- HOOFDSTUK II. DE INRICHTING IN DE VOOR- NAAMSTE PLAATSEN

- HOOFDSTUK II.

DE INRICHTING IN DE VOORNAAMSTE PLAATSEN.

ALKMAAR. Aantal inwoners 21.000.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt door persoonlijke of telefonische kennisgeving aan politiebureau of politiepost of door persoonlijke kennisgeving aan brandmeesters. Twaalf bevelvoerenden zijn ambtshalve telefonisch aangesloten. De manschappen worden met wekkerschellen (60) gewekt. Het aantal aangeslotenen aan de telefoon is 508. Er is nachtdienst, behoudens ziekte of verlof van den inwonenden beambte (in dienst der N. V. Alkmaarsche Telefoon- en Goederenbesteldienst).

Personeel. A. bezoldigde brandweer, sterk circa 160 man en 20 bevelvoerenden. Aan 't hoofd staat de president-brandmeester. Er wordt één reglementair verplichte natte oefening, 6 droge oefeningen en 2 inspecties materieel gehouden ; B. 3 vrijwillige spuiten.

Materieel. De brandweer beschikt over 5 handspuiten binnen de kom en 6 slangenwagens. Met gummi gevoerde slangen zijn niet in gebruik. Uniforme Storz-koppeling, 25 snelblusschers op verschillende punten. Een spuit bevindt zich in het gehucht De Omval.

Waterleiding. (Mij. tot Exploitatie van Waterleidingen in Nederland). In de stad, aan het begin, staat een watertoren met een inhoud van 800 M3., waarin het water uit het duinreservoir (28 Meter hoog) toestroomt. Aanvoer door een enkele buis, 7 K.M. lang met een diameter van 225 mM., in 1885 gelegd.

94 Bij groot Zaterdagsch verbruik (in den zomer) is aanvoer van het duinreservoir plus de voorhanden hoeveelheid water in den toren soms onvoldoende en loopt de druk tot 15—16 Meter terug. Bij gering verbruik stijgt hij belangrijk; normaal varieert hij van 24—28 M. Wanneer het torenreservoir vol is, krijgt men druk van het duinreservoir. Met standpijp kan aldaar 10 M. meer druk gegeven worden. De wijdte van het buizennet varieert van 225—50 mM. Practisch is 3" de kleinste maat. Het net is zooveel mogelijk circuleerend gemaakt. In enkele gedeelten is de circulatie gering ; hier en daar zijn doode takken. Het aantal brandkranen is 194, ondergrondsch op een onderlingen afstand van ± 80 M. Zij worden vanwege Gemeentewerken geregeld beproefd. De stad ligt geheel vlak en laag. Veel open water.

Kosten (1908). Algemeene f 2814.—. Bepaalde branden - 120.—.

95 AMERSFOORT. —- Aantal inwoners : 24.000.

Alarmeering. Het telefoonbureau is het centrale punt voor de alarmeering. Telefoontoestellen zijn bij de bevelvoerenden (6), de politieambtenaren (3), het politie-bureau en de reserve-materieelbergplaats. Wekkerlijnen naar 14 manschappen, 3 reservemanschappen en tien politie-agenten. Dag- en nachtdienst bij de telefoon. Aantal aangeslotenen 274.

Personeel. Gemeentelijke brandweer, bestaande uit : a. kommandant en vijf bevelvoerenden ; b. 14 manschappen en 15 reservemanschappen (pompers) ; c. het corps politie-agenten voor eerste optreden ; d. eenige manschappen ter versterking van de „brandwacht" op het politiebureau gedurende bepaalde uren. Allen hebben vaste toelagen. Bij brand en oefeningen loon.

Materieel. 2 groote slangenwagens. Reserve-gereedschapswagen. 6 brandkraanwagens. l mechanische ladder, l groote ladderwagen. Storzkoppelingen. Twee militaire spuiten.

Waterleiding. (Utrechtsche Waterleiding Maatschappij). Het water komt van 't hoogreservoir op circa 5 KM. van de stad, door één aanvoerbuis van 150 mM. Op ± 1000 M. van de stad bevindt zich een tweede reservoir met 500 M3, inhoud, dat uitgeschakeld kan worden (met een waterstand van ;£ 40 M. N. A. P.). Groote wisseling van druk ; die 's nachts kan stijgen tot circa 50 M. en bij groot verbruik dalen tot 18 M. en minder. In het Soester- en het Bergkwartier is de druk steeds zeer onvoldoende ; en ontbreekt open water. N.B. Een nieuwe waterleiding van de gemeente zal in 1913 in exploitatie komen. 342 brandkranen. Reservoir van 750 M3. Druk vermoedelijk 50 M. Algemeene f 2966. Kosten (1908). Bepaalde branden De Brandweer.

96

AMSTERDAM. Aantal inwoners: 585.000.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt door waarschuwing, persoonlijk of telefonisch, en door brandschellen, hulpbrandschellen en huismelders. Er zijn 508 brandschellen (de hulpschellen mede gerekend) en 127 huismelders. Eén brandmelding door middel van een brandschel waarschuwt onmiddellijk 2 brandweerposten. De brandschellen zijn bijna alle binnenshuis aangebracht; met electrische bel kan men de brandschelhouders 's nachts wekken. Het teeken „begrepen" kan door een bel gegeven worden ; en over de leiding van den schellenkring kan door zwakstroom getelegrafeerd worden. Om verwarring bij de aflezing te voorkomen, indien twee schellen gelijktijdig afgetrokken worden, is de inrichting naar het Morse-veiligheidstelsel. De leidingen zijn ondergrondsch ; zij staan voortdurend onder stroom (ruststroom), zoodat ieder defect zich onmiddellijk verraadt. Het Centraal Bureau der Brandweer aan de Nieuwe Achtergracht (A°. 1909) is het centrale punt der alarmeering. Hier is tevens een hoofdwacht; deze kazerne wordt door brandmeldingen automatisch verlicht; de tijdstippen van binnenkomen der brandmeldingen en uitrijden der voertuigen worden automatisch geregistreerd ; vandaar uit worden de orders gegeven naar de brandweerkazernes, die er door telegraaflijnen (12 in getal) mee verbonden zijn. De plaats der naburige brandschel wordt o. a. bij iedere brievenbus vermeld, zoodat ieder er spoedig mee bekend is. Het telephoonboekje vermeldt op iedere bladzij de het nummer van de brandweer. 's Nachts circuleeren behalve de politie nog 'n aantal beambten van verschillende nachtveiligheidsdiensten. Aantal aangeslotenen aan het openbare telefoonnet 11891.

Personeel. Uitsluitend beroepsbrandweer, sterk 382 man. Onder bevel van een kommandant en 6 officieren.

97

Materieel. 4 tweepaards koolzuurspuiten (zie inleiding), 7 tweepaards stoomspuiten, t. w. l van 3400 L. capaciteit. l van 2700 „ l van 2200 „ l van 1100 „ 3 in reserve. (Het water wordt in de ketels van alle stoomspuiten warm gehouden, zoodat ze spoedig onder stoom staan.) 2 drijvende stoomspuiten, l van 12000 L. capaciteit („Jason"), en l van 3000 L. „ („Jan v. d. Heyde"). 7 auto-koolzuurspuiten, 2 auto-slangenwagens, 4 auto stoomspuiten, t. w. : l van 1800 L. capaciteit, 1 van 1600 L. „ en 2 van 1200 L. 3 bespannen mechanische ladders. Van de drijvende spuiten is één in de binnenstad gestationneerd ; en een in het IJ. Voor reserve, voor den dienst in 't plattelandsgedeelte der gemeente en voor de torens 26 handspuiten, waarvan 9 bespannen. Gereedschaps-, kolen- en transportwagens. Aan de overzijde van het IJ doen eenige handspuiten dienst en is 's nachts één brandweerman op wacht.

Open Water. Veel open water en 243 brandputten ; alle punten der stad zijn daarmede voorzien, terwijl ook de 3 waterleidingen water voor de stoomspuiten kunnen leveren.

Waterleiding. Er zijn 3 waterleidingen voor Amsterdam. Voor de brandweer is de belangrijkste de Vechtwaterleiding. Van de 5692 brand-

98 kranen staan e'r 4635 op de Vechtwaterleiding. Bijna alle ondergrondsch; 303 bovengrondsch. Het aantal openbare is 5432, dat der particuliere 260. Het pompstation van de Vechtwaterleiding bevindt zich onder Weesperkarspel, op een afstand van ongeveer 9 KM. Het is telefonisch verbonden Ie met Amsterdam, en 2e met het Rijksnet van Weesp. Van het pompstation gaan 2 aanvoerbuizen van 610 mM. en 686 mM. middellijn naar Amsterdam. Er wordt direct in de leiding gepompt, meestal met niet meer druk dan 47 M. Er is 'n dubbel stel machines ; bij groot verbruik moeten ze gelijktijdig werken. De druk in de stad kan bij groot verbruik wel eens tot ± 29 M. afnemen, is normaal ruim 35 M. en stijgt 's nachts tot bijna 40 Meter. Het net is wijd en zooveel mogelijk circuleerend. De uitbreiding geschiedt in hoofdzaak met 125 en 150 mM. buizen. Onderlinge afstand der brandkranen is gemiddeld 50 M. De brandkranen op de andere waterleidingen verdwijnen geleidelijk. De druk in die leidingen is minder : 24—30 M. bij de Duinwaterleiding, en ± 36 M. bij de Bronwaterleiding. De Duinwaterleiding is door haar pompstation aan den Haarlemmerweg onmiddellijk bij de stad er op ingericht elk oogenblik geleidelijk een veel hoogeren druk, tot 40 M toe, te geven. Bij de Bronwaterleiding daarentegen met een watertoren van 33 M. hoogte aan de grens der stad, en met het pompstation bij Hilversum op 27 KM. afstand, vermindert de druk bij groot verbruik, om bepaald te worden door het wrijvingsverlies in die zeer lange en betrekkelijk nauwe hoofdbuis (diameter 350 mM) ; doch indien de druk beneden 28 M daalt, treedt automatisch een verbinding met het duinwaterleidingnet in werking, zoo aldaar de druk althans hooger is. De wijk ten Noorden van het IJ is van duinwaterleiding voorzien door twee-zinkers door het IJ van 500 en van 225 mM.

99

APELDOORN. — Aantal inwoners : 37.000 ; in de kom circa 23.000. N. B. De kom wordt gevormd door zeven brandwijken ; de gehuchten (vijf) vormen elk een brandwijk.

Alarmeering. Het gemeentelijk telefoon-bureau is voor de kom het centrale punt van alarmeering. Van hier gaan 4 wekkerlijnen uit, waarop 5 bevelvoerenden en 30 manschappen zijn aangesloten. Des daags bovendien hoornblazen. Eenige bevelvoerenden hebben volledig telefoontoestel.Aantal aangeslotenen bij de telefoon 409. Des Zondags is de telefoondienst alleen voor de brandweer doorloopend geopend. In de gehuchten brandhoorns en klokgelui.

Personeel. Vrijwillig brandweerkorps van 190 leden onder 22 bevelvoerenden. In de gehuchten rondom de kom zijn vijf afdeelingen van het korps.

Materieel. In de kom, tellende 7 brandwijken : 2 handbrandspuiten, 6 slangenwagens, l materiaalwagen, alle met opzetstukken voor de waterleiding en een mechanische ladder. Op 't Loo en op Eendracht een slangenwagen ; en in alle gehuchten handbrandspuiten. Overal uitsluitend Storz-koppelingen. Alle spuiten zijn bespannen. Weinig open water. Zeven brandputten.

Waterleiding. (Utrechtsche Waterleiding Maatschappij).

Apeldoorn bezit 'n hoogreservoir met 300 M3 inhoud op het hoogste punt der Veluwe gelegen, 2500 M. van het centrum

100 van Apeldoorn. De aanvoerbuis is enkel en 200 mM. wijd, in 1894 gelegd, 's Nachts loopt de druk tot circa 50 M. op ; bij gering verbruik is hij i & atm. en daalt 'n enkele maal bij groot Zaterdagsch verbruik tot beneden 3 atm. Het net is zeer weinig circuleerend, er zijn zeer veel doode takken, het ligt niet in alle gedeelten van het dorp. Diameters der vertakking van 6"—3", en eenige 2" leidingen. Het aantal brandkranenbedraagt 123 ; op afstanden van 100 a 150 M. Reorganisatie had plaats in 1910. In de jaren 1910—1912 is f 6400 besteed voor aanschaffing van nieuw materieel.

Kosten. (1908). Algemeene Bepaalde branden

f 784. - 296.

101

ARNHEM. — Aantal inwoners ± 65.000. Aantal gebouwen 10579. (Reorganisatie l Oct. 1885, bij de opening der waterleiding).

Alarmeering. Alarmeering geschiedt door persoonlijke waarschuwing, per telefoon, of door middel van 19 brandseinen, met lantaarns kenbaar gemaakt. Het telefoonbureau waarschuwt den kommandant, die zijn bevelen geeft per telefoon aan de kringkommandanten. Van het brandweerbureau gaan 7, van een brandmeesterswoning l en van de politiebureaux 4 wekkerlijnen uit. Totaal 10 wekkerlijnen, waarop 48 wekschellen. Het bureau is voor meerdere zekerheid door 2 lijnen aan het centraal telefoonbureau verbonden. Op het telefoonbureau is nachtdienst; de lijnen zijn ten deele ondergrondsch ; het aantal aansluitingen bedraagt 2000.

Personeel. Vrijwillige brandweer, sterk ± 200 man ; onder een beroepskommandant. Er zijn 3 a 4 vaste vaklieden. De politie, voorzien van kleine brandkraanwagens en snelblusschers, speelt een groote rol, een groot deel der beginbranden wordt door haar gebluscht.

Materieel. -, ~„*

"$w

' . 4 ,

* ï.

v •,<•

4- ; ,. «v ^

6 brandspuiten met aanjager, waarvan l in reserve, 9 groote brandkraanwagens, 17 kleine brandkraanwagens, waarvan 10 bij de politie, 7 slangenwagens, 2 militaire spuiten ; l mechanische ladder, 38 snelblusschers, 9600 M. slang, op de kleine brandkraanwagens 4 Meter slang met gummivoering. Storzkoppelingen. Dienstrijwielen zijn ingericht voor het vervoer van de snelblusschers. Straalpijpen met kraan en sproeier zijn in gebruik.

102 Weinig open water ; eenige putten. 3 kleine brandspuiten op den toren der kerk.

Waterleiding. (Arnhemsche Waterleiding Maatschappij). Van het pompstation „La Cabine" aan den Amsterdamsehen Weg wordt het water naar het buizennet geperst door een buis van 400 mM. wijdte en 4200 M. lengte. Op het buizennet zijn 2 hoogreservoirs, inhoudend 1500 M3, en 200 M3. Deze dienen als drukregelaars, vullen zich gedurende het pompen en voorzien in het watergebruik gedurende den stilstand van de pompmachine. De hoogste stand in deze reservoirs is 67 M + N A P . Uit het grootste reservoir gaat een buis van 300 mM. wijdte naar de stad, zich na 700 M. in tweeën vertakkend (ter lengte van 1200 M. en 2600 M.) ; een dezer takken is verbonden met de persleiding van ,,La Cabine". Een tweede pompstation aan den Westervoortschen dijk dient als reserve. Het buizennet ligt op een hoogte van 10—42 M. + N. A. P. Nog in het jaar 1910 had een speciaal en nauwkeurig onderzoek plaats van den druk in de hoog gelegen gedeelten der stad. Deze werd goed bevonden. Het net is circuleerend ; de buiswijdte varieert van 300—80 mM Het aantal brandkranen (ondergrondsche) is 617 op een ouderlingen afstand van 65—80 M. In 1890 is bijna het geheele net door vorst onbruikbaar geweest.

Kosten (1908 en 1909). Algemeene f 10924 Bepaalde branden - 344

f 11228 92.

103

ASSEN. — Aantal inwoners : 13.000.

Alarmeering. De brandmeester-generaal kan telefonisch gewaarschuwd worden. Overigens geschiedt brandmelding en het wekken van het personeel door persoonlijk waarschuwen, waarbij de politie assisteert. Aantal aangeslotenen bij de telefoon 220. Ook nachtdienst. Des Zondags slechts enkele diensturen.

Personeel. Vrijwillige brandweer, bestaande uit 21 man voor de bediening van de waterleiding, en als reserve 150 spuitgasten voor de spuiten.

Materieel. 7 Handspuiten, 4 slangenwagens, l mechanische ladder, schroefkoppelingen. l Spuit te Loon en l te Kloosterveen.

Waterleiding. (Asser Bronwater Maatschappij). Assen bezit in de onmiddellijke nabijheid van de stad een watertoren met een inhoud van 200 M3, de waterspiegel is op circa 30 M. boven den beganen grond, met 5 M. standpijp kan de druk verhoogd worden. De capaciteit van de machine overtreft verre 't gebruik, de druk varieert tusschen 25 en 30 M. De persbuis is enkel, 1650 M. lang, van 150 mM. diameter, in 1897 gelegd. Het net is niet geheel circuleerend ; er zijn enkele doode takken. Diameter der vertakkingen tot 80 mM. met enkele zijtakken van 50 en 40 m.M. De uitbreiding geschiedde in 1911 alleen met 80 m.M. buizen. Het net ligt niet in alle gedeelten van de gemeente. Aantal brandkranen 105 ; langs de Drentsche hoofdvaart liggen er geene; onderlinge afstand circa 100 M.

Kosten (1908). Algemeene Bepaalde branden De Brandweer.

f 606. - 32.

104

BREDA. — Aantal inwoners 28.000.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt door middel van de telefoon naar het telefoonbureau (met nachtdienst). Een deel der telefoonaansluitingen is daartoe met een T aangeduid, 'n Volledig telefoontoestel hebben: de opperbrandmeester, adjunct-opperbrandmeester, de brandmeesters, het hoofd en twee adjuncten der betrokken gemeentebedrijven, het politiebureau, de opzichter van het materieel, de werkman-bode. Van het telefoonbureau gaan 5 bellijnen uit naar 5 wekkers in ieder der brandkringen (deze wekken de op hun weg naar de slangenwagens wonende brandgasten), en naar 3 man der reddingsbrigade. De telefoonlijnen zijn ondergrondsch, het aantal aansluitingen bedraagt 587.

Personeel. (Gereorganiseerd 4 Juni 1909).

Bezoldigde vrijwillige brandweer, 19 bevelvoerenden, 104 manschappen, l vaste opzichter en l bode. De hierboven genoemde ambtenaren bij de Gemeentebedrijven hebben adviseerende stem in het college van brandmeesters.

Materieel. 4 stel brandspuiten, 5 groote slangen wagens, 5 kleine slangenwagens, 3 politieslangenwagens, l slangenwagen van de gasfabriek, l slangenwagen in reserve, l handbrandspuit op den grooten toren, twintig snelblusschers, l mechanische ladder, Storzkoppelingen. Bovendien 2 militaire spuiten. Overal open water of brandputten.

Waterleiding (Gemeente-). Breda bezit een pompstation op 5.5 KM. van de stad met

105 één 12" aanvoerbuis in 1893 gelegd. De watertoren staat in de stad, het water bevindt zich op een hoogte van 31 M. A. P., terwijl 't hoogste punt in de stad circa 3.5 M. A. P. ligt; er kan hoogere druk gegeven worden. De inhoud van het reservoir is 500 M3. In de voordeelen der waterleiding geniet ook het gedeelte, bekend onder den naam „Baronielaan", gelegen onder aangrenzende gemeenten. Het buizennet is vrijwel geheel circuleerend; de kleinste maat is practisch 3". Buiten de gemeente ligt het in het terrein der Maatschappij Boeimeer, de Baronielaan, en het Engelbert van Nassauplein. 't Aantal brandkranen bedraagt in totaal 254, onderlinge afstand ± 80 M., benevens 56 particuliere brandkranen.

Kosten (1908). Algemeene f 2792. Bepaalde branden - 516.

106

DELFT. — Aantal inwoners 34.000.

Alarmeering. Bij het ontstaan van brand wordt door de politie het brandsignaal gegeven en het daartoe aangewezen personeel van de brandweer gewekt. Alleen bij uitslaanden brand wordt de klok van den raadhuistoren geklept. Opperbrandmeester en adjunct en 3 der brandmeesters zijn telefonisch aangesloten, echter niet ambtshalve. Door wekken door de politie en „door 't gerucht" krijgt men de overige manschappen bij elkaar. Er is nachtdienst op het telefoonbureau ; 483 aangeslotenen.

Personeel. Er is een vrijwillige brandweer, sterk ^ 200 man met 8 spuiten, l spuit van de gemeente wordt door militairen bediend. Verder zijn voor het bedienen der brandkranen 2 slangenwagens, met aan elk een bevelvoerende en 5 manschappen aangewezen; er is een reddingsbrigade met 2 bevelvoerenden en 12 manschappen. Een man is belast met het onderhoud en toezicht op alle materieel. 10 ladderdragers, l Politie-slangenwagentje.

Materieel. Acht brandspuiten, l reservebrandspuit, twee slangenwagens, l mechanische ladder (14 M.), 5 handbluschapparaten, linnen slangen, uniforme schroefkoppelingen. Opzetstukken voor de brandkranen worden op de brandspuiten en ladderwagens meegevoerd. De Gist- en Spiritusfabriek stelt haar rijdende stoomspuit, krachtens contract met de Gemeente, beschikbaar. De Constructiewinkel beschikt ook over 'n rijdende stoomspuit Veel open water.

Waterleiding. Het pompstation ligt te Monster, en heeft een hoogreservoir

107 met standpijp. Vandaar loopt het water door een leiding, 14 KM. lang, 254 mM., A°. 1887, naar Delft met vol verhang en moet daar in den toren gepompt worden. De toren kan 600 M3, water bevatten. De druk in de stad is 25 a 26 M. ; bij groot verbruik belangrijk dalend ; 's nachts, wanneer het reservoir vol is, stijgend tot 32 M. De drukking, waaronder het water gewoonlijk wordt „geleverd", kon niet worden gehandhaafd in de jaren 1907, 1909 en 1910 resp. op 2, 16 en 29 Zaterdagen. Ruimer watervoorziening wordt voorbereid. Het net is zooveel mogelijk circuleerend gemaakt, de buiswijdte varieert 10"—3", behalve enkele 2" leidingen. Het aantal brandkranen is 119. Langs de grachten liggen weinig of geen brandkranen.


108

DEVENTER. Aantal inwoners 28.000.

Alarmeering. Directeur-brandweer, onder-directeur en de 8 brandmeesters zijn telefonisch aangesloten. ledere brandmeester kan zijn onderhebbenden door middel van een electrische schel oproepen. De kommandant van de brandweer is het centrale punt van de alarmeering. Er zijn 536 aangeslotenen aan de telefoon en er is nachtdienst.

Personeel. Vrijwillige brandweer, 10 bevelvoerenden, 114 man. Voor het eerste uitrukken is een slangenwagen ter beschikking van de politie gesteld. Aan den linker-IJseloever, ,,de Worp", zijn ter bediening van de spuit met aanjager 36 spuitgasten. Dir. waterleiding en de Gemeente-bouwmeester hebben zitting in het college van Brandmeesters als adviseerend lid.

Materieel. 9 Slangenwagens ; l mechanische ladder ; 2 spuiten in reserve ; l spuit aan den anderen Useloever ; slangen ten deele met gummi gevoerd. Schroefkoppelingen. Er is bovendien een militaire spuit.

Waterleiding. Deventer bezit een pompstation op ± 1200 M. van de stad. Een buis wijd 350 mM., A°. 1893, voert naar de stad. Bij het pompstation is de watertoren; het water circa 39 M. -f- N. A. P. De druk is ruim 30 M. in het grootste gedeelte van de stad; maar in het zuidelijk deel niet voldoende om met de waterleiding alleen een brand van ernstige beteekenis meester" te worden. Er kan hooger druk door standpijp gegeven worden. Het net is zooveel mogelijk circuleerend; enkele deelen zijn buiten circulatie.

109 Bij de uitbreiding worden nog veelal buizen van slechts 3" gebezigd. In de Worp ligt geen waterleiding, en is evenmin in alle jaargetijden op voldoende open water te rekenen. Aantal brandkranen is 395, met een onderlingen afstand van 50 a 60 M.

Kosten (1910). Algemeene f 2852 Bepaalde branden - 183

110

DORDRECHT. — Aantal inwoners : 47.500.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt mondeling of per telefoon ; bovendien zijn er duidelijk aangegeven gelegenheden tot het geven van brandseinen. Het bureau van de telefoon is het centrale punt voor de alarmeering; vandaar wordt de betrokken brandweerkring en eventueel een of meer naburige opgeroepen. Er zijn 8 zulke kringen. In eiken kring wordt één post, namelijk de kommandant, die het naast bij het spuitenhuis woont, verbonden aan de telefoon met volledige inrichting. Deze waarschuwt door een wekkerlijn de bediening van den slangenwagen en een wekker voor het personeel van de brandspuit. Verder is er een post, vanwaar enkele manschappen voor het reddingsmaterieel met wekkerlijn kunnen gewekt worden. Het aantal telefoonaansluitingen bedraagt 1140. Er is nachtdienst. Het publiek is gewoon zich per telefoon tot de politie te wenden. — In 1910 werd deze 55 maal gewaarschuwd en rukte dan steeds uit; slechts 12 maal van de 55 bevond zij het geval van dien aard, dat zij de brandweer alarmeerde.

Personeel. Er is 'n vrijwillige brandweer van circa 250 man, onder 26 bevelvoerenden. Er is een college van advies, waarin verschillende technische autoriteiten zitting hebben.

Materieel. 2 Drijvende stoomspuiten, l rijdende stoomspuit (ca. 1200 L. cap.; bespannen); 9 handbrandspuiten; l reservewagen; 5 groote slangenwagens; bovendien 22 kleine slangenwagens (waarvan 4 op de politieposten, de overige verspreid en niet in verband met de brandweerkringen ondergebracht). In talrijke gemeentegebouwen extincteurs en snelbluschapparaten. (+ 70). Twee handspuiten derpontonniers. Koppelingen: voor de stoomspuit „Storz" en overigens uniform bajonetmodel. Grachten. 10 brandputten.

111 Waterleiding. (Gemeente-) In de onmiddellijke nabijheid van de stad staat een watertoren met 500 M3 inhoud, waarin het water circa 24 M. hoog staat. De druk in de stad is circa 20 M. en daalt in de uithoeken bij groot verbruik tot 12 M. en minder. Met standpijp kan hooger druk gegeven worden tot 35 M., deze inrichting wordt vaak gebruikt. De 2 buizen naar de stad zijn 250 mM. wijd, 400 M. lang. De diameters in de stad varieeren van 250—75 mM. Het net is geen volledig roosternet. i 400 brandkranen op een afstand van 75 M.

Kosten (1908 en 1909). Algemeene f 5200 Bepaalde branden - 466

De Brandweer,

f 4880. - 1208.

112

ENSCHEDE. — Aantal inwoners : 35.000.

Alarmeerïïig. De brandweer heeft haar eigen telefooninrichting, waarvan het nummerbord in het telefoonbureau geplaatst is. Van hieruit worden de Brandmeesters, alle telefonisch aangesloten, gewaarschuwd en de manschappen allen per kring met generator gewekt. Er zijn acht zulke kringen. Op het politiebureau staat tevens een slangen wagen gereed. Er zijn 554 aangeslotenen bij de telefoon (in 1904, 241).

Personeel. Vrijwillige brandweer onder een directeur-brandmeester, 18 bevelvoerenden, 86 manschappen. De politie bedient een slangenwagen.

Materieel. De brandweer beschikt uitsluitend over zes slangenwagens (de brandspuiten zijn afgeschaft), een brandladderwagen en een mechanische ladder. Verder is er een slangenwagentje van de politie. Bovendien eenige extincteurs. Bajonetkoppelingen. De meeste fabrieken bezitten haar eigen veiligheidsinrichtingen.

Waterleiding. (Gemeente-) Enschede bezit een watertoren van 600 M3, inhoud, waarin het water 35 a 40 M. hoog staat, terwijl de druk tot 5 atm. kan opgevoerd worden. Van het pompstation voeren naar den toren : a. een buis, 3 KM. lang, 300 mM. wijd, in 1891 gelegd, via het distributienet; en b. een buis, 2 KM. lang, 300 mM. wijd, in 1909 gelegd, als rechtstreeksche persbuis. Het net is bijna volledig circuleerend. Alle uitbreidingen zijn 4"-buizen of nog ruimer. Enkele weinig bebouwde wegen zijn van waterleiding verstoken. Aantal brandkranen is 477 op een onderlingen afstand van ± 70 M.

Kosten (in 1908). Algemeene ) Bepaalde branden )

f

113

GOUDA. Aantal inwoners : 25.000.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt per telefoon. Het telefoonbureau is het centrale punt van alarmeering. Gemeentegebouwen en een deel der particuliere aansluitingen zijn daartoe met een T aangeduid. Telefonisch aangesloten zijn : de woning van den opperbrandmeester, de woningen van de chefs der slangenwagens en voor zoover noodig die van de brandmeesters, van den chef der reddingsbrigade, enz. In de woningen der chefs van de slangenwagens, (in ieder der 6 brandweerkringen één) en in de woning van den chef der reddingsbrigade kunnen de manschappen van iederen kring (7, waarvan 3 met hoorn voorziene wekkers van het personeel der spuit) opgeroepen worden. 316 telefonische aansluitingen. Er is nachtdienst. Bovengrondsch net. Nevens de telefonische alarmeering is alarmeering door de politie geregeld.

Personeel. Gouda heeft een vrijwillige brandweer i 60 man sterk en een reserve van 550 man voor het bedienen der spuiten. De politie mag geen bluschdienst doen. Bovendien een militaire spuit.

Materieel. l rijdende stoomspuit van 1200 L. capaciteit; 6 slangenwagens ; 6 handspuiten ; eenige Hollandia-apparaten ; l mechanische ladder ; Storz- en schroefkoppelingen ; l militaire spuit. Veel open water.

Waterleiding. (Goudsche Waterleiding Maatschappij.) Rivierwaterleiding. De toren staat in de onmiddellijke nabijheid van de stad ; het reservoir heeft een inhoud van 300 M3. De

114 waterstand wisselt tusschen 33.5—29.5 M, De druk in de stad bij normaal verbruik varieert van 25—30 M. ; daalt bij groot verbruik nog belangrijk daar beneden. De druk kan niet hooger opgevoerd worden. De beide aanvoerbuizen naar de stad zijn 200 en 300 mM. wijd, 800 a 900 M. lang en in 1884 en 1904 gelegd. Het net is vrij volledig roostersysteem en 200—75 mM. wijd. De uitbreiding geschiedt met grootere maten dan 75 mM., terwijl buizen van 3" successievelijk vervangen worden door die met 4" en 5" doorsnede. Het aantal brandkranen bedraagt 213; onderlinge afstand ± 80 M. Zij liggen ook langs de grachten, ter plaatse „enkele straten" genaamd.


115

's-GRAYENHAGE. Aantal inwoners 280.500.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt naar het Gentraalstation van de brandweer (Prinsestraat), naar de brandweer-kazerne te Scheveningen (Schippersplein), naar de posten Daguerrestraat, Rijswijksche Weg (l Feb. 1909), of Theresiastraat, 't zij telefonisch of door gebruik te maken van de brandschellen, die ten getale van 93 buitenbrandschellen, l binnenbrandschel, (benevens 65 particuliere brandschellen en bijbehoorende secundaire- en tertiaire schellen) door de geheele stad in kringen verspreid zijn. In iedere schel is tevens een Morse-sleutel. Het Centraalstation is tevens telegrafisch verbonden met de politiebureaus en wachthuizen door eigen lijnen. Telefonische verbinding met eigen ondergrondsche lijn met het pompstation der waterleiding. Aantal telefonisch aangeslotenen is ruim 8619. Er is nachtdienst.

Personeel. Uitsluitend beroepsbrandweer, 102 man sterk.

Materieel. Twee auto-stoomspuiten op het Centraalstation, benevens 3 slangenwagens door een paard getrokken. Op den post Daguerrestraat l eenp aards slangenwagen en l dito handspuit; op den post Rijswijksche Weg l éénpaards slangenwagen ; op den post Theresiastraat l éénpaards slangenwagen en l éénpaards handspuit-op-wagen; te Scheveningen l auto-stoomspuit en 2 éénpaards slangenwagens. 10.000 M. slang, voor een gedeelte met gummi gevoerd. Veerkoppelingen. Er zijn ter beschikking van de militairen 2 handslangenwagens. Nevens de grachten zijn er (niet overal!) 59 brandputten, systeem Stang, en 34 brandputten op open water.

116

Waterleiding (Gemeente-). Den Haag bezit een prise d'eau in de duinen bij den Haag. Op een afstand van i 2 K.M. van de stad staat de watertoren, vandaar uit gaan 5 buizen van 22"—10" naar verschillende deelen van het stadsnet. De toren heeft een hoog reservoir en een onder-hoog-reservoir ; het laatste is gewoonlijk in gebruik, het eerste kan snel en bij brand gemakkelijk (op order van de brandweer) in gebruik gesteld worden, of bij abnormaal groot verbruik door een speciaal drukregelingstoestel in de machinekamer van het pompstation. Bovendien is er nog een standpijp, waardoor desnoods de druk tot 45 M. kan opgevoerd worden. Het water staat in de reservoirs resp. 38 en 27 M. normale hoogte ; de druk is circa 30, resp. 20 M. Het net is zooveel mogelijk circuleerend. De diameters varieeren van 20"—3". De buizen van verschillende doorsneden maken van het geheele net uit: de 2" buizen l pet; 3" buizen 6 pet; 4" en grootere buizen 93 pet. Het aantal brandkranen is 3086 op een normalen onderlingen afstand van 60 a 70 M., bovendien ± 470 kranen in Rijks- en andere gebouwen.

Kosten (1908 en 1909). ) Bepaalde branden )

117

GRONINGEN. — Aantal inwoners 76.000. N. B. Reorganisatie van het Alarm en nieuwe kazerne kwamen in 1910 gereed.

Alarmeermg. Er zijn 44 buitenbrandschellen, met telefooncontact en zekerheidsschakeling, waardoor de brandweerkazerne aan het Gedempte Zuiderdiep, het centrale punt der alarmeering, opgeroepen wordt. Zij zijn geschakeld op twee bovengrondsche kringen. Ook telefonisch kan brand aangezegd worden. Eigen telefoonlijnen der brandweer tusschen de brandweerkazerne en de woning van den kommandant, tusschen de kazerne en het electrisch pompstation. De manschappen zijn verdeeld in dag- en nachtploeg; de niet op wacht zijnde manschappen kunnen door wekkerschellen worden opgeroepen, ten getale van hoogstens drie op één wekkerlijn aangebracht; hetzelfde geldt voor de woning van den kommandant, brandmeester, politiebureaux, gasfabriek, electrische centrale, electrisch pompstation, stalhouderij en marechausseekazerne. Er zijn ruim 1700 telefoonaansluitingen. Des nachts vertoeft een wachter op den Martinitoren, met eigen telefoon verbonden met de brandweerkazerne, die reeds meermalen kostbare inlichtingen gaf. Er is nachtdienst op het telefoonbureau De stad is in 8 wijken verdeeld, in elke waarvan ongeveer 4 brandwachts wonen.

Personeel. l Kommandant, l bevelvoerende en 35 manschappen, waaronder 16 beroepsbrandweerlieden. N. B. De plattegrond der brandweerkazerne (1910) is weergegeven op bladzijde 39.

Materieel, l Stoomspuit van 2000 L. en een van 800 L. capaciteit en

118 l eenpaards slangenwagen met slangen van 105 cM. Verder 8 handbrandspuiten, 7 haspelwagens, l transportwagen, bespannen mechanische ladder, 6000 M. slang, wijd 105 mM. en 80 mM., plat gemeten. Ten deele Storz- en ten deele schroefkoppelingen, resp. voor stoomspuitslangen en kleinemaat-slangen ; doch bij de laatste heeft geleidelijk vervanging door Storz-koppelingen plaats. Verder een militaire spuit. Nevens grachten 2 groote gemetselde brandputten, benevens een electrische pomp, zijnde een inrichting, waardoor in het rioolstelsel spuiwater opgestuwd worden kan naar de plaats van den brand.

Waterleiding. (de Groninger Waterleiding Maatschappij). Groningen bezit een rivierwaterleiding. Het water wordt door 2 buizen van 400 en 250 mM. lang 9300 M. naar den toren in de stad geperst. Een tweede toren, aan het andere, het noordelijk eind der stad, kwam in 1910 gereed. De eerste kan 700 M3., de tweede 1000 M3, bevatten. Het water staat 34 a 35 M. boven den beganen grond. Bij normaal verbruik wisselt de druk tusschen 33—29 M. Het net is vrij volledig circuleerend, 80 mM. is de meest voorkomende maat. In de tweede plaats een waterleidingnet, dat eigendom is van de Gemeente Groningen. Het aantal brandkranen is 930, te weten 484 op de gemeentelijke en ± 446 op de particuliere waterleiding, onderlinge afstand is 100 M. tot 180 M.

Kosten. in 1908: Algemeene ^ ^ f21937 Bepaalde branden in 1909/1910 : Brandweerkazerne f 20177. Stoombrandspuit - 7192.

119

HAARLEM. — Aantal inwoners 70.000.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt bij politie of per telefoon. In wijken, waar weinig aangeslotenen zijn, werden bovendien brandseinen, d. w. z. volledige telefoonapparaten, kennelijk aangeduid, bij particulieren (dikwijls Gemeentepersoneel) ondergebracht. Onder het telefoonbureau is het bureau der politie, die met den slangenwagen met paard uitrukt; bovendien wordt met generator de reddingsbrigade opgeroepen; het telefoonbureau belt den kommandant en den officier („kapitein") der vrijwillige brandweer op, deze roepen ieder met een eigen wekkerlijn hun manschappen bij elkaar. Bij zeer groote branden luidt de klok. Ook de bevelvoerenden (kapiteins en kader) van de andere spuiten kunnen met wekkerlijnen opgeroepen worden. Het aantal telefonisch aangeslotenen bedraagt 2452. Er is nachtdienst.

Personeel. Er is één korps onbezoldigde vrijwilligers, dat de eigenlijke brandweer vormt, bovendien een reserve ± 600 man sterk, bezoldigde vrijwilligers. De politie beschikt over een eenpaardsslangenwagen benevens 4 kleine slangenwagens in de posten.

Materieel. 24 Handspuiten, waarvan 2 op den toren ; bovendien 3 op het Museum. Een eenpaards-slangenwagen op het Bureau van politie ; 24 slangenwagentjes, ten deele in politiebureaux ondergebracht, waarvan vier in reserve, 2 mechanische ladders, vlasen hennepslangen, schroef koppelingen; snelblusschers. Er zijn 34 brandputten op open water en 18 luiken in den openbaren weg elk met 2 looden zuigbuizen. De H. IJ. S. M. bezit een stoomspuit; het garnizoen een handspuit.

Waterleiding (Gemeente-). Haarlem bezit een prise d'eau in de duinen bij Overveen, De Brandweer.

10

120 de watertoren staat in de duinen aldaar, op een afstand van 2.8 KM. van de stad, is met twee buizen 450 en 300 mM., A°. 1898, met de stad verbonden. De toren heeft een inhoud van 1200 M3. Het water staat er normaal op ruim 42 M. boven het niveau van de stad. De druk iri de stad daalt zelden beneden 33 M., stijgt 's nachts tot 40 M. (De druk kan door een veerend ventiel tot 50 M. opgevoerd worden). Het net is bijna geheel circuleerend, practisch geschiedt alle uitbreiding met 4" buizen. Het aantal brandkranen is 982, in de binnenstad op 50 M. daarbuiten op 75 M. onderlingen afstand.

Kosten (in 1908). Algemeene ) f9024 Bepaalde branden (

121

HELDER. — Aantal inwoners 27.000.

Alarmeering. Alarmeering geschiedt door wekken door de politie en door wekkers. Geen der bevelvoerenden is telefonisch aangesloten.

Personeel. De brandweer bestaat uit circa 20 bevelvoerenden en 32 manschappen, aangevuld door liefhebbers. Volgens de regeling van 1883 zou de sterkte ± 300 man bedragen.

Materieel. l Stoomspuit van de marine ; 8 spuiten met aanjagers ; 3 slangenwagens ; Hennepslangen met schroefkoppelingen ; (Er zijn 8 brandputten van de waterleiding; afkomstig uit den tijd, dat deze zeer onvoldoenden druk had). Bovendien zijn er 7 handspuiten van de marinewerf op aanvraag, en de spuiten der oorlogsbodems terstond beschikbaar.

Waterleiding (Gemeente-). De hoofdbuis is dubbel. Van het pompstation gaat l buis, 2300 M. lang, naar den watertoren, ten deele 200, ten deele 300 mM., (1907). De tweede buis, in 1910 gelegd, doorsnede 300 mM., ligt langs de voorgenoemde over 1300 M lengte tot waar een vertakking voor het distributienet aanvangt. De watertoren kan 400 M3, bevatten, de normale waterstand is 34 M. boven den beganen grond. De druk is bij normaal verbruik 31 a 32 M. en zeer constant. Indien noodig kan men met veerend ventiel tot 45 M. druk gaan. Het net is zooveel mogelijk circuleerend gemaakt. Waar nog niet vernieuwd, is de capaciteit onvoldoende (aanleg in 1856). Uitbreiding in hoofdzaak met 3" buizen. Aantal brandkranen is 133, op 100 M. onderlingen afstand.

Kosten (in 1908). Algemeene Bepaalde branden

f 643. - 514.

122

's-HERTOGENBOSCH. — Aantal inwoners ± 35.000. N.B. Reorganisatie had in 1902 plaats ; en is weder aanhangig.

Alarmeering. Het alarmeeren der brandweer wordt opgedragen aan de Directie van het Centraal Telefoonbureau, onder medewerking van de politie. Tot dat einde worden met een volledig telefoontoestel aangesloten de opperbrandmeester, de adj.-opperbrandmeester en 2 brandmeesters ; terwijl de overige brandmeesters en de brandweermannen door een wekkerlijn, waarop 25 schellen, aan het Centraal telefoonbureau zijn verbonden. Bij nachtelijk alarm zorgt de commissaris van politie, dat de wacht (2 man) ten spoedigste wordt gewekt, en dat door een politieman de bewaarplaats van slangenwagens en ladders achter het stadhuis wordt geopend. Bij dag wordt door l arbeider der waterleiding wacht gehouden in een lokaal achter den politiepost op de Markt. Er zijn 582 telefoonaansluitingen ; er is nachtdienst.

Personeel. Gemeentelijke brandweer, bestaande uit 10 bevelvoerenden en 54 brandweermannen. In het wachtlokaal „Achter Het Stadhuis" nabij het materieel zijn 's nachts 2 man. Politie, personeel der gemeente-waterleiding, een fitter van de gemeente-gasfabriek, zijn gehouden de brandweer te assisteeren.

Materieel. 3 Handspuiten binnen de kom, 2 handspuiten daarbuiten ; 6 slangen wagens, waarvan l bij de politie is gestationneerd ; twee mechanische ladders ; 4 Minimax-apparaten ; ± 2000 M. slang, waarvan ongeveer de helft met gummivoering. Schroefkoppelingen. Bovendien zijn er 2 militaire spuiten.

123

Waterleiding (Gemeentelijke-). Er is een watertoren in de stad met 2 reservoirs, ieder van 200 M3. De hoogte van den waterspiegel boven de stad is circa 30 M. Er kan 10 M. meer druk gegeven worden. De aanvoerbuis van het pompstation is enkel; 300 mM. diameter, 8.6 KM. lang. Een tweede buis is in aanleg. Het net is van 300—100 mM. wijd en bijna geheel circuleerend. Aantal brandkranen is 346, op een normalen afstand van 65 M.


f 1838. - 964.

124

HILVERSUM. — Aantal inwoners : 33.000. N. B. In 1907 had reorganisatie plaats.

Alarmeering. Drie bevelvoerenden en 2 waarnemend bevelvoerenden zijn dag en nacht per gewone telefoon te waarschuwen. Het brandweerpersoneel bevindt zich des daags in de nabijheid van het hoofdspuitenhuis, dat telefonisch aangesloten is en kan per rijwiel geroepen worden, 's Nachts worden de manschappen met 2 wekkerlijnen van uit de woning van kommandant of een der brandmeesters of onderbrandmeester opgebeld. Aantal telefonisch aangeslotenen is 1032. Bovengrondsche lijnen.

Personeel. Gemeentelijke brandweer onder l kommandant en twee brandmeesters ; 16 manschappen, waaronder 4 vaklieden.

Materieel. 2 Handspuiten. Verder 7 slangenwagens verdeeld over 8 posten ; mechanische ladder ; 4 snelblusschers ; 200 M. gummislang, verder vlasslang; Storzkoppelingen. Nagenoeg nergens open water of brandputten.

Waterleiding. (Utrechtsche Waterleiding Maatschappij). Het pompstation ligt op circa 3 KM. van Hilversum. Door een buis van 300 mM., in 1886 gelegd, wordt 't water aangevoerd. In Hilversum staat op den Trompenberg een watertoren met een inhoud van 600 M3., waarin het water 37J M. + N. A. P. staat. Door afsluiting van den toren kan men door direct pompen in de leiding den druk hooger opvoeren. Diameters der vertakkingen variëeren van 200—80 mM. Het net heeft doodloopende takken. Het aantal brandkranen is 600, op 100 M. onderlingen afstand. De handspuiten dienen voor de hooggelegen punten, om met behulp van de waterleiding dienst te doen. De hoogte varieert van 25—3 M. N. A. P.

Algemeene Bepaalde branden

Kosten (in 1908). ) f7546.

125

KAMPEN. . — Aantal inwoners 20.000.

Alarmeering. Alle brandmelding geschiedt zooveel mogelijk bij politie, die belast is met het wekken van het personeel. 85 telefoonaansluitingen, waaronder politie. Geen nachtdienst en beperkte Zondagsdienst.

Personeel. Vrijwillige bezoldigde brandweer, l opperbrandmeester (de directeur van Gemeentewerken ambtshalve), 12 bevelvoerenden (de opzichters van Gemeentewerken ambtshalve), i 48 man.

Materieel. 2 reservespuiten (behalve die op 't eiland), 7 slangenwagens, l slangenwagen van de politie, 6 extincteurs, schroefkoppelingen en bajonetkoppelingen. Bovendien een spuit van het garnizoen. Vele grachten.

Waterleiding. Het pompstation en het hoogreservoir zijn gelegen op de Wezeperheide. Het hoogreservoir kan 550 M3, bevatten, het water staat 41 M. N.A.P. hoog. Van dit hoogreservoir gaat één buis naar de stad, lang 14 KM. en 300 mM. wijd in 1889 gelegd. De druk is 's nachts bijna gelijk aan dien van het hoogreservoir ± 37 M., bij normaal verbruik ± 25 M., bij groot verbruik dalend tot 12 M. (Zaterdagsochtends). Het net is vrij volledig circuleerend, aan de einden enkele doode takken ; de kleinste diameter is 80 mM. Het aantal brand kranen is ongeveer 170 op een onderlingen afstand van 60 M.


126

LEEUWARDEN. — Aantal inwoners 37.000.

Alaraieering. (Sinds begin 1909 in werking). Alarmeering geschiedt door telefoon, er zijn publieke aanzegplaatsen en met een T aangeduide huizen. Het centraalbureau van de telefoon is het middelpunt van alarmeering. Brandmeesters, de bode, de technische beambte, de bewaarplaats der reddingsbrigade zijn telefonisch verbonden. De woningen van 5 brandgasten in eiken kring (er zijn 6 stadskringen en 1 buitenkring) en van de manschappen van de reddingsbrigade zijn van een electrische alarminrichting voorzien, alles van uit het centraalbureau bediend. Van deze 5 manschappen bedienen er 3 den slangenwagen, 2 wekken de overige manschappen voor de bediening van de spuit. Indien noodig, doen er brandwachts dienst. Aantal telefonisch aangeslotenen is 735. Er is nachtdienst.

Personeel. Vrijwillige brandweer, 21 bevelvoerenden en 146 manschappen, waaronder l technische beambte. De politie beschikt over 2 kleine slangenwagens.

Materieel. 12 handspuiten plus l voor het plattelandsgedeelte, 9 slangenwagens, waarvan 2 in gebruik bij de politie, eenige extincteurs, l mechanische ladder. Van alle slangenwagens zijn de slangen voor een deel van gummivoering voorzien. Straalpijpen met schroef sluiting in gebruik. Storzkoppelingen. Er zijn brandputten op open water. Bovendien is er een militaire spuit.

Waterleiding. (De Leeuwarder Waterleiding Maatschappij).

Het pompstation te Grouw pompt het water naar de rein-

127 waterkelders te Goutum, die 1600 M3, inhoud hebben. Hoofdbuis

van 250 mM., in 1888 gelegd. De afstand Grouw-Goutum bedraagt circa 16 KM. ; van Goutum wordt het water naar Leeuwarden gepompt 2 KM., waar een watertoren met een inhoud van 500 M3, staat. Het water staat daarin 30 M. boven zomerpeil. De druk in de stad varieert van 27—24 M. boven de straat, daalt Zaterdags wel eens daar beneden gedurende korten tijd. Het net is zooveel mogelijk circuleerend. De kleinste buismaat is 80 mM., er wordt veel met 100 mM. buizen uitgebreid. Aantal brandkranen is 550, onderlinge afstand 60 M.


De Brandweer.

11

128

LEIDEN. — Aantal inwoners 59.000. N. B.

Halveering van het personeel in 1910.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt zooveel mogelijk per telefoon. Er zijn ruim 80 publieke telefonische brandseinen, met de straatlantaarns aangeduid. Aantal telefonisch aangeslotenen 1192. Er is nachtdienst.

Personeel. Vrijwillige bezoldigde brandweer ^ 300 man.

Materieel. 3 stoomspuiten, l bespannen van 1800 L. capaciteit, 2 van 700 L. capaciteit, waarvan een met petroleum gestookt, 8 gewone spuiten, 5 groote slangenwagens en 6 kleine slangenwagens ten dienste van de politie. Verder 25 extincteurs. Vlasslangen. Storzkoppelingen. Er zijn 4 brandputten op open water.

Waterleiding. (Leidsche Waterleiding Maatschappij).

Te Katwijk bij het pompstation staat een watertoren met een reservoir van 600 M3, waarvan de gemiddelde waterstand is 33Y2 M. + A. P. en aan den Hoogen Rijndijk aan het einde der stad, een tweede watertoren met een reservoir van 1200 M3, en gemiddelden waterstand van 24 M. + A. P. De aanvoer van duinwater geschiedt door 2 hoofdbuizen van 300 mM., gelegd in 1876 en 1892.

129 De druk in de stad varieert bij normaal verbruik tusschen 20—25 M. Het aantal brandkranen bedraagt: In gebruik bij:

Gemeente Leiden Rijks gebouwen . Particulieren . . Militaire overheid

In publieke Op afgesloten

Binnen-

straten

terreinen

brandkranen

243 15 9 —

10 45 10 1

13 98 19 2

267

66

132

De brandkranen bevinden zicb op onregelmatige afstanden; bij nieuwen aanleg op 50 M. a 75 M. Langs de grachten en singels liggen ze sporadisch.


f 12298.

130

MAASTRICHT. — Aantal inwoners 38.500. Reorganisatie in 1906.

Alarmeering. Vroeger waren er 21 openbare brandschellen aangebracht; deze zijn wegens misbruik in 1911 afgeschaft. Brandmelding geschiedt nu per telefoon. Er zijn circa 675 telefoonaansluitingen. De dienstdoende telefoniste telefoneert het bericht naar den naburigen brandweerpost, naar brandmeesters en naar autoriteiten, terwijl de eventueel in hun woningen vertoevende brandwachts met een belapparaat kunnen gewekt worden. Deze brandwachts zijn gemeentewerklui en bevinden zich des daags in, of in de onmiddellijke nabijheid van den brandweerpost. Gedurende Zon- en feestdagen zijn er steeds drie op wacht. 's Nachts zes man. Er is nachtdienst op het telefoonbureau ; er zijn ten deele ondergrondsche lijnen.

Personeel. 12 Gemeentewerklieden onder 3 bevelvoerenden. Indien noodig geassisteerd door meerdere gemeentewerklieden.

Materieel. Eén paardenslangenwagen met 2 standpijpen, 2 kleine slangenwagens, 10 brandspuiten in reserve, 24 handbrandbluschapparaten. Gegummiede slang; schroefkoppelingen. Open water in kanaal, haven en Jeker ; rioolbuizensysteem, ingericht op volpompen met water voor bluschdoeleinden.

Waterleiding. (Waterleiding Exploitatie Maatschappij). Het pompstation te Wijk op den rechter Maasoever zendt

131 't water door 2 buizen van 200 mM. wijdte naar Maastricht, de eene buis ± 600 M., A° 1887 door een zinker rechtstreeks, de andere via Wijk en dit bedienend, ± 700 M., A° 1889. Het overtollige gaat naar een hoogreservoir circa 90 M. N.A.P. door een buis 800 M. lang en 300 mM. wijd. Inhoud hoogreservoir is 785 M3. Men vindt een schematische voorstelling van dit alles op bladz. 15, welke teekening voor ons boek is vervaardigd door den directeur der waterleiding. De druk in de stad is 40 a 45 M., daalt in de hooggelegen gedeelten bij belangrijk verbruik tot 30 M. Het net is vrijwel geheel circuleerend met egn buiswijdte 300— 80 mM. Het ligt met 1| M. dekking. Het aantal brandkranen is 180 a 190, op een afstand van 100 M. onderling.


132 MIDDELBURG. — Aantal inwoners ruim 19.600.

Alarmeering. Men waarschuwt de politie persoonlijk of telefonisch. De politie waarschuwt 8 in de nabijheid wonende wekkers, die op hun beurt de overige manschappen, ieder een bepaald gedeelte, wekken. Bij branden van kleiner omvang wordt alleen de gemeentebouwmeester, die telefonisch aangesloten is en in wiens onmiddellijke nabijheid eenige gemeentewerklieden wonen, gewaarschuwd ; zij rukken met den naburigen slangenwagen uit. Een tweede slangenwagen, bediend door eenige gemeentewerklieden, naast 't politiebureau, rukt bij kleinen brand mede uit. Er is nachtdienst op het telefoonbureau; 260 aangeslotenen.

