad in zich draagt, wordt

stad te lezen lijken tegenwoordig ver-

eerder geschikt om zich terug in de

door haar ondersteund. Een beschik-

loren. Het project schrijft voor om de

stad te investeren.

bare plaats, een beschikbare ruimte

betrekkingen op te helderen tussen de

wordt gebouwd. De stad heeft haar

stad, zijn infrastructuur en structuur,

De interventie

grenzen gevonden en heeft zijn plaats

zijn weefsels en holten, zijn grond,

Het project heeft zich voornamelijk ge-

tot het water herzien.

zijn water.

richt op het uitgerokken braakland van Charleroi tot Montignies-sur-Sambre.

Het streefdoel van de interventie is om

De braakliggende gebieden concentre-

Dit braakland biedt de mogelijkheid

de stad in haar geheel te raken, zich te

ren zich in de alluviale vlakte. In func-

aan het stadscentrum, tegenwoordig

richten aan haar globaal gegeven.

tie van hun bereikbaarheid – langs het

ingesloten door de ring, om te ontsnap-

Om die reden, wortelt het project zich

water, per spoor en langs de weg – en

pen uit zijn omhulling, zich uit te

in de bestaande weefsels, het brengt

volgens hun reliëf, bieden ze verschei-

strekken en de waterkant te heroveren:

een nieuwe verhouding tussen de

dene mogelijkheden aan de stad. Het

‘de stad glijdt langs de waterkant’.

eerder locale ruimten en de stad; een

project wil, met een wijziging van het

Door grondwerken – aanmaak van een

nieuwe dimensie wordt haar gegund.

BOUWEN MET BAKSTEEN


2004

31

32


2004

Belgische instellingen voor architectuuronderwijs

Hogeschool voor Wetenschap en kunst

ISA La Cambre – Bruxelles

Faculté Polytechnique de Mons

Sint-Lucas Brussel

Place E. Flagey, 19

Unité d’Architecture

Departement Architectuur

1050 Bruxelles

Rue du Joncquois, 53

Campus Brussel

7000 Mons

Paleizenstraat, 65-67

ISA Saint-Luc Bruxelles

1030 Brussel

Rue d’Irlande, 57

Université Catholique de Louvain

1060 Bruxelles

Faculté des Sciences Appliquées

Hogeschool voor Wetenschap en kunst

Unité d’Architecture

Sint-Lucas Gent

ISA Saint-Luc de Wallonie – Liège

Bâtiment Vinci

Departement Architectuur

Boulevard de la constitution, 41

Place du Levant, 1

Campus Gent

4020 Liège

1348 Louvain-La-Neuve

ISA Saint-Luc de Wallonie – Tournai

Université de Liège

Chaussée de Tournai, 50

Faculté des Sciences appliquées

7520 Ramegnies-Chin

Chaire d’architecture

Hoogstraat, 51 9000 Gent Hogeschool Antwerpen Henry van de Velde – Instituut

Chemin des chevreuils, 1

Mutsaertstraat, 31

Katholieke Universiteit Leuven

2000 Antwerpen

Faculteit Toegepaste Wetenschappen Departement Architectuur

Provinciale Hogeschool Limburg

Kasteel van Arenberg

Universitaire Campus Diepenbeek

3001 Heverlee

Departement Architectuur Universitaire Campus Gebouw E

Universiteit Gent

3590 Diepenbeek

Faculteit Toegepaste Wetenschappen Departement Architectuur

ISA Lambert Lombard

J. Plateaustraat, 22

Rue Saint-Gilles, 33

9000 Gent

4000 Liège Vrije Universiteit Brussel ISA Mons

Faculteit Toegepaste Wetenschappen

Rue d’Havré, 88

Dienst Architectuur

7000 Mons

Pleinlaan, 2 1050 Brussel

ISA Victor Horta Campus de la Plaine Boulevard du Triomphe, CP 248 1050 Bruxelles

4000 Liège

BELGISCHE DAKPAN- EN BAKSTEENFABRIKANTEN Bakstenen voor gewoon metselwerk: V : volle baksteen voor gewoon metselwerk P : geperforeerde baksteen voor gewoon metselwerk L : geperforeerde baksteen met lichte scherf Bakstenen voor gevelmetselwerk S : strengpersgevelsteen (‘machinale’ gevelsteen) H : handvorm en vormbakperssteen K : klampsteen A : andere soorten (traditionele en ‘rustieke’ gevelstenen zoals veldovensteen, baksteen op basis van leisteen, enz.) Andere producten: W : welfsels D : dakpannen en muurdeksels T : Boomse kerktegels, ongeglazuurde tegels O : straatklinkers • Voor details over het productiegamma van elke fabriek, kan men zich best rechtstreeks tot de bedrijven wenden. • De lijst is samengesteld op basis van de ledenlijsten van de B.B.F. Vele producenten verkopen hun producten al dan niet exclusief, via een afzonderlijke verkoopsorganisatie. In de gevallen waar dit nuttig lijkt, is de naam tussen haakjes bijgevoegd.

Oost-Vlaanderen • Kleiprodukten HOVE Lindendreef 101 9400 Ninove Tel. (054) 33 26 67 Fax (054) 32 82 38 (V-H-A) • Steenfabriek VANDE MOORTEL Scheldekant 7 9700 Oudenaarde Tel. (055) 33 55 61 Fax (055) 33 55 70 (H-O) • SVK Aerschotstraat 114, 9100 Sint-Niklaas Tel. (03) 760 49 00 Fax (03) 777 47 84 (V-P-L-S-H-W) • AMT Gentstraat 129 9140 Temse Tel. (03) 771 00 92 Fax (03) 771 03 52 (P-L)

We s t - V l a a n d e r e n • Steenbakkerij AMPE Brugsesteenweg 170 8740 Egem (Pittem) Tel. (051) 46 07 01 Fax (051) 46 07 04 (V-P-L-S) • DESIMPEL Hoogledestraat 92, 8610 Kortemark Tel. (051) 57 57 00 Fax (051) 57 57 01-02 (V-P-L-S-H)

• TERCA - ZONNEBEKE Ieperstraat 186 8980 Zonnebeke Tel. (051) 78 80 60 Fax (051) 77 10 38 (V-P-S) • Steenbakkerij DE KEIGNAERT Stationsstraat 30, 8460 Oudenburg Tel. (059) 25 50 50 Fax (059) 26 89 87 (V-S-H) • Steenbakkerij DUMOULIN Rollegembosstraat 9 8880 Ledegem Tel. (056) 50 98 71 Fax (056) 50 41 92 (V-P) • TERCA Ter Bede Business Center 8500 Kortrijk Tel. (056) 24 96 16 Fax (056) 22 87 11 (V-P-L-S-H-A-O) • KORAMIC Kapel-ter-Bede 86 8500 Kortrijk Tel. (056) 24 95 11 Fax (056) 20 23 59 (D)

Limburg • Siersteenfabriek HEYLEN 2de Carabinierslaan 145 3620 Veldwezelt-Lanaken Tel. (089) 71 51 38 Fax (089) 72 28 80 (H) • Steenfabriek NELISSEN - HAESEN Kiezelweg 460 3620 Veldwezelt Tel. (012) 45 10 26 Fax (012) 45 53 89 (H) • TERCA - SCHOUTERDEN Venlosesteenweg 70 3680 Maaseik Tel. (089) 56 10 75 Fax (089) 56 81 83 (H-A) • Steenfabrieken VANDERSANDEN Riemstersteenweg 300 3740 Spouwen Tel. (089) 51 01 40 Fax (089) 49 28 45 (H) • Steenfabriek VANDERSANDEN Nijverheidslaan 11 3650 Lanklaar Tel. (089) 79 02 50 Fax (089) 75 41 90 (H) • TERCA - TESSENDERLO Havenlaan 10 3980 Tessenderlo Tel. (013) 67 16 31 / 67 14 34 Fax (013) 67 18 64 (P-L)

Antwerpen • Steenbakkerijen DAMMAN Steenbakkerijen 32 2845 Niel Tel. (03) 888 00 46 - 888 21 66 Fax (03) 844 47 54 (P-L) • Steenbakkerij HEYLEN (DESIMPEL) Oude Baan + 48 2840 Terhagen (Rumst) Tel. (03) 880 51 80 Fax (03) 880 51 89 (P-L) • Steenbakkerij GEBR. LAUWERS Noeveren 74 2850 Boom Tel. (03) 888 02 32 Fax (03) 844 57 86 (K-A-T) • Steenfabriek van NIEL (DESIMPEL) Landbouwstraat 98 2845 Niel Tel. (03) 880 70 61 Fax (03) 880 70 66 (H) • SYNDICAAT MACHIENSTEEN II Nieuwstraat 44 2840 Rumst Tel. (03) 880 15 20 Fax (03) 844 28 11 (V-P-L-S) • Swenden Nieuwstraat 2 2840 Rumst Tel. (03) 844 22 22 Fax (03) 844 38 02 • DESTA

Heerle 11

•

•

•

•

•

2322 Minderhout (Hoogstraten) Tel. (03) 315 70 99 Fax (03) 315 81 48 (S) Steenbakkerij FLOREN Vaartkant Rechts 4 2960 St.-Lenaarts Tel. (03) 313 81 98 Fax (03) 313 71 56 (V-S) TERCA - NOVA Steenbakkersdam 10 2340 Beerse Tel. (014) 61 10 99 Fax (014) 61 04 32 (V-P-L-S) TERCA - SAS Sint Jozefslei 6 2310 Rijkevorsel Tel. (03) 312 05 05 Fax (03) 312 47 40 (H-A) TERCA - BEERSE Absheide 28 2340 Beerse Tel. (014) 61 19 75 - 61 19 46 Fax (014) 61 22 33 (H) TERCA - QUIRIJNEN Sint Jobbaan 58 2390 Westmalle Tel. (03) 311 51 12 Fax (03) 311 62 56 (V-S-H-A)

Brabant • Steenfabrieken VANDERSANDEN Kortenbos 14 1790 Hekelgem Tel. (053) 66 85 51 Fax (053) 66 71 41 (H)

Henegouwen • Briqueterie de PERUWELZ (DESIMPEL) Rue de l’Europe, 11 7600 Péruwelz Tel. (069) 77 97 10 Fax (069) 77 97 11 (H) • Briqueterie de PLOEGSTEERT ‘Barry’ Chaussée de Bruxelles 33 7534 Barry Tel. (056) 56 56 56 Fax (056) 56 55 02 (S) • TERCA - GHLIN Route de Wallonie 33 7011 Ghlin Tel. (065) 35 38 85 Fax (065) 36 10 92 (V-S-O) • TERCA - WARNETON Chaussée du Pont Rouge 57 7784 Warneton (Comines) Tel. (056) 58 88 10 Fax (056) 58 85 35 (H) • Steenbakkerij van PLOEGSTEERT Touquetstraat 228 7782 Ploegsteert Tel. (056) 56 56 56 Fax (056) 56 55 01 (P-L-W)

Namen • Briqueterie de WANLIN (DESIMPEL) Route de Beauraing 131 5564 Wanlin Tel. (082) 66 55 00 Fax (082) 66 55 17 (S-A-O)

Pour recevoir cette revue en français, contactez-nous au 02/511.25.81

04

Recommend Documents