Ik ben een zondagskind

HET MAGAZINE DAT DEUGD DOET

Jonas Geirnaert over jeugddromen:

Ik ben een zondagskind Gezondheidsclaims Geeft Red Bull je vleugels?

een uitgave van CM Antwerpen editie 4 • zomer 2012

Dossier vruchtbaarheid: Wanneer een wens niet in vervulling gaat Crisis: op wat bespaar jij?

2.500 Vlamingen spreken vrijuit

INHOUD

24 JUNI 2012 PARK SPOOR NOORD

Lentefrisse meimaand

THUISHAVEN VOOR DE RECREATIEVE TRIATLEET

blauw-digitaldesign.com

10

NET TEN MILES OF 5K VOLBRACHT ?

Op naar de volgende uitdaging ? Iets meer dan lopen alleen ? Wat dacht je van Triatlon ? Individueel of in Team-verband ? Dat kan op 24/06/12 aan het Antwerpse Park Spoor Noord. Tijdens de Antwerp Triatlon kan u als recreatieve sporter deelnemen aan de kortste afstanden : 1/8 of 1/4 triatlon. Schrijf je nu in en maak er een Antwerps triatlonfeest van.

www.antwerptriatlon.be

20

50

6

52

Red Bull geeft je vleugels ?. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 06 Gemengde koppels. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10 Beroep in de kijker: verpleegkundigen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 Dossier: vruchtbaarheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 Crisis: Op wat bespaar jij? Resultaten enquête . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Onze reporter bespaart. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 38 Dokter Google. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Jeugddromen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46 Column . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50 Mijn opa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 Zeg eens AAA. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 Nieuws. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4, 5, 56 & 57 CM-deals. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58 Agenda. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

+ ENQUÊTE p.32

Hoe gelukkig ben jij in je relatie?

Ik denk dat dit één van de betere çava?-uitgaven is. Mijn lievelingsthema komt immers aan bod: de relatie tussen grootouder en kleinkind. Dit wordt leuk weergegeven in het artikel ‘een klare kijk op opa of oma door de ogen van kleinkinderen’. Bevat de spreuk ‘mijn kind, schoon kind’ veel waarheid, dan is dat nog meer het geval op het afgeleide ‘mijn kleinkind, nog schoner kind’. Grootouders hebben met hun oogappels het allerbeste voor en dromen van een mooie toekomst voor hen, vaak gespiegeld aan een eigen jeugddroom die al dan niet uitgekomen is. Hierover kun je lezen in het artikel ‘wat had je vroeger willen worden’. In deze lentefrisse meimaand presenteren we ook nog andere luchtige onderwerpen zoals de portrettenreeks gemengde koppels en het item ‘Red Bull geeft je vleugels?’. Maar we geven geen çava? uit zonder meer ernstige gezondheidsonderwerpen zoals het dossier over vruchtbaarheidsproblemen en het artikel over het tekort aan verpleegkundigen in ons land. Met het aanbod van CM-deals voor Bobbejaanland en Aquatopia openen we de deur naar de zomer en de grote vakantie. In welke rubriek we het artikel over zweetvoeten onderbrengen, mag je zelf bedenken. Veel leesplezier! Jos Muyshondt Algemeen directeur

Doe mee en win een romantische prijs! Verantwoordelijke uitgever Jos Muyshondt, Molenbergstraat 2, 2000 Antwerpen · Bladmanagement Stef Vissers · Redactie Peter Lambert, Jeroen Bruggeman, Katelijne Duerinck, Gert De Glas, Het Salon · Concept, fotografie en vormgeving Het Salon · Advertenties Annick Moons 09 349 69 64, Jordi Daems 0486 03 93 26 · Contact CM Antwerpen, Molenbergstraat 2, 2000 Antwerpen, [email protected] · Çava? is een uitgave van CM Antwerpen en verschijnt in een oplage van 362.000 exemplaren huis aan huis in het arrondissement Antwerpen. De CM-diensten en -voordelen die in çava? vermeld worden zijn informatief. Bij twijfel of betwisting gelden enkel de statuten en huishoudelijke reglementen. · Çava? op cd-rom ontvangen? Stuur je naam en adres naar [email protected]

N i eu w s

munttapijt voor Muco-patiënten Op 25 augustus willen de Muco Vereniging en SFEST een nieuw wereldrecord vestigen. Daarvoor moeten er minstens 100.000 muntstukken neergelegd worden tot iets wat het grootste munttapijt ter wereld zou moeten worden.

Overwerken?

diagnosticeert een op vier vrouwen verkeerd

Verloren moeite!

k meer uren om inWer knemer s kloppen vandaag vaa r specialisten bewedruk te maken op hun baas. Maa mige wer knemer s ren dat dit verloren moeite is. Som ken om aan te tonen beginnen twee uur vroeger te wer collega’s. Meer dan dat ze zich meer inzetten dan hun t langer op kantoor een derde van de wer knemer s blijf jammere van deze inzet om hun baas te imponeren. Het erkt. Je kan beter je is dat de baas dit meestal niet opm dan over te wer ken. Op tijd op het wer k goed spenderen wer k en kan je toch op die manier raak je beter door je lunch niet over. Je hebt tijd naar huis. Nog een tip: sla je n op te laden. nood aan een pauze om je batterije

Sleutels verloren? Mompel ‘sleutel’! Is tegen jezelf praten een teken van beginnende gekheid? Misschien, maar het heeft ook praktische voordelen. Ben je alweer je sleutels kwijt? Dan kan je ze sneller terugvinden als je het woord ‘sleutels’ mompelt. Dat beweren onderzoekers van de University of Penssylvania. Het uitspreken van een woord, zorgt er namelijk voor dat onze geest zich focust op het gezochte object. Het woord blijven herhalen, helpt zelfs nog meer.

4

De Sokkel kunst in het park

Vanaf mei kan je in het Stadspark Antwerpen terecht voor een gratis portie kunst en beeldhouwwerk. Met De Sokkel 3 slaan wijkvereniging Klein Antwerpen en Middelheimproductie de handen in elkaar om een kunstwandeling in het groene hart van de stad neer te zetten. Tijdens deze editie neemt het Roemeense duo Christian Bors & Marius Ritiu de sokkel onder handen met als doel kunst in openbare ruimtes in vraag te stellen. De tentoonstelling loopt van 6 mei tot 19 september 2012. Meer informatie vind je op de website: www.middelheimmuseum.be

Als vrouwen ziek zijn, gaan ze vaker te rade op het internet dan bij de huisarts. Dat blijkt uit een Brits onderzoek. Maar Dokter Google consulteren is niet ongevaarlijk: 25 procent van de vrouwen stelt een foute diagnose. Bovendien kopen ze daardoor ook de verkeerde medicijnen. Een tiende van de vrouwen werd daardoor al geconfronteerd met onprettige bijwerkingen. Vooral vrouwen die last hebben van hoofdpijn, depressieve gevoelens en slaapstoornissen, zoeken verklaringen op het internet. Je leest een uitgebreid artikel over Dr. Google op pagina 42.

Uiteraard doen zij dit niet zo maar. Bedoeling is om de aandacht te vestigen op mucoviscidose, een ongeneeslijke ziekte en om geld in te zamelen in de strijd tegen deze ziekte. Het wetenschappelijk onderzoek staat hier immers op een historisch keerpunt waardoor de hoop op een levensreddend medicijn nog nooit zo groot was. Wil jij meehelpen om mucoviscidose de wereld uit te helpen, dan kan dat op verschillende manieren: financieel of materieel, als vrijwilliger of als sympathisant. Meer informatie kan je vinden op www.sfest.be of bij de Mucovereniging op het nummer 02/663.39.09.

Ouders zetten tieners aan tot drinken Foute vrienden die jongeren aanzetten tot drinken? Vergeet het! Het zijn namelijk de ouders die hun kinderen alcohol laten drinken. De helft van de Britse 10- tot 17-jarigen kregen hun eerste alcoholische drankje van hun ouders. De gemiddelde leeftijd waarop Britse ouders zoonlief of dochterlief een drankje aanbieden is 13 jaar. Dat onthult een enquête van de organisatie Drinkaware. Driekwart van de ondervraagde jongeren zegt zelfs dat ze eerst hun ouders om advies vragen over alcohol. En dat terwijl 43 procent van de moeders en de vaders zich zorgen maakt dat de vriendenkring van hun kroost een grotere invloed heeft op hun drinkgedrag. Over alcohol met je kinderen praten, vindt zo’n 83 procent van de ouders dan wel enorm belangrijk. 5

re d bu ll g ee f t j e vleu g e ls ?

Ze waken over je slanke lijn, omarmen je darmflora en slepen je moeiteloos door de lange nacht. Maar zijn smartdrinks, probiotica en lightproducten écht de wondermiddelen die ze beweren te zijn? Wij namen er enkele onder de loep.

Gezondheidsclaims: wat is er écht van aan? Tekst: Nathalie Van Laecke, Fotografie: shutterstock

6

Pep me up, Scotty Niet uitgeslapen en een lange rit voor de boeg? Niet erg, in het tankstation barst het van de pepdrankjes. Red Bull, Monster Ripper, Burn, Nalu … ze beloven je nieuwe fut, meer kracht en een verbeterd prestatievermogen. Ingrediënten als cafeïne, guarana, taurine of ginseng moeten je een boost van jewelste geven. Maar doen ze dat ook? “In zekere zin wel”, zegt (sport)diëtist Gino Devriendt. “Cafeïne werkt in op je hartspier. Het laat je bloeddruk stijgen en stelt de vermoeidheid uit. Andere bestanddelen zoals guarana (dat eveneens cafeïne bevat) en taurine hebben eenzelfde stimulerend effect. Bovendien bevatten smartdrinks veel suiker, ook dat levert energie. Maar het is niet zo dat je er méér kracht van krijgt: je kunt er een uur of twee langer mee door, vooral omdat je niet voelt hoe moe je bent.” Ze worden vaak gebruikt in de aanloop naar een sportprestatie, maar daar zijn ze door het teveel aan suiker en cafeïne helemaal niet voor geschikt. Devriendt: In tankstations “De hoge dosis cafeïne droogt je barst het van de pepdrankjes lichaam uit en het teveel aan suiker komt voor je maag en darmen hard aan. Bovendien moet je sowieso niet overdrijven met pepdrank, hoge concentraties stimuli kunnen leiden tot hartkloppingen, rillingen, angstgevoelens en slaapstoornissen. Maar het grootste gevaar loert in de mix met alcohol. Onderzoek wees uit dat je door die energiedrankjes niet voelt hoe dronken je bent, ze zorgen dat je mentaal fris blijft. Maar wie alcohol met smartdrinks combineert, blijkt tot drie maal meer dronken dan hij zelf denkt en kruipt vier keer sneller achter het 7

re d bu ll g ee f t j e vleu g e ls ?

stuur. Met alle gevolgen van dien …” Red Bull geeft je dus geen vleugels, maar laat je in combinatie met alcohol wel geloven dat je die hebt.

hoge concentraties stimuli kunnen leiden tot hartkloppingen, rillingen, angstgevoelens en slaapstoornissen

8

Viva probiotica Spijsvertering in de war? De redding is nabij als je de producenten van Yakult, Actimel en Activia mag geloven. Actieve bifidus en lactobacillen allerhande laten je darmflora weer floreren en beloven meteen ook je weerstand te verbeteren. Hebben ze gelijk? “Zo simpel is het niet”, legt Gino Devriendt uit. “In onze darmen leven meer dan 600 soorten bacteriën. Je krijgt spijsverteringsproblemen als het evenwicht tussen al die bacillen verstoord raakt. Zo’n probioticadrankje is vaak maar met één specifieke bacteriestam verrijkt en die ene bacterie kan onmogelijk opboksen tegen die honderden anderen. Neemt niet weg dat ze wél nuttig kunnen zijn voor mensen met een lactose intolerantie: de extra bacteriën zorgen dat melksuiker sneller wordt afgebroken en dus beter wordt verteerd. Maar voor de rest van ons volstaat het om regelmatig een portie yoghurt op het menu te zetten.” Ok, maar hoe zit het met de claim dat wie regelmatig Actimel en consoorten drinkt, minder snel ziek wordt? “Daar is nog geen enkel wetenschappelijk bewijs voor geleverd”, klinkt het. “Op de verpakking van sommige producten staat vermeld dat lactobacillus casei immunitas de werkzame bacterie is. Daarmee wordt de consument op een zijspoor gezet. Mensen leggen zelf de link: ‘immunitas? Dat zal dus goed zijn voor onze weerstand.’ Maar studies tonen aan dat er quasi geen effect is. Wel zijn er aanwijzingen dat de producten zouden helpen na een antibioticakuur of candida (darminfectie), maar verder onderzoek is nodig.”

We moeten ook leren leven zonder zoet “Ze bevatten plantenstanolester, een stof die in je lijf de strijd aangaat met cholesterol zodat die niet optimaal in je bloedcirculatie wordt opgenomen. Maar wie daarmee denkt dé oplossing voor te veel cholesterol te hebben gevonden, slaat de bal mis. Die daalt weliswaar een paar procenten - maar als je waarden gevaarlijk hoog staan, kan het teveel nooit met deze producten alléén worden weggewerkt. Er is meer voor nodig: een evenwichtig dieet, veel beweging én eventueel - in overleg met je arts - cholesterolverlagende medicatie.” En toch is het geen goed idee om alvast preventief aan de plantenstanolester te gaan, waarschuwt Devriendt. “Die stof remt ook de opname van vitamine A - iets waar vooral kinderen, zwangere vrouwen en mama’s die de borst geven, behoefte aan hebben. Bovendien hebben we cholesterol nodig, het speelt een belangrijke rol in onze hormonenhuishouding. Dus als je waarden goed zijn, blijf je er beter van af.” Iedereen aan de stevia? Goed nieuws voor zoetekauwen! Sinds kort is het gebruik van steviolglycoside in etenswaren toegestaan. Stevia blijkt een wonderplant: 300 keer zoeter dan suiker, het bevat 0 calorieën én je krijgt er geen gaatjes van. Hebben

Stevia 300 X

zoeter dan suiker

we daarmee de ideale suikervervanger gevonden? “Het biedt ontzettend veel voordelen”, zegt Gino Devriendt. “Maar of het ook altijd en overal in de plaats van suiker kan, is nog maar de vraag. Omdat het zoveel zoeter is dan suiker, heb je er veel minder van nodig. Dus het geeft ook minder volume aan gerechten. Voedselproducenten onderzoeken al jaren hoe ze de zoetstof in desserts, gebak en lightproducten kunnen intro-duceren zonder kwaliteitsverlies. Maar daar lijken ze nu stilaan klaar voor. Moet iedereen daarom gelijk aan de stevia? Ik denk het niet. Het is weliswaar geen dikmaker, maar je hersenen krijgen toch die zoete prikkel. We moeten ook leren leven zonder zoet. Als we onze kinderen inlepelen: neem gerust iets met stevia want dat kan geen kwaad, brengen we misschien een generatie groot die niet meer zonder zoet kan. Dus ik zou het niet gaan promoten. Al is het voor diabetici wel een groot geschenk: het biedt hen de kans om ook van zoet te genieten zonder dat hun bloedsuikerspiegel tilt slaat.” Bye Bye Bifidus De Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) houdt in de gaten of de gezondheidsclaims van voedselproducenten wel kloppen. Alle beweringen worden aan grondig wetenschappelijk onderzoek onderworpen. In maart publiceerde het EFSA een lijst met 222 producten die hun beloftes waarmaken. Opvallende afwezige: actieve bifidus. Er kon niet voldoende worden aangetoond dat dit probioticum een gunstig effect heeft op de darmen. Uiterlijk tegen 2013 moeten loze beloftes verdwijnen uit reclames en van verpakkingen. Bij welk product twijfel jij aan de gezondheidsclaim? Laat het ons weten op www.facebook.be/magazinecava

Cholesterol-control Te veel cholesterol is slecht voor je gezondheid. Het zorgt dat je aders dichtslibben waardoor je hartproblemen krijgt. Voedingsmiddelen als Benecol, Danacol of Becel pro- activ zijn er op uit je cholesterolgehalte te verlagen. En dat beweren ze op korte termijn te kunnen: 10% minder cholesterol in amper drie weken. “Dat klopt ook”, weet Gino Devriendt. 9

Ge men g d e ko p p e l s

United colours in de liefde Over gemengde koppels bestaan er heel wat clichés. De buitenwereld reageert vaak argwanend op het uiterlijk en de verschillende cultuur van de partner. ‘Het is voor het geld of voor de verblijfsvergunning’ zijn veelgehoorde opmerkingen. Onterecht, vier verliefde vrouwen storten hun gekleurde hart uit. Tekst: Isolde Van den Eynde, fotografie: filip naudts

Liefde kent geen grenzen

Hij rookte als een Turk “Toen ik Mahir ontmoette, had ik niet eens door dat hij een Turk was”, verklapt Julie. “Hij heeft geen typisch Turks uiterlijk en hij spreekt met een steviger ac-

10

cent dan ik. Je kan hem dus niet omschrijven als een typische Turkse jongen. Maar je herkent zijn roots wel in zijn hechte grote familie, zijn voorliefde voor zoetigheden en het feit dat hij rookte ‘als een Turk’. Zijn familie is ook niet traditioneel: zo zijn ze niet gelovig. Ze ontvingen me met open armen en ik ben on-

dertussen echt een dochter voor hen geworden. Ik wilde graag meer leren over zijn origine en ik volgde even Turkse lessen. Zijn ouders vonden dat fantastisch, maar lang hield ik het niet vol. De taal is enorm ingewikkeld. Wie weet, probeer ik het op een dag nog eens.” Ondertussen zijn de tortelduifjes al meer dan twee

jaar samen en sinds september wonen ze zelfs samen. “Veel culturele verschillen merk ik niet op. We hebben natuurlijk wel discussies, zoals elk samenwonend koppel er heeft. Dat heeft weinig met cultuur te maken, maar meer met de natuur van het mannelijke geslacht! (lacht)”

Eenendertig jaar zijn Linda en Rudy al samen. Rudy is Filipijn en begin jaren tachtig was een relatie met een ‘vreemdeling’ allesbehalve vanzelfsprekend. “Ik zag geen andere huidskleur, geen cultuurverschil of taalmoeilijkheden. Liefde kent geen grenzen”, legt Linda uit. “Thuis lag dat uiteraard anders. Mijn vader werkte met Turkse immigranten samen en de manier waarop sommigen over vrouwen spraken, vond hij niet altijd even aangenaam. Hij ging ervan uit dat alle migranten zo over het andere geslacht dachten. Ze vonden dat ik iemand anders moest vinden. Maar Rudy verschilde niet zoveel van mij: hij kreeg dezelfde waarden mee van zijn ouders als ik van de mijne.” Linda en Rudy bleven samen, stapten in het huwelijksbootje en kregen vier kinderen. “Die zijn veel meer bezig met de Filipijnse cultuur en tradities dan wij. Ze weten bijvoorbeeld wanneer de nationale feestdag is, hoe de politieke situatie is …” Rudy integreerde snel, maar had het aanvankelijk toch moeilijk om een job te vinden. “De mensen hebben nog steeds schrik van een donkere huid. Ah, je kan daar over muggenziftten, maar de meesten bedoelen het goed. Dat moet je in gedachten houden.”

11

Ge men g d e ko p p e l s

Niets is zwart of wit Het verhaal van Aurore en Johan leest als een moderne liefdesroman. Hij is een jonge Antwerpenaar, zij is een jonge Franstalige Brusselse met Congolese en Joodse roots. Een recept voor mislukking? Niet als het aan dit koppel ligt. Ze zijn inmiddels verloofd en plannen hun sprookjeshuwelijk. “Na 6 maanden besloot ik naar Hoboken te verhuizen”, vertelt Aurore. “Misschien is dat wat snel, maar voor ons voelde het heel natuurlijk aan. In Antwerpen word ik wel meer geconfronteerd met racisme dan in Brussel. Ik beweer niet dat Vlamingen racistischer zijn. Maar volgens mij gebeurt dat in Brussel minder, omdat onze hoofdstad een smeltkroes van culturen is. “Ik ben zelf de dochter van een gemengd koppel: mijn vader is Congolees en mijn moeder is Belgisch. Sommige vrienden reageerden wel heel negatief op mijn relatie. Daar schrok ik enorm van. Ik wist niet dat Franstaligen zo negatief stonden ten opzichte van Vlamingen. Misschien moeten mensen hun blik verruimen en op een andere manier naar multiculturele koppels kijken? Niets is zwart of wit, ook wij niet.”

Respect en een open blik De Belgische Kathelyne en de Algerijn Lebbad leerden elkaar kennen in een studentencafé in Gent. Het was liefde op het eerste gezicht en dertig jaar en twee zo-

nen later, is de liefde nog steeds groot. “Ik werd verliefd op zijn persoonlijkheid, niet op zijn origine”, verklaart Kathelyne. “In het begin uitten onze beide families hun bezorgdheid over onze relatie. Maar we legden hen uit dat het menens was tussen ons en uiteindelijk draaiden ze bij.” Kathelyne woonde

een aantal jaren in Algerije terwijl haar man zijn legerdienst deed. Ze beloofden er elkaar eeuwige trouw en kregen twee kinderen. “We voedden onze kinderen op met een open blik. Ik spreek Nederlands met hen en Lebbad spreekt Frans en soms een woordje Arabisch. Lebbad is moslim en ik ben katho-

liek. Wij hebben respect voor elkaars godsdienst en we gaven aan onze kinderen de waarden en tradities van beide religies mee. Ze kregen de keuze, er werd hen niets opgedrongen. We zijn misschien een goed voorbeeld dat een gemengd huwelijk kan werken, zonder dat je jezelf moet verloochenen.”

De foto’s die de selectie niet haalden, zijn nu te zien op www.facebook.be/magazinecava

12

13

Be ro e p i n d e k i j k e r: v erpl eegk undigen

Wit goud

Verpleegkundigen zijn gewild Tekst: Jan Verstraete, foto’s: Peter De Schrijver, Michiel De Cleene

Verpleegkundigen zijn heel gegeerd. Voor ze het weten, worden studenten al van de schoolbanken geplukt. Op latere leeftijd kunnen ook ex-verpleegkundigen hun zorgcarrière een nieuw elan geven. Çava? sprak met verpleegkundigen jong en oud over hun knelpuntberoep. Personeelsverantwoordelijken van ziekenhuizen vertellen hoe ze verpleegkundigen lokken én houden. Een ding mag duidelijk zijn: verpleegkundigen zijn momenteel het witte goud op de arbeidsmarkt.

Verpleegkundige Sanne De Wever (21) is verbaasd over hoe snel het allemaal gaat voor haar. Sinds september werkt ze in het operatiekwartier van het Sint-Lucas ziekenhuis. De keuze om verpleegkundige te worden? Die zit in de genen. Sanne De Wever: “Mijn beide ouders zijn verpleegkundigen. Ze hebben me altijd meegegeven dat het een mooi beroep is, omdat je mensen kunt helpen. Maar het kan ook wel lastig zijn. Zeker als je kinderen hebt, is het niet altijd evident om nachtdiensten te combineren met het gezinsleven. Maar hey, mijn ouders hebben het altijd klaargespeeld en ik heb helemaal nog geen gezin, dus dat zijn zorgen voor later.” Elke dag anders Voor Sanne verliep het solliciteren van een leien dakje. Tijdens het laatste jaar van haar studies stuurde ze enkele sollicitatiebrieven. In elk ziekenhuis dat ze aangeschreven had, kon ze aan de slag in het operatiekwartier. Sanne De Wever: “Ik koos ervoor omdat ik technisch aangelegd ben. Werken in het operatiekwartier vind ik extra stimulerend: wat je daar moet kunnen, leer je niet op school. Je kunt het enkel leren in de praktijk. Mijn werk biedt heel veel afwisseling. Omdat we werken met clusters van verschillende specialiteiten, kan ik elke dag ergens anders staan.”

14

1/6 Opvallend: 1 op 6 eerstejaars starten op latere leeftijd met de studies. Die ‘late roepingen’ nemen bijna de hele groeiknik van de laatste jaren voor hun rekening. Veelal zijn het mensen die van de VDAB toelating krijgen om de opleiding te volgen en intussen hun werkloosheidsuitkering te behouden.

10.000 Recordcijfers in de opleiding zijn welkom, want er zouden in de toekomst tienduizenden nieuwe zorgverleners nodig zijn, onder andere door de vergrijzing. Maar in 2014 en 2015 gaan ook heel veel verpleegkundigen met pensioen.

Samen uit Neurochirurgie, een van de zwaardere specialismen, draagt Sannes voorkeur weg. Een neurochirurgische operatie vraagt veel concentratie en een goede samenwerking. Tijdens sommige ingrepen wordt de verdoofde patiënt zelfs gewekt en daarna weer onder narcose gebracht. Bij het ontwaken is het belangrijk dat de patiënt rustig blijft. En dat kan door hem te laten voelen dat hij in een vertrouwde omgeving is en dat hij bijvoorbeeld de verpleegkundige herkent. “Ik werk het liefst tijdens de late shifts”, aldus Sanne. “Dan kan ik veel zelfstandiger werken. Je krijgt de kans om je eigen plan te trekken. Als er dan een spoedgeval binnenkomt, dan geeft me dat een echte adrenalinekick. Je bent dan zo gefocust en vraagt je altijd af: hoe kan ik deze persoon zo goed mogelijk helpen?”

“Mijn beide ouders zijn verpleegkundigen. Ze hebben me altijd meegegeven dat het een mooi beroep is”

De goede sfeer binnen haar team bestempelt Sanne als heel belangrijk. “Ik ben het jonge kuiken van het team”, lacht ze. “Maar ik heb veel jonge collega’s met wie het zo goed klikt dat we ook wel eens samen uitgaan.” Over de toekomst maakt de verpleegster zich niet al te veel zorgen. “Ik heb de luxe om de toekomst op mij te laten afkomen. Hoe het verder moet, dat zie ik wel als ik een gezin heb.” 15

Be ro e p i n d e k i j k e r: v erpl eegk undigen

Heimwee naar huis

5 tips

Katarzyna (26) is Poolse en studeerde in 2007 af. Ze werkt nu als verpleegkundige voor het Wit-Gele Kruis. “Ik werkte 4 jaar als verpleegster orthopedagogie in een Pools ziekenhuis. Ik wou altijd naar het buitenland gaan voor een job in de verpleegkunde die financieel interessant was. Na een zoektocht op het internet kwam België uit de bus. Bleek dat ik er probleemloos aan de slag kon. Ik studeerde 3 maanden Nederlands in Polen en daarna ook nog 3 maanden aan het talencentrum van de Universiteit Gent. Ik werk hier nu negen maanden. Het werk in de thuiszorg valt goed mee en ik krijg veel steun van mijn collega’s. Ik mis wel mijn familie en vrienden in Polen heel erg.”

Het ziekenhuis als magneet Paul Van Aken, directeur patiëntenzorg van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) is geen voorstander van het rekruteren van buitenlandse verpleegkundigen. “Alle Europese landen kampen met een tekort aan verpleegkundigen. Daarom sta ik weigerachtig tegenover het idee om verpleegkundigen weg te halen uit pakweg Roe-

16

voor de patiënt

1.

Praat niet met een verpleegkundige als ze je medicatie klaarmaakt. Hoe meer je praat, hoe groter de kans op vergissingen. Hou je adem niet in als je iets pijnlijks verwacht, zoals het verwijderen van hechtingen. Dat maakt het alleen maar pijnlijker. Het is beter om in plaats van je adem in te houden enkele keren diep adem te halen. Als je aan een verpleegkundige vraag of ze die behandeling of verzorging al eerder heeft gedaan, zal ze altijd ja antwoorden. Ook al is het de eerste keer dat hij of zij die behandeling/verzorging doet. Probeer geen afspraakje te maken met je verpleegkundige. Want echt waar: ze kennen je intussen al veel beter dan ze eigenlijk willen. Je positieve ingesteldheid maakt het verschil. Verpleegkundigen hebben al veel patiënten gezien die zichzelf gezond dachten.

2.

3.

menië. Daar moet het plaatselijke tekort dan aangevuld worden door krachten uit Moldavië … Op die manier creëer je een vicieuze cirkel.” Magneet Vanuit die filosofie zet het UZA in op het zoveel mogelijk behouden van zijn verpleegkundigen. Daarbij is samenwerking met het eigen team en met de leidinggevende cruciaal. Paul Van Aken: “We streven naar het concept van het Magnet-hospital, wat

betekent dat we als een magneet mensen aantrekken en ervoor zorgen dat ze ook bij ons blijven ‘plakken’.” Het UZA zorgt dat zijn verpleegkundigen groeikansen hebben en zich goed voelen binnen de organisatie, eerder dan bijvoorbeeld in te zetten op salarisvoorwaarden. “Samenwerking met de artsen blijkt mee doorslaggevend voor verpleegkundigen. Daarnaast krijgen de ver-

pleegkundigen veel autonomie op de werkvloer.” Tevreden medewerkers doen hun werk beter en maken tevreden patiënten. Dat vertaalt zich ook onder andere in lagere sterftecijfers en minder doorligwonden bij patiënten. “Tevreden verpleegkundigen trekken ook goede nieuwe verpleegkundigen aan. De verpleegkundigen aan het bed beschouw ik als onze belangrijkste ambassadeurs om te rekruteren.”

4. 5.

Onmiddelijk werk Je bent 55 en zoekt ander werk. Niet evident, behalve als je verpleger bent. Hugo kan erover meespreken. “Ik ging op twee plaatsen solliciteren en had meteen prijs. Ik had pas mijn contract getekend bij het woonzorgcentrum Moervaertheim in Wachtebeke of er hing al een medewerker van een ander zorgcentrum aan de lijn. Ook daar kon ik beginnen.”

vind opleiding bijvoorbeeld heel belangrijk. Er is de voorbije jaren immers zoveel veranderd in de zorg! Sommige nieuwe ontwikkelingen op het vlak van drugsproblematiek wil ik dringend bijbenen. Dat ik er 23 jaar uit ben geweest, heeft ook voordelen. Zo heb ik de burn-out waar veel van mijn collega’s mee kampen, kunnen vermijden.”

“Ik ben wel tevreden met mijn werk, omdat ik merk dat mijn werkgever veel inspanningen levert om mij tegemoet te komen”

Kan ik het nog? Hugo studeerde in illo tempore af als psychiatrisch verpleger, een job die hij elf jaar deed. Daarna was hij actief als zelfstandige in biljart- en snookerbenodigdheden. Toen de crisis toesloeg, koos Hugo voor meer zekerheid. “Ik wist dat er een enorme vraag bestond naar verplegend personeel. Tegelijkertijd was ik ook heel onzeker. Zou ik het wel nog kunnen?” Bovendien stelde Hugo strikte voorwaarden: hij wou naast zijn werk als verpleger ook zijn zaak bestieren. Leeftijd noch voorwaarden bleken een probleem. Na vijf maanden veranderde Hugo zelfs van job. Nu doet hij deeltijds de nacht in De Sleutel in Wondelgem, een crisisinterventiecentrum voor drugsverslaafden. “In de Sleutel spreekt men niet van patiënten maar van cliënten. Dat vind ik een heel positieve evolutie, die getuigt van respect voor de mensen die aan ons toevertrouwd worden. Anderzijds vraagt mijn huidige job sociaal wel een hele aanpassing. Na mijn nachtdienst doet mijn vrouw er ’s morgens alles aan om zo stil mogelijk te zijn in huis. Ze waakt er ook over dat er niemand aanbelt.” De werkgever spant zich in “Ik ben wel tevreden met mijn werk, omdat ik merk dat mijn werkgever veel inspanningen levert om mij tegemoet te komen. Ik

Hugo begint ’s avonds om half tien aan zijn werkdag. “Een van mijn belangrijkste taken is erover waken dat de cliënten, dat zijn er meestal een twintigtal, structuur en tijdsgebruik respecteren. Het is belangrijk dat ik mijn mensen aan die afspraken hou. Daarbij speelt mijn leeftijd in mijn voordeel, want mensen die kampen met een verslavingsprobleem kunnen heel manipulatief zijn.”

Sociale aanpassing Hugo doet 7 nachten op 5 weken. Dat zijn 2 keer 2 opeenvolgende nachten en een weekend van 3 nachten. Telkens zitten er 10 dagen rustpauze tussen die blokken. “Toch moet ik toegeven dat ik het fysiek wel voel. Sociaal vraagt mijn werk eveneens een hele aanpassing, vooral voor mijn vrouw. Als ik weer op ritme ben, kan ik me wel volop geven voor mijn zaak.” Builen en blutsen Dat hij in een knelpuntberoep werkt, voelt Hugo wel. “Toen ik in het RVT ging werken, vertelde ik dat augustus een heel drukke maand was voor mij als zelfstandige. Men heeft me die maand wat gespaard. Ik kon de verloren werktijd later op het jaar goedmaken. Anderzijds moet je ook niet profiteren van de schaarste op de arbeidsmarkt. Op mijn leeftijd heb ik bijvoorbeeld recht op arbeidsduurverkorting. Als ik daar gebruik van 17

Be ro e p i n d e k i j k e r : v erpl eegk undigen

CM-Skoebidoedag in Plopsaland De Panne

zou maken, stuur ik wel het hele ploegensysteem in De Sleutel in de war. Daarom heb ik in overleg met mijn werkgever een andere regeling getroffen.”

zaterdag 2 juni 2012

Buitenlandse verpleegkundigen Het Gentse AZ Sint-Lucas mikt eveneens op mensen met een late roeping. “Dankzij het Switch project kunnen mensen die vroeger bakker waren of in de staalindustrie werkten na een ontslag, studeren voor verpleegkundige terwijl ze deeltijds werken”, zegt Christine Van der Hoogerstraete, directeur personeel en organisatie. “De levenservaring en motivatie van deze mensen schatten we echt in als een meerwaarde.” Intussen heeft een vijftigjarige exstaalarbeider een nieuwe roeping gevonden in het AZ.

Wegwijs Het ziekenhuis telt al Marokkaanse, Turkse en Bulgaarse krachten. Die ervaring leert dat integratie een belangrijk aandachtspunt is. Eva Decraene, HRM-medewerker: “De 10 verpleegsters krijgen een intensief Nederlands taalbad in het thuisland. De nieuwe werkkrachten zullen ook intensief gecoacht worden. Maar voor ons gaat integratie veel verder dan integratie in het team of in het ziekenhuis. Onze buitenlandse verpleegkundigen worden ook geholpen om zich thuis te voelen in onze samenleving. We helpen hen bij de inschrijving in de gemeente of bij het openen van een bankrekening.”

18

0-3 jaa GRATIS

Christine Van der Hoogerstraete, directeur personeel en organisatie, AZ Sint-Lucas Gent

Een getuigenis “Ooit verzorgde ik een kind dat al meer dan een week in coma lag. De kans dat hij eruit zou ontwaken verkleinde. Ergens had ik gelezen dat de reukzin het langst intact bleef. Daarom raadde ik de moeder van het patiëntje aan om een pamper te besprenkelen met haar parfum en die pamper bij de neus van het kind te houden. Misschien maakte de geur iets los bij het kind? Drie uur later ontwaakte het patiëntje uit zijn coma. Waarschijnlijk was dat toeval, maar toch beschouw ik dit als een van mijn mooiste momenten als verpleegster.” (Laurence)

Taken afbakenen In het AZ Sint-Lucas opteert men ook om de taken van verpleegkundigen beter af te bakenen en ondersteunende taken te laten uitvoeren door logistieke medewerkers. Kwestie van de werkdruk bij verpleegkundigen terug te schroeven. Ook de werksfeer wordt zoveel mogelijk geoptimaliseerd. “Vaak verlaten mensen een organisatie omwille van hun baas. Die uitstroom willen we vermijden door onze leidinggevenden op te leiden in het communiceren, evalueren en opvolgen van medewerkers”, besluit Christine Van der Hoogerstraete. “We besteden ook veel aandacht aan de werkomgeving. Studenten die bij ons stage lopen voelen dat en kiezen door een positieve stage-ervaring voor ons.”

V.U. : Bert Peirsegaele, Haachtsesteenweg 579, 1031 Brussel

Toch volstaat die aanpak niet om het tekort in te vullen. Daarom maakt men in SintLucas ziekenhuis werk van het rekruteren van buitenlandse verpleegkundigen. “Maar wel vanuit landen waar er een overaanbod aan verpleegkundigen bestaat”, verduidelijkt Christine Van der Hoogerstraete meteen. “Deze zomer starten er 5 Poolse en 5 Filipijnse verpleegsters. We kozen bewust voor deze oplossing omdat de vacatures voor verpleegkundigen geriatrie en inwendige heelkunde niet ingevuld geraken.”

p

p/ o r u e 4 1 r

Kom met het hele gezin genieten van al het leuks dat Plopsaland te bieden heeft! CM-leden betalen slechts 14 euro in plaats van 29,90 euro per ticket (parking inbegrepen). Voor kinderen jonger dan 3 jaar is de toegang gratis. Meer informatie? www.cm.be/skoebidoedag

DOSSIE R VRU C HT BAAR H EID

Je kunt er helemaal niets aan doen. Ineens is hij daar. De kinderwens. Nochtans was je bijna zeker dat je nooit kinderen wou. Misschien dacht je: welja, ooit eens, waarom niet? En plots is het zover en dan zie je die wens maar niet in vervulling gaan ...

Wanneer een wens niet in vervulling gaat Tekst: Femke Coopman, fotografie: Isabel Pousset, Illustratie: Het Salon

20

21

DOSSI E R VRU C HT BAAR H EID

LAPAROWAT?

De één wordt met een kinderwens geboren. De ander wil echt nooit kinderen. Bij de meesten groeit het verlangen gaandeweg. En iedereen heeft zo zijn redenen. Maar kinderen krijg je niet volgens jouw planning, dat merken veel mensen snel genoeg. In 2010 betaalde het RIZIV 19.469 in-vitrofertilisatie-ingrepen terug, 18.498 kunstmatige inseminaties, 14.952 eicelpuncties, 17.757 ingrepen waarbij sperma ‘gewassen’ wordt. Totale kost: 10,01 miljoen euro (bron: De Morgen, 26/3). Dokter Wim Decleer van het fertiliteitscentrum in het AZ Jan Palfijn Gent ziet een maatschappelijk probleem als oorzaak: “Opleidingen duren steeds langer, ik heb nog nooit geweten dat er één ingekort werd. En als je van school komt, moet je eerst je plaats op de arbeidsmarkt zoeken en veilig stellen. Bovendien willen jongeren eerst nog wat citytrippen, reizen en zich dan installeren. De entourage moet kloppen: een vast inkomen, huis met tuin, auto. Dan pas beginnen ze aan kinderen, maar dat is eigenlijk te laat. Als je de natuur bekijkt, zou de ideale leeftijd tussen 18 en 20 zijn. Mijn moeder was 22 toen ze voor het eerst zwanger werd, mijn schoonmoeder 21. Vandaag krijgt een vrouw gemiddeld op haar 29,5 haar eerste kind”.

“Misschien moeten we eraan denken om al tijdens de opleiding tijd te maken voor kinderen” Acht jaar seks Het belangrijkste probleem bij een vrouw van bijna dertig is nog niet zozeer dat ze minder vruchtbaar is doordat haar eicellen op raken. Ze heeft vooral meer tijd gehad om ziektes op te lopen. Dokter Decleer: “Endometriose zie je bijna nooit bij iemand van 20 jaar, zelden bij iemand van 25, frequent boven de 30. Myomen komen zo goed als nooit voor bij vrouwen jonger dan 30. En niet minder belangrijk: nu de leeftijd van actief proberen om zwanger te worden hoger ligt en de leeftijd van het eerste seksuele contact lager, is de kans om een infectie op te lopen enorm toegenomen. Dat kunnen soa’s zijn, maar ook banale in22

DE WET IS DE WET Een vrouw krijgt in haar hele leven zes terugbetaalde IVF- of ICSI-pogingen. Na haar 45ste kan IVF niet meer. Als ze nog ingevroren embryo’s heeft, mogen die tot de 47ste verjaardag teruggeplaatst worden. Ook met inseminaties mag een vrouw na haar 45e niet meer beginnen. Was ze er al mee bezig, dan kan ze verder tot haar 47ste. Later wordt in elk geval niet terugbetaald. Bij een jonge vrouw wordt bij een eerste poging 1 embryo teruggeplaatst, bij een tweede 1 of 2 (afhankelijk van de kwaliteit) en vanaf de derde poging mogen dat er 2 zijn. Zo vermijd je dat er te veel tweelingen geboren worden.

fecties. Vroeger was de tijd tussen de eerste keer seks en de eerste zwangerschap hooguit een paar jaar. Stel dat een jong koppel drie kinderen kreeg en daarna geen meer. Hoe kwam dat? Zouden ze echt geen seks meer gehad hebben? Het waarschijnlijke is dat ook zij na zes of acht jaar een infectie opgelopen hebben. Alleen hadden zij toen al kinderen. Nu is die zes à acht jaar seks er net zo goed, maar zonder kinderen.” De dokter hoopt dat die mentaliteit stilaan omdraait. Misschien moeten we er zelfs aan denken om al tijdens de opleiding tijd te maken voor kinderen, vindt hij. “Bij ons is het hoogst ongewoon als een studente zwanger wordt. Ik heb een tijd in Saoedi-Arabië gewerkt en daar was het de normaalste zaak van de wereld dat een jonge vrouw aan de universiteit op een bepaald moment een paar sabbatjaren nam om kinderen te krijgen. Ze trouwden meestal ook voor ze aan hun studies begonnen.” Zestien procent De definitie zegt dat een koppel ongewenst kinderloos is na twee jaar vruchteloos proberen. Maar niet iedereen past in die definitie. “Als je op je 40ste de ware jacob tegenkomt en zwanger wil worden, kun je beter al na een half jaar contact opnemen met de fertiliteitsarts. En een jongen die ooit geopereerd werd omdat zijn teelballetjes niet ingedaald waren of een jongedame die op haar zestiende vocht tegen de ziekte van Hodgkin en met chemo behandeld is, moet geen twee jaar normale seks hebben om te weten dat er iets fout kan zijn. Anderzijds moet het doorsnee koppeltje dat op zijn 27ste aan kinderen denkt niet na een half jaar al bij de fertiliteitsarts aankloppen. Dat gebeurt. Wij zijn het zo gewoon: we willen een auto, stappen naar de verdeler en kopen er één. Willen we een kind, dan stoppen we met de pil en gaan we ervan uit dat we volgende maand zwanger zijn. Zo werkt het niet. De natuurlijke vruchtbaarheid van de mens is maar 16 %. Dat is niet veel.”

Wat betekenen deze termen?

Zoek de fout We blijven bij het doorsnee koppeltje van rond de dertig, ondertussen wel degelijk met reden in de fertiliteitskliniek. Daar begint het voor hen met een gynaecologisch en hormonenonderzoek. De dokter controleert op cysten, myomen, opgezette eileiders, infecties ... Alles wat je op een echo kunt zien. Bij 95 % van de vrouwen lijkt dan nog alles in orde. Wat volgt is een nauwgezette cyclusobservatie met eventueel al meteen een bijsturing en tegelijk wordt ook een zaadstaal onderzocht. Weer een stap verder is een cyclusoptimalisatie van drie of vier maanden, soms door gewoon beter te timen, soms door te stimuleren met pilletjes.

En dan zijn er drie mogelijkheden: 1. Alles is normaal: je gaat verder met cyclusoptimalisatie en eventueel volgt een inseminatie (“Doen wij alleen bij lichte of matige afwijking van de zaadcel, niet bij normale zaadcellen, want niemand kon ooit bewijzen dat inseminatie dan betere resultaten oplevert”, aldus Wim Decleer). 2. Een corrigeerbare afwijking, bijvoorbeeld een eileider die door verklevingen vasthangt aan de bekkenwand: herstellen en nadien verder met cyclusoptimalisatie. 3. Een niet-corrigeerbare afwijking: In-vitrofertilisatie, eicel bevruchten buiten het moederlichaam en terugplaatsen in de baarmoeder.

“De natuurlijke vruchtbaarheid van de mens is maar 16 %. Dat is niet veel”

“Een vrouw moet weten of en wanneer ze ovuleert. Als een arts gaat stimuleren, moet hij wel uitkijken dat de vrouw niet te sterk reageert, want daar kunnen wel eens drielingen, vierlingen of vijflingen van komen”, waarschuwt dokter Decleer. Ben je daarna nog niet zwanger, dan heb je nog altijd 30 % kans dat het puur toeval is, 70 % kans dat er meer aan de hand is. Dit is het moment voor een kijkoperatie. “In ons centrum doen we een laparoscopie en een hysteroscopie”, zegt dokter Decleer. “Wij zijn afgestapt van de hystrosalpingografie waarbij contrastmiddel wordt opgespoten, want dat gaf te vaak een vals negatief resultaat. Het onderzoek zegt bijvoorbeeld niets over fibrose van de eileider. Fijne spiertjes maken dat de eileider zoals de slurf van een olifant kan bewegen om een eicel op te vangen die op de achterkant van de eierstok vrijkomt. Die fijne motoriek kan stuk zijn, maar dat zie je niet op de foto.”

Slaagkansen Je wordt niet supervruchtbaar na een fertiliteitsbehandeling, je zult per maand nooit meer dan 20 % kans hebben om zwanger te worden, behalve bij IVF. “Omdat we dan een stimulatie doen met de bedoeling om meerdere eicellen te hebben. Die halen we er met een punctie allemaal uit. We proberen er zoveel mogelijk te bevruchten en naargelang de leeftijd en het aantal pogingen plaatsen we er dan één of twee terug. Uiteraard selecteren we de embryo’s die het beste groeien. Momenteel zitten we in ons centrum op een goede 37 % overall pregnancy”, zegt dokter Wim Decleer. “De belangrijkste factoren bij IVF zijn de embryokwaliteit en in de tweede plaats de leeftijd van de vrouw. Het is moeilijk om de kinderwens op te geven, maar als je tegen een koppel zegt dat de gemiddelde kans om zwanger te worden 37,8 % is en bij hen is die maximum 5 %, dan gaan er niet veel verder doen. Ze vragen dan wel naar alternatieven. Eiceldonatie, zaadceldonatie, adoptie.”

Endometriose: Baarmoederslijmvlies dat buiten de baarmoeder meegroeit tijdens de cyclus, maar dat tijdens de maandstonden niet weg kan. Geeft inflammatie, verklevingen, littekens, irritatie, activatie van verdedigingscellen die ook de lichaamsvreemde zaadcellen kunnen aanvallen ... Hysteroscopie: Kijkoperatie via de vagina door de baarmoederhals tot in de baarmoeder (hystero), onder een lichte verdoving. Hystrosalpingografie: de dokter kijkt of de eileiders (salpingo) open zijn door een röntgencontrastvloeistof in de baarmoeder en eileiders te spuiten en daar een röntgenfoto van te maken. ICSI: Intracytoplasmatische sperma-injectie, waarbij één zaadcel rechtstreeks in de eicel wordt ingebracht. IVF: één of meer eicellen worden buiten het lichaam bevrucht met zaadcellen. De eerste proefbuisbaby was Louise Brown, in 1978 in Cambridge geboren. Laparoscopie: kijkoperatie waarbij eierstokken gecontroleerd worden, eileiders, baarmoeder, buikvlies, eventuele verklevingen, eventuele endometriose ... Een laparoscoop is een heel dunne, lange buis met aan het uiteinde een cameralens. Myoom: Ook wel ‘vleesboom’, een goedaardige tumor in de gladde spieren van de baarmoeder. Spermiogram: Spermaonderzoek. 23

DOSSI E R VRU C HT BAAR H EID

GETUIGENIS

Twee kleine Chineesjes in Essen Johan (46) en Angelique (41) zijn al verliefd sinds 1987. Toen ze in 2000 trouwden, wilden ze graag aan kinderen beginnen. In 2006 kwam Yeline Wenping Guang Pieters uit China naar België, Li-Ran Zhi Whenzhou Pieters maakte in 2010 het gezin compleet. “Je denkt: dat doen we even”, vertelt Johan. “En voor je het weet ben je een half jaar tot een jaar verder. Zou het, vraag je je dan af ? We woonden toen nog in Nederland. Onze huisarts gaf tips voor thuis, temperatuur meten en zo. Iets later lieten we de spermakwaliteit onderzoeken en kreeg Angelique stimulerende medicijnen. Niets. In afwachting van de test waarbij een fluorescerende vloeistof aantoont of de eileiders doorgankelijk zijn, waren we gestart met IUI, kunstmatige inseminatie. Vier of vijf keer niets.” En toen bewees ook de uitslag van het onderzoek dat er wel degelijk iets aan de hand was. “Een verstopping die ooit door een chlamydia-ontsteking ontstaan moet zijn. Mensen denken dan meteen aan een geslachtsziekte en dat is het in 90 % van de gevallen ook, maar omdat wij mekaar echt al kennen van toen we piepjong waren, dacht de dokter eerder aan een probleem met een ontstekingsmedicijn”, legt Angelique uit. Een kloppend hartje Bij Angelique kwam het nieuws hard aan, Johan had alle vertrouwen in de medische wetenschap. “De eerste IVFsessie zag er veelbelovend uit tot de celdeling ineens stopte. De tweede keer moést het lukken, dachten we. Het embryo groeide, werd teruggeplaatst, nestelde zich in en op twaalf weken zagen we een piepklein hartje kloppen. Een puntje. Prachtig. Alles leek zo vlekkeloos in orde dat we voor de verdere opvolging naar een gynaecoloog of verloskundige dichter bij huis mochten. En daar hoorden ze een paar weken later niets meer. Geen van de drie spe24

cialisten. Pas in de auto naar huis kwamen de emoties boven. En toen een dag later in Rotterdam hetzelfde geconstateerd werd, stortte onze wereld in. Geen leven in de buik.”

“Het is zo moeilijk om te stoppen” Chagrijnig en emotioneel, met huilbuien Johan vond het niet alleen voor zichzelf emotioneel een erg zware periode, hij hield er ook niet van dat zijn vrouw zo moest afzien. “Eerst kreeg ze een boost aan vrouwelijke hormonen om de eitjes te doen vormen. 24 uur voor ze die eruit zouden halen, werd het lichaam in een soort menopauzetoestand gebracht, want dan mochten ze niet meer verder groeien. Dat betekende dat we op een tot op de minuut becijferd tijdstip een injectie met mannelijke hormonen in de buikplooi moesten geven. Natuurlijk schoot haar humeur toen alle kanten uit. Ze was chagrijnig, emotioneel, had huilbuien. En dan volgde nog de afname van de eitjes, ook erg pijnlijk.” Toen na een tweede IVF-poging de zwangerschap op

een miskraam uitdraaide, koos Angelique niet voor een curettage waarbij de gynaecoloog het miskraamweefsel uit de baarmoeder weghaalt. De vrucht zou wel vanzelf afkomen, dacht ze, genoeg uren in het ziekenhuis doorgebracht. Johan noemt het de vergissing van haar leven en zij knikt: “Ik dacht dat dat snel achter de rug zou zijn, maar het duurde nog twee weken. Ondertussen bleven de kaartjes met gelukwensen in de bus vallen. We hadden niet kunnen zwijgen, we dachten echt dat het eindelijk gelukt was en onze omgeving leefde zo enthousiast mee. Dat maakte het extra pijnlijk. Na twee weken voelde ik me grieperig, ik had krampen en koorts, kon alleen maar

op bed liggen. Het klinkt stom, maar eigenlijk was het een minibevalling. Ik wist niet hoe ik moest staan of liggen, wilde niemand om me heen.” Over en uit met kinderen? “Voor mij was het op dat moment klaar”, gaat Johan verder. “Maar Angelique wilde het nog een keer proberen”. De derde keer zag er in grote lijnen hetzelfde uit als de eerste keer. Toen Angelique daarna voorstelde om naar het UZ in Gent te gaan, stond haar man bijna klaar met zijn koffers. “Het was zo moeilijk om te stoppen”, zegt ze. Johan dacht op dat moment dat hij zonder kinderen ook perfect gelukkig kon worden: “Natuurlijk heeft een leven zonder kinderen ook voordelen. Ik zag de vrijheid, onze ritjes op de motor ... Maar die kinderwens bleek toch groter dan ik dacht.” De kinderwens vervuld Ondertussen waren ze vijf jaar verder en geen prille dertigers meer. Johan begon als eerste te denken aan adoptie. “We wisten snel dat we een kindje uit China wilden. We hadden iets met dat mooie, grootse land, zonder er ooit geweest te zijn. De wachtlijsten voor buitenlandse adoptie waren toen gelukkig

nog niet zo lang, maar we moesten wel weer verplicht naar een informatiebijeenkomst, naar een cursus, werden geëvalueerd door psychologen en maatschappelijk assistenten ...” In 2006 wachtte in China een meisje van 13 maanden op hen. “Toen we haar zagen, voelden we ons onmiddellijk vader en moeder. Niemand moest ons iets uitleggen.” Even later wilden Angelique en Johan graag een broertje of zusje voor Yeline, opnieuw uit China. Li-Ran was twee jaar en vier maanden toen zijn mama, papa, zus, tante en oom (dat kan hij zelf heel goed uitleggen) hem, de lekker verwende keizer van het weeshuis, gingen ophalen. “Hij was een zogeheten ‘special needs’-kindje. Li-Ran is geboren met een hartafwijking en wellicht ook daarom te vondeling gelegd. Hij was negen maanden toen hij een openhartoperatie onderging. Rond zijn puberteit zal hij nog een keer onder het mes moeten, maar verder heeft hij er geen last van. Het is een energiek en leuk ventje”, vindt zijn papa. Yeline en Li-Ran zijn twee handen op één buik. Johan en Angelique zijn dolgelukkig met hun gezin, de kinderwens is vervuld. En toch blijft het pijn doen. “We houden niet 1 % minder van onze eigen kinderen. Het is vooral terugdenken aan wat we zelf hebben meegemaakt. Dat zit heel diep.”

EN DE MANNEN DAN? Op de vruchtbare periode van de vrouw zit een duidelijke limiet. Een meisje wordt geboren met 1 miljoen eicellen. Die beginnen onmiddellijk af te sterven, tegen de puberteit heeft ze er nog zo’n 400.000 over en dat zijn er nog een paar tientallen wanneer de menopauze begint. Daarna zijn ze op. Gedaan. Echt vruchtbaar was ze tegen die tijd overigens al niet meer. Bij mannen is dat anders. Hun zaadcellen worden geleidelijk bijgemaakt. Een zestigjarige is ook minder vruchtbaar dan een dertigjarige, maar er zijn er die op hun 84e nog vader worden. Zeker met de geassisteerde vruchtbaarheidstechnieken wordt de achteruitgang van het mannelijk zaad niet de kritische factor.

25

DOSSI E R v ru c htba a r he id

GETUIGENIS

Een derde als klap op de vuurpijl Nando (10), Jaime (8) en Fausto (7) zijn drie vrolijke, ravottende en heel soms ook wel eens ruziemakende broertjes. De twee oudste zijn in het labo in Gent verwekt, Fausto kwam als een leuke verrassing op de natuurlijke manier. “Mijn vader is huisarts. We wilden het graag als een verrassing houden, maar toen we na anderhalf jaar nog niet in verwachting waren, polsten we toch voorzichtig bij hem: hoe lang moet een koppel gemiddeld proberen? Zijn frank zal wel meteen gevallen zijn”, vertelt Karel. Even later zat hij samen met Isabelle in de wachtzaal van het Gentse UZ, ondertussen allebei 29 jaar. Zaadstalen testen, vijf keer inseminatie, vloeistof opspuiten om te kijken of de eileiders toegankelijk zijn en een laparoscopie. Isabelle: “Ze vonden niet echt iets, ik had alleen wat endometriose. Blijkbaar lost zich dat vanzelf op als je zwanger geraakt, maar tegelijk kan dat er ook voor zorgen dat zwanger worden net niet lukt.” Een eicelpunctie leverde na hormonenstimulatie liefst 24 eicellen op en 13 daarvan raakten bevrucht. Eentje werd onmiddellijk terug ingebracht, zonder succes, de rest werd ingevroren. Na een tweede terugplaatsing en een spannende zwangerschap werd op 17 juli 2001 Nando geboren. “Ikzelf was toen 30, mijn vader 60, mijn grootvader 90. Een mooier viergeslacht konden we ons niet dromen”, vindt Karel. Verrassing Bijna exact twee jaar later kwam Jaime erbij, opnieuw na twee pogingen waarbij telkens maar één embryo werd teruggeplaatst om er zeker 26

van te zijn dat het geen tweeling zou worden. En toen Jaime zes maanden was, ontdekten Karel en Isabelle dat nummertje drie in aantocht was. “We wilden er drie, maar misschien toch niet zo snel na elkaar”. Voor Isabelle was deze natuurlijke zwangerschap het bewijs dat endometriose inderdaad de boosdoener was. “Veel

“Wonderlijk wat de wetenschap kan” mensen geloven dat het stress was. Je bent er te veel mee bezig, zeggen ze dan. Maar ik denk dat weinig mensen die stoppen met de pil om zwanger te worden er niet mee bezig zijn.” Je laten helpen “Weet je wat bizar is? In theorie kun je zeggen dat Nando en Jaime tweelingen zijn”, lacht Karel. “Ze zijn in het labo op hetzelfde moment gemaakt en met twee jaar verschil ontdooid en ingeplant. Wonderlijk toch wat de wetenschap kan?” In dit huis met andere

woorden geen taboe rond het onderwerp. “Als het niet gaat, dan gaat het niet en laat je je helpen”, vindt Isabelle. “We horen wel eens mensen die geloven dat het een teken is dat het niet moet zijn als het spontaan niet lukt. En zoveel koppels verzwijgen hun fertiliteitsbehandelingen angstvallig. Wij hebben er geen probleem mee. Je maakt het voor jezelf ook vaak minder pijnlijk als je het wel vertelt, dan moeten ze niet meer vragen wanneer wij nu eindelijk aan kinderen gaan beginnen.” 100 % vrouw Bij mannen vinden we het heel gewoon dat zij zich in hun ego gekrenkt voelen als hun zaad niet goed blijkt, maar met een vrouw moet dat toch ook wat doen? Isabelle was alvast wel opgelucht toen ze zwanger bleek van Fausto: “Dan toch. Ik ben dan toch 100 % vrouw. Want het doet wel wat met je zelfvertrouwen als het niet lukt. We hadden ook de leeftijd waarop vrienden kinderen begonnen te krijgen. Op een bepaald moment leek werkelijk iedereen zwanger.” Een nummertje vier komt er niet meer, maar het is de afgelopen jaren wel af en toe ter sprake gekomen. Dan had dat opnieuw een jongen mogen zijn: “We hebben drie lieve knuffelberen. En het cliché dat jongens meer naar de mama trekken, klopt ook echt. Heerlijk.”

ZOU JIJ DONOR WILLEN ZIJN? Fertiliteitsarts en gynaecoloog Wim Decleer heeft het soms moeilijk met geneesheren, klinieken en politici die alles in regels willen gieten, zeker als die regels niet op mekaar afgestemd zijn. Hij geeft een voorbeeld: “De overheid erkent het lesbische huwelijk en de gelijke rechten om een kind te hebben, maar tegelijk maakt ze het bijna onmogelijk om nog een zaadcelbank bij te houden. De wetgeving is strenger geworden, de controles zijn extreem en het is voor donoren allesbehalve aantrekkelijk om een gift te doen. Een vergoeding mag niet, volgens de logica dat je geen lichaamsdelen mag verkopen. Maar hoe ga je die jongens dan motiveren? De overheid blaast hier warm en koud tegelijk. Eiceldonatie is nog veel moeilijker, want daar horen veertien dagen spuitjes, vier of vijf vaginale echo’s en een pijnlijke eicelpunctie bij. Nochtans hebben we ze hard nodig, de donoren. En niet alleen voor lesbische koppels en alleenstaanden, maar net zo goed voor de jonge vrouw of man die in haar of zijn jeugdjaren een kanker overwon, maar waarvan de eicellen of de teelballen kapot zijn. Of voor de vroegtijdige menopauzepatiënten, want dat zijn er ook genoeg. Hebben zij dan gewoon pech gehad?”

27

DOSSI E R v ru c htba a r he id

“Misschien is onze relaxte houding onze forte”

GETUIGENIS

Nummer 23 op de wachtlijst voor de wachtlijst Als het om kindjes gaat, hebben twee mannen samen extra stof tot nadenken. Sinds 2006 is adoptie ook voor hen een optie. Bert (30) en Davy (34) maken dankbaar en ontzettend geduldig gebruik van die nieuwe regel. Davy voelde als eerste het verlangen om vader te worden. “Dat is een heel ontwikkelingsproces geweest. Ik wou wel graag een kind aan wie ik iets kon meegeven, maar tegelijk was er voor ons lange tijd geen aanvaardbare of correcte manier om samen kinderen te krijgen. Het illegale circuit was natuurlijk uitgesloten, aan een verdoken vorm van adoptie als alleenstaande wilden we niet beginnen en met draagmoederschap hebben we het moeilijk. Daardoor heb ik het lang afgeblokt: het kan niet, dus ik ga er mijn kop niet over breken.” Bert gaat verder: “Bij een draagmoeder hebben we vooral ethische bezwaren. Wij zien het niet zitten om een kind voor ons te laten maken met als eerste bedoeling het bij zijn of haar moeder weg te halen.” Procedure De adoptiewet van 2006 kwam voor hen dan ook als een zegen. Drie jaar later – ondertussen was ook Bert er helemaal klaar voor – schreven ze zich in voor de eerste verplichte informatieavond. Die volgde in januari 2010 en sindsdien staan ze op de wachtlijst voor de adoptiecursus. “De cursus wordt per dertig koppels gegeven en pas wanneer de wachtlijst voor adoptie korter wordt. Wij zijn inmiddels opgeschoven van plaats 88 naar 23, dus we hopen hem dit jaar te mogen volgen.” Daarna zullen sociaal assistenten thuis komen kijken, loonfiches opvragen, de omgeving ondervragen, de huisarts, wijkagent ... Aan het einde geeft de adoptiedienst een positief of negatief advies waarop de rechter zich baseert om te beslissen of Bert en Davy geschikte ouders zijn. Davy: “Wij staan volmondig achter die aanpak. Het gaat toch om kinderen die extra kwetsbaar zijn.”

Binnenlandse adoptie Davy en Bert kennen de cijfers: elk jaar zijn er in België 20 à 30 kinderen beschikbaar voor adoptie en elk jaar schrijven er zich 200 tot 300 koppels in. “De meerderheid van de kinderen die vandaag afgestaan worden zijn van moslima’s, van illegalen en van studentes. Zij steken daarvoor vaak de Franse grens over omdat ze daar anoniem kunnen bevallen en in België kan dat niet.” Het koppel kiest verplicht voor binnenlandse adoptie: “Op papier kunnen wij ook in het buitenland adopteren, maar alleen via landen waarmee Kind en Gezin een samenwerkingsakkoord heeft en zij hebben dat niet met diensten die adoptie aan holebikoppels toestaan.” Wachten kost niets De twee denken al na over de extra uitdagingen die ze als ouder zullen hebben. Over de zoektocht naar een schooltje in Temse of Tielrode waar ze misschien vreemd zullen opkijken van een jongetje of meisje met twee papa’s, over de zoektocht naar biologische ouders die er ooit kan komen ... Maar tegelijk laten ze hun leven niet beheersen door de kinderwens. Davy: “Wachten is frustrerend, maar het kost ook geen geld. Wij hebben altijd gezegd: als er een kind komt, moet het ons leven een extra dimensie geven, komt het er niet, dan mogen we niet ongelukkiger zijn. Misschien is die relaxte houding onze forte. Ik durf het bijna niet te zeggen, maar wij hebben een geweldig leven waarin alles vrij vlot loopt.” Hun geluk zou helemaal niet meer op kunnen als er in 2014 een kindje bij komt. Vroeger mag natuurlijk, iets later ook nog.

2 x MAMA OF 2 x PAPA Er circuleren genoeg ethische vragen rond IVF. Eén daarvan is of het wel zo gezond is voor een kind als je een lesbisch koppel gaat insemineren. Blijkt dat kinderen uit die relaties het gemiddeld zelfs beter doen dan kinderen uit heterorelaties, tegen alle verwachtingen in. Het belangrijkste is een liefdevolle en stabiele omgeving. Dokter Decleer heeft het er dan ook moeilijk mee dat alleenstaande of lesbische vrouwen pas in aanmerking kunnen komen voor een behandeling als ze eerst bij de psycholoog of psychiater zijn geweest: “Een fertiliteitskliniek bezoek je niet in een bevlieging. Zij hebben daar al lang over nagedacht. Bovendien heeft de wetgever het begrip wensouder gedefinieerd: iedereen heeft het recht op kinderen, of je nu deel bent van een heteroseksuele relatie, van een lesbische relatie of alleenstaand. Toch sturen zo goed als alle centra lesbische koppels en alleenstaanden eerst door. Met welk recht?” lees verder 

28

29

DOSSI E R v ru c htba a r he id

Marleen Temmerman is diensthoofd Fertiliteit en Gynaecologie-Verloskunde aan het Gentse UZ. Ze is blij dat er op vijf jaar tijd zoveel kon veranderen, want stoppen is vaak minstens net zo moeilijk als doordoen.

De mens is een relatief onvruchtbaar zoogdier. Vrouwen hebben telkens één eisprong en daarbij hooguit 20% kans

op een zwangerschap. Ons voordeel is dan weer dat we het elke maand opnieuw kunnen proberen. Maar het is dus niet zo gek dat het meer dan een jaar kan duren voor een stel in verwachting is. Het ongeduldige koppeltje van 25 mag wat ons betreft dan ook gerust een beetje temporiseren. Na een jaar krijgen zij in ons vruchtbaarheidscentrum eerst een hoop tips mee. Hebben ze bijvoorbeeld wel op het juiste moment seks? Bij een 35-jarige vrouw gaan we sneller verder zoeken, want haar vruchtbare periode loopt stilaan ten einde. De onderzoeken gaan eigenlijk vrij vlot. En als je dan met IVF moet beginnen, een paar keer herhaalt Marleen Temmerman en het wil maar niet lukken, wanneer stop je dan? Dat is niet eenvoudig. Het is een proces waarmee je in het reine moet komen. Veel mensen dringen zelfs aan als er niet meer is dan een waterkansje. Nog een laatste keer? Afscheid nemen van je vruchtbaarheid is niet gemakkelijk. In ons centrum werken we aan de hand van schema’s en we praten er zo goed mogelijk over.”

Waar kun je terecht? www.testjevruchtbaarheid.be: Een aangename website waarop je alles leert over wel of geen kinderen krijgen. www.deverdwaaldeooievaar.be: De Verdwaalde Ooievaar – Netwerk Fertiliteit is gegroeid uit een groep mensen die professioneel of ‘uit ondervinding’ iets te maken hebben met fertiliteit. De organisatie brengt zorgverstrekkers en ervaringsdeskundigen samen.

© Photonews

“Vijf jaar geleden had je in een spermastaal nog een minimum aantal zaadcellen nodig, vandaag heb je genoeg aan één cel die via de ICSI-methode rechtstreeks in de eicel ingespoten kan worden. IVF kan tegenwoordig een alternatief zijn als je zware erfelijke aandoeningen vreest, dan plaatsen we alleen embryo’s terug die geen drager zijn. En wij kijken nu uit naar de mogelijkheden voor baarmoedertransplantatie, in het buitenland is er zo al één succesvol en met nadien een zwangerschap afgerond. Het is met andere woorden een wereld die continu evolueert. De kansen op een zwangerschap stijgen en die op een ‘take home baby’, zoals wij het noemen, zeker ook. Dat wordt in België heel eerlijk geregistreerd. Goed nieuws dus voor iedereen die met een vruchtbaarheidsprobleem worstelt.

CM-Hospitaalplan Voor medisch geassisteerde vruchtbaarheidsbehandelingen (zoals bijvoorbeeld kunstmatige inseminatie of IVF) geeft het CM-Hospitaalplan een tegemoetkoming tot 500 euro. Er is een wachttijd. Voor meer info over het CM-Hospitaalplan en de wachttijden kun je terecht op www.cm.be/hospitalisatieverzekering of bel de CM-hospilijn: 078 151 151

Bedtime adviseert u over goed en gezond slapen!

Veel mensen hebben slaapklachten maar zoeken niet direct de oorzaak bij hun bed. Volgende klachten kan u tijdens het slapen of bij het opstaan ervaren: een stijve, pijnlijke nek, gevoelige schouders, slapende handen of armen, stijve benen, een stram gevoel in uw rug … Bij Bedtime krijgt u persoonlijk advies om uw slaapcomfort te verbeteren.

DE JUISTE LIGHOUDING!

Het lichaam rust het beste uit als er geen enkele spier gespannen is. Die ideale rusthouding is niet te bereiken op een te hard of doorgezakt bed! De wervelkolom dient volledig in balans te liggen. De ruggegraat loopt dan horizontaal.

DE JUISTE COMBINATIE

Voor een optimale nachtrust is een goed verende matras vereist, plus een ondergrond die al dan niet meebeweegt. Zo’n ondergrond is bijvoorbeeld een boxspring, een lattenbodem of een spiraalbodem. Samen met de matras vormt deze een flexibele combinatie, die wijkt waar het nodig is (bij heupen en schouders), maar steun geeft bij benen, taille en nek. De keuze van het juiste kussen is al even belangrijk. Want alleen zo ligt de wervelkolom en in het verlengde daarvan ook het hoofd, echt horizontaal. Mede door gebruik van het juiste kussen rust u goed uit en wordt u fit wakker zonder hoofd-, nek- of rugpijn.

MAATWERK

Bedtime biedt u een brede waaier aan maatwerk inzake slaapcomfort, bedlinnen en kasten op maat uit eigen atelier.

TEVREDENHEIDSGARANTIE

Bij de aanschaf van een nieuw bed wilt u er vooral zeker van zijn de juiste keuze te maken. Daarom biedt Bedtime u enkel kwaliteitsproducten én geniet u van een unieke tevredenheidsgarantie. Binnen de Sleep & Dream collectie heeft u de mogelijkheid om de hardheid van uw matras om te ruilen tot 6 weken na levering!

Sleep & Dream is een gedeponeerd merk van de Nederlandse Vereniging van Slaapvoorlichters en wordt in België exclusief aangeboden door Bedtime. Een overzicht van de Bedtime collectie en alle aanbiedingen vindt u op onze website.

PUBLIREPORTAGE

Afscheid van je vruchtbaarheid

Een goed bed, wat betekent dat?

HET JUISTE ADVIES

Naast ergonomisch advies wordt er bij Bedtime ook voldoende rekening gehouden met uw praktische en esthetische wensen.

www.bedtime.be

Boxsprings - Bedden - Matrassen Kasten - Dressings - Maatwerk - Eigen atelier

bedtime

Mechelsesteenweg 144

# Edegem

Spijker 57 # Essen 30

OPENINGSUREN weekd. + zaterdag 10 -18u vrijdag gesloten ZONDAG OPEN 13 - 17u

Ru enquête b r i e k s na a m

Rub ri e ks naam

HOE GELUKKIG BEN JIJ IN JE RELATIE? Doe mee aan de enquête en maak kans op een romantische nacht in een treincoupé met je geliefde. Wanneer je verliefd bent, zie je het leven door een roze bril. Alles is rozengeur en maneschijn. Maar liefde gaat soms door rozenstruiken en na een tijdje is de eerste hevige verliefdheid over. Ben je gelukkig met je partner of heb je twijfels? Maak je vaak ruzie of zijn jullie de perfectie zelve? Word je groen van jaloezie wanneer hij met zijn maten op stap gaat of wanneer zij gaat dansen met vriendinnen? Droom je soms van een nieuw begin of zie je jezelf samen oud worden? Laat het ons weten door mee te doen aan onze grote relatie-enquête en wie weet win jij een avontuurlijke nacht in een treincoupé! Deelnemen kan tot 25 juni 2012 op www.cava-enquete.be

Foto: © Studio Edelweiss

3322

3333

Res u ltaten enquete

op alles. “Mensen besparen op dat deel van hun budget dat ze het gemakkelijkst zelf kunnen beïnvloeden: voeding, kledij, ‘goestingskes’, ontspanning … Dat vraagt de minste inspanning, je bereikt meteen resultaat én het resultaat is vaak ook meteen zichtbaar”, beweert Sara. “Meer dan 50 procent van de deelnemers beknibbelt op voeding: ze kopen minder merkproducten, nemen een lunch mee naar het werk en kopen minder extraatjes zoals frisdrank en chips … Ook de fashionista in ons houden we in toom. Tijdens de koopjes slaan we nog eens een slag, maar doorgaans laten we vaker een mooi kledingstuk in het rek hangen.” Genieten van het leven Maar we stellen duidelijke prioriteiten in ons besparingsgedrag. “We bezuinigen niet op de studies van de kinderen, op gezondheidszorg en we willen niet inleveren op leuke dingen in het leven zoals reizen … Eén vierde van de deelnemers bespaart niet op het vakantiebudget. Een deelnemer schrijft terecht: ‘Een mens moet toch genieten van het leven’. We gaan wel minder op restaurant en naar de film. En in de apotheek vragen we vaker naar de goedkopere generische medicijnen.”

Het is crisis … en de Vlaming bespaart! Tekst: Isolde van den eynde, fotografie: studio Edelweiss

Ons economisch systeem lijkt minder goed te werken dan gedacht. Bedrijven gaan failliet, mensen verliezen hun job, prijzen schieten de hoogte in en rekeningen blijven binnenstromen. Intussen proberen we te besparen in afwachting van betere tijden. Twee bankovervallers in New York schermden onlangs zelfs met het ‘het is crisis’-excuus om hun misdaden te verantwoorden.

34

Het groot aantal deelnemers (meer dan 2.500) aan de recente çava-enquête toont aan dat besparen populair is in crisistijd. “Mensen zijn er echt mee bezig”, vertelt Sara Van Wesenbeeck, professional organizer en coach bij Plus Organizing. “Dat merk ik ook in mijn praktijk: er is meer dan ooit vraag naar hoe je goed kan budgetteren, besparen en je efficiëntie kan verhogen.” De buikriem aanhalen De Vlaming bezuinigt, maar niet

We gaan niet verhuizen “Op de vaste kosten bezuinigen, is moeilijker. Je kan niet zomaar je

Waar bespaart de vlaming op?

Voeding 50 %

Vakantie 25 %

GSM 50 %

Verwarming 65 % * cijfers op ± 2500 deelnemers

Coach Sara stelt orde op zaken Sara Van Wesenbeeck is professional organizer en coach, efficiency consultant, (internationaal) trainer en spreker, auteur van ‘Het slimme organizing boek’ (Lannoo). Met haar bedrijf Plus Organizing stelt ze orde op zaken bij gezinnen en bedrijven en coacht ze je bij het vereenvoudigen van je leven en werk en bij het managen van je gezin, je werk, spullen, administratie, mailbox, agenda, tijd en uiteraard ook je budget. Met als doel een leven met minder stress, meer efficiëntie en meer tijd (en geld) voor de leuke dingen van het leven. Meer info: www.plusorganizing.be

35

r e su ltaten: enquete

Rub ri e ks naam

“We willen niet inleveren op leuke dingen in het leven zoals reizen”

GSM-gebruik

50 %

bellen tijdens daluren

42 %

beperkt gsm-gebruik

appartement opzeggen of je huis verkopen”, meent Sara. “Het vraagt ook meer inspanning: je moet prijzen vergelijken, andere mensen consulteren, een nieuwe woning zoeken … De ondervraagden besparen - zeer uitgesproken - niet op de afbetaling van hun woning.” It’s a digital world Maar de zuinigheid kent ook zijn grenzen bij de Vlaming. Luxe en weelde blijven belangrijk, calvinistisch leven is duidelijk nooit onze levensstijl geweest. “Zo zeggen we ons gsm-abonnement niet op, maar proberen we wel minder lang te telefoneren. 50 procent belt vaker tijdens de daluren en 42 procent beperkt het gsm-gebruik. Abonnementen van weekbladen, die vaak naar het kleinste kamertje worden verbannen, worden opgezegd. Internet en digitale televisie laten vallen, is daarentegen een brug te ver voor de Vlaming.” Dikke truiendag “Vlaanderen is zich duidelijk zeer bewust van de hoge energieprijzen. Maar liefst 65 procent zet de ver-

Terug makkelijk de trap op en af.

warming bewust lager. Als je ze één graadje lager zet, bespaar je maar liefst 7 procent op je energieverbruik”, legt Sara uit. “En we staan ook minder lang onder de douche, doen de lichten uit wanneer we een kamer verlaten, laten de kraan niet lopen … Dit zijn goede gewoontes die toch al ingeburgerd zijn.” Bewust en creatief “De respondenten nemen zeer vaak het woord ‘bewust’ in de mond als ze het over besparen hebben. En dat is inderdaad zeer belangrijk: je moet je bewust worden van je budget, van de acties die je kunt stellen om meer ruimte in dat budget te creëren, je moet nieuwe goede gewoontes in je leven introduceren en volhouden … Maar we gaan ook creatief om met een beperkter budget. Het goede nieuws aan deze resultaten is dat je ziet dat de mensen bezig zijn met hun uitgaven. En tenslotte kosten zulke acties je geen cent en ze brengen enkel op”, besluit Sara.

Dankzij m’n traplift van ThyssenKrupp Encasa. Onbezorgd blijven genieten van het comfort en de privacy van uw eigen huis? Dat kan! Een traplift van ThyssenKrupp Encasa brengt iedereen veilig en comfortabel naar boven en beneden. Over verschillende verdiepingen. Zelfs al is uw trap erg smal, steil of hebt u een wenteltrap. En dat allemaal dankzij onze unieke monorail. Die is niet alleen veilig en elegant, maar past ook in ieder interieur. Kortom, met een traplift van ThyssenKrupp Encasa blijft alles bij het oude. Behalve natuurlijk het gemak waarmee u voortaan de trap op en af gaat!

Makkelijk te bedienen!

Deel jouw innovatieve besparingstips op www.facebook.be/magazinecava

j t! n

i r mfor o o V om c Nuttige tips bij een ziekenhuisopname Sommige mensen stellen een geplande, niet levensnoodzakelijke, ziekenhuisopname om financiële redenen een tijdje uit. Of je daar zo gebaat mee bent, is echter nog maar de vraag. Met volgende eenvoudige tips kun je ook vermijden dat de kosten voor een ziekenhuisopname de pan uit swingen. - Informeer je vooraf over de kamer- en ereloonsupplementen. Dat kan bij CM of in het ziekenhuis zelf. - Kies op de opnameverklaring niet voor een eenpersoonskamer, want dan worden er automatisch kamer- en ereloonsupplementen gevraagd. Kies daarom voor verzorging aan verbintenistarief. Je kunt dan nog kiezen tussen een gemeenschappelijke kamer of een tweepersoonskamer. - Vraag je arts naar de kostprijs voor het materiaal (bv. implantaten, prothesen) en de diensten (bv. telefoon en televisie op de

kamer) die niet op het opnamedocument staan. Deze kosten kunnen immers hoog oplopen. - Informeer vooraf naar het statuut van je arts en kies voor een verbonden arts, want die mag geen ereloonsupplementen aanrekenen (behalve op een eenpersoonskamer!) Informatie over de erelonen en het statuut van de artsen kun je krijgen in het ziekenhuis en bij CM. Of vraag het rechtstreeks aan je arts. - Het opnamedocument is bindend. Lees het dan ook grondig na vooraleer het te ondertekenen. Bewaar zorgvuldig jouw exemplaar. Het kan nuttig zijn bij een eventuele betwisting van de factuur. - Laat je ziekenhuisfactuur altijd controleren op het CM-kantoor vooraleer ze te betalen. Als er bedragen zijn aangerekend die onduidelijk of onwettig zijn, kunnen wij die voor je navragen of betwisten.

ThyssenKrupp Encasa, professionele service overal in België. 24 uur per dag, 7 dagen op 7.

www.tk-traplift.be Voor meer info kan u terecht in één van de onderstaande Thuiszorgwinkels: 2000 ANTWERPEN Amerikalei 152 2550 KONTICH Drabstraat 11A 2920 KALMTHOUT Kapellensteenweg 73

Tel. 03 238 40 53 Tel. 03 888 68 93 Tel. 03 644 41 13

www.thuiszorgwinkel.be

2170 MERKSEM Oude Bareellei 33 2110 WIJNEGEM Turnhoutsebaan 363

Tel. 03 645 80 51 Tel. 03 354 08 12

A ASSIST

Thuiszorgwinkel 36

37

b e spar i n g en

Onze reporter

bespaart! Tekst: Isolde van den eynde, Fotografie: Het salon

In het Engels bestaan er talrijke namen om mij te beschrijven: big spender, material girl, shopaholic … Daarom besloot deze spilzieke meid om vanaf 1 mei een week zuinig te leven. Waarom? Voor de uitdaging, zoals Miss België zou zeggen. Maar de hoofdreden is dat ik een gat in mijn hand heb. Vooral in kledingwinkels laat ik het geld gemakkelijk rollen. Bovendien koop ik ook graag eens een boek, een cd, ik ga graag eten, pik graag een filmpje mee … Het moet allemaal kunnen. Ik ben daarenboven de trotse bezitter van een Visakaart. Ze doorknippen vind ik net een brug te ver, maar ik berg ze toch op deze maand. Mijn doel is namelijk om deze maand niet meer dan 300 euro uit te geven aan voeding en amusement.

Ik ben nog op weekend in de Ardennen, Marche-en-Famenne om precies te zijn. De kosten voor dit weekend zijn al lang betaald dankzij het organisatietalent van mijn vriendinnen. ’s Avonds ben ik uitgenodigd voor een heerlijk avondmaal bij mijn ouders. Op zondagavond ben ik vaak wat lui en durf ik de auto nemen om me te verplaatsen. Maar vanavond neem ik mijn stalen ros, want het is slechts 10 minuten fietsen.

Bespaard: 5,5 euro (benzine en avondmaal) Sara: “Bij je ouders gaan eten, bespaart jou wel geld, maar niet aan je ouders. Dan is het een beetje ‘dubbel’. Het is wel goed voor je sociale leven want je ziet je familie terug. Je kan ook eens mensen bij jou thuis ontvangen en zij kunnen jou eens uitnodigen, in plaats van altijd op restaurant te gaan. Je kan daar heel creatief in zijn.”

Mijn moeder gaf me gisteren nog een paar dozen zelfgemaakte soep mee: mijn middagmaal deze week. ’s Avonds eet ik nog wat pasta die ik ingevroren had. En na mijn sportieve inspanning, lopen in de buurt, drink ik een glaasje wijn, met mijn huisgenote. Met haar bespreek ik hoe ik nog zuiniger kan leven zonder echt aan grote luxe in te boeten. Ik besluit mijn normale zicht- en spaarrekening op te zeggen en te kiezen voor een internetrekening. Voor de normale zicht- en spaarrekeningen betaal je namelijk jaarlijks een bepaalde bijdrage.

Bespaard: 60 euro (5 dagen soep = ± 10 euro / 1x kliekjes = 2 euro /

al geopende fles wijn = 2 euro / opzeggen zichtrekening = ± 40 euro per jaar)

Sara: “Door kliekjes niet weg te gooien, bespaar je elke maand tientallen euro’s. Kook ook af en toe eens voor twee dagen. Ga aan de slag met je gevulde voorraadkast. Of organiseer een diepvriesfeestje met je vrienden. Maak boodschappenlijstjes en doe één keer per week grote boodschappen: op die manier worden verleidingen tot een minimum beperkt. Het kiezen voor een internetrekening is een slimme actie waarmee je meteen heel wat geld bespaart.”

38

Weinig tijd om uitgebreid te eten vandaag. Enkele boterhammen moeten volstaan, want na het werk moet ik me naar het fitnesscentrum reppen. Op dinsdagavond volg ik Zumba met een vriendin. Per les is dat 10 euro. Normaal neem ik de wagen, maar ik ben extra sportief en neem de fiets. Mijn beurtenkaart is net leeg en ik moet dus 10 euro dokken. Maar dit wil ik echt niet opgeven. Naar goede gewoonte beëindigen we onze sportactiviteit met een wijntje op het terras van mijn vriendin. Heerlijk.

Bespaard: 0,50 euro (benzine / 10 euro uitgegeven, maar die heeft me persoonlijke winst opgeleverd.) Sara: “Slim en positief dat je jezelf niet alle leuke dingen ontzegt. Het is belangrijk om je batterijen regelmatig op te laden. Tip: ga volgende keer eens in het bos joggen, dat is gratis!”

Vanavond heb ik afgesproken met enkele oud-collega’s in Brussel. Gelukkig gaan we niet eten, we gaan enkel iets drinken. Ik spreek af met een oud-collega, die bij mij in de buurt woont, om samen te rijden. Op die manier delen we de kosten van de benzine. Van een bijdrage wil ze niets weten, dus trakteer ik haar op een drankje. Ik voorzie een budget van 10 euro. Dat is niet heel erg veel, maar meer moet dat niet zijn op een weekavond.

Bespaard: 21 euro (benzine + 10 euro die ik nu niet heb uitgegeven omdat ik nu vooraf een budget voor mijn avondje uit had vastgelegd.) Sara: “Zoek op internet het goedkoopste tankstation in de buurt. Tank niet op de autostrade, dat is duurder. Carpoolen is ook slim: zowel voor het milieu als voor je portefeuille.”

Vandaag besluit ik om enkele energievreters een halt toe te roepen. Dit komt niet enkel mijn portefeuille ten goede, maar ook die van mijn huisgenote Anneleen én het milieu. Ik schakel de oven, die we niet dagelijks gebruiken, uit. Weg klok. De oplader van mijn iPhone haal ik vanaf vandaag na het opladen uit het stopcontact, net als de stekkers van de televisie en de digibox. Zonder het te beseffen bespaarden we al op bepaalde zaken: we hebben geen droogkast, ons toilet heeft een spaarknop, ik poets mijn tanden onder de douche en een badje nemen doe ik zelden. De Brittakan haalde ik een tijdje geleden in huis: ik drink enkel kraantjeswater. Een collega bezorgt me trouwens elke dag de Metro, de krant die je geen cent kost.

Bespaard: 260 euro (krantenabonnement) Sara: “De waaklampjes van onze toestellen zijn energievreters, met de digibox op kop. Een verdeelstekker met een aan– en uitknop helpt ook. Een droogrek, de wind en de zon zijn je gratis droogkast. Zeg kranten en weekbladen op die je niet leest, lees ze op het internet of geef kranten door.”

39

Be spar i n g en

“Op de website gratisingent.be, gratisinbrussel.be en gratisinantwerpen.be vind je allerlei leuke optredens, debatten, filmvoorstellingen voor nougatbollen ”

In de namiddag werk ik als vrijwilliger in het NTGent, dat betekent dat ik ook gratis naar de toneelstukken mag kijken. Voor het avondmaal schuif ik thuis mee aan tafel. Daarna geniet ik van een gratis optreden in een gezellig jazzcafé. Dit is trouwens echt een tip: op de website gratisingent.be, gratisinbrussel.be en gratisinantwerpen.be vind je allerlei leuke optredens, debatten, filmvoorstellingen voor nougatbollen. Het loont zeker de moeite om dit in de gaten te houden!

Bespaard: 30 euro (geld voor een optreden, geld voor een

toneelstuk, avondmaal)

Vandaag is het vrijdag en voor mij betekent dit uitgaan en dus geld uitgeven. Bovendien moet ik dringend inkopen doen, want mijn koelkast is leeg. Ik ga naar de Aldi en koop eten voor het weekend. Al is het in de Delhaize veel aangenamer winkelen, het prijsverschil aan de kassa verzacht toch de pijn.

Bespaard: 15 euro (inkopen Aldi i.p.v. Delhaize) Sara: ”Als je het niet leuk vindt in de Aldi, doe het dan een keer per week. Koop in op zaterdagavond, dan staan veel verse producten aan de helft van de prijs.”

Heerlijk het is weekend. Op zaterdag loop ik graag eens door de winkelstraten. En ook vandaag voel ik de drang om te winkelen. Ik besluit buiten te gaan lopen en de stapel boeken naast mijn bed eens door te nemen. Mijn overvolle kleerkast moet dringend opgeruimd worden: de kledij die ik al een jaar niet meer draag, verkoop ik aan mijn vriendinnen. Dit levert me een mooi bedrag van 50 euro op. ’s Avonds moet ik naar een feest bij vrienden en we moeten allemaal een fles sterke drank meebrengen. Ik koop een flesje Martini voor de gastheer.

Bespaard: 60 euro (niet gewinkeld) Sara: “Ga in je kast op zoek naar nieuwe kledingcombinaties, herstel wat stuk is, verkoop of ruil wat je niet draagt. Cadeautips? Koop cadeaus in de koopjesperiode. Je maakt iemand gelukkig en jou scheelt het een slok op de borrel. Twee vliegen in één klap.”

40

Sara: “Dit is een slimme besparingsactie. Een ticket voor het theater of een evenement kost makkelijk 15 euro - vrijwilligerswerk is dus de ideale manier om te besparen. Gebruik je tijd op het internet ook eens om op zoek te gaan naar gratis acties, spullen, uit-ideeën … Je zal versteld staan hoeveel het je opbrengt.”

Wat Leverde het op? Deze week gaf ik 75 euro uit, maar ik bespaarde 437 euro. Dat gebeurt uiteraard niet elke week: nu ging ik heel bewust om met grote kosten. Dat was niet altijd gemakkelijk. Wanneer ik uitga, wil ik me financieel niet beperkt voelen. Niet op restaurant gaan, was wennen. En niet winkelen, vergde veel wilskracht. Maar als ik dit een maand volhoud, dan geef ik slechts 300 euro uit en bespaar ik meer dan ik dacht!

Sara Van Wesenbeeck, professional organizer en coach: “Isolde heeft verschillende slimme besparingsacties op poten gezet. Zonder al te veel inspanning heeft ze meer ruimte gemaakt in haar budget. Uiteraard kost het in het begin wat moeite omdat je je gewoontes moet bijsturen. Een paar tips: ga met één goede gewoonte per keer aan de slag, zoek ‘supporters’ die je kunnen aanmoedigen om vol te houden, focus op het doel (dat is positief, want je gaat geld besparen) en op wat je wél hebt gerealiseerd op weg naar het bereiken van dat doel … Vele kleintjes maken een grote. Je zult versteld staan hoeveel je op het eind van de maand over hebt op je budget. Vergeet zeker niet te genieten van het leven en je batterijen op te laden. Isolde kiest ervoor om niet te besparen op het fitnessen, dat kost geld, maar ze wint veel meer dan ze vermoedt: door regelmatig haar batterijen op te laden, zal ze meer energie hebben, productiever zijn op het werk, gelukkiger zijn … Besparen kost niet veel moeite en het brengt altijd op, want je wint niet alleen geld, maar ook tijd en energie! Zo kun je toch van het leven blijven genieten, ook in crisistijd!” 41

D o e - het-ze l f -g e zo n dhe id

Doe-het-zelfgezondheid Tekst: Isolde van den eynde, Illustratie: Barbara Vandekonijnen

Hoofdpijn, buikkrampen, een knobbeltje of een vreemde moedervlek op je been. Het is zo gemakkelijk om snel je symptomen op het internet op te zoeken en er achter te komen wat je mankeert. Maar geeft Dokter Google wel het juiste antwoord?

Een recent onderzoek van het onderzoeksbureau InSites Consulting toonde aan dat meer dan de helft van de Belgen regelmatig medische informatie op het internet zoekt. Vooral dagelijkse pijntjes en kwaaltjes, zoals haarverlies en hoofdpijn, worden al snel eens ‘gegoogled’. En laten we eerlijk zijn: wie van ons zocht nog nooit de betekenis van een ziekteverschijnsel op? Een andere studie toonde aan dat dit in feite niet zoveel kwaad kan, want Google vertelt je in 57,7 procent van de gevallen de juiste diagnose. Voornamelijk ziektes die zeer specifieke symptomen hebben, worden door Google juist gediagnosticeerd. Complexe ziektes met nietspecifieke symptomen zijn een ingewikkeldere zaak voor de virtuele ‘dokter’. Dokter Google versus de huisarts Eén zaak staat als een paal boven water: sinds de komst van het world wide web, hebben we toegang tot een overvloed aan medische informatie. Sommige patiënten hebben echter zoveel vertrouwen in Dokter Google, dat ze hardnekkig aan zijn diagnose vasthouden, zelfs na een bezoekje aan de huisarts. De diagnosticeer-doe-het-zelvers bezorgen de gediplomeerde artsen geregeld kopzorgen. Huisarts De Boer uit Vosselare: “Vaak blijkt uit het gesprek dat de patiënten bepaalde zaken op voorhand opzochten. En het zijn vaker mannen dan vrouwen die met een informatiebundeltje 42

bij mij komen. Je moet er op een goede manier mee omgaan. De informatie die ze meebrengen is vaak fout, maar er is altijd een kans dat jij je ook vergist. We zijn mensen en niet onfeilbaar. Ik toon altijd begrip.” Pro’s en contra’s Volgens Geert Smits, directeur ICT van het UZA, informeert het internet patiënten beter en komt dat het genezingsproces ten goede. “In de Verenigde Staten zijn er een aantal zeer goed gecontroleerde websites die medische informatie verschaffen. Via de virtuele wereld zoeken patiënten gemakkelijker lotgenoten op. Dat contact en de extra informatie kunnen de patiënt motiveren om een behandeling aan te vatten of te verwerken”, legt Geert Smits uit. “Maar er zijn ook nadelen aan verbonden: Google biedt een uitgebreid gamma aan informatie, maar die is niet altijd correct. Je kan je bronnen niet steeds controleren en dat maakt de informatie onzeker. Google kan bovendien zorgen voor discussies tussen dokters en patiënten en dat kan leiden tot frustraties, ruzies …” Dokter De Boer: “Symptomen kunnen niet enkel via het internet bepaald worden. Ik geloof niet echt in de kracht van Dokter Google. Je moet symptomen ook in hun context zien en dat kan niet via het internet. Sommige ziekteverschijnselen worden bovendien door de patiënt extra in

de verf gezet, terwijl ze in feite van ondergeschikt belang zijn. Iemand die last heeft van een hoestje, denkt misschien al snel dat hij een longontsteking heeft. Soms is het slechts een keelontsteking of een ontsteking van de bovenste luchtwegen.” Wat is te vertrouwen? Waar vinden we correcte informatie op het internet? Geert Smits: “Zorgactoren kunnen ervoor zorgen dat patiënten gebruik maken van juiste informatie. De websites van ziekenhuizen, ziekenfondsen … verwijzen naar betrouwbare websites. Het is belangrijk dat patiënten via die wegen informatie opzoeken. In Nederland bestaat de website www.betrouwbarebron.nl, een site die door verschillende zorgorganisaties wordt gesteund en zeer betrouwbaar is. Het Universitair Ziekenhuis Antwerpen (UZA) vernieuwt haar website op 4 juni. Op onze website proberen we zoveel mogelijk volledige informatie over een ziekte beschikbaar te stellen. We vermijden wel zoveel mogelijk links naar andere sites omdat we de betrouwbaarheid ervan niet kunnen garanderen.” Ons lijkt het duidelijk: Dokter Google kan bijkomende informatie verschaffen, maar geen diagnose zonder het oordeel van een gediplomeerde arts!

43

D o e - het-ze l f -g e zo n dhe id

GETUIGENIS

GETUIGENIS

“Google informeert me maar kalmeert me niet”

“Een tweede mening van een arts is beter dan raad van Google”

Voor Lara (25) is Google een goede bron van informatie. Maar ze benadrukt dat ze nog steeds naar de huisarts gaat. En soms zelfs naar meerdere artsen. Lara is een hypochonder, iemand die voortdurend denkt dat ze ziek is. Dokter Google informeert haar voor ze opnieuw in paniek bij de huisarts staat en voor een geruststelling 25 euro neerlegt. “Sinds ik 16 ben, heb ik regelmatig angst voor ziektes. Wanneer ik stress heb, is het heel erg en dan ben ik er wekenlang elke dag mee bezig. Ik besteed gemakkelijk een paar uur per dag aan het opzoeken van mijn symptomen. Het kalmeert me even, maar dan voel ik opeens een steek en begin ik weer te ‘googelen’. Ik zoek alles op via Google, maar ik raadpleeg wel al enkele vaste websites: gezondheidsnet.be en www.mayoclinic.com, een Amerikaanse website die ik vrij betrouwbaar vind. Natuurlijk ga ik ook nog naar de huisarts. Meestal heb ik iets onschuldig en ik weet dat wel, maar ik slaag er niet in om mezelf te kalmeren, ook niet na op Google gekeken te hebben.”

Vertrouwen in huisarts “Vroeger ging ik veel vaker naar de dokter. Maar ik heb ondertussen een zekere ervaring opgebouwd. Als mijn schrik weken blijft duren, breng ik toch even een bezoekje aan de huisarts. Vaak gebruik ik een ander excuus, zoals een nieuw voorschrift voor mijn anticonceptiepil, om te polsen naar mijn klachten. Ik vertrouw het oordeel van de huisarts en na een bezoekje ben ik gerustgesteld. Na een tijdje slaat de twijfel echter opnieuw toe ... ”

“Mijn ‘ziekte’ heeft een enorm grote invloed op mijn leven”

Kankers, tumoren en aids “Bij hevige hoofdpijn, vrees ik dat ik een hersentumor heb. Dan ga ik naar de dokter en vertel ik hem mijn diagnose. Natuurlijk zegt die elke keer dat ik geen hersentumor heb. Ik heb de geruststelling van de dokter nodig. Daarnaast moet ik al een paar kankers gehad hebben en ik vermoedde al duizendmaal dat ik aids had. Momenteel heb ik schrik om een auto-immuunziekte, zoals MS, te hebben.”

44

Google relativeert “Mijn ‘ziekte’ heeft een enorm grote invloed op mijn leven. Het is niet gemakkelijk om mijn angsten uit te leggen. In relaties zorgt dat voor een grote druk: ik heb het gevoel dat ik me elke keer moet verantwoorden. Ik besef heel goed dat het allemaal psychologisch is en toch laat ik me er door meeslepen. Het internet, of Dokter Google, informeert me, maar het maakt me ook gek.”

Kristien (43) kreeg een tijdje geleden slecht nieuws te horen. Het verdict was hard: ze had kanker. De arts legde haar alles gedetailleerd uit, maar ze onthield slechts enkele flarden. Nadien kon ze op Google terecht voor achtergrondinformatie. “Ik kreeg een vreselijke diagnose en ik moest een voor mij onbekende ingreep ondergaan. De arts overspoelde me met informatie. Ik hoorde de woorden, maar besefte en begreep niet goed wat ze vertelde. Een paar woorden bleven hangen. Ik knikte verdwaasd …”

Van Google kan je gek worden “Wat ik op het internet lees, hou ik voor mezelf. Als ik informatie opzoek, ben ik ook zeer streng voor mezelf: ik durf ‘stop’ te zeggen omdat je anders in een mallemolen terechtkomt. Als je je teveel verdiept in mogelijke symptomen, kan elk lichaamsdeel ziek zijn. Ook van internetfora blijf ik ver weg. Vragen over je gezondheid stel je beter ‘life’ aan een arts.”

“Ik zal nooit of te nimmer mijn artsen proberen overtreffen met informatie”

Met twee naar de dokter “Thuis stortte ik me op het internet om te begrijpen wat ze me allemaal verteld had en zeker niet om de arts te confronteren met de gevonden informatie. Ik heb heel veel vertrouwen in mijn artsen en denk zeker niet dat ik het beter weet. Maar ik zorg er wel altijd voor dat ik niet alleen bij de arts ben. Zo kan iemand anders nog eens samenvatten wat er juist gezegd is en worden er vragen gesteld die niet onmiddellijk bij me opkomen. Als je geen of te weinig vertrouwen in je arts hebt, dan denk ik dat een tweede mening vragen aan een andere arts meer oplevert dan te rade gaan op Google.”

Artsen zijn God niet “Google geeft mij achtergrondinformatie over mijn ziekte. Ik zal nooit of te nimmer mijn artsen proberen overtreffen met informatie die ik op het internet vond. Dat schendt het vertrouwen. Artsen zijn geleerde en gediplomeerde mensen, maar ze zijn God niet. Soms moet je bepaalde gebeurtenissen in het leven proberen aanvaarden …”

Op www.cm.be/klachten en ziekten vind je informatie over meer dan 150 ziekten en klachten: van Aambeien over Galstenen en Voetschimmel tot Zona. Je vindt er telkens: • een uitgebreide omschrijving • een overzicht van de symptomen • veelgestelde vragen • tips • verwijzing naar bestaande publicaties

45

Jeu g d dro m en

Als ik later groot ben ... Tekst: Het Salon

iger Dixie Dansercoer (50) is poolreiz

Zonder dromen zou ik een beetje sterven ‘Je wordt niet geboren als poolreiziger. een Gaandeweg word je dat. Er zat altijd ik vond ts scou de Bij avonturier in mij. te pen kam n buite om ch astis fant het al tot k ijnlij bouwen. Dat leidde waarsch mijn drang naar ontdekking.’ uit‘Na mijn middelbare school nam ik deel aan een ogen Mijn . Staten igde wisselingsproject in de Veren Ik gingen open: België leek opeens te klein voor mij. Vanaf kken. ontde wilde d werel hele de ik dat voelde dan stelde ik me open voor nieuwe impulsen, cultuelke ren, landen … Ik ondernam twee wereldreizen, achme den bereid reizen Die jaar. een e reis duurd ik teraf gezien goed voor op mijn poolexpedities, want kon. e stootj een tegen wel ik kreeg er het gevoel dat Nieuwe zaken zag ik niet langer als een obstakel, 46

maar als een uitdaging. En nadat ik het alpinisme beontdekte, viel ik definitief voor sneeuw en ijs. Het ik het ‘Voor Dixie. lacht ’, maar zeg , einde het van gin goed en wel besefte, zat ik in Groenland. Ten prooi gevallen aan de poolmicrobe.’ Geen obstakels, enkel de droom ‘Veel mensen zien eerst obstakels en dan pas een droom. Ik zie eerst de droom en dan pas de obsta iets kels. Of soms zie ik ze zelfs helemaal niet. Als ik wil, dan kan ik niet stoppen met aan dat plan, aan ezodie droom te denken. Ik word er volledig in meeg volis Dat . slapen ermee ga en op ermee sta ik gen: . Dus gens mij de conditio sine qua non om te slagen mij voor is en Drom lf. meze voor ik hou ze nog even en drom r Zonde . leven het van tie essen de ins allesz n.’ zou ik wegkwijnen en een beetje sterve

© Alessandro

Vaudagna

… dan word ik astronaut! Als kind is het heerlijk om onbezonnen te dromen over wat je later wil worden. Eenmaal wat ouder, blijken er meer obstakels op de weg te liggen dan aanvankelijk gedacht. Vooral het geloof in eigen kunnen maakt het verschil tussen slagen of niet. En wie gelooft in zijn dromen heeft de toekomst in handen.

Glamour is vaak schijn

Lize (18) is model in Milaan en New York, maar droomt stiekem va n een acteercarriè re

‘Om 9 uur krijg ik een e-mail van mijn agentschap. Daarin staan alle castings van die dag met het uur en het adres bij. Soms zijn dat er 5, vaa k 11 per dag! Met een stadsplan in de hand, hoge hakken en mijn portfolioboek in de rugzak trek ik door een onbekende stad en probeer ik alle castings af te gaan. Als beg innend model kost me dat letterlij k bloed, zweet en tranen.’ ‘Voor toppers als Kate Moss is het mode llenleven allemaal rozengeur en manesch ijn, maar voor meisjes als ik zijn het harde en lange dagen. De glamour is vaak schijn. Ik woonde van oktober tot maart in Milaan, maar nu woon ik even in New York. Je bent ver weg van je familie en je moet voortdure nd op je uiterlijk en voeding letten. Geloo f me: de meeste meisjes werken er hard voor. Ik leef bovendien met veel collega’s in een veel te klein appartement. Dat is weinig glamoureus, maar ik klaag niet want zo maakte ik wel al veel vrienden.’ Poseren is acteren ‘Het was geen weloverwogen beslissing om in die wereld te stappen. Ik ben er een beetje ingerold. Mijn zus deed wat modellenw erk en het leek me wel een leuke bijverdien ste, maar ik had nooit gedacht dat dit mijn leven zou worden. Ik studeerde woordkunst-drama in het Lemmensinstituut en toneel beheerste mijn leven. Actrice word en is nog steeds mijn grote droom, net als van zoveel meisjes. Momenteel ligt die droom stil. Als je de kans krijgt om de wereld rond te reizen, dan doe je dat gewoon. Het is een nieuwe droom en niet iedereen krijg t zo’n kans. En eigenlijk is poseren ook acteren. Het resultaat is mooi als je voelt en meent wat je doet.’

47

Jeu g d d ro men

‘I believe I can fly!’ Pieter (26) is piloot bij Ryanair (en in een vorig leven

‘Het was allesbehalve een gemakkelijk parcours. Nadat ik een aantal opendeurdagen van vliegscholen had bijgewoond, volgde ik een cursus fysica en uiteindelijk deed ik mee aan het ingangsexamen van een Spaanse vliegschool: Gestais Flying Academy. Wonder boven wonder slaagde ik! De opleiding duurde ongeveer 2 jaar en in het eerste jaar krijg je veel theorie te verwerken: veertien vakken gaande van ‘air law’ tot aerodynamica. Op al je examens moet je bovendien minstens 75 procent halen, anders faal je. Na een paar maanden theorie mag je beginnen vliegen met eenmotorige vliegtuigen.’

L’Afrique c’est chique? ‘Na 1,5 jaar werkloos te zijn, heb ik eindelijk een job als piloot te pakken. De zoektocht was moeilijk. Elk jaar studeren er veel jonge piloten af, terwijl de markt verzadigd is. Met de moed der wanhoop reisde ik zelfs naar Afrika om er een job te vinden als ‘bushpilot’. Na een tijdje ging ik op de luchthaven van Zaventem aan de slag bij Jetair Fly, een job op de grond weliswaar. Ik hoopte op lange termijn daar als piloot te mogen beginnen, maar zocht ondertussen nog verder. En dan kreeg ik onverwachts een kans bij Ryanair.’ Exotische oorden ‘Het onregelmatige leven van een piloot spreekt me enorm aan. En wat ik vooral fantastisch vind, is dat je de kans krijgt om in het buitenland te werken. Het loon is ook niet slecht. Ik hoop er veel ervaring op te doen, later wil ik graag langeafstandsvluchten doen. En als ik dan toch even kan dromen: dan woon ik bij voorkeur in een exotisch land.’

De aarde van bovenaf zien ‘Naast de juiste opleiding, moet je een goed psychologisch profiel hebben. Je zit soms maanden met 6 mens en opgesloten in een kleine ruimte. Geen gemakkelijke menselijke situatie en je moet ook voor elkaar zorgen. Flexibiliteit is dan ook een belangrijke eigenschap als astronaut. Je werkt bove ndien altijd in een internationaal team en je moet dus met versc hillende culturen kunnen omgaan.’ 48

t Filip Van Houte (28) is muzikan en zoveel meer

‘Omschrijf me alsjeblieft niet als hiphopper. Ik zou mezelf eerder een muziekartiest noemen. Waarom ik dan toch voor hiphop koos? Omdat ik niet kan zingen. (lacht). Maar waar een wil is, is een weg.’ ‘Taal is altijd al mijn ding geweest. Als 7-jarige schreef ik mijn eigen verhalen in grote schriften. Ik beleefde een lastige pubertijd en ook toen was taal het medium om mijn frustraties te uiten. Daarom maak ik muziek in het Nederlands. We mogen best trots zijn op onze taal en je kan je toch nog altijd het beste uitdrukken in je moedertaal. Ondertussen ben ik een goede tien jaar bezig met muziek en het is tijd om het grof geschut boven te halen om verder te geraken. Na een tijdje bereik je immers een plafond. En al zijn je vrienden je grootste fans, je wil een breder publiek bereiken en meer feedback krijgen.’

Frank De Winne (51) is astrona ut

“Het klopt dat weinig Belgen astr onaut worden. Dat is niet omdat de capaciteite n ontbreken, maar wel omdat er zo weinig ruimtevl uchten zijn. Een flinke dosis geluk helpt dan om je doel te bereiken. Maar er is natuurlijk meer voo r nodig.”

Ik geniet van ijn z g e w r e d n o het

Zweven in de ruimte ‘Motivatie speelt een grote rol. Ik deed er 20 jaar over. In 1989 deed ik mijn eerste selectieproeven bij ESA, de Europese ruimtevaartorganisatie, in 1998 werd ik geselectee rd en in 2000 werd ik lid van het astronautenkorps. Ik vloog voor de eerste keer naar de ruimte in 2002 met een verblijf van 8 dagen in het internationaal ruimtestation ISS. In 2009 ging ik voor de tweede maal de ruimte in, deze keer voor 6 maan den in het ISS. Je beseft pas dat het harde zwoegen niet voor niets is geweest op het moment dat de raket de aarde verlaat. Dan is er geen weg meer terug. Opeens zweef je in de ruimte en zie je de aarde van bovenaf. En dan weet je: dit is ongelooflijk.’

ve De Gro studio © Foto

“Piloot zijn is een jongensdroom die in vervulling ging. Ik was ervan overtuigd dat ik niet goed genoeg was in wetenschappen om het te worden. In mijn masterjaar communicatiewetenschappen besefte ik dat ik die droom toch wilde waarmaken. En ik slaagde erin. Soms verbaas ik me erover dat ik echt kan vliegen. I believe I can fly! (lacht)”

communicatiewetenschapper)

Heet van de naald ‘Ik richt nu al mijn pijlen op mijn band ‘Heet van de Naald’: een Nederlandstalig hiphoppro-

ject. We zetten alles op alles om te slagen: we namen niet enkel een cd op, we maakten videoclips, kozen een huisstijl, werden actief op sociale media … de hele rimram komt er aan te pas. En we worden niet gesteund door een platenmaatschappij, we betalen alles uit onze eigen zak. Zo’n project kost naast geld ook tijd. Het is alsof je een tweede voltijdse job hebt, of aan een thesis werkt die op tijd klaar moet zijn. Maar ik heb het er zeker voor over en ik ben enorm enthousiast over dit project. Als het niet aanslaat, dan stop ik ermee. Dan schrijf ik die jeugddroom af.’ Kind van de wereld ‘Ik weet niet of ik me ooit bevredigd zal voelen, want ik ben voortdurend op zoek naar nieuwe kennis, inzichten … Ik broed ook al een tijdje op een stand-up comedyproject. Maar ik wil ook graag leren drummen, Spaans leren, een paar jaar in Zuid-Amerika gaan wonen … The world is my oyster. Ik pak het stap voor stap aan. Het is een kunst om je doel te bereiken en tegelijkertijd te genieten van het onderweg zijn.’

www.reverbnation.com/heetvandenaald www.heetvandenaald.bandcamp.com www.facebook.com/heetvandenaald

Wat was jouw jeugddroom en is ze uitgekomen? Deel het op www.facebook.be/magazinecava 49

C o lu mn

j eu g d d ro men

Waarom zijn

jeugddromen zo belangrijk?

Psycholoog Jan Schrans legt uit waarom jeugddromen zo’n belangrijke plaats innemen in het leven van jongeren. Verlangens, fantasieën en dromen over de toekomst en het leven is eigen aan de mens. Dat is wat ons onderscheidt van dieren: die leven volgens hun lichamelijke behoeftes en kennen noden, maar geen verlangens.

Ik ben een zondagskind Ooit wilde ik piloot worden … wat later indiaan. De ‘klassieke’ jongensdromen, zoals de meeste jongens er hadden. Totdat iemand me zei dat indiaan niet echt een beroep is. Die opmerking bracht me zodanig in de war dat ik even niet meer wist wat ik dan wél wilde gaan doen in mijn leven. Heel mijn leven ben ik al met van alles tegelijk bezig. Ik tekende, schreef voor een schoolkrantje, speelde piano. Ik deed maar wat. Tot ik op de academie animatiefilm ging studeren. Daar vielen alle puzzelstukjes ineen. Ik kon beelden tot leven laten komen met een stift, een leuk verhaaltje neerpennen en zelf beslissen welke deuntjes

onder de film kwamen. En dat allemaal overgoten met een flinke saus humor. Het was een jeugddroom die uitkwam! Maar die droom had ook een minder rooskleurig kantje. ‘Een diploma animatiefilm is de kortste weg naar het stempelbureau’, werd al eens lachend geopperd. Gelukkig kreeg ik belachelijk veel steun van mijn ouders: de kansen die ze me boden, greep ik met beide handen. Toen mijn afstudeerfilm Flatlife in de prijzen viel op het filmfestival van Cannes en later Kabouter Wesley in mijn leven kwam, was ik echt trots. Mijn jeugddroom heb ik verwezen-

lijkt. En ik heb het geluk gehad dat ik een afwisselend leven leid en de luxe heb om te kiezen wat ik mag doen. Die vrijheid sluit ook aan op mijn huidige dromen. Ik word nergens toe verplicht, niemand legt mij iets op. De moeilijke weg heb ik een beetje overgeslagen. Ik ging 8 jaar geleden voor het eerst in mijn leven solliciteren. Bij Woestijnvis. We mochten al meteen ons eigen programma maken. Ik ben eigenlijk een zondagskind. En later? Wie weet ga ik wel scenario’s schrijven of word ik alsnog piloot of indiaan … Jonas Geirnaert

Bekijk ‘Flatlife’, de bekroonde animatiefilm van Jonas Geirnaert op www.facebook.be/magazinecava

Dieren wisselen tekens uit, mensen spreken Jan Schrans: “Mensen gebruiken taal om dingen om zich heen te benoemen. Zo creëren we onze eigen wereld. Maar die wereld is met woorden nooit volledig te begrijpen, te verwoorden, te vatten. Er ontsnapt altijd wel iets. En zo ontstaan bij de mens verlangens, dromen, fantasieën. Elke mens blijft zo zijn leven lang dromen nastreven.”

In hoeverre mag je je kind begeleiden in zijn jeugddroom? “Kinderen en jongeren moeten kunnen dromen en je mag die zeker niet afnemen. Mijn zoontje wil graag kok worden. Een vriend raadde hem dat onmiddellijk af. ‘Kok zijn is hard werken, avond- en weekendwerk.’ Ik reageerde daar vrij hevig op: je moet je kinderen de ruimte bieden om te fantaseren, te dromen, te verlangen ...”

Jeugddromen en ontwikkelingspsychologie “Tijdens de pubertijd verander je op lichamelijk, sociaal, emotioneel en cognitief vlak. Pubers zijn nog meer dan kinderen in staat om hypothetisch na te denken. Fantaseren over de toekomst, betekent ook dat je je voor een stuk verwijdert van je vertrouwde omgeving. Daarom spelen jeugddromen ook voor de sociale ontwikkeling een belangrijke rol: je komt los van je gezin door bijvoorbeeld te fantaseren over een liefje of over het wonen in een ver land.”  

Waarom streven sommigen hun jeugddromen intenser na dan anderen? “Dat is zeer individueel bepaald: in welke omgeving je opgroeit, de eigen levensgeschiedenis, sommige dingen die je meemaakte … Mensen worden door iets ‘gepakt’ en beginnen dat na te jagen. Ze kunnen het niet meer loslaten. Waarom iemand ‘het’ te pakken krijgt, kan door oneindig veel zaken bepaald zijn en is op zich niet zo belangrijk. Veel belangrijker is dat je jezelf en je kinderen toelaat te dromen en dat je ruimte schept om deze na te streven.”

Jeugddromen en identiteit “Jeugddromen helpen om een eigen identiteit te vormen: fantaseren over hoe anders, hoe uniek je bent. Pubers zijn soms wat tegendraads, tegen de draad in van wat ze vrezen te zijn: namelijk een kopie van hun ouders. In jeugddromen maken ze zichzelf anders dan hun ouders. Ook de lichamelijke veranderingen in de puberteit,

Psycholoog Jan Schrans

bijvoorbeeld de verder ontluikende seksualiteit, hebben een invloed op het ontwikkelen van jeugddromen. Net zozeer als de emotionele veranderingen worden ook deze in jeugddromen verwerkt.” In hoeverre mogen we jeugddromen nastreven?   “Verlangen, dromen, fantaseren over later en dit ook daadwerkelijk nastreven is ‘the stuff life is made off ’.  Vooral bij jongeren is dit uitermate belangrijk en … plezierig. Als ik jongeren in psychotherapie begeleid, is het een teken van genezing als ze opnieuw beginnen fantaseren, plannen maken. Een depressie of melancholie bestaat precies uit het verdwijnen van eigen verlangens: men heeft in niks nog zin.”

Psycholoog Jan Schrans is psychotherapeut: www.psycholoog-jovo.be/ psycholoog-jan-schrans.html

51

M i j n O pa

Mijn Opa Het bekende kinderliedje ‘Mijn opa’ beschrijft al zeer goed hoe kinderen hun grootvader zien. ‘Elke zondagmiddag bracht ie toffies voor me mee, Ik weet nog de spelletjes die ie met me dee’. Een opa, pepe, of bompa is zoveel specialer dan een papa: Het is een verzorger, opvoeder, held, verhalenverteller en oude tovenaar tegelijkertijd. De kinderen van het vierde leerjaar van Sint-Paulus in Gent beschrijven en tekenen hoe zij hun opa zien.

Ik wou graag dat mijn opa voor de deur stond, dat is mijn grootste wens. Ik ken hem niet. Ik vind het erg dat ik hem niet ken! Ik heb nog een opa die superleuk is, hij is een jager. Mijn opa is jong, hij is grappig, ik kan niets zeggen over zo’n toffe opa! Mijn droomopa is een opa die vliegt en die van meisjesdingen houdt, van nagellak ... En dat hij nooit dood gaat.

Met dank aan juf Eva Decombel en het vierde leerjaar, basisschool Sint-Paulus (Gent)

Een opa is niet altijd vanzelfsprekend

Mijn opa kan heel leuke grapjes maken, fietst graag en wandelt graag! Als iets kapot is kan hij het maken, joepie! Hij speelt altijd met ons. Vissen aan zee is zijn hobby. Hij gaat ook vaak iets eten.

Joumana

Louisa

Joumana

Toen Eva Decombel aan haar klasje vroeg hoe ze hun opa zagen, waren de reacties niet zo enthousiast als ze had gedacht … “Ongeveer de helft van de klas reageerde wel enthousiast, maar er waren toch meer kinderen dan ik dacht die niet wilden spreken of schrijven over hun opa omdat hij overleden is, of gewoon niet aanwezig is. Voor een behoorlijke groep kinderen is een opa dus niet vanzelfsprekend. Er sluimeren ook bijvoorbeeld meer familieruzies dan we als leerkracht vermoeden”, legt Eva uit. “Daardoor hebben die kinderen geen band met hun grootvader. Sommigen worstelen nog steeds met het vraagstuk over leven en dood, omdat ze hun opa op jonge leeftijd verloren. En ze uiten dat verdriet en dat onbegrip ook. Andere kinderen zien hun opa één keer per jaar omdat ze uit een ander land komen en bijgevolg ver van hun grootouders wonen.” Droomopa “Aan de kinderen die geen opa meer hebben of geen contact hebben met hun grootvader, stelde ik voor te fantaseren over hun droomopa. Het boek ‘Mijn Opa is een 52

leeuwentemmer’ van Karel Verleyen was een goede inspiratiebron. Daarin krijgt een kind bezoek van een oud vreemd mannetje dat verkondigt zijn opa te zijn. Hij vertelt allerlei rare en grappige avonturen. En doorheen het hele boek vraag je je af: Is het zijn echte opa? Sommige kinderen hadden wel schrik om hun eigen opa te verraden door hun droomopa te beschrijven.” Wachten aan de schoolpoort “Er zijn uiteraard ook verschillen tussen de kinderen die wel een goed contact hebben met hun grootvader. Voor het ene kind zijn de grootouders een soort surrogaatouders, voor het andere zijn ze gewoon aanwezig en zien ze hen geregeld. Het is heel mooi om te zien hoe leerlingen kunnen uitkijken naar een bezoekje van hun grootouders. De oma en opa van twee leerlingen wachten hen elke woensdagmiddag op aan de schoolpoort. Die leerlingen zijn dolgelukkig om hun grootouders te zien. Ze kijken echt naar dat moment uit. Grootouders spelen zeker een belangrijke rol in het leven van kinderen en die rol mag niet onderschat worden.”

Mijn opa heet Roland Dhaemen, hij is voor mij lijk een vader, hij geeft me wel geld maar dat moet niet, mijn opa is de beste want hij zorgt goed voor mij, mijn opa is mijn opa. Ik heb ook een opa van mijn papa’s kant maar die ken ik niet, ik zou hem leren kennen want hij zal ook super zijn want hij zit in de familie Quinten

Opa’s zijn leuk, ze spelen gezelschapsspelletjes, je kunt ze vertrouwen, familie Jitske

Speciale opa, in de lucht joepie Joemana

Mijn opa zegt altijd ik ben de gelukkigste man ter wereld. Omdat hij op het punt dood te gaan was maar hij had het overleefd. Hij is de beste man echt waar

Muhammed tekende een opa met slangen die agent is

geen naam

53

M i j n o pa

Ze g een s aaa

Hou alsjeblieft je schoenen aan! Mijn derde opa ziet er zo uit: hij speelt basketbal, hij is een super goede chef en zijn huisdieren zijn een jachtluipaard, een vleermuis, een gorilla, een aapje, een baby geitje, hij heeft 1 000 000 000 euro en hij kan alles kopen voor mij Tim Creus

“Opa is de leukste jongen in de wereld” Maria

Tim Creus

Mijn opa en ik zijn goede vrienden, we fietsen, rolschaatsen, gaan naar de kinderboerderij, hij is zeer grappig en veel meer Niels

Ik zou willen dat mijn droomopa in het leger werkt, zo’n stoere zie ik echt wel zitten! Hij woont in een sjieke villa, doet altijd spelletjes met je, als zo’n opa zou bestaan dan is dat de coolste opa aller tijden, ik droom er al van!!! hij zal een goede sporter zijn en hij zou goed kunnen zwaardvechten met een coole porsche Carrera

De zomer staat voor de deur en dat betekent dat we ons luchtiger gaan kleden. Ook onze voeten worden bevrijd van het lederen harnas waarin ze de winter doorbrachten. Maar het dragen van sandalen, sneakers en open schoenen bij hogere temperaturen gaat vaak gepaard met zweetvoeten. Of ze worden althans sneller opgemerkt door de omgeving. Bijna iedereen heeft wel eens last van zweetvoeten, zeker na een sportieve inspanning of bij warm weer. Maar er zijn ook mensen wiens voeten voortdurend een onaangenaam geurtje verspreiden. Wat zijn de symptomen? ‘Je voeten zweten overmatig, voelen koud en vochtig aan en verspreiden een onprettige geur. Al is dat laatste niet altijd noodzakelijk’, vertelt podologe en medisch voetverzorgster Axelle Martens. Inderdaad indien je deze symptomen opmerkt, heb je zweetvoeten, of stinkvoeten zoals in de volksmond wordt gezegd. We zweten bijna voortdurend over ons hele lichaam, maar waarom zweten we dan extra aan de voeten? ‘Zweten zorgt ervoor dat ons lichaam afkoelt en afvalstoffen afvoert. In elke voet zitten zo’n kwart miljoen zweetkliertjes’, legt Axelle Martens uit. De stank die erbij hoort, is er niet vanaf

Wat kan je eraan doen?  Was je voeten elke

Arnoud Kira

54

Als je last hebt van zweetvoeten

dag minstens één keer met koud of lauw water, met milde zeep of zonder zeep. Droog ze zeker goed af.  Draag goed ventilerende schoenen.

 Draag enkel sokken

van wol of katoen.  Inlegzooltjes kunnen het overtollige zweet absorberen.  Zorg dat je niet te veel eelt op je voeten hebt, want dit zorgt voor een wildgroei van bacteriën.  Strooi boorzuurschilfers in je schoenen

Heb je last van haarverlies, luizen, een verkoudheid, hoofdpijn, een slechte slaap, diarree …? Je wilt graag weten wat je er tegen kan doen? Dan ben je hier op de juiste pagina beland. We bespreken de oorsprong en de remedies van veelvoorkomende kwaaltjes met de hulp van huisartsen en andere experts.

het prille begin. Het vocht dat onze huid afscheidt, ruikt naar niets. De bacteriën die zich nestelen in dat warme vocht zorgen voor de onplezierige geur.’ Wat zijn de oorzaken? Waarom heeft de ene persoon zweetvoeten en de andere niet? ‘Sommige mensen zweten gewoon meer dan de andere. Hun stofwisseling zorgt voor een verhoogde transpiratie. Zelf kan je daar weinig aan doen. Soms is het een gevolg van een ziekte zoals diabetes of een overactieve schildklier. En af en toe heb je er zelf wel invloed op: stress, angst, overgewicht, een slechte voethygiëne …’, aldus Axelle Martens. ‘Het schoeisel speelt uiteraard ook een grote rol: plastic schoenen, nylonkousen, bepaalde orthopedische steunzolen … bevorderen dit kwaaltje. Zweetvoeten komen bovendien voornamelijk voor bij tieners en volwassenen en minder bij kinderen en ouderen.’ Bijkomende verschijnselen Behalve de verschrikkelijke geur, kunnen zweetvoeten tot lastigere fenomenen leiden. ‘Soms kan je er schimmels en infecties van krijgen. De bovenste laag van je huid breekt beetje bij beetje af omdat je voortdurend op vochtige voeten rondloopt. Wanneer de huid loskomt, kan ze kloofjes en wondjes veroorzaken’, zegt Axelle Martens.

of sokken: ze nemen vocht op en houden de voeten droog.  Gebruik voetsprays en –poeders want ze doden bacteriën en houden geuren tegen. Talkpoeder en zinkzalf zijn ook goed want ze absorberen het overtollige vocht.

 Een crème of verstui-

ver met aluminiumhydroxichloride of aluminiumchloride hexahydraat kan helpen.  Lontoforese is een techniek die ervoor zorgt dat in speciaal daarvoor ontwikkelde apparatuur elektrische stroom door een bakje

met kraanwater wordt geleid. Wanneer je je voeten een tijdje in dit badje houdt, wordt het zweetkanaaltje waarschijnlijk tijdelijk afgesloten.  Een behandeling met botuline-toxine injecties is een optie in extreme gevallen.

55

n i eu w s

Een extreem slanke taille, enorm grote borsten, blauwe ogen en blond haar. Het klinkt als een beschrijving van de Barbiepop van Mattel. Maar zo ziet de 21-jarige Valeria Lukyanova uit Oekraïne er ook uit. Een levensechte Barbie. Puur natuur, of dat beweert ze althans. Want of ze nu plastische chirurgie onderging of Photoshop gebruikte, haar wespentaille ziet er enorm onnatuurlijk uit. Ze slaagde er wel met verve in om op de bekendste speelgoedpop in de wereld te lijken.

CM-thuiszorgwinkel opent in Kontich

621 vrienden op Facebook, 5 vrienden in het echte leven Sociale netwerksites doen het lijken alsof we honderden vrienden hebben, maar als puntje bij paaltje komt, kunnen we slechts op een handvol vrienden rekenen. Brits onderzoek toonde aan dat zo’n twee derde van de ondervraagde Britten een hechte groep van vijf vrienden of minder heeft. De helft van de respondenten beweert slecht op één van de tien vrienden op sociale media te kunnen rekenen. En 61 procent zegt minder dan een vijfde van hun online vrienden te raadplegen in nood.

Track neemt je mee op sleeptouw door Gent De grootschalige stadstentoonstelling TRACK trekt van 12 mei tot 16 september 2012 een nieuw cultureel spoor door Gent. Meer dan 30 internationale kunstenaars stellen hun werk tentoon in zes uitgesproken gebieden van de Arteveldestad. De artiesten gebruiken de lokale context en de rijke verscheidenheid van de stad in hun kunstwerken. Ze stellen ook belangrijke vragen over onze geglobaliseerde wereld. De expositie is een project van S.M.A.K, het Stedelijk Museum van Actuele Kunsten van Gent. Meer informatie vind je op www.track.be

WIN!

Heb je zelf zin om op culturele ontdekkingstocht te gaan in de Gentse binnenstad, mail dan naar [email protected]. De eerste tien die mailen, winnen een duoticket voor TRACK.

56

Voetbal windt even hard op als seks Een grote voetbalmatch windt voetbalsupporters even hard op als een passionele vrijpartij. Wetenschappers uit Nederland en Spanje bewezen dit in een nieuwe studie. Ze onderzochten de hormonenspiegel van Spaanse fans tijdens een wedstrijd. En het resultaat was verbluffend: het testosteronniveau bij mannelijke én vrouwelijke supporters was enorm hoog, of hun team het nu goed deed of niet.

Eind april sloot de CM-thuiszorgwinkel in Boom definitief de deuren. Uiteraard blijven de mensen die in de zuidrand van Antwerpen wonen niet in de kou staan. Op 8 mei opende er namelijk een gloednieuwe winkel in Kontich, Drabstraat 9A (ma: 9 tot 13 uur / di – vr 9 tot 17.30 uur). In de CM-thuiszorgwinkels kun je niet alleen terecht voor hulpmiddelen die de thuiszorg vergemakkelijken. We hebben ook een uitgebreid assortiment voor jonge gezinnen. Kom gerust eens langs of surf eens naar de webwinkel: www.thuiszorgwinkel.be/store.

CM-Skoebidoedag in Plopsaland De Panne zaterdag 2 juni 2012

p

14 euro p/

0-3 jaar GRATIS

Videospelletjes nieuwe therapie voor depressie? Pubers die een depressie hebben, zullen het graag horen: een 3D computerspel kan hen van hun depressie afhelpen en het werkt even effectief als normale therapie. De Universiteit van Auckland liet 94 depressieve tieners het spel SPARX spelen. De adolescenten leerden via dit spel in een fictieve wereld omgaan met hun negatieve gevoelens. Een goede 44 procent van de patiënten herstelde volledig na het voltooien van voldoende uitdagingen in de virtuele wereld. In een normale behandelgroep herstelt slechts 26 procent van de patiënten, beweren de onderzoekers.

V.U. : Bert Peirsegaele, Haachtsesteenweg 579, 1031 Brussel

Barbie gespot in Oekraïne

Kom met het hele gezin genieten van al het leuks dat Plopsaland te bieden heeft! CM-leden betalen slechts 14 euro in plaats van 29,90 euro per ticket (parking inbegrepen). Voor kinderen jonger dan 3 jaar is de toegang gratis. Meer informatie? www.cm.be/skoebidoedag

Affiche A4 PLOPSA_2012_v2.indd 1

27/01/12 08:19

CM-Skoebidoedag in Plopsaland De Panne Hou zaterdag 2 juni zeker vrij in je agenda, want dan organiseert CM haar Skoebidoedag in Plopsaland. Voor maar 14 euro per persoon (i.p.v. 29,90 euro) geniet je een hele dag van alle attracties. Kinderen jonger dan 3 jaar mogen gratis binnen. Meer info: www.cm.be/skoebidoedag

57

AGENDA

Haal je voordeel uit

CM-deals! Wegdromen op Landal Ameland State Arrangementen voor CM-leden vanaf 135 euro per persoon! Ameland is een paradijs voor natuurliefhebbers en actieve rustzoekers. Het eiland biedt prachtige vergezichten over de Waddenzee en tal van wandel- en fietspaden door bos en duin. • Verblijf in een 2-4 pers.appartement (type 2-4B1) • Opgemaakte bedden bij aankomst (incl. bedlinnen) • Huurfiets tijdens uw verblijf • Fietskaart mét routes en fietskoeltasje met kaarthouder • Toeristenbelasting en reserveringskosten

Aankomstdata

Prijzen per persoon*

Midweek (ma-vr) 17, 24 september, 1, 8 oktober 2012

159 euro

29 oktober, 5, 12, 19, 26 november 2012

135 euro

Weekend (vr-ma) 14, 21, 28 september, 5 oktober 2012

165 euro

26 oktober, 2, 9, 16, 23, 30 november 2012

135 euro

Week (vr-vr)

Info en reservatie Landal GreenParks - tel 070 77 80 80 Vermeld bij reservering de code CMB02G of kijk op www.landal.be/CMB02G

14, 21, 28 september, 5 oktober 2012

215 euro

26 oktober, 2, 9, 16, 23, 30 november 2012

189 euro

* Bij boeking voor 2 personen

3e t/m 4e persoon: 30 euro per midweek, 25 euro per weekend en 52 euro per week

Maak met je vrienden

Bobbejaanland onveilig… En geniet van 50 euro korting*! CM Antwerpen, Molenbergstraat 2, 2000 Antwerpen, [email protected]

-50 euro

*

korting

Geef deze bon af aan de kassa van Bobbejaanland

*met deze bon ontvang je 10 euro korting/persoon voor max. 5 personen. Bon geldig tijdens het seizoen 2012. Korting niet geldig bij voorverkoop tickets, niet geldig voor scholen en groepen, niet terugbetaalbaar, noch cumuleerbaar met andere acties/ promoties.Vergeet je gele klever niet op de bon te plakken.

WIN! CM geeft 50 startbewijzen weg voor de Antwerp Triatlon In Antwerpen kon je tot vandaag alleen maar aan triatlon doen als je al zeer goed getraind was. De halve ironman met aankomst op de Grote Markt, is immers niet voor iedereen haalbaar. Daarom is er op zondag 24 juni voor het eerst de Antwerp Triatlon. Het uitgangspunt is om een haalbare, gezonde uitdaging aan te bieden aan iedereen die wil beginnen bewegen of die al beweegt en op zoek is naar eens iets anders, iets nieuws,

een tikkeltje grensverleggend misschien wel. De Antwerp triatlon biedt verschillende afstanden aan. Deelnemen kan individueel, maar ook in ploeg, samen met collega’s, vrienden of familie. CM-leden krijgen bovendien een leuke korting van 5 of 10 euro op hun inschrijving. Inschrijven kan online. Vergeet wel niet om een gele klever mee te nemen als je je startnummer ophaalt.

Meer info: www.antwerptriatlon.be

CM geeft 50 startbewijzen (t.w.v. 45 euro weg). Wil je kans maken? Stuur voor 28 mei 2012 een mailtje naar ç[email protected] met vermelding van ‘triatlon’. De winnaars worden persoonlijk verwittigd.

Op ontdekking in

Aquatopia Meer dan 70 % van onze planeet is bedekt met water en toch weten we er bitter weinig van. Aquatopia, het Antwerpse aquarium van de 21ste eeuw, neemt je mee op een boeiende ontdekkingstocht door zeeën en rivieren. Je kunt er kennis maken met meer dan 3.500 dieren in hun natuurlijke biotoop, van de Amazone tot Australië. En er is meer! CM-leden hebben namelijk recht op een leuk voordeeltarief aan de kassa: Volwassen: 9 euro ipv 14,50 euro Kinderen/60+ en mindervaliden: 6,50 euro ipv 10 euro Wil je binnen aan voordeeltarief, dan volstaat het om je gele klever te tonen aan de kassa.

59

ag en da

Workshop ‘Aromatherapie in de zomer’

Gezondheidspromotie

Workshop ‘Alleenstaand zwanger?’ Als je zwanger bent zonder partner, betekent dat niet dat je er alleen voor staat! Met de juiste begeleiding, een dosis vertrouwen en een goede band met je vroedvrouw zul je de laatste loodjes van de zwangerschap zonder extra zorgen doorkomen en de geboorte van je kindje als een onvergetelijke gebeurtenis ervaren. Tijdens deze workshop krijg je informatie over hoe je je zo goed mogelijk kunt voorbereiden op de laatste fase van je zwangerschap en de bevalling met specifieke aandacht voor het alleenstaande moederschap. Deze workshop is een samenwerking met Artesis Hogeschool en wordt begeleid door vier laatstejaarsstudentes vroedkunde.

WANNEER? Maandag 29 mei 2012 Aanvang: 19.30 uur (tot 22 uur) Waar? Gezondheidsbib CM, World Trade Center Antwerpen, Frankrijklei 33, 3de verdieping, 2000 Antwerpen Prijs Gratis

De zomer is de periode van de stralende, warme zon en geurende bloemen die ons hart openen. Dit seizoen stemt ons levenslustig, vrolijk en open om nog meer van het leven te genieten. In deze praktijkgerichte workshop ervaren we de etherische oliën die de hartenergie in ons ondersteunen, koelte brengen in hete dagen, ons helpen zorgeloze dagen te beleven en ook een eerste hulp kunnen zijn op vakantie. De workshop wil vooral preventief voor eigen ‘wel-zijn’ zorgen. Aromatherapie kan nooit een medische behandeling vervangen, maar heeft wel nut als aanvullende zorg. Het aanbod in aromatherapie is erg groot en verscheiden. Het gebruik ervan vraagt wel wat basiskennis. Gastspreker Veerle Waterschoot is een zeer ervaren aromatherapeute en leidt je met de nodige voorzichtigheid in deze wereld in.

Infoavond ‘Omgaan met slaapproblemen’

Vooraf inschrijven! (*)

Iedereen slaapt wel eens minder goed, maar als slapen meer een vloek dan een zegen wordt, is er iets aan de hand. Tijdens deze avond krijg je een antwoord op volgende vragen: • Wanneer lijd je aan slapeloosheid? • Hoe ontstaat een slaapprobleem? • Hoe worden slaapproblemen chronisch? • Hoe ‘leer’ je terug slapen? • Wat is een juiste slaaphygiëne?

Wil je iemand meebrengen naar deze workshop? Dat kan!

Infoavond ‘Pas Zwanger’ Een avond boordevol informatie voor aanstaande ouders tijdens de eerste weken van de zwangerschap. Veerle Decorte is vroedvrouw en geeft informatie over wat er in je lichaam gebeurt nu je zwanger bent. Hoe ontwikkelt je baby’tje zich? Hoe kun je omgaan met ongemakken en kwaaltjes? Wat vind je belangrijk tijdens jouw zwangerschap? Hoe bereid je je voor op de bevalling en wie kan je daarbij helpen? Een medewerker van CM legt dan weer uit welke administratie je best in orde brengt. Deze avond wordt georganiseerd in samenwerking met het Expertisecentrum De Kraamvogel.

WANNEER? Dinsdag 12 juni 2012 Aanvang: 19.30 uur (tot 22 uur) Waar? Gezondheidsbib CM, World Trade Center Antwerpen, Frankrijklei 33, 3de verdieping, 2000 Antwerpen Prijs 6 euro CM-leden: 3 euro

AMC maakt het verschil

SCOOTERS

• Zonder slaapmedicatie, hoe doe je dat? Aan de hand van concrete voorbeelden krijg je inzicht in slapeloosheid en tips voor een aanpak van in- en doorslaapproblemen en een slechte slaapkwaliteit. Gastspreker: Liesbet Van Houdenhove, klinisch psychologe en gedragstherapeute. Ze is verbonden aan het Universitair Centrum van Leuven voor Slaap- en Waakstoornissen.

TRAPLIFTEN

Waar – Wanneer? Woensdag 30 mei 2012 Aanvang: 19.30 uur (tot 22 uur) De Stroming (ACW), auditorium, Nationalestraat 111, 2000 Antwerpen Prijs? 6 euro/CM-leden: 3 euro. Vooraf inschrijven (*)

INSTAPBADEN

Vooraf inschrijven! (*)

* INSCHRIJVEN VOOR DEZE INITIATIEVEN? Gezondheidspromotie CM • Tel.: 03 470 21 53 • Online: www.cm.be/agenda Kies als ziekenfonds ‘Antwerpen’. Je vindt er ook het volledige aanbod.

60

WANNEER Maandag 11 juni 2012 Keuze uit namiddag (14-17 uur) of avond (19-22 uur) WAAR Gezondheidsbib CM, World Trade Center Antwerpen, Frankrijklei 33, 3de verdieping, 2000 Antwerpen PRIJS 24 euro CM-leden: 12 euro CM-leden met recht op verhoogde tegemoetkoming: 6 euro. Vooraf inschrijven (*)

AMC is erkend invoerder met eigen hersteldienst

Kwaliteit aan betaalbare prijzen. GRATIS OFFERTE EN ADVIES OVER PREMIES Familiebedrijf met persoonlijke en snelle service

www.amcentrum.be

Tel 056/644 655 Adres toonzaal : Vichtsesteenweg 22 8570 Anzegem 61

ag en da

ARIADNE Gezondheidspromotie

Ariadne richt zich op chronisch zieken met interesse voor activiteiten op het vlak van cursussen, informatie, lotgenotencontact en belangenbehartiging.

Workshops babymassage

Cursus ‘Over-leven met kanker’

ariadne-infonammidag ‘je rechten als patiënt’

Deze cursus is bedoeld voor mensen die met kanker geconfronteerd worden (of werden). Aan de hand van relaxatie-oefeningen, kleuradvies en tips over hoe je kunt omgaan met moeilijke opmerkingen krijg je meer grip op je leven met kanker. Samen met lotgenoten heb je het tijdens de cursus ook over het leven met kanker. Hoe geraken we hier sterker uit.

Mag ik mijn eigen specialist kiezen? Heb ik als patiënt het recht om mijn dossier in te kijken? Kan ik een vertrouwenspersoon aanduiden?

Het best ontwikkelde zintuig van jonge baby’s is de huid. Elke baby heeft lichamelijk contact nodig. Met lichaamsmassage kan je je baby koesteren en knuffelen. Babymassage creëert een warme band voor het leven en stimuleert de lichamelijke en emotionele ontwikkeling van je kindje. Naast voeding en verzorging betekent liefdevol aanraken een goede start. Het is voor ouder en kind een moment van rust en ontspanning. Bovendien kan het helpen om een onrustige of zenuwachtige baby te kalmeren. Heb je een baby tussen 6 weken en 6 maanden oud? Dan kun je inschrijven voor één workshop. Zo leer je hoe je zelf thuis babymassage kunt toepassen. Wij zorgen voor een goed verwarmd lokaal, een babykussen en massageolie, deskundige begeleiding en een praktische brochure. Voor je baby neem je een extra handdoek en een luier mee. Je draagt best zelf gemakkelijke kledij.

WANNEER-WAAR Je kunt deze workshop volgen in Antwerpen, Aartselaar, Berchem, Boom, Brecht, Kalmthout, Schilde, Schoten, Stabroek, Zwijndrecht. Benieuwd naar de data en juiste adressen? www.cm.be/Agenda of bel 03 470 21 50. PRIJS 10 euro - Is je baby lid van CM? Dan is de sessie gratis!

WANNEER-WAAR TPC, Groenenborgerlaan 149 – 2020 Antwerpen Donderdagen 31 mei, 7, 14, 21 en 28 juni 2012, telkens van 13.30 tot 16.30 uur. PRIJS 150 euro/CM-leden: 100 euro/Leden met recht op verhoogde tegemoetkoming: 50 euro. Vooraf inschrijven.

Vooraf inschrijven op naam van de baby! (*)

Alle reinigings-en ontstoppingswerken

24 DIE uren NS T

03/888.78.00 62

1 Kortingsbon per klant en per put

* INSCHRIJVEN VOOR DEZE INITIATIEVEN? Gezondheidspromotie CM • Tel.: 03 470 21 53 • Online: www.cm.be/agenda Kies als ziekenfonds ‘Antwerpen’. Je vindt er ook het volledige aanbod.

Dit zijn vragen die je pas stelt als je in aanraking komt met de vaak gesloten medische wereld. Toch heeft de patiënt meer rechten dan hij zelf denkt. Ze zijn zelfs wettelijk vastgelegd. In deze info lichten we toe hoe je best te werk gaat om dat recht te doen gelden. WANNEER-WAAR Donderdag 10 mei 2012 om 13.30 uur, einde omstreeks 16.30 uur. Europazaal, vergadercentrum ‘De Stroming’, Nationalestraat 111 in Antwerpen. Toegang is gratis. Inschrijven verplicht!

Cursus ‘Leven met mijn verlies’

praatcafé ‘voor mantelzorgers’

In deze cursus staat het verlies van je gezondheid en alle gevolgen daarvan centraal. Welk verlies maak je door? Welke ‘zin’ heeft dit? Wat doet dit met jou? Hoe pak je het aan? We bekijken ook hoe je omgeving met je verlies omgaat. We zoeken hoe je kunt aanvaarden en loslaten. En hoe kun je ondanks het verlies toch werken aan persoonlijke groei?

Vier keer per jaar organiseert Ziekenzorg CM een praatcafé voor mantelzorgers. Bij een drankje is er tijd en ruimte voor een babbel met andere mantelzorgers. Verhalen delen en tips uitwisselen kan verrijkend zijn. Elke bijeenkomst introduceert een spreker een thema. Je kunt vragen stellen en ervaringen uitwisselen, maar evengoed gewoon luisteren. In juni kiezen we het thema ‘zelfzorg bij mantelzorgers’.

WANNEER-WAAR CC Bouckenborgh, Bredabaan 561, 2170 Merksem Dinsdagen 29 mei, 5, 12, 19 en 26 juni 2012, telkens van 13.30 tot 16.30 uur. PRIJS 105 eurobasisprijs, 35 euro voor CM-leden, 17,50 euro voor mensen met verhoogde tegemoetkoming.

“Zorgen voor iemand anders begint met zorgen voor jezelf.” Mantelzorg kan heel intensief zijn. Daarom is het belangrijk om ook voor jezelf zorg te dragen. Zo niet ga je er zelf onderdoor. Dit scenario is best te vermijden, zowel voor jezelf, als zorggever, als voor de zorgontvanger. Hoe vind je dit moeilijk evenwicht?

WANNEER-WAAR Maandag 18 juni, van 14 tot 16.30 uur LDC ’t Cogelshof, Deuzeldlaan 49, Schoten Toegang is gratis.

* INSCHRIJVEN VOOR DEZE INITIATIEVEN? Ziekenzorg CM Antwerpen • Tel. 03 221 95 70 • E-mail: [email protected] Kijk ook op www.ziekenzorg.be voor het volledige aanbod 63

Haal in huis de zon en met e e® Mat Health odinfraro cabine

www.cobretti.be

DE BESTE KWALITEIT INFR AROODCABINES - VAN 1 TOT 5 PERSONEN

“ Herbron uzelf met Health Mate®!” Een klassieke sauna kan deugd doen,

Een Health Mate® infraroodsessie kan

maar is lang niet zo efficiënt als een

bijzonder heilzaam zijn bij tal van

infraroodcabine van Health Mate®.

ongemakken*: Verbetert uw algemene conditie

infraroodcabine is comfortabel en het effect is groter omdat de infraroodstralen direct op uw lichaam inwerken. U verliest niet alleen gifstoffen, u verbrandt tegelijk ook calorieën. Uw lichaam komt tot

Verzacht spier- en gewrichtspijnen Verlicht nek- en rugklachten Vermindert hoofdpijn, verjaagt stress Verdrijft afvalstoffen uit uw lichaam

Surf naar www.healthmate.be voor meer getuigenissen, heilzame toepassingen en wetenschappelijke studies. Of bel 03 295 50 25 voor een brochure.

Verlicht astma en bronchitis Verbrandt calorieën

rust, uw spieren ontspannen en al na

Vermindert cellulitis

één beurt voelt u zich herboren.

Verbetert de bloeddoorstroming

Geen wonder dat ook topsporters er

Verbetert uw algemene weerstand

graag gebruik van maken.

Vergroot uw immuniteit

33

UMME EN

( )

* Raadpleeg steeds uw arts als u een Health Mate® infraroodcabine wil gebruiken voor medische doeleinden.

ANTWERPEN: Arak Wellness LIER 03 295 50 25 | Schrauwen BRASSCHAAT 03 645 24 79 | Schrauwen HERENTALS 014 24 40 20 | Schrauwen WILRIJK 03 825 69 81 | Schrauwen ZANDHOVEN 03 464 19 16 | Van den Berg HOOGSTRATEN 03 315 75 31 | Sanik GEEL 014 58 86 70 | AquaVision BEERSE 014 35 91 71 | Fonne Smeulders KALMTHOUT 03 62 01 620 | Reborn Wellness SCHOTEN 03 685 44 50 | Alfa MECHELEN 015 27 17 89 | LIMBURG: ‘t Hoveniertje WELLEN 012 74 53 60 | Schrauwen GENK 089 30 86 20 | Varey LOMMEL 011 54 43 69 | Sleurs & Vangompel BOCHOLT 089 46 56 00 | WEST-VLAANDEREN: Spa-Wellness ZWEVEGEM 0477 59 58 13 | Ovalco OOSTKAMP 050 82 75 86 | Esento KNOKKE 050 62 83 42 | Delaere IZEGEM 051 30 11 82 | Wellness La Rose GISTEL 059 27 61 84 | Florisan VEURNE 058 31 53 15 | Vanderhaeghe IEPER 057 21 37 23 | Vermeersch KORTEMARK 051 57 52 08 | Lamo RUISELEDE 051 68 82 53 | OOST-VLAANDEREN: Aquatropic MALDEGEM 050 71 93 92 | Aquazure NINOVE 054 50 01 69 | Het Buitenhuis DENDERMONDE 052 25 61 16 | Wellness Decor KRUISHOUTEM 09 383 70 83 | Wida MELSELE 03 336 54 94 | Esento BRAKEL 055 42 76 08 | Esento GENT 055 42 76 08 | Van Poucke ZOTTEGEM 09 360 16 91 | Vepa ZELZATE 09 345 56 25 | Wellness King HAMME 052 85 99 57 | Schrauwen ST-NIKLAAS 03 766 18 17 | VLAAMS-BRABANT: Facq DIEST 0495 35 07 13 | Van Poucke LENNIK 02 582 35 03 | L’air et l’eau BEGIJNENDIJK 016 41 42 66 | Ventimec LEUVEN 016 23 39 74 | Pool+ HAACHT 016 85 09 55 | Runningmate KAMPENHOUT 016 65 05 86 | Van Diest HALLE 02 361 14 16 Volledig dealeroverzicht op www.healthmate.be

R

Verhelpt huidproblemen

D

De temperatuur in een Health Mate®