Personeel. Verplichte brandweer van ^ 350 man ; de kern voor het eerste uitrukken met slangenwagentjes, als boven bedoeld, bestaat uit i 18 gemeentewerklieden.

Materieel. 8 spuiten, 2 groote slangenwagens, 3 kleine slangenwagens slangen met gummivoering, bajonetkoppelingen ; mechanische ladder. Er zijn brandputten van 3 M3, inhoud ; niet overal open water. Waterleiding (Gemeente-). Het pompstation is gelegen op 11 KM. afstand en is met twee buizen met de stad verbonden. De eene buis (gelegd in 1891) is 200 mM., de tweede (1908) 250 mM. wijd. De watertoren in de stad heeft 325 M3, inhoud. Het water staat er ruim 21 M. hoog. Druk in de stad bij normaal verbruik bijna 20 M. Met standpijp zou men bijna 30 M. druk kunnen geven ; zij wordt nooit gebruikt. Het net is bijna geheel circuleerend met een buiswijdte, varieerend 150—75 mM. Er zijn 201 brandkranen op 100 M. afstand. Kosten (in 1908). Algemeene ( f Bepaalde branden '

133 NIJMEGEN.

Aantal inwoners 58.000.

Alarmeering. De brandweer heeft een eigen seininrichting (in het Hoofdbureau van Politie). Brandmelding geschiedt per gewone telefoonaansluiting, of met daartoe speciaal aangebrachte brandseinen De betrokken brandmeesters worden door volledige telefoon toestellen (16) op eigen telefoonlijn gealarmeerd ; voor de brandgasten, de mannen der ladder- of reddingsbrigade en de bergplaatsen van het materieel zijn 6 wekkerlijnen waarop 42 alarmbellen. Het aantal telefoonaansluitingen is ruim 1500. Voor het plattelandsgedeelte, t. w. de af deelingen : St. Anna ; Hees ; Hatert; en Neerbosch bestaan afzonderlijke regelingen ; in St. Anna door een seininrichting met zeven alarmschellen, terwijl de brandmeester telefoonverbinding heeft met de stad ; in de overige deelen door de torenklok.

Personeel. Vrijwillige brandweer. In het stadsgedeelte : 14 bevelvoerenden, 25 brandgasten, 8 man van de reddingsbrigade, l opzichter over de bluschmiddelen. In het plattelandsgedeelte eigen personeel: 8 bevelvoerenden, 65 brandgasten.

Materieel. De stads- en de plattelands a]'deelingen hebben elk eigen materieel. Aantal Brandspuiten.

Stad St. Anna Hatert Hees Neerbosch Driehuizerweg

4 (in reserve) 1 (perspomp) 1 1 1 —

SlangenwaMechan. ladders. gens. 15 1 1 1 1 1

2 — — — — —

134 Verder een militaire spuit ; snelblusschers in vele gemeentegebouwen. Slangen alle met gummi voering. Storzkoppelingen. Open water : de Waal.

Waterleiding. Het electrisch pompstation ligt in de stad en bezit 4 waaierpompen, wier capaciteit is resp. 100, 200, 300 en 400 M3, per uur ; benevens de vroegere stoompompinstallatie in reserve. Vandaar wordt door de stad naar 2 boogreservoirs gepompt, waarvan elk 1500 M3, kan bevatten. Het water staat er tot 78 a 80 M. boven N. A. P., de buis is bijna 4 KM. lang, 350 mM. wijd. Het net is bijna geheel circuleerend met een buiswijdte van 350— 76 mM., op een hoogte tusschen 30 en 12 M. N.A.P. gelegen. Uitbreiding geschiedt met 4"-buizen. Het aantal brandkranen is 935, onderlinge afstand is 60 a 70 M.


135

ROTTERDAM. — Aantal inwoners : 445.000.

Alarmeering. Rotterdam is verdeeld in 5 brandweerkwartieren, welke onderverdeeld zijn in sectiën. Een verzameling sectiën vormt het arbeidsveld eener spuit. Op het gerucht van brand rukken de spuiten binnen hun arbeidsveld uit, zoo ook op het officieel alarm van de politie met hoorns ; het alarm geschiedt tegenwoordig hoe langer hoe meer telefonisch. De spuitkommandanten zijn niet ambtshalve telefonisch aangesloten ; op hun verlangen is het Telefoonbureau verplicht ze met eiken brand in kennis te stellen. In 1910 werd 18 maal door het Telefoonbureau kennis gegeven aan Hoofdlieden, Politie en autoriteiten van een uitslaanden brand. De stoomspuiten, alle per telefoon bereikbaar, mogen niet uitrukken dan na daartoe gegeven order door hoofdlieden, brandmeesters of politie en op het officieel alarm. De reddingsbrigade, gestationneerd in het Gentraalbureau van de brandweer, rukt bij iedere brandmelding uit. In de stad zijn ongeveer honderd telefonische, kennelijk aangeduide brandseinplaatsen. Aantal telefonisch aangeslotenen 8855. Er is nachtdienst. Boven- en ondergrondsche lijnen. Het personeel van elke rijdende stoomspuit kan door den machinist met een wekkerlijn opgeroepen worden.

Personeel. De vrijwillige brandweer, aan wier hoofd 9 of meer hoofdlieden staan, bestaat uit i 300 bevelvoerenden en i 1500 man. De gemeentelijke brandweer bestaat uit : A. 16 gemeentewerklieden, die speciaal aangewezen zijn. Zij zorgen voor de brandbluschmiddelen en vormen de reddingsbrigade. Er wordt des daags en 's nachts de wacht betrokken. B. 130 man gemeentewerklieden, die de 5 stoomspuiten (bij de 5 stoomgemalen opgesteld) en de 8 drijvende stoomspuiten bedienen. De onderlinge verhouding blijkt het beste door eenige cijfers De Brandweer.

12

136 te beschouwen ; de navolgende hebben betrekking op het jaar 1910:

Vrijwillige brandweer aantal branden, waarbij door hen water gegeven werd . . 162 Gemeentelijke reddingsbrigade aantal malen dat zij uitrukte voor gerucht van brand 317 voor brand . . . . . . . . . . . . . . . 4 3 2 749 Gemeentelijke stoomspuiten aantal malen dat een stoomspuit werkte . . . . . . . 25

Materieel. 5 stoomspuiten, waarvan 3 automobiel, de andere door gemeentepaarden getrokken. Van 1800 L. capaciteit. Verder 8 drijvende stoomspuiten, (die echter ook andere dan brandweerdiensten bewijzen) waarvan een van 4200 L. capaciteit, 58 handbrandspuiten, in 1902 vernieuwd, die aan de gemeente behooren. Een bespannen reddingswagen in dienst, en één in reserve. Geen slangenwagens; de spuiten zijn voorzien van standpijpen. Om te voorkomen, dat meegevoerde vaste stoffen uit de buizen de straalpijpen verstoppen, is in elke standpijp een konische zeef aangebracht die weinig weerstand biedt. Minimax-apparaten. Mechanische ladder, 28.000 M. 9 cM. slang voor de handspuiten en 8000 M., 11 cM. slang voor de stoomspuiten. Elke spuit voert gummislang mee ter aansluiting op de huisleidingen. Storzkoppelingen. Het water voor de spuiten wordt ontleend aan de havens, singels, en aan de waterleiding.

Waterleiding (Gemeente-). Rotterdam bezit een rivierwaterleiding ; het pompstation en de watertoren bevinden zich in het Z. O. van de stad. De toren kan 1500 M3, bevatten. Deze voorraad wordt bijgevuld, wanneer het water in de standpijp stijgt boven 30 M. + Rott. P. — Hij dient tot aanvulling, wanneer de druk in de standpijp daalt beneden 29 M. + Rott. P. Het in verbinding stellen met elkaar en van elkaar afsluiten

137 — wanneer met verminderden druk gepompt wordt — geschiedt met een electrisch werktuig in l minuut. De druk in de standpijp kan verhoogd worden tot 40 M. + Rott. P. Er zijn 4 hoofdbuizen wijd 618 mM., waarvan 3 voor de Er wordt des daags en 's nachts de wacht betrokken, voeding van den rechteroever en l voor de voeding van den linkeroever. Het gemeenteverslag over 1909 zegt van den toestand : „De watervoorziening van den Linker-Maasoever vindt bijna „uitsluitend plaats door den zinker door de Maas, wijd 0.618 M. ,,(24") ; die van den Rechter-oever door drie buizen van gelijke „wijdte, liggende in den Oostzeedijk. Het watergebruik op den „Linkeroever bedraagt slechts ongeveer 1/6 van het waterge„bruik op den Rechteroever, zoodat de wijdte van den zinker „niettegenstaande de groote toename van het watergebruik op „den Linkeroever als voldoende moet worden beschouwd. Daaren„tegen is de zekerheid van de waterverzorging van den Linker,,oever door één aanvoerbuis gering, zoodat het aanbrengen van „een tweede toevoerbuis voor de watervoorziening van den „Linkeroever ernstige overweging verdient. „De watervoorziening van het Noorder-eiland geschiedt na„genoeg uitsluitend door den zinker door de Koningshaven, „wijd 0.514 M. (20"). „De twee buizen op de Willemsbrug, wijd 0.23 M. (9"), waardoor in den regel water naar den Rechteroever terugstroomt, „hebben een te geringe doorsnede om bij een gebrek aan den „zinker door de Maas door die buizen een voldoenden water„aanvoer naar het Noorder-eiland en den Linker-oever te kun„nen verkrijgen." In het verslag over 1910 komt het volgende voor : „Op 16 Juni had een buisbreuk plaats nabij den Maas-zinker. Ofschoon gedurende de afsluiting — toen de levering dus alleen over Willemsbrug en duiker Koningshaven geschiedde — de druk tot 35 M. + R- P- werd opgevoerd, daalde zij toch in De Kaatsbaan te Oud-Charlois tot 10 M. en te 4.30 n.m. zelfs tot 4 M. + R. P. De druk in de stad is van 22 tot 28 Meter. Het net is aangelegd volgens het tak-systeem ; de hoofdbuizen zijn op verschil-

138 lende plaatsen onderling verbonden. De buiswijdten wisselen van 514 tot 104 mM. Bij uitbreiding werd voorheen het meest 152 mM. gebruikt ; in de laatste jaren ook geringere doorsneden ; 4,1 % van den nieuwen aanleg in 1911 was kleiner dan 104 mM., of 4". — 7511 brandkranen op 30 Meters onderlingen afstand. In Oud-Delfshaven een watertoren met 300 M3, inhoud. Langs de wegen, waar geen waterleidingbuizen liggen, wonen 1370 personen, of Vs pet. der bevolking. Het waterverbruik per inwoner is gedaald van 183 L. in 1904 tot 99 L. in 1910, waardoor voorgenomen uitbreidingswerken overbodig werden en de drukking zeer belangrijk werd verbeterd, zóó zelfs, dat sinds 1908 de vrijwillige brandweer van de brandspuiten zelf zelden meer gebruik maakt, maar in den regel van de opzetstukken der waterleiding, die zij meevoeren. Sedert is 't verbruik op 106J L. gestegen, maar de drukking gehandhaafd.


139

SCHIEDAM. — Aantal inwoners 34.000.

Aiarmeering. Brandmelding geschiedt zooveel mogelijk per telefoon naar de politie ; het verdere alarm geheel door de telefoon. Van het politiebureau gaan namelijk 4 wekkerlijnen voor het oproepen der manschappen van kring l uit, terwijl 3 andere kringen door generator-houders, die zelf telefonisch aangesloten zijn, opgeroepen kunnen worden. Ook de Kommandant en bevelvoerenden van de brandweer zijn telefonisch aangesloten. Er zijn ,,dag"- en ,,nacht"-wekkers, de eerste wekken het personeel in hun werkplaatsen, de tweede in hun woonhuizen. Het aantal telefonisch aangeslotenen is 376. Er is nachtdienst.

Personeel. Vrijwillige brandweer, 7 bevelvoerenden; 3 machinisten; 50 brandwachts ; l bediende.

Materieel. l Auto-stoomspuit van 2000 L. en l rijdende stoomspuit van 700 L. capaciteit; l drijvende stoomspuit. Verder 8 handspuiten en 2 reserve spuiten, 8 slangenwagens, waarvan 2 van de politie ; l mechanische ladder ; eenige extincteurs. Storzkoppelingen, respectievelijk passende verloopstukken bij de drijvende stoomspuit. Gummi-gevoerde slangen voor de stoomspuiten. Er zijn brandputten op open water.

Waterleiding (Gemeente-). Rivierwaterleiding. Van den watertoren ligt een buis, 800 M. lang, wijd 300 mM. gelegd in 1886 en een buis 1574 M. lang, wijd 350 mM. gelegd in 1909. Hoogte 30 M. N.A.P. Inhoud van den

140 toren is 600 M3. De druk in de stad is bij normaal verbruik ongeveer 25 M. Met standpijp kan men 40 M. druk (aan den watertoren) geven. Het net is grootendeels circuleerend. De uitbreiding van het buizennet geschiedt met buizen van minstens 100 mM. Het aantal brandkranen is 434. Onderlinge afstand hoogstens 80 M.

Kosten (in 1908). Algemeene r» u i, j Bepaalde branden

141

TILBURG. — Aantal inwoners : 52.000. (Reorganisatie in 1909.)

N. B. De stad is in twee deelen voor den dienst der brandweer gesplitst.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt door middel van de telefoon naar het Centraal Telefoonbureau (met nachtdienst). Een deel der telefoon-aanzegposten is met roode bordjes kenbaar gemaakt. Een volledig telefoontoestel hebben de 2 opperbrandmeesters en 12 brandmeesters, de politieposten en de opzichter van het materieel. Van het telefoonbureau gaat in elke wijk een wekkerlijn uit naar 6 brandgasten en den adjunct-brandmeester. Nooit wordt slechts l kring gealarmeerd, steeds 2 gelijktijdig. Het aantal telefoon-aansluitingen is 515.

Personeel. Bezoldigde vrijwillige brandweer; 26 bevelvoerenden, 72 manschappen, l opzichter over het materieel, tevens secretaris. 2 posten hebben tot taak, dat één hunner (l in 't noorden, l in 't zuiden) bij eiken brand uitrukt met een (of zoo noodig meer) der overige.

Materieel. 14 slangenwagens (in de 13 brandwijken, en l reserve- aan de gasfabriek); 8 stel handspuiten in reserve, l Mechanische ladder. 18 handblusschers in de politieposten en eenige openbare gebouwen. Storzkoppelingen. Geen open water, noch voldoende brandputten.

Waterleiding. Het pompstation ligt op 4700 M. van de stad. Er is één aanvoerbuis, 450 mM. wijd.

142

De watertoren in de stad kan 1000 M3, bevatten. Het water bevindt zich normaal op een hoogte van i 50 Meter N.A.P., terwijl het buizennet 13 M. hoog ligt. De buiswijdte varieert van 650—80 mM. Het net is grootendeels circuleerend. Het aantal brandkranen is 628 op onderlinge afstanden van 75 M. en 60 M.


143

UTRECHT. — Aantal inwoners : 120.000.

Alarmeering. Voor alarmeering wordt van het gewone telefoonnet gebruik gemaakt. Brandberichten gaan voor. 's Nachts is bij brandbericht het net 20 minuten voor particulieren gesloten. Er zijn 32 telefonische brandseinposten bij bevelvoerenden en ondergeschikten, 17 bij „belletrekkers",!! bij spuithuizen, 9 in bureau's en hulpbureau's van politie, te zamen 69 brandseinposten. De stad is in 11 kringen ingedeeld. Na gewaarschuwd te zijn telefoneert „de bellentrekker" naar het spuitenhuis en het hoofdbureau van de brandweer en roept met de bel de spuitgasten op, dus „algemeen alarm" binnen den betrokken kring. Bereikt 't brandbericht niet hem 't eerst, dan kan hij omgekeerd door het hoofdbureau gewaarschuwd worden. Het hoofdbureau waarschuwt de betrokken spuithuizen en bevelvoerenden en rukt zelf uit. De lijnen naar kommandeerenden, belletrekkers, enz. maken te zamen een „brandweertelefoonnet" uit, door eenige verbindingen heeft het aansluiting met het algemeene net.

(Ned. Bell-Telefoon). De brandseinposten zijn door blauwe borden aangeduid, 's nachts wijst een roode lantaarnplaat den weg aan. Aantal telefonisch aangeslotenen 2435. Er is nachtdienst. In het centrum der stad gaat een brandwacht rond, die gecontroleerd wordt.

Personeel. De gemeente heeft 36 vaste brandwachts in dienst, die bij beurten ten getale van 10 's nachts op het hoofdbureau op wacht zijn. Voorts 4 vaste werklieden. Circa 325 manschappen van de vrijwillige brandweer onder een beroepscommandant ; en 59 verdere bevelvoerenden.

Materieel, Twee automobielbrandspuiten, van 1500 L. en van 1800 L. De Brandweer.

13

144 capaciteit; l stoomspuit van 2900 L. capaciteit en 2 stoomspuiten van 1500 L. capaciteit, alle door paarden getrokken ; 6 handspuiten ; 13 slangenwagens ; 40 snelblusschers. Slangen ten deele met gummivoering. Patentkoppeling. Vrij veel open water ; en 21 brandputten, systeem „Stang".

Waterleiding. De prise d'eau en het pompstation liggen te Soesterberg ; vandaar wordt het water naar het hoogreservoir geperst op den berg, inhoud 1500 M3. ; vandaar gaan 2 leidingen naar Utrecht, lang ieder 15 KM., 400 mM. en 500 mM. wijd. Er kan ook direct in de leidingen geperst worden door uitsluiting van het reservoir. In Utrecht staan 3 watertorens met een inhoud van 1500, 1000 en 500 M3., waarin het water ter hoogte van 33, 28 en 24 Meter staat en die zich na gevuld te zijn, sluiten, zoodat men bij gering verbruik den hoogeren druk van Soesterberg krijgt. Normale druk 31—35 M. ; somtijds een weinig beneden 30 M. ; 's nachts tot 50 M. Het net is circuleerend (met hier en daar doode takken), de buiswijdte varieert van 400 tot 80 mM. ; nu wordt veelal met 100 mM. buizen uitgebreid. Aantal brandkranen 991; op 100 M. ouderlingen afstand, doch in de na 1908 (?) aangelegde straten op 60 M. afstand.


f 45305. - 885.

Senaden door Brand. In de jaren 1896 tot 1900 gemiddeld f 36.000 per jaar. „ „ „ 1901 „ 1905 „ -61.000 „ „ „ „ „ 1906 „ 1910 „ -51.000 „ „ volgens de door den Kommandant van de Brandweer gevoerde statistiek.

145

VENLO. — Aantal inwoners 18.000.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt mondeling of telefonisch bij de politie. Alle brandmeesters en een deel der brandgasten kunnen door middel van een schellenkring met 18 brandschellen, uitgaande van het politiebureau gewekt worden. Zij wekken de overige brandgasten. Aantal telefonisch aangeslotenen is 400. Er is nachtdienst, door de politie waargenomen.

Personeel. Vrijwillige brandweer, 9 bevelvoerenden en 32 manschappen. Bovendien een afdeeling voor de buitenwijk.

Materieel. 3 handspuiten en een aanjager ; l groote slangenwagen en 2 kleine, 2 spuiten buiten de kom. Uniforme schroefkoppelingen. Bovendien een militaire spuit. Eenige brandputten, doch voor het overige geen open water.

Waterleiding (Gemeente-). Het pompstation is dicht bij de stad, vandaar wordt het water naar de stad gepompt, terwijl het overtollige water naar het hoogreservoir gaat, dat 443 M3, inhoud heeft en waarin het water ruim 27 M. boven den beganen grond in de stad staat. Er zijn 2 aanvoerbuizen (1889 en 1912) van het hoogreservoir naar de stad 200 mM. wijd, resp. 1,4 en 3,275 KM. lang. Bij normaal verbruik blijft circa 21 a 22 M. druk in het net. Het net is behoudens enkele takken circuleerend. De buizen zijn van 200 tot 75 mM. wijd. Aantal brandkranen is 83 ; op 80 M. en meer afstand. Er kan hooger druk gegeven worden, door direct pompen.

Kosten (in 1908). Algemeene f 597. Bepaalde branden - 345.

146

VLAARDINGEN. — Aantal inwoners : 22.000.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt bij de politie. Deze alarmeert door een wekkerlijn met 8 schellen de bevelvoerenden der brandweer ; door 2 wekkers worden de 3 tamboers opgeroepen, die, met de torenklok, het personeel hebben te alarmeeren. De reddingsbrigade wordt door de wekkers opgeroepen. Des nachts is het algemeene telefoonnet niet beschikbaar voor brandmelding. Des Zondags beperkte dienst. Aantal aansluitingen 195. Vele firma's hebben steeds particuliere wachters in dienst; deze kunnen met hoorns het brandsignaal geven.

Personeel. Vrijwillige brandweer van 72 man. De politie beschikt over 3 slangenwagens, waarmede gewerkt wordt tot de brandweer verschijnt.

Materieel. Twee motorspuiten, waarvan een met 500 Liter capaciteit. 2 handbrandspuiten, met zuigpomp. 4 slangenwagens voor de waterleiding, i 15 snelblusschers zijn in particuliere lokaliteiten geplaatst. Schroefkoppelingen voor de handspuiten ; verder bajonet-koppelingen. De fabriek „Hollandia" heeft een eigen hand-brandspuit.

Waterleiding. (Sinds l Jan. 1911 gemeentelijk). De inrichting is van 1883. De rivierwaterleiding heeft haar pompstation aan de Maas, op 1000 M. van het centrum. Twee watertorens : van 100 M3, nabij het pompstation, en van 400 M3, in 't midden der stad. Hoogte van het water daarin 20 M.

\

147 Twee hoofd-aanvoerbuizen, van 100 mM. (A°. 1883) en van 200 mM. (A°. 1895). De druk in de stad varieert van 15 a 20 Meter (zelfregistreerende manometer), tot 7 Meter in de uithoeken. Het net is niet overal verspreid ; tak-systeem ; buizen met doorsneden van 150 tot 75 mM. De afstand der brandkranen is zeer ongelijk, van 60 tot 120 Meter. Het aantal is 195. Open water ontbreekt gedeeltelijk ; geen brandputten.

Kosten (in 1908). Algemeene f 1709. Bepaalde branden - 30.

148

VLISSINGEN. — Aantal inwoners 22.000.

Alarmeering. Brandmelding geschiedt door persoonlijk waarschuwen. Bij ernstige gevallen, ter beoordeeling van den kommandant, worden de klokken geluid, i 200 telefonisch aangeslotenen. Commandant is aangesloten.

Personeel. Voor een klein deel vrijwillige, voor 't overige verplichte brandweer. 34 bevelvoerenden en i 300 man. De politie wordt ook geoefend en beschikt over l slangenwagen en annihilatoren.

Materieel. l stoomspuit van 300 L. capaciteit, 4 spuiten, 2 slangenwagens, waaronder van de politie. Schroef- en Storzkoppelingen. Eenige militaire, marine- en fabrieksspuiten. Waterleiding, havens en een in 1910 gelegd rioolsysteem leveren het water.

Waterleiding. (Vlissingsche Duinwaterleiding Maatschappij).

Het pompstation is met 2 buizen met de stad verbonden over een afstand van 7.4 KM. Deze buizen zijn 175 en 125 mM. wijd. In de stad is een hoogreservoir met 300 M3, inhoud, waarin 't water gemiddeld 27 M. + N.A.P. staat, terwijl het net op bijna 4 M. N.A.P. ligt. Sedert 1910 is het mogelijk bij brand rechtstreeks van het pompstation in het net te persen na afsluiting van het hoogreservoir. De druk wordt dan 2 atm. hooger. Het net is in hoofdzaak circuleerend maar niet in alle straten aanwezig ; de buiswijdten zijn van 175 tot 80 mM. Door het dempen van Kaas-, Bier- en Pottenkade is het open water in de stad belangrijk verminderd en was men ge-

149 noodzaakt het rioolstelsel dientengevolge belangrijk te wijzigen (zie boven). Niettemin moeten de spuiten veelal met leidingwater werken. Doch de capaciteit der buizen is op vele plaatsen niet voldoende, om meer dan één spuit van water te voorzien. Druk volgens de diagrammen : i 23 M. — Aantal brandkranen 89 op afstanden van 60 tot 175 Meter.


150

ZAANDAM. — Aantal inwoners 25.000.

Alarmeering. De politie geeft langs de straten het alarmsignaal en waarschuwt de kommandeurs der spuiten en de luiders der klokken en alarmbellen. Behoudens zeer kleine gevallen wordt meestal algemeen alarm gemaakt. Voor brandmelding en alarmeering van een deel van het personeel kan van de telefoon gebruik gemaakt worden. Er is nachtdienst; aantal aangeslotenen 584.

Personeel. N Er is een verplichte en vrijwillige brandweer onder toezicht van een Gedelegeerde uit het college van B. en W. Eerstgenoemde bedient 8, laatstgenoemde 2 van de Gemeentelijke brandspuiten. Het commando berust telkens bij den kommandeur der wijk, waar de brand woedt. 28 bevelvoerenden en 350 manschappen. Voor eerste hulp zijn door de geheele gemeente 29 standpijpen met slangen bij 24 ,,bedienaars der brandkranen" gestationneerd. De drijvende motorspuit wordt bediend door een vereeniging van jongelui, genaamd ,,de Vrijwillige Brandweer". Het passeeren van een groote schutsluis vertraagt dikwijls haar komst.

Materieel. l Benzine motorspuit in de Binnen-Zaan; l rijdende motorspuit (450 L. capaciteit) toebehoorende aan de Vereeniging „Vrijwillige Brandweer" ; 11 handspuiten ; 29 standpijpen bij bedienaars der brandkranen; een aantal snelblusschers. In hoofdzaak schroef-, daarnevens veerkoppelingen ; en bajonetkoppelingen bij de drijvende motorspuit. Voorraad slang ^ 3200 Meter. Mechanische ladder, het eigendom van de Vereeniging „Vrijwillige Brandweer". Hoewel eenige putten in verbinding met de Zaan aangebracht zijn, ontbreekt hier en daar open water.

151

Waterleiding. (Maatschappij tot Expl. van Waterleidingen in Nederland.) Zaandam heeft haar waterleiding met de geheele Zaanstreek gemeen, zoodat deze getallen geen maat geven voor Zaandam alleen. De prise d'eau en pompstation bevinden zich te Wijk aan Zee. Vandaar liggen twee hoofdbuizen, 400 en 300 mM., gelegd in 1912 en 1886 respectievelijk, waarmee het water gebracht wordt of rechtstreeks 24 KM. naar Zaandam, of eerst naar den reinwaterkelder (resp. het zich daarboven bevindend hoogreservoir), afstand 17 KM., en vandaar door middel van een Worthingtonpomp van 100 M3, per uur capaciteit naar Zaandam (7 K.M.). De inhoud van het hoogreservoir is 700 M3., van den reinwaterkelder 650 M3. Grootste normaal dagverbruik 5000 M3. Normale waterstand in den toren is 26 M. + N.A.P. De druk in Zaandam is 23 M. of lager. Het net t is circuleerend, doch heeft vele doode takken ; de buiswijdte wisselt van 200 m.M. tot 75 en 50 mM. Het aantal brandkranen is 187, op een onderlingen afstand van ± 60 M. In 1912 kwam het op Zaterdagen meermalen voor, dat geen water toegevoerd wordt.

Kosten1) (in 1908). Algemeene Bepaalde branden

'

f 4593

1) Omdat de brandweer hier telkens in z'n geheel uitrukt zijn de kosten hooger dan elders.

Een reorganisatie wordt in overweging genomen door den Gemeenteraad.

De Brandweer.

14

152

ZUTFEN. — Aantal inwoners 18.600.

Alarmeering. Alarmeering geschiedt door kennisgeving aan de politie die telefonisch aangesloten is op 3 posten en door telefoneeren door het Hoofdtelefoonbureau. De torenwachter is telefonisch aangesloten. Van het telefoonbureau uit kan men den Generalen brandmeester, 3 politieposten, het pompstation e. a. geïnteresseerden waarschuwen. Door het luiden van klokken en 't blazen op den hoorn worden de manschappen gewekt. 462 telefonisch aangeslotenen. Er is nachtdienst.

Personeel. Verplichte brandweer i 420 man. De politie rukt 't eerst uit met de 2 slangenwagentjes.

Materieel. 5 Spuiten, 2 reservespuiten en 3 vaste aanjagers ; 6 slangenwagens, 2 politie-slangenwagens. Snelblusschers in eenige gemeente-gebouwen. Hennep- en gummislang. Schroefkoppelingen. Bovendien een militaire spuit. 7 Brandputten, waar de waterleiding ontbreekt. Waterleiding (Gemeente-).

Prise d'eau en pompstation liggen op 2000 M. afstand van de stad. Vandaar wordt 't water door 2 buizen, 200 mM. wijd, naar de stad gepompt. In de stad staat een watertoren met 180 M3, inhoud, waarin het water 25 M. boven den beganen grond staat. De druk in de stad is bij normaal verbruik ruim 20 M. ; in de uithoeken der stad belangrijk minder. Met standpijp kan echter 10 M. meer dri^ik gegeven worden. Het net is vrijwel circuleerend, met 7,5 cM. buizen als kleinste maat. Aan den anderen IJsseloever, in ,,De Hoven", liggen geen waterleidingbuizen. Aantal brandkranen 126 op 'n onderlingen afstand van circa 90 Meter.

Kosten (in 1908). f 705.

Algemeene Bepaalde branden -

8.

153

ZWOLLE. — Aantal inwoners 34.000. N. B. Reorganisatie in 1907.

Alarmeering. Men meldt den brand zooveel mogelijk telefonisch. Er is nachtdienst, en iedere bladzijde van het telefoonboekje vermeldt het nummer van de brandweer. Aantal aangeslotenen 572 ; ondergrondsche lijnen. Van het telefoonbureau gaan 7 schellenkringen uit, voor de manschappen der spuiten en slangenwagéns, en l schellenkring voor de reddingsbrigade. Kommandant en alle brandmeesters zijn telefonisch aangesloten. Veiligheidshalve worden meestal 2 kringen gealarmeerd.

Personeel. Bezoldigde, vrijwillige brandweer. 18 bevelvoerenden, 51 manschappen (14 voor de brandladders) en 2 vaste werklieden. Er worden branddiensten in schouwburgen gehouden.

Materieel. 7 slangenwagens ; één in elk der brand weerwij ken ; l slangenwagen der politie ; 5 spuiten en l slangenwagen in reserve ; l mechanische ladder ; 6 extincteurs. Ten deele gegummiede slangen. Uniforme Storzkoppeling. De militairen beschikken over een spuit.

Waterleiding (Gemeente-). Van prise d'eau en pompstation wordt het water door een leiding van 15.3 K.M., enkel, 313 mM. wijd, in 1893 gelegd, naar de stad geperst. Deze leiding wordt verdubbeld. Het net is vrijwel geheel circuleerend, van 254 mM. tot 80 mM. wijd. 373 brandkranen op 80 a 90 M. onderlingen afstand. In de stad zijn twee reservoirs : a. de Watertoren, inhoudend 500 M3., waarin het water ± 27 boven N.A.P. staat, en waaraan een veerend ventiel is aangebracht, dat de druk tot 50 M. kan opvoeren ; b. de Groote Toren, inhoudend 300 M3., hoogte van den bodem 26 M. boven N.A.P. De druk daalt bij normaal verbruik niet beneden 21 Meter ; hij is in de buitenwijk Assendorp minder goed.

Kosten (in 1908). Algemeene -n u branden i, j Bepaalde

} *

OVERZICHT DER SINDS HET JAAR 1908 INGEVOERDE VERBETERINGEN. WENSGHELIJKE HERVORMINGEN. BIJLAGEN I—V.

157 Van de navolgende alfabetisch geordende plaatsen zijn sinds de eerste uitgave min of meer ingrijpende veranderingen te vermelden. Alkmaar. — A° 1910. Telefonische aansluitingen bij de bevelvoerenden der brandweer, en wekkerschellen bij de manschappen (60) aangebracht; snelblusschers ; Storzkoppelingen. Amersfoort. — Nachtdienst bij de telefoon. Opheffing der vrijwillige brandweer. Brandspuit voor het Berg-kwartier. Mechanische ladder. Van l Januari 1913 af een algeheele vernieuwing. Amsterdam. — Verplaatsing van het Centraal Bureau der Brandweer naar de Nieuwe Achtergracht (A° 1909) en vereeniging aldaar met de Hoofdwacht in één gebouw. ,,Morse"-veiligheidstoestel ingevoerd op de schellenkringen. Inkrimping der huismelders. Voortgezet de vermindering der bespannen voertuigen en vermeerdering der auto-wagens. Telefonische verbinding met het pompstation verdubbeld. Op het pompstation der Vechtwaterleiding de standpijpen afgebroken en desgelijks de watertoren op de bronwaterleiding. Ruimer type buizen gekozen voor uitbreiding. Nieuwe 20" hoofdbuis naar het stadsgedeelte benoorden het IJ (1910). Apeldoorn. — A° 1910/'ll is het gemeentelijk telefoonbureau tot centraal punt van alarmeering gemaakt; is de dienst des Zondags doorloopend gemaakt; zijn wekkerlijnen en telefoonaansluitingen bij de bevelvoerenden aangebracht; Storzkoppelingen ingevoerd ; een mechanische ladder aangeschaft ; is het personeel vernieuwd. Veel nieuw materieel aangeschaft. Arnhem. — Mechanische ladder. Inrichting van rijwielen, waarop een brandwacht een snelblusscher vervoeren kan. Bij de waterleiding een der pompstations in reserve gesteld, en de druk der waterleiding daarna op vele plaatsen opgenomen en in orde bevonden. Nieuwe verordening op het brandwezen. Statistiek der brandschaden in het brandweerverslag opgenomen. Assen. — Mechanische ladder. Nachtdienst bij de telefoon. Breda. — Reorganisatie van het personeel (Juni 1909). Belangrijke uitbreiding der telefoonaansluitingen, ten dienste der brandweer, en van gewone abonnés. Overeenkomst voor verstrekking aan naburige gemeenten van het noodige leidingwater bij brand (21 December 1910). B r a n d w e e r v e r s l a g e n

158 e n b r a n d s t a t i s t i e k i n g e s t e l d . Materieel uitgebreid met 2 politie-slangenwagens. Delft. — Overeenkomst met de Gist- en Spiritusfabriek betreffende haar rijdende stoomspuit. Begin van reorganisatie. Mechanische ladder aangeschaft en een tweede slangenwagen. Deventer. — Materieel met l slangenwagen vermeerderd. Aanschaffing van een stoomspuit door den Raad afgewezen. Maatregelen ter voorziening in beteren druk in de waterleiding, en ten behoeve van De Worp, linker IJseloever, zijn in onderzoek. Enschede. — Tweede persbuis van het pompstation naar den watertoren in de stad (1909). Mechanische ladder. Deschroefkoppelingen vervangen door bajonetkoppelingen. Nachtdienst en doorloopende Zondagsdienst bij de telefoon. Gouda. — A° 1912 een rijdende stoombrandspuit aangeschaft. 's-Gravenhage. — Brandweerkazerne te Scheveningen ingericht ; te 's-Gravenhage twee nieuwe brandweerposten : „Rijswijksche Weg" en „Theresiastraat". Uitbreiding van het personeel. De bediening van slangenwagentjes door politie afgeschaft. Drie auto-stoomspuiten aangeschaft. Groningen. — A° 1910 : n i e u w e b r a n d w e e r k a z e r n e , tevens centraalpunt van alarmeering, aan het Gedempte Zuiderdiep. Verdeeling der brandschellen over 2 lijnen. Eigen telefoonlijn van de brandweer. Wekkerlijnen voor de niet-gekazerneerde manschappen. Eenige (9) uitsluitend-beroepsbrandweerlieden aangesteld. Tweede stoomspuit. Tweede watertoren gereed. 1911 : Nieuw waterleidingnet der Gemeentewaterleiding in gebruik gesteld, nevens het particuliere. Helder. — A° 1910 : een tweede hoofdbuis der waterleiding. Materieel uitgebreid met 2 brandspuiten en 2 slangenwagens. 's-Hertogenbosefa. — Mechanische ladder. Aan de tweede persbuis wordt geleidelijk voortgewerkt. Hilversum. — Mechanische ladder, l nieuwe post van materieel. Leeuwarden. — Een nieuwe alarmeeringswijze trad in 1909 in werking. Capaciteit der reinwaterkelders anderhalfmaal vergroot. Leiden. — A° 1910 : een belangrijke i n k r i m p i n g van het aantal geaffecteerd en. Derde stoomspuit (700 L.). Twee slangenwagens meer. Betere samenwerking van brandweer en waterleiding.

159

Maastricht. — Afschaffing der openbare brandschellen. Middelburg. — Mechanische ladder. Tweede persbuis van het pompstation naar den watertoren in de stad. Nijmegen. — Electrisch alarm in St. Anna, en waterleiding in St. Anna, Neerbosch en Hatert. Electrisch bedrijf in het pompstation en nieuwe pompen (1000 M3, per uur). Rotterdam. — Achtste drijvende stoomspuit. Mechanische ladder. B e l a n g r i j k e v e r b e t e r i n g v a n den a l g e m e e n e n d r u k in het waterleidingnet en meerder gebruik der brandkranen dientengevolge ; vermeerdering van het aantal handspuiten (met 10 stuks). Belangrijk rapport van het College van Brandmeesters over mogelijke reorganisatie. Vervanging van paardentrekkracht door auto's. Het stelsel is ingevoerd, om op de handspuiten een gummi slang ter aankoppeling op de h u i s leidingen, mee te voeren. Voor nieuwen aanleg van h u i s leidingen der waterleiding wordt weer grooter type gebruikt. Zelden minder diameter dan 100 mM. Schiedam. — Mechanische ladder. Tweede hoofdbuis van den watertoren naar de stad. Verhooging van den standpijp-druk. Tilburg. — R e o r g a n i s a t i e in 1909, t. w. centraal alarm-systeem met schellenkringen en telefoontoestellen. Groote inkrimping van het aantal geaffecteerden. Ten deele nieuw materieel. Mechanische ladder. Handblusschers. B r a n d weerverslag en Brandstatistiek ingesteld. Completeering van het distributienet der waterleiding. Utrecht. — Materieel vermeerderd met twee automobielbrandspuiten (1800 L. en 1500 L.). Venlo. — Nachtdienst bij de telefoon. Tweede hoofdbuis der waterleiding gelegd. Vlaardingen. — A° 1911 : sinds l Januari wordt de waterleiding door de gemeente geëxploiteerd ; tweede motorspuit aangeschaft. Vlissingen. — De brandweerkommandant ontving telefoonaansluiting ; de telefoon verkreeg nachtdienst. Het open water is verminderd; maar een in 1910 gelegd rioolstelsel is op de opstuwing van het water berekend. Inrichting tot verhooging, desverlangd, van den waterleidingdruk met 2 atmosfeer. Ook de constante druk is verbeterd. Zaandam. — Rijdende motorspuit (450 L.) en mechanische

160 ladder, beide toebehoorende aan de vereeniging „Vrijwillige brandweer". Tweede hoofdbuis der waterleiding gelegd. Zwolle. — Tweede waterreservoir (300 M3.). Staan vele der behandelde plaatsen in de zorg voor de brandweer wel ongeveer op één lijn, er zijn daarentegen ook nog, enkele, waar de toestanden, hetzij algemeen of op enkele punten dringend verbetering behoeven. Te Alkmaar is men midden in de reorganisatie ; er bestaat vooral nog behoefte aan grootere capaciteit van den hoofdtoevoer der waterleiding naar de stad, opdat de druk meer geregeld zij. Te Breda is de druk der waterleiding onvoldoende gebleken. Te Delft is een grootere capaciteit der waterleiding hoogst noodig. Gewenscht is het buizennet in de stad overal aan te brengen, ook langs de grachten. Te Deventer streven de autoriteiten naar verbetering van den druk in het zuidelijk gedeelte der stad. Te Dordrecht is de capaciteit van het distributie-net wel wat te gering. Te Helder bestaat aanleiding tot een geheele reorganisatie op meer modernen voet zoowel van het personeel als van het alarmstelsel. Te 's-Hertogenbosch schijnt eenige versterking van het brandweercorps gewenscht en herziening van het alarmstelsel. Te Kampen ware een in de stad geplaatste watertoren zeer gewenscht ter wille der bedrijfszekerheid. Te Leiden is het alarmwezen niet zóó, als het in andere plaatsen van gelijken omvang ingericht is. Uitbreiding van het buizennet langs de grachten en singels is zeer gewenscht, opdat eenheid in de uitrusting der brandweer mogelijk zij. Vermeerdering der brandkranen is noodig. Te Maastricht is ter wille van de veiligheid zoowel eenige uitbreiding van het personeel gewenscht als het stationneeren van een deel van het materieel op een andere plaats dan den eenigen nu gebruikten brandweerpost. Te Rotterdam wordt ernstig de behoefte gevoeld aan een geregeld telefonisch alarm ten dienste der vrijwillige brandweer. Het aanbrengen van een tweede toevoerbuis naar den Linker Maasoever verdient ter wille van de veiligheid ernstige overweging.

161 Te Vlaardingen is de waterleiding in bijna alle opzichten onvoldoende : geringe aanvangsdruk ; nauw buizennet ; ontstentenis in sommige gedeelten, waar ook geen open water aanwezig is. Te Vlissingen is het alarm ondeugdelijk. Het materieel is ouderwetsch en de bediening niet modern. De brandkranen zijn niet uniform. In verband met het veelal ontbreken van open water is de toevoer van het leidingwater door den geringen aanvangsdruk — waarvoor men stellen mag 23 Meter hoogstens, maar die buitendien zéér afwisselt — onvoldoende ; een inrichting om den druk met ongeveer 2 atmosferen op te voeren is sinds een paar jaren aanwezig. Te Zaandam is de inrichting der brandweer o m s l a c h t i g ; d a a r d o o r voor de gemeente-financiën zeer k o s t b a a r . Een alarmstelsel ontbreekt. De druk in de waterleiding is zwak, en in meer afgelegen gedeelten beslist geheel onvoldoende. Des zomers levert de leiding op Zaterdagen in het geheel geen water of een minieme hoeveelheid. Niettegenstaande den waterrijken bodem is de wijze van bebouwing en van stratenaanleg oorzaak, dat open water op vele plaatsen ontbreekt. Elders echter is het water een beletsel voor het aanvoeren van de stoomspuit, ja zelfs van de handspuiten; en wel op die plaatsen, die van den hoofdweg af slechts over nauwe voetbruggen te bereiken zijn.

BIJLAGE

I.

De aanvoerbuizen der Waterleidingen. Lengte in kilometers

Middellijn in millimeters

Alkmaar . . . . . Amersfoort (gemeente)

7 0

Amsterdam1 . . . .

9

Apeldoorn Arnhem . Assen . . Breda . . Delft . . Deventer . Dordrecht

2.5 4.2

225 ? 610 686 200 400 150 300

Plaats.

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

. . . . . . .

Enschede . . . . .

Gouda . . . . . . J 's-Gravenhage . . .

/[ 65 C 5

l.

O.4 3 2 O.8 a O.9

± 2

Haarlem . . . . .

2.8

. . . . .

's-Hertogenbosch Hilversum . . Kampen . . . Leeuwarden . . Leiden. . . .

. . . . .

. . . . .

Maastricht . . . .

dubbel 1 X dubbel 1 v 1 v

1 v \ v

QKA

2

9.3

Helder.

1 X

9£>A

14

. . . .

Groningen

Aanleg

2 3 ^T*pGTn

\ JA

8.6 '3 14 16 (18) 7.5 O.7 O.6

Middelburg . . . .

11

Nijmegen . . . . . Rotterdam . . . .

4 gering

1) Vechtwaterleiding van Weesperkarspel.

250 300 300 200 300 250—550 400 250 300 450 200 300 300 300 300 250 300

dubbel j dubbel | dubbel 5-voudig

j dubbel j dubbel dubbel 1 1 1 1

X X X X

dubbel

200

dubbel >

200 250 350 618

dubbel 1 X 4-voudig

163 Lengte in kilometers.

Plaats.

Schiedam.

. . . . j

^ 574

4.7

Tilburg

. . . . .

Utrecht

. . . . . |

Vpnlo

O.8

i

15 l.4 3.275

Vlaardingen . . . . ;

1

Vlissingen

7.4

. . . .

Zaandam . . . . .

24

Zutf en . . . . . . Zwolle . . . . . .

2 15.3

Middellijn in millimeters.

300 350 450 400 500 200 200 200 200 125 175 400 300 200 313

Aanleg.

dubbel 1 X

| dubbel } dubbel

j dubbel j dubbel j dubbel dubbel 1 X

BIJLAGE II.

Aantal Brandkranen. In 1908.

Alkmaar . . . . . . . . . . . . . . . . . Amersfoort . . . . . . . . . . . . . . . Amsterdam . . . . . . . . . . . . . . Apeldoorn . . . . . . . . . . . . . . . Arnhem . . . . . . . . . . . . . . . . . Assen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Breda . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Delft . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Deventer . . . . . . . . . . . . . . . . Dordrecht . . . . . . . . . . . . . . . Enschede . . . . . . . . . . . . . . . . Gouda . . . . . . . . . . . . . . . . . . 's-Gravenhage . . . . . . . . . . . . Groningen . . . . . . . . . . . . . . . Haarlem . . . . . . . . . . . . . . . . Helder . . . . . . . . . . . . . . . . . . 's-Hertogenbosch . . . . . . . . . . Hilversum . . . . . . . . . . . . . . . Kampen . . . . . . . . . . . . . . . . . Leeuwarden . . . . . . . . . . . . . . Leiden . . . . . . . . . . . . . . . . . . Maastricht . . . . . . . . . . . . . . . Middelburg . . . . . . . . . . . . . . Nijmegen . . . . . . . . . . . . . . . . Rotterdam . . . . . . . . . . . . . . Schiedam . . . . . . . . . . . . . . . . Tilburg . . . . . . . . . . . . . . . . . . Utrecht . . . . . . . . . . . . . . . . . . Venlo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Vlaardingen . . . . . . . . . . . . . . Vlissingen . . . . . . . . . . . . . . . Zaandam . . . . . . . . . . . . . . . . Zutfen . . . . . . . . . . . . . . . . . . Zwolle . . . . . . . . . . . . . . . . . .

146 78? 5402 115 582 88 ± 250 112 392 ± 400 423 ± 245 2421 450 429 903

Volgens de laatste gegevens. 1) 194 342 5692 123 617 105 254 119 QQK

± 400 477 213 3086 930

982

1fic.

4QQ

342

346 600

431

± 270 472 ± 300 185 187 736 6718 408 312 (1905) 805 79

± 170 550 9fi7 2 \ 185

201 935 7511

434 628 991

83 195

88 150 ± 125 283 24492

170 187 126 373

28014

1) De gegevens hebben met enkele uitzonderingen betrekking op den toestand op 31 December 1912. 2) Bovendien 66 brandkranen op afgesloten terreinen

BIJLAGE

III.

De Hoogte van een spuitenden Waterstraal. Vertaald uit: Lueger, Die Wasserversorgung der Stadte; Abschnitt I § 19. Bij goed afgeronde mondstukken, welke weinig contractie op den straal veroorzaken, kan men stellen, overeenkomstig § 11 (7):

Q= 0.95 X A x |/2g x H, waarbij Q de hoeveelheid water in M3, per seconde, A de oppervlakte der opening in M2, en H de drukhoogte in M. onmiddellijk vóór de opening beteekenen (g = versnelling der zwaartekracht). Deze formule geldt natuurlijk ook voor de hoeveelheid water, die de loodrecht of schuin opstijgende straal bij een bepaalde doorsnee van het — in den regel cirkelvormig mondstuk —, oplevert. Indien H groot is, dan bereikt een daardoor gedreven waterstraal bij loodrechte richting een hoogte s boven het mondstuk, die bijna aan de eerste gelijk is; hij zou deze ganschbereiken, indien niet de weerstand der lucht en de contractie den samenhang verstoorden der waterdeeltjes en de opstijgende beweging vertraagden. Theoretische onderzoekingen van deze invloeden zijn niet goed mogelijk en derhalve moet men proefondervindelijk de hoogte van spuitende stralen bepalen. Eenige proeven, die met betrekking tot mondstukken met cirkelronde opening gemaakt zijn, mogen hier volgen. 1. De kleinste contractie en derhalve de grootste hoogte bereikt de straal bij mondstukken, die in een kort, cylindervormig uiteinde verloopen en gaandeweg naar binnen toe zich verwijden. 2. Bij gelijken druk neemt de hoogte van den straal af naarmate de doorsnede der opening kleiner wordt en wel niet in gewone evenredigheid tot de doorsnede. 3. Voor elke maat der doorsnede bestaat een maximum, waartoe de straal opgevoerd worden kan, onverschillig tot hoe hoog de druk onmiddellijk voor de opening ook opgevoerd wordt. Noemt men s de hoogte van den straal, H den druk,

15

166 H .l l f Of - = r~ S H =-!+,.H alle maten in Meters uitgedrukt. Door

(1)

S

1) O. LüEGER : Die Wasserversorgung der Stadt Lahr, Lahr 1884.

167 Of dezelfde empirische formule ook voor mondstukopeningen grooter dan 3 centimeter opgaat en bruikbare resultaten geeft, kon bij gebreke van passende proeven niet vastgesteld worden, maar binnen de aangegeven grenzen daarentegen mag aangenomen worden, dat de met haar bereikte resultaten der waarheid zeer nabij komen. Wij doen nog opmerken, dat bij het meten der straalhoogte steeds met de hoogste, zichtbare waterdruppels gerekend is.1) 1) Vergelijk ook: J. R. FREEMA.N Experiments relating to hydraulics of fire streams. The Engin. and Build. Record and the Sanit. Engin. New-York. Deel 21, blz. 71, jg. 1890.

BIJLAGE

IV.

De Telefoondienst. PLAATSNAAM.

Alkmaar . . . Amersfoort . . Amsterdam . . Apeldoorn . . . Arnhem . . . Assen . . . . Breda . . . . Delft . . . . Deventer . Dordrecht . . . Enschede . . . Gouda . . . . 's-Gravenhage . Groningen . . . Haarlem . . . Helder . . . . 's-Hertogenbosch Hilversum . . . Kampen . . . Leeuwarden . . Leiden . . . . Maastricht . . . Middelburg . . Nijmegen . . . Rotterdam . . Schiedam . . . Tilburg . . . . Utrecht. . . . Venlo . . . . Vlaardingen . . Vlissingen . . . Zaandam . . . Zutfen . . . . Zwolle . . . .

Aantal aansluitingen.

EXPLOITANT.

489 233 11891 396 2000 220 587 483 499 1140 554 316 8619 1738 2452 165 543 1032 85 735 1192 675 245 ±1500 8855 376 495 2435 400 175 ±200 584 462 572

Alkmaarsche Tel. Mij Ned. Bell telef. Mij Gemeente id. id. id. Alg. Telef. Mij id. id. Nederl. Bell tel. Mij Gemeente Ned. Bell telef. Mij Gemeente Nederl. Bell tel. Mij id. Alkmaarsche Tel. Mij Alg. Tel. Mij Nederl. Bell tel. Mij Alg. tel. Mij id. id. Gemeente Alg. Tel. Mij Het Rijk Gemeente Nederl. Bell tel. Mij Alg. Telef. Mij Nederl. Bell tel. Mij Gemeente Nederl. Bell tel. Mij Alg. Tel. Mij Ned. Bell tel. Mij Zutfensche tel. Mij Alg. Tel. Mij

Datum der gegevens. 1 Juni '12 1 „ 14 „ 6 „ 31 Dec. 31 „ 4 Juni 4 „ 31 Dec. 31 „ '11

1 Mei '12

1 Juni 4 „ 4 „ 4 „ 4 „ 6 „ 4 „ 31 Dec. 31 „ 4 Juni

31 Dec. 4 Juni 6 Juni 4 „

B I J L A G E V.

Koeten der Brandweer MI de jaren 1901—1907. 1904

1905

Gld. Gld. Gld. Gld. Alkmaar 2763 3187 3264 3225 2746 3732 3179 4910 Amersfoort ? 327200 367232 385372 Amsterdam 862 1065 832 1004 Apeldoorn 7668 7685 7934 9198 Arnhem 362 16023 807 770 Assen 3034 2830 3271 3095 Breda 2954 2915 2764 3260 Delft Deventer 2455 2736 1845 2304 3260 5132 5906 5952 Dordrecht Enschede 2394 1162 1246 2107 ? 1915 2968 1879 Gouda 's-Gravenhage 56856 63030 62175 68324 13494 11423 11563 13403 Groningen Haarlem 6789 6292 6778 6724 Helder 671 1291 1854 1695 2919 's-Hertogenbosch 2108 1918 2611 ? ? ? ? Hilversum Kampen 3158 2797 2910 2823 Leeuwarden 6316 210565 5607 6437 Leiden 10356 8561 8117 6550 Maastricht 1877 1901 1989 2419 Middelburg 2768 2430 2437 2406 3992 3856 4550 4777 Nijmegen Rotterdam 62883 78856 98126 83409 Schiedam 3470 3529 2114 3087

Gld. 3734 3557 398609 1104 9259 833 3892 2394 2036 5845 3293 1988 70916 11938 7450 1465 2583 ? 3104 6447 7158 2732 2363 3822 105809 3804

NAMEN.

1901

1902

1903

1906

1907

Gld. Gld. 3069 3457 4385 4257 3977391 4001022 1239 1714 8970 10119 460 1167 3476 4160 3110 2529 2175 2246 7146 6008 2959 3848 12478* 1253 66898 79092 14372 12304 9044 11138 1073 1709 2759 2381 1581 110924 2974 3262 5871 5380 7365 7646 4059 4149 2434 1882 4505 6555 95025 103935 63474 3357

1) Elders wordt het cijfer f 417706 opgegeven. 2) „ nl. in de Gemeenterekening wordt het cijfer f 478.899 opgegeven, hetwelk dan o.a. den bouw der nieuwe hoofdwacht (kosten f 61000) omvat. 3) Aankoop bluschmiddelen voor f 920. 4) Reorganisatie. 5) De Leeuwarder Onderlinge Brandwaarborg Mij stelde f 15000 beschikbaar voor den aankoop van nieuwe bluschmiddelen.

171

NAMEN.

Tilburg Utrecht Venlo Vlaardingen Vlissingen Zaandam Zutfen Zwolle Totaal

1901

1902

1903

1904

1905

1906

1907

Gld. Gld. Gld. Gld. Gld. Gld. Gld. 2490 2533 2135 2406 2890 2696 3013 22407 22004 20940 26036 24417 26689 24128 1064 969 1172 895 964 1204 738 ? ? ? ? 1678 6000 1135 ? ? 1302 872 1185 1469 1290 3 2 3940 6775 4330 4650 13975 4665 4268 722 690 680 838 931 853 933 ? 2919 3187 2835 44571 1569 1695 712439 739757

1) Reorganisatie. 2) Aanschaffing drijvende spuit. 3) Hieronder f 3670 aan kosten van bepaalde branden

AANHANGSEL.

OVERZICHT BRANDWEERMIDDELEN IN 55 KLEINERE STEDEN VAN NEDERLAND A°, 1913.

175

Overzicht der Brandweermiddelen in 55 kleinere Steden wan Nederland, A= 1913» có

f-i

«3

tö

P S? t« fe-

2 i > i

C

A° 1913,

1 ^N

•O

o in o

* c ffl '™ o

SI

cri

(D

ö

P-t

^^

c "-

M S

S « o S

~i

o. &

'S « OS o 'S £

è§

g o o ^

o

SJ

C

0

o a t? 0

M S

§ c

S t-:

"*

Soort van Brandweer

Vrijwillig

en

en Verplicht

O>

1

Vrijwillig

Vrijwillig Vrijwillig Verplicht

40 »)

(S \

s

a

'

Aantal Manschappen.

100

80

135

(2)

4

2

6

4

Geen

—

Geen

3

Geen

Slangenw. v/d Waterl.

5

8

—

2

4 •)

Soort d. Koppelingen

Storz.

Bajonet.

Storz en schroef.

Storz en schroef.

Storz.

Overig Mat. d. Gem.

—

17 Snelbl.

—

2 Snelbl.

8 Snelbl.

235 ")

93

_

140

166 B)

55

100

_

100

75

Tusschen 20 en 28

p

„

s

83

De alg. tel. De alg. De politie De alg. De alg. (Zo. bep. telef. en telefoon. telefoon. en het Brandmelding ; dienst). (Geen persoonl. gerucht. 14 Brandnachtd. op schellen. melding. — Zond. bep. en Eig. alarm — — dienst.) d. brandw. — Wekkerlijnen Brand— verdere Alarmeering. naar alle klok en Brandmansch. (Torenkl.) Wekkers. klok. trommel.

Handsp. v. Brandw.

f"S

(+ 64)

„ Militair.

Aantal Brandkranen. tl)

a -o Afstand der Brandkr. '3

(in Meters).
Tusschen 20 en 30

176

CO

o>

Q> C

•a c a cö

A° 1913.

S ^

Jj .2 'S fö o '"^ o

B

en C/5

1

G

.f-*

«§ IM CO

^

Soort van Brandweer

Aantal Manschappen

0

£> ^ £ S |

i

Q M

"" 0 O

03

13 o u ° ^~ c> oi

1

'2 c> |> 13

"-"

P^

^3 0 CO 05

00

Verplicht 44 pomp er s Vrijwillig

Vrijwil.

Vrijwil.

125

36

22

86

500

£>

CL,

0

Q

Vrijwil.

en

o

g 03 "£H*

Verplicht

"o3 c

S

60 §

De alg. Het Melding Brandklok en telefoon gerucht. aan den via branden Brandmelding ; trompetopperbr. politie. — geschal. — meesters (Er is een en en telef.net). Wekker- Wekkers en Burgem. < lijnen. — Brandklok bij uitz. — Brand- Hoornbl., voor verdere Alarmeering. klok. trommel. meer 6) gem. bode. personen.

I

Klokluiden en persoonl. melding. — Klokluiden en hoornsignaal.

5

2 ')

2

4

8

„ Militairen

—

Geen

—

—

4

'S Slangenw. v/d Waterl.
—

4

4

—

2

Schroef.

Bajonet.

Overig Mat. d. Gem. . . Snelbl.

—

3 Snelbl.

—

Aantal Brandkranen

.__

185

93 3)

1 •)

70

.__

50 a 80

—

—

100

Handsp. v. Brandw. „

'S Soort der Koppelingen Schroef,

fc-H

allengsStorz.

Schroef. Schroef en

Bajonet.

In -Bennekom motorpomp op sproeiwagen als „aanjager"

60

C

'S Afstand der Brandkr. 'A (in Meters) o etf Druk in het Waterleivolgens zelf** dingnet registr. Manometer

177 1 0

E I N D H O V E N to

A° 1913.

o

£

•** a

.5 o

H ° w

Soort van Brandweer CD

C O

§ -S

fe

f-l

ö

°

tó È C£>

C •w "

IS 1

.g

cö

rl

?H

T*

o

CQ

0

0

o

o o'

J

•S §

S c cc "* o

o

o

«j

có

Gemeen- Verplicht. ƒ« voorbe- Vrijwillig. Verplicht. reiding : telijke.

en

e OJ

O.

F*

"CD f1

1 C

CC

05 h

CÖ

g' CD

g> §0

)

Aantal Manschappen.

13

?

De alg. telefoon ; in het Brandmelding ; wachthuis Gew. van de en brandweer dorpsbrandw.
1


„ Militairen

'S Slangenw. v/d Waterl.

Vrijwillig ± 24

27

Klokluiden.

De alg.

—

—

Klokluiden.

Wekkers.

18

telefoon.

3 »)

8

3

3

3

Geen

—

—

—

—

5

—

—

2

—

Storz.

Schroef.

Bajonet.

Storz

'C cp


'S

'

?

Overig Mat. d. Gem. 2 Snelbl. Mechan. ladder.

'Aantal Brandkranen.

3 Snelbl.

80

_

_

12

50

—

—

± 100

± 200

Tusschen 32 en 34

—

—

—

± 3 atm.

M)

Sc

c •3 Afstand der Brandkr. (in Meters). TÜ Druk in het Waterleidingnet, volgens zelfregistr. Manometer.

Soort van Brandweer 1 en o tn S OH Aantal Manschappen

Verplicht

P

's-Gravezande ") (Hoek van Holland) 8.000 inwoners.

Gorkum 12 100 inwoners

Goes 7 600 inwoners

Franeker 7.600 inwoners.

A° 1913.

Enkhuizen 7.800 inwoners.

178

Gemeen- Verplicht Verplicht Verplicht en telijk Vrijwillig. 250 440 1S) 150 260 95

Persoonl. Persoonl. Er is een wacht- melding of melding telefoonn. Brandmelding ; aan politie. lokaal der door politie— Politie. signaal. Eigen — Politie en en telef. d. — klokluiden. Klokbrandw. luiden ; en een politie v. wekkerlijn, Brandklok Politie. verdere Alarmeering. komman- hoornbl. en alarmdant. hoorns. Aan het

I


4

2

3

4

6 (2)

—

3

6

—

3

,, Militairen

—

"
Slangenw. v/dWaterl.

_

—

1 ctf

Soort der Koppelingen

Schroef.

Bajonet.

Storz en Schroef en Storz en Schroef. bajonet. Schroef.

Overig Mat. d. Gem.

,

2 Motorspuiten.

1200 L., Motorsp., mech. lad14 snelbl. per, 3 1 mech. draagbare ladder. sp.

Aantal Brandkr.

_

_

_

101

———

———

—

p

Stoomsp.v.

11 (3) Snelbl.

___

bc

d

•5 der Brandkr. 'S , Afstand (in Meters) Tl te Druk in het Waterlei-

dingnet volgens zelfregistr. Manometer

De Brandweer.

~ —

—

—

± 20

— 16

179

£-«

:s? «

A° 1913.

1s

•ig CÖ

1O

ffi

S;

^^

r^

Soort van Brandweer "3 d o

en

CQ

03

O>

ö

0

CO*

K

*^

CO 0

<

Aantal Manschappen.

54 (+ 40)

104

BrandWekkerl. voor klok; bevelsignaalen voerend. : hoorns, verder en mondel. verdere Alarmeering. waarsch. politie.


„ Militairen

"3 Slangenw. v/d Waterl. .2 ,

•ss/ Soort d. Koppelingen.

Aantal Brandkranen.

rt

*

2 °

có

>n

o

Jij

o

= .s

jTl

CO

30

35

36

(Er is een telefoonnet).

De alg. telefoon.

Het gerucht.

— ~~

6 Signaal- Wekkerlijnen. hoorns.

Va door wekkerlijnen, Va door aanzegg.

6

1

. —

—

—

—

—

4

—

1

7

2

Schroef.

Schroef en Bajonet.

Schroef en Bajonet.

Schroef.

Schroef.

—

—

2 Snelbl.

—

167

150

218

—

Hoogst. 100

75

90 ")

36

c

J

y> j. K «t< CO

11

3

Overig Mat. der Gem. 1 Snelbl. 2 Snelbl.

'S /

©s« .st>1

5 ")

3

^

p—1

'S d

CO h

O

Gemeent. Vrijwillig. Vrijwillig. Verplicht. Gemeentelijke en bijz.

Brandmelding ;

a

d ^ g CD

•S .S

«3

en

J3

OH

« §

100 Afstand der Brandkr. (in Meters). Druk in het Waterlei- Tusschen dingnet, volgens zelf- 13 en 35 registr. Manometer. (gem. 23).

~

Tusschen 23 en 29

60 _C

Alarm.

Personeel.

l

gQ

3. W3

H p,

cl CD

s

s

1

[Zj

CD

>-s

ï "

H-

CD

g

£

™

^

2.

^

P,

S

5 S!

K

c? g

I CKS

& o>

B. i-i ^

B

§

«>

02

g2

jf

CD

O

g

2,

•Ssg M

ecg

g s s. s

^, p CD c-h

a

i-j

*

W

S

CD

3

S.

CD

=

1 en

-^

g

3

P

ft

|

S

Soort van Brandweer

O2

en

O

Aantal Manschappen

Aantal Brandkranen

H2 Afstand der Brandkr. •5 ' (in Meters) CD * Druk in het Waterlei^ dingnet volgens zelf\ registr. Manometer

Materieel.

CD **

C3

S

^l

"3

o H"

W

Hillegom 8300 inwoners.

e-h

s- §"

i—•

W

i-3

>-3

S. E P" g p, o o? 3 CD ta^ ö

O

c£>

"H.

0

5'

H oogeveen 12.700 inwoners.

00

O

i

.P._ i^J

1

1

OS

O O

H

B CD g "»

S ——

W 1

f CD

-

-

Waar L. aan Enschede grenst, het materieel van Enschede krachtens onderlinge overeenkomst en 1 eigen slaugenwagen. Te Glanerbrug 1 slangenwagen. Meerdere fabrieks-spuiten.

3: Si 0

s r ^

e-h

Brandkranen zijn te Glanerbrug (43), en waar L. aan Enschede grenst.

ap, o"S s;5 §• &'

^ O p

hd

p J c D >1 ö p 2 . < t > 2 - 2

§"| g 1 - ,!• l s s-S-pS'S^wg -r- ff & ;. g B g &

Waar L. aan Enschede grenst, de alg. telefoon.

^

S

8 3.

Hoogezand 10.700 inwoners.

IJ

Hoorn 11,244 inwoners.

°

Lonneker 18.670 inwoners,

°ü' § U

jl i

j

j 1

181

A° 1913.

O3

ë ö o fe a ••«

2' .S 13 § 2 78 fc

§ o

5 o g 0

a 2 a '3 •d03

J g r^

« a CÖ "-< ~3< O»

CC

tl

QÏ

a 'S o S, £ o, a H5 .rH

jji a 15 o tl

g

%

05

^

»3<

(M ^H TH

3

0

o Uï od

CQ tj *»

l

s* S o o

* fe

!•§

§ o0 S eM r^

Soort van Brandweer Verplicht. Verplicht. Gemeen- Verplicht. Verplicht. en telijke a Vrijwillig. en o

"«o

2 o ft. Aantal Manschappen.

Brandmelding ;

é

en

S 3

verdere Alarmeering.

\\

83

219

40

93

De alg. tel. Politie. (d. nachts en Zond. Blaasbedient hoorn ; bij de pol. d. — ernstigen brand~ dienst). brand klokgelui. Tel. voor bevelv. Signalen WekkerKloken kloklijnen. luiden. luiden.

234

Klokluiden en signalen.

Torenkl., 2 hoornblazers ;

nachtwaker.

2 »)

2

5

9

9

„ Militairen

—

—

—

—

—

'3053 Slangenw. v/d Waterl.

—

2

2

«)

—

Storz en Schroef.

Storz.


'S •t-»

ca Soort d. Koppelingen. Bajonet. §

Overig. Mat. d. Gem.

—

i

1 stoomsp.; Ruim 1 drijvende 20 snelbl. Meen. stoomsp.") 1ladder.

Storz en Schroef Bajonet. en Bajon.

—

5 Snelbl. E en motorbrandspuit.

_

99

150

88

_

50

40 a 80

50

—— .

—

—

Tusschen 23 en 28

—

——

Aantal Brandkranen. bb

.2 T)

Afstand der Brandkr. (in Meters). 1 -&3 «5

in het Waterlei£ Druk dingnet, volgens zelfcS

registr. Mahometer.

Roosendaal 17.000 inwoners.

Roermond 14.000 inwoners.

Ridderkerk 9.674 inwoners.

Renkum (Oosterbeek) 9.750 inwoners.

A° 1913.

Oss 8.580 Inwoners.

182

Personeel,

ƒ

g S

<

Soort van Brandweer Gemeente- Gemeente- Verplicht. Gemeente- Verplicht. lijke lijke. lijke. en Aantal Manschappen

40

10 »)

288

30

220

Melding Persoonl. De algem. aan den melding. telefoon. Brandmelding ; Burgem. Kleine resp. gr. of opper— brandkl., brandm. en — v. kleine Wekkerlijn resp. zw. — naar branden. bevelv. en Klokluid. verdere Alarmeering. brandh., alle Brandklok Brandklok mansch. wekkers.

3

4

5

5

5

„ Militairen

—

—

—

1

—

'S Slangenw. v/dWaterl.

—

6

3

3

Schroef.

Storz.

Storz.

3 Snelbl.

—

15 Snelbl.


2

23

)

o> "S

S

Soort der Koppelingen

Storz.

Storz.

Overig Mat. d. Gem. 3 Snelbl. 4 Snelbl. M)

/Aantal Brandkranen

_

84 »)

83

170

50

ÜÜ Afstand der Brandkr.

—

75 »)

Versch.

60

100

—

—

—

bc

(in Meters).
2J atm. Tusschen 18 en 21

183 .

2 05

a c o o

A° 1913,

U ü CC!

0 0 CO

oi

"o •"• •§ 02 g S ira

Cfl

CO

t-l

CÓ

•a ë S ° ° r2

*=

C

ë g t>

is ^

g 05 5T §

e £ "o ""

53 g

s •^ §& 0}

"^

CC o

o o

o»

CO

ai

v«

Soort van Brandweer Verplicht. Vrijwillige Verplicht. Vrijwillig. Vrijwillig. en en C en Vrijwillig. gemeenteo 36 lijke 1 OH 150 115 Aantal Manschappen. + 26 70 resp. 80 120

"33 o

De alg. Klokluid. tel. en pol. en telef. Brandmelding ; Geen _ nachtd , Zo. bep. ~——' en dienst. Kloklui— den en Wekkers, De alg. persoontel., pol. verdere Alarmeering. en en brand- lijke aanWekkers. hoornbl. weerlied. zegging.

g cB

***

g

4

6

5

„ Militairen

—

—

—

—

—

Slangenw. v/d Waterl.

—

—

5

3

4


M Aantal .s

1 o>

—

Brandkranen.

Afstand der Brandkr. (in Meters) Druk in het Waterleidingnet, volgens zelfregistr. Manometer.

1 £

Storz en Schroef, Schroef. en bajonet.

Overig. Mat. der Gem. 6 Snelbl.

1

Wekkers (politiemansch.)

4

„

'S CO

~

2

Handsp. v. Brandw.

'S

(Er is een telefoonnet).

Storz.

Schroef- en Storz en Moment. Schroef

4 snelbl.

1 Mech. ladder, 2 Snelbl.

Mech. ladder.

65

35

218

_

_

100

50—300

62

—

—

—

15 M.

Tusschen 30 en 35

S l o t e n : Amsterdamsche brandweer is bereid tot hulp bij brand langs Ie. Haarlemmerweg tot fabriek Patria (incl.). 2e. Baarsjesweg van Admiraal de Ruyterweg tot Overtoomscne Sluis. 3e. Sloterstraatweg tot fabriek Knottenbelt (incl.) ; Admiraal de Euijterweg tot op 100 M. voorbij de brug over de Krommert; inbegrepen perceelen tot op 50 M. afstand dezer wegen.

184

CQ

to

A° 1913,

O>

ö

^

G

g

g

g -2

CD

C

0

1 -2

,2 o t" o

to

Oi

TH

CO

<M

-

Soort van Brandweer

<£>

C

Verplicht a-,)

Gemeentelijke

320

30

ua

s 1

1 § c e 'O

t>

O

•-"

>

0

có

Ei

e o (D > CQ

E>

"S .S >

0 00 «D

2

a>

VI

11 c*) ir

.2 | § 5 W) cö

^ s 0

Verplicht Verplicht Vrijwillige

en

0

£ O>

Aantal Manschappen

89

842

112

f„ s !§,!•§

De algem. Persoonl. De "algem. Brandklok, sig- gSn«fl2 telefoon ; melding telefoon. Brandmelding ; naalhoorn. lls'jrH'ö op Zond. aan opper(Er is een I^ll-fl bep. dienst; brandm. Politie en telefoon). .ll«l|| politie en en persoonl. I S c S ^ g 't gerucht. waarsch. ~ 13 oj § c* "S — Bij groote 2^,|K§rt verdere Alarmeering. Klokluid. brand ook P. I'S 1 -:5 aj m a> «M' > 'S Signaal- S.-s^S'S^ Politie ; en hoorn- brandklok blazer. en signaal. hoorn. boodsch.

S"

<

IlallI

4 *')

7

15 2S)

1

3

,, Militairen

2

—

—

—

—

1 Slangenw. v/d Waterl.

—

9

—

—

8


03

ts Soort der Koppelingen g

1

ti

.s

TH 03

Storz en Schroef en Schroef. Bajonet.

Overig Mat. d. Gem. Motorsp. . . Snelbl., 8 Snelbl. 1 Mech. 28) ladder.

Schroef. Schroef en Storz en Bajonet. Schroef.

—

ao\

Aantal Brandkranen Afstand der Brandkr. (m Meters)

Druk in het Waterlei1 dingnet volgens zelfregistr. Manometer

——

booten; 3 koolzuurspuiten

5 Snelbl.

±10snelbl.

114 ——

Stoomsp. op 5 sleep-

_

121

80

—

—

50

Tusschen 16 en 24

—

—

—

185

«3 <X>

CD 1

A° 1913.

I

2 1 ÖD

"

S CO S

<x> è w g

S "~l 0

o CO

J3

rt o)

ü §

g

Vi

CQ

tn

03 ti

^^

Qi

f

|

d g

|

J

J

1 1

CH

U?

N

n o fC oo

K; r>

^r<

CO

^ °1

ie °°.

o 0

o CO

Soort van Brandweer Verplicht. Verplicht. Verplicht. Vrijwillig. Verplicht. en c Vrijwillig. en o

*i f£

Aantal Manschappen.

?

De alg. tel. Brandmelding ;

jss

en

—

3 verdere Alarmeering.

Wekkers.

Handsp. v. Brandw.

2

350

118

100

De alg. tel. Brandgeen klokken. nachtd., (Er is een op Zond. telefoonKloknet). beperkt. luiden dienst. en fluit. — . Dag en nacht telef. ") ; wefckerlijn.

4

30)

129

Persoonl. melding. (Er is een telefoonnet}. —

Wekkers, politiesignalen; bij groote br. klokluiden.

4

13

1

„ Militairen.

—

—

—

—

—

•3 Slangenw. v/d Waterl. (B

2

2

4

—

9

a Soort d. Koppelingen.

Bajonet.

Storz en Schroef.

Bajonet.

Schroef en Bajon.

Storz

„

'S

s

S

7 Sneibl. Sneibl. ") bespann. Stoomsp.

Overig Mat. der Gem. 6 Sneibl. \

Aantal Brandkranen.

64

68

147

—

170

50 a 100

Versch.

100

—

100

—

—

—

—

—

c

!§ 'S <s

Afstand der Brandkr. (in Meters). "S Druk in het Waterleis? dingnet, volgens zelf\ registr. Manometer. f .

186

1. De gegevens berusten in hoofdzaak op officiëele opgaven door of op last van het Hoofd der Gemeente verstrekt. 2. Waar als wijze van brandmelding vermeld is de algemeene telefoon zonder meer, daar is doorloopende nacht- en Zondagdienst. 3. Wanneer bij de „verdere alarmeering" vermeld is een of meer wekkerlijnen, moet meestal in aanmerking worden genomen, dat het kader met volledig telefoontoestel opgeroepen kan worden. 4. Van de fabrieksspuiten zijn alleen die vermeld, welke ook naar buiten dienst kunnen doen. 5. Onder overig materieel wordt niet vermeld het gebruikelijke gereedschap, 't zij afzonderlijk of op de spuiten meegevoerd wordend. Bedoeld zijn snelblusschers ; motor- en stoomspuiten, etc. 6 Bij „waterleiding" is alleen de druk vermeld, indien er een zelf-registreerende manometer aanwezig is.

AANMERKINGEN. 1

) Almelo. Hetgeen tusschen haakjes geplaatst is heeft op de „reserve-brandweer" betrekking. Almelo. Ambt-Almelo inbegrepen. ) Bameveld Alleen vermeld van dorp Barneveld.

2 ) 3

"} Bloemendaal. Het materieel is verdeeld over de 3 dorpen Bloemendaal, Overveen en Vogelenzang; met resp. 40, 40 en 55 manschappen. In Aerdenhout zijn de 8 snelblusschers, en l brandspuit; en 2 slangenwagens, zoodra de waterleiding gereed is (begin 1913). Te Vogelenzang geen slangenwagen. 5 )G Bloemendaal. Het aantal zal in 1913 met 100 vermeerderd worden. ) Bussum. Voor dag- en nachtdienst is de regeling eenigszins verschillend. Des nachts verzamelt men talrijk personeel door middel der wekkerlijnen alleen, en is de klok overbodig. ')9 Bussum. Bovendien een fabrieksspuit. ) Delfzijl. Dit is een krachtige Norton wel tot voeding van 2 spuiten geschikt. 9 ) Ede. De gegevens hebben betrekking op de 5 dorpen. Alleen op dorp Ede heeft de waterleiding betrekking. 10

) Eindhoven De stad is omsloten door de bebouwing in de gemeenten Tongelre, Stratum, Strijp, Gestel en Woensel. Zonder contracten te hebben afgesloten verleent toch de brandweer van Eindhoven hulp aan die andere gemeenten na aanvrage door het betrokken gemeentebestuur. ") Eindhoven. Een tabrieksbrandweer. 12 ) Enkhuizen. Een motor-brandspuit is aangeschaft. 13 ) Goes. Een gedeelte is voor terremafzetten aangewezen, "j Goes. Capaciteit 600 Liter. I6 ) 's-Gravezande. De cijfers tusschen () hebben op Hoek V. Holland betrekking. 16 ) Harhngen. Bovendien brandspuit der gasfabriek. Hengelo. De afstand is buiten de kom grooter. Hoo<>eza.nd.

4 Fabrieksspuiten.

°) Lonneker. Een vrijwillige brandspuit bestaat in Glanerbrug. In de gehuchten persoonlijke dienstplicht, gemeentelijke brandweer in wording.

°) Loosduinen. ') )

i2

:3 ) 4

Hiervan een in het buurtschap Eikenduinen.

Maassluis. Dit is een stoomspuit op een sleepboot geplaatst. Nijkerk. Opzetstukken der brandkranen met toebeliooren in 9 standplaatsen ondergebracht.

)

Renkum. Deze gegevens hebben uitsluitend op het dorp Oosterbeek betrekking. Schoten. Aan de gemeente Haarlem is concessie voor de levering van water

•le5) )

verleend Reorganisatie materialen der brandblussching aanstaande. Stnjp. 3 brandkranen aangesloten pp de gemeente waterleiding van Eindhoven. Terneuzen. Bovendien een vrijwillige vereeniging van 15 man.

"j

Terneuzen. Brandputten zijn aangebracht, met sluizen werkende op het scheep vaartkanaal. '19•») Terneuzen. Capaciteit 300 L.; bespannen. ) Veendam. Hiervan 8 grootere, waarvoor de ingezetenen bespanning leveren moeten; en 7 kleine voor bepaalde gebouwen. Verscheidene fabrieksbrandsp. 10 ) Weesp. Particuliere stoom- en handspuit zijn ter beschikking. 11 ) Winschoten, 's Nachts telefoon voor branddienst. 2 ) Zeist. Snelblusschers in alle openbare gebouwen.

ADVERTENTIEN.

Sedert meer dan 20 jaren worden de

breukzekere

MANNESMANNMOFBUIZEN slechts vervaardigd door de

Mannesmannröhren-Werke te Düsseldorf

Inlichtingen en prijsopgaaf worden

op wensch gaarne verstrekt door de

Alleenverteffenwoordigers

voor Nederland

Techn, Bureau van G, L. D AHLMANN ROTTERDAM

SOERABAYA

GONNERMANN & Co. MACHINEFABRIEK HAARLEM. TELEFOON INTERC.

1278. 1282.

TELEGR. ADRES: FERRUM LIEBER'S CODE.

U I T V O E R I N G van complete pompinstallaties ———————————— voor Waterleidingen, enz.

H

G ÏJö W I-H Z

M "Ü

O

Plungerpompen* Stoom-Duplexpompen patent Dr. ONOVERTROFFEN in hoog nuttig-effect en bedrijfszekerheid. Talrijke b e l a n g r i j k e referenties.

Levering direct uit voorraad vae leidingmateriëel en onderdeden. Open en gesloten RESERVOIRS, geklonken en gelascht.

IJZERCONSTRUCTIES. CATALOGI, PLANNEN EN BEGROOTINGEN K O S T E L O O S .

**

Nederlandsch Centraalbureau voor Brandassurantie - Techniek. Het „Gentraalbureau" beveelt zich aan voor het uitbrengen van

ADVIEZEN omtrent maatregelen tot perking van

voorkoming en be-

BRANDGEVAAR bij het oprichten en verbouwen van fabrieken, pakhuizen, enz. Het opvolgen dezer adviezen zal, behalve voordeel bij het aangaan van branden chömageverzekering, tevens grootere

: »

BEDRIJFSVEILIGHEID

l

medebrengen. Het honorarium voor het verstrekken van advies wordt in elk geval afzonderlijk met belanghebbenden overeengekomen. De rapporten van advies worden desgewenscht geheim gehouden. Voor het verstrekken van adressen voor het leveren van materialen, bluschmiddelen, enz. wordt nooit provisie (in welken vorm dan ook) geaccepteerd.

MAX C. H. E. MERTENS AMSTERDAM »•»*»«»«»»

Nederlandsche Bell-Telephoon-Maatschappij DAMSTRAAT (Passage Wijnand Fockink)

———=, A M S T E R D A M . == Telegram-Adres: BELL-TELEPHOON,

— Telepho on-Adres: No. 474.

Exploitante van 20 eigen Telephoonnetten in Nederland met 26 Centrale bureaux en ca. 13000 aansluitingen, voortdurend belast met het onderhoud en de uitbreidingswerken van verschillende Gemeentelijke- Telephoonnetten.

AANLEG van Particuliere Lijnen, van Huistelephoonnetten en Schellennetten, van Bliksemafleider- en Waterstandsaanwijzing-inrichtingen, enz. S

LEVERING van alle soorten Telephoontoestellen, Verbindingsborden en nevenzaken, alsmede van Telephoonkabels, ijzeren en houten Palen, Huis- en Buitengeleidingdraad, Isolatorbouten, Isolatoren en verder Lijnmateriëel. SS

UITZENDING ——— naar Oost- en West-Indië van voor het Indisch klimaat speciaal vervaardigde Telephoon-apparaten.

en Soerabaya* Tel.-Adr.: OXYGENIUM,

TELEFOON No. 139.

-P

Zuurstofreddïngstoestellen, zoowel tot het weder opwekken der levensgeesten bij bewusteloozen, als toestellen, welke het mogelijk maken zich zonder nadeel voor de gezondheid in de voor de inademing ongeschikte gassen te begeven,

Rookhelmen,

Zuurstofkoffers, Pulmotoren,

J. & H. W. VAN DER PLOEG FABRIEK VAN

Stoom- en andere Werktuigen

GROUW en LEEUWARDER TELEGRAM-ADRES

TELEGRAM-ADRES:

VANDERPLOEG

VANDERPLOEG

GROUW.

Willemskade LEEUWARDEN.

T E L E F O O N N o. 2 en 6.

T E L E F O O N N o. 3 9 6 ,

VAN DER PLOEG'S

MOTOR- EN HANDBRANDSPUITEN ZIJN VAN ZEER NETTE EN SOLIEDE CONSTRUCTIE. Adressen WAAR geleverd, worden GAARNE opgegeven.

Prijscouranten en Teekeningen gratis»

De Firma Siemens &

A.

Filiale 's-GRAVENHAGE, belast zich met het leveren en aanleggen van complete brandmelden alarminrichtingen, zoowel Toor steden als Yoor theaters^ ziekenhuizen en andere groote gebouwen, Daar het een eerste vereischte is, dat de brandweer bij het uitbreken van brand zoo spoedig mogelijk hiervan kennis krijgt, is een

af zonderlijk, goed aangelegd net, waardoor men langs electrischen weg brand melden en de noodige hulp alarmeeren kan, van groote waarde. Men bereikt dit door het

plaatsen van melders op straat, waardoor een ieder in staat is door het drukken op een knop aan te geven, dat en waar er brand is. Een eenvoudig ontvangtoestel geeft dit aan (zie figuur), terwijl men daarna met één handgreep of automatisch de noodige

manschappen

waarschuwen kan. Dit zoogenaamde wijzertoestelsysteem is zoo ingericht, dat ook bij het breken van één geleiding de brandmelding zonder stoornis wordt overgebracht,

Bijna driehonderd steden, zoowel groote als kleine, met beroeps- o! vrijwillige brandweer, en vele honderden gebouwen zijn door de verschillende fiüaies der Firma Siemens & Halske te Berlijn van brandmelden alarminrichtingen voorzien. N a d e r e i n l i c h t i n g e n te verkrijgen bij haar Filiale te

's-GRAVENHAGE -

39e,

»•»»«

SPANJAARD & Go. F A B R I E K „ESPANASÏ i UTRECHT. i SNELBLUSSGHERS „Hollandïa", ONBERISPELIJK FABRIKAAT. GOEDKOOPER, BETER EN EENVOUDIGER DAN IEDER BUITENLANDSGH FABRIKAAT.

VELE DUIZENDEN REFERENTIËN. MEER DAN 200 NEDERL. ATTESTEN, WAARONDER VAN TOESTELLEN, DIE VOOR 8 JAAR WERDEN GELEVERD.

KOOLZUURBRANDSPUITEN. SPECIAAL VOOR KLEINERE GEMEENTEN.

ONONTPLOFBARE Vaten, Bussen enz,? voor Benzine.

COMPLETE INSTALLATIES volgens systeem MARTINI & HUNERE. ALLES EIGEN FABRIKAAT. Vraagt (ook in Uw belang!) prijzen en inlichtingen,

****»»

STEENGAAS -MAATSCHAPPIJ, AMSTERDAM, Marnixstraat 91, Telef. 7217. 's-GRAVENHAGE, Sweelinckstraat 194, Telef. 6346,

STEENGAAS-KRUISGEWELVEN, uitgevoerd in het Bibliotheekgebouw der Technische Hoogeschool te Delft.

zooals plafonds, lichte ruimte-sparende vrijstaande muren, vloeren (tot 6000 Kg, per M2 belast zonder afwijking), imitatie-gewelven, balkbekleeding, licht-lift en ventilatie-kokers, centrale verwarmingskanalen, bekleeding van ijzeren kolommen, pilaren, binten, balken, onderkleeding van trappen, isolatie tegen vocht, graankasten en kaarns, loodsen, stallen, magazijnen en schuren; duurzame omheiningen, enz. Bij besluiten van het Königlich Bau Polizei Prasidium te Berlijn, dato 6 Sept. 1898, 18 Juli 1899, 6 Sept, 1901 en l Augustus 1902 voor belasteen onbelaste constructiën gelijkgesteld met Monierwerk (Gewapend betonjs Ongeëvenaard in gemakkelijkheid en veelzijdigheid van toepassing, als slap carton te knippen en in alle vormen te buigen, gepaard gaande met groote draagkracht.

Het stellen gaat buitengewoon vlag en is betrekkelijk zeer goedkoop, Belangrijk minder specieverbruik, daar deze reeds gedeeltelijk in ons materiaal aanwezig is, zoomede innige verbinding daarmede,

V O C H T W E R E N D — GELUIDD EMPEND, Onze monteurs zija voor hef opstellen door het geheele laad l® ontbïedea.

«

O

*

Rs S, STOKVIS & ZONEN LTD. ROTTERDAM.

O O

o o o o o o

•o-

o o

Afdeeling Water-

o o o

o o

o o

Het meest moderne Brandsiangstoeltje is het merk:

S & Z.

o o

o

Door verschillen-

Verstikking

de

o

der Slang

Brandweer-

autoriteiten

en

Gemeenten

s

toegepast en

onmogelijk.

v o orgeschr e ven.

o o o o o o o o o v o o o o o o o

o o o

o

o o o

o No. 18545.

o o o

o o

Men behoeft slechts de straalpijp weg te nemen om het rek te doen tuimelen, waardoor de slang op den grond valt, en voor gebruik gereed is.

STRAALPIJPEN, STORZKOPPELINGEN en LINNEN SLANG in verschillende maten verkrijgbaar. Vraagt prijscourant aan:

L S. Stokvis & Zonen Lti o •o* o «• o

o o o o o o o o o

o o

ROTTERDAM. Afdeeling Water.

o o ^

NEWTON AUTOMATIC

SPRINKLERS. OFFICIEEL ERKEND DOOR FIRE OFFICES' COMMITTEE, NEDERL. VEREEN. VAN ASSURADEUREN, ENZ.

REFERENTIËN IN NEDERLAND: STOOMRIJSTPELLERIJ „PHÉNIX", C. KAMPHUIJS, ZAANDAM; ENSCHEDESCHE KATOENSPINNERIJ, ENSCHEDE; UTRECHTSCHE ASPHALTFABRIEK v/H STEIN & TAKKEN, UTRECHT; GEBOUW HIRSCH & CE AMSTERDAM; TATTERSALL & HOLDSWORTH, ENSCHEDE, ENZ.

BRANDDEUREN

HYDRANTEN SYSTEEM P I C H L E R - Z O T T M A N N ,

STANDPIJPEN - BRANDLEIDINOEN STRAALPIJPEN STORZ'-KOPPELINGEN - SLANGEN, ENZ.

ENZ.

H. v. D. VEGTE & Co. T E L E R INT. • No. 291. •

*OT TCQT TH^I ijUÖÖUlVLi

a TELEGR ;

- « TELECOM.

- HOOFDSTUK II. DE INRICHTING IN DE VOOR- NAAMSTE PLAATSEN

Recommend Documents