[Inrichting & Office Design]
38
Profacility Magazine mei 2005
Alles onder één dak De Europese hoofdkwartieren van Bristol Myers Squibb, in het Parc de l’Alliance in Eigenbrakel, bieden onderdak aan diensten die vroeger verspreid lagen. De geavanceerde audiovisuele apparatuur en de binnenhuisinrichting dragen op belangrijke wijze bij tot het opwaarderen van het intellectuele kapitaal dat daar gebundeld werd.
B
ristol Myers Squibb (BMS) is een farmaceutische groep die over heel de wereld 48.000 mensen tewerkstelt. De Belgische dochteronderneming omvat verschillende afdelingen die niet enkel actief zijn in de farmaceutische sector, maar zich ook bezighouden met de ontwikkeling van babyvoedingsproducten en artikelen voor handelaars in zwachtels en breukbanden. In het gebouw vindt men echter geen enkele installatie voor productie, onderzoek, goederenopslag of distributie. Het gaat enkel om commerciële, administratieve, wetenschappelijke of juridische diensten ter ondersteuning van de activiteiten van de groep op Europees niveau.
Gedaan met de versnippering
De cafetaria kijkt uit op een ludieke scheidingswand vol minimalistische vazen.
Nog niet zo lang geleden betrok BMS acht verschillende plaatsen in het Waterloo Office Park. Maar er ontstond een behoefte aan meer ruimte en de verantwoordelijken stonden dus voor de keuze: blijven, maar met een extra gebouw (gesteld dat de huurder vertrekt) en betere verbindingen tussen de verschillende plaatsen, of zich ergens anders vestigen in een uniek kader. Om verschillende redenen, vooral het feit dat het beoogde gebouw uiteindelijk niet beschikbaar bleek te zijn, besloot BMS King Sturge de opdracht te geven een nieuwe vestiging te vinden. Het internationale woningbureau stond eveneens in voor de verdediging van het project van het Amerikaanse bestuur van BMS, via zijn eigen Amerikaanse vestiging, wat een belangrijke troef was voor een snelle afronding van het project. Toen het Parc de l’Alliance uiteindelijk de voorkeur wegdroeg uit een lijst met vijf voorstellen, kon het project eind april 2001 van start gaan. Hierbij werd de hulp van DBAssociates ingeschakeld. Dit adviesbureau, dat reeds betrokken was bij de ontwikkeling van BMS in Parijs, kon prat gaan op een goede kennis van zijn klant op internationaal niveau. Volgens Yves Mestdagh (Director van DBA), “is het begrijpen van de bedrijfscultuur zeer belangrijk bij het beheer van een project van deze omvang, vooral als men denkt aan de manier waarop het bedrijf op internationaal niveau gestructureerd is. Dat hield soms in dat bepaalde beslissingen met enige vertraging genomen werden. Toch waren we verrast te zien hoe eenvoudig en snel de communicatie is gebleven.”
Een lange en ingewikkelde missie De opdracht van DBA hield verschillende taken in. Om te beginnen moest het helpen bij het kiezen van de plaats en daarna met de analyse van de behoeften van BMS, en dit alles in een goede verstandhouding met de architecten en projectontwikkelaars van het gebouw. De plaats behoort immers toe aan de projectontwikkelaars AXA en Profacility Magazine mei 2005
39
[Inrichting & Office Design] Bernheim (Fortis). BMS huurt het gebouw, volgens de bijzondere bepalingen die werden afgesproken met de verhuurder: een hernieuwbaar huurcontract met een duur van 9 jaar, de mogelijkheid te bouwen op een aangrenzend terrein dat voorbehouden werd voor toekomstige uitbreidingen en de mogelijkheid een deel van de ruimtes onder te verhuren. “We wilden kunnen spelen met een modulariteit van 5.000, 10.000 en 15.000 m2”, verklaart Tom Dierickx, Facility Manager van BMS, “afhankelijk van onze eventueel variërende behoeften en nood aan ruimte. Aangezien het gebouw nog niet gebouwd was toen BMS de plaats uitkoos, was het ook mogelijk onze wensen kenbaar te maken, zowel wat de implantatie en de hoogte van het gebouw betreft, als op het vlak van de ruimtelijke indeling en de technische uitrustingen (zoals sprinklersystemen, verplicht volgens de interne Amerikaanse normen van BMS).” Vanaf het moment dat in februari 2002 de eerste spade in de grond werd gestoken, begon voor DBA de opdracht toezicht te houden op de uitvoering en de opvolging van de werken.
Interne creativiteit gezocht DBA hielp BMS ook met de binneninrichting, door een beroep te doen op de diensten van het bureau DEGW en Francis Duffy, de moderne goeroe van het “office concept”, en door werkgroepen bestaande uit bereidwillige personeelsleden samen te stellen die de behoeften en verwachtingen van het personeel moesten verwoorden. “Bedoeling was te komen tot democratische beslissingen”, vertelt T. Dierickx, “en dat werkte zeer goed: het uitvoerend comité heeft nooit verzoeken moeten weigeren. Bovendien bleven die mooi binnen het budget. De acht groepen kregen elk een thema en ik coördineerde hun werk door de vergaderingen van elke groep bij te wonen. Soms werd extern advies gevraagd, bijvoorbeeld die van een ergonoom bij het kiezen van bureaustoelen. Er werden vergelijkende tests uitgevoerd, gebaseerd op proefmodellen geleverd door inschrijvende ondernemingen.”
De expertise van F. Duffy werd ingeroepen voor de beslissing rond open of gesloten werkruimtes, de keuze van het soort kantoor in functie van de behoeften en de installatie van vergaderruimtes en faciliteiten (gemeenschappelijke ruimtes, ontspanningsruimtes, eetruimtes...).
Dalend bieden Dankzij een goed overleg met de projectontwikkelaars, konden bepaalde installaties ten laste van de huurder al tijdens de bouw geplaatst worden, waardoor de activiteiten uiteraard werden versneld en onnodige interventies (afbraak/herstellingen) vermeden konden worden. Het betrof vooral kabel- en sprinklerinstallaties. Voor deze werken en daarna voor het onderverdelen, de installatie van toegangscontrolesystemen, schilderwerken enz. trad DBA op als afgevaardigd bouwheer. Het stelde bestekken op en vergeleek offertes, onder andere met behulp van een nieuw systeem: anoniem en on line dalend bieden. De werken, de keuken, de telefonie, de scheidingswanden enz. werden allemaal met succes in veiling gebracht. Enkel Belgische ondernemingen konden een bod uitbrengen (een dergelijk systeem is ook internationaal toepasbaar).
Het einde van de missie Met de voorlopige en definitieve opleveringen sloot de verhuizingorganisatie de opdracht van DBA af. De gebouwen werden afgewerkt in juli 2003. In augustus verhuisde de informatica, en een maand later volgde het voltallige kantoorpersoneel. Dankzij de hulp van gespecialiseerde ploegen werd de verhuizing met succes, en zonder de tussenkomst van personeelsleden, op drie dagen tijd voltooid. Hierbij moet zeker de belangrijke bijdrage van een ploeg gespecialiseerd in verhuizingen van informatica vermeld worden. Haar rol omvatte de ontkoppeling op de oude plaats, de identificatie, de verpakking, het transport, de plaatsing, de aansluiting op het nieuwe netwerk, het startklaar maken en het uitvoeren van basistests op het materiaal. Verder willen we ook nog kwijt dat het gebouw beschikt over een sterk beveiligde
Ondanks het relatief lage plafond is er toch veel licht in de ontvangsthal, dankzij de twee venstervlakken (voor- en achtergevel). Je vindt er een van die zeldzame oppervlakken in levendige kleuren in een inrichting met vooral heldere kleuren en esdoorntinten.
40
Profacility Magazine mei 2005
informaticazaal uitgerust met een sprinklersysteem, een blusinstallatie via gas, hulpbatterijen en autonome elektrogene groepen.
Verbinding tussen alle verdiepingen Met een totale oppervlakte van 15.000 m2 en 6 verdiepingen telt het gebouw twee vleugels van ongelijke oppervlakte (1/3 – 2/3), verbonden via een doorgang die toegang biedt tot elk niveau. Oorspronkelijk zou in deze doorgang een noodtrap gebouwd worden, maar het werd uiteindelijk ingericht voor een dagelijks gebruik. Nu is het een grote, heldere en zeer handige trap die vaak gebruikt wordt en die nog steeds als eventuele evacuatieweg dienstdoet. De twee vleugels van het gebouw zijn verschillend ingericht. De grootste biedt ruimte aan twee rijen kantoren of kantoortuinen, uitkomend op een grote centrale ruimte die een veel belangrijkere rol speelt dan die van “gang”: men vindt er archieven in rolkasten, vergaderzalen, informele praathoeken, koffiehoeken, gemeenschappelijke apparaten (fax, printers, kopieermachines...), kantoren voor externe bezoekers enz. De kleinste vleugel werd ingericht op basis van één enkele kantoorrij, die ook uitgeeft op een gemeenschappelijke ruimte die circulatie en gemeenschappelijke diensten combineert. Overal in het gebouw werd de hoogte van het meubilair en de geplaatste scheidingswanden in het centrale deel beperkt, om een ruimte die visueel open moet zijn niet opnieuw af te schermen. Alle scheidingswanden van de individuele kantoren die uitgeven op de centrale ruimte zijn doorzichtig. Een strook melkglas op ooghoogte zorgt echter voor wat privacy. In overeenstemming met de voorkeuren van de moedermaatschappij, werd vooral voor open kantoorruimtes gekozen: 60% van de kantoren zijn open, tegenover 40% op het vorige terrein.
Lichte kleuren “Veel helderheid, veel contact.” Dat is het leitmotiv van Y. Mestdagh bij de keuze van de binneninrichting. Lichte kleuren
en lichte vloeren in heel het gebouw, met enkel de ontvangstruimte die afsteekt tegen de rest van de inrichting, met haar fel rode wanden en haar dubbele glazen oppervlakken (voor- en achtergevel) die voor een luchtige sfeer zorgen, ondanks het plafond dat relatief laag is voor een hoofdingang. Het kantoormeubilair werd afgewerkt met licht hout (esdoorn), de interne scheidingswanden werden in gebroken wit geschilderd, de gestippelde tapijten hebben grijze en blauwe tinten. Door de rustige kleuren, de eenvoudige en rechte lijnen die bijna minimalistisch zijn, hangt er een soort van natuurlijke vanzelfsprekendheid over deze inrichting en dit ontwerp, ook al zijn ze het resultaat van grondig denkwerk. Deze rechtlijnigheid wordt regelmatig doorbroken door een gekromde en gekleurde scheidingswand, die elke keer een ontspanningsruimte aankondigt. Dit alles schept uiteindelijk een sfeer die nogal “campus” (luxueus) is, zonder de graffiti dan...
Minder reizen, meer teleconferenties Opvallend in dit gebouw is de indrukwekkende telematica-apparatuur die aanwezig is in zelfs de kleinste vergaderruimte. Niet alleen de grote conferentiezalen op de benedenverdieping - met een variabele capaciteit (tot 150 personen) dankzij de schuifwanden - maar ook meer dan een dozijn vergaderzalen zijn uitgerust met videoconferentieapparaten met plasmascherm. En dan zijn er nog eens een vijftigtal teleconferentieapparaten die over alle diensten worden verspreid. Alle niveaus van de twee vleugels van het gebouw zijn op dezelfde manier uitgerust. “Er vinden hier minstens vijftien videoconferenties per dag plaats”, legt T. Dierickx uit. “Na de aanslagen van 11 september heeft het groepsmanagement ons duidelijke instructies gegeven de verplaatsingen te beperken, en die te vervangen door videoconferenties. Er werden bijgevolg budgetten vrijgemaakt voor de aankoop van de apparatuur.” Die videoconferenties worden georganiseerd met behulp van een systeem voor het maken van afspraken en voor vergaderzaalre-
Tussen scheidingswanden in uiteenlopende en creatieve vormen kan men praatruimtes vinden die zich ook van elkaar onderscheiden door een verschillende vloerafwerking.
Profacility Magazine Mei 2005
41
[Inrichting & Office Design]
De werkposten voor rondreizende werknemers bakenen de dienstruimte af. Let vooral op de strook melkglas op ooghoogte, die zorgt voor een beetje privacy in de kantoren, ondanks de glazen scheidingswanden.
serveringen. Dit alles wordt op wereldniveau beheerd op een interne server bij BMS. De toegang tot deze diensten is heel eenvoudig en gebeurt via een touchscreen die uit de tafel in de vergaderzaal geschoven wordt. De meeste vaste telefoons van de kantoren zijn bovendien gekoppeld aan draagbare toestellen voor intern gebruik (DETC), en het gebouw is uitgerust met Wi-Fi. Aangezien de Belgische dochteronderneming voortdurend personeelsleden van BMS uit het buitenland over de vloer krijgt, werden op verschillende plaatsen multimediaterminals geïnstalleerd. Zo kunnen bezoekers hun e-mail lezen via het intranet. Voor de opvolging van wat er in de vestiging en met de verschillende uitrustingen gebeurt, was een hoogstaand hulpmiddel vereist. Die controletaak wordt uitgevoerd door de afdeling Facility (bemand door vijf personen plus een vijftiental voltijdse onderaannemers) met de hulp van de Archibus-software, die zorgt voor een voortdurende update van de plannen, netwerkschema’s, de oppervlakte toegewezen aan elke afdeling, een inventaris van het meubilair en de uitrusting enz.
den verschillende aanpassingen gevraagd bij de projectontwikkelaar tijdens de bouwfase en zelf hebben we onze installaties voorzien van automatische functies die er bijvoorbeeld voor zorgen dat de airconditioning in een ruimte wordt uitgeschakeld zodra er een raam wordt opengezet of dat het licht uitgaat wanneer de aanwezigheidsdetector merkt dat een lokaal leeg is.”
Opwaarderen van intellectueel kapitaal Door de indeling van de ruimte, met vooral de “informele praathoekjes”, het technische niveau van de communicatieapparatuur en de charme van de cafetaria (uitgerust met videoconferentieapparatuur voor 350 personen) - met haar groot houten buitenterras afgeschermd met opengewerkte zonneschermen dat uitgeeft op een waterpartij van behoorlijke grootte, omzoomd met muurtjes waarop men kan leunen - kan men zien dat het gebouw er alles aan doet om de uitwisseling van informatie, kennis en bekwaamheden aan te moedigen. En dit is zonder twijfel de belangrijkste grondstof waarop BMS in het Parc de l’Alliance teert. Patrick BARTHOLOMÉ ■
Energiebesparingen “Het milieu en oplossingen voor energiebesparingen kregen net zoveel aandacht als het comfort”, verzekert T. Dierickx. “Er werParc de l’Alliance, laboratorium van de architectuur De projectontwikkelaar van het Parc de l’Alliance, AXA-Bernheim, vertrouwde het bouwkundige toezicht op zijn terrein toe aan het bureau Strebelle, maar zou het beheer van de verschillende projecten ook graag willen overlaten aan verschillende architectenbureaus, om zo beetje bij beetje een levensgroot uitstalraam van de Belgische architectuur te creëren. Gelukkig zijn de reeds bestaande gebouwen niet al te zeer verschillend in stijl. Omdat met verschillende hoogtes gespeeld wordt, vormt alles nu een harmonieus geheel, ondanks het golvende landschap. Voor het BMS-project hebben ELD Partnerschip uit Antwerpen en het Atelier de Genval samengewerkt: de eerste voor de speciale technieken en de tweede voor de buitenbekleding en het concept. Het budget van de bouw, dat niet werd meegedeeld, wordt geschat op 20 à 25 miljoen euro. Daarbij moet nog eens 11 miljoen euro geteld worden voor de eigen inrichting van de huurder BMS.
42
Profacility Magazine mei 2005
BMS in het parc de l’Alliance - Generiek ± 15.000 m2 kantoren (zonder de 3 ondergrondse parkingniveaus) Projectontwikkelaar/eigenaar: Parc de l'Alliance (Bernheim-AXA) Architecten: Atelier de Genval en ELD Partnership Speciale technieken en stabiliteit: ELD Partnership Algemene aannemer: Van Roey Projectverantwoordelijke van DBA: Yves Mestdagh Binnenhuisarchitect van DBA: Mevr. Amel Beji Zonnebescherming: Ortaldrape Mobiele archieven: Axos Audiovisuele uitrusting: AV Line Voice system (PABX): Belgacom Mobiele scheidingswanden: Beddeleem Vaste scheidingswanden: Herman Vloeren (hout): ECTC Schilderwerken: Leroy Keuken (installateur): Magec Sprinklersysteem: Socim HVAC - building management system: Sauter Controls Liften: Kone Oppervlakte van het gebouw:
