Als eerste moet je goed weten waarover je song gaat. Dit lijkt overduidelijk, maar dat is het niet altijd. Probeer in één woord vast te leggen waarover je song gaat. Het is uiteraard bepalend voor de tekst die je gaat schrijven, maar is ook van invloed op de melodie, de sfeer, de instrumenten, etc. Maak in een notitieboekje (of telefoon, tablet, …) een lijst waarin je regelmatig ideeën noteert. Dit kunnen dingen zijn die je ziet, voelt of meemaakt. Bijvoorbeeld een gebeurtenis, land, plaats, vakantie, persoon, liefde, geboorte, … het kan eigenlijk alles zijn. Een voorbeeld van een idee: “Ik ben soms graag alleen”
» Oefening Neem een aantal bestaande songs en achterhaal het motief door het nummer in één woord te omschrijven.
Seven Steps to a Song © Martien Tielemans
1
Om de eerstvolgende stap te maken moet je het onderwerp in een pakkende zin of een woord proberen te vangen: de Yell. Dit hoeft niet te letterlijk, je kunt ook spreekwoordelijk werken. Denk aan: We Will Rock You, I Can’t Get No Satisfaction, Nothing Else Matters, etc. Soms werkt een simpele effectief: Purple Rain
herhaling
erg
Voorbeeld van een zin die het onderwerp omschrijft: “I Like to Walk Alone”
» Oefening Onderzoek ook hiervoor bestaande songs. Hoe is daar het motief omgezet in een Yell? Is deze tekst letterlijk of meer figuurlijk? Had jij dezelfde Yell gekozen, of kun je nog andere Yells bij dit motief bedenken?
Seven Steps to a Song © Martien Tielemans
2
De Yell wordt in deze fase omgezet naar een ritme voordat het een melodie kan worden. Elke zin, elk woord heeft een ritme in zich. Dit kun je achterhalen door de Yell zo natuurlijk mogelijk te zeggen en te herhalen; het ritme volgt in de meeste gevallen vanzelf.
Een voorbeeld van hoe het ritme van de Yell I Like to Walk Alone er uit kan zien:
Je creëert op dit moment ook de sfeer. romantische ballad of een deathmetal song?
Is
jouw
song
een
Probeer alles met elkaar in verband te brengen. In het voorbeeld hierboven zoek je bijvoorbeeld naar rustig tempo en eenvoudige akkoorden. De melodie of akkoorden kun je erbij vinden op een instrument. Je hebt misschien een muziekinstrument wat je het liefste bespeelt. Gebruik ook eens een instrument wat je niet zo beheerst, dit creëert een soort eenvoud die zeer verfrissend kan zijn.
» Oefening Probeer dit uit met willekeurige zinnen. Wanneer je woorden of zinnen hoort of leest die je mooi vindt, spreek deze dan eens in verschillende ritmes uit, om te kijken wat er het beste bij past. Welke sfeer geven deze zinnen? Zou je voor een rustige song kiezen of ga je op zoek naar een snelle melodie met volle akkoorden?
Seven Steps to a Song © Martien Tielemans
3
Vervolgens ga je het ritme in melodievorm zetten. Zoek naar meerdere melodieën met variaties. Dit kun je soms neuriën, of met ‘faketekst’ doen. Klinkt het lekker dan kun je er later weer mee verder. Soms kun je ook een volledig instrumentaal nummer schrijven en daar later tekst op maken, dat geeft veel vrijheid bij de muziek, je moet later wel wat meer puzzelen om de tekst in de melodie te krijgen. Bij een samenwerking kun je tekst en muziek door twee verschillende mensen laten uitvoeren. Degene die de muziek schrijft kan met zijn of haar muziekinstrument ideeën voorstellen. Een voorbeeld van hoe de melodie van de Yell I Like to Walk Alone er uit kan zien:
» Oefening Zoek naar tonen die bij elkaar passen en de Yell op het ritme goed laten uitkomen. Bedenk meerdere melodieën en neem deze allemaal op. Na deze een tijdje te laten rusten kun je ze met een nieuw oor beluisteren en de beste kiezen. Verschillende melodieën gezongen? Pak eens erbij, misschien kom je zo op nieuwe ideeën!
Seven Steps to a Song © Martien Tielemans
een
instrument
4
In deze fase zoek je de akkoorden en/of de riff waarmee je de song gaat begeleiden. De beste werkwijze is uitproberen met je eigen akkoordinstrument. Je kunt het eventueel ook theoretisch uitzoeken. Als je van plan bent de song met meerdere instrumenten te begeleiden ga je nu nadenken over welke instrumenten je nog meer wil gebruiken. Je hebt uiteraard niet altijd een band of orkest bij de hand om je song mee uit te werken, en waarschijnlijk lukt het je niet om meerdere instrumenten tegelijk te spelen… Loops kunnen in dat geval een goede oplossing vormen. Loopen is het blijven herhalen van hetzelfde stukje. Neem bijvoorbeeld je Yell op en laat deze loopen, nu kun je op je instrument akkoorden erbij zoeken. Apple loops, een app? programma? …?, is met name zeer geschikt. Je kunt bijvoorbeeld een beat of riff laten loopen en daar akkoorden op zoeken. Je hoeft nog niet alles meteen op tekst te zingen, dat komt pas in de volgende stap, gebruik in de tussen tijd klanken. Een voorbeeld van welke akkoorden bij de melodie van I Like to Walk Alone passen:
In dit voorbeeld zou een piano of een gitaar met weinig drums goed passen.
Seven Steps to a Song © Martien Tielemans
5
»
Oefening
Luister eens naar verschillende bestaande instrumenten en songs met veel instrumenten is in die gevallen daarvoor gekozen? Zou maken? Is er een instrument te veel, of mis In deze fase werk je jouw tekst verder uit. De traditionele song bestaat uit een verse en een chorus, het couplet en het refrein. De verse vertelt vaak het verhaal van een song. De informatieoverdracht vindt in de verse plaats. Telkens wordt bijvoorbeeld een deel van het onderwerp verteld. Vaak leidt dit naar een mededeling, of de conclusie van je song. Deze conclusie, vaak de Yell, vind je in de chorus, de meezinger. Deze is juist elke keer hetzelfde. Je kunt ervoor kiezen om je teksten te laten rijmen, maar dit hoeft natuurlijk niet per se. Het is ook mogelijk om je song te starten met deze zesde stap. Je begint dan met een complete tekst, die je later op muziek zet. Sommige songwriters werken juist op deze manier. Maak de tekst in dit geval niet te complex; de tekst is dan makkelijker om te zetten naar een complete song, je kunt daarna de tekst nog aanpassen. Een eenvoudig verhaal kan soms een concept vormen voor een goede song. Zo nam Herman Brood wel eens een tekst en/of melodie van een kinderliedje en werkte dit uit tot een rocksong. De Yell I Like to Walk Alone uit het voorbeeld kun je gebruiken in de chorus. In de verschillende verses kun je dan bijvoorbeeld uitleggen waarom je soms graag alleen bent. (redenen genoeg…)
Seven Steps to a Song © Martien Tielemans
6
nummers m en geluide jij dezelf je juist n
Dit is de laatste fase waarin je jouw song gaat afwerken. Geef je song bijvoorbeeld een intro, outro of bridge. Met een mooie, pakkende of spannende intro kun je jouw song beginnen. Deze intro is belangrijker dan vaak gedacht wordt; hiermee trek je de aandacht van de toekomstige luisteraar. Aan het eind van de song kun je een outro maken, maar je kunt de song ook goed in een keer beëindigen; dit hangt af van het effect dat je wil bereiken. Om eentonigheid te voorkomen worden de verse en chorus vaak afgewisseld met een bridge. Dit deel van je song heeft bijvoorbeeld andere akkoorden, melodie, tekst, ritme, … Je luisteraars kunnen daarna weer fris een vers of chorus in. Als je tevreden bent met het eindresultaat moet je beslist je song vastleggen. In deze fase heb je vaak genoeg van je song en wil je graag wat anders doen. Dit is op zich prima, maar vaak vergeet je op den duur je song en gaat deze verloren. Vastleggen kan door er een opname van te maken met computer, telefoon, of door het uit te schrijven. Dit is wat lastiger als je geen notenschrift beheerst, maar je kunt in ieder geval de tekst met de akkoorden vastleggen. Nu is je song klaar om uit te vliegen! Denk aan: Optredens, YouTube, iTunes, Spotify, …
» Oefening Onderzoek voor deze stap weer bestaande songs. Wat voor intro, outro en/of bridge wordt daar gebruikt? En wat voegen deze elementen aan het nummer toe?
Seven Steps to a Song © Martien Tielemans
7
Deze Seven Steps to a Song kun je gebruiken als stappenplan om een song te schrijven, bijvoorbeeld als je hier nog niet zoveel ervaring hebt. Het is uiteraard geen garantie voor een wereldhit, maar wel een handig hulpmiddel om tot een eigen song te komen. Als je al ervaring hebt en gewend bent op een bepaalde manier te werken kun je diverse stappen ook onderling verwisselen. De volgorde is niet dwingend, wel handig. Het is echter wel belangrijk bij elke van de Seven Steps even stil te staan! Deze methode is geschreven door Martien Tielemans, gitarist, gitaardocent, bandcoach en singer/songwriter. Hij is eigenaar van pop & jazz muziekschool Muziek in het Witte Huis, werkzaam bij het Centrum voor de Kunsten Eindhoven, en speelt in diverse jazzen popbands. www.muziekinhetwittehuis.nl www.jazzimpressions.nl www.cke.nl
Seven Steps to a Song © Martien Tielemans
8